Materiały do Strategii Biblioteki Śląskiej na lata

Transkrypt

1 Biblioteka Śląska Materiały do Strategii Biblioteki Śląskiej na lata Misja Zapewnienie dostępu do informacji oraz zaspokajanie potrzeb edukacyjnych i kulturalnych szerokiego kręgu odbiorców. Stworzenie przestrzeni do życia społecznego, promowanie książki, czytelnictwa, nauki, sztuki oraz regionu. Inspirowanie i wspieranie rozwoju intelektualnego oraz podejmowanie działań na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego Górnego Śląska. Wizja Biblioteka Śląska jako wojewódzkie centrum upowszechniania informacji (zwłaszcza informacji o regionie) współpracujące z bibliotekami samorządowymi różnych szczebli. Instytucja popularyzująca wiedzę oraz prowadząca i koordynująca badania śląskoznawcze. Ośrodek technologicznie zaawansowany i zaspokajający nowe potrzeby społeczeństwa informacyjnego oraz realizujący zadania związane z wyzwaniami współczesnej gospodarki opartej na wiedzy. Prolegomena Biblioteka Śląska jest najstarszą książnicą naukową na Górnym Śląsku, nierozerwalnie związaną z pierwszymi decyzjami sejmu śląskiego w 1922 roku, a więc z przejęciem części ziemi śląskiej przez Rzeczpospolitą i ustanowieniem tu polskiej administracji. Była to też konkretyzacja i urealnienie postulatów śląskich środowisk intelektualnych głoszonych od przełomu XIX i XX stulecia. Patrząc na dzieje Biblioteki Śląskiej, należy pamiętać o jej przeobrażeniach i fazach kształtowania. Pierwszą z nich stanowi okres do 1922 roku, kiedy znalazły się w Bytomiu, a z czasem w Katowicach, księgozbiory Biblioteki Polskiej w Rumunii (powstałej w 1866 roku) i Biblioteki Polskiej w Wiedniu. Towarzyszył temu postulat powołania biblioteki naukowej wysunięty przez Towarzystwo Przyjaciół Nauk na Śląsku. 1

2 Strategia powstała w ramach projektu Biblioteki w społeczeństwie wiedzy strategie dla przyszłości. Projekt zakłada wymianę międzyinstytucjonalną oraz wymianę dobrych praktyk w zakresie zarządzania kulturą oraz budowania strategii przez polskie i norweskie instytucje związane z systemem bibliotecznym. W jego wyniku powstały długofalowe strategie działania i rozwoju dla osiemnastu bibliotek wojewódzkich. Realizatorem projektu jest Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Partnerami projektu są: Norweska Biblioteka Narodowa, Małopolski Instytut Kultury, Konferencja Dyrektorów Wojewódzkich Bibliotek Publicznych, norweskie biblioteki w Buskerud, Akershus, Vestfold oraz Wojewódzkie Biblioteki Publiczne. Projekt został zrealizowany przy wsparciu udzielonym przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego w ramach Funduszu Wymiany Kulturalnej. 2

3 Druga faza obejmuje okres , kiedy z inicjatywy ówczesnego samorządu rozpoczęła swoją działalność biblioteka sejmu śląskiego o statusie biblioteki naukowej, stanowiąc zaplecze legislacyjne dla sejmu śląskiego. Trzecia faza przypada na lata , kiedy powstała Śląska Biblioteka Publiczna im. Józefa Piłsudskiego mająca charakter naukowy. To także czas rozwoju po drugiej stronie granicy Oberschlesische Landesbibliothek, istniejącej od 1927 roku w Raciborzu i przeniesionej w 1938 roku do Bytomia dużej, silnej biblioteki o podobnym jak nasza charakterze. Obie te biblioteki zostały połączone w 1939 roku. Od tej pory losy tych instytucji związały się na stałe. Czwarta faza to czasy od 1952 do 2000 roku, kiedy już pod nową nazwą Biblioteka Śląska została utworzona instytucja naukowa, publiczna i zarazem regionalna. Ostatecznie przejęła ona zasoby biblioteczne obu wcześniej wspomnianych bibliotek. Stała się też zapleczem dla uczelni humanistycznych w Katowicach. Obok Biblioteki Śląskiej istniały biblioteki uczelniane i Wojewódzka Biblioteka Publiczna. Reforma samorządowa w 1999 roku zmieniła sytuację bibliotek województwa śląskiego. W 2000 roku z połączenia Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Biblioteki Śląskiej powstała nowa instytucja kultury pod nazwą Biblioteka Śląska o dominujących funkcjach: naukowej, publicznej i wojewódzkiej. Doświadczenia obu wcześniej istniejących instytucji determinują współczesne poczynania naszej książnicy. One też pozwalają utrwalać autorytet Biblioteki Śląskiej na świecie (np. pozyskiwanie zasobów z Brazylii, Stanów Zjednoczonych, Niemiec i działalność Śląskiej Biblioteki Cyfrowej), w Polsce (uczestnictwo w różnych krajowych przedsięwzięciach społeczno kulturowych czy np. organizacja unikatowego w skali kraju Festiwalu Ekspresji Dziecięcej niedawno nagrodzonego w Krakowie) czy w regionie (stałe uczestnictwo dyrektora Biblioteki Śląskiej w Regionalnej Konferencji Rektorów Uczelni Akademickich, przewodniczenie Radzie Programowej Kongresu Kultury Województwa Śląskiego czy Komitetowi Organizacyjnemu Kongresu Języka Polskiego 2011). Wzmacnia go również oryginalna formuła Śląskiej Biblioteki Cyfrowej, skupiająca 46 instytucji, stowarzyszeń i grup społecznych, współbudujących jej zasób przy zachowaniu autonomiczności i równoprawności decyzyjnych. Liderami są członkowie-założyciele Śląskiej Biblioteki Cyfrowej: Biblioteka Śląska i Uniwersytet Śląski. W Bibliotece Śląskiej mieści się też redakcja Guliwera. Czasopisma o książce dla dziecka jedynego ogólnopolskiego kwartalnika naukowego o tej tematyce. Specyfikę działań Biblioteki Śląskiej stanowią też otwartość, pomoc i eksperymentowanie we wszystkich odmianach współczesnego bibliotekarstwa. Skupianie wokół biblioteki stowarzyszeń, np. Górnośląskiego Towarzystwa 3

