UDZIAŁ LOTNIKÓW AMERYKAŃSKICH W WOJNIE POLSKO-SOWIECKIEJ

Transkrypt

1 Zygmunt Kozak UDZIAŁ LOTNIKÓW AMERYKAŃSKICH W WOJNIE POLSKO-SOWIECKIEJ Idea walki lotników amerykańskich w lotnictwie polskim narodziła się w Paryżu, w 1919 roku. Inicjatorem tego przedsięwzięcia był Amerykanin, pilot Merian C. Cooper, który przebywał jako obserwator i doradca aliancki w Polsce w okresie, kiedy toczyły się walki o Lwów 1. Po powrocie do Paryża przedstawił koncepcję utworzenia eskadry lotniczej, proponując swym amerykańskim kolegom udział w tym przedsięwzięciu 2. Propozycja nie spotkała się z szerokim zainteresowaniem w kołach wojskowych państw alianckich z uwagi na niechęć do angażowania się w lokalne konflikty w Europie 3. Mimo to, dzięki determinacji kapitana M.C. Coopera, udało się zaangażować kilku lotników amerykańskich w sprawę stworzenia eskadry. Po rozmowach z premierem Ignacym Paderewskim, generałem Tadeuszem Rozwadowskim, Hatry Howlandem attaché wojskowym ambasady amerykańskiej, a także ambasadorem Polski w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej Kazimierzem Lubomirskim 4, 26 sierpnia 1919 roku, w hotelu Ritz a w Paryża ośmiu 1 Szerzej na temat: K. D u b i ń s k i, Polska Odyseja kapitana Coopera. Amerykańscy piloci Eskadry Kościuszkowskiej w wojnie polsko-rosyjskiej 1920 roku, Prawo i Życie nr 47, 1992, s M.C. C o o p e r, Fount-Le-Roy i jego eskadra w Polsce, Dzieje Eskadry Kościuszki, Chicago, br., s W. C z e r n i s z e w s k i, Ochotnicy Eskadry Kościuszkowskiej, Skrzydlata Polska nr 45/1989, s Tamże.

2 lotników podpisało kontrakty dotyczące służby w Wojsku Polskim. Byli to: major Cedric E. Faunt-Le-Roy, kapitan Merian C. Cooper, porucznik George M. Grawford, porucznik Edward C. Corsi, porucznik Carl H. Clark, podporucznik Edwin L. Noble, porucznik Kenneth O. Shrewsbury i kapitan Artur H. Kelly jako jedyny w tej grupie nie posiadający uprawnień pilota, był on obserwatorem 5. Podpisane kontrakty zapewniały: opiekę lekarską, uposażenie, dodatki w wysokości określonej dla danej szarży oraz wszystkie prawa, przywileje i obowiązki oficera w Wojsku Polskim. Kontrakty były zawarte na okres 6 miesięcy i automatycznie przedłużane o ile żadna ze stron nie wypowiedziała warunków na miesiąc przed upływem wyznaczonego terminu. Przedłużane były w cyklach trzy miesięcznych 6. Lotnicy amerykańscy rozpoczynając służbę w Wojsku Polskim mieli zachować dotychczasowe stopnie wojskowe. Wstąpieniu Amerykanów do Wojska Polskiego przyświecało pragnienie przedłużenia służby w lotnictwie, natomiast wybór Polski, w pewnym stopniu, wynikał z historycznych tradycji polsko-amerykańskich. Kontrakty zostały podpisane już 26 sierpnia, ale dopiero 10 września 1919 roku polskie Ministerstwo Spraw Wojskowych wyraziło zgodę na... Stworzenie amerykańskiej małej eskadry dla Polski pod dowództwem mjr. Faunt-Le-Roy Po uzyskanej akceptacji władz, 16 września 1919, grupa ośmiu amerykańskich ochotników opuściła Paryż udając się do Polski celem stworzenia Eskadry im. Kościuszki. Amerykanie mieli przybyć na ziemie polskie bez rozgłosu na koszt własny, jedynie mjr Faunt-Le-Roy jechał międzynarodowym pociągiem, jako doradca techniczny w Wojsku Polskim. Pozostali oficerowie odbyli podróż pociągiem Czerwonego Krzyża, jako jego pracownicy 8. Przyjeżdżając do Warszawy nie znali ani typu samolotu, na którym mieli latać, ani rejonu do którego zostaną skierowani. W październiku z Londynu przybyli dwaj inni piloci: porucznik Edmund Pike Grawes i porucznik Elliot William Chess, polecani przez angielskich przyjaciół 5 R.F. K a r o l e r i t z, R.S. F e n n, Flight of Eagles. The story of the American Kościuszko Squadron in the Polish-Russion War , Sioux Falls, South Dakota, Modern Press, 1974, s CAW, kontrakty lotników amerykańskich. Pomimo, że zostały podpisane w Paryżu, widnieje na nich data 1 września, a miejsce podpisania Warszawa. 7 CAW, I Lotnicy amerykańscy dla Armii Polskiej. 8 R.F. K a r o l e v i t z, R.S. F e n n, op. cit., s. 30.

