Ślad ekologiczny parku

Transkrypt

1 Ślad ekologiczny parku Marek Szumański 1, Andrzej Długoński 2 1 Katedra Architektury Krajobrazu, Wydział Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu, Szkoła Głowna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, marek_szumanski@sggw.pl 2 Katedra Architektury Krajobrazu, Wydział Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu, Szkoła Głowna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, andrzej_dlugonski@sggw.pl Streszczenie: Każdy park wypoczynkowy jest elementem systemu przyrodniczego i przypisywane mu są role dobroczynne, co nie oznacza, iż nie wytwarza odpadów i nie pochłania energii. Każde przeznaczenie terenu wywołuje właściwe sobie skutki ekologiczne. Skutki ekologiczne parków wypoczynkowych można rozumieć jako następstwa wynikające z zaistniałych przejawów funkcjonowania tych obiektów. Wyszacowanie śladu ekologicznego parku wypoczynkowego może stanowić przyczynek do usprawnienia zarządzania terenami zieleni, a także ich pielęgnacji. Słowa kluczowe: ślad ekologiczny, odpady parku, park wypoczynkowy 1. Wprowadzenie Każde przeznaczenie terenu wywołuje właściwe sobie skutki ekologiczne. Zróżnicowanie, ilość i natężenie tych skutków jest badane, określane, monitorowane tylko dla niektórych przeznaczeń (np. tereny przemysłowe) w skali całego miasta, czy regionu [1]. Skutki ekologiczne, ich umniejszanie jest określoane w odniesieniu do budynków poprzesz ich certyfikację (np. BREEAM, LEED, EcoProfile ). W odniesieniu do terenów zieleni badania z tego zakresu są szczątkowe, co wynika z powszechnego przekonania iż tereny zieleni jakimi by nie

2 były, są ekologiczne i nie pozostawiają po sobie śladu ekologicznego. Ślad ekologiczny (z ang. Ecological footprint) może być rozumiany jako analiza zapotrzebowania człowieka na zasoby naturalne biosfery [2] Celem ustalenia śladu ekologicznego miasta jest ocena (w kategoriach ilościowych) teoretycznej presji, wywieranej przez miasto [3]. Zatem ślad ekologiczny może stanowić np. objętość / ilość bioodpadów, zużycie energii, zużycie wody... Przedmiot referatu stanowią skutki ekologiczne funkcjonowania parków wypoczynkowych. Celem referatu jest określenie przesłanek do identyfikacji śladu ekologicznego parków wypoczynkowych. Zakres referatu wyznaczają rodzaje skutków ekologicznych, ich ilość i natężenie wynikające z funkcjonowania wypoczynkowego i funkcjonowania przyrodniczego parków wypoczynkowych. 2. Przesłanki do określenia śladu ekologicznego parku 2.1. Skutki ekologiczne parków wypoczynkowych Skutki ekologiczne parków wypoczynkowych można rozumieć jako następstwa wynikające z zaistniałych przejawów funkcjonowania tych obiektów (produkty uboczne, odpady stałe...). Wśród skutków ekologicznych parków wypoczynkowych można wyróżnić skutki wewnętrzne i skutki zewnętrzne. Do skutków wewnętrznych zaliczyć należy odpady stałe "wytwarzane" na terenie parku, w tym także ścieki bytowe, a także inne. Natomiast do skutków zewnętrznych zaliczyć można zużycie energii elektrycznej, zużycie paliwa, niezbędnych do poprawnego funkcjonowania parku.

3 Rodzaje skutków ekologicznych Skutki ekologiczne można podzielić na trzy grupy. Są to skutki chwilowe, skutki krótkookresowe/ okresowe oraz skutki długookresowe. Do skutków chwilowych zaliczyć można np.: spaliny maszyn, hałas maszyn, czy wrzawę wypoczywających... Do skutków krótkookresowych/okresowych zaliczyć można pylenie roślin (i związaną z nim alergię), zanieczyszczenie powierzchni lustra wody, a także śmieci... Do skutków długookresowych zaliczyć można skutki biologiczne, tu np.: nadmierny rozwój populacji roślin/zwierząt, skażenie wody, skażenie gleb, a także inne wynikające z "tła" zanieczyszczeń miasta, czy kwaśnych deszczy Odpady parku wypoczynkowego Wśród odpadów parku wypoczynkowego można wydzielić dwie grupy: odpady ulegające biodegradacji oraz odpady nie ulegające biodegradacji. Do odpadów biodegradowalnych można zaliczyć bioodpady (pozostałości roślinne powstałe w tracie okresu wegetacyjnego, które podlegają naturalnym procesom rozkładu) [4] stanowiące: opadłe liście i owoce, odpady powstałe przy cieciu gałęzi, ściętą trawę, odchody zwierzęce, resztki produktów spożywczych, opakowania biodegradowalne, a także inne. Do odpadów nie degradujących zaliczyć można odpady bytowe, tu np. szkoło opakowaniowe (butelki), plastiki, folie aluminiowe i tym podobne. 3. Zarys śladu ekologicznego parku W zasadzie każdy park wypoczynkowy uznać można za ekologiczny, co nie oznacza, iż nie wytwarza odpadów i nie pochłania energii. Należy zauważyć, że liczba elementów zagospodarowania wymagających zasilania [7] generujących zapotrzebowanie na energię w danym parku może decydować o wielkości jego śladu ekologicznego.

