PIĘĆ LAT DZIAŁALNOŚCI

Transkrypt

1 PIĘĆ LAT DZIAŁALNOŚCI KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO Plac Powstańców Warszawy Warszawa Tel. (48 22) Fax (48 22) (95) knf@knf.gov.pl MATERIAŁY I OPRACOWANIA URZĘDU KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO

2 KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO (KNF) PIĘĆ LAT DZIAŁALNOŚCI Warszawa, czerwiec 2011 r.

3 Lata to pierwsza kadencja nadzorcza na rynku finansowym, kiedy nie upadła żadna instytucja finansowa. W okresie kryzysu na rynkach finansowych, bezpieczny i stabilny sektor finansowy pozostał atutem polskiej gospodarki. Po 2006 r. nie upadła żadna instytucja finansowa. W najwyżej rozwiniętych państwach grupy G 20 bezpośrednia pomoc publiczna dla instytucji finansowych wyniosła w czasie kryzysu r. 3,7% PKB z 2008 r. W Polsce stanowiłoby to około 47 mld zł. Uniknięto potencjalnej pomocy publicznej dla instytucji finansowych w wysokości 47 mld zł. Od momentu powstania KNF, pomimo kryzysu finansowego, kondycja rynku uległa znacznej poprawie: fundusze własne banków wzrosły o 63%, przekraczając 100 mld zł, zanotowano wzrost średniego współczynnika wypłacalności krajowego sektora bankowego (z 10,8% na koniec 2008 r. do 13,7% na koniec 2010 r.), w sektorze ubezpieczeniowym składka przypisana brutto wzrosła o około 45%, a liczba spółek notowanych na GPW wzrosła o około 40%. Polski rynek jest stabilny i dobrze dokapitalizowany, co stworzyło potencjał do zwiększenia tempa wzrostu akcji kredytowej. Kondycja rynku, pomimo kryzysu finansowego, uległa w latach znacznej poprawie. 1

4 NAJWAŻNIEJSZE DZIAŁANIA ZINTEGROWANEGO NADZORU FINANSOWEGO Pełna integracja nadzoru finansowego Utworzenie CEDUR 1 Zmiana sposobu zatwierdzania prospektów emisyjnych Wprowadzenie norm płynności dla banków Wprowadzenie zasad reklamowania usług bankowych i ubezpieczeniowych Wprowadzenie codziennego raportowania ekspozycji zagranicznych przez banki Przyjęcie Rekomendacji S II Zmiana limitów koncentracji dla banków Zalecenie zatrzymania w bankach 11,2 mld zysków za 2008 r. Zalecenie sektorowi bankowemu utrzymywania bufora konserwacyjnego Ograniczenie koncentracji lokat zakładów ubezpieczeń w bankach Utworzenie TIFS 2 Zastrzeżenie limitów koncentracji dla banków - pozyskanie 17 mld zł zagranicznego finansowania dla banków Ujednolicenie podręczników inspekcji Uchwała kapitałowa wzmacniająca fundusze podstawowe banków Uruchomienie SNU 3 Wdrożenie systemu testów stresu w zakładach ubezpieczeń Przyjęcie Rekomendacji T Nowelizacja Rekomendacji I Nowelizacja Rekomendacji A Opracowanie modelu adekwatności kapitałowej PTE Utworzenie pionu inspekcji Utworzenie forum państw goszczących w UE Wdrożenie systemu stress testów w bankach Uruchomienie RAU 5 Pakiet odbiurokratyzowania rynku finansowego Uruchomienie BION 4 (nadzór oparty na ryzyku) Rozpoczęcie oceny modeli wewnętrznych zakładów ubezpieczeń Nowelizacja rekomendacji S Wprowadzenie reprezentantów państw goszczących do zarządów europejskich agencji nadzorczych Pakiet zwiększenia ochrony uczestników rynku kapitałowego I edycja cyklicznego raportu o powiązaniach międzysektorowych Wprowadzenie zasad rozpatrywania reklamacji przez instytucje finansowe rok 1 CEDUR - Centrum Edukacji dla Uczestników Rynku 2 TIFS - Inicjatywa Szkoleniowa dla Nadzoru Finansowego (ang. Training Initiative for Financial Supervision) 3 SNU - System Nadzoru Ubezpieczeń 4 BION - Badanie i Ocena Nadzorcza 5 RAU - Rejestr Agentów Ubezpieczeniowych online 3

5 UPADŁOŚCI INSTYTUCJI FINANSOWYCH PO 1990 R. * w przypadku działalności maklerskiej są to podmioty, którym odebrano licencję na prowadzenie działalności maklerskiej ** od 1992 r. banki spółdzielcze zostały objęte nadzorem UTWORZENIE KNF Bank Spółdzielczy w Śremie ZU na Życie Westa-Life ZU Westa Górnośl. Bank Gosp.* 10 banków spółdzielczych Dom Maklerski Broker** Bank Promocji Eksportu,,Animex Bank * 23 banki spółdzielcze Bank Komercyjny,,Posnania * Bank Promocji Eksportu,,Animex Bank Bank Agrobank Poznański Dom Maklerski P&P* 57 banków spółdzielczych PTU Gryf Hestia Bydgoski Bank Budownictwa Biuro maklerskie Certus* Dom Maklerski,,P&V * 30 banków spółdzielczych TU FENIX 6 banków spółdzielczych Miejski Dom Maklerski* Dom Maklerski PARTNER 4 banki spółdzielcze Savim Bank Depozytowo-Kredytowy Sur. 5 Net* TUiR Gwarant TUiR Polisa Bank Staropolski Bank Spółdzielczy we Władowicach WGI Dom Maklerski* 1992** VI BS w Śremie (wznowił działalność w 1995 r.) 1993 BS w Koszalinie BS w Sompolnie BS w Tuchowie BS w Szczurowej BS w Kramsku BS w Kolbudach z s. w Lublewie BS w Strumieniu BS w Miejscu Piastowym BS w Raciechowicach BS w Opatowcu 1994 BS w Janowcu Kościelnym BS w Wierzchlesie BS w Bejscach BS w Sianowie BS w Jedlni Letnisku BS w Grabowie n. Prosną BS w Nowogrodźcu BS w Wasilkowie BS w Koszycach BS w Czarnej Białostockiej BS w Niedźwiadzie BS w Wieczfni Kościelnej BS w Borzęcinie BS w Kaliszu BS Rzemiosła w Poznaniu BS w Swarzędzu BS w Szczańcu BS w Mąkoszycach BS w Godzieszach BS w Cisku BS w Piekarach Śląskich BS w Tarnowie BS w Brześciu Kujawskim 1995 BS w Kętrzynie SBL Rzemiosła i Usług w Częstochowie BS w Częstochowie BS w Ornecie BS w Olkuszu BS w Ujściu BS w Trzciance BS w Rawiczu BS w Pile BS w Ojrzeniu BS w Bolesławcu BS w Sulechowie BS w Słupsku BS w Rypinie BS w Dobrej BS w Opalenicy BS w Chęcinach BS w Lubsku BS w Bedlnie BS w Wiśle BS w Tarnówku BS w Wałczu BS w Zapolicach SBL w Buku BS w Bojanowie BS w Regiminie BS w Strzelcach Opolskich BS w Sidrze BS w Bojadłach BS w Połajewie BS w Kluczborku BS w Zarzeczu BS w Wieluniu BS w Białej Piskiej BS w Choceniu BS w Zbrosławicach BS w Dobromierzu z s. w Roztoce BS w Pieniężnie BS w Zbójnej BS w Woźnikach Śląskich BS w Tłuchowie BS w Jeleniej Górze BS w Skoroszycach BS w Solcu Kujawskim BS w Drużbicach BS w Gnojnie BS w Kruszynie BS w Żerkowie BS w Lutomiersku z s. w Konstantynowie BS w Potęgowie BS w Lęborku BS w Postominie BS w Zakrzewie z s. w Biłgoraju BS w Jaraczewie BS w Łaniętach BS w Wąwolnicy BS w Kozienicach 1996 BS w Pilawie BS w Bogdańcu BS w Deszcznie BS w Rejowcu Fab. BS w Smołdzinie BS w Granowie BS w Gryfowie Śląskim BS w Ziębicach BS w Łobzie BS w Dąbrowie Gór. BS w Brudzewie BS w Blizanowie BS w Sępólnie Krajeńskim BS w Nowym Mieście n. Pilicą BS w Jasieniu BS w Wąsoszu BS w Pęczniewie BS w Miejskiej Górce BS w Krobii BS w Piotrkowie Tryb. BS w Lądku Zdroju BS w Serocku BS w Skwierzynie BS w Konopnicy LSB Gospodarczy w Sławie BS w Łabuniach BS w Rudniku BS w Dębnie Lubuskim BS w Komprachcicach BS w Gorzkowie 1997 BS w Kamieniu Pomorskim BS w Przybiernowie BS w Łęczycach BS w Dubience BS w Kołobrzegu BS w Cekowie Kolonii 1998 BS Pruchnik BS Wądroże Wielkie BS Ostrowice BS w Resku 2001 BS we Włodowicach 5

6 Sytuacja na rynku bankowym Kondycja rynku, pomimo kryzysu finansowego, uległa w latach znacznej poprawie. 1158, ,8 1057, , ,8 700 Wykres nr 1 Aktywa sektora bankowego (mld zł) 90,1 100, ,6 80 Wykres nr 2 Fundusze własne sektora bankowego (mld zł) 51,2 61, ,2 698, , ,5 400 Wykres nr 3 Kredyty dla sektora niefinansowego (mld zł) 322,8 7

7 15 13,6 13, ,7 11, Wykres nr 4 Zysk netto sektora bankowego (mld zł) 8,7 9 13, ,2 13, , ,2 11 Wykres nr 5 Współczynnik wypłacalności sektora bankowego (%) 567,2 620, , , Wykres nr 6 Depozyty sektora niefinansowego (mld zł) 375,6 400

8 Sytuacja na rynku ubezpieczeniowym Ograniczenie koncentracji lokat życiowych zakładów ubezpieczeń dało bankom dodatkową płynność. 99, ,0 91, ,2 80 Wykres nr 7 Lokaty zakładów ubezpieczeń (mld zł) 72, ,8 59,4 51,4 54, ,5 40 Wykres nr 8 Składka przypisana brutto zakładów ubezpieczeń (mld zł) 137,9 139,1 145, , Wykres nr 9 Suma bilansowa zakładów ubezpieczeń (mld zł) 108,

9 Sytuacja na rynku kapitałowym Dynamiczny rozwój polskiego rynku kapitałowego. Liczba funduszy inwestycyjnych Liczba towarzystw funduszy inwestycyjnych Wykres nr 10 Liczba podmiotów prowadzących działalność maklerską i rachunki papierów wartościowych Wykres nr 11 Liczba towarzystw funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych Liczba zatwierdzonych aneksów do prospektów emisyjnych instrumentów finansowych innych niż certyfikaty inwestycyjne Liczba zatwierdzonych prospektów emisyjnych instrumentów finansowych innych niż certyfikaty inwestycyjne Wykres nr 12 Liczba zatwierdzonych aneksów i prospektów emisyjnych Wykres nr 13 Liczba spółek notowanych na GPW 10

10 Sytuacja na rynku emerytalnym Sektor emerytalny jest drugim, po sektorze bankowym, rynkiem co do wielkości aktywów. Wykres nr 14 Aktywa netto OFE ( w mld zł) 221, , ,6 140,0 138, Wykres nr 15 Liczba członków OFE (w mln) 14, , , , ,

11 Działania nadzoru finansowego Misją KNF jest dbałość o stabilne funkcjonowanie i bezpieczny rozwój rynku finansowego. Nadzór finansowy wydaje około 2,5 tys. decyzji administracyjnych rocznie. Oprócz codziennej pracy nadzorczej, szczególnie istotne są sprawy systemowe. Rynek bankowy Polskie banki córki były odporne na problemy zagranicznych matek. Kryzys testem dla zintegrowanego nadzoru. Objęcie przez KNF nadzoru nad bankami kilka miesięcy przed wybuchem kryzysu finansowego było testem dla sektora i polityki nadzorczej. Tym trudniejszym, że zdecydowana większość działających w Polsce banków to instytucje z dominującym udziałem kapitału zagranicznego. Realne było przeniesienie problemów spółek matek na działające w Polsce spółki córki. Nie można było wykluczyć prób zasilenia spółek matek z rezerw płynności lokalnych podmiotów zależnych lub wycofania finansowania dla lokalnych spółek. Wobec zagrożeń płynących spoza rynku krajowego, szczególnie ryzyka reputacyjnego, pogorszenia pozycji płynnościowej i utrudnionego dostępu do rynku międzybankowego, konieczne było wzmocnienie sektora od wewnątrz (rekomendacje kapitałowe oraz szczegółowe normy płynności), aby zapobiec materializacji tych ryzyk w przyszłości. Niezwykle trudny okres polski sektor zakończył z solidnie zbudowaną bazą kapitałową, bez konieczności sięgania po pomoc ze strony podatników i z rekordową w Unii Europejskiej rentownością 7% ROE 1 za 2009 r., przy średniej dla krajów Unii Europejskiej na poziomie 2,4%. Niewypłacenie dywidendy za 2008 r. pozwoliło sektorowi bankowemu zbudować bufor kapitałowy. W 2009 r. w polskim systemie bankowym zatrzymano rekordową kwotę 11,2 mld zł zysku banków komercyjnych wypracowanego w 2008 r. W czasie kryzysu utrzymano obowiązujący na polskim rynku model funkcjonowania banków, w którym środki na bezpieczny rozwój banków pochodzą z zysków sektora lub od właściciela, a nie z pomocy publicznej. W polskim systemie bankowym zatrzymano niemal 90% zysku banków komercyjnych 1 ROE ang. return on equity, zwrot z kapitału własnego. 12

