UCHWAŁA NR XI/148/15 RADY GMINY DŁUGOŁĘKA. z dnia 4 grudnia 2015 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Wychodzenia z Bezdomności na lata

Transkrypt

1 UCHWAŁA NR XI/148/15 RADY GMINY DŁUGOŁĘKA z dnia 4 grudnia 2015 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Wychodzenia z Bezdomności na lata Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 6 i art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2015 poz j.t. ze zm.) art. 17 ust. 1 pkt 1 i 3, ust. 2 pkt 4 i art. 110 ust. 10 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 163 j.t. ze zm.), Rada Gminy Długołęka uchwala, co następuje: 1. Przyjmuje się do realizacji Gminny Program Wychodzenia z Bezdomności na lata stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Długołęka. 3. Uchwała wchodzi w życie od dnia 01 stycznia 2016 r. Przewodniczący Rady Gminy Stanisław Azarewicz Id: 81721A4D-D2C7-4FAD-9F91-4FEE8DC5115D. Podpisany Strona 1

2 Załącznik do Uchwały Nr XI/148/15 Rady Gminy Długołęka z dnia 4 grudnia 2015 r. GMINNY PROGRAM WYCHODZENIA Z BEZDOMNOŚCI NA LATA I. WPROWADZENIE Bezdomność jest jedną z najbardziej skrajnych i dotkliwych form wykluczenia społecznego. Bezdomność jest sytuacją, w której ludzie w danym czasie nie posiadają i własnym staraniem nie mogą sobie zapewnić takiego schronienia, które mogliby uważać za swoje i które stanowiłoby warunki pozwalające uznać je za pomieszczenie mieszkalne. Jest stanem ewidentnej i względnie trwałej deprywacji potrzeb mieszkaniowych, w sytuacji gdy dotknięta nią osoba nie jest w stanie jej zapobiec. # Osoba bezdomna została zdefiniowana w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej jako osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym, w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowana na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych, a także osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym i zameldowana na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania. Miejsce spełniające warunki mieszkalne to takie, które nadaje się do stałego przebywania, bez narażania zdrowia i które umożliwia zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych: dachu nad głową, zachowania higieny osobistej i otoczenia, przygotowania posiłków, stanowiące centrum aktywności życiowej człowieka. Wyróżnić należy bezdomnych, których bezdomność jest konsekwencją trudnych sytuacji życiowych oraz bezdomnych z wyboru, to jest najczęściej ludzi o specyficznych predyspozycjach osobowościowych, przekonaniach, które nie pozwalają im nigdzie osiedlić się na stałe. Bezdomni - to osoby, które ze względów osobistych, zdrowotnych i ekonomicznych są bezdomne. Można również mówić o bezdomności jawnej i ukrytej, rozumiejąc przez pierwszą sytuację brak mieszkania i dachu nad głową, a przez drugą sytuację warunków mieszkaniowych, drastycznie odbiegających od społecznie akceptowanego standardu mieszkaniowego. Stawanie się osobą bezdomną jest procesem długotrwałym, gdzie nie można mówić wyłącznie o jednej okoliczności prowadzącej do bezdomności. Bezdomność warunkują czynniki socjalne, bytowe, mieszkaniowe, rodzinne, zdrowotne, zawodowe i społeczne. Czynniki socjalno bytowe: brak stałego źródła dochodu lub niskie dochody niewystarczające na utrzymanie mieszkania i pokrycie innych zobowiązań finansowych, brak ubezpieczenia społecznego. Czynniki mieszkaniowe: brak lub utrata możliwości przebywania w dotychczasowym miejscu zamieszkania (np. eksmisja), zamieszkiwanie bez umowy najmu, zamieszkiwanie w warunkach zagrażających życiu, brak alternatywy wobec konieczności przebywania w schronisku, noclegowni lub pomieszczeniach paramieszkaniowych. Czynniki rodzinne: zaniedbania opiekuńczo - wychowawcze skutkujące brakiem zaradności życiowej, powielanie rodzinnych schematów korzystania z pomocy społecznej, doświadczanie przemocy w rodzinie, zerwanie lub brak więzi z rodziną, rozpad rodziny (porzucenie rodziny, wieloletnie rozłąki w celach zarobkowych, pobyty w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, szpitalach psychiatrycznych, zakładach karnych itp.). Czynniki zdrowotne: choroba, niepełnosprawność, uzależnienia, również będące następstwem bezdomnego życia, podeszły wiek. Czynniki zawodowe: Id: 81721A4D-D2C7-4FAD-9F91-4FEE8DC5115D. Podpisany Strona 1

3 brak aktywności zawodowej, długotrwałe bezrobocie, praca nierejestrowana, brak wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zanikanie nawyku pracy oraz poczucia obowiązku. Czynniki społeczne: nieprzestrzeganie podstawowych norm społecznych i kulturowych, utrata zdolności wypełniania określonych ról społecznych, stygmatyzacja i/lub izolacja społeczna (powrót z zakładu karnego, szpitala psychiatrycznego, pieczy zastępczej) W niniejszym opracowaniu za osoby bezdomne uważa się również osoby wychodzące z bezdomności, przebywające w mieszkaniach wspieranych lub chronionych oraz ośrodkach wsparcia. Osobą lub rodziną zagrożoną bezdomnością jest osoba lub rodzina zagrożona utratą tytułu prawnego do lokalu lub możliwości zamieszkiwania w lokalu dotychczasowym, nie mająca tytułu prawnego do innego lokalu, w którym mogłaby zamieszkać, a ze względu na niski dochód i brak odpowiednich zasobów majątkowych, nie będąca w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb mieszkaniowych. Za osoby czy rodziny realnie zagrożone bezdomnością uznaje się rodziny, doświadczające trudności życiowych, w wyniku których możliwa jest utrata mieszkania. Dotyczy to szczególnie osób lub rodzin: pozbawionych stałego dochodu lub których budżet domowy jest nadmiernie obciążony mimo posiadanych stałych dochodów; wobec których toczy się postępowanie eksmisyjne, orzeczono eksmisję lub którym wypowiedziano umowę najmu; zamieszkujących tymczasowo u rodziny, obcych osób, w pomieszczeniach przeludnionych oraz zajmujących mieszkanie bez tytułu prawnego; niezdolnych do samodzielnego prowadzenia gospodarstwa domowego z powodu braku zaradności życiowej, stanu zdrowia; doświadczających przemocy ze strony partnera lub innych członków rodziny; zamieszkujących w lokalach o bardzo złym stanie technicznym, nieodpowiednich do zamieszkania; opuszczających szpitale psychiatryczne, placówki opiekuńczo-wychowawcze, zakłady karne. Zachowania dysfunkcyjne ludzi bezdomnych są najczęściej związane z ich sytuacją życiową, i trudno z całym przekonaniem określić, co jest przyczyną, a co skutkiem bezdomności. Osobą bezdomną może stać się każdy, bez względu na płeć, wiek i pochodzenie. Praca z osobami bezdomnymi jest szczególnie złożonym procesem i może przybierać różne formy pomocy doraźnej bądź długofalowych działań, podejmowanych na rzecz zaspokojenia potrzeb i pomocy osobom bezdomnym. Z wyjściem z bezdomności wiąże się przede wszystkim przezwyciężenie psychologicznych ograniczeń poprawa dobrostanu psychologicznego, przy czym uznaje się, że osoby bezdomne charakteryzują się, raczej słabym przekonaniem o własnych możliwościach poprawy bądź zmiany sytuacji życiowej; ustabilizowania sytuacji mieszkaniowej, uzyskania własnej przestrzeni życiowej, którą można nazwać domem. Wyjście z bezdomności niekoniecznie związane jest z rozwiązaniem wszystkich problemów osoby, polega jednak na podjęciu działań, prowadzących do uzyskania bądź poprawy samodzielności życiowej rozumianej jako odzyskanie zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie. Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej gmina jest zobowiązana do udzielenia schronienia, zapewnienia posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym. Obowiązek ten wiąże się z podejmowaniem działań mających na celu przeciwdziałanie temu trudnemu problemowi społecznemu oraz minimalizowanie jego skutków. Gminny Program Wychodzenia z Bezdomności na lata , zwany dalej Programem stanowi integralną część Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Gminy Długołęka na lata Z danych GOPS wynika, że w 2014 r. zostało objętych wsparciem 215 osób bezdomnych. Zdecydowana większość to mężczyźni. Na terenie Gminy Długołęka od 1998 r. funkcjonuje Schronisko dla bezdomnych mężczyzn prowadzone przez Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta w którym jest 90 stałych miejsc noclegowych. W Id: 81721A4D-D2C7-4FAD-9F91-4FEE8DC5115D. Podpisany Strona 2

4 okresach jesienno zimowych liczba bezdomnych, którym udzielane jest schronienie znacznie wzrasta (ilość miejsc zwiększa się w wyniku tak zwanych dostawek). Każdy mieszkaniec schroniska otrzymuje wyżywienie, w tym jeden gorący posiłek, doraźnie również odzież i leki. Osoby bezdomne mają możliwość skorzystania z pomocy lekarskiej, poradnictwa i wsparcia psychologa, terapeuty uzależnień oraz rzecznika osób bezdomnych, pracy socjalnej proponowanej przez pracownika socjalnego Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Długołęce. Ze względu na specyfikę grupy jaką stanowią osoby bezdomne trudno jest wskazać jednoznaczną liczbę osób bezdomnych na terenie gminy. W niniejszym dokumencie przedstawiono rzeczywistą liczbę osób bezdomnych, które zostały objęte pomocą Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Długołęce oraz mieszkańców Schroniska dla bezdomnych mężczyzn im. Św. Brata Alberta w Szczodrem, w roku Zjawisko bezdomności w gminie Długołęka dotyczy zarówno mieszkańców gminy jak i osób, które okresowo przebywają się na terenie gminy, bądź przebywają w Schronisku. Są to osoby, które nie są w stanie zaspokajać samodzielnie swoich potrzeb życiowych. Pomoc udzielana na rzecz osób bezdomnych na terenie gminy ma na celu przede wszystkim zapewnienie tymczasowego schronienia, prawa do świadczeń zdrowotnych przez osoby nieubezpieczone, udzielanie pomocy o charakterze finansowym, rzeczowym lub w naturze, poprawę warunków życia oraz integrację społeczną i zawodową. W ramach struktury Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Długołęce wyodrębnione są dwa samodzielne stanowiska ds. osób bezdomnych. Ponadto osoby bezdomne oraz zagrożone bezdomnością mogą uzyskać wsparcie w formie poradnictwa prawnego i psychologicznego, w ramach statutowej działalności GOPS w Długołęce. II. PODSTAWA PRAWNA 1) Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 163 j.t. ze zm.), 2) Ustawa z dnia 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 833 j.t. ze zm.), 3) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 października 2009 r. w sprawie finansowego wsparcia na tworzenie noclegowni i domów dla bezdomnych (Dz.U. z 2015 r. poz j.t.), 4) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 29 lipca 2009 r. w sprawie finansowego wsparcia na tworzenie lokali socjalnych, mieszkań chronionych i lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy niestanowiących lokali socjalnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 210 j.t.), 5) Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 149 j.t. ze zm.). Program wpisuje się w następujące dokumenty strategiczne: 1) Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu Nowy wymiar aktywnej integracji MPiPS 2) Dolnośląską Strategię Integracji Społecznej na lata ) Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Długołęka na lata III. CEL GŁÓWNY Przeciwdziałanie zjawisku bezdomności oraz łagodzenie jego skutków poprzez podejmowanie działań na rzecz osób bezdomnych oraz zagrożonych bezdomnością. IV. CELE SZCZEGÓŁOWE 1. Rozpoznanie i diagnoza sytuacji osoby bezdomnej lub rodziny zagrożonej bezdomnością. Zebranie informacji, analiza i ocena sytuacji życiowej osoby bezdomnej lub rodziny zagrożonej bezdomnością. 2. Zapewnienie osobom lub rodzinom zagrożonym bezdomnością oraz bezdomnym bezpieczeństwa socjalnego. Id: 81721A4D-D2C7-4FAD-9F91-4FEE8DC5115D. Podpisany Strona 3

5 a) Podejmowanie działań mających na celu zmniejszenie liczby bezdomnych, przebywających w pomieszczeniach paramieszkaniowych i / lub w miejscach publicznych, w szczególności zagrożonych skutkami niskich temperatur; b) Zapewnienie lub wskazanie osobie bezdomnej miejsca w placówce udzielającej schronienia, w tym możliwości spożycia przynajmniej jednego ciepłego posiłku dziennie, możliwości utrzymania higieny osobistej, dostarczenia obuwia i odzieży odpowiedniej do panujących warunków atmosferycznych; c) Pomoc w sprawach urzędowych - udzielenie pomocy w wyrobieniu lub odtworzeniu dokumentów osobistych, redagowaniu pism; pomoc prawna w szczególności dotycząca zadłużeń, poświadczenia okresów zatrudnienia, skutkujących nakazaniem przez sąd sporządzenia świadectwa pracy przez pracodawcę, przywróceniem prawa posiadania lokalu mieszkalnego, zasądzeniem alimentów od osób zobowiązanych do pomocy na podstawie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego; d) Współdziałanie z podmiotami leczniczymi w udzielaniu doraźnej pomocy medycznej i sanitarnej; e) Pomoc dla osób wymagających całodobowej opieki z uwagi na stan zdrowia lub niepełnosprawność, w uzyskaniu miejsc w zakładach opieki leczniczej lub domach pomocy społecznej; f) Pomoc w uzyskiwaniu odpowiednich świadczeń i zabezpieczeń (uzyskanie orzeczenia o ustaleniu stopnia niepełnosprawności, emerytura, renta, świadczenia rodzinne, alimenty, świadczenia pielęgnacyjne, zasiłki z pomocy społecznej); g) Pomoc w uzyskaniu dokumentów potwierdzających uprawnienia do świadczeń opieki zdrowotnej; h) Obejmowanie bezdomnych programem wychodzenia z bezdomności i opłacanie składki na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach określonych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia i w przepisach ustawy o pomocy społecznej. 3. Aktywizacja osób bezdomnych i zagrożonych bezdomnością do podejmowania odpowiednich ról społeczno zawodowych. a) Pomoc w poszukiwaniu stałych miejsc zamieszkania; b) Pomoc w odbudowywaniu więzi i kontaktów rodzinnych; c) Umożliwienie uczestnictwa w szkoleniach i warsztatach mających na celu integrację społeczną i zawodową (np. projekty aktywizacji zawodowej) skierowanie do udziału w projektach z zakresu aktywizacji zawodowej finansowanych ze środków Funduszu Pracy, EFS, programów rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych, PFRON i innych funduszy; d) Wspieranie rożnych form zatrudnienia (np. roboty publiczne, interwencyjne), w miarę możliwości finansowych gminy; e) Pomoc w zakresie zdobycia wiedzy na temat sposobów poszukiwania pracy (np. udzielenie informacji o zakresie działań, adresach urzędów pracy, agencjach zatrudnienia i innych usługach rynku pracy; wyjaśnianie sposobów poszukiwania pracy, pomoc w przygotowaniu dokumentów aplikacyjnych); f) Pomoc w zarejestrowaniu się w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna lub poszukująca pracy, pomoc w elektronicznym zgłoszeniu do rejestracji; g) Udzielanie wsparcia i poradnictwa socjalnego, prawnego oraz psychologicznego; h) Pomoc w zdobyciu wiedzy i kształtowanie umiejętności korzystania z zasobów środowiska lokalnego (instytucje, organizacje, urzędy etc.); i) Pomoc rodzinom zagrożonym bezdomnością w prawidłowej realizacji funkcji opiekuńczo wychowawczej; j) Pomoc w realizacji indywidualnego programu usamodzielnienia - dotyczy wychowanków placówek opiekuńczowychowawczych i pieczy zastępczej. Proponowane zadania realizowane będą poprzez pracę socjalną oraz w oparciu o Indywidualny Program Wychodzenia z Bezdomności. Praca socjalna skierowana do osób bezdomnych i zagrożonych bezdomnością jest świadczeniem proponowanym, niepieniężnym, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej definiowana jest jako: działalność zawodowa mająca na celu pomoc osobom i rodzinom, bez względu na posiadany dochód, we wzmacnianiu Id: 81721A4D-D2C7-4FAD-9F91-4FEE8DC5115D. Podpisany Strona 4