4 Przyjaciół Nauk, Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Górnośląskiego Towarzystwa Literackiego, poprzez współwydawanie miesięcznika Śląsk. Cechuje nas dbałość o całą sieć biblioteczną województwa poprzez zorganizowanie i działalność Forum Dyrektorów Bibliotek Publicznych Województwa Śląskiego oraz coroczne honorowanie statuetką wybitnych bibliotekarzy naszego regionu oraz bibliotek w ramach corocznych Katowickich Prezentacji Bibliotecznych. Podejmujemy też najbardziej kontrowersyjne i budzące sprzeczne reakcje kwestie społeczne w ramach Wszechnicy trudnych pytań. Biblioteka Śląska jest więc otwarta na inicjatywy, przedsięwzięcia i eksperymenty związane z książką i dziedzinami pokrewnymi. O pozycji Biblioteki Śląskiej w pejzażu kulturalnym regionu świadczą wyróżnienia, m.in. Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, Srebrny Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis, Złota Odznaka Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego, Złota Odznaka Honorowa za Zasługi dla Województwa Śląskiego, Srebrny Medal im. J. Masaryka nadany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Republiki Czeskiej. Metodologia W ramach projektu Biblioteki w społeczeństwie wiedzy strategie dla przyszłości Biblioteka Śląska uczestniczyła w cyklu czterech trzydniowych warsztatów, które odbyły się w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu i Poznaniu. W spotkaniach wzięli udział przedstawiciele wszystkich wojewódzkich bibliotek publicznych w Polsce, kilku bibliotek norweskich oraz innych instytucji odgrywających ważną rolę w opracowywaniu i wdrażaniu strategii. Celem spotkań było stworzenie strategii rozwoju dla każdej z bibliotek wojewódzkich. Uczestnicy wzięli udział zarówno w wykładach, jak i warsztatach, podczas których zgłębiano takie zagadnienia, jak struktura strategii, zespoły strategiczne, wizja i misja biblioteki, cele strategiczne, wskaźniki oraz źródła ich pozyskiwania. Poruszono również m.in. kwestie wdrażania zmian, monitoringu i ewaluacji. Podczas wykładów goście z Norwegii przybliżyli uczestnikom zasady funkcjonowania bibliotek we własnym kraju. Sposoby wdrażania strategii przez zagranicznych gości przedstawiciele bibliotek polskich mieli okazję poznać podczas studyjnej wizyty w Norwegii. W czasie pobytu u gospodarzy uczestnicy poznali także m.in. metody badań potrzeb czytelniczych, tworzenia oferty kulturalnej i promocji norweskich instytucji kultury. Podczas pracy nad strategią uczestnicy projektu mieli możliwość konsultacji on-line z własnym trenerem, który drogą elektroniczną przesyłał wskazówki i sugestie dotyczące opracowywanej strategii. 4

5 Położenie miasta i biblioteki (źródło: Raport o stanie miasta Katowice 2005, Strategia Miasta Katowice ) Aglomeracyjny i regionalny układ odniesienia, lokalizacja Powierzchnia miasta Katowice to obszar 164,5 km 2 zamieszkiwany przez osób. Miasto jest dziesiątym pod względem wielkości w kraju po Warszawie, Łodzi, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Gdańsku, Szczecinie, Bydgoszczy i Lublinie. Katowice graniczą z miastami: Siemianowice, Czeladź, Sosnowiec, Mysłowice, Lędziny, Tychy, Mikołów, Ruda Śląska i Chorzów. Wszystkie one tworzą sąsiedzki zespół miejski liczący 1,15 mln mieszkańców. Katowice to miasto na prawach powiatu, będące stolicą regionu oraz siedzibą władz samorządu wojewódzkiego i rządowej administracji ogólnej. Razem z 13 miastami na prawach powiatu (Bytom, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jaworzno, Mysłowice, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy, Zabrze) tworzy ponad dwumilionowe skupisko ludności nazywane Aglomeracją Górnośląską, będąc jednocześnie unikatowa w przestrzeni polskiej i europejskiej. Liczba określająca potencjał ludnościowy aglomeracji jest szacowana na 2,175 mln mieszkańców. Aglomeracja Górnośląska jest jednym z najbardziej zurbanizowanych i uprzemysłowionych obszarów Europy Środkowej. Na jej terenie wytwarza się 50% produktu krajowego brutto województwa śląskiego oraz 7% produktu krajowego brutto Polski. Miastami centralnymi aglomeracji górnośląskiej (nie licząc metropolii regionu Katowic) są Gliwice i Sosnowiec. Miasta centralne liczą łącznie ponad mieszkańców. Aglomeracja jest rdzeniem największego w Polsce obszaru metropolitalnego, który liczy około 3 mln ludności i charakteryzuje się gęstością zaludnienia sięgającą 520 osób na km 2. Mimo wewnętrznych zróżnicowań kulturowych Aglomeracja Górnośląska tworzy zwartą, policentryczną całość funkcjonalno-przestrzenną. Biblioteka Śląska znajduje się w katowickiej dzielnicy osiedle Paderewskiego- -Muchowiec której powierzchnia (około 7,4 km 2 ) stanowi 4% powierzchni miasta Katowice. Liczba ludności dzielnicy kształtowała się w roku 2003 na poziomie osób, zaś w roku 1997 na poziomie osób. W okresie zmniejszyła się również gęstość zaludnienia z 1820 os./km 2 do 1650 tys. os./km 2. Dzielnica jest usytuowana w centralnej części miasta po północnej i południowej stronie autostrady A4. Dzielnicę określają trzy główne funkcje: funkcja mieszkaniowa na os. Paderewskiego, funkcja handlowa i usługowa (Centrum Handlowe Trzy Stawy), w tym usług biznesowych i kulturalnych przy placu Rady Europy (Biblioteka Śląska) oraz funkcja rekreacyjna na terenach Katowickiego Parku Leśnego. 5

6 Osiedle Paderewskiego-Muchowiec wraz z trzema innymi dzielnicami: Śródmieście, Koszutka i Bogucice, tworzy Centrum. Budynek biblioteki znajduje się więc w centralnej części miasta, tuż za jedną z jego najważniejszych osi kompozycyjnych osią wschód zachód. Jest to oś widokowa placów i instytucji, która biegnie od placu Andrzeja przez ulicę Kopernika, plac Miarki z pomnikiem Stanisława Moniuszki i ulicę Jagiellońską do placu Sejmu Śląskiego z pomnikiem Wojciecha Korfantego, Górnośląskim Centrum Kultury, Gmachem Sejmu Śląskiego, który stanowi siedzibę Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego i placu Chrobrego z pomnikiem Józefa Piłsudskiego. Oś ta jest zamknięta zabytkowym cmentarzem przy ulicy Francuskiej, za którym znajduje się biblioteka. Pokrywający ok. 792 ha obszar Centrum obejmuje teren zurbanizowany o charakterze ogólnomiejskim, w ramach którego znajdują się tereny o ponadlokalnym charakterze, wyznaczone granicami: na południu: aleja Górnośląska od węzła Mikołowska do węzła Pszczyńska, na zachodzie: tory kolejowe na zapleczu ulic Raciborskiej i Kozielskej, na północy: ulice Misjonarzy Oblatów i Katowicka, na wschodzie: ulice Wróblewskiego i Murckowska oraz węzeł Pszczyńska. Bramami obszaru Centrum są: Brama Północna Rondo im. gen. Jerzego Ziętka, Brama Wschodnia i Południowo-Wschodnia od strony Krakowa i Cieszyna Aleja Górnośląska, rejon Hotelu Campanile, Brama Zachodnia ulica Chorzowska, rejon budynków ING Bank Śląski, Brama Południowa ulica Kościuszki, Brama Południowo-Zachodnia autostrada A4, rondo Mikołowskie. Centrum Katowic charakteryzują funkcje metropolitalne, do których należą: nauka i szkolnictwo wyższe, specjalistyczne usługi medyczne, w tym ośrodki kliniczne o randze europejskiej i światowej, kultura wysoka, wydawnictwa i media komunikacji społecznej, administracja publiczna i związków wyznaniowych, sprzedaż hurtowa i wielkopowierzchniowa, transport międzynarodowy, finanse i ubezpieczenia, krajowy i międzynarodowy konsulting prawny, ekonomiczny i technologiczny, międzynarodowe wydarzenia gospodarcze, kulturalne i sportowe. 6

7 Rys. 1. Dzielnice Katowic (na zielono zaznaczono centrum: 1. Śródmieście, 2. Koszutka, 3. Bogucice, 4. Os. Paderewskiego-Muchowiec), źródło: Wikipedia. Cechy określające obszar centrum są więc związane z rozwojem funkcji metropolitalnych, które bazują na wysoko specjalistycznych usługach o randze ponadregionalnej. W centralnej części miasta są usytuowane obiekty zabudowy wielkomiejskiej, urzędy administracji rządowej i samorządowej, przestrzenie biurowe oraz siedziby instytucji gospodarczych i kulturalnych. Na atrakcyjność obszaru centrum niemały wpływ mają tereny biologicznie czynne. Do obiektów zieleni miejskiej o dużych walorach należą: zadrzewienie w rejonie doliny Trzech Stawów, starodrzew przy placu Rady Europy, park przy zlikwidowanej KWK Katowice-Kleofas, starodrzew cmentarzy, zwłaszcza zabytkowych przy ulicach Francuskiej i Kozielskiej, park willowy przy ulicy Stalmacha, zieleń urządzona placu Wolności, placu Andrzeja, placu Miarki, placu Chrobrego, placu Kardynała Augusta Hlonda, rekultywowane tereny wzdłuż rzeki Rawy (tzw. zielone bulwary Rawy). 7

8 Cechami charakterystycznymi dla obszaru Centrum, istotnymi z punktu widzenia użytkowania terenów i pełnienia funkcji aglomeracyjnych i miejskich, są: bardzo wysoka intensywność zainwestowania przewaga zwartej, wysokiej zabudowy miejskiej, największa w mieście koncentracja obiektów użyteczności publicznej i zakomponowanych przestrzeni o znaczeniu ogólnomiejskim i ponadmiejskim, obecność specjalistycznych usług wyższego rzędu uzupełnionych o mieszkalnictwo ze względu na nagromadzenie jednostek i instytucji usługowych i administracyjnych o znaczeniu ponadmiejskim, koegzystencja funkcji metropolitalnych z tradycyjnymi funkcjami zewnętrznymi, w tym z funkcją przemysłową, a także z innymi, bardziej powszechnymi funkcjami sektora usług, przekształcenie terenów przemysłowych w tereny o funkcjach usługowo- -handlowych, współistnienie historycznych i współczesnych śródmiejskich układów urbanistycznych, obecność nowych przestrzeni usługowo-handlowych, przestrzeni nauki i szkolnictwa wyższego, przestrzeni biurowych i stref nowoczesnego biznesu. Publiczne uczelnie wyższe znajdujące się najbliżej Biblioteki Śląskiej to Politechnika Śląska przy ulicy Krasińskiego (Wydział Inżynierii Materiałowej i Metalurgii, Wydział Transportu), Uniwersytet Śląski przy placu Sejmu Śląskiego (Wydział Filologiczny) oraz Akademia Muzyczna przy ulicy Zacisze. Biblioteki, które mają profil gromadzonego księgozbioru najbardziej zbliżony do Biblioteki Śląskiej, to największe biblioteki uczelni wyższych, czyli Biblioteka Uniwersytetu Śląskiego oraz Biblioteka Akademii Ekonomicznej. Krajowy i międzynarodowy układ odniesienia Miasto Katowice jest usytuowane w centralnej części południowego pasa Polski. Jest głównym ośrodkiem miejskim województwa śląskiego, które liczy mieszkańców. Województwo śląskie graniczy od zachodu z województwem opolskim, od północy z województwem łódzkim, od wschodu z województwami świętokrzyskim i małopolskim, od południa z Republiką Czeską i Słowacją. Aglomeracja Górnośląska jest usytuowana centralnie w największej środkowoeuropejskiej konurbacji, współtworzonej przez następujące aglomeracje: krakowską, górnośląską wraz z rybnicką i, przylegającą do niej po stronie czeskiej, aglomerację ostrawską. Wielkość tej konurbacji obrazuje potencjał ludnościowy obszaru wyznaczonego promieniem 100 km od Katowic, wynoszący ok osób. W promieniu 600 km od miasta Katowice znajduje się sześć europejskich stolic: Berlin, Praga, Wiedeń, Bratysława, Budapeszt i Warszawa. 8

9 Przez stolicę Górnego Śląska przebiegają we wszystkich kierunkach główne arterie drogowe i kolejowe łączące Polskę z Europą. Na terenie Katowic przecinają się dwa przebiegające przez województwo śląskie korytarze transeuropejskiej sieci transportowej, tj.: korytarz III: Berlin Wrocław Katowice Kraków Lwów, w ramach którego jest usytuowana przebiegająca przez Katowice autostrada A4; korytarz IV: Gdańsk Katowice Żylina, w którego śladzie przebiega autostrada A1, znajdująca się w bezpośrednim sąsiedztwie miasta; a także dwie linie szybkiej kolei transeuropejskiej: E30: Zgorzelec Wrocław Katowice Kraków Medyka; E65: Gdańsk Warszawa Katowice Zebrzydowice. W Pyrzowicach, znajdujących się w odległości ok. 30 km od Katowic, funkcjonuje nowoczesny Międzynarodowy Port Lotniczy Katowice, utrzymujący regularne bezpośrednie połączenia pasażerskie z wieloma europejskimi miastami. Loty pasażerskie obsługują następujące firmy: LOT Polish Airlines, Lufthansa, EuroLOT, GLOBUS oraz WizzAir. Na terenie Międzynarodowego Portu Lotniczego znajduje się terminal cargo, którego powierzchnia wynosi 5378 m 2. W promieniu 100 km od Katowic znajdują się jeszcze dwa lotniska w Krakowie Balicach i w Ostrawie (Mosnov). Po zrealizowaniu zachodniego odcinka Drogowej Trasy Średnicowej, który będzie łączył Gliwice z Katowicami oraz przez istniejący Kanał Gliwicki (wraz z portem w Gliwicach) Katowice uzyskają bezpośrednie połączenie (poprzez Odrzańską Drogę Wodną) z europejską siecią żeglugi śródlądowej. 9

10 Ponadto ze względu na bliskie sąsiedztwo ze Sławkowem (ok. 30 km) oraz dobre połączenie komunikacyjne (DK 86 i DK 94) Katowice mają szybki dostęp do stacji szerokotorowej Linii Hutniczo-Siarkowej, która wraz z kompleksem czterech terminali przeładunkowych umożliwia bezpośredni transport kolejowy z Azji do Europy. Struktura funkcjonalno-przestrzenna biblioteki Prezentacja i charakterystyka działów instytucji I Dyrektor Biblioteki Śląskiej: powoływany uchwałą Zarządu Województwa Śląskiego, sprawuje nadzór nad biblioteką, ponosi odpowiedzialność za jej majątek, politykę finansową i działalność, reprezentuje bibliotekę na zewnątrz, sprawuje pieczę nad realizacją polityki bibliotecznej w obrębie województwa, współpracuje z władzami administracji rządowej i samorządowej w sprawach podstaw organizacyjno-prawnych i merytorycznych działalności bibliotek. Współdziała z bibliotekami innych sieci, instytucjami naukowymi, stowarzyszeniami twórczymi i zawodowymi, wydawnictwami oraz organizacjami działającymi na rzecz oświaty i kultury. Dyrektor kieruje biblioteką z pomocą trzech zastępców: ds. Książnicy, ds. Bibliotek Samorządowych, ds. Administracyjno-Technicznych. II Zastępca Dyrektora ds. Książnicy: powoływany przez Dyrektora Biblioteki Śląskiej, sprawuje nadzór nad działalnością merytoryczną Biblioteki Śląskiej. W czasie nieobecności Dyrektora pełni zastępstwo. III Zastępca Dyrektora ds. Bibliotek Samorządowych: powoływany przez Dyrektora Biblioteki Śląskiej, pełni nadzór nad działalnością merytoryczną publicznych bibliotek samorządowych. IV Zastępca Dyrektora ds. Administracyjno-Technicznych: powoływany przez Dyrektora Biblioteki Śląskiej, pełni nadzór nad pracą działów pionu administracyjno-technicznego w celu zapewnienia ciągłości i poprawności pracy Biblioteki, szczególnie zaś instalacji technicznych, warunkujących prawidłową i nieprzerwaną działalność usługową i kulturalną biblioteki. V Główny Księgowy: powoływany przez Dyrektora Biblioteki Śląskiej, sprawuje kontrolę finansową nad rachunkowością biblioteki oraz nadzoruje gospodarkę finansową instytucji. VI Pracownicy na stanowiskach kierowniczych: kierownicy jednostek organizacyjnych są podporządkowani bezpośrednio Zastępcom Dyrektora, pośrednio zaś Dyrektorowi biblioteki. Odpowiadają za powierzony im majątek, właściwą organizację pracy, przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych oraz należyte 10

11 VII VIII IX X XI XII XIII wykonywanie zadań objętych zakresem działania podporządkowanych im jednostek. Dział Gromadzenia i Opracowania Zbiorów: gromadzi i uzupełnia zbiory (we współpracy z agendami specjalistycznymi), inwentaryzuje i kataloguje wydawnictwa zwarte i ciągłe (zbiory nowsze), współuczestniczy w międzybibliotecznej wymianie materiałów. Współpracuje z instruktorem specjalistą w zakresie gromadzenia, opracowania i selekcji zbiorów. Udziela pomocy bibliotekom samorządowym w zakresie racjonalnego gospodarowania zbiorami. W skład Działu wchodzą dwie sekcje: Gromadzenia i Opracowania. Dział Udostępniania Zbiorów i Informacji Naukowej: wypożycza zbiory czytelnikom indywidualnym i zbiorowym, koordynuje biblioteczną działalność informacyjną, udostępnia zbiory o charakterze informacyjnym, udziela informacji bibliograficznych, bibliotecznych i faktograficznych, pełni funkcję ośrodka informacji dla bibliotek samorządowych. W skład Działu wchodzą trzy sekcje: Wypożyczeń, Magazynów oraz Informacji Naukowej. Dział Czytelń: udostępnia różnorodne zbiory (książki, czasopisma, dokumenty życia społecznego, mikrofilmy i filmy), które nie mogą być wypożyczane poza bibliotekę. Można z nich korzystać na miejscu, w czytelniach. W skład Działu wchodzą następujące komórki: Sekcja Czytelń Ogólnych, Sekcja Dokumentów Życia Społecznego, Centrum Dokumentacji Europejskiej, Śląska Biblioteka Filmowa. Dział Zbiorów Specjalnych: opracowuje, przechowuje i udostępnia stare druki, rękopisy, zbiory ikonograficzne, kartograficzne, druki ulotne wydane przed rokiem 1945 oraz zbiory muzyczne. Prowadzi działalność informacyjną i bibliograficzną oraz prace naukowe we właściwym sobie zakresie. Dział składa się z następujących komórek: Sekcja Opracowania i Udostępniania Zbiorów Specjalnych, Śląska Biblioteka Muzyczna. Dział Zbiorów Śląskich: przechowuje w wyodrębnionym magazynie i udostępnia w czytelni zbiory śląskie (książki i czasopisma wydane od XIX w.), prowadzi działalność informacyjną i prace naukowe we właściwym sobie zakresie, opracowuje bibliografię regionalną. Zadaniem Działu jest wieczyste zachowanie dorobku piśmiennictwa śląskiego. Dzieli się na następujące komórki: Czytelnia Śląska i Sekcja Bibliografii Regionalnej. Dział Ochrony, Konserwacji i Archiwizacji Zbiorów: konserwuje, mikrofilmuje, poddaje renowacji i pracom introligatorskim zbiory biblioteczne. Dział składa się z następujących sekcji: Ochrony i Konserwacji Zbiorów oraz Archiwizacji Zbiorów. Dział Instrukcyjno-Metodyczny: realizuje zadania wynikające z podstawowych założeń Statutu, do których należy pełnienie przez bibliotekę 11

12 funkcji centralnej placówki metodycznej dla bibliotek publicznych województwa śląskiego oraz sprawowanie nadzoru merytorycznego w zakresie realizacji przez samorządowe biblioteki publiczne zadań wynikających z przynależności do ogólnokrajowej sieci bibliotecznej. Praca instruktorów jest określona przez dwa czynniki: opiekę terytorialną i specjalizację. Dział dysponuje warsztatem metodycznym, stanowiącym zaplecze działalności instrukcyjnej. Gromadzone są tu pomoce metodyczne, materiały informacyjne, dokumentacja działalności bibliotek samorządowych, księgozbiór i czasopisma fachowe. XIV Śląska Biblioteka Terapeutyczna: pełni funkcję ośrodka metodycznego dla bibliotek samorządowych województwa śląskiego w zakresie czytelnictwa chorych i niepełnosprawnych oraz biblioterapii. Jej zadaniem jest wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych w dostępie do informacji i w zakresie integracji kulturalnej. XV Dział Naukowo-Badawczy: koordynuje działalność naukową biblioteki. Inicjuje badania naukowe. Opracowuje plany prac naukowych i sprawozdania z ich wykonania. XVI Dział Promocji: organizuje spotkania oraz różnego rodzaju przedsięwzięcia i imprezy o charakterze kulturalnym i popularnonaukowym, związane z promocją książki, literatury oraz Biblioteki Śląskiej i jej wydawnictw. XVII Dział Finansowo-Księgowy: zajmuje się obsługą finansowo-księgową Biblioteki Śląskiej. XVIII Dział Zaplecza Technicznego: sprawuje nadzór nad obiektami i infrastrukturą techniczną Biblioteki Śląskiej. XIX Dział Informatyczny: sprawuje specjalistyczny nadzór nad urządzeniami i systemami informatycznymi funkcjonującymi w obiektach biblioteki Śląskiej. W skład Działu wchodzi również Stanowisko Pracy ds. Komputeryzacji Procesów Bibliotecznych Bibliotekarz Systemowy. Osoba pełniąca funkcje Bibliotekarza Systemowego realizuje wszystkie czynności związane z doborem, wdrażaniem, analizą i oceną informatycznych systemów bibliotecznych w aspekcie merytorycznych potrzeb użytkowników tych systemów. Zadania te wykonuje w ścisłej współpracy z użytkownikami oraz Działem Informatycznym Biblioteki. XX Dział Administracyjno-Organizacyjny: pełni funkcje usługowe i pomocnicze wobec agend merytorycznych, realizując zadania ogólno-administracyjne. W skład Działu wchodzą następujące komórki: Sekcja Organizacyjna, Sekcja Gospodarcza, Stanowisko Pracy ds. Zarządzania Nieruchomościami. XXI Dział Poligraficzno-Wydawniczy: przygotowuje do druku i wykonuje usługi poligraficzne na potrzeby Biblioteki Śląskiej; realizuje zlecenia 12