12 za 2008 r. W znacznym stopniu to środki, które nie wypłynęły za granicę w postaci dywidendy. W styczniu 2009 r. zalecono bankom stworzenie dodatkowego bufora kapitałowego 2 procentowej nadwyżki ponad obowiązujące 8 procentowe minimum współczynnika wypłacalności. Położono nacisk na to, by fundusze własne banków składały się przede wszystkim z kapitału podstawowego. Było to szczególnie istotne w warunkach spowolnienia gospodarczego, które wiązało się z pogorszeniem jakości aktywów banków. Część działających w Polsce banków uzyskała wsparcie od zagranicznych właścicieli, w formie uczestnictwa w podnoszeniu kapitałów i poprzez linie kredytowe. Podwyższenie funduszy własnych (obecnie przekraczają 100 mld zł) umożliwiło podtrzymanie akcji kredytowej, zrównoważyło wzrost wymogów kapitałowych, a w konsekwencji doprowadziło do wzrostu średniego współczynnika wypłacalności krajowego sektora bankowego (z 11,2% na koniec 2008 r. do 13,8% na koniec 2010 r.). W bankach wprowadzono bufor konserwacyjny (minimalny współczynnik wypłacalności = 8% + 2%). Zaostrzono limity koncentracji, ograniczając do 100% funduszy własnych możliwość zaangażowania banku wobec podmiotów powiązanych. W Polsce nie wystąpiło zjawisko finansowania zagranicznych spółek matek przez krajowe banki córki. Stało się odwrotnie środki do dyspozycji polskich banków, wyrażone jako różnica między zobowiązaniami polskiego sektora bankowego wobec instytucji zagranicznych a należnościami, wzrosły w 2009 r. o dodatkowe 17 mld zł. Innym źródłem ryzyka, które wynika z powiązań w ramach międzynarodowych grup kapitałowych jest ryzyko koncentracji zaangażowań po stronie podmiotów krajowych. Zgodnie z uchwałą KNF nr 382/2008, z dniem 1 stycznia 2009 r. limity obowiązujące polskie banki uległy zmianie. Zaostrzeniu uległy limity zaangażowania w zagranicznych bankach matkach, jak również w zarejestrowanych w Polsce podmiotach powiązanych kapitałowo z bankami. W 2009 r. pozyskano 17 mld zł zagranicznego finansowania banków. Uchwała KNF ograniczyła lokowanie w ramach grup kapitałowych. Wprowadzono normy płynności. W czerwcu 2008 r. wprowadzono konieczność utrzymania przez banki szczegółowych norm płynności. Polskie rozwiązania stały się punktem wyjścia dla międzynarodowych norm zalecanych przez Komitet Bazylejski. Intensywnej kontroli poddano także płynność banków. Niektóre z nich zobowiązano do codziennego sprawozdawania nadzorczych miar płynności. Polska była pionierem norm płynności dla banków. 13

13 Wobec banków, w których stwierdzono uchybienia, podejmowane były dodatkowe działania nadzorcze (upomnienia, zalecenia dotyczące kredytowania, poinformowanie nadzoru macierzystego). Żaden z banków w Polsce nie utracił płynności. Na poziomie sektora odnotowano w 2009 r. wzrost podstawowej rezerwy płynności o blisko 23% w porównaniu z 2008 r. Rekomendacja T nie dopuściła do podjęcia przez banki nadmiernego ryzyka. Uszczelniono Rekomendację S. Stabilność systemu finansowego wspiera zrównoważony wzrost gospodarczy. Rekomendacje nadzorcze ograniczyły ekspozycję sektora bankowego na ryzyko. Nieprawidłowości w procesie badania i oceny zdolności kredytowej, zidentyfikowane po przejęciu nadzoru bankowego skłoniły UKNF do rozpoczęcia prac nad rekomendacją dotyczącą standardów udzielania kredytów detalicznych. Przyjęta Rekomendacja T określiła zasady analizy zdolności kredytowej, podnosząc relację zabezpieczeń do zadłużenia dla kredytów detalicznych. Normy jakościowe uzupełniono normami ilościowymi, wprowadzając m.in. limit relacji wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych do średnich dochodów netto 50% dla klientów detalicznych o dochodach netto nie przekraczających poziomu przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce, a 65% dla klientów zarabiających powyżej średniej krajowej. Wprowadzenie Rekomendacji T pozwala na lepsze zarządzanie ryzykiem w bankach, ale ma też wymiar społeczny, chroniąc osoby uboższe przed nadmiernym zadłużaniem się. Rekomendacja S wprowadzona w 2006 r. przez poprzedni nadzór bankowy (KNB) nie zapobiegła przyrostowi kredytów walutowych. KNF uszczelniła Rekomendację S, precyzując sposób wyznaczania podstawy, od której powinien być wyliczany 20-procentowy bufor na ryzyko walutowe oraz wprowadzając podwyższone standardy zarządzania ryzykiem przez banki. Znowelizowana Rekomendacja A poprawiła jakość zarządzania ryzykiem towarzyszącym zawieraniu transakcji na rynku instrumentów pochodnych. Zmiany dotyczyły monitorowania i kontroli ryzyka (zwłaszcza ryzyka kredytowego), dokumentacji i wymiany informacji z klientem oraz rozbudowy systemów i procedur umożliwiających usprawnienie w bankach przepływu informacji. Rekomendacje KNF przyczyniły się do wzrostu stabilności i bezpieczeństwa sektora bankowego, szczególnie w sytuacji zewnętrznych zaburzeń i niepewności co do dostępności zagranicznego finansowania. Polska gospodarka korzysta z napływu kapitału zewnętrznego. Wyzwaniem jest jednak utrzymanie takiego tempa wzrostu akcji kredytowej, które z jednej strony będzie sprzyjać rozwojowi 14

