Informacje ogólne. Razem dla środowiska RAPORT ŚRODOWISKOWY

Transkrypt

1 Razem dla środowiska RAPORT ŚRODOWISKOWY

2 Spis treści List Członka Zarządu ds. Petrochemii...3 Informacje...4 Stan formalno-prawny...5 Emisja substancji do powietrza...7 System handlu uprawnieniami do emisji CO Europejski rejestr uwalniania i transferu zanieczyszczeń...12 Gospodarka wodno-ściekowa...14 Pobór wody...14 Zrzut ścieków...14 Gospodarka odpadami i opakowaniami...16 Odpady...16 Opakowania...17 Emisja hałasu...19 Środowisko gruntowo-wodne...20 Opłaty za korzystanie ze środowiska...21 Działania na rzecz ograniczenia oddziaływania na środowisko...24 Systemy zarządzania...29 Realizowane programy ekologiczne...32 Uzyskane nagrody i wyróżnienia w dziedzinie ochrony środowiska...33 Ryzyka i wyzwania środowiskowe...36 Podsumowanie

3 Szanowni Państwo, Z przyjemnością przekazujemy Państwu raport środowiskowy poświęcony Grupie Kapitałowej PKN ORLEN. To pierwsze zbiorcze opracowanie, które poka zuje nasze starania zmierzające do ochrony środowiska i uzyskiwane efekty. Jednym z podstawowych zadań stojących przed Grupą ORLEN jest jej funkcjonowanie zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, przy poszanowaniu określonych prawem warunków środowiskowych. Bez względu na charakter działalności prowadzonej przez poszczególne spółki chcemy wspólnie dążyć do stosowania najwyższych standardów w zakresie ochrony środowiska. Osiągniemy sukces, jeśli działania proekologiczne uda nam się sprawnie skoordynować na poziomie całej Grupy Kapitałowej. Tak właś nie rozu miemy społeczną odpowiedzialność biznesu w aspekcie dbałości o środowisko, w którym żyjemy. Nasza działalność odbywa się tu i teraz, jednak mamy świadomość, że jej skutki nie są ograniczone do czasu teraźniejszego. Dlatego musimy być odpowiedzialni i w dziedzinie ekologii umieć przewidywać przyszłość. Wyrazem tej odpowiedzialności jest przestrzeganie w Grupie Kapitałowej środowiskowych wymagań prawnych oraz umiejętność właściwego zidentyfikowania ryzyka. Tylko wtedy uda nam się podjąć odpowiednie działania zapobiegawcze, ograniczające oddziaływanie Koncernu na środowisko. Siłą Grupy ORLEN jest wymiana doświadczeń i wiedzy oraz zdolność wykorzystania synergii między spółkami. Staramy się efektywnie wykorzystywać wszystkie nasze zasoby, które umożliwią sprawny przepływ wiedzy, umiejętności, najlepszych praktyk oraz optymalizację kosztów środowiskowych. Niezwykle istotną kwestią jest kreowanie proekologicznego wizerunku Koncernu. Mamy świadomość, że wymaga to ciągłego podnoszenia świadomości ekologicznej pracowników, o co również systematycznie zabiegamy. Wiemy, że zmierzamy w dobrym kierunku. Dowodem na to są wyróżnienia i nagrody, jakie otrzymują spółki Grupy ORLEN za podejmowane inicjatywy proekologiczne. Mamy nadzieję, że nasza polityka wspólnego działania na rzecz ochrony środowiska przynosi i będzie przynosić pozytywne efekty w postaci jak największego ograniczenia wpływu na środowisko wszystkich spółek Grupy ORLEN. Z poważaniem Marek Serafin Członek Zarządu ds. Petrochemii 3

4 Informacje Obszar działania spółek Grupy Kapitałowej ORLEN obejmuje Polskę, Czechy, Litwę i Niemcy. Grupa skupia podmioty o zróżnicowanym profilu działalności. Są wśród nich spółki zajmujące się przetwórstwem ropy naftowej rafineryjne i petrochemiczne (w Polsce PKN ORLEN SA, Rafineria Trzebinia, Rafineria Jedlicze, w Czechach Ceska Rafinerska, Paramo, Unipetrol RPA i na Litwie ORLEN Lietuva), produkcji tworzyw sztucznych (w Polsce Basell Orlen Polyolefins i Czechach Unipetrol RPA) oraz te związane z transportem produktów rafineryjnych i petrochemicznych (w Polsce ORLEN Transport, ORLEN Koltrans, w Czechach Unipetrol Doprava) czy też świadczące usługi laboratoryjne (ORLEN Laboratorium), medyczne (ORLEN Medica) i inne, jak np. spółka IKS Solino, która oprócz swej podstawowej działalności zajmuje się podziemnym magazynowaniem ropy naftowej i paliw w przestrzeniach poeksploatacyjnych. Bardziej szczegółowe informacje na temat Grupy Kapitałowej ORLEN można znaleźć na stronie internetowej Szeroki zakres prowadzonej działalności przez spółki GK ORLEN przekłada się na zróżnicowany sposób oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska naturalnego. Wspólnym dążeniem większości spółek jest podejmowanie działań na rzecz ograniczania tego oddziaływania zwłaszcza w obliczu zmieniającego się prawa środowiskowego Unii Europejskiej. Z uwagi na złożoność problemu koniecznym staje się systemowe podejście do zagadnień ochrony środowiska, a wzrastająca świadomość ekologiczna społeczeństwa skłania przedsiębiorców do wyjścia naprzeciw jego oczeki waniom. Stąd Biuro Ochrony Środowiska PKN ORLEN SA wystąpiło z inicjatywą przygotowania raportu poświęconego tematyce ochrony środowiska w Grupie Kapitałowej. W ankiecie środowiskowej stworzonej w celu zebrania informacji do raportu wzięły udział podmioty, które w sposób mniejszy lub większy oddziałują na środowisko. Chcielibyśmy podziękować spółkom Grupy Kapitałowej ORLEN za wypełnienie ankiet, z których dane umożliwiły przygotowanie niniejszego raportu. 4

5 Stan formalno-prawny Funkcjonowanie instalacji przemysłowych uwarunkowane jest posiadaniem szeregu pozwoleń, licencji i innych tego typu dokumentów. W obszarze ochrony środowiska są to pozwolenia na emisję substancji do powietrza, pobór wód i odprowadzanie ścieków, wytwarzanie odpadów i inne. Szczególnym rodzajem pozwolenia jest pozwolenie zintegrowane, łączące w sobie szereg pozwoleń sektorowych. Nie jest to jednak proste ich połączenie, lecz dokument ustalający warunki korzystania ze środowiska we wszystkich jego komponentach z uwzględnieniem wzajemnego ich powiązania. Rodzaje instalacji podlegające obowiązkowi uzyskania takiego pozwolenia określa Dyrektywa Rady 96/61/WE z dnia 24 września 1996 roku dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (zastąpiona Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/WE z dnia 15 stycznia 2008 roku). W Anwil SA obniżono o ponad 80% emisję podtlenku azotu dzięki uruchomieniu instalacji do katalitycznej redukcji tego gazu cieplarnianego. Obowiązkiem posiadania pozwolenia zintegrowanego w Grupie Kapitałowej ORLEN objętych jest 13 spółek, w tym 9 spółek w Polsce, 3 w Czechach i 1 na Litwie. Niektóre spółki posiadają jedno pozwolenie zintegrowane dla kilku prowadzonych instalacji, jak to jest w przypadku Anwil SA, Basell Orlen Polyolefins Sp. z o.o., ORLEN Asfalt Sp. z o.o., PKN ORLEN SA, Rafinerii Nafty Jedlicze SA i Rafinerii Trzebinia SA. Ilość instalacji posiadających pozwolenia zintegrowane w Grupie Kapitałowej ORLEN 3 Litwa 15 Czechy 21 Polska

6 W Polsce pozwolenia zintegrowane wydawane są z określonym terminem obowiązywania (nie dłużej niż 10 lat), natomiast za granicą w większości są to pozwolenia bezterminowe. Wszędzie jednak wszelkie zmiany w insta lacjach pociągają za sobą obowiązek aktualizacji pozwolenia zintegrowanego, a w przypadku trwałego wyłączenia produkcji wygasają, jak to miało miejsce w spółce Unipetrol RPA, która w maju 2009 r. zakończyła produkcję oxoalkoholu i w związku z tym jej pozwolenie wygasło z dniem 31 marca 2010 r. Oprócz pozwoleń zintegrowanych, szereg spółek posiada pozwolenia sektorowe związane z korzystaniem ze środowiska, jak np. pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza, pozwolenia wodnoprawne, decyzje w zakresie gospodarki odpadami, emisji hałasu itp. Wszystkie posiadane pozwolenia określają warunki korzystania ze środowiska. Na warunki te składają się ograniczenia określające dopuszczalne poziomy emisji oraz dodatkowe obowiązki, do wypełniania których podmioty są zobowiązane. W celu sprawdzenia przestrzegania tych warunków oraz przepisów prawa środowiskowego przedsiębiorstwa poddawane są okresowym kontrolom prowadzonym przez powołane do tego organa ochrony środowiska. W wyniku przeprowadzonych kontroli na jedną z polskich spółek nałożono karę za przekroczenie warunków korzystania ze środowiska w zakresie odprowadzanych ścieków. Spółki czeskie i litewskie w 2009 roku nie ponosiły kar środowiskowych. 6

7 Emisja substancji do powietrza Wśród substancji, których emisja stanowi największy udział w całkowitej emisji wszystkich substancji wprowadzanych do powietrza przez spółki Grupy Kapitałowej ORLEN należy wymienić: dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla, dwutlenek węgla i pyły. Wielkość emisji tych substancji w ostatnich dwóch latach przedstawiono w poniższej tabeli. Wielkość emisji wybranych substancji emitowanych do powietrza w największej ilości w latach Wielkość emisji [Mg] Wzrost/Spadek [%] Dwutlenek siarki ,91 Tlenki azotu ,28 Tlenek węgla ,05 Dwutlenek węgla ,44 Pyły ,16 Suma ,40 Rodzaj emitowanych substancji ściśle zależy od rodzaju prowadzonych proce sów. Wymienione w tabeli substancje są charakterystyczne dla procesów spalania w procesie wytwarzania energii i przerobu ropy (produkcji paliw) prowadzonych w największych spółkach Grupy. Procentowy udział spółek mających najbardziej znaczący udział w emisji wymienionych w powyższej tabeli substancji przedstawiają poniższe zes tawienia. Procentowy udział Spółek GK w emisji dwutlenku siarki w 2009 roku 45% PKN ORLEN SA 23% ORLEN Lietuva 15% Ceska Rafinerska a.s. 14% Unipetrol RPA s.r.o. 3% Pozosta³e spó³ki 7

8 Spółki, które w największym stopniu ograniczyły emisję SO 2 w roku 2009 w stosunku do roku poprzedniego, to: ORLEN Eko Sp. z o.o. 74% ORLEN Lietuva 11% Inowrocławskie Kopalnie Soli Solino SA 10% W kawernach podziemnych IKS Solino SA w sposób bezpieczny dla środowiska magazynuje się zarówno ropę naftową, jak i produkty z niej pochodzące. Procentowy udział Spółek GK w emisji tlenków azotu w roku % PKN ORLEN SA 33% Unipetrol RPA s.r.o. 14% ORLEN Lietuva 7% Ceska Rafinerska a.s. 6% Pozosta³e spó³ki Spółki, które w największym stopniu ograniczyły emisję NOx w roku 2009 w stosunku do roku poprzedniego, to: ORLEN Transport SA 53% ORLEN Eko Sp. z o.o. 52% Inowrocławskie Kopalnie Soli Solino SA 18% Procentowy udział Spółek GK w emisji tlenku węgla w roku % ORLEN Lietuva 25% PKN ORLEN SA 25% Unipetrol RPA s.r.o. 12% Anwil SA 7% Ceska Rafinerska a.s. 4% Pozosta³e spó³ki 8

9 Spółki, które w największym stopniu ograniczyły emisję CO w roku 2009 w stosunku do roku poprzedniego, to: ORLEN Lietuva 45% ORLEN Eko Sp. z o.o. 42% ORLEN Transport SA 38% Ceska Rafinerska a.s. 38% Asfalt produkowany przez ORLEN Asfalt Sp. z o.o. jako jeden z nielicznych produktów do budowy dróg jest uznawany za ekologiczny ze względu na możliwość 100% recyklingu i ponownego wbudowania w nawierzchnię drogi. Procentowy udział Spółek GK w emisji dwutlenku węgla w roku % PKN ORLEN SA 31% Unipetrol RPA s.r.o. 14% ORLEN Lietuva 6% Anwil SA 5% Ceska Rafinerska a.s. 2% Pozosta³e spó³ki Spółki, które w największym stopniu ograniczyły emisję CO 2 w roku 2009 w stosunku do roku poprzedniego, to: Inowrocławskie Kopalnie Soli Solino SA 16% Anwil SA 13% Ceska Rafinerska a.s. 11% Procentowy udział Spółek GK w emisji pyłów w roku % PKN ORLEN SA 36% Anwil SA 19% ORLEN Lietuva 8% Pozosta³e spó³ki 9

10 Spółki, które w największym stopniu ograniczyły emisję pyłów w roku 2009 w stosunku do roku poprzedniego, to: ORLEN Eko Sp. z o.o. 99% Unipetrol RPA s.r.o. 43% ORLEN Lietuva 30% ORLEN Automatyka Sp. z o.o. świadczy specjalistyczne usługi w zakresie obsługi, przeglądu i napraw urządzeń zawierających substancje zubożające warstwę ozonową. Inne, charakterystyczne dla procesów technologicznych, substancje jakie były emitowane przez spółki Grupy Kapitałowej ORLEN zależnie od branży i profilu produkcji, to: węglowodory alifatyczne i węglowodory aromatyczne, amoniak, podtlenek azotu, metan, chlorek winylu, siarkowodór, aceton. Dziewięć spółek wykorzystuje związki należące do grupy substancji kontrolowanych. Najpowszechniejszym z nich jest czynnik chłodniczy R22 występujący głównie w klimatyzatorach. Jak wiadomo, czynnik ten zaliczany jest do substancji zubożających warstwę ozonową. W związku z tym, na podstawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1005/2009 z dnia 16 września 2009 roku w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową, od dnia 1 stycznia 2010 roku wprowadzono zakaz używania czynnika pierwotnego R22. Dlatego wprowadzane są ekologiczne czynniki chłodzące z grupy HFC, w tym np. R407C, R410. Ponadto odchodzi się od stosowania innej substancji kontrolowanej czterochlorku węgla (CCl4) stosowanej dotychczas w analizach laboratoryjnych. Spółki podjęły działania związane z wyeliminowaniem z użytkowania tych substancji poprzez m.in.: wymianę czynników chłodniczych w klimatyzatorach na czynniki proekologiczne, np. na R507, R417A większość spółek posiadających klimatyzatory podjęła takie działania; wycofanie z eksploatacji urządzeń chłodniczych zawierających substancje kontrolowane bądź też wymiana urządzeń (ORLEN Oil Sp. z o.o., PKN ORLEN SA, Unipetrol RPA); zmiana sposobu odzysku chloru resztkowego, dzięki czemu możliwe będzie wyeliminowanie ze stosowania tetrachlorku węgla (Anwil SA). 10

11 Informacje System handlu uprawnieniami do emisji CO 2 Już od ponad pięciu lat w Europie funkcjonuje wspólnotowy system handlu uprawnieniami do emisji CO 2, wprowadzony Dyrektywą 2003/87/WE z dnia 13 października 2003 roku, ustanawiającą program handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych na obszarze Wspólnoty i zmieniającą Dyrektywę Rady 96/61/WE (dyrektywa ta w późniejszym okresie została trzykrotnie zmieniona). ORLEN Budonaft Sp. z o.o. buduje i remontuje stacje paliw wraz z wyposażeniem ich we wszystkie urządzenia zapewniające ochronę środowiska. Od początku swego istnienia wybudował i zmodernizował już ponad 850 stacji paliw. W systemie tym bierze udział łącznie 10 spółek z Grupy Kapitałowej ORLEN: 6 w Polsce i 4 za granicą. Spółki te uzyskały zezwolenia na uczestnictwo w systemie dla prowadzonych instalacji rafineryjnych, spalania paliw i krakingu petrochemicznego oraz otworzyły dla nich rachunki w krajowych rejestrach emisji, na które co roku przekazywane są bezpłatne uprawnienia do emisji CO 2 przyznawane w krajowych planach rozdziału uprawnień. W pierwszych dwóch latach drugiego okresu rozliczeniowego ( ) wykorzystanie w Grupie Kapitałowej ORLEN przyznanych uprawnień do emisji kształtowało się na poziomie 94% w 2008 roku i 90% w 2009 roku, czyli poniżej przyznanego limitu. Jednak niektóre spółki zanotowały niedobór uprawnień, inne natomiast uzyskały ich nadwyżkę. Szczegółowe dane dotyczące poszczególnych spółek przedstawia tabela na str. 12. Wielkość rzeczywistej emisji dwutlenku węgla w latach oraz % wykorzystania w stosunku do przyznanych uprawnień w tych latach 91,3% Suma GK PKN (Polska) 91,6% 88,2% Suma GK (Zagranica) 95,8% 89,8% Suma 93,6% [tys. Mg]

12 ORLEN Centrum Serwisowe Sp. z o.o. wykonuje próby szczelności rurociągów i instalacji paliwowych niezbędne do ochrony przed przenikaniem zanieczyszczeń do gruntów. Średnioroczna ilość przyznanych uprawnień do emisji CO 2 i ich wykorzystanie w latach Przydział uprawnień Emisja rzeczywista [Mg] % wykonania Przydział uprawnień Emisja rzeczywista [Mg] % wykonania PKN ORLEN SA , ,15 Anwil SA , ,81 ORLEN Asfalt Sp. z o.o , ,50 ORLEN Oil Sp. z o.o , ,23 Rafineria Nafty Jedlicze SA , ,98 Rafineria Trzebinia SA , ,01 Paramo a.s , ,30 Unipetrol RPA s.r.o , ,97 Ceska Rafinerska a.s , ,63 ORLEN Lietuva , ,09 Suma dla Grupy Kapitałowej POLSKA , ,35 Suma dla Grupy Kapitałowej ZAGRANICA , ,16 Suma , ,84 12

13 Europejski Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń Na mocy Rozporządzenia (WE) nr 166/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń ustanowiony został zintegrowany rejestr uwalniania i transferu zanieczyszczeń na poziomie Wspólnoty (PRTR). Utworzony został w postaci publicznie dostępnej elektronicznej bazy danych w celu ułatwienia udziału społeczeństwa w procesie podejmowania decyzji dotyczących środowiska, jak również przyczyniania się do zapobiegania negatywnemu oddziaływaniu na środowisko i zmniejszania jego zanieczyszczenia. Zgodnie z zapisami Rozporządzenia zakłady podlegające obowiązkowi sprawozdawczemu zobowiązane są do przekazywania do kompetentnych organów ochrony środowiska (w Polsce są to Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska) informacji dotyczących: substancji uwalnianych do powietrza, wody i gleby, transferu zanieczyszczeń w ściekach, transferu wytwarzanych odpadów. Informacje te przekazywane są w trybie rocznym i umieszczane w krajowych rejestrach. W ramach Grupy Kapitałowej ORLEN 16 spółek podlega sprawozdawczości PRTR. Spółki te przekazują informacje o rodzaju i ilości substancji uwalnianych do powietrza i do wody oraz o transferze substancji w ściekach i transferze odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne przekazywanych do odzysku lub unieszkodliwienia (w kraju i poza jego granicami). Największą liczbę substancji spółki raportowały w uwolnieniach do wody i do powietrza, natomiast żadna ze spółek nie przekazywała informacji na temat uwolnień substancji do gleby. 13

14 Informacje ORLEN Eko Sp. z o.o. przy współudziale środków finansowych z Unii Europejskiej wybudowało najnowocześniejszą spalarnię odpadów niebezpiecznych. Liczba raportowanych substancji w poszczególnych spółkach w roku ORLEN Oil Sp. z o.o. ORLEN Eko Sp. z o.o. Rafineria Trzebinia SA ORLEN Asfalt Sp. z o.o. Basell Orlen Polyolefins Sp. z o.o. ORLEN Lietuva 1 4 Paramo Ceska Rafinerska Unipetrol RPA PKN ORLEN SA Anwil SA liczba substancji wprowadzanych do wody lub w ściekach liczba substancji uwalnianych do powietrza 14

15 Gospodarka wodno-ściekowa Pobór wody Wielkość poboru wody w spółkach Grupy Kapitałowej ORLEN w 2009 roku kształtowała się na poziomie tys. m 3 i była o 5% niższa w porównaniu z rokiem Większość spółek korzysta przede wszystkim z ujęć sieci wodociągowej miejskiej bądź zakładowej, jednak największa ilość wody została pobrana z ujęć wody powierzchniowej. Ilościowy udział wód pobranych z poszczególnych ujęć został przedstawiony na poniższym wykresie. Udział wielkości pobranej wody w 2009 roku zależnie od rodzaju ujęcia 92% woda pobrana z ujêæ powierzchniowych 4% woda pobrana z ujêæ podziemnych 4% woda pobrana z sieci wodoci¹gowej Spółki pobierające wodę z ujęć powierzchniowych poddają ją procesom uzdatniania, takim jak: filtracja, mikrofiltracja, flokulacja, koagulacja, dekarbonizacja i inne. Również pobierana woda podziemna poddawana jest odpowiednim procesom uzdatniania, jak np. odżelazianie, odmanganianie. Zrzut ścieków W spółkach wytwarzane są trzy rodzaje ścieków: socjalno-bytowe 90% spółek, przemysłowe 66% spółek (Ceska Rafinerska odprowadza jeden strumień ścieków traktowany jako przemysłowe razem z innymi ściekami), opadowe 76% spółek. Łączna ilość ścieków wytworzonych w spółkach Wielkość zrzutu ścieków [m 3 ] Wzrost/Spadek [%] Ogółem ,52 W tym ścieki przemysłowe ,11 15

16 ORLEN Gaz Sp. z o.o. jest dystrybutorem najmniej obciążającego środowisko paliwa dla silników spalinowych. Osiemnaście spółek posiada własne oczyszczalnie lub podczyszczalnie ścieków. Oczyszczone ścieki odprowadzane są do: kanalizacji 73% spółek, wód powierzchniowych 30% spółek, inne (np. grunt, wywóz przez firmę zewnętrzną) 16% spółek. Jakość odprowadzanych ścieków jest monitorowana przez ich wytwórców. W celu poprawy jakości odprowadzanych ścieków modernizuje się oczyszczalnie ścieków, jak np. Unipetrol RPA, gdzie w 2008 r. przeprowadzono gruntowną modernizację oczyszczalni biologicznej. Udział ładunku poszczególnych substancji w odprowadzanych ściekach w 2009 roku 60% chlorki 16% ChZT 12% zawiesina 2% zwi¹zki azotu 10% pozosta³e Substancją, której ładunek stanowił największy udział w odprowadzanych ściekach, były chlorki. 16

17 Gospodarka odpadami i opakowaniami Odpady Wszystkie spółki wytwarzają odpady i większość prowadzi również ich selek tywną zbiórkę. Sześć spółek prowadzi działalność związaną z odbiorem odpadów. Trzy spółki posiadają składowiska odpadów, z których jedno jest składowiskiem odpadów niebezpiecznych przeznaczonych do unieszkodliwienia pozostałości po procesie termicznego przekształcania odpadów niebezpiecznych (ORLEN Eko Sp. z o.o.), drugie zaś składowiskiem odpadów innych niż niebezpieczne i obojętnych, z wydzieloną kwaterą na odpady niebezpieczne (Anwil SA), natomiast trzecie to składowisko odpadów innych niż niebezpieczne (ORLEN Lietuva), które zostanie zamknięte w 2010 r. Ilość odpadów wytworzonych w Grupie Kapitałowej ORLEN w latach Ilość odpadów wytworzonych [Mg] wzrost/spadek [%] Ogółem ,27 W tym niebezpieczne ,80 ORLEN Koltrans Sp. z o.o. wdrożył do eksploatacji zremotoryzowane lokomotywy spalinowe, co pozwoliło ograniczyć zużycie paliwa i tym samym przyczyniło się do zmniejszenia emisji szkodliwych substancji. Część odpadów jest przekazywana do unieszkodliwienia bądź odzysku w ramach Grupy Kapitałowej, jak również są one odbierane przez wyspecjalizowane spółki zewnętrzne. Warto w tym miejscu wspomnieć, iż w Grupie Kapitałowej ORLEN znajduje się spółka, której podstawowa działalność związana jest z gospodarowaniem odpadami. Spółka ORLEN Eko, bo o niej mowa, prowadzi działalność z wykorzystaniem instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym także odpadów niebezpiecznych. Zlokalizowana jest ona na terenie zakładu produkcyjnego PKN ORLEN SA w Płocku. Głównym zadaniem spółki jest wspieranie podmiotów należących do Grupy ORLEN w zakresie racjonalizacji systemów gospodarowania odpadami, w szczególności poprzez ich poddawanie operacjom odzysku i/lub unieszkodliwiania, w sposób bezpieczny dla środowiska. W skali roku Spółka zagospodarowuje około 50 tys. ton odpadów. Obecnie Spółka unieszkodliwia około 50% ogółu masy odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w woj. mazowieckim. 17

18 ORLEN Laboratorium Sp. z o.o. posiada akredytację na pobór i analizy zanieczyszczeń we wszystkich komponentach środowiska. Spółka ta działa w Sekcji Ochrony Środowiska jako członek Klubu Polskich Laboratoriów Badawczych. Opakowania Spośród polskich spółek 8 podlega obowiązkom związanym z gospodarką opakowaniami. Udział poszczególnych rodzajów wprowadzonych opakowań w j ich masie został przedstawiony na poniższym wykresie. Masa opakowań wprowadzonych w latach z aluminium z papieru i tektury ze stali z materia³ów naturalnych z tworzyw sztucznych suma [kg]

19 Na znaczny wzrost masy opakowań z materiałów naturalnych i tym samym łącznej masy wprowadzonych opakowań, znaczący wpływ miało wdrożenie w spółce Anwil SA automatyzacji procesu pakowania wytwarzanych produktów (paletyzacja). Przedsiębiorcy wytwarzający bądź transportujący opakowania lub produkty w opakowaniach zobowiązani są do zapewnienia odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu wytworzonych odpadów opakowaniowych. Strukturę opakowań wytworzonych w polskich spółkach Grupy Kapitałowej podlegających obowiązkowi odzysku przedstawia poniższy wykres. Masa opakowań poddanych procesom odzysku z aluminium ze stali z papieru i tektury z tworzyw sztucznych z materia³ów naturalnych suma [kg] Większość spółek wywiązuje się z tego obowiązku za pośrednictwem orga nizacji odzysku, jedna natomiast wykonuje te obowiązki we własnym zakresie (ORLEN Wir Sp. z o.o.). 19

20 Emisja hałasu Działalność spółek Grupy Kapitałowej związana jest z emisją hałasu do środowiska. Spośród wszystkich polskich spółek 11 prowadzi kontrolę natężenia hałasu wokół terenu lokalizacji swoich instalacji. Żadna ze spółek nie ma problemów związanych z dotrzymaniem wymogów prawnych w zakresie dopuszczalnego poziomu hałasu. Wszystkie te spółki zidentyfikowały źródła emitowanego hałasu, do których należą m.in.: źródła punktowe, np. pompy, wentylatory, silniki, smoczki, zawory regulacyjne, wentylatory, dmuchawy, czerpnie powietrza, dopalacze, mieszadła, klimatyzatory, kompresory, agregaty prądotwórcze, pochodnie, części instalacji; źródła liniowe, np. drogi wewnętrzne, bocznice kolejowe, taśmociągi, podajniki ślimakowe; źródła kubaturowe (wtórne źródła hałasu), np. hale produkcyjne; źródła powierzchniowe: kompresorownie, chłodnice, piece, pompownie; transport lądowy i wodny. Ekonaft Sp. z o.o., należąca do Grupy Kapitałowej Trzebinia, prowadzi instalację do mikrobiologicznego oczyszczania ziemi zanieczyszczonej substancjami ropopochodnymi, wyposażoną w automatyczny system do zraszania i napowietrzania ziemi zaolejonej. W celu redukcji poziomu hałasu przeprowadzono wiele inwestycji, jak np. w latach w czeskim Paramo (wyciszenie chłodni kominowej w Pardubicach i krystalizatora w Kolinie), czy też w zakładzie produkcyjnym PKN ORLEN SA w Płocku, gdzie przeprowadzono wyciszenia wentylatorów powietrza na kotłach zakładowej Elektrociepłowni. Źródła emitujące pola elektromagnetyczne znajdują się jedynie na terenie trzech spółek (Anwil SA, Inowrocławskie Kopalnie Soli Solino SA, Petrolot Sp. z o.o.). 20

21 Środowisko gruntowo-wodne Wiele spółek GK ORLEN ma już za sobą kilkadziesiąt lat funkcjonowania. W latach , kiedy planując i realizując produkcję czy inne formy działalności nie zawsze brano pod uwagę ochronę środowiska naturalnego, spowodowano wiele szkód środowiskowych, zwłaszcza w środowisku gruntowo-wodnym, co jest związane głównie z przetwórstwem ropy naftowej i dystrybucją produktów naftowych. Rozmiar i skala zanieczyszczeń gruntowo-wodnych zostały w większości spółek rozpoznane w latach 90-tych. Sposób finansowania usuwania zanieczyszczeń różni się w poszczególnych krajach. W Polsce jest obowiązek utworzenia rezerwy finansowej na rekultywację, wynikający z ustawy o rachunkowości. Natomiast w Czechach na początku lat 90-tych Rząd Czeski podjął decyzję zainicjowania programów usuwania zanieczyszczeń i ich finansowania z Funduszu Majątku Narodowego (NPF). Decyzja ta dotyczy zarówno spółek holdingu Unipetrol, jak również innych głównych czeskich przedsiębiorstw. NPF zawarł z poszczególnymi Spółkami Unipetrol tzw. umowy ekologiczne, które określają maksymalną wysokość gwarancji, jakie zapłaci NPF z tytułu kosztów poniesionych w związku z odpowiedzialnością za szkody środowiskowe powstałe przed prywatyzacją. Obecnie obowiązki NPF przejęło Ministerstwo Finansów Republiki Czeskiej. Wytwarzane przez ORLEN Oil Sp. z o.o. oleje HYDROKOP charakteryzują się wysokim stopniem biodegradowalności, co ma duże znaczenie przy ewentualnych wyciekach do gruntu i wód głębinowych. Kontrolę jakości środowiska gruntowo-wodnego realizuje się na podstawie zatwierdzonych programów monitoringu. W GK ORLEN monitoring środowiska gruntowo-wodnego prowadzony jest przez 16 spółek w związku ze stwierdzonymi zanieczyszczeniami. Prace rekultywacyjne środowiska gruntowo-wodnego prowadzone są na terenie Rafinerii Nafty Jedlicze, na terenach należących do PKN ORLEN SA, oraz na terenach spółek ORLEN Lietuva, Unipetrol RPA, Ceskiej Rafinerskiej, Paramo, Benzina. 21

22 Opłaty za korzystanie ze środowiska Korzystanie ze środowiska wiąże się z ponoszeniem określonych kosztów w postaci opłat środowiskowych. Obowiązek ten wynika z przepisów prawnych. Podmioty gospodarczo korzystające ze środowiska zobowiązane są do ponoszenia opłat za emisję substancji do powietrza, pobór wód i zrzut ścieków, składowanie odpadów lub też opłatę produktową w przypadku nieosiągnięcia wymaganych prawem określonych poziomów odzysku i recyklingu wytworzonych odpadów opakowaniowych. W przypadku przekroczenia warunków korzystania ze środowiska naliczane są kary. Struktura udziału poszczególnych rodzajów opłat w spółkach Grupy Kapitałowej ORLEN w Polsce, Czechach i na Litwie została przedstawiona na poniższych wykresach. Struktura opłat za korzystanie ze środowiska w roku 2009 spółki Grupy Kapitałowej w Polsce 63,79% emisja gazów i py³ów do powietrza 17,97% pobór wód 12,35% op³ata produktowa 4,10% odprowadzanie ścieków 1,79% sk³adowanie odpadów W sumie poniesiono op³aty w wysokości ponad 29 mln z³. Struktura opłat za korzystanie ze środowiska w roku 2009 w spółkach Grupy Kapitałowej w Czechach 37,04% emisja gazów i py³ów do powietrza 35,76% kompensacja 18,42% odpady 8,77% pobór wód W sumie poniesiono op³aty w wysokości ponad 41 mln CZK. 22

23 Struktura opłat za korzystanie ze środowiska w roku 2009 w spółkach Grupy Kapitałowej na Litwie 99,22% emisja gazów i py³ów do powietrza 0,38% pobór wód 0,40% inne W sumie poniesiono op³aty w wysokości ponad 12 mln LTL. ORLEN PetroTank Sp. z o.o. posiada pełną hermetyzację procesów przeładunku paliw płynnych, w tym m.in. instalację odzysku oparów oraz sieć separatorów wyposażonych w system sygnalizujący obecność substancji ropopochodnych. Sumaryczna wielkość opłat za korzystanie ze środowiska poniesionych przez spółki polskie Grupy Kapitałowej w ostatnich dwóch latach kształtowała się na niemalże niezmiennym poziomie, natomiast spółki czeskie i litewskie odnotowały znaczące wzrosty tych opłat. Skalę zmian opłat w roku 2009 w porównaniu do roku 2008 przedstawiono w poniższych tabelach. Zmiana wysokości opłat środowiskowych w 2009 roku w odniesieniu do roku 2008 w spółkach Grupy Kapitałowej w Polsce Opłata Wzrost/Spadek [%] Za emisję 5,95 Za pobór wód -10,17 Za zrzut ścieków 0,50 Za składowanie odpadów -6,73 Opłata produktowa -15,49 Suma opłat -0,82 23

24 Zmiana wysokości opłat środowiskowych w 2009 roku w odniesieniu do roku 2008 w spółkach Grupy Kapitałowej w Czechach Opłata Wzrost/Spadek [%] Za emisję -1,15 Za pobór wód -32,34 Za odpady -31,33 Kompensacja 120,49 Suma opłat 6,97 Zmiana wysokości opłat środowiskowych w 2009 roku w odniesieniu do roku 2008 w spółkach Grupy Kapitałowej na Litwie Opłata Wzrost/Spadek [%] Za emisję 42,43 Za pobór wód -43,52 Inne -13,47 Suma opłat 41,26 24

25 Działania na rzecz ograniczenia oddziaływania na środowisko Podmioty wchodzące w skład Grupy Kapitałowej ORLEN prowadzą różnorodne działania ograniczające ich oddziaływanie na środowisko naturalne. W większości przypadków realizowane inwestycje środowiskowe finansowane są ze środków własnych spółek. Trzy spółki, tj.: Anwil SA i ORLEN Eko Sp. z o.o. oraz Paramo a.s., skorzystały z przyznanych dotacji unijnych. W roku 2009 nakłady na inwestycje środowiskowe w zagranicznych spółkach GK stanowiły średnio 11,7% ogółu nakładów na inwestycje, najwięcej w Ceskiej Rafinerskiej (24,0%), Paramo (19,5%) oraz ORLEN Lietuva (19,0%). Wśród najistotniejszych i najważniejszych działań proekologicznych w 2008 i 2009 roku, jakie podjęły spółki z Grupy Kapitałowej ORLEN, należy wymienić: Anwil SA Realizacja projektu Zwiększenie energooszczędności i wzrost produkcji w Kompleksie Nawozowym ZA Anwil SA. Projekt obejmował budowę nowych oraz przebudowę istniejących elementów instalacji produkcji amoniaku i instalacji produkcji kwasu azotowego, w tym m.in. budowę instalacji kotła pary 1,6 MPa, natrysk włókien ceramicznych na warstwę izolacyjną pieca reformingu B-1301, przebudowę sprężarek gazu syntezowego C Efekt zmniejszenie zużycia energii elektrycznej oraz zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń emitowanych do środowiska: CO 2, NOx, CO. Podgrzewanie wody wiślanej do dekarbonizacji wody chłodniczej, dzięki czemu możliwe jest wykorzystanie odpadowego ciepła wody chłodniczej A-2 w procesie dekarbonizacji wody rzecznej. Modernizacja ciągu uzdatniania kondensatów na Demi II. Dzięki realizacji projektu możliwe było zabezpieczenie podaży wody zdemineralizowanej dla zakładu oraz zapewnienie możliwości wykonania obróbki kondensatów. Osiągniętym efektem jest ograniczenie zrzutu kondensatów do kanalizacji oraz zmniejszenie poboru wody rzecznej. Realizacja zadań wynikających z udziału w Programie Odpowiedzialność i Troska. Basell Orlen Polyolefins Sp. z o.o. Opomiarowanie strumienia ścieków, dzięki czemu zyskano świadomość faktycznej ilości odprowadzanych ścieków. Terminal nalewu wosku. Hermetyzacja procesu nalewu wosków do autocystern ograniczy jakiekolwiek emisje i wycieki z tego źródła. Realizacja zadań wynikających z udziału w Programie Odpowiedzialność i Troska. 25

26 Inowrocławskie Kopalnie Soli "Solino" SA Uzyskanie Certyfikatu Uznania za modernizację kanalizacji na terenie KS i PMRiP Góra. Realizacja zadań wynikających z udziału w Programie Odpowiedzialność i Troska. ORLEN Asfalt Sp. z o.o. Wymiana izolacji na oksydatorach prace remontowe. Osiągnięty efekt zmniejszenie emisji ciepła do atmosfery. Realizacja zadań wynikających z udziału w Programie Odpowiedzialność i Troska. ORLEN Centrum Serwisowe Sp. z o.o. Modernizacja kotłowni. Efekt zmniejszenie ilości nośnika cieplnego oraz opłat emisyjnych. Zakup nowych samochodów spełniających wymogi EURO 4,5. Efekt zmniejszenie emisji i opłat emisyjnych. ORLEN Eko Sp. z o.o. Osiągnięto zakładany efekt ekologiczny związany z budową Instalacji Termicznego Przekształcania Odpadów Niebezpiecznych. Rozbudowa składowiska odpadów niebezpiecznych. Osiągnięty efekt unieszkodliwienie odpadów wytworzonych w procesie termicznego przekształcania w miejscu wytworzenia. Realizacja zadań wynikających z udziału w Programie Odpowiedzialność i Troska. ORLEN Gaz Sp. z o.o. Budowa kanalizacji deszczowo opadowej na terenie Morskiego Terminalu LPG w Szczecinie. Efekt oczyszczenie wód opadowych z powierzchni utwardzonych. ORLEN Transport SA Najem leasingowy 20 ciągników siodłowych posiadających klasę EURO 5. Efekt zmniejszenie emisji CO 2 do atmosfery. PETROLOT Sp. z o.o. Montaż separatorów produktów ropopochodnych. Efekt: ograniczenie możliwości dopływu substancji ropopochodnych do kanalizacji zewnętrznej. 26

27 Rafineria Nafty Jedlicze SA Dostosowanie zbiorników magazynowych do obowiązujących przepisów. Zabezpieczenie gruntu przed przenikaniem produktów naftowych poprzez wykonanie szczelnych tac p-rozlewczych, wykonanie systemu zabezpieczeń wewnętrznych powierzchni zbiorników, wykonanie systemu ciągłego pomiaru napełnienia zbiornika, wykonanie systemu zabezpieczenia przed przepełnieniem. Modernizacja węzła energetycznego zakładu efekt ekologiczny nastąpi z tytułu zastąpienia zużywanych na elektrociepłowni zasobów naturalnych (gazu ziemnego oraz węgla kamiennego i oleju opałowego) paliwem pocho dzącym z ubocznych procesów produkcyjnych w Rafinerii Nafty Jedlicze SA (produkty uboczne), co spowoduje znaczną poprawę efektywności produkcji ciepła. SHIP-SERVICE SA Zakup środka transportu do usuwania odpadów. ORLEN Wir Sp. z o.o. jako jedyna spółka w Grupie Kapitałowej ORLEN samodzielnie realizuje działania związane z odzyskiem wytwarzanych przez siebie odpadów opakowaniowych. PKN ORLEN SA Modernizacja 10 szt. zbiorników magazynowych na Terminalu Samochodowym w Płocku. Efekt: zabezpieczenie zbiorników przed niekontrolowanym wyciekiem produktu. Redukcja hałasu emitowanego przez wentylatory powietrza na kotłach K4, K5, K6 i K7 w EC. Efekt: ograniczona uciążliwość hałasowa. Budowa Instalacji Hydroodsiarczania Olejów Napędowych VII (HON VII) wraz z infrastrukturą, budowa Instalacji Claus II wraz z infrastrukturą. Efekt: poprzez przejęcie produkcji paliw niskosiarkowych na wysokosprawnej instalacji HON VII, będzie mniejsze oddziaływanie pozostałych HON-ów. 27

28 Unipetrol RPA s.r.o. Modernizacja kolektora ścieków jednostki produkcyjnej PE1. Efekt: ochrona środowiska gruntowo-wodnego. Zebranie i przepompowanie ścieków przemysłowych do Bloku 22. Efekt: ochrona wód powierzchniowych, oczyszczanie ścieków. Dekantacja podchlorynu sodu w rejonie budynku Efekt: ochrona środowiska gruntowo-wodnego. Paramo a.s. Rozpoczęcie procesu modernizacji zbiornika VR28. Zmniejszenie ryzyka środowiskowego poprzez m.in. budowę zbiornika awaryjnego. Zrealizowano projekty mające na celu redukcję hałasu wyciszenie chłodni kominowej w Pardubicach i krystalizatora w Kolinie. Spółka zaczęła wykorzystywać dotacje unijne na realizację inwestycji ekologicznych. Česká Rafinérská a.s. Wykonanie nowej sieci kanalizacyjnej na obszarze Bloku 34 w Litvinovie Efekt: ochrona wód podziemnych. Optymalizacja wydajności kotłów. Efekt: ochrona powietrza. Modyfikacja analizatorów procesowych. Efekt: ochrona powietrza. Rozbudowa systemu monitoringu wód gruntowych oraz systemu oczyszczania wód gruntowych w Kralupach. Efekt: ochrona środowiska gruntowo-wodnego. Modernizacja systemu gospodarowania osadami w Kralupach. Zwiększenie wydajności energetycznej jednostki FCC. Zmniejszenie zużycia energii elektrycznej. 28

29 Benzina s.r.o. Zakończenie modernizacji systemu hermetyzacji na stacjach paliw Efekt: zmniejszenie emisji do atmosfery. Zakończenie modernizacji oczyszczalni ścieków na stacjach paliw Efekt: redukcja ładunku zanieczyszczeń w ściekach, zmniejszone ryzyko związane z wystąpieniem awarii. PETROLOT Sp. z o.o. czynnie bierze udział w realizacji ustaleń Kompleksowej oceny oddziaływania lotniska Okęcie na środowisko. PC ORLEN Lietuva Zakończenie modernizacji jednostki produkcyjnej oleju napędowego HDS LK-1. Olej napędowy produkowany w rafinerii całkowicie spełnia wymagania jakościowe zawartości siarki poniżej 10 p.p.m. Zwiększenie mocy przerobowych jednostki utylizacji wód kwaśnych z oleju napędowego (oczyszczanie wód kwaśnych z wysoką zawartością siarkowodoru i amoniaku) w trakcie realizacji. Rozpoczęcie procesu likwidacji składowiska odpadów. Instalacja systemu ciągłego monitoringu emisji gazów i pyłów do powietrza (8 punktów pomiarowych). Wycofanie z użycia materiałów i urządzeń zawierających PCB. Aktualizacja oceny oddziaływania na środowisko zakładu w części emisji do atmosfery. 29

30 Systemy zarządzania Wdrożenie systemów zarządzania i wypełnianie przyjętych z tego tytułu zobowiązań pozwala na ujęcie podejmowanych aktywności w sposób całościowy uwzględniający ochronę zdrowia, środowiska i bezpieczeństwa pracy jak również budowanie pozytywnego wizerunku firmy. Dzięki prawidłowo realizowanym systemom zarządzania możliwe jest dostarczanie klientom wyrobów i usług o gwarantowanej i coraz wyższej jakości, oraz dążenie do osiągania maksymalnie możliwej neutralności ekologicznej, wysokich standardów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa informacji. Jednym z najbardziej popularnych systemów zarządzania jest System Zarządzania Środowiskiem wg normy ISO serii 14000, który pomaga w dostosowaniu firmy do obowiązującego prawa środowiskowego poprzez realizację polityki środowiskowej, minimalizowanie negatywnego oddziaływania na środo wisko oraz podnoszenie świadomości ekologicznej pracowników. Wdrożony System Zarządzania Środowiskowego oznacza, że wszystkie obszary, które mają lub mogą mieć wpływ na środowisko, zostały zidentyfikowane i są w szczególny sposób nadzorowane. Drugim najczęściej realizowanym systemem jest System Zarządzania Jakoś cią wg normy ISO serii 9000, który opiera się na zarządzaniu organizacją poprzez jakość rozumianą jako dążenie do zaspokojenia określonych wymagań. Rafineria Nafty Jedlicze SA prowadzi jedyną w Polsce instalację do regeneracji olejów przepracowanych z wykorzystaniem najnowocześniejszej technologii hydrorafinacji. 30

31 Wiele spółek wdrożyło i realizuje wymienione wyżej systemy zarządzania, co zostało przedstawione w poniższej tabeli. Realizacja systemów zarządzania w spółkach Grupy Kapitałowej System Zarządzania Środowiskiem wg normy ISO serii System Zarządzania Jakością wg normy ISO serii 9000 Anwil SA Basell Orlen Polyolefins Sp. z o.o. Inowrocławskie Kopalnie Soli "Solino" SA ORLEN Asfalt Sp. z o.o. ORLEN Automatyka Sp. z o.o. ORLEN Budonaft Sp. z o.o. ORLEN Centrum Serwisowe Sp. z o.o. ORLEN Eko Sp. z o.o. ORLEN Laboratorium Sp. z o.o. ORLEN Oil Sp. z o.o. Rafineria Trzebinia SA PKN ORLEN SA PC ORLEN Lietuva Benzina s.r.o. Unipetrol RPA s.r.o. Unipetrol Doprava s.r.o. Paramo a.s. Ceska Rafinerska a.s. Unipetrol a.s. Anwil SA Basell Orlen Polyolefins Sp. z o.o. Inowrocławskie Kopalnie Soli "Solino" SA ORLEN Asfalt Sp. z o.o. ORLEN Automatyka Sp. z o.o. ORLEN Budonaft Sp. z o.o. ORLEN Centrum Serwisowe Sp. z o.o. ORLEN Eko Sp. z o.o. ORLEN KolTrans Sp. z o.o. ORLEN Medica Sp. z o.o. ORLEN Oil Sp. z o.o. ORLEN Wir Sp. z o.o. PETROLOT Sp. z o.o. Rafineria Nafty Jedlicze SA Rafineria Trzebinia SA PKN ORLEN SA PC ORLEN Lietuva Benzina s.r.o. Unipetrol RPA s.r.o. Unipetrol Doprava s.r.o. Paramo a.s. Ceska Rafinerska a.s. Unipetrol a.s. Spośród spółek które nie posiadają wdrożonych systemów zarządzania, 3 zamierzają wdrożyć System Zarządzania Środowiskiem, natomiast 4 System Zarządzania Jakością. 31

32 Rafineria Trzebinia SA jest pierwszym polskim producentem biodiesla, który wytwarza z oleju rzepakowego i kwasów tłuszczowych. Biopaliwo to jest odnawialne, biodegradowalne i nietoksyczne. Inne systemy zarządzania, które realizowane są w spółkach Grupy to np.: System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy wg PN-N realizowany m.in. w ORLEN Centrum Serwisowe Sp. z o.o., ORLEN Eko Sp. z o.o., ORLEN Laboratorium Sp. z o.o., ORLEN Oil Sp. z o.o., ORLEN Wir Sp. z o.o. oraz PKN ORLEN SA OHSAS międzynarodowa specyfikacja systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy realizowana w ORLEN Lietuva, Benzina, Unipetrol RPA, Unipetrol Doprava, Paramo, Ceska Rafinerska. AQAP 2120 System Zapewnienia Jakości w produkcji oraz w dostarczaniu, instalowaniu i serwisie wyrobów oraz usług, realizowany przez ORLEN Budonaft Sp. z o.o., ORLEN Centrum Serwisowe Sp. z o.o. oraz PKN ORLEN SA. PN-EN ISO/IEC17025 wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących, realizowane w ORLEN Laboratorium Sp. z o.o. System zarządzania bezpieczeństwem i ochroną środowiska na statkach realizuje SHIP-SERVICE SA. PN-ISO/IEC System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji realizowany przez PKN ORLEN SA. Codex Alimentarius System Zarządzania Bezpieczeństwem Żywności realizowany przez PKN ORLEN SA. SQAS System Badania i Oceny Bezpieczeństwa (prowadzonej działalności) i Jakości (świadczonych usług) realizowany jest w Unipetrol Doprava. 32

33 Realizowane programy ekologiczne Najbardziej popularnym programem środowiskowym realizowanym w Grupie Kapitałowej ORLEN jest Program Odpowiedzialność i Troska (ang.: Responsible Care), w którym aktywnie uczestniczy dziewięć spółek, tj.: Anwil SA (od 1995 r.) Inowrocławskie Kopalnie Soli Solino SA (od 2002 r.) Basell ORLEN Polyolefins Sp. z o.o. (od 2003 r.) ORLEN Asfalt Sp. z o.o. (od 2005 r.) ORLEN Eko Sp. z o.o. (od 2005 r.) PKN ORLEN SA (od 1997 r.) Unipetrol a.s. (od 2000 r.) Unipetrol RPA s.r.o. (od 1996 r.) Paramo a.s. (od 2001 r.) Ceska Rafinerska a.s. (od 2000 r.) Realizatorzy Programu Odpowiedzialność i Troska" (OiT) publicznie i dobrowolnie deklarują dążenie do ciągłej poprawy swojej działalności w ramach tzw. triady HSE (Health, Safety, Environment), czyli w obszarach ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i ochrony środowiska. Realizacja idei Programu opiera się na zasadach zrównoważonego rozwoju. Realizatorzy Programu zobo wiązani są do stałego dialogu i aktywnego kontaktu z klientami oraz ze społecznością lokalną. Spółki GK ORLEN w Polsce w ramach Programu OiT łącznie we wszystkich obszarach działania zrealizowały 91 zadań w roku 2008 oraz 78 zadań w roku SHIP-SERVICE SA jest uprawnionym odbiorcą specyficznych odpadów powstających w czasie czyszczenia separatorów, usuwania rozlewów i zanieczyszczeń z akwenów wodnych. Pracownicy spółek uczestniczących w Programie Odpowiedzialność i Troska wzięli udział w przeprowadzonym ekologicznym konkursie fotograficznym pn. Złap zająca. Celem konkursu była integracja środowiska branżowego i załóg pracowniczych we wspólnym celu jakim jest ochrona środowiska, edukacja poprzez poznawanie świata zwierząt i roślin w ich ekosystemie, uwrażliwienie na potrzebę ochrony przyrody oraz promocję i wzmocnienie pozytywnego wizerunku firm realizatorów skupionych w Programie OiT. Konkurs organizowany był na dwóch poziomach: lokal nym, który przeprowadzał przedsiębiorca realizujący Program OiT i krajowym, który przeprowadzał Sekretariat Programu. 33

34 PKN ORLEN SA od siedmiu lat bierze udział w programie restytucji sokoła wędrow nego we współpracy ze Stowarzyszeniem na Rzecz Dzikich Zwierząt SOKÓŁ, w ramach którego odbudowywana jest krajowa populacja sokoła wędrownego na drodze osiedlania tych ptaków w środowisku stwarzającym dogodne warunki ich egzystencji. Bytowanie sokołów w obrębie zakładu produkcyjnego PKN ORLEN SA w Płocku podlega całorocznej obserwacji polegającej na przeglądzie budek lęgowych, sporządzeniu dokumentacji filmowej i fotograficznej gniazdującego sokoła wędrownego oraz obrączkowaniu piskląt. Cztery spółki z GK tj. Anwil SA, Basell Orlen Polyolefins Sp. z o.o., PKN ORLEN SA. oraz Rafineria Trzebinia SA są członkami Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego Związku Pracodawców. Uzyskane nagrody i wyróżnienia w dziedzinie ochrony środowiska W Czechach w rejonie lokalizacji spółek grupy Unipetrol utworzono 2 Centra Ekologiczne w mieście Most, wspierane prze Unipetrol RPA i Ceską Rafinerską oraz w Kralupach nad Wełtawą. Odgrywają one istotną rolę w dialogu pomiędzy przedsiębiorstwami a społeczeństwem w obszarze ochrony środowiska. Anwil SA Tytuł: Firma Bliska Środowisku w konkursie pod patronatem Minis tra Środowiska edycja Anwil uznany został za firmę wrażliwą ekologicznie, która w swoich zachowaniach strategicznych promuje i na co dzień realizuje zasady Ekologicznej Społecznej Odpowiedzialności Biznesu we wszystkich obszarach działania. Certyfikat CSR24/7Rating. Anwil SA zdobył trzecie miejsce w rankingu wiarygodności działań odpowiedzialnego biznesu (CSR). Spółka uzyskała tak wysoką pozycję za wysoki poziom odpowiedzialności za środowisko oraz ład korporacyjny. Nagroda Ministra Środowiska za szczególne osiągnięcia naukowobada wcze w 2009 roku. Prestiżowe wyróżnienie przyznawane corocznie od ponad dwudziestu lat za innowacyjne prace naukowo-badawcze z zakre su ochrony środowiska. Anwil SA otrzymał ją (wespół z naukowcami z INS z Puław) za opracowanie i wdrożenie metody katalitycznej redukcji emisji podtlenku azotu z instalacji kwasu azotowego w Anwilu SA. 34

35 Nagroda EUROPOWER 2009 w kategorii Rozwiązania energetyczne w przemyśle". Przyznana podczas Międzynarodowej Konferencji Energetycznej EUROPOWER Nagrody przyznano w pięciu kategoriach w kategorii rozwiązania energetyczne w przemyśle nagroda przypadła dla Anwilu SA za wdrożenie szeregu rozwiązań technicznych i technologicznych, przynoszących w efekcie znaczące oszczędności w zużyciu energii elektrycznej i cieplnej. Wyróżnienie Kapituły Programu Odpowiedzialność i Troska za aktywny udział w inicjatywach realizowanych w ramach programu OiT w 2009 roku. Terminal morski w Butindze należący do ORLEN Lietuva wyposażono w urządzenia pływające zdolne przechwycić zanieczyszczenia ropopochodne w przypadku rozlewu czy wycieku. Inowrocławskie Kopalnie Soli Solino SA Uzyskanie Certyfikatu Uznania za modernizację kanalizacji na terenie KS i PMRiP Góra. ORLEN Centrum Serwisowe Sp. z o.o. Dyplomy i nagrody za wprowadzanie na rynek nowych produktów spełniających wysokie standardy dla środowiska naturalnego: Wyróżnienie miesięcznika Paliwa Płynne dla produktu zgłoszonego w konkursie na Produkt Roku podczas XV Międzynarodowych Targów "Stacja Paliw 2008". Nagroda miesięcznika Paliwa Płynne dla produktu zgłoszonego w konkursie na Produkt Roku podczas XV Międzynarodowych Targów Stacja Paliw

36 Rafineria Trzebinia SA Nagroda w IX Edycji Narodowego Konkursu Ekologicznego Przyjaźni Środowisku. Decyzją Narodowej Rady Ekologicznej Rafineria Trzebinia SA, która pretendowała do tytułu w kategorii Przedsiębiorstwo Przyjazne Środowisku w podkategorii Produkt Godny Polecenia zdobyła go dla zgłoszonej Linii Produktów BIO (Bioester i ON BIO 20). Laureat III edycji Konkursu Firma Bliska Środowisku Tytuł Partner Polskiej Ekologii w ramach X edycji Narodowego Konkursu Ekologicznego Przyjaźni Środowisku (przyznane w 2009 r.). PKN ORLEN SA Tytuł Firma Bliska Środowisku w ogólnopolskim konkursie pod patronatem Ministerstwa Środowiska organizowanym przez Europejskie Forum Odpowiedzialności Ekologicznej edycja Dwa wyróżnienia w konkursie Raporty Społeczne 2009 za Raport Odpowiedzialnego Biznesu. PKN ORLEN SA w gronie nominowanych do drugiego etapu GLOBE AWARD (za zgłoszoną praktykę dot. elektronicznego obiegu dokumentów). W sąsiedztwie terenów przemysłowych Unipetrol RPA oraz Ceskiej Rafinerskiej w Litvinowie, gdzie prowadzona jest rekultywacja zaszłych szkód środowiskowych, w przyszłości zostanie utworzony zalew obejmujący swym zasięgiem również byłe kopalnie odkrywkowe rejonu. Paramo a.s. Nagroda Zrównoważonego Rozwoju przyznana przez Związek Przemysłu Chemicznego w Czechach. Tylko pięć firm otrzymało tę nagrodę, Paramo jest jedną nich. 36

37 Ryzyka i wyzwania środowiskowe Jak już wspomnieliśmy na wstępie, Grupa Kapitałowa ORLEN skupia przedsiębiorstwa o bardzo różnorodnym profilu działalności, przy czym jej trzon stanowi działalność w sektorze energetycznym oraz przerobu ropy naftowej i produkcji paliw (sektor rafineryjny). W ostatnich latach rozpoczął się proces bardzo głębokich zmian uregulowań prawnych związanych z jego funkcjonowaniem. 1. Handel uprawnieniami do emisji Bardzo poważną zmianą było wdrożenie wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych i objęcie nim między innymi instalacji do produkcji energii oraz rafinerii ropy. Dotychczasowa emisja dwutlenku węgla stała się poważnym czynnikiem wpływającym na decyzje o sposobie funkcjonowania i rozwoju instalacji (i spółek je eksploatujących) tego sektora uczestniczących w systemie. Ta zmiana jednak już się dokonała. W najbliższych latach czeka nas natomiast przebudowa całego systemu handlu uprawnieniami. Obowiązkiem uczestnictwa w tym systemie objęte zostaną nowe instalacje, między innymi sektora chemicznego (w tym instalacja petrochemiczna Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN), a przydział uprawnień dotychczas bezpłatnych, następować będzie w drodze ich zakupu na aukcjach. Ta ostatnia zmiana stwarza zagrożenie pogorszenia, a nawet utraty konkurencyjności, wobec wytwórców paliw funkcjonujacych w obszarze, gdzie emisja dwutlenku węgla nie będzie obarczona kosztami związanymi z pozyskaniem uprawnień do emisji. Dlatego ważne jest, by zmiany te, jakkolwiek nieuniknione, zostały rozłożone w czasie. 2. Wymogi dokumentów referencyjnych BREF Kolejną istotną zmianą dotyczącą już ściśle rafinerii jest trwający obecnie proces przeglądu dokumentu referencyjnego opisującego najlepsze dostępne techniki dla rafinerii (tzw. BREF rafineryjny). Przegląd ten jest dokonywany przez powołaną w 2008 r. Techniczną Grupę Roboczą działającą przy Europejskim Biurze IPPC w Sewilli. Celem przeglądu jest uwzględnienie w treści dokumentu nowych technologii stosowanych w rafineriach ropy z uwzględnieniem sposobu i skali ich oddziaływania na środowisko. Porównanie poszczególnych rozwiązań w odniesieniu do ich zakresu oddziaływania na środowisko, kosztów ich zastosowania (wdrożenie i eksploatacja) oraz dostępności pozwoli wytypować tzw. najlepsze dostępne techniki (Best Available Techniques BAT). To, jakie techniki uznane zostaną za najlepsze, 37