13 użytkowników indywidualnych i zbiorowych zgodnie z obowiązującymi przepisami. XXII Stanowisko Pracy ds. BHP: kontrolowanie warunków pracy, czuwanie nad przestrzeganiem zasad i przepisów BHP. XXIII Stanowisko Pracy ds. Ochrony Przeciwpożarowej: prowadzenie całokształtu prac związanych z ochroną przeciwpożarową. XXIV Stanowisko Pracy ds. Ochrony: organizacja i nadzorowanie czynności administracyjnych oraz działań służb ochrony w celu skutecznej ochrony osób, mienia i obiektów Biblioteki Śląskiej. Struktura funkcjonalna funkcje i zadania 1. Funkcje i zadania Dyrektora Biblioteki Śląskiej: reprezentowanie biblioteki na zewnątrz, utrzymywanie kontaktów z władzami administracji państwowej i samorządowej, instytucjami kulturalnymi oraz organizacjami społecznymi; występowanie do władz zwierzchnich z wnioskami w sprawach istotnych dla działalności biblioteki; kierowanie całokształtem działalności biblioteki zgodnie z zadaniami statutowymi; zapewnianie prawidłowej organizacji pracy; kontrola wykonywanych zadań; opracowywanie planów i sprawozdań z działalności biblioteki; prowadzenie polityki kadrowej, zatrudnianie, awansowanie i nagradzanie oraz zwalnianie pracowników; nadzorowanie i zatwierdzanie opracowanego preliminarza budżetowego; prowadzenie racjonalnej gospodarki; kontrola prawidłowości wykorzystania środków budżetowych, w tym należyte gospodarowanie funduszem płac; zapewnianie właściwych warunków pracy; przestrzeganie obowiązujących przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych; nadzorowanie pracy zastępców i bezpośrednio podporządkowanych kierowników jednostek organizacyjnych i stanowisk; kierowanie pracami Kolegium Biblioteki i Komitetu Wydawniczego; powoływanie i nadzorowanie pracy innych organów doradczych; opracowywanie planów prac naukowo-badawczych; nadawanie regulaminu organizacyjnego; ustalanie zakresów czynności kierowników jednostek organizacyjnych oraz samodzielnych stanowisk sobie podległych; upoważnianie swoich zastępców oraz kierowników jednostek organizacyjnych lub innych pracowników do podejmowania decyzji i rozstrzygnięć nieokreślonych regulaminem, a merytorycznie związanych z zakresem ich działania; 13

14 dbałość o doskonalenie zawodowe pracowników; przestrzeganie tajemnicy o informacjach niejawnych. 2. Funkcje i zadania Zastępcy Dyrektora ds. Książnicy: opracowywanie projektu programu statutowej działalności biblioteki zgodnie z wytycznymi otrzymanymi od Dyrektora; opracowywanie koncepcji okresowych planów działalności biblioteki z uwzględnieniem zadań priorytetowych dla bieżącej polityki kulturalnej województwa i państwa; koordynacja działalności agend merytorycznych biblioteki; kontrola, dekretowanie i podpisywanie korespondencji w zakresie spraw merytorycznych dotyczących biblioteki; kontrola terminowości wykonywanych zadań przez podległe agendy; merytoryczna ocena zasadności oraz czuwanie nad trybem załatwiania i realizacją uwag oraz wniosków składanych przez użytkowników; przygotowywanie materiałów na posiedzenia Kolegium Biblioteki; nadzór nad pracą podległych działów; udział w organizacji przedsięwzięć naukowo-badawczych oraz w konferencjach, seminariach, spotkaniach; współdziałanie z Rada Naukową; opracowywanie i gromadzenie sprawozdań z pracy biblioteki oraz materiałów statystycznych, w tym dla Głównego Urzędu Statystycznego; wykonywanie innych zadań zleconych przez Dyrektora; przestrzeganie tajemnicy o informacjach niejawnych. 3. Funkcje i zadania Zastępcy Dyrektora ds. Bibliotek Samorządowych: opracowywanie projektów programów działalności biblioteki na rzecz bibliotek samorządowych, w tym szczególnie Forum Dyrektorów Bibliotek Samorządowych Województwa Śląskiego; opracowywanie koncepcji okresowych planów pracy działalności instrukcyjno-metodycznej zgodnie z obowiązującymi ustawami i wytycznymi; współdziałanie z organem administracji rządowej i samorządowej województwa oraz dyrekcjami bibliotek w sprawach dotyczących organizowania, funkcjonowania i utrzymania bibliotek; nadzór nad Działem Instrukcyjno-Metodycznym i Śląską Biblioteką Terapeutyczną; uzgodnienia z Dyrektorami innych pionów form współpracy z działem Instrukcyjno-Metodycznym i Śląską Biblioteką Terapeutyczną; kontrola, dekretowanie i podpisywanie korespondencji w zakresie spraw dotyczących publicznych bibliotek samorządowych; sporządzanie sprawozdań, analiz, przygotowywanie innych materiałów dotyczących działalności instrukcyjno-metodycznej, bibliotek samorządowych oraz Śląskiej Biblioteki Terapeutycznej oraz nadzór nad ich wykonaniem; 14

15 wykonywanie innych zadań zleconych przez Dyrektora; udział w konferencjach, seminariach, spotkaniach; przestrzeganie tajemnicy o informacjach niejawnych. 4. Funkcje i zadania Zastępcy Dyrektora ds. Administracyjno-Technicznych: opracowywanie harmonogramu, zlecanie prac konserwacyjnych, remontowych i serwisowych i nadzór nad nimi z uwzględnieniem rytmu pracy biblioteki w zakresie podstawowym; opracowywanie okresowych planów modyfikacji i modernizacji instalacji technicznych w bibliotece; przygotowywanie technicznych części specyfikacji zamówień publicznych związanych z instalacjami w bibliotece; określenie specyfikacji zakresu i rodzaju usług serwisowych w wypadku umów serwisowych; opracowywanie i nadzór nad przygotowywaniem analiz dotyczących instalacji technicznych; organizowanie i nadzorowanie całokształtu spraw związanych z eksploatacją maszyn i urządzeń z uwzględnieniem prawidłowej i racjonalnej gospodarki energią elektryczną, cieplną i wodną w bibliotece; dokonywanie zgłoszeń serwisowych; nadzór nad administrowaniem nieruchomościami biblioteki; koordynacja zaopatrzenia jednostek biblioteki i nadzór nad nim; koordynacja organizacyjna i techniczna transportu; koordynacja organizacyjna i techniczna obsługi imprez organizowanych przy współudziale biblioteki; nadzór nad realizacją zaleceń i wymogów określonych przez przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe oraz ochrony osób i mienia, formułowanych przez odpowiednich specjalistów; wykonywanie innych zadań zleconych przez Dyrektora; przestrzeganie tajemnicy o informacjach niejawnych; nadzór nad podległymi działami i komórkami organizacyjnymi. 5. Funkcje i zadania Głównego Księgowego: kierowanie i nadzorowanie pracy podległych pracowników; nadzorowanie realizacji gospodarki finansowej biblioteki; zapewnienie prawidłowości, terminowości i zgodności sprawozdań finansowych ze stanem faktycznym; nadzór nad prawidłowością prowadzenia rachunkowości biblioteki; sprawowanie wewnętrznej kontroli finansowej; opracowywanie planów finansowych biblioteki; nadzorowanie czynności z zakresu sporządzania listy płac, potrąceń i innych świadczeń pieniężnych; 15