14 gospodarczemu, ale z drugiej strony nie wygeneruje baniek spekulacyjnych ani nadmiernego importu. Wprowadzono w bankach system testów warunków skrajnych, mający na celu ocenę odporności sektora bankowego na sytuacje kryzysowe. W polskich bankach, zgodnie z regulacjami nadzorczymi, regularnie przeprowadzane są testy warunków skrajnych. Dotyczą one najczęściej ryzyka kredytowego i rynkowego. Badaniu poddawana jest odporność banku na mało prawdopodobne, ale możliwe scenariusze zmiany w otoczeniu makroekonomicznym lub w poszczególnych obszarach działalności np. wrażliwość portfela kredytów hipotecznych na zmianę stóp procentowych, czy wahania kursów walutowych. Świadomość potencjalnych zagrożeń, które w przypadku zmaterializowania się mogą doprowadzić do poważnych perturbacji w bankach jest istotna z punktu widzenia oceny poziomu stabilności finansowej i podejmowania wyprzedzających działań nadzorczych i regulacyjnych. W 2010 r. uzupełniając standardowe testy, po raz pierwszy przeprowadzono ćwiczenie polegające na autonomicznej budowie modeli do testów zarówno przez Wdrożono system bankowych stress testów. banki, jak i przez nadzór finansowy. Porównując modele uzyskano uniwersalne narzędzie nadzorcze, które pozwala na bieżąco analizować sytuację poszczególnych instytucji. Ochrona przed nadmiernym ryzykiem walutowym. W latach wzrost zadłużenia z tytułu kredytów walutowych w Polsce sięgał średnio 32% rocznie. Efekty wprowadzonej przez KNB w 2006 r. Rekomendacji S, która miała być odpowiedzią na rosnące niedopasowanie struktury finansowania w systemie bankowym, okazały się ograniczone banki dostosowywały procedury badania zdolności kredytowej do wnioskowanego przez klienta kredytu. Po ponad dwóch latach udział kredytów walutowych w kredytach mieszkaniowych sięgnął 69,5%. Po objęciu nadzorem sektora bankowego, KNF przyjęła rekomendacje, które wyznaczają standardy udzielania kredytów walutowych. Rekomendacja S II zwiększyła ochronę klientów zaciągających kredyty w walucie obcej, m.in. w zakresie informowania klientów o spreadzie walutowym, dodatkowych obciążeniach oraz ryzyku walutowym, a także umożliwiła klientom spłatę rat Kolejne rekomendacje KNF ograniczyły nadmierne ryzyko walutowe w systemie bankowym. bezpośrednio w walucie indeksacyjnej. 15

15 Efektywne maksymalne DTI dla kredytów walutowych obniżono do 35%. Rekomendacja T, będąca odpowiedzią na zidentyfikowane słabości w zarządzaniu ryzykiem, sprecyzowała zasady analizy zdolności kredytowej, wyznaczyła niższy próg relacji zabezpieczeń do zadłużenia dla kredytów detalicznych, w tym walutowych, oraz wprowadziła ograniczenia poziomu ogólnego zadłużenia kredytobiorcy. Z kolei znowelizowana Rekomendacja I ograniczyła ryzyko kredytowe związane z zawieraniem przez banki walutowych transakcji kredytowych oraz usprawniła zarządzanie ryzykiem walutowym. Przyjęta w 2011 r. nowelizacja Rekomendacji S zwiększa ochronę polskiego sektora bankowego przed zaburzeniami, jakie były udziałem krajów Europy Środkowo Wschodniej w wyniku masowego udzielania przez banki kredytów walutowych gospodarstwom domowym. Po zmianach efektywne maksymalne DTI 2 dla kredytów walutowych wynosi 35% 3. Wspierano budowę silnej pozycji kapitałowej banków. Banki bogate w kapitały. Z trudnego okresu kryzysowego polskie banki wyszły solidnie skapitalizowane. Od końca 2007 r. kapitały banków zwiększyły się o 55% (tj. 41 mld zł), przekraczając 116 mld zł. Najważniejszym czynnikiem tego wzrostu było zatrzymanie zysków za 2008 r. w sektorze. Preferując długoterminowe źródła kapitału i przeciwdziałając erozji kapitału wyższej jakości, nadzór zaostrzył kryteria dla pożyczek podporządkowanych zaliczanych do kapitałów. W czasie kryzysu KNF stworzyła także bankom możliwość zaliczania do funduszy podstawowych wyemitowanych przez siebie obligacji, zapewniających stabilne, a nie tylko tymczasowe wsparcie bazy kapitałowej. Oceniając polski sektor na początku 2010 r. agencja ratingowa Fitch stwierdziła, że banki działające w Polsce poradziły sobie lepiej niż ich konkurenci z regionu, a sektor jest lepiej przygotowany do rozwoju w sytuacji ożywienia gospodarki. 2 DTI relacja wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych do średnich dochodów netto. 3 Po uwzględnieniu rekomendacji dot. maksymalnego zadłużenia do średnich dochodów netto (50% lub 65%) oraz rekomendacji, aby zdolność kredytowa w przypadku kredytu walutowego była analizowana przy założeniu, że kapitał kredytu jest o 20% większy od złotowego. 16

16 Rynek ubezpieczeniowy Sektor ubezpieczeniowy był dawcą płynności dla banków w czasie międzynarodowego kryzysu finansowego. Ograniczono koncentrację lokat życiowych zakładów ubezpieczeń w poszczególnych bankach. Wprowadzone przez nadzór normy doprowadziły do rozlokowania płynności z sektora ubezpieczeniowego w całym sektorze bankowym. Od 2009 r. obserwuje się zwiększenie dywersyfikacji lokat bankowych, szczególnie w odniesieniu do lokat zakładów działu I w bankach powiązanych kapitałowo. Rozproszenie lokat ubezpieczycieli dało płynność bankom. Zawirowania na rynkach finansowych nie zaszkodziły stabilności zakładów ubezpieczeń w Polsce. Skutki światowego kryzysu nie dotknęły bezpośrednio polskich podmiotów, w szczególności spółek zależnych międzynarodowych firm, które miały problemy w krajach macierzystych. W dobie kryzysu szczególnie istotne staje się utrzymanie płynności finansowej, dlatego nadzór sprawdzał m.in., czy zakłady ubezpieczeń nie posiadają aktywów wyemitowanych przez zagraniczne instytucje finansowe zagrożone ryzykiem niewypłacalności. Dodatkowo zwrócono się o regularne przekazywanie danych w zakresie podstawowych wskaźników dotyczących wypłacalności zakładów oraz posiadanych lokat. Podjęto też działania zmierzające do podniesienia standardów zarządzania ryzykiem kredytowym i koncentracji, które obejmowały m.in. monitorowanie prowadzonej przez poszczególne zakłady polityki lokacyjnej, ocenę struktury lokat oraz odpowiedniej zdolności do absorpcji ryzyka, a także kontrolę działań zakładów w zakresie ograniczania ryzyka związanego z działalnością lokacyjną. W przypadku zakładów oferujących ubezpieczenia na życie wprowadzono stały monitoring skali koncentracji inwestycji w produkty strukturyzowane oraz depozyty bankowe w stosunku do skali posiadanych środków własnych. Dokonano również przeglądu ubezpieczeniowych produktów strukturyzowanych oferowanych przez zakłady ubezpieczeń (zasady funkcjonowania, OWU), jak i inwestycji zakładów ubezpieczeń w depozyty bankowe. Od grudnia 2009 r. wymiana informacji między nadzorem a zakładami ubezpieczeń odbywa się za pośrednictwem elektronicznego Systemu Nadzoru Ubezpieczeń SNU. Dodatkowa sprawozdawczość zwiększyła przejrzystość sektora ubezpieczeń. Podwyższono standardy zarządzania ryzykiem kredytowym i koncentracji. Uruchomiono SNU. 17

17 Podmioty sektora ubezpieczeniowego zostały objęte systemem wewnętrznych testów warunków skrajnych. Wyniki testów pozwalają zidentyfikować rodzaje ryzyka, na które sektor lub poszczególne zakłady ubezpieczeń są najbardziej narażone. W efekcie następuje intensyfikacja działań nadzorczych w tych obszarach. Testy warunków skrajnych i proces przedaplikacyjny pozwalają ubezpieczycielom na przygotowanie się do Solvency II. Przygotowanie rynku do Solvency II. Od 2012 r. zasady działania zakładów ubezpieczeń w Unii Europejskiej będą określone przez dyrektywę Solvency II, która zasadniczo zmienia m.in. ich gospodarkę finansową. Jedną z istotnych nowości będzie możliwość wyznaczania wymogów kapitałowych zakładów ubezpieczeń w oparciu o tzw. modele wewnętrzne, indywidualnie dopasowane do każdego zakładu i zatwierdzane przez nadzór. W styczniu 2011 r. rozpoczęto proces przedaplikacyjny, ułatwiający zakładom ubezpieczeń przygotowanie modeli, które będą mogły być zatwierdzone. Sektor emerytalny Sektor OFE pozostał drugim, po sektorze bankowym, segmentem rynku pod względem wartości aktywów. UKNF podtrzymał postulaty dotyczące niezbędnych zmian w sposobie funkcjonowania OFE oraz uczestniczył we wszystkich pracach legislacyjnych dotyczących rynku emerytalnego, przeprowadzając stosowne analizy. Na koniec 2010 r. łączna wartość aktywów netto OFE wyniosła 221,5 mld zł, a do OFE należało 14,9 mln osób. Liczba członków w skali rynku wzrosła w 2010 r. o 570 tys., z czego ponad 360 tys. przypadło trzem średnim OFE, które były najaktywniejsze na rynku akwizycji. Minimalne kapitały PTE powinny zależeć od aktywów OFE. Należy wprowadzić adekwatność kapitałową PTE. Obecnie wysokość minimalnych kapitałów własnych jest jednakowa dla wszystkich powszechnych towarzystw emerytalnych, niezależnie od wartości aktywów zarządzanych przez nie funduszy emerytalnych. Jednocześnie w przypadku wystąpienia w OFE niedoboru, jest on pokrywany m.in. ze środków własnych PTE. W wyniku przeprowadzenia analizy zasadności wprowadzenia na rynku emerytalnym adekwatności kapitałowej, opracowano model badania wpływu adekwatności kapitałowej na wartość PTE oraz sformułowano postulat wzmocnienia bezpieczeństwa systemu emerytalnego poprzez powiązanie minimalnego wymogu kapitałowego PTE z wartością aktywów OFE. 18

18 Rozwiązano problem akwizycji do OFE. W odpowiedzi na zidentyfikowane nieprawidłowości w działaniach akwizytorów OFE i wychodząc z założenia, że bardziej pożądane byłoby konkurowanie wynikami inwestycyjnymi funduszy, a nie sztuką przekonywania akwizytorów, zaproponowano odejście od systemu zapisywania się do OFE opartego na akwizytorach. Zmiany pozwolą na obniżenie kosztów funkcjonowania systemu OFE koszty akwizycji stanowią obecnie ponad jedną trzecią kosztów funkcjonowania PTE 4. Obniżenie kosztów PTE może stworzyć pole do obniżki opłat pobieranych od członków OFE. OFE powinny konkurować wynikami inwestycyjnymi, a nie sprytem akwizytorów. Obniżenie kosztów akwizycji obniży koszt funkcjonowania OFE. Zwiększenie bezpieczeństwa lokat OFE. Przeprowadzono również działania zmierzające do wprowadzenia regulacji zwiększających bezpieczeństwo lokat OFE poprzez dostosowanie katalogu dopuszczalnych inwestycji do rozwoju rynku finansowego. UKNF na wniosek Ministra Pracy i Polityki Społecznej zorganizował prace grupy roboczej do spraw uregulowania w przepisach prawa zasad, na jakich otwarte fundusze emerytalne mogłyby się angażować w pożyczanie papierów wartościowych. Ustalenia i wyniki prac grupy roboczej zostały przekazane Ministrowi Pracy i Polityki Społecznej, będącemu regulatorem rynku emerytalnego. Zmiany w polityce inwestycyjnej zwiększą efektywność OFE. Rynek kapitałowy Usprawnienie nadzoru nad rynkiem ofert publicznych. Od momentu powstania KNF liczba spółek notowanych na GPW wzrosła o około 40%. W maju 2008 r. zmieniono sposób zatwierdzania prospektów emisyjnych. Wcześniej nadzór szczegółowo weryfikował prospekty oraz wielokrotnie zgłaszał uwagi mające na celu wypracowanie wspólnie z emitentem i doradcami prospektu wolnego od błędów i spełniającego wymogi prawa. Po zmianie przyjęto, że pełną odpowiedzialność za treść prospektu emisyjnego ponoszą emitent oraz podmioty sporządzające prospekt. Wymusiło to lepszą pracę doradców oraz o połowę skróciło czas oczekiwania na zatwierdzenie prospektu. Szybsze zatwierdzanie prospektów pobudziło rynek kapitałowy. 4 Więcej w publikacji Nieprawidłowości w akwizycji do otwartych funduszy emerytalnych na 19

19 Cyklicznie publikowano też wykaz najczęściej występujących błędów i nieprawidłowości w prospektach emisyjnych, co pozwoliło na dokładniejszą weryfikację dokumentów przez podmioty sporządzające prospekty jeszcze przed ich złożeniem do UKNF i poprawę jakości składanej dokumentacji. Postępowania licencyjne dot. funduszy inwestycyjnych trwają krócej. Zoptymalizowano proces licencyjny funduszy inwestycyjnych. W zakresie nadzoru nad funduszami inwestycyjnymi: ü zaproponowano ustawowe zmiany w nadzorze nad zamkniętymi funduszami inwestycyjnymi aktywów niepublicznych, ü usprawniono procedurę rozpatrywania wniosków licencyjnych, przesuwając do tego procesu dodatkowe zasoby ludzkie (wzrost z około 10 osób w 2006 r. do około 20 osób w 2011 r.) oraz wyodrębniając zespół zajmujący się zawiadomieniami o nabyciach akcji TFI, wnioskami o zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami i rozszerzenie zakresu działalności TFI. Wprowadzenie MiFID dało inwestorom lepszą ochronę. Wdrożenie MiFID. W związku z implementacją do polskiego porządku prawnego dyrektywy MiFID rozszerzony został katalog działalności maklerskiej oraz nałożono szereg dodatkowych obowiązków na firmy inwestycyjne. W konsekwencji wejścia w życie nowelizacji sytuacja prawna klienta uległa korzystnej zmianie. MiFID zapewnił klientom wyższy standard obsługi i ochrony interesów. Dzięki nałożonym na firmy inwestycyjne nowym wymogom, muszą one badać wiedzę i doświadczenie klientów, upewniając się, że dana usługa inwestycyjna lub instrument finansowy są odpowiednie dla danego klienta, w szczególności, że klient rozumie ryzyka związane z danym produktem. Wystosowano szereg interpretacji zmienionych przepisów oraz przeprowadzono wśród profesjonalnych uczestników rynku kapitałowego szkolenia z zakresu MiFID. Dostosowanie podmiotów nadzorowanych do nowego porządku prawnego było przedmiotem działań kontrolnych. Pakiet zwiększenia ochrony uczestników rynku kapitałowego. W lutym 2011 r. przedstawiono Pakiet zwiększenia ochrony uczestników rynku kapitałowego zawierający rekomendacje działań, w tym zmian legislacyjnych, 20

20 zmierzających do zwiększenia przejrzystości rynku kapitałowego, czyli pośrednio do lepszej ochrony interesów inwestorów. Proponowane zmiany dotyczą m.in.: ü większej odpowiedzialności zarządów spółek giełdowych za naruszanie przez spółki obowiązków informacyjnych, ü uporządkowania relacji między ustawową informacją poufną a rozporządzeniem w sprawie informacji bieżących i okresowych, ü informowania przez spółki giełdowe o zamkniętych spotkaniach z analitykami i wybranymi inwestorami, ü większej przejrzystości prognoz finansowych spółek giełdowych, ü zwiększenia transparentności spółek notowanych na NewConnect, ü wycen związanych z aportami i transakcjami z podmiotami powiązanymi w spółkach giełdowych, ü dementowania przez emitentów rozpowszechnianych publicznie informacji nieprawdziwych lub nierzetelnych, ü informowania przez spółki giełdowe o przebiegu walnych zgromadzeń akcjonariuszy (WZA), ü opłacania zapisów i lewarowania przy ofertach publicznych, ü zwiększenia po stronie nadzoru znaczenia działań prewencyjnych (formułowanie ostrzeżeń, publikowanie stanowisk, interpretacji i wyjaśnień). Większa przejrzystość spółek giełdowych to lepsza ochrona inwestorów. Działania międzysektorowe Wprowadzono nadzór oparty na analizie ryzyka. Liczba podmiotów nadzorowanych i skala ich działalności zrodziła konieczność uporządkowania sposobu sprawowania nadzoru finansowego, tak aby środki nadzorcze były adekwatne do poziomu ryzyka. Dlatego w UKNF uruchomiono system nadzoru opartego na analizie ryzyka. Nadzorowane instytucje finansowe są w systemie ciągłym oceniane na bazie ryzyka, z wykorzystaniem metodyki BION 5. Od oceny BION jest uzależniona intensywność działań nadzorczych, w szczególności o charakterze inspekcyjnym. Uzależniono intensywność działań nadzorczych od ryzyka generowanego przez podmioty nadzorowane. 5 BION skrót od badanie i ocena nadzorcza, jedno z narzędzi nadzorczych wspierających nadzór ostrożnościowy oparty na analizie ryzyka. 21

21 Wszystkie instytucje finansowe są oceniane zgodnie z metodyką BION. Umożliwia to efektywniejszą alokację zasobów UKNF, które są kierowane do obszarów i podmiotów generujących najwyższe ryzyko. W toku oceny BION wykorzystuje się wszelkie dostępne nadzorowi informacje, pozyskane m.in. w czasie inspekcji, wizyt i spotkań nadzorczych, postępowań licencyjnych, kontaktów z właścicielami, analizy sprawozdawczości okresowej i odpowiedzi na dodatkowe zapytania UKNF (kwestionariusze, wezwania nadzorcze, ankiety itp.). Proces BION jest wspierany przez systemy informatyczne UKNF służące do wymiany informacji nadzorczych z instytucjami finansowymi. Efektem BION jest dokonanie przez nadzór oceny: ü poziomu ryzyka w instytucji finansowej, ü jakości procesu zarządzania przez instytucję finansową istotnymi ryzykami, ü poziomu kapitału pokrywającego ryzyko w instytucji finansowej, ü zgodności działalności instytucji finansowej z przepisami prawa i regulacjami wewnętrznymi. Korzyścią z BION jest stworzenie mechanizmu stosowania wobec danej instytucji środków nadzorczych adekwatnych do oceny, zmierzających do poprawy sytuacji w obszarach generujących nadmierne ryzyko. Podstawowym kryterium określenia priorytetu i częstotliwości działań nadzorczych jest poziom ryzyka. Wzrasta wartość kar za naruszenia przepisów nakładanych przez KNF. Wzmocniono działania sankcyjne. Rok Tabela nr 1 Liczba i wartość kar nałożonych przez KNF. Liczba nałożonych kar Wartość nałożonych kar (w mln zł) 2006 * 12 0, , , , ,40 Stronom niezadowolonym z decyzji KNF przysługuje odwołanie do sądu administracyjnego. W latach pełnomocnicy UKNF brali udział w około trzystu postępowaniach sądowo administracyjnych. * Od 19 września 2006 r. 22

22 Tabela nr 2 Liczba zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przekazanych przez UKNF do prokuratury. Rok Liczba zawiadomień 2006 * Koalicja państw goszczących w Unii Europejskiej. W Unii istnieją dwie grupy rynków. Pierwsza skupia kraje, które dla podmiotów stojących na czele międzynarodowych grup finansowych są rynkami macierzystymi. Druga, do której zalicza się Polska, to te będące rynkami goszczącymi dla spółek zależnych należących do takich grup. Kraje macierzyste chcą sprawować nadzór finansowy w sposób jak najbardziej zintegrowany. Kraje goszczące obawiają się, że przy takim podejściu elementy centralnego zarządzania płynnością, czy kapitałem w grupie finansowej mogą w niedostateczny sposób spełniać oczekiwania lokalnego rynku. Aby lepiej koordynować działania nadzorów z krajów goszczących i wspólnie bronić swoich interesów na forum Unii Europejskiej, z inicjatywy UKNF powołano forum państw goszczących, złożone z nadzorów z dziesięciu państw Europy Środkowo Wschodniej. Kryzys na światowych rynkach finansowych zapoczątkował dyskusję nad reformą architektury nadzorczej na poziomie Unii Europejskiej. Od 2011 r. działają Europejskie Organy Nadzorcze (ang. ESA). Z założenia nowy system ma zagwarantować jednolite stosowanie prawa unijnego przez krajowe nadzory finansowe oraz umożliwić koordynację działań nadzorczych. W sytuacjach kryzysowych oraz w razie sporu pomiędzy nadzorcami krajowymi, ESA będą mogły podejmować decyzje wiążące krajowe nadzory. W wyjątkowych sytuacjach, w celu zapewnienia przestrzegania prawa unijnego, będą też mogły wydawać decyzje indywidualne skierowane bezpośrednio do instytucji finansowych. Rynki goszczące wspólnie dbają o swoje interesy w Unii Europejskiej. * Od 19 września 2006 r. 23

23 Państwa goszczące wprowadziły przedstawicieli do władz ESA. Uczestnictwo w pracach zarządu agencji na etapie jej tworzenia daje niepowtarzalną możliwość wywarcia wpływu na proces kształtowania się nowych agencji i ich funkcjonowanie. Dzięki powołaniu forum państw goszczących, nadzorom z Europy Środkowo Wschodniej udało się stworzyć koalicję, która wprowadziła wspólnych kandydatów do zarządów wszystkich trzech ESA 6. Skargi klientów pozwalają identyfikować i eliminować niewłaściwe praktyki rynkowe instytucji finansowych. Ochrona nieprofesjonalnych uczestników rynku finansowego. Nieprzejrzyste oferty, triki marketingowe, gwiazdki, haczyki i drobny druk w umowach to najczęstsze przyczyny problemów klientów podmiotów finansowych. UKNF poza dbałością o zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku finansowego, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, chroni interesy uczestników rynku. Na podstawie sygnałów od klientów, nadzór dokonuje trzystopniowej analizy składanych do skarg: ü Skargi są poddawane wstępnej analizie, podczas której eliminowane są te, które nie wskazują na naruszenie przez podmiot przepisów prawa lub interesów nieprofesjonalnych uczestników rynku finansowego. ü Po wstępnej weryfikacji skargi analizowane są pod kątem ustalenia, czy dotyczą indywidualnego przypadku, czy też mogą stanowić negatywną praktykę występującą w danym podmiocie lub w sektorze rynku finansowego, a także czy działania podmiotu nadzorowanego naruszają przepisy prawa lub interesy uczestników rynku. ü Na podstawie ustaleń z przeprowadzonych analiz podejmowana jest decyzja co do zainicjowania dalszych działań służących szczegółowemu zbadaniu dostrzeżonych problemów (korespondencja interwencyjna z podmiotem, wnioski o nałożenie kary, zalecenia, itp.). Dzięki systemowemu podejściu do skarg, rozwiązano kwestie m.in.: ü korzystania z pojazdu zastępczego w ramach ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, ü praktyk banków i zakładów ubezpieczeń polegających na odmowie zwrotu niewykorzystanej części składki ubezpieczeniowej w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu, 6 EIOPA Damian Jaworski z Polski, ESMA Raul Malmstein z Estonii i Kurt Pribil z Austrii, EBA David Rozumek z Czech i Károly Szász z Węgier. 24

24 ü uwzględniania przez zakłady ubezpieczeń wartości VAT w odszkodowaniu wypłacanym na podstawie kosztorysu naprawy, ü wypłaty przez zakłady ubezpieczeń renty poszkodowanemu małżonkowi sprawcy wypadku z uwagi na pozostawanie we wspólności majątkowej, ü praktyk windykacyjnych banków. Uzupełnieniem działań UKNF w obszarze ochrony konsumenckiej jest monitoring przekazów reklamowych, którego celem jest eliminowanie tych przekazów, które mogą wprowadzać w błąd konsumentów usług finansowych. W lipcu 2007 r. KNF określiła zasady reklamowania funduszy inwestycyjnych, a w październiku 2008 r. zasady reklamowania usług bankowych i ubezpieczeniowych. W ciągu ostatnich dwóch lat w sprawie reklam UKNF interweniował ponad 20 razy. W maju 2011 r. KNF wydała wytyczne dotyczące zasad rozpatrywania reklamacji przez instytucje finansowe, których celem jest ujednolicenie tego procesu we wszystkich nadzorowanych instytucjach finansowych. Reklamy usług finansowych stały się rzetelniejsze. Wprowadzono zasady rozpatrywania reklamacji. Przyspieszenie rejestracji pośredników finansowych. W grudniu 2010 r. został uruchomiony elektroniczny Rejestr Agentów Ubezpieczeniowych (RAU) przeznaczony do przesyłania przez zakłady ubezpieczeń, wyłącznie drogą elektroniczną, wniosków o zarejestrowanie nowego agenta ubezpieczeniowego, modyfikację danych agenta ubezpieczeniowego oraz wyrejestrowanie agenta ubezpieczeniowego. Uruchomienie RAU pozwoliło na eliminację papierowych dokumentów z procesu rejestracji, co zmniejszyło koszty zarówno po stronie zakładów ubezpieczeń, jak również UKNF. W efekcie skrócił się średni czas rejestracji agentów ubezpieczeniowych z około 1 2 miesięcy od dnia wpłynięcia wniosku w 2007 r. do około 2 dni obecnie. Skróceniu uległ też okres rejestracji innych pośredników finansowych: ü dystrybutorzy jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych średnio z 6 7 miesięcy w 2007 r. do 2 miesięcy w 2010 i 2011 r., ü agenci firm inwestycyjnych średnio z 4 miesięcy w 2007 r. do 1 2 miesięcy w 2011 r., ü doradcy inwestycyjni średnio z 22 dni w 2007 r. do 7 dni w 2010 r. (w 2011 r. nie było jeszcze wpisów), ü maklerzy papierów wartościowych średnio z 15 dni w 2007 r. do 8 dni w 2011 r., Agenci ubezpieczeniowi rejestrują się trzydzieści razy szybciej. 25

25 ü maklerzy giełd towarowych średnio z 22 dni w 2007 r. do 6 dni w 2011 r. 8 tysięcy osób z rynku finansowego przeszkoliło się w ramach CEDUR. Zagraniczni nadzorcy wymieniają się doświadczeniami w TIFS. W ramach CEDUR przeszkolono ponad 8 tysięcy osób. UKNF realizuje wskazane ustawowo zadania w zakresie edukacji finansowej upowszechniając i popularyzując wiedzę na temat zasad funkcjonowania rynku finansowego. Ze względu na cykliczny charakter prowadzonych działań edukacyjnych, w szczególności seminariów szkoleniowych, utworzono markę Centrum Edukacji dla Uczestników Rynku CEDUR. W ramach CEDUR określono pięć docelowych grup zawodowych, do których są adresowane szkolenia: ü profesjonalnych uczestników rynku finansowego (przedstawicieli podmiotów nadzorowanych), ü sędziów i prokuratorów oraz przedstawicieli organów ścigania, ü miejskich i powiatowych rzeczników konsumentów, ü przedstawicieli mediów, ü środowisko szkolne i akademickie. Wybrano grupy o największym potencjale oddziaływania na innych uczestników rynku, dążąc do: ü upowszechniania wiedzy na temat zasad funkcjonowania rynku finansowego wśród profesjonalnych uczestników rynku, ü wzrostu wiedzy i zaufania do rynku finansowego wśród potencjalnych konsumentów usług finansowych, ü podniesienia kwalifikacji zawodowych nauczycieli przedmiotów związanych z ekonomią i finansami. W ramach CEDUR dotychczas przeszkolono ponad 8 tysięcy osób. Dodatkowo, w UKNF utworzono centrum szkoleniowe dla nadzorców finansowych z zagranicy TIFS 7. W ramach TIFS w 2010 r. goszczono w Polsce słuchaczy i prelegentów z 26 zagranicznych nadzorów. 7 TIFS ang. Training Initiative for Financial Supervision. 26

26 Odbiurokratyzowanie rynku finansowego. W 2010 r. opracowano Pakiet odbiurokratyzowania rynku finansowego. Jego celem było usprawnienie prowadzenia działalności na rynku finansowym i zwiększenie efektywności sprawowania państwowego nadzoru finansowego. Wstępna wersja pakietu została przedstawiona organizacjom rynkowym wraz z zaproszeniem do zgłoszenia własnych propozycji w zakresie odbiurokratyzowania rynku finansowego. Propozycje zostały uwzględnione w pakiecie jeżeli obciążenia po stronie rynku i nadzoru związane z dotychczasowymi wymogami nie przynosiły korzyści nadzorczych. W ramach realizacji pakietu UKNF: ü rozwinął systemy informatyczne służące do komunikacji z podmiotami nadzorowanymi (SNU, RAU, PORTAL, SNO), ü wyodrębnił pion inspekcji, co pozwoliło na bardziej kompleksową analizę ryzyk w grupach kapitałowych, dalszą standaryzację i optymalizację procedur inspekcyjnych w różnych sektorach rynku finansowego, szybszy przepływ informacji i skrócenie średniego czasu trwania inspekcji, ü ograniczył liczbę aneksów do prospektów emisyjnych, ü usprawnił rejestrację pracowniczych programów emerytalnych, ü uruchomił na aplikację Wnioski składane do UKNF zawierającą formularze wniosków i listy dokumentów załączanych do wniosków, ü uruchomił elektroniczny monitoring czasu trwania postępowań administracyjnych. W ramach Pakietu odbiurokratyzowania rynku finansowego zrezygnowano z obciążeń nie przynoszących korzyści nadzorczych. Opracowano też i przekazano do regulatorów propozycje usprawnień, polegających na zmianach w przepisach prawa w zakresie: ü wprowadzenia adekwatnego nadzoru nad funduszami inwestycyjnymi zamkniętymi emitującymi niepubliczne certyfikaty inwestycyjne, ü odejścia od państwowych egzaminów na maklerów i doradców inwestycyjnych, ü zastąpienia raportowania o outsourcingu czynności bankowych i ubezpieczeniowych prowadzeniem przez banki i zakłady ubezpieczeń ewidencji umów outsourcingowych, Prawo powinno nadążać za rozwojem rynku. 27

27 ü rezygnacji z zezwoleń na prowadzenie rachunków i rejestrów towarów giełdowych, ü wyłączenia obligatoryjności rozpraw administracyjnych przed nałożeniem przez KNF kar pieniężnych na rynku kapitałowym, ü wprowadzenia obowiązkowego arbitrażu konsumenckiego. Podsumowanie Praca nadzorcza jest żmudna i mało widowiskowa, o ile jest wykonywana dobrze. Nadzór sprawowany wadliwie prowadzi do zdarzeń spektakularnych w postaci bankructw i kryzysów. Do najważniejszych działań nadzorczych trzeba zaliczyć: wdrożenie systemu bankowych i ubezpieczeniowych stress testów, wprowadzenie norm płynności dla banków, zasilenie banków w kapitały, zaostrzenie limitów koncentracji, doprecyzowanie zasad badania zdolności kredytowej, ograniczenie kredytów walutowych, zmianę sposobu zatwierdzania prospektów emisyjnych, czy stworzenie modelu adekwatności kapitałowej PTE. Rolą nadzoru finansowego jest dbanie o to, aby sektor właściwie spełniał swoją funkcję pośrednika w gospodarce, przy zachowaniu akceptowalnego ryzyka. 28

28 PAŃSTWOWE KONTROLE W UKNF Pierwszy US w Warszawie - kontrola naliczania i odprowadzania zaliczek na poczet dochodów od osób fizycznych w 2006 r. NIK - kontrola wykonania budżetu za 2006 r. GIODO - kontrola zgodności przetwarzania danych osobowych z przepisami o ochronie danych osobowych AAN - kontrola działania archiwum zakładowego PIP - kontrola przestrzegania przepisów dotyczących wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy NIK - kontrola wykonania budżetu za 2007 r. PIP - kontrola zagadanień związanych z przejęciem przez UKNF pracowników GINB PIP - kontrola zagadnień zwiazanych z prawną ochroną pracy byłego pracownika Urzędu AAN - kontrola prawidłowości przygotowania akt archiwalnych do przekazania da AAN NIK - kontrola wykonania budżetu za 2008 r. KPRM - kontrola działalności szkoleniowej prowadzonej przez pracowników UKNF w 2008 r. AAN - kontrola dotycząca przygotowania do przekazania AAN materiałów archiowalnych KPWiG NIK - kontrola w zakresie stabilności sektora bankowego w latach PIP - kontrola w zakresie zagadnień zwiazanych z prawną ochroną pracy byłego pracownika Urzędu NIK - kontrola wykonania budżetu za 2009 r. AAN - kontrola prawidłowości działania archiwum zakładowego oraz postępowania z dokumentacją PIP - kontrola w zakresie zagadnień związanych z prawną ochroną pracy NIK - kontrola w zakresie prawidłowości dokonywania wydatków związanych z realizacją szkoleń NIK - kontrola w zakresie ochrony interesów klientów zakładów ubezpieczeń i funduszy emerytalnych I Oddział ZUS w Warszawie - kontrola prawidłowości odprowadzania składek NIK - kontrola wykonania budżetu za 2010 r AAN - Archiwum Akt Nowych GIODO - Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych KPRM - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów NIK - Najwyższa Izba Kontroli PIP - Państwowa Inspekcja Pracy US - Urząd Skarbowy ZUS - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Od początku istnienia UKNF był kontrolowany dwadzieścia jeden razy. Wszystkie kontrole zakończyły się dla nadzoru wynikiem pozytywnym - żadna z kontroli nie stwierdziła w urzędzie istotnych nieprawidłowości 8. 8 więcej o kontrolach znajduje się w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP) UKNF w zakładce,,raporty z kontroli. 29