Przygotowanie nauczycieli do zmian wynikających z Nowej Matury geografia.

Transkrypt

1 Człowiek najlepsza inwestycja Dotyczy projektu Nowy system doskonalenia nauczycieli w powiecie pułtuskim, realizowanego w ramach Działania 3.5. Kompleksowe wspomaganie rozwoju szkół, Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na podstawie umowy Nr UDA-POKL /12-00 zawartej pomiędzy Powiatem Pułtuskim ul. Białowiejska 5, Pułtusk, a Ośrodkiem Rozwoju Edukacji Al. Ujazdowskie 28, Warszawa. Przygotowanie nauczycieli do zmian wynikających z Nowej Matury geografia. Prezentację opracowano w oparciu o: Informator o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015 CKE, OKE Łomża. Materiały własne -,, Realizacja treści nowej podstawy programowej na lekcjach biologii i geografii w szkole ponadgimnazjalnej. Opracowanie i prowadzenie: Joanna Marek Konsultant ds. edukacji przyrodniczej ODN Łomża

2 Program szkolenia: 1.Podstawa programowa narzędziem pracy nauczyciela przygotowanie nauczyciela i ucznia do nowej matury. 2.Umiejętności proste i złożone kształtowane na IV etapie edukacyjnym. 3.Charakterystyka arkuszy maturalnych od roku 2014/2015 pod kątem sprawdzanych umiejętności. 4.Przykładowe zadania maturalne ich analiza.

3 Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Podstawa programowa narzędziem pracy nauczyciela 1.Podstawa Programowa zawiera szczegółowy opis wymagao. 2.Określa, co musi stanowid główną materię programu i czego uczeo ma się nauczyd. 3.Pozwala precyzyjnie określid, co będzie oceniane a więc zbudowad wymagania na stopnie szkolne. 4.Określa wymagania egzaminacyjne. 5.Odpowiada na fundamentalne pytania procesu nauczania: po co uczyd?, czego uczyd?, jak uczyd?, jak oceniad? 3

4 Podstawa programowa Program nauczania Podręcznik Planowanie pracy dydaktycznej 4

5 W nauczaniu geografii zaleca się ograniczenie zakresu wiedzy encyklopedycznej na rzecz kształtowania u uczniów umiejętności korzystania z różnego rodzaju źródeł informacji geograficznej i ich analizy. Podczas zajęd z geografii w zakresie rozszerzonym, z powodu rozdzielenia w podstawie programowej zagadnieo geografii świata od geografii Polski, wskazane jest poświęcenie przynajmniej 1/3 czasu na edukację w zakresie geografii Polski. 5

6 We wszystkich działach nauczania geografii: 1. Zaleca się zdecydowane odejście od metod podających i przejście do kształcenia poszukującego. Szczególnie wskazane jest stosowanie różnego rodzaju form dwiczeniowych (z mapą, ilustracjami, tekstem źródłowym), metod aktywnych (m.in. graficznego zapisu, decyzyjnych, metody problemowej, dyskusji), metod waloryzacyjnych, eksponujących, praca metodą projektu. 2. Stosowanie porównao odnoszenie poznawanych cech, zjawisk, wielkości do poznawanych wcześniej, a dotyczących np. innego kraju, Polski, własnego regionu. 6

7 Geografię w zakresie rozszerzonym na IV etapie edukacyjnym należy traktowad jako zaawansowany kurs przygotowujący do studiów na kierunkach wymagających solidnych podstaw z tej dziedziny nauk przyrodniczych. Na poziomie rozszerzonym, w przeliczeniu na jednostkę lekcyjną, liczba wymagao szczegółowych jest wyższa niż na poziomie gimnazjalnym i podstawowym ponadgimnazjalnym, należy jednak pamiętad, że na tym etapie edukacyjnym należy znacznie większą niż poprzednio uwagę zwrócid na samokształcenie umiejętnośd absolutnie niezbędną na studiach wyższych. 7

8 Rozwój globalny na lekcjach geografii może byd analizowany przez pryzmat tematów zaczerpniętych z różnych dziedzin życia społecznego, gospodarczego, politycznego i kulturalnego oraz analizy zjawisk przyrodniczych. Zarówno na poziomie liceum, jak i w gimnazjum, poruszane tematy powinny byd ujęte w dwa centralne bloki: 1.Pierwszy blok powinien obejmowad tematy dotyczące sektora produkcji i konsumpcji oraz ich związku ze stanem środowiska naturalnego. 2.Drugi blok tematyczny powinien obejmowad te tematy, które obejmują zagadnienia podziału świata na kraje rozwinięte i rozwijające się. 8

9 Należy położyd nacisk na naukę korzystania z różnych źródeł informacji oraz kojarzenia współczesnych problemów (pojawiających się np. w mediach) z wiedzą geograficzną. Procesy i zjawiska zachodzące w przestrzeni geograficznej można zilustrowad na dobrze dobranych przykładach. W dydaktyce geografii na poziomie liceum zasadniczą rolę powinna zajmowad kwestia nauczenia uczniów opisywania i kategoryzacji (również częściowo oceny) procesów globalnych. Uczeo powinien potrafid podad przegranych i wygranych w procesie globalizacji. 9

10 Omawianie zagadnieo geograficznych związanych z globalizacją może odbywad się w podziale na cztery grupy tematyczne: 1. Świat usieciowiony komunikacja, transport, przepływ informacji; 2. Światowy rynek towarów i usług; 3. Globalna wioska kultura i społeczeostwo w dobie globalizacji; 4. Zagrożenia wynikające ze strony środowiska naturalnego wywołane nieprzemyślaną działalnością człowieka. 10

11 Do analizy procesów globalizacji należy też włączyd tematykę rozwoju zrównoważonego, oraz analizę czynników, które do niego prowadzą. Tematykę rozwoju zrównoważonego można omawiad w połączeniu z szerszymi kwestiami: 1. Sprawiedliwości społecznej (omawiając zagadnienia wyrównywania poziomu życia grup społecznych i regionów, ubóstwa i jego uwarunkowao, zagrożeo). 2. Stanu środowiska naturalnego (omawiając czynniki sprawcze zniszczenia środowiska, ochronę środowiska, ochronę bioróżnorodności, rozwój alternatywnych źródeł energii). 3. Uwarunkowao rozwoju gospodarczego (omawiając rolę globalnego obrotu kapitałem, możliwości rozwoju krajów najuboższych, współpracę gospodarczą). 4. Stabilizacją polityczną (np. przestrzeganie praw człowieka, rozwój demokracji, działania związane z utrzymaniem pokoju, sposoby rozwiązywania konfliktów). 11

12 Obserwacje bezpośrednie i zajęcia w terenie W toku kształcenia geograficznego wskazane jest w znacznie większym niż dotychczas zakresie korzystanie z obserwacji bezpośrednich, dokonywanych przez uczniów (lekcji i zajęd w terenie, wycieczek) oraz jak najczęstsze nawiązywanie do regionu, w którym uczeo mieszka. Ważnym elementem kształcenia geograficznego, jest rozwijanie zdolności do krytycznego myślenia oraz umiejętności poznawania świata za pomocą odpowiednio zaplanowanych i udokumentowanych obserwacji. 12

13 Urozmaiceniem lekcji geografii może byd globus, wyświetlany na tablicy interaktywnej lub filmy obrazujące aktualną sytuację społeczno - ekonomiczną na świecie. Takie narzędzia są zgodne z nowymi standardami nauczania i pozwalają na skuteczniejsze wyjaśnienie zjawisk, które zachodzą w geografii. Jest to szczególnie istotny aspekt dla pokolenia, które na co dzieo otacza się technologicznymi nowinkami. Atrakcyjna forma zajęd to np. prezentowanie fragmentów wiadomości z telewizji dotyczących omawianych zagadnieo, może pomóc zachęcid uczniów do kontynuowania nauki geografii, biologii w zakresie rozszerzonym. Zajęcia terenowe w nauczaniu geografii są niezbędne - zajęcia aktywizują uczniów i pogłębiają ich zainteresowania szczegółowymi zagadnieniami. 13

14 Analiza wymagao szczegółowych 1.Ile razy w trzyletnim etapie edukacyjnym pojawia się dana treśd nauczania? 2.Ile czasu potrzeba na wydwiczenie tej umiejętności (spełnienie przez ucznia wymagania)? 3.Jakie metody i formy pracy ucznia służą zdobyciu tej umiejętności? 4.Jaki materiał nauczania służy dwiczeniu tej umiejętności? 5.Jakie umiejętności składowe potrzebne są do spełnienia tego wymagania? 14

15 Celem kształcenia ogólnego na III i IV etapie edukacyjnym jest: 1.Przyswojenie przez uczniów określonego zasobu wiadomości na temat faktów, zasad, teorii i praktyk. 2.Zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystania posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadao i rozwiązywania problemów. 3.Kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie. 15

16 Egzamin maturalny z geografii sprawdza, w jakim stopniu absolwent spełnia wymagania z zakresu biologii/geografii określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla IV etapu edukacyjnego w zakresie podstawowym i rozszerzonym. Ważne: Zadania w arkuszu egzaminacyjnym mogą również odnosid się do wymagao przypisanych do etapu III (gimnazjum). Arkusz egzaminacyjny z geografii na poziomie rozszerzonym będzie zawierał około 50 zadao. Zadania będą dobrane w taki sposób, aby reprezentowały różnorodne wymagania ogólne i szczegółowe z podstawy programowej, będą sprawdzały zarówno wiedzę, jak i rozmaite umiejętności zdającego, w szczególności umiejętności złożone.

17 1. Umiejętności proste, odwołują się zazwyczaj do poziomu wiadomości i opisywane takimi czasownikami operacyjnymi, jak posługuje się, wymienia, opisuje itp. 2. Umiejętności złożone, opisane w celach kształcenia (wymaganiach ogólnych) albo zawarte w treściach nauczania, identyfikujemy po czasownikach operacyjnych wyjaśnia, analizuje, interpretuje, formułuje itp. Umiejętności proste wymagają żmudnego i czasochłonnego powtarzania zdobytych wiadomości. Umiejętności złożone, należy odnieśd do umiejętności prostych. Umiejętności złożone są często rozumiane jako suma umiejętności prostych. Umiejętności złożone - umiejętności, które odwołują się do myślenia krytycznego, abstrakcyjnego, myślenia w kategoriach zjawiska, strategii czy współzależności różnych elementów systemu lub procesu.

18 Zadania w arkuszu maturalnym z geografii na poziomie rozszerzonym mają na celu sprawdzenie umiejętności: 1.Identyfikowania i analizowania problemów występujących w środowisku geograficznym w różnych skalach przestrzennych i czasowych. 2.Rozumowania, argumentowania i wnioskowania, w tym dostrzegania prawidłowości dotyczących środowiska przyrodniczego, życia i gospodarki człowieka oraz wzajemnych powiązao i zależności w systemie człowiek przyroda gospodarka. 3.Wykorzystywania i przetwarzania informacji geograficznych pochodzących z różnorodnych materiałów źródłowych. 4.Wykorzystywania narzędzi matematycznych do opisu oraz analizy zjawisk i procesów, które zachodzą w środowisku geograficznym.

19 Zadania w arkuszu egzaminacyjnym z geografii będą sprawdzały: 1. Analizowanie współzależności elementów lub procesów w środowisku geograficznym oraz związków przyczynowoskutkowych i funkcjonalnych. 2. Będą odnosid się do zagadnieo w skali od lokalnej do globalnej ze szczególnym uwzględnieniem Polski. 3. Będą uwzględniad informacje o aktualnych wydarzeniach, zjawiskach i procesach, które zachodzą w środowisku geograficznym, 4. Będą wymagały ze względu na interdyscyplinarnośd geografii jako nauki wykorzystania i integrowania wiedzy z różnych dziedzin nauk, np. przyrodniczych, takich jak biologia, chemia, fizyka.

20 Zadania geografia Typy zadao: 1.Zamknięte, np. wyboru wielokrotnego, prawda/fałsz, na dobieranie. 2.Otwarte, uczeo tworzy odpowiedź samodzielnie. W arkuszu będą przeważały zadania otwarte: 1.Będą występowały pojedynczo, lub w wiązkach tematycznych, 2.Będą odnosid się do różnorodnych materiałów źródłowych zamieszczonych w arkuszu, np. barwnej mapy szczegółowej, map tematycznych, map przeglądowych, wykresów, tabel statystycznych, tekstów źródłowych, zdjęd, w tym lotniczych i satelitarnych oraz schematów, profili i przekrojów. Częśd materiałów źródłowych zostanie przedstawiona w postaci barwnej jako załącznik do wybranych zadao.

21 W poleceniu do każdego zadania występuje co najmniej jeden czasownik wskazujący czynnośd, jaką powinien wykonad zdający, aby poprawnie dane zadanie wykonad. W przypadku zadao zamkniętych będą to najczęściej czasowniki takie jak: wybierz, podkreśl, zaznacz. W przypadku zadao otwartych katalog czasowników jest dużo szerszy:,, opisz,,,uzasadnij,,,oceo.

22 Czasownik Podaj, wymieo przedstaw opisz porównaj Czynności ucznia Zdający zapisuje w odpowiedzi nazwę / nazwy np. zjawisk, procesów, obiektów bez opisu, uzasadnienia, wyjaśnienia. Zdający prezentuje fakty, wiadomości; przedstawiając argumenty przekonuje o czymś, podaje fakty służące do uzasadnienia jakiegoś stwierdzenia; argument musi merytorycznie odnosid się do materiału źródłowego w zadaniu lub wiedzy zdającego. Zdający formułuje krótką wypowiedź pisemną, nie ograniczając się tylko do podania nazw, faktów, ale również przedstawiając cechy, np. obiektu lub przebieg procesu, zjawiska bez wyjaśniania przyczyn Zdający zestawia obiekty, zjawiska, procesy ze sobą, znajduje ich cechy wspólne i różniące, przedstawia, opisuje, odnosi się do cech, właściwości wszystkich porównywanych obiektów, zjawisk, procesów bez wyjaśniania przyczyn tych podobieostw i różnic.

23 wyjaśnij uzasadnij sformułuj Za pomocą krótkiej odpowiedzi zdający podaje przyczyny, związki przyczynowo-skutkowe, zależności, czyni coś jasnym i zrozumiałym, bez wnikania w przyczyny tej zależności. Za pomocą krótkiej odpowiedzi zdający podaje argumenty, czyli fakty przemawiające za stwierdzeniem, poglądem, stanowiskiem lub przeciwko argument musi merytorycznie odnosid się do materiału źródłowego w zadaniu lub wiedzy geograficznej zdającego. Zdający wypowiada się w sposób dokładny, zrozumiały, ujmuje myśl czy tezę w odpowiednią formułę; formułuje np. wniosek, prawidłowośd. oceo Zdający przedstawia sąd o czymś, dokonuje wartościowania uznaje np. zjawisko, proces, tendencje za korzystne lub niekorzystne.

24 Ocenianie odpowiedzi zdających: Odpowiedzi udzielone przez zdającego są oceniane przez egzaminatorów zgodnie ze schematem punktowania określonym dla każdego zadania. zadania zamknięte ocenianie w skali 0-1 zadania otwarte - ocenianie w skali 0-2 lub 0 3. Każda merytorycznie poprawna odpowiedź, spełniająca warunki zadania, zostanie oceniona pozytywnie ocenianie holistyczne. Przykładowe zadania egzaminacyjne: Informator_A6_Biologia.docx Informator_A6_Geografia.docx Dziękuję za uwagę