4 Na potrzeby obliczenia śladu ekologicznego parku należy rozpatrzyć: powierzchnię trawników, liczbę drzew, liczbę latanii, liczbę koszy parkowych, a także inne... Należy zauważyć, że ślad ekologiczny może mieć swój wydźwięk bezpośredni jak i pośredni. Do określenia śladu bezpośredniego można rozpatrywać zużycie energii elektrycznej, czy zużycie paliwa do pielęgnacji parku i inne. Natomiast do oszacowania śladu pośredniego można brać pod uwagę zużycie paliw na dotarcie użytkowników do parku, zużycie paliwa na wywóz odpadów, a także inne skutki np.: ditlenek węgla wynikający z utylizacji odpadów Istotnym aspektem wydaje się być bilans ekologiczny polegający na wyważeniu skutków dobroczynnych (produkcja tlenu, wilgotność powietrza itp.) w stosunku do skutków negatywnych (wywóz biomasy, zużycie wody itp.). Ślad ekologiczny można ujmować jako oboczną możliwość traktowania skutków ekologicznych, natomiast skutki ekologiczne - jako przyczynek do określania śladu ekologicznego. 4. Wnioski i uwagi końcowe 1. Wyszacowanie śladu ekologicznego parku wypoczynkowego może być podstawą do określenia progu w ocenie śladu ekologicznego innych przeznaczeń terenu 2. Aby precyzyjniej oszacować ślad ekologiczny parku konieczne wydaje się być zbilansowanie skutków wewnętrznych (np. biomasy ściętej trawy...) i zewnętrznych (np. zużycie paliwa dojeżdżających do parku...) 3. Określenie śladu ekologicznego poszczególnych obiektów terenów zieleni miasta może stanowić przyczynek do usprawnienia zarządzania tych terenów, a zwłaszcza ich pielęgnacji 4. Opracowanie ma charakter pilotażowy

5 Literatura 1 Szulczewska B. Teoria ekosystemu w koncepcjach rozwoju miast. Wydawnictwo SGGW, Warszawa, "Polska nieźle ze śladem ekologicznym", :11:11:03, Rzeczpospolita, rp.pl3 3 Folke i in. Ecosystem appropriation by cities. Ambio 26,3, 1997 w: Szulczewska B. Teoria ekosystemu w koncepcjach rozwoju miast. Wydawnictwo SGGW, Warszawa, pdf - Tokarnia - definicja bioodpadów 5 Długoński A., Szumański M. Wyznaczniki trwałości parków wypoczynkowych w miastach(na przykładzie parków strefy śródmiejskiej miasta Łodzi) w: Kosmala M. Przemiany terenów zieleni miast, PZIS, Toruń, Hereźniak J. Mocarze czasu. Łódzkie Wydawnictwo Naukowe, Łódź Szumański M. Strukturalizacja terenów zieleni. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2005.

6 Ecological footprint of city park Andrzej Długoński 1, Marek Szumański 2 1 Department of Landscape Architecture, Faculty of Horticulture, Biotechnology and Landscape Architecture, Warsaw University of Life Sciences, e- mail: andrzej_dlugonski@sggw.pl 2 Department of Landscape Architecture, Faculty of Horticulture, Biotechnology and Landscape Architecture, Warsaw University of Life Sciences, e- mail: marek_szumanski@sggw.pl Abstrakt: City parks are part of the natural system and fulfill charity functions. However it does not mean that parks do not produce waste and does not consume energy. Each use of the land produces its proper environmental effects. Ecological effects are the consequences resulting from occurring functioning of city parks. The estimation of park's ecological footprint can be a contribution to improving the management of green areas, including parks, as well as their maintenance. Key words: ecological footprint, park waste, city park