Raport Końcowy. Badanie zrealizowane na zlecenie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku. Warszawa, luty 2010

Transkrypt

1 Raport Końcowy BADANIE PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH Z TERENU WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO ZAŁOŻONYCH PRZEZ OSOBY BEZROBOTNE, KTÓRYM PRZYZNANO W LATACH Z FUNDUSZU PRACY JEDNORAZOWO ŚRODKI NA PODJĘCIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Badanie zrealizowane na zlecenie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku Lider konsorcjum: InfoAudit Sp. z o.o Warszawa, ul. Kubickiego 19 lok. 24 Tel , fax: ewaluacja@infoaudit.com.pl; Centrum Usług Profesja Sp. z o.o Kobyłka, ul Królewska 1B Tel./fax: d.podles@cuprofesja.pl; Warszawa, luty

2 SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI STRESZCZENIE RAPORTU SPIS RYSUNKÓW, WYKRESÓW I TABEL OGÓLNE INFORMACJE O BADANYM INSTRUMENCIE UWARUNKOWANIA WYKORZYSTANIA INSTRUMENTU W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM ROLNICTWO BUDOWNICTWO PRZEMYSŁ HANDEL USŁUGI METODOLOGIA ETAPY PRAC BADAWCZYCH SZCZEGÓŁOWY DOBÓR PRÓBY BADAWCZEJ METODY ANALIZY DANYCH WYNIKI BADANIA DŁUGOTRWAŁE EFEKTY DZIAŁANIA INSTRUMENTU ORAZ OCENA KONDYCJI EKONOMICZNEJ DZIAŁAJĄCYCH PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH CZYNNIKI, KTÓRE PRZYCZYNIŁY SIĘ DO URUCHOMIENIA, ROZWOJU LUB ZAPRZESTANIA PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ SKUTECZNOŚĆ WSPARCIA W PRZYPADKU RÓŻNYCH KATEGORII OSÓB BEZROBOTNYCH STOPIEŃ SPEŁNIENIA OCZEKIWAŃ BENEFICJENTÓW DZIAŁANIA MOŻLIWE DO PODJĘCIA, ZWIĘKSZAJĄCE EFEKTYWNOŚĆ BADANEGO INSTRUMENTU NAJWAŻNIEJSZE WNIOSKI Z WYWIADÓW INDYWIDUALNYCH WNIOSKI I REKOMENDACJE ANEKSY

3 1. STRESZCZENIE RAPORTU Głównym celem badania była ocena efektywności instrumentu aktywnej polityki rynku pracy, jakim jest przyznanie jednorazowo osobom bezrobotnym środków na podjęcie działalności gospodarczej w województwie pomorskim. W kontekście zakresu prac wyróżniono następujących 5 celów szczegółowych niniejszego badania: C1: Określenie długotrwałych efektów działania instrumentu oraz ocena kondycji ekonomicznej działających podmiotów gospodarczych. C2: Określenie czynników, które przyczyniły się do uruchomienia, rozwoju lub zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby bezrobotne, które otrzymały dotację. C3: Określenie, w jakim stopniu wsparcie jest skuteczne w przypadku różnych kategorii osób bezrobotnych. C4: Określenie działań możliwych do podjęcia, zwiększających efektywność badanego instrumentu. C5: Określenie stopnia spełnienia oczekiwań beneficjentów tej formy wsparcia. Zakres przedmiotowy niniejszego badania obejmował wszystkie podmioty gospodarcze, które powstały dzięki środkom finansowym Funduszu Pracy przyznanym osobom bezrobotnym w latach w województwie pomorskim. Badanie dotyczyło losów utworzonych podmiotów gospodarczych od momentu ich założenia do dnia dzisiejszego. Zakres tematyczny badania obejmował w szczególności: System wyboru osób bezrobotnych, które uzyskały, na swój wniosek, środki na podjęcie działalności gospodarczej na przykładzie dotacji z roku 2005 i 2006; Główne czynniki (pozytywnie, neutralnie i negatywnie) wpływające na utworzenie, funkcjonowanie i rozwój podmiotów gospodarczych; Zakładane i rzeczywiste efekty dotacji z perspektywy osoby bezrobotnej, podmiotu gospodarczego oraz otoczenia społeczno - ekonomicznego, w jakim funkcjonuje podmiot; Kondycję funkcjonujących podmiotów gospodarczych; Zalecenia przyczyniające się do usprawnień trafności systemu przyznawania oraz skutecznego wykorzystania narzędzia, jakim jest przyznanie jednorazowo osobom bezrobotnym środków na podjęcie działalności gospodarczej. 3

4 W trakcie realizacji badania zostały wzięte pod uwagę następujące kryteria: trwałość, skuteczność i użyteczność. Stanowią one elementy składowe wskaźnika EFEKTYWNOŚCI. W kontekście celu niniejszego badania oznaczało to określenie: Jaka jest TRWAŁOŚĆ zakładanych podmiotów gospodarczych, ile z nich funkcjonuje do dzisiaj i w jakiej formie oraz kondycji ekonomicznej. W jakim zakresie wsparcie przyznane jednorazowo osobom bezrobotnym na podjęcie działalności gospodarczej okazało się być SKUTECZNYM czynnikiem sprzyjającym prowadzeniu działalności gospodarczej na zakładaną skalę, a jakiego typu inne czynniki miały wpływ na prowadzenie działalności i w konsekwencji, w jakim stopniu instrument okazał się skuteczny w aktywizowaniu osób bezrobotnych. W jakim stopniu wsparcie na rozpoczęcie działalności gospodarczej dla osób bezrobotnych jest UŻYTECZNYM narzędziem pobudzania nowych inwestycji, rozwoju lub powstawania innych podmiotów oraz tworzenia nowych miejsc pracy. Raport powstał przy zaangażowaniu zespołu badawczego w skład, którego weszli: 1. Katarzyna Krok Czyż kierownik projektu - magister geografii i gospodarki przestrzennej Uniwersytetu Warszawskiego, posiada wieloletnie doświadczenie w zarządzaniu i koordynacji projektami badawczymi i ewaluacyjnymi realizowanymi m.in. na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego; 5 Program Ramowy, INTERACT oraz doświadczenie w opracowaniu metodologii i analizie danych ilościowych i jakościowych, autorka publikacji naukowych oraz raportów badawczych z zakresu rozwoju regionalnego, w tym problemów rynku pracy. 2. Dr Agnieszka Olechnicka członek zespołu badawczego - doktor nauk ekonomicznych, adiunkt na Uniwersytecie Warszawskim w Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych, wieloletni ekspert i koordynator projektów krajowych i międzynarodowych (m.in. ESPON, 5 Program Ramowy, koordynator Krajowego Punktu Kontaktowego ESPON, autorka licznych publikacji naukowych oraz raportów badawczych z zakresu innowacyjności i rozwoju regionalnego i problemów rynku pracy. 3. Dorota Podleś - członek zespołu badawczego prezes zarządu i trener Centrum Usług Profesja Sp. z o.o.; wieloletni pracownik i dyrektor publicznych służb zatrudnienia (Powiatowy Urząd Pracy w Wołominie), ekspert w zakresie projektów wsparcia rynku pracy, koordynator projektów współfinansowanych z UE (PHARE, SPO RZL, ZPORR), uczestniczka projektów badawczych związanych z problematyką rynku pracy. 4. Katarzyna Chałat - członek zespołu badawczego absolwentka Uniwersytetu Łódzkiego na wydziale Ekonomiczno - Socjologicznym, kierunek: gospodarka przestrzenna, specjalistka w zakresie modelowania i prognozowania regionalnego, uczestniczka projektów badawczych w zakresie problematyki rynku pracy oraz projektów ewaluacyjnych przedsięwzięć współfinansowanych ze środków UE realizowanych przez Powiatowe Urzędy Pracy z ramienia InfoAudit Sp. z o.o. 5. Adam Janowski - członek zespołu badawczego - absolwent Uniwersytetu Łódzkiego na wydziale Ekonomiczno - Socjologicznym, magister socjologii, specjalista w zakresie ewaluacji, uczestnik projektów badawczych w zakresie problematyki rynku pracy oraz 4

5 projektów ewaluacyjnych przedsięwzięć współfinansowanych ze środków UE realizowanych przez Powiatowe Urzędy Pracy z ramienia InfoAudit Sp. z o.o. 6. Krzysztof Czerwiński - członek zespołu badawczego dyrektor działu audytu i badań InfoAudit Sp. z o.o., posiada ponad trzyletnie doświadczenie w zakresie badań ilościowych i jakościowych oraz prowadzenia pogłębionych analiz statystycznych i interpretacji danych, posiada doświadczenie w projektach badawczych i ewaluacyjnych, w tym, w zakresie badań rynku pracy, kierował audytami zewnętrznymi projektów współfinansowanych z EFS w ponad 100 instytucjach. Najważniejsze wyniki oraz wnioski z badania to: 1. W ostatnich latach w całej Polsce, coraz więcej osób pozostających bez pracy jest zainteresowanych otwarciem własnej działalności gospodarczej. Coraz bardziej powszechne są postawy przedsiębiorcze, świadczące o wzroście zaradności grupy osób bezrobotnych. Wiąże się to jednak z koniecznością starannego przygotowania samych bezrobotnych oraz wyboru tych przedsięwzięć, które mają największe szanse na powodzenie na rynku, a przy okazji na stworzenie nowych miejsc pracy. 2. W województwie pomorskim w przeciągu dwóch lat dzięki środkom Funduszu Pracy powstało 4180 firm. Po okresie około 3 lat od momentu rozpoczęcia działalności gospodarczej około 50% z nich nadal funkcjonuje na rynku. Według szacunków poczynionych na podstawie obserwacji terenowych, przeprowadzonych w trakcie realizacji niniejszego badania, liczba ciągle działających firm to około Same środki z Funduszu Pracy są zbyt małe, aby uruchomić przedsięwzięcie mające szansę na rozwój i utrzymanie się na rynku. Bez dodatkowego źródła finansowania podmioty mają znacznie mniejsze możliwości rozwoju swojej działalności na skalę, która umożliwiłaby zyskowne funkcjonowanie. 4. Firmy z tak niskim kapitałem startowym nie są atrakcyjnym klientem dla kredytodawców lub innych instytucji wsparcia biznesu. Tylko nieliczne z nich skorzystały z pomocy finansowej innych instytucji. 5. Otrzymane wsparcie z Funduszu Pracy miało charakter aktywatora własnych zasobów finansowych. Można zatem rozpatrywać je w kategoriach bodźca do poprawy skuteczności i efektywności własnego biznesu. Jak się okazuje, bodziec ten przynosi wymierne korzyści. Firmy, które w momencie uruchomienia działalności wykorzystały własne oszczędności w większym stopniu, niż te, które tego nie zrobiły, nadal są na rynku i działają. 6. Zdecydowana większość firm wchodzących w zakres przedmiotowy badania to firmy, które nie generują dużego obrotu w ciągu roku. W mniej niż 40% firm obrót roczny nie przekraczał 30 tys. zł, a w kolejnych 40% między 30 tys. a 100 tys. zł. 7. Dominującym sektorem gospodarki wśród firm założonych dzięki wsparciu ze środków Funduszu Pracy w województwie pomorskim był handel. Najczęściej osoby 5

6 o niskich kwalifikacjach lub z wykształceniem ogólnym oraz kobiety decydowały się na ten typ działalności. 8. Średnio w każdej istniejącej nadal firmie, powstałej dzięki wsparciu z Funduszu Pracy w postaci środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej, zatrudnionych jest obecnie 2 pracowników. Statystycznie rzecz ujmując łącznie dają one stałe zatrudnienie minimum 4340 osobom. 9. Firmy te wykorzystują często zatrudnionych dorywczo. W sposób w miarę regularny lub przez okres dłuższy niż 6 miesięcy w roku z tego typu współpracowników korzysta prawie 30% istniejących nadal podmiotów. Około 19% firm korzysta także z pracowników okazjonalnych, a więc takich, którzy współpracują z firmą od czasu do czasu, lub w sposób ciągły, ale krócej niż 6 miesięcy. Podmioty istniejące dzięki wsparciu w latach 2005 i 2006 z Funduszu Pracy dają rocznie czasowe zatrudnienie, a więc jakiś dochód, kolejnym 4350 osobom. 10. W sumie korzyści w postaci pracy lub dochodu z pracy zlecanej przez firmy powstałe dzięki jednorazowym środkom na podjęcie działalności gospodarczej przez bezrobotnych z powiatów województwa pomorskiego czerpie rocznie około 8700 osób. 11. Firmy założone przez bezrobotnych ze środków Funduszu Pracy, poza monitorowaniem tego czy firma istnieje przez okres wymaganych 12 miesięcy, nie są wspierane w inny sposób ze strony powiatowych urzędów pracy lub innych instytucji wspierania biznesu. Otrzymanie dofinansowania okazuje się dla nich momentem, w którym nie mogą liczyć na żadną formę pomocy specjalnie do nich skierowaną. 12. Tylko nieliczne osoby, które otrzymały wsparcie z Funduszu Pracy mogą liczyć na pomoc kogoś z rodziny lub znajomych prowadzących własne firmy. Osoby te na ogół nie znają nikogo, kto może podzielić się z nimi swoim doświadczeniem z prowadzenia własnego biznesu. 13. Głównym elementem, jakim firmy założone przez bezrobotnych mogą konkurować na rynku, są niższe koszty prowadzenia działalności gospodarczej dzięki ulgom ZUS przez dwa pierwsze lata po otworzeniu firmy. Świadczy o tym m.in. to, iż większość z jednostek, które już nie istnieją zostało zamkniętych po 2 latach od rozpoczęcia działalności. Tylko około 10% firm zakończyło działalność w okresie do 12 miesięcy, a więc okresie obowiązkowego utrzymania przedsiębiorstwa. 14. Zdecydowana większość osób, które na etapie ubiegania się o wsparcie skorzystało z formy pomocy, jaką były szkolenia i doradztwo nadal prowadzi firmę. W sumie jednak z tej formy wsparcia skorzystała mniej niż połowa przedsiębiorców. 15. Podmioty założone przez osoby z wyższym wykształceniem miały wyraźnie większą szansę na powodzenie niż założone przez osoby z innym typem wykształcenia. Długość pozostawania bezrobotnym wpływała natomiast odwrotnie proporcjonalnie na okres prowadzenia firmy. 16. Poziom wykształcenia posiadany przez właściciela firmy miał pozytywny wpływ także na wzrost obrotów zanotowanych przez firmę. 6