3 pilotów amerykańskich. Tak więc w październiku, w Warszawie znajdowało się dziesięciu lotników, pięcia z nich pochodziło z lotnictwa amerykańskiego, dwóch z brytyjskiego i trzech z francuskiego 9. Grupa nie uzyskała zgody na utworzenie autonomicznej eskadry lotniczej. Oficerowie mieli być skierowani do jednej z polskich jednostek lotniczych. 14 października piloci amerykańscy zostali przyjęci w Belwederze przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego 10. Nazajutrz dowiedzieli się, że będą skierowani do Lwowa, gdzie przybyli 17 października i weszli w skład 7 eskadry lotniczej znajdującej się w rezerwie Naczelnego Wodza, dowodzonej przez porucznika pilota Ludomiła Rayskiego 11. Obok Amerykanów uzupełnienie etatowego stanu eskadry stanowili Polacy: podporucznik Ludwik Idzikowski, porucznik Władysław Konopka, podporucznik Aleksander Seńkowski i porucznik Jerzy Antoni Weber 12. Piloci bez trudu porozumiewali się dzięki znajomości, niejednokrotnie kilku języków obcych przez polskich oficerów. Adiutantem eskadry był kapitan Zbigniew Orzechowski. 18 października porucznik pilot Ludomił Rayski przekazał obowiązki dowódcy majorowi pilotowi Cedricowi Faunt-Le-Roy, pozostając w eskadrze jeszcze przez około kilka tygodni. Jego zadaniem było wprowadzenie Amerykanów, szczególnie nowego dowódcy i jego zastępcy Meriana Coopera w specyfikę organizacji polskiego lotnictwa 13. Od tego momentu nazwano eskadrę 7 Eskadrą Bojową im. Kościuszki. Eskadra już pod nowym dowództwem przystąpiła do intensywnych lotów 9 Tamże, s R.G. S i m o n i e n k o, Amerykańskie lotcziki na Ukrainie, Wojenno-Istoriczeskij Żurnał, nr 3/1992, s Eskadra Myśliwska 7 listopada 1918 podjęto organizowanie na lotnisku Rakowice pod Krakowem jednostki lotniczej o nazwie III Eskadra Lotnicza Bojowa. Pierwszym dowódcą był kpt. obs. Karol Stelmach. Sytuacja militarna w Małopolsce Wschodniej spowodowała, że w końcu listopada 1918 roku III Eskadra nie w pełni zorganizowana odjechała transportem kolejowym w rejon Lwowa, gdzie rozpoczęła działalność. 21 grudnia 1918 eskadrę przemianowano na 7 eskadrę lotniczą i przydzielono do II Grupy Lotniczej. Dowódcą eskadry od 1 stycznia 1919 roku był por. pil. Jerzy Borejsza, a w marcu został por. pil. Stefan Stec. Załogi eskadry intensywnie i skutecznie działały w obronie Lwowa. W lecie 1919 roku eskadra została wyposażona w 12 samolotów myśliwskich Spad VII i Albatros D.III, tworząc pierwszą eskadrę myśliwską. W październiku 1919 roku dowództwo eskadry objął por. pil. Ludomił Rayski. (J. P a w l a k, Polskie eskadry w latach , Warszawa 1989, s. 56). 12 Por. Jerzy A. Weber znał: francuski, niemiecki, angielski; por. A. Seńkowski niemiecki, francuski, angielski, czeski; por. W. Konopka niemiecki, angielski. 13 L. P a c, Generał bryg. pil. Ludomił Rayski (zarys biografii), Lublin 1990 (praca mgr. KUL).