16 informowanie Dyrektora o spostrzeżeniach i stwierdzonych nieprawidłowościach w działalności finansowej biblioteki; prowadzenie rozliczeń dotacji celowych i dotacji na działalność bieżącą biblioteki; regulowanie zobowiązań finansowych biblioteki drogą elektroniczną; wykonywanie innych zadań zleconych przez Dyrektora; przestrzeganie tajemnicy o informacjach niejawnych. 6. Funkcje i zadania kierowników: organizowanie pracy oraz podejmowanie inicjatyw zmierzających do jej usprawnienia; nadzór nad właściwym i zgodnym z regulaminem pracy wypełnianiem obowiązków przez pracowników; wydawanie poleceń służbowych podległym pracownikom i kontrolowanie ich wykonania; ustalanie indywidualnych zakresów czynności podległych pracowników; przestrzeganie tajemnicy o informacjach niejawnych; przestrzeganie oraz nadzór nad przestrzeganiem przez podległych pracowników przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przeciwpożarowych; zaznajamianie się z obowiązującymi przepisami i przekazywanie ich do wiadomości podległym pracownikom; przeprowadzanie postępowania wyjaśniającego w zakresie skarg i wniosków kierowanych do Dyrekcji; przygotowywanie projektów zarządzeń Dyrektora w zakresie należącym do właściwości jednostki organizacyjnej; sporządzanie planów pracy oraz sprawozdań z działalności działu; dokonywanie okresowych ocen podległych pracowników oraz występowanie do Dyrektora z wnioskami dotyczącymi awansowania, wyróżniania, zwalniania i karania pracowników zgodnie z przepisami prawa pracy; akceptacja wniosków urlopowych pracowników; nadzór nad merytoryczną i formalną stroną pism i materiałów opracowywanych w podległej jednostce; współpraca z innymi jednostkami organizacyjnymi, w tym z uwzględnieniem pomocy metodycznej na rzecz bibliotek samorządowych; współpraca w celu wymiany doświadczeń z pokrewnymi działami bibliotek innych sieci. 7. Funkcje i Zadania Sekcji Gromadzenia (Dział Gromadzenia i Opracowania Zbiorów): gromadzenie zbiorów zgodnie z przyjętymi zasadami; organizowanie prac Komisji Zakupu Materiałów Bibliotecznych; udział w pracach Komisji ds. Zagubień Czytelniczych; 16

17 sumaryczna ewidencja (akcesja) nowych nabytków; reklamowanie nienadsyłanych egzemplarzy obowiązkowych; selekcja zbiorów; typowanie zbiorów do oprawy i renowacji; gospodarka dubletami i drukami zbędnymi; prowadzenie magazynu druków zbędnych i dubletów; prowadzenie krajowej i międzynarodowej wymiany bibliotecznej; prowadzenie okresowej sprawozdawczości i statystyki w omawianym zakresie; prowadzenie dokumentacji związanej z gromadzeniem zbiorów zgodnie z obowiązującymi przepisami; prowadzenie warsztatu pracy działu; uzgadnianie z Działem Finansowo-Księgowym i innymi agendami stanu ilościowo-wartościowego zbiorów. 8. Funkcje i Zadania Sekcji Opracowania (Dział Gromadzenia i Opracowania Zbiorów): opracowanie formalne (alfabetyczne) nowych nabytków (z wyjątkiem zbiorów specjalnych); wpisywanie ich do bazy komputerowej; opracowanie rzeczowe druków zwartych nowych i wydawnictw ciągłych; inwentaryzacja nowych nabytków z podziałem na rodzaje zbiorów; inwentaryzacja wsteczna zbiorów tzw. starego zasobu; przysposobienie techniczne zbiorów (oklejanie kodami kreskowymi i zaopatrywanie w ochronne paski magnetyczne); przekazywanie materiałów bibliotecznych do poszczególnych agend według ustalonych kryteriów i w porozumieniu z zainteresowanymi agendami; nadawanie lokalizacji zbiorom. 9. Funkcje i Zadania Sekcji Wypożyczeń (Dział Udostępniania i Informacji Naukowej): rejestracja użytkowników Biblioteki Śląskiej, wydawanie kart bibliotecznych; wypożyczanie materiałów bibliotecznych użytkownikom indywidualnym (wypożyczanie miejscowe) i instytucjom (wypożyczanie międzybiblioteczne) zgodnie z regulaminem korzystania ze zbiorów Biblioteki Śląskiej; wypożyczanie materiałów z bibliotek krajowych i zagranicznych dla czytelników i pracowników Biblioteki Śląskiej oraz dla bibliotek samorządowych w ramach wypożyczeń międzybibliotecznych; prowadzenie dokumentacji wypożyczeń, bieżąca kontrola kont czytelniczych; monitowanie użytkowników przetrzymujących wypożyczane materiały, pobieranie opłat na poczet kar regulaminowych za przetrzymywanie książki oraz ekwiwalentów za książki zagubione; potwierdzanie studenckich kart obiegowych; 17

18 prowadzenie okresowej sprawozdawczości i statystyki udostępnianych zbiorów i ruchu czytelniczego; organizowanie prac Komisji ds. Zagubień Czytelniczych. 10. Funkcje i Zadania Sekcji Magazynów (Dział Udostępniania i Informacji Naukowej): przechowywanie zbiorów, ich zabezpieczanie i ochrona zgodnie z obowiązującymi przepisami; techniczne przysposobienie zbiorów; realizacja zamówień i zwrotów czytelniczych zgodnie z obowiązującymi regulaminami i instrukcjami; obsługa agend bibliotecznych; realizacja zamówień pracowniczych; współpraca z Działem Gromadzenia i Opracowania Zbiorów w zakresie selekcji zbiorów; permanentna kontrola prawidłowości układu sygnatur w magazynach tradycyjnych; typowanie zbiorów do oprawy i renowacji; systematyczna kontrola dokumentacji udostępnionych zbiorów. 11. Funkcje i Zadania Sekcji Informacji Naukowej (Dział Udostępniania i Informacji Naukowej): koordynacja działalności informacyjnej Biblioteki Śląskiej; obsługa informacyjna użytkowników biblioteki; udzielanie informacji bibliotecznych, informowanie o bibliotece Śląskiej i jej zbiorach; instruowanie w zakresie umiejętności obsługi modułu udostępniania bibliotecznego systemu informatycznego; udzielanie informacji bibliograficznych; udzielanie informacji faktograficznych; prowadzenie Czytelni Informatorium; udostępnianie księgozbioru podręcznego; udostępnianie baz danych; udostępnianie Internetu; prowadzenie i doskonalenie warsztatu informacyjnego, w tym głównie księgozbioru podręcznego Informatorium, kartotek bibliograficznych, ewidencji kwerend; prowadzenie katalogów; gromadzenie i udostępnianie informacji o krajowych i zagranicznych bibliotekach, ośrodkach informacji i serwisach informacyjnych; organizowanie zwiedzania biblioteki; koordynacja praktyk organizowanych w bibliotece; prowadzenie dokumentacji praktyk; 18

19 prowadzenie okresowej sprawozdawczości i statystyki udostępnianych zbiorów, ruchu czytelniczego i udzielanych informacji. 12. Funkcje i Zadania Działu Czytelń: organizowanie codziennych dyżurów w czytelniach; obsługa użytkowników, udostępnianie zamówionych dokumentów z magazynów i innych jednostek organizacyjnych i ich zwrot po wykorzystaniu; rejestracja i udostępnianie zbiorów sprowadzonych na życzenie czytelników drogą wypożyczeń międzybibliotecznych; udzielanie informacji, udostępnianie baz danych; prowadzenie (melioracja, aktualizacja) księgozbiorów podręcznych czytelń i ich katalogów, bieżąca kontrola prawidłowości układu na półkach; codzienne przyjmowanie i rozkładanie prasy w Czytelni Czasopism Bieżących; opracowywanie wykonanych mikroform, prowadzenie katalogów zmikrofilmowanych zbiorów; uzupełnianie posiadanych zbiorów poprzez zamawianie kopii mikroform w innych instytucjach (we współpracy z innymi agendami biblioteki); przechowywanie i udostępnianie zbiorów mikroform; przyjmowanie zamówień na usługi fotograficzne, mikrofilmowe oraz na wykonanie kopii cyfrowych; bezpośrednia realizacja zamówień na wykonanie kserokopii z mikroform; okresowe skontrum księgozbiorów podręcznych; typowanie egzemplarzy z księgozbiorów podręcznych do oprawy i renowacji; prowadzenie okresowej sprawozdawczości i statystyki udostępnianych zbiorów i ruchu czytelniczego; współudział w organizowaniu praktyk zawodowych i zwiedzania biblioteki. 13. Funkcje i Zadania Sekcji Dokumentów Życia Społecznego (Dział Czytelń): współpraca z Działem Gromadzenia i Opracowania Zbiorów w zakresie gromadzenia dokumentów życia społecznego; opracowywanie dokumentów życia społecznego; przysposobienie techniczne zbiorów; przechowywanie zbiorów w wyodrębnionym magazynie; prowadzenie kartotek; udostępnianie dokumentów życia społecznego; udzielanie informacji; opracowywanie wytypowanych dokumentów życia społecznego dla potrzeb bieżącej bibliografii regionalnej; prowadzenie księgozbioru podręcznego Działu; typowanie dokumentów do renowacji; 19

20 prowadzenie okresowej sprawozdawczości i statystyki udostępnianych zbiorów i ruchu czytelniczego. 14. Funkcje i Zadania Centrum Dokumentacji Europejskiej (Dział Czytelń): prowadzenie agendy we współpracy z Europejską Akademią na Śląsku (agenda jest prowadzona wspólnie z Europejską Akademią na Śląsku na podstawie umowy dwustronnej i działa na zasadzie częściowej autonomii); gromadzenie wybranych wydawnictw wspólnot europejskich zgodnie z przyjętymi zasadami; opracowywanie formalne i rzeczowe zbiorów; prowadzenie katalogów i kartotek; udostępnianie zbiorów i baz danych; prowadzenie okresowej kontroli zbiorów (skontrum); prowadzenie informacji o zbiorach CDE w Polsce; popularyzacja problematyki integracji europejskiej w różnych środowiskach, w tym także wśród bibliotek samorządowych; organizacja i udział w sesjach, konferencjach i spotkaniach na temat Unii Europejskiej; upowszechnianie wiedzy o programach pomocowych, w tym także dla bibliotek; upowszechnianie informacji o możliwościach pozyskiwania grantów w ramach środków unijnych; prowadzenie sprawozdawczości i statystyki udostępnianych zbiorów i ruchu czytelniczego. 15. Funkcje i zadania Śląskiej Biblioteki Filmowej (Dział Czytelń): współpraca z Działem Gromadzenia i Opracowania Zbiorów w zakresie gromadzenia zbiorów filmowych; przechowywanie i opracowywanie wybranych wydawnictw o tematyce filmowej i filmów wyprodukowanych techniką wideo; przysposobienie techniczne zbiorów; przechowywanie zbiorów; opracowywanie zbiorów dla potrzeb własnych katalogów; prowadzenie katalogów i kartotek pomocniczych; udostępnianie zbiorów w czytelni; prowadzenie księgozbioru podręcznego czytelni; udzielanie informacji w zakresie zbiorów specjalnych; prowadzenie okresowej sprawozdawczości i statystyki udostępnianych zbiorów i ruchu czytelniczego; typowanie zbiorów do oprawy i renowacji. 16. Funkcje i zadania Działu Zbiorów Specjalnych: współpraca z Działem Gromadzenia i Opracowania Zbiorów w zakresie gromadzenia zbiorów specjalnych; 20

21 udział w pracach Komisji ds. Zakupu Materiałów Bibliotecznych; inwentaryzacja zbiorów specjalnych z podziałem na rodzaje; opracowywanie zbiorów specjalnych zgodnie z obowiązującymi przepisami i przyjętymi zasadami; prowadzenie katalogów; przysposobienie techniczne zbiorów, prowadzenie magazynu zbiorów specjalnych we współpracy z Działem Udostępniania Zbiorów i Informacji Naukowej; udostępnianie zbiorów w czytelni; prowadzenie księgozbioru podręcznego czytelni; udzielanie informacji w zakresie zbiorów specjalnych; prowadzenie okresowej sprawozdawczości i statystyki udostępnianych zbiorów i ruchu czytelniczego; typowanie zbiorów do oprawy i renowacji; opracowywanie zbiorów do mikrofilmowania i przenoszenia na inne nośniki. 17. Funkcje i zadania Śląskiej Biblioteki Muzycznej (Dział Zbiorów Specjalnych): współpraca z Działem Gromadzenia i Opracowania Zbiorów w zakresie gromadzenia zbiorów muzycznych; inwentaryzacja, opracowanie formalne i rzeczowe zbiorów muzycznych; przysposobienie techniczne zbiorów; przechowywanie zbiorów; prowadzenie katalogów i kartotek pomocniczych; udostępnianie zbiorów muzycznych; udzielanie informacji w zakresie zbiorów muzycznych; prowadzenie prac bibliograficznych i dokumentacyjnych w zakresie własnej specjalizacji; organizowanie wystaw o tematyce muzycznej; typowanie zbiorów do oprawy i renowacji; prowadzenie sprawozdawczości i statystyki udostępnianych zbiorów i ruchu czytelniczego. 18. Funkcje i zadania Czytelni Śląskiej (Dział Zbiorów Śląskich): współpraca z Działem Gromadzenia i Opracowania Zbiorów w zakresie gromadzenia zbiorów śląskich; udział w pracach Komisji Zakupu Materiałów Bibliotecznych; opracowywanie zbiorów śląskich w zakresie katalogów podręcznych czytelni; udostępnianie zbiorów śląskich (we współpracy z Działem Udostępniania Zbiorów i Informacji Naukowej); prowadzenie i bieżąca aktualizacja księgozbioru podręcznego oraz jej katalogu; udzielanie informacji, zwłaszcza z zakresu tematyki śląskiej; typowanie zbiorów do oprawy i renowacji; 21

22 przygotowywanie wybranych (głównie zagrożonych zniszczeniem) zbiorów do mikrofilmowania lub zabezpieczania poprzez przeniesienie na inne nośniki; promocja zbiorów, m.in. poprzez organizację wystaw o tematyce regionalnej, artykuły przygotowywane dla prasy, udział w audycjach radiowych i telewizyjnych; prowadzenie okresowej statystyki i sprawozdawczości dotyczącej udostępnianych zbiorów i ruchu czytelniczego; współudział w organizowaniu praktyk zawodowych i zwiedzania biblioteki. 19. Funkcje i zadania Sekcji Bibliografii Regionalnej (Dział Zbiorów Śląskich): opracowywanie i przygotowywanie do publikacji bieżącej i retrospektywnej bibliografii regionalnej; opracowywanie katalogów, bibliografii i innych materiałów informacyjnych dotyczących Śląska; przeprowadzanie kwerend i przygotowywanie odpowiedzi na pytania dotyczące tematyki śląskiej; współpraca z bibliotekami samorządowymi, zwłaszcza w zakresie organizowania warsztatu informacyjnego i bibliografii regionalnej. 20. Funkcje i zadania Sekcji Ochrony i Konserwacji Zbiorów (Dział Ochrony, Konserwacji i Archiwizacji Zbiorów): prowadzenie stałego monitoringu powietrza w pomieszczeniach magazynowych biblioteki w zakresie poziomu wilgotności względnej i temperatury; okresowa kontrola mikroflory powietrza w magazynach; dezynfekcja zbiorów bibliotecznych zgodnie z aktualnymi potrzebami; zabezpieczanie pomieszczeń magazynowych przed zagrożeniami entomologicznymi; współpraca z poszczególnymi agendami biblioteki, zwłaszcza z Działem Zbiorów Specjalnych i Działem Zbiorów Śląskich w zakresie konserwacji grupowej zbiorów i indywidualnej poszczególnych obiektów: yrenowacja i konserwacja papieru, pergaminu i skóry, yrenowacja i konserwacja bloku książki, yrenowacja i konserwacja oprawy, yprace konserwatorskie i introligatorskie w zakresie zabezpieczania i ekspozycji map, plakatów i grafiki, prowadzenie dokumentacji opisowej i fotograficznej wykonywanych prac konserwatorskich; prowadzenie działalności instruktażowej i szkoleniowej w zakresie ochrony zbiorów; prace introligatorskie obejmujące wykonanie lub odnowienie opraw księgozbioru biblioteki; 22

23 prace introligatorskie w zakresie przygotowania i oprawy wydawnictw biblioteki oraz wykonania materiałów bibliotecznych; wykonywanie usług konserwatorskich i introligatorskich na zamówienie użytkowników indywidualnych i zbiorowych; prace pomocnicze przy organizacji ekspozycji bibliotecznych; gromadzenie i przechowywanie dokumentacji sprzętu i urządzeń Działu; gromadzenie specjalistycznego księgozbioru podręcznego Działu udział w zalecanych szkoleniach specjalistycznych. 21. Funkcje i zadania Sekcji Archiwizacji Zbiorów (Dział Ochrony, Konserwacji i Archiwizacji Zbiorów): przyjmowanie zbiorów do mikrofilmowania; przekazywanie wykonanych mikroform do Sekcji Czytelń Ogólnych; wykonywanie prac fotograficznych i mikrofilmowych metodami klasycznymi: ymikrofilmy negatywowe i pozytywowe, kopie diazo, mikrofisze, yreprodukcja, yfotografia studyjna i dokumentacyjna, yfotoreportaż, yobróbka laboratoryjna, wykonywanie prac fotograficznych metodami cyfrowymi: ykopie cyfrowe, yskanowanie i obróbka cyfrowa obrazów, yarchiwizacja na nośnikach magneto-optycznych, ywydruki, współpraca z innymi działami w zakresie dokumentacji i ochrony zbiorów; realizacja zamówień na wykonanie prac fotograficznych i mikrofilmowych dla użytkowników indywidualnych i instytucji; gromadzenie i przechowywanie dokumentacji oprogramowania i urządzeń; gromadzenie specjalistycznego księgozbioru podręcznego; udział w zalecanych szkoleniach specjalistycznych. 22. Funkcje i zadania Działu Instrukcyjno-Metodycznego: nadzór nad organizacją bibliotek i sieci bibliotecznych w jednostkach samorządowych; pomoc w opracowywaniu projektów dokumentów organizacyjnych (statutów, regulaminów, instrukcji); pomoc w tworzeniu bibliotek powiatowych w województwie, w tym współpraca w zakresie opracowywania odpowiednich dokumentów na życzenie władz samorządowych; gromadzenie wszelkiego rodzaju aktów prawnych bezpośrednio i pośrednio dotyczących bibliotek i ich praktyczne stosowanie; konsultacja oraz opiniowanie pod względem zgodności z prawem uchwał i decyzji dotyczących bibliotek dla organów samorządowych; 23

24 wdrażanie aktualnych standardów i norm obowiązujących w pracy bibliotecznej; pomoc w planowaniu pracy bibliotek samorządowych zgodnie z kierunkami rozwoju funkcji i usług bibliotecznych; organizacja rocznej sprawozdawczości statystycznej bibliotek przy współpracy z WUS; monitorowanie stanu czytelnictwa, zasięgu usług bibliotecznych, stanu kadry bibliotecznej, stanu bazy lokalowej, rozmieszczenia bibliotek na podstawie materiałów statystycznych, sprawozdawczych i badań własnych oraz formułowanie wniosków dla władz samorządowych, bibliotek, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego; poradnictwo w zakresie budownictwa oraz sprzętu bibliotecznego i urządzeń technicznych, informowanie o producentach mebli; tworzenie programu wojewódzkiej sieci informacji bibliotecznej, obejmującej komputerowe bazy danych w bibliotekach publicznych, działające w różnych programach bibliotecznych; formułowanie odpowiednich postulatów i wniosków do władz samorządowych; pomoc metodyczna bibliotekom w opracowaniu zbiorów tworzących bibliograficzne bazy danych w systemach zautomatyzowanych; pomoc metodyczna w zakresie tworzenia warsztatu informacyjnego (w formie tradycyjnej i elektronicznej); pomoc i doradztwo w zakresie wyposażenia bibliotek w sprzęt i oprogramowanie komputerowe oraz rozszerzanie usług o udostępnianie dokumentów elektronicznych (m.in. bazy danych na CD-ROM); informowanie i organizacja doskonalenia zawodowego kadry kierowniczej bibliotek oraz organizowanie szkolenia specjalistycznego dla określonych grup bibliotekarzy poprzez seminaria, kursy, konferencje na szczeblu wojewódzkim, ze szczególnym uwzględnieniem bibliotek szczebla powiatowego; opracowywanie i wydawanie różnorodnych pomocy metodycznych (w tym współpraca w redagowaniu czasopisma fachowego) przydatnych bibliotekarzom i ich zawodowemu dokształcaniu; stałe aktualizowanie wiedzy na temat rynku wydawniczego; ocena merytoryczna zbiorów proponowanych do selekcji; wypracowywanie metod i form pracy edukacji kulturalnej dzieci, szczególnie w zakresie kształtowania nawyków czytelniczych i przy uwzględnieniu wytycznych Manifestu UNESCO; wypracowywanie wzorcowych metod i form działań mających na celu czynne uczestnictwo w życiu społecznym wszelkiego typu grup specjalnych (np. osób niepełnosprawnych, mniejszości narodowych, więźniów); 24