7 17. Najbardziej skuteczny sposób promocji to reklama w Internecie. Świadczy o tym fakt, iż zdecydowanie mniej podmiotów, które już nie istnieją, w porównaniu do tych istniejących nadal, korzystało z tej formy reklamy. 18. Badani respondenci dobrze oceniają instrument w postaci wsparcia na rozpoczęcie działalności przez osoby bezrobotne. Większość osób biorących udział w badaniu poleciłaby swoim znajomym skorzystanie z możliwości założenia własnej firmy przy wsparciu środkami z Funduszu Pracy. 19. Doświadczenie w prowadzaniu własnej firmy, nawet jeśli zakończone niepowodzeniem, owocuje na przyszłość łatwością w znalezieniu pracy, postawami przedsiębiorczymi, umiejętnościami pozwalającymi na założenie kolejnej firmy i wzrostem wiary we własne możliwości i umiejętności. 20. Głównym problemem osób korzystających ze środków na rozpoczęcie działalności z Funduszu Pracy jest niska kwota na rozpoczęcie działalności, która po pierwsze ogranicza możliwości rozpoczęcia działalności na szerszą skalę, zmniejszając tym samym szansę na powodzenie przedsięwzięcia, a po drugie przesądza o tym, że osoby te nie są atrakcyjnymi klientami dla banków lub innych instytucji kredytujących. 21. Usługodawcy, a także podmioty zajmujące się budownictwem i handlem borykają się, w większym stopniu od pozostałych, z problemem dużej konkurencji w swoich sektorach. Charakterystyczny dla podmiotów z sektora przemysłowego jest malejący rynek zbytu na towary przez nich wytwarzane. 22. Największym wyzwaniem związanym ze zwiększeniem efektywności instrumentu rynku pracy jakim są jednorazowe środki na podjęcie działalności z Funduszu Pracy jest zapewnienie takiego wsparcia finansowego i pozafinansowego, które maksymalizowałoby szansę przetrwania i rozwoju na rynku po okresie 24 miesięcy, a więc już w warunkach pełnej konkurencji rynkowej. W świetle powyżej zidentyfikowanych wniosków zespół badawczy zaproponował system pięciu powiązanych ze sobą rekomendacji. Uwzględniają one dobre praktyki i doświadczenia instytucji wspierania mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Ich wdrożenie zapewni podniesienie efektywności instrumentu aktywnej polityki rynku pracy, jakim jest przyznanie jednorazowo osobom bezrobotnym środków na podjęcie działalności gospodarczej: REKOMENDACJA NR 1: Zastosowanie regulaminu oceny wniosków osób bezrobotnych ubiegających się o wsparcie w postaci jednorazowych środków Funduszu Pracy na rozpoczęcie działalności, zawierającego formularz oceny kryteriów wyboru. REKOMENDACJA NR 2: Obowiązkowe szczegółowe szkolenia przed złożeniem wniosku lub obowiązek skorzystania z porady prawnej, konsultacji w kompetentnej instytucji. REKOMENDACJA NR 3: Zagwarantowanie możliwości wsparcia doradczego i finansowego przez instytucje otoczenia biznesu dla firm powstałych dzięki wsparciu z Funduszu Pracy w 7

8 okresie minimum 24 miesięcy od podjęcia działalności współpraca starostwa z lokalnymi lub regionalnymi instytucjami otoczenia biznesu. REKOMENDACJA NR 4: Dodatkowe wsparcie finansowe po roku dla firm, które zamierzają prowadzić dalej działalność oraz dla tych, którzy po roku prowadzenia działalności zamierzają zatrudnić dodatkowych pracowników. REKOMENDACJA NR 5: Wydłużenie okresu obowiązkowej sprawozdawczości z działalności firm do 24 miesięcy, w przypadku, gdy firma nie zakończy swojej działalności po roku. 8

9 2. SPIS RYSUNKÓW, WYKRESÓW I TABEL RYSUNEK 1 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI W ROLNICTWIE W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W 2008 R RYSUNEK 2 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W ROLNICTWIE W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W LATACH RYSUNEK 3 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI W BUDOWNICTWIE W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W 2008 R RYSUNEK 4 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W BUDOWNICTWIE W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W LATACH 2004 I RYSUNEK 5 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI W PRZEMYŚLE W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W 2008 R RYSUNEK 6 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W PRZEMYŚLE W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W LATACH RYSUNEK 7 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI W HANDLU W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W 2008 R RYSUNEK 8 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W HANDLU W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W LATACH RYSUNEK 9 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI W USŁUGACH W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W 2008 R RYSUNEK 10 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W USŁUGACH W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W LATACH WYKRES 1 LICZBA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH UTWORZONYCH PRZEZ OSOBY BEZROBOTNE, KTÓRE OTRZYMAŁY JEDNORAZOWO ŚRODKI Z FUNDUSZU PRACY NA PODJĘCIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ WG POWIATOWYCH URZĘDÓW PRACY WYKRES 2 STRUKTURA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH UTWORZONYCH PRZEZ OSOBY BEZROBOTNE ZE ŚRODKÓW FUNDUSZU PRACY PRZYZNANYCH W LATACH 2005 I 2006 W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM WEDŁUG POWIATÓW WYKRES 3 STRUKTURA BRANŻOWA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH UTWORZONYCH PRZEZ OSOBY BEZROBOTNE ZE ŚRODKÓW FUNDUSZU PRACY W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM W LATACH 2005 I WYKRES 4 LICZBA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH UTWORZONYCH PRZEZ OSOBY BEZROBOTNE ZE ŚRODKÓW FUNDUSZU PRACY W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM W SEKTORZE ROLNICTWA WEDŁUG POWIATÓW I ROKU PRZYZNANIA DOTACJI WYKRES 5 LICZBA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH UTWORZONYCH PRZEZ OSOBY BEZROBOTNE ZE ŚRODKÓW FUNDUSZU PRACY W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM W SEKTORZE PRZEMYSŁU WEDŁUG POWIATÓW I ROKU PRZYZNANIA DOTACJI WYKRES 6 LICZBA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH UTWORZONYCH PRZEZ OSOBY BEZROBOTNE ZE ŚRODKÓW FUNDUSZU PRACY W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM W SEKTORZE BUDOWNICTWA WEDŁUG POWIATÓW I ROKU PRZYZNANIA DOTACJI WYKRES 7 LICZBA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH UTWORZONYCH PRZEZ OSOBY BEZROBOTNE ZE ŚRODKÓW FUNDUSZU PRACY W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM W SEKTORZE HANDLU WEDŁUG POWIATÓW I ROKU PRZYZNANIA DOTACJI WYKRES 8 LICZBA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH UTWORZONYCH PRZEZ OSOBY BEZROBOTNE ZE ŚRODKÓW FUNDUSZU PRACY W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM W SEKTORZE USŁUG WEDŁUG POWIATÓW I ROKU PRZYZNANIA DOTACJI WYKRES 9 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI W ROLNICTWIE W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W WYKRES 10 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W ROLNICTWIE W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W LATACH 2004 I WYKRES 11 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI W BUDOWNICTWIE W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W 2008 R WYKRES 12 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W BUDOWNICTWIE W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W LATACH WYKRES 13 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI W PRZEMYŚLE W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W 2008 R

10 WYKRES 14 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W PRZEMYŚLE W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W LATACH WYKRES 15 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI W HANDLU W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W 2008 R WYKRES 16 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W HANDLU W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W LATACH WYKRES 17 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI W USŁUGACH W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W 2008 R WYKRES 18 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W USŁUGACH W POWIATACH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W LATACH WYKRES 19 UDZIAŁ PODMIOTÓW, KTÓRE NADAL PROWADZĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ WEDŁUG WYNIKÓW BADANIA ANKIETOWEGO (LEWA STRONA) I WYNIKÓW PRAC ANKIETERÓW W TERENIE (PRAWA STRONA) WYKRES 20 SYTUACJA RYNKOWA PODMIOTÓW WEDŁUG SEKTORÓW W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 21 WARTOŚĆ OBROTU FIRMY W 2008 ROKU WEDŁUG SEKTORÓW W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 22 SYTUACJA RYNKOWA PODMIOTÓW WEDŁUG POWIATU LOKALIZACJI DZIAŁALNOŚCI W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 23 OBRÓT FIRMY W STOSUNKU DO ROKU POPRZEDNIEGO WEDŁUG SEKTORÓW W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 24 STRUKTURA BENEFICJENTÓW FUNDUSZU PRACY BIORĄCYCH UDZIAŁ W BADANIU ANKIETOWYM WEDŁUG WIEKU WYKRES 25 STRUKTURA BENEFICJENTÓW FUNDUSZU PRACY BIORĄCYCH UDZIAŁ W BADANIU ANKIETOWYM WEDŁUG WIEKU I PŁCI WYKRES 26 STRUKTURA BENEFICJENTÓW FUNDUSZU PRACY BIORĄCYCH UDZIAŁ W BADANIU ANKIETOWYM WEDŁUG WYKSZTAŁCENIA WYKRES 27 STRUKTURA BENEFICJENTÓW FUNDUSZU PRACY BIORĄCYCH UDZIAŁ W BADANIU ANKIETOWYM WEDŁUG STAŻU PRACY WYKRES 28 FORMY POMOCY POZAFINANSOWEJ, Z KTÓREJ SKORZYSTAŁY PODMIOTY NA ETAPIE UBIEGANIA SIĘ O WSPARCIE W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 29 FORMY POMOCY POZAFINANSOWEJ, Z KTÓREJ SKORZYSTAŁY FIRMY W TRAKCIE DZIAŁALNOŚCI W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 30 FIRMY, KTÓRE W TRAKCIE DZIAŁALNOŚCI SKORZYSTAŁY Z POMOCY POZAFINANSOWEJ WEDŁUG SEKTORÓW W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH 56 WYKRES 31 OCENA UŻYTECZNOŚCI POMOCY POZAFINANSOWEJ, Z KTÓREJ SKORZYSTAŁY OSOBY PROWADZĄCE PODMIOTY PRZED UZYSKANIEM DOFINANSOWANIA W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 32 CZYNNIKI, KTÓRE MIAŁY DUŻY WPŁYW NA FUNKCJONOWANIE PODMIOTÓW WEDŁUG STATUSU FIRMY W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 33 WPŁYW POSZCZEGÓLNYCH CZYNNIKÓW NA FUNKCJONOWANIE PODMIOTÓW, W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 34 CZYNNIKI, KTÓRE MIAŁY WPŁYW NA ZAPRZESTANIE PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 35 STOPIEŃ WYSTARCZALNOŚCI WSPARCIA DO ROZPOCZĘCIA DZIAŁALNOŚCI W POSZCZEGÓLNYCH SEKTORACH W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 36 STOPIEŃ WYSTARCZALNOŚCI WSPARCIA DO ROZPOCZĘCIA DZIAŁALNOŚCI W POSZCZEGÓLNYCH POWIATACH W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 37 ŹRÓDŁA WSPARCIA FINANSOWEGO, Z KTÓREGO SKORZYSTAŁY FIRMY BIORĄCE UDZIAŁ W BADANIU W CELU ROZPOCZĘCIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ WEDŁUG STATUSU FIRMY WYKRES 38 ŹRÓDŁA WSPARCIA FINANSOWEGO, Z KTÓREGO KORZYSTAŁY FIRMY NADAL ISTNIEJĄCE W TRAKCIE SWOJEJ DZIAŁALNOŚCI W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 39 WYKORZYSTYWANE FORMY PROMOCJI PRZEZ PODMIOTY GOSPODARCZE NADAL FUNKCJONUJĄCE W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 40 WYKORZYSTYWANE FORMY PROMOCJI PRZEZ PODMIOTY GOSPODARCZE JUŻ NIEFUNKCJONUJĄCE W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH

11 WYKRES 41 STRUKTURA BRANŻOWA PODMIOTÓW WEDŁUG DŁUGOŚCI POZOSTAWANIA BEZROBOTNYM (LEWA STRONA) I POSIADANIA PRAWA DO ZASIŁKU (PRAWA STRONA) W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 42 STRUKTURA BRANŻOWA PODMIOTÓW WEDŁUG WYKSZTAŁCENIA WŁAŚCICIELA W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 43 STRUKTURA BRANŻOWA PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI PRZEZ OSOBY O OKREŚLONYM STAŻU PRACY W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 44 DOMINUJĄCE BRANŻE WEDŁUG MIEJSCA POCHODZENIA WŁAŚCICIELA I JEGO PŁCI W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 45 STOPIEŃ PRZETRWANIA PODMIOTÓW W ZALEŻNOŚCI OD WYKSZTAŁCENIA WŁAŚCICIELA W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 46 STOPIEŃ PRZETRWANIA PODMIOTÓW W ZALEŻNOŚCI OD STAŻU PRACY WŁAŚCICIELA W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 47 STOPIEŃ PRZETRWANIA PODMIOTÓW W ZALEŻNOŚCI OD PŁCI, DŁUGOŚCI BEZROBOCIA I POCHODZENIA ZE WSI LUB MIASTA W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 48 OBRÓT FIRMY W STOSUNKU DO ROKU POPRZEDNIEGO WEDŁUG BRANŻ W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 49 OBRÓT FIRMY W STOSUNKU DO ROKU POPRZEDNIEGO WEDŁUG STAŻU PRACY WŁAŚCICIELA W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 50 OBRÓT FIRMY W STOSUNKU DO ROKU POPRZEDNIEGO WEDŁUG WYKSZTAŁCENIA WŁAŚCICIELA W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 51. PLANY INWESTYCYJNE NA NADCHODZĄCY ROK WEDŁUG BRANŻ W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 52 ŚREDNIA LICZBA ZATRUDNIONYCH WEDŁUG BRANŻ W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 53 LICZBA MIEJSC PRACY UTWORZONA W BADANEJ PRÓBIE PODMIOTÓW WYKRES 54 ŚREDNIA LICZBA ZATRUDNIONYCH WEDŁUG POWIATÓW W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 55 STRUKTURA BENEFICJENTÓW, KTÓRZY ZAKOŃCZYLI JUŻ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ WEDŁUG PŁCI I TEGO CZY OBECNIE ZAŁOŻYLI DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 56 EFEKTY ZAMKNIĘCIA DZIAŁALNOŚCI DLA BENEFICJENTÓW W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 57 STRUKTURA RESPONDENTÓW WEDŁUG WYKSZTAŁCENIA I CHĘCI ROZPOCZĘCIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ BEZ WSPARCIA Z FUNDUSZU PRACY W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 58 DEKLAROWANY POZYTYWNY WPŁYW WSPARCIA Z FUNDUSZU PRACY NA AKTYWIZACJĘ OSÓB BEZROBOTNYCH I SYTUACJĘ SPOŁECZNO GOSPODARCZĄ W POWIECIE WEDŁUG SEKTORÓW W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 59 REKOMENDACJA SKORZYSTANIA Z INSTRUMENTU WSPARCIA DLA ZNAJOMYCH WEDŁUG STATUTU FIRMY W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 60 PROBLEMY NA ETAPIE UBIEGANIA SIĘ O WSPARCIE A PŁEĆ RESPONDENTA W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 61 PROBLEMY NA ETAPIE UBIEGANIA SIĘ O WSPARCIE A WYKSZTAŁCENIE RESPONDENTA W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH WYKRES 62 GŁÓWNE PROBLEMY W PROWADZENIU FIRMY W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH TABELA 1 WYDATKI FUNDUSZU PRACY REALIZOWANE PRZEZ URZĘDY PRACY WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W LATACH TABELA 2 WSPÓŁCZYNNIK AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ W POLSCE I WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM W UJĘCIU ŚREDNIOROCZNYM TABELA 3 WYDATKI FUNDUSZU PRACY NA AKTYWNE FORMY PRZECIWDZIAŁANIA BEZROBOCIU REALIZOWANE PRZEZ URZĘDY PRACY WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO W LATACH

12 TABELA 4 STRUKTURA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH UTWORZONYCH PRZEZ OSOBY BEZROBOTNE ZE ŚRODKÓW FUNDUSZU PRACY W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM W LATACH WEDŁUG POWIATÓW I SEKTORÓW EKONOMICZNYCH TABELA 5 ZAKŁADANA LICZEBNOŚĆ PRÓBY BADAWCZEJ TABELA 6 LICZEBNOŚĆ PRÓBY BADAWCZEJ WYKORZYSTANEJ W BADANIU TABELA 7 TEMPO LIKWIDACJI FIRM POWSTAŁYCH DZIĘKI WSPARCIU Z FUNDUSZU PRACY W LATACH 2005 I 2006 WEDŁUG SEKTORÓW NARASTAJĄCO W KOLEJNYCH MIESIĄCACH W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH TABELA 8 LICZBA MIEJSC PRACY W PODMIOTACH POWSTAŁYCH DZIĘKI WSPARCIU Z FUNDUSZU PRACY W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH TABELA 9 SKUMULOWANY UDZIAŁ MIEJSC PRACY POWSTAŁYCH DZIĘKI WSPARCIU Z FUNDUSZU PRACY W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ ANKIETOWYCH TABELA 10 POŻĄDANE PRZEZ WNIOSKODAWCÓW BIORĄCYCH UDZIAŁ W BADANIU ANKIETOWYM ZMIANY W SYSTEMIE KORZYSTANIA Z DOTACJI Z FUNDUSZU PRACY TABELA 11 LICZBA LUDNOŚCI I PRZYROST NATURALNY W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM WEDŁUG POWIATÓW TABELA 12 LUDNOŚĆ W WIEKU PRZEDPRODUKCYJNYM W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM TABELA 13 LUDNOŚĆ W WIEKU PRODUKCYJNYM W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM TABELA 14 LUDNOŚĆ W WIEKU POPRODUKCYJNYM W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM TABELA 15 WYKSZTAŁCENIE LUDNOŚCI W ROKU 2002 W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM TABELA 16 STAN ZATRUDNIENIA W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM WEDŁUG POWIATÓW TABELA 17 STAN ZATRUDNIENIA W SEKTORZE ROLNICZYM W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM TABELA 18 STAN ZATRUDNIENIA W SEKTORZE PRZEMYSŁOWYM W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM TABELA 19 STAN ZATRUDNIENIA W SEKTORZE USŁUGOWYM USŁUGI RYNKOWE W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM TABELA 20 STAN ZATRUDNIENIA W SEKTORZE USŁUGOWYM USŁUGI NIERYNKOWE W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM TABELA 21 STOPA BEZROBOCIA REJESTROWANEGO W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM TABELA 22 PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ ZAREJESTROWANE OGÓŁEM W REJESTRZE REGON W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM WEDŁUG POWIATÓW TABELA 23 LICZBA ZAREJESTROWANYCH PODMIOTÓW GOSPODARKI NARODOWEJ ZAREJESTROWANE W REJESTRZE REGON W SEKTORZE ROLNICZYM W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM TABELA 24 LICZBA ZAREJESTROWANYCH PODMIOTÓW GOSPODARKI NARODOWEJ ZAREJESTROWANE W REJESTRZE REGON W SEKTORZE BUDOWLANYM W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM TABELA 25 LICZBA ZAREJESTROWANYCH PODMIOTÓW GOSPODARKI NARODOWEJ ZAREJESTROWANE W REJESTRZE REGON W SEKTORZE PRZEMYSŁOWYM W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM TABELA 26 LICZBA ZAREJESTROWANYCH PODMIOTÓW GOSPODARKI NARODOWEJ ZAREJESTROWANE W REJESTRZE REGON W SEKTORZE HANDLOWYM W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM TABELA 27 LICZBA ZAREJESTROWANYCH PODMIOTÓW GOSPODARKI NARODOWEJ W REJESTRZE REGON W SEKTORZE USŁUGOWYM W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM TABELA 28 LICZBA MIKRO PRZEDSIĘBIORSTW W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM WEDŁUG POWIATÓW TABELA 29 NAKŁADY INWESTYCYJNE W PRZEDSIĘBIORSTWACH W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM W TYSIĄCACH ZŁOTYCH TABELA 30 NAKŁADY INWESTYCYJNE NA PRZEDSIĘBIORSTWA Z SEKTORA USŁUG W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM

13 TABELA 31 NAKŁADY INWESTYCYJNE NA PRZEDSIĘBIORSTWA Z SEKTORA ROLNICZEGO W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM TABELA 32 NAKŁADY INWESTYCYJNE NA PRZEDSIĘBIORSTWA Z SEKTORA PRZEMYSŁOWEGO I BUDOWLANEGO W LATACH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM TABELA 33 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE BYTOWSKIM W LATACH TABELA 34 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE CHOJNICKIM W LATACH TABELA 35 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE CZŁUCHOWSKIM W LATACH TABELA 36 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE GDAŃSKIM W LATACH TABELA 37 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE KARTUSKIM W LATACH TABELA 38 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE KOŚCIERSKIM W LATACH TABELA 39 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE KWIDZYŃSKIM W LATACH TABELA 40 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE LĘBORSKIM LATACH TABELA 41 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE M. GDAŃSK W LATACH TABELA 42 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE M. GDYNIA W LATACH TABELA 43 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE M. SŁUPSK W LATACH TABELA 44 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE M. SOPOT W LATACH TABELA 45 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE MALBORSKIM W LATACH TABELA 46 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE NOWODWORSKIM W LATACH TABELA 47 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE PUCKIM W LATACH TABELA 48 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE SŁUPSKIM W LATACH TABELA 49 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE STAROGARDZKIM W LATACH TABELA 50 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE SZTUMSKIM W LATACH TABELA 51 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE TCZEWSKIM W LATACH TABELA 52 WARTOŚĆ WSKAŹNIKA LOKALIZACJI ORAZ JEGO DYNAMIKA W POWIECIE WEJHEROWSKIM W LATACH

14 3. OGÓLNE INFORMACJE O BADANYM INSTRUMENCIE W województwie pomorskim począwszy od 2004 r. widoczny jest znaczący wzrost liczby osób objętych działaniami określanymi jako aktywna polityka rynku pracy, jak również wzrost wydatków z tym związanych. Tabela 1 Wydatki Funduszu Pracy realizowane przez urzędy pracy województwa pomorskiego w latach Wyszczególnienie tys. zł % tys. zł % tys. zł % tys. zł % tys. zł % Wydatki ogółem , , , , ,3 100,0 w tym Zasiłki dla bezrobotnych ,3 44, ,5 61, ,8 58, ,4 46, ,2 36,8 Aktywne formy przeciwdziałania ,9 15, ,8 33, ,9 37, ,6 48, ,3 56,9 bezrobociu Źródło: Dane WUP Gdańsk W województwie pomorskim wielkość środków z Funduszu Pracy przeznaczana na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu wzrosła w latach ponad dwukrotnie, przy jednoczesnym spadku o połowę wydatków na zasiłki dla bezrobotnych. W wyniku tego wzrostu pozytywnej zmianie uległa również struktura wydatków Funduszu Pracy. Wydatki na aktywne formy stanowiły w 2008 r. ponad połowę wszystkich wydatków Funduszu Pracy, podczas gdy w 2004 r. było to zaledwie 15,5 %. Tabela 2 Współczynnik aktywności zawodowej w Polsce i województwie pomorskim w ujęciu średniorocznym Wyszczególnienie Współczynnik aktywności zawodowej (dane średnioroczne) (%) Polska 54,0 53,7 54,2 Województwo pomorskie 52,8 53,1 52,7 Źródło: Dane GUS, wg metodologii BAEL Pomimo wzrostu liczby osób korzystających z aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu oraz wydatków na aktywną politykę rynku pracy - współczynnik aktywności zawodowej w województwie pomorskim, jak i w kraju pozostaje na stałym poziomie. Ważnym aspektem, w tym kontekście, wydaje się zatem problem skuteczności podejmowanych działań. Wyniki badań dotyczące zatrudnienia w Polsce wskazują, że wsparcie prowadzenia działalności gospodarczej, szkolenia oraz staże lub przygotowanie zawodowe w miejscu pracy zwiększają szansę na przejście z bezrobocia do zatrudnienia niesubsydiowanego i są jednocześnie zdecydowanie bardziej skuteczne niż inne formy m.in. prace interwencyjne i roboty publiczne. W ramach niniejszego badania szczegółowej analizie poddany został jeden z instrumentów aktywnego wsparcia bezrobotnych przyznanie niezatrudnionemu środków na podjęcie działalności gospodarczej. W powszechnej opinii jest to jedno z bardziej użytecznych i skutecznych narzędzi w aktywizowaniu bezrobotnych. 14

15 Tabela 3 Wydatki Funduszu Pracy na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu realizowane przez urzędy pracy województwa pomorskiego w latach Wyszczególnienie tys. zł % tys. zł % tys. zł % tys. zł % tys. zł % Aktywne formy przeciwdziałania , , , , ,3 100,0 bezrobociu środki na podjęcie działalności 4 722,8 5, ,0 18, ,3 20, ,7 22, ,4 25,4 w tym gospodarczej W roku 2004 wydatki te dotyczyły pożyczek dla bezrobotnych i osób uprawnionych. Źródło: Dane WUP Gdańsk Udział środków Funduszu Pracy przyznanych bezrobotnym z terenu województwa pomorskiego na podjęcie działalności gospodarczej w wydatkach na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu ogółem wzrósł w latach z 5,7% do 25,4%, tj. o 19,7 pkt. proc. W 2008 r. wydatki te wyniosły ,4 tys. zł. Osoba bezrobotna zamierzająca podjąć działalność gospodarczą może złożyć do starosty, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub pobyt, albo ze względu na miejsce prowadzenia działalności, wniosek o przyznanie jednorazowo środków na jej podjęcie z Funduszu Pracy. Starosta z Funduszu może przyznać bezrobotnemu jednorazowo środki na podjęcie działalności gospodarczej, w tym na pokrycie kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa związanego z działalnością, w wysokości określonej w umowie, nie wyższej jednak niż 5-krotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia, a w przypadku gdy działalność jest podejmowana na zasadach określonych dla spółdzielni socjalnych, wysokość przyznanych bezrobotnemu środków nie może przekraczać 3 krotnego przeciętnego wynagrodzenia na jednego członka założyciela spółdzielni oraz 2 krotnego przeciętnego wynagrodzenia na jednego członka przystępującego do spółdzielni socjalnej po jej założeniu. Przytaczane wydatki maksymalnego wsparcia są właściwe m.in. na rok. Przyznanie bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej jest dokonywane na podstawie umowy zawartej przez starostę z bezrobotnym. Zasady przyznawania tej formy wsparcia regulowane były w latach przez trzy akty prawne: Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001, z późn. zm.); Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 31 sierpnia 2004 r. w sprawie warunków i trybu refundacji ze środków funduszu pracy kosztów wyposażenia i doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej i refundowania kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa oraz wymiaru dopuszczalnej pomocy (Dz. U. Nr 196, poz. 2018); 15

16 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu dokonywania refundacji ze środków Funduszu Pracy kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej oraz form zabezpieczenia zwrotu otrzymanych środków (Dz. U. Nr 236, poz. 2002, z późn. zm.). Bezrobotny, który otrzymał środki na podjęcie działalności gospodarczej zobowiązany jest do jej prowadzenia przez okres co najmniej 12 miesięcy. W tym czasie działalność utworzonych podmiotów monitorowana jest przez powiatowe urzędy pracy. Brakuje natomiast informacji na temat dalszych losów założonych firm, a więc nie jest mierzona długotrwała efektywność tego instrumentu. Niniejsze badanie wypełnia tę lukę informacyjną. Uzyskane wyniki pozwoliły określić rzeczywistą efektywność omawianego instrumentu i zostały wykorzystane do zaproponowania zmian przyczyniających się do poprawy efektywności tej formy wsparcia osób bezrobotnych. LICZBA PODMIOTÓW WEDŁUG POWIATOWYCH URZĘDÓW PRACY, KTÓRE PRZYZNAŁY ŚRODKI NA URUCHOMIENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Liczbę podmiotów gospodarczych utworzonych przez osoby bezrobotne ze środków Funduszu Pracy można analizować według powiatowych urzędów pracy, które przyznały dotacje oraz według miejsca lokalizacji czyli powiatów, na terenie których zostały one utworzone. W województwie pomorskim działa 17 powiatowych urzędów pracy i obejmują one swoim zasięgiem działania 20 powiatów (4 powiaty grodzkie i 16 powiatów ziemskich). W uzupełnieniu należy podać, że PUP w Gdańsku obsługuje mieszkańców Gdańska i powiatu gdańskiego, PUP w Gdyni mieszkańców Gdyni i Sopotu, a PUP w Słupsku mieszkańców Słupska i powiatu słupskiego. Rozkład liczby podmiotów gospodarczych utworzonych w latach według powiatowych urzędów pracy udzielających dotacji, ilustruje wykres 1. Największą liczbę dotacji (756) przyznał PUP z Gdańska, na kolejnych miejscach pod względem liczby udzielonych dotacji znalazły się PUP w Słupsku (333), PUP w Bytowie (332) i PUP w Chojnicach (307). Najmniej dotacji udzieliły powiatowe urzędy pracy w Pucku (97) i Sztumie (104). W większości miejscem uruchomienia działalności jest powiat objęty zasięgiem działania powiatowego urzędu pracy, który udzielił wsparcia osobie bezrobotnej. 16

17 Wykres 1 Liczba podmiotów gospodarczych utworzonych przez osoby bezrobotne, które otrzymały jednorazowo środki z Funduszu Pracy na podjęcie działalności gospodarczej wg powiatowych urzędów pracy PUP w Bytowie PUP w Chojnicach PUP w Człuchowie PUP w Gdańsku PUP w Gdyni PUP w Kartuzach PUP w Kościerzynie PUP w Kwidzynie PUP w Lęborku PUP w Malborku PUP w Nowym Dworze Gd. PUP w Pucku PUP w Słupsku PUP w Starogardzie PUP w Sztumie PUP w Tczewie PUP w Wejherowie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WUP Gdańsk STRUKTURA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH ZAŁOŻONYCH PRZEZ OSOBY BEZROBOTNE PRZY WYKORZYSTANIU ŚRODKÓW FUNDUSZU PRACY WEDŁUG POWIATÓW, ROKU ZAŁOŻENIA I SEKTORÓW EKONOMICZNYCH Poniższa analiza według powiatów dotyczy utworzonych podmiotów gospodarczych według miejsca ich lokalizacji, a nie według powiatowych urzędów pracy, które te dotacje przyznały. Na terenie województwa pomorskiego zostało założonych w latach przez osoby bezrobotne 4180 podmiotów gospodarczych przy wykorzystaniu środków z Funduszu Pracy (1937 podmiotów w 2005 r. oraz 2243 podmioty w 2006 r.). Gdańsk ze względu na swoją specyfikę (stolica województwa) jest obszarem, gdzie powstało najwięcej podmiotów gospodarczych, tj. 15,0% ogółu utworzonych w województwie pomorskim podmiotów gospodarczych przy pomocy dotacji. W dalszej kolejności najwięcej podmiotów rozpoczęło swoją działalność w powiecie bytowskim 331 (tj. 7,9%) i w powiecie chojnickim 308 (tj. 7,4%). Najmniej podmiotów gospodarczych utworzono w Sopocie (41 utworzonych firm), powiecie sztumskim (99) oraz powiecie puckim (101). 17

18 Wykres 2 Struktura podmiotów gospodarczych utworzonych przez osoby bezrobotne ze środków Funduszu Pracy przyznanych w latach 2005 i 2006 w województwie pomorskim według powiatów Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WUP Gdańsk W analizowanym okresie 38,2% (1596) podmiotów powstało w sektorze handlu, 30,1% (1257) w sektorze usług a 18,1% (755) w sektorze budownictwa. Najmniej przedsiębiorstw utworzonych zostało przez osoby bezrobotne w sektorze przemysłowym 12,0% (502) oraz rolniczym 1,7% (70). Wykres 3 Struktura branżowa podmiotów gospodarczych utworzonych przez osoby bezrobotne ze środków Funduszu Pracy w województwie pomorskim w latach 2005 i % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 29,3 30,7 30,1 44,2 14,0 33,0 38,2 21,6 18,1 11,8 12,2 12,0 0,7 2,5 1, RAZEM Usługi Handel Budownictwo Przemysł Rolnictwo Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WUP Gdańsk Porównując strukturę podmiotów gospodarczych utworzonych przez osoby bezrobotne ze środków Funduszu Pracy w województwie pomorskim według sektorów ekonomicznych w roku 2005 i 2006 można powiedzieć, że największe zmiany odnotowano w sektorze handlu i budownictwa. W 2005 roku udział firm utworzonych w handlu wynosił 44,2% i w roku 2006 zmalał do 33,0% tj. o 11,2 pkt. proc. W przeciwieństwie do handlu, udział podmiotów z sektora budowlanego wzrósł w 2006 roku w stosunku do roku 2005 z 14,0% do 21,6% tj. o 7,6 pkt. proc. W sektorach usług i przemysłu udział utworzonych podmiotów pozostawał na zbliżonym poziomie w obu badanych latach (usługi 2005 r. 29,3%, 2006 r. 30,7%; przemysł 2005 r. 11,8%, 2006 r. 12,2%). Udział podmiotów utworzonych w rolnictwie w 2005 r. wynosił 0,7% i wzrósł w 2006 r. do 2,5% tj. ponad 3-krotnie. 18

19 Tabela 4 Struktura podmiotów gospodarczych utworzonych przez osoby bezrobotne ze środków Funduszu Pracy w województwie pomorskim w latach według powiatów i sektorów ekonomicznych POWIAT SEKTORY EKONOMICZNE rolnictwo przemysł budownictwo handel usługi suma bytowski 6,0 16,3 26,3 31,4 19,9 100,0 chojnicki 0,0 14,9 22,1 37,7 25,3 100,0 człuchowski 4,7 13,7 14,5 40,6 26,5 100,0 gdański 0,8 13,2 15,5 42,6 27,9 100,0 kartuski 3,6 13,0 32,5 26,7 24,2 100,0 kościerski 1,9 11,1 28,5 34,1 24,4 100,0 kwidzyński 1,0 7,2 16,0 43,3 32,5 100,0 lęborski 1,0 7,2 15,3 47,4 29,2 100,0 Gdynia 0,0 8,3 12,2 35,9 43,6 100,0 Sopot 0,0 17,1 7,3 26,8 48,8 100,0 Gdańsk 0,6 12,6 11,8 35,9 39,0 100,0 Słupsk 0,5 10,0 14,1 40,0 35,5 100,0 malborski 0,8 4,9 6,6 56,6 31,1 100,0 nowodworski 0,0 17,7 13,1 35,4 33,8 100,0 pucki 2,0 14,9 15,8 32,7 34,7 100,0 słupski 1,8 10,6 18,6 35,4 33,6 100,0 starogardzki 2,3 12,0 16,2 44,0 25,5 100,0 sztumski 0,0 11,1 26,3 46,5 16,2 100,0 tczewski 0,0 8,2 15,4 44,5 31,9 100,0 wejherowski 2,0 14,6 18,5 38,4 26,5 100,0 poza województwem 0,0 0,0 0,0 33,3 66,7 100,0 Razem 1,7 12,0 18,1 38,2 30,1 100,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WUP Gdańsk Największa liczba podmiotów gospodarczych utworzonych w sektorze rolniczym w latach odnotowana została w powiecie bytowskim - 20 przedsiębiorstw, co stanowi 28,6% ogółu firm powstałych w sektorze rolniczym w województwie pomorskim i 6,0% firm powstałych przy wykorzystaniu dotacji w powiecie bytowskim. W powiecie człuchowskim w analizowanym okresie w sektorze rolniczym powstało 11 podmiotów gospodarczych założonych przez osoby bezrobotne, tj. 15,7% wszystkich firm z sektora rolniczego założonych na terenie województwa. Warto zaznaczyć, że w 6 powiatach (chojnicki, Sopot, Gdynia, nowodworski, sztumski, tczewski) w latach nie utworzono żadnego przedsiębiorstwa w sektorze rolniczym wspieranego przez Fundusz Pracy. Łącznie w województwie pomorskim powstało 70 podmiotów gospodarczych prowadzących działalność w rolnictwie 19

20 Wykres 4 Liczba podmiotów gospodarczych utworzonych przez osoby bezrobotne ze środków Funduszu Pracy w województwie pomorskim w sektorze rolnictwa według powiatów i roku przyznania dotacji bytowski chojnicki człuchowski Gdańsk gdański Gdynia kartuski kościerski kwidzyński lęborski malborski nowodworski pucki Słupsk słupski Sopot starogardzki sztumski tczewski wejherowski poza woj. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WUP Gdańsk Gdańsk to obszar, gdzie w latach powstało najwięcej podmiotów gospodarczych w sektorze przemysłu - 79, co stanowi: 15,7% ogółu podmiotów z sektora przemysłowego założonych przez osoby bezrobotne na terenie województwa pomorskiego i 12,6% wszystkich podmiotów gospodarczych utworzonych przez osoby niezatrudnione na terenie Gdańska w analizowanym okresie. Analizując liczbę podmiotów gospodarczych utworzonych przez osoby bezrobotne ze środków Funduszu Pracy w sektorze przemysłowym z perspektywy pojedynczych powiatów, można zauważyć, że największy udział tego sektora dotyczy powiatu nowodworskiego i wynosi 17,7%. Udział ten jest równie wysoki w Sopocie, w którym ponad 17% wszystkich przedsiębiorstw utworzonych przy pomocy środków z Funduszu Pracy zarejestrowano w branży przemysłowej. Jednak w skali całego województwa liczba firm utworzonych w Sopocie (7) stanowiła jedynie 1,4% spośród wszystkich firm z sektora przemysłowego. Także w powiecie malborskim powstało niewiele podmiotów gospodarczych z sektora przemysłowego (6 przedsiębiorstw), co w skali powiatu stanowi prawie 5% wszystkich firm utworzonych w latach przez osoby bezrobotne. Łącznie ze środków Funduszu Pracy na terenie województwa w latach powstały 502 podmioty gospodarcze prowadzące działalność w omawianym sektorze. 20

21 Wykres 5 Liczba podmiotów gospodarczych utworzonych przez osoby bezrobotne ze środków Funduszu Pracy w województwie pomorskim w sektorze przemysłu według powiatów i roku przyznania dotacji Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WUP Gdańsk W sektorze budownictwa w latach najwięcej podmiotów finansowanych ze środków Funduszu Pracy utworzonych zostało w powiecie kartuskim - 90 podmiotów, z czego aż 62 przedsiębiorstwa powstały w roku Liczba podmiotów utworzonych przez osoby bezrobotne w powiecie kartuskim stanowiła 11,9% wszystkich utworzonych firm z sektora budowlanego założonych przez osoby bezrobotne na terenie województwa pomorskiego. Co trzecia firma utworzona w analizowanym okresie na terenie powiatu kartuskiego założona była w sektorze budowlanym. Na drugim miejscu pod względem liczby założonych podmiotów gospodarczych z sektora budowlanego znajduje się powiat bytowski, w którym utworzono 87 firm, co stanowiło 11,5% wszystkich firm założonych w sektorze budowlanym na trenie województwa w latach (co czwarta z analizowanych firm w powiecie bytowskim została założona w sektorze budowlanym). W Sopocie założono jedynie 3 przedsiębiorstwa z sektora budowlanego (7,3% wszystkich podmiotów gospodarczych utworzonych przy wsparciu środków Funduszu Pracy w latach na terenie Sopotu). Także w powiecie malborskim powstało niewiele firm założonych przez osoby bezrobotne w sektorze budownictwa. Tylko 8 przedsiębiorstw z branży budowlanej zarejestrowano na terenie powiatu malborskiego, co w skali tego powiatu wynosi 6,6% wszystkich firm utworzonych przez osoby bezrobotne w latach Na terenie całego województwa w latach powstało 755 firm budowlanych. 21

22 Wykres 6 Liczba podmiotów gospodarczych utworzonych przez osoby bezrobotne ze środków Funduszu Pracy w województwie pomorskim w sektorze budownictwa według powiatów i roku przyznania dotacji bytowski chojnicki człuchowski Gdańsk gdański Gdynia kartuski kościerski kwidzyński lęborski malborski nowodworski pucki Słupsk słupski Sopot starogardzki sztumski tczewski wejherowski poza woj. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WUP Gdańsk W sektorze handlu w skali całego województwa odnotowano największą liczbę firm zakładanych przez osoby bezrobotne w latach Analizując tę wielkość w podziale na powiaty, największą liczbę 225 firm utworzonych przez osoby bezrobotne ze środków Funduszu Pracy w sektorze handlu w latach odnotowano w Gdańsku. Stanowi to ponad 14% wszystkich zarejestrowanych przez osoby bezrobotne firm z sektora handlu w województwie oraz 35,9% wszystkich firm utworzonych przez osoby bezrobotne w Gdańsku. Dużą liczbę podmiotów z sektora handlu zarejestrowano również na terenie powiatu chojnickiego (116 podmiotów) oraz starogardzkiego (114 podmiotów). Sopot jest obszarem, w którym w latach powstało najmniej przedsiębiorstw z sektora handlu (11 podmiotów). Warto jednak zaznaczyć, iż w skali samego miasta firmy z sektora handlu wynoszą prawie 27% ogółu podmiotów gospodarczych utworzonych w Sopocie przez osoby bezrobotne w analizowanym okresie. Na terenie województwa przy wsparciu środków z Funduszu Pracy w latach powstało 1596 nowych podmiotów gospodarczych prowadzących działalność w handlu. Wykres 7 Liczba podmiotów gospodarczych utworzonych przez osoby bezrobotne ze środków Funduszu Pracy w województwie pomorskim w sektorze handlu według powiatów i roku przyznania dotacji bytowski chojnicki człuchowski Gdańsk gdański Gdynia kartuski kościerski kwidzyński lęborski malborski nowodworski pucki Słupsk słupski Sopot starogardzki sztumski tczewski wejherowski poza woj. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WUP Gdańsk 22