4 treningowych na nieznanych typach samolotów, głównie były to Oeffag D-3. W październiku wykonano 131 lotów 14. Jednostka posługiwała się swym własnym znakiem, który zaprojektował porucznik Elliot Chess. Godło przedstawiało czapkę krakuskę i skrzyżowane kosy na tle biało-czerwonych pasów, obramowanych trzynastoma niebieskimi gwiazdami. Jednoczyło ono wymowne symbole polskie i amerykańskie. 22 listopada podczas uroczystości związanych z pierwszą rocznicą wyzwolenia Lwowa zginął w wypadku lotniczym porucznik pilot Edmund Grawes 15. W miesiąc po tragicznym wypadku do eskadry przybył rekomendowany przez wysokich urzędników państwowych porucznik pilot Harmon Chadbourn Rorison Eskadra Bojowa im. Kościuszki dzieliła się na dwa klucze. Jeden był dowodzony przez porucznika pilota E. Corsi, a w jego skład wchodzili: por. pil. E. Chess, por. pil. C. Clark, ppor. pil. E. Noble, ppor. pil. L. Idzikowski, por. pil. A. Seńkowski i por. J.A. Weber. Natomiast dowódcą drugiego byk kapitan pilot Merian Cooper, a tworzyli go: por. pil. H.Ch. Rorison, kpt. obs. A. Kelly, por. pil. G. Grawford i por. pil. W. Konopka 17. Pod wpływem sugestii lotników amerykańskich 18, chcących zainteresować opinię publiczną w Stanach Zjednoczonych udziałem ich obywateli w wojnie polskosowieckiej. Minister Spraw Wojskowych 31 grudnia wydał rozkaz zezwalający na nazwanie eskadry dowodzonej przez majora Faunt-Le-Roy 7 Eskadrą Myśliwską 14 K.A. T a r k o w s k i, Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją sowiecką , Warszawa 1991, s CAW, Akta personalne por. pil. E. Grawes CAW, I , Rozkaz nr 36 z roku Kapitan H.Ch. Rorison został przyjęty z rozkazu II Wiceministra. Natomiast mjr pil. Faunt-Le-Roy na początku listopada spodziewał się przybycia do eskadry kpt. pil. Pawła Brewster, który służył w brytyjskiej eskadrze bojowej i bombowej. Został on przyjęty do wstępnej grupy lotników w Paryżu, jednak z powodu choroby nie mógł przybyć z pozostałymi oficerami (CAW, I Pismo mjr. Faunt-Le-Roy, Dowódcy 7 Esk. Bojowej im. Kościuszki do Szefa Lotnictwa z ). 17 W. C z e r n i s z e w s k i, Ochotnicy Eskadry Kościuszkowskiej, Skrzydlata Polska nr 48/1989, s CAW, I Pismo Dowódcy 7 Eskadry Bojowej mjr. Faunt-Le-Roy do I Wiceministra Spraw Wojskowych z dnia 1 listopada 1919 roku,... upraszam by organizacja służby oficerów, Lotników amerykańskich w Polsce została nazwana Polsko-Amerykańska grupa lotnicza i żeby dzieliła się na dwie eskadry, jedna pod nazwą. Eskadry im. Kościuszki a druga pod nazwą Eskadry im. Pułaski. Te dwie nazwy wzbudzą zainteresowanie i sympatię w Stanach Zjednoczonych [...] iż Amerykanie służą czynnie w polskich siłach lotniczych na froncie.

5 polsko-amerykańską im. Kościuszki oraz na nazwanie klucza dowodzonego przez kapitana Coopera Oddziałