Instrukcja czy dopisek do regulaminu pracy bocznicy

Transkrypt

1 Instrukcja czy dopisek do regulaminu pracy bocznicy po upływie vacatio legis rozporządzenia o poważnych wypadkach, wypadkach i incydentach w transporcie kolejowym Jerzy Kolanowski Warszawa, 21 października 2016 r.

2 Czołem Niebezpieczni! 2 W Dzienniku Ustaw z dnia 18 marca 2016 r. pod pozycją 369 ukazało się rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 16 marca 2016 r. w sprawie poważnych wypadków, wypadków i incydentów w transporcie kolejowym, które weszło w życie w trybie natychmiastowym, czyli w dzień po ogłoszeniu, tj. 19 marca 2016 r. W 29 tegoż rozporządzenia zapisano natomiast, że zarządcy infrastruktury kolejowej oraz przewoźnicy kolejowi dostosują swoje systemy zarządzania bezpieczeństwem, systemy zarządzania utrzymaniem i przepisy wewnętrzne, a użytkownicy bocznic kolejowych tylko swoje przepisy wewnętrzne do przepisów rozporządzenia w terminie 6 miesięcy od dnia jego wejścia w życie, czyli do dnia 19 września 2016 r.

3 3 Uważna analiza zapisów przedmiotowego rozporządzenia skłoniła mnie do jednoznacznego wniosku użytkownicy bocznic kolejowych powinni opracować instrukcję wypadkową. Dlaczego tylko użytkownicy bocznic? Odpowiedź na to pytanie jest prosta bo zarówno zarządcy infrastruktury jak i przewoźnicy kolejowi takie instrukcje posiadają od zawsze. Owszem, niektórzy z użytkowników bocznic, zwłaszcza ci będący jednocześnie przewoźnikami lub zarządcami infrastruktury (w rozumieniu art. 4 pkt 7 ustawy o transporcie kolejowym) również mieli już wcześniej opracowane takie instrukcje i w takich przypadkach rzeczywiście wystarczyło dostosowanie już posiadanego przepisu wewnętrznego do wymogów rozporządzenia MIB. Ale na większości bocznic instrukcji takich nie było od lat i dlatego od wielu miesięcy namawiałem użytkowników takich właśnie bocznic do opracowania właśnie instrukcji wypadkowych. A czas wyznaczonego vacatio legis mijał

4 I nagle, na 4 dni przed upływem wyznaczonego terminu, w dniu 15 września 2016 r. na stronie internetowej UTK, w zakładce Aktualności ukazała się następująca informacja: 4 Data publikacji : Aktualizacja lub opracowanie przepisów wewnętrznych dotyczących wypadków na bocznicach kolejowych Urząd Transportu Kolejowego przypomina, że od 19 września 2016 r. wszyscy użytkownicy bocznic kolejowych zobowiązani są posiadać aktualne przepisy wewnętrzne dotyczące postępowania w sprawie poważnych wypadków, wypadków i incydentów, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 16 marca 2016 r. w sprawie poważnych wypadków, wypadków i incydentów w transporcie kolejowym (Dz. U. z 2016, poz. 369). Przepisy dotyczące powyższych zdarzeń kolejowych należy zawrzeć co najmniej w regulaminie pracy bocznicy kolejowej, uzgodnionym z zarządcą infrastruktury kolejowej, z którego torami połączona jest bocznica. Nie ma natomiast obowiązku opracowania nowej, oddzielnej instrukcji w tym zakresie. Jeżeli jednak instrukcja taka była już wcześniej opracowana i stosowana na bocznicy kolejowej, wówczas instrukcja taka powinna zostać zaktualizowana.

5 I nagle, na 4 dni przed upływem wyznaczonego terminu, w dniu 15 września 2016 r. na stronie internetowej UTK, w zakładce Aktualności ukazała się następująca informacja: W przypadku aktualizacji posiadanych już przepisów wewnętrznych, w zakresie dotyczącym postępowania w sprawie wypadków, bądź też wprowadzenia takich regulacji w regulaminie pracy bocznicy, użytkownik bocznicy kolejowej nie musi dokonywać zmiany wydanego na swoją rzecz świadectwa bezpieczeństwa. Data publikacji: / Maciej Bębenek 5 Chociaż w zacytowanej informacji UTK nie ma niczego nowego, to jednak jej treść, po pierwsze, jest spóźniona o całe 6 miesięcy, a po drugie niezgodna z rzeczywistością. Zgoda też co do meritum tego co m.in. napisano w tej informacji UTK. To prawda, że nie ma obowiązku opracowania nowej, oddzielnej instrukcji wypadkowej, za to istnieje niestety taka KONIECZNOŚĆ!

6 6 Ale dlaczego? Może jednak, zgodnie z sugestią zawartą w informacji UTK, wystarczy przepisy dotyczące zdarzeń kolejowych zawrzeć co najmniej w regulaminie pracy bocznicy kolejowej? Otóż NIE! Nie wystarczy! Bo zarówno akty prawne odnoszące się do tych zagadnień, jak też wieloletnia praktyka w badaniu zdarzeń kolejowych jednoznacznie wskazują na potrzebę opracowania właśnie instrukcji wypadkowej. I to z kilku następujących powodów:

7 1. Powody prawne 7 Podstawą prawną opracowania nowych (dla bocznic) instrukcji wypadkowych jest zapis w 29 ust. 2 rozporządzenia MIB z 16 marca 2016 r. w sprawie poważnych wypadków, wypadków i incydentów w transporcie kolejowym, który brzmi: Użytkownicy bocznic kolejowych dostosują swoje przepisy wewnętrzne do przepisów rozporządzenia w terminie 6 miesięcy od dnia jego wejścia w życie.. Istotne są tu dwa słowa przedmiotowego zapisu, czyli przepisy wewnętrzne. Gdyby w rozporządzeniu użyto określenia regulacje wewnętrzne, które to pojęcie jako szersze oznacza nie tylko instrukcje ale także regulaminy, zarządzenia, decyzje i wszystkie inne oficjalne dokumenty użytkownika bocznicy dotyczące zdarzeń kolejowych, to można by przyjąć wyrażone w przedmiotowej informacji stanowisko UTK. Ale takiego, szerszego sformułowania w rozporządzeniu MIB nie użyto.

8 1. Powody prawne 8 Wielu użytkowników bocznic (i jak to widać na przykładzie zacytowanej informacji UTK nie tylko) przyjmuje bowiem błędnie, że regulamin pracy bocznicy to też przepis wewnętrzny, gdy tymczasem wcale tak nie jest. Przepis (jakikolwiek zresztą) to zbiór zasad, wskazujący na sposób wykonania czegoś, instrukcja na piśmie, zarządzenie. Obowiązek posiadania przez użytkowników bocznic kolejowych przepisów wewnętrznych wynika z postanowień art. 19 ust. 3 pkt 2 ustawy o transporcie kolejowym, a zawarty tam wykaz tego, czego przepisy te powinny dotyczyć, został właśnie rozszerzony (co prawda tylko rozporządzeniem MIB, a nie zmianą ustawy) postanowieniami przedmiotowego rozporządzenia o przepis wewnętrzny, określający zasady i wymagania organizacyjne związane z powiadamianiem o poważnych wypadkach, wypadkach i incydentach oraz działalnością komisji kolejowych.

9 1. Powody prawne Regulamin natomiast, to zbiór przepisów normujących funkcjonowanie czegoś, określający zasady korzystania z czegoś, a jego opracowanie oraz zakres wynikają z postanowień 6 ust. 3 i 4 rozporządzenia MI z dnia 18 lipca 2005 r. w sprawie ogólnych warunków prowadzenia ruchu kolejowego i sygnalizacji (Dz.U. z 2015 r. poz. 360 i 1476). 9 Ponadto zakres RPB został przy tym od razu i to jednoznacznie określony zarówno w 6 ust. 4 tegoż rozporządzenia, w którym zapisano, że cyt.: W regulaminie pracy bocznicy kolejowej zamieszcza się szczegółowe postanowienia dostosowujące ogólnie obowiązujące przepisy do warunków miejscowych, w zakresie czynności związanych z prowadzeniem ruchu pociągów i manewrów oraz obsługą punktów ładunkowych na bocznicy,

10 1. Powody prawne 10 jak i szczegółowo w obwieszczeniu Prezesa UTK z dnia 10 lutego 2010 r. w sprawie wytycznych do opracowania regulaminu pracy bocznicy kolejowej, sporządzanego przez jej użytkownika. Owszem, obwieszczenie to w pkt 12 wymaga podania postępowania w razie wypadku z ludźmi lub wypadku z taborem kolejowym, ale wymagania te odnoszą się wyłącznie do spraw związanych z praktyczną stroną powiadamiania o zdarzeniach kolejowych (osoby, organy, nr telefonów, e itd.), natomiast nie ma tam ani słowa o tym, że w RPB należy umieścić zapisy dotyczące powoływania i pracy komisji kolejowych.

11 2. Powody logiczne 11 Bocznice kolejowe objęte były przepisami o postępowaniu w razie katastrof i wypadków kolejowych (Instrukcja R-3) do 2000 r. czyli do chwili rozwiązania PP Polskie Koleje Państwowe. Niestety, po utworzeniu PKP S.A. dotychczasowe przepisy i instrukcje kolejowe, wydawane poprzednio przez Ministerstwo Komunikacji dla wszystkich przestały obowiązywać. Potem była prawie 5-letnia dziura prawna, a następnie dwa kolejne rozporządzenia wypadkowe (z 2005 r. i 2007 r.) w których jakoś tak zapomniano o bocznicach kolejowych! Tak więc użytkownicy bocznic kolejowych przez około 16 lat nie powoływali komisji kolejowych, ani też oficjalnie nie brali udziału w ich pracach. Należy więc brać pod uwagę fakt, że mogą nie mieć niezbędnej wiedzy oraz praktyki, by proste przepisanie paragrafów rozporządzenia do RPB (tylko w której jego części?!) wystarczyło do właściwej pracy powołanych na członków komisji kolejowych osób.

12 2. Powody logiczne 12 Pamiętajmy bowiem, że zapisem w 12 ust. 3 przedmiotowego rozporządzenia MIB wprowadzony został wymóg, aby członkowie komisji kolejowej wykonywali czynności zgodnie z zakresem posiadanych kompetencji. Zapis logiczny i mądry tyle, że swego czasu, aby zostać członkiem komisji powypadkowych należało wpierw ukończyć kurs dla kontrolerów wszystkich służb PKP w zakresie prowadzenia dochodzeń służbowych trwający bagatela 39 godzin!

13 2. Powody logiczne 13 Użytkownikom bocznic, zwłaszcza tych małych, całkowicie obsługiwanych przez przewoźników kolejowych ale i tych większych, obsługiwanych przez przedsiębiorców wykonujących przewozy w obrębie tych bocznic (o których w rozporządzeniu nie ma ani słowa) potrzebny jest nie skrótowy zapis w RPB lecz właśnie instrukcja, prowadząca członków ich komisji kolejowych szczegółowymi zapisami przez poszczególne fazy działań, od momentu powołania komisji przez oględziny miejsca zdarzenia, badania okoliczności i przyczyn zdarzenia, ustalenia wyników postępowania, aż do momentu ostatecznego zamknięcia postępowania i archiwizacji jego akt.

14 2. Powody logiczne 14 Nie wystarczy bowiem napisać, że komisja kolejowa sporządza protokół oględzin miejsca wypadku, protokół z wysłuchania czy protokół postanowień końcowych. W przypadku bocznic trzeba jeszcze szczegółowo opisać JAK NALEŻY TO ROBIĆ, na co zwrócić uwagę, jakie czynności wykonać, a nawet w jakiej kolejności! Ponadto rozporządzenia MIB z dnia 16 marca 2016 r. w sprawie poważnych wypadków, wypadków i incydentów w transporcie kolejowym składa się tak naprawdę z dwóch części. Pierwsza część to postanowienia przedstawiające sposób powiadamiania o zdarzeniach, które od biedy można by umieścić w pkt 12. RPB. Natomiast na postanowienia rozdziałów 3. i 4., odnoszących się do powoływania oraz pracy komisji kolejowych, jak wspomnieliśmy już o tym wcześniej, miejsca w RPB praktycznie nie ma.

15 3. Powody logistyczne 15 Jeden użytkownik bocznicy może mieć ich kilka bocznic, opracowując jednak dla nich tylko jeden, obowiązujący na wszystkich tych bocznicach zestaw przepisów wewnętrznych. Ale zgodnie z przywołanym już wyżej zapisem w 6 ust. 3 rozporządzenia MI z 18 lipca 2005 r. w sprawie ogólnych warunków prowadzenia ruchu kolejowego i sygnalizacji, każda z tych bocznic musi mieć odrębny regulamin pracy bocznicy. Po co więc aktualizować np. sześć RPB jak można opracować jedną instrukcję? Po co rozdzielać te zapisy, wstawiając sposoby powiadamiania o zdarzeniach do pkt 12 RPB, a dla szczegółowych zapisów dotyczących powoływania oraz pracy komisji kolejowych tworzyć odrębny dokument?

16 3. Powody logistyczne 16 No i ostatni argument. Przeciętny regulamin pracy bocznicy liczy sobie wraz z załącznikami ± 35 stron, a instrukcja wypadkowa, wraz z wzorami dokumentów, w zależności od wielkości danej bocznicy lub bocznic i zakresu wykonywanych na jej/ich terenie czynności ekspedycyjnych ± 70 stron. Czy po dodaniu takiej ilości tekstu do RPB będzie to jeszcze regulamin pracy bocznicy, czy też regulamin pracy komisji kolejowej, z elementami pracy bocznicy? I kto to tak naprawdę będzie czytał? Gdzie tu sens, gdzie logika!

17 3. Powody logistyczne 17 Owszem, zgadzam się z autorem przywołanej na wstępie informacji UTK co do konieczności aktualizacji regulaminów pracy bocznic. Taka aktualizacja jest wręcz wymagana, ale polegać powinna wyłącznie na dopisaniu telemetrycznych danych członków powołanych do pracy w komisji kolejowej, Przewodniczącego Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych oraz inspektora UTK, nadzorującego prace komisji kolejowych właściwego terytorialnie Oddziału Terenowego UTK (bo namiary na właściwe terenowo Centrum Powiadamiania Ratunkowego, Policję i Prokuraturę powinny tam figurować już od dawna).

18 3. Powody logistyczne 18 No i na koniec pamiętajmy, że postanowienia RPB obowiązują wszystkich uczestników kolejowego procesu przewozowego, natomiast szczegółowe informacje dotyczące pracy komisji kolejowych zawarte w przedmiotowej instrukcji wypadkowej dotyczyć będą wyłącznie powołanych członków komisji, stwarzając tym samym namiastkę dawnego kursu i stanowiąc pomoc w specyficznej pracy w tychże komisji. Po co więc zaśmiecać umysły wszystkich zatrudnionych na bocznicy pracowników nie przeznaczonymi dla nich informacjami?

19 19 Mamy więc nadzieję, że zamieszczona na stronie internetowej UTK informacja, która wywołała całą tą sprawę, jest tylko niefortunnie sformułowanym skrótem myślowym jej autora/autorki (?), który/a jak podejrzewam nie do końca przemyślał/a konsekwencje dla użytkowników bocznic proponowanej przez siebie interpretacji zapisu 29 ust. 2 rozporządzenia MIB. Słowo interpretacja wyróżniłem nie bez powodu, bowiem zapisami w art. 13 ustawy o transporcie kolejowym przyznano Prezesowi UTK prawo do nadzorowania przestrzegania prawa oraz do inicjowania projektów aktów prawnych i ich zmian w zakresie bezpieczeństwa ruchu kolejowego i bezpieczeństwa eksploatacji kolei oraz udziału w ich przygotowaniu. Natomiast w zakresie kompetencji Prezesa UTK nie leży interpretacja obowiązującego prawa!!!

20 Obowiązująca w Polsce zasada prawna jest jasna i jednoznaczna przepis prawny może interpretować wyłącznie ten organ, który dany przepis wydał, a więc w tym konkretnym przypadku Minister Infrastruktury i Budownictwa. Nie rozumiem więc, skąd taka informacja na stronie UTK i jakim prawem ktoś uzurpuje sobie prawo do oficjalnego (korzystając z urzędowej strony internetowej UTK) interpretowania i naginania obowiązującego prawa. 20

21 21 Zawarte w informacji UTK sformułowanie nie ma obowiązku jest też o tyle ciekawe, że dla zarządców infrastruktury kolejowej oraz dla przewoźników kolejowych (którzy to przewoźnicy wg obecnego rozporządzenia NIE POWOŁUJĄ własnych komisji kolejowych) wymóg posiadania instrukcji wypadkowej jest przecież od dawna obligatoryjny. Czyżby więc kolejny raz ktoś uznał, że bocznica to nie kolej i instrukcji mieć nie musi? Ale może to tylko kolejna dobra zmiana

22 22 Opracowanie i wdrożenie nowej instrukcji użytkowników bocznic kolejowych nie wynika ani ze zmian w zasadach prowadzenia ruchu, modernizacji czy przebudowy bocznic kolejowych itp. ani też tym bardziej z własnego widzi mi się użytkowników bocznic, lecz jest obligatoryjnym obowiązkiem, narzuconym przez nakaz zamieszczony w 29 ust. 2 rozporządzenia MIB. Nie jest też sprawą na tyle poważną, żeby wymagało to zmiany świadectwa bezpieczeństwa użytkownika bocznicy kolejowej i ponoszenia związanych z tym opłat zwłaszcza, że każda bocznica ma swoje, odrębne świadectwo bezpieczeństwa, podczas gdy instrukcja jest jedna, dla całej firmy. Opracowanie instrukcji wynika z obowiązującego prawa, dlatego moim zdaniem powinna wystarczyć przekazana do UTK informacja, że do posiadanych przepisów wewnętrznych dołącza się instrukcję wypadkową.

23 23 Nie tylko ja tak uważam, więc w związku z powyższym w dniu 27 września 2016 r. grupa czynnych i byłych kolejarzy oraz odrębnie Zarząd Naszego Stowarzyszenia wystąpiły do p.o. Prezesa UTK z wnioskiem o wyjaśnienie całej sprawy oraz o jednorazowe zwolnienie tych użytkowników bocznic kolejowych, którzy zdecydowali się na opracowanie instrukcji wypadkowej z obowiązku występowania o zmianę wydanego na swoją rzecz świadectwa bezpieczeństwa, a przynajmniej o zwolnienie z opłaty z tego tytułu. Do dnia dzisiejszego odpowiedzi co prawda brak, ale sygnatariusz ww. wniosku zaproszeni zostali na spotkanie w interesującej nas sprawie.

24 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 24 Jerzy Kolanowski tel