6 lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi. Praca socjalna jest działalnością realizowaną niezależnie od prowadzonych postępowań administracyjnych w sprawie przyznawania świadczeń. Rezultatami pracy socjalnej na rzecz osób bezdomnych mogą być: poprawa ogólnej sytuacji życiowej danej osoby lub rodziny oraz poprawa jej / ich funkcjonowania w społeczeństwie. Rezultat stanowi sytuacja, w której na wskutek podjętej pracy socjalnej sytuacja osoby bezdomnej ulega poprawie. W niniejszym opracowaniu przyjmuje się, że nadrzędną rolą pracy socjalnej jest : osiągnięcie optymalnego dla każdej osoby bezdomnej poziomu aktywności społecznej, wyjście z bezdomności poprzez zamieszkanie w lokalu mieszkalnym, uzyskanie samodzielności życiowej w pełnieniu ról społecznych oraz zdolność do dokonywania wyborów życiowych i ponoszenia odpowiedzialności za nie. W przypadku osób zagrożonych bezdomnością pracownik socjalny możne zastosować kontrakt socjalny jako plan pracy (zawarty w formie umowy współpracy). Rezultaty działań kierowanych do osób zagrożonych bezdomnością to sytuacje, w których wskutek podjętej pracy socjalnej poprawia się sytuacja danej osoby zagrożonej bezdomnością. Celem ogólnym pracy socjalnej realizowanej z osobami / rodzinami zagrożonymi bezdomnością powinno być uzyskanie stabilnej sytuacji mieszkaniowej, natomiast cele szczegółowe powinny obejmować przede wszystkim: utrzymanie dotychczasowego mieszkania, poprawę warunków mieszkaniowych, zapewnienie bezpieczeństwa mieszkaniowego. Indywidualny Program Wychodzenia z Bezdomności Może nim być objęta każda osoba bezdomna, wyrażająca oczekiwanie uzyskania pomocy i zmiany swojej sytuacji życiowej. W ramach Indywidualnego Programu Wychodzenia z Bezdomności pracownik socjalny wspólnie z daną osobą wyznaczają cele adekwatne do zdiagnozowanych problemów oraz harmonogram działań dla poszczególnych celów. W trakcie całego procesu wspólnego ustalania Indywidualnego Programu Wychodzenia z Bezdomności pracownik socjalny wspomaga, ukierunkowuje, udziela wsparcia w procesie rozwiązywania problemu, pomaga ustalić możliwości rozwiązania danych trudności. Indywidualny Program Wychodzenia z Bezdomności jest jedynym rekomendowanym narzędziem do współpracy z osobami bezdomnymi, obejmuje wszystkie sfery życiowe i jest adekwatny w każdej sytuacji życiowej doświadczanej przez osobę bezdomną. W realizacji pracy socjalnej zdarzają się takie sytuacje, gdy z różnych przyczyn zawarcie Indywidualnego Planu Wychodzenia z Bezdomności jest niemożliwe albo klient zdecydowanie odmawia podpisania tego rodzaju umowy. Wówczas pracownik socjalny nie jest zwolniony z obowiązku podejmowania prób pracy na rzecz klienta, jednak ta praca socjalna przybiera szczególną formę. W sytuacjach, kiedy osoba bezdomna odmawia podjęcia współpracy, a jej zachowanie budzi wątpliwości co do zdolności w pełni świadomego podejmowania przez nią decyzji, w szczególności z uwagi na uzależnienia od substancji psychoaktywnych, wysoki stopień wykluczenia społecznego, pracownik socjalny koncentruje się na opracowaniu diagnozy sytuacji społecznej, wskazując możliwości pomocy ze strony pracownika socjalnego, osoby, której diagnoza dotyczy, współpracując w tym zakresie na zasadach partnerstwa o którym mowa w ustawie o pomocy społecznej. V. ADRESACI PROGRAMU Adresatami Programu są osoby i rodziny bezdomne i zagrożone bezdomnością zamieszkujące lub przebywające na terenie gminy Długołęka. VI. ŹRÓDŁO FINANSOWANIA Program będzie finansowany ze środków budżetu gminy Długołęka i uzyskiwanych dotacji na realizację zadań obowiązkowych gminy oraz ze środków pozyskanych z innych źródeł przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Długołęce, w tym z programów EFS oraz MPiPS. VII. REALIZATORZY PROGRAMU Id: 81721A4D-D2C7-4FAD-9F91-4FEE8DC5115D. Podpisany Strona 5

7 Program będzie realizowany przez pracowników socjalnych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Długołęce we współpracy z Towarzystwem Pomocy im. Św. Brata Alberta, Schroniskiem dla Bezdomnych Mężczyzn w Szczodrem oraz z innymi instytucjami i podmiotami świadczącymi usługi społeczne. VIII. MONITOROWANIE PROGRAMU Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Długołęce, w terminie do 31 marca każdego roku, będzie przedstawiał Radzie Gminy sprawozdanie rzeczowo finansowe z realizacji Programu. Id: 81721A4D-D2C7-4FAD-9F91-4FEE8DC5115D. Podpisany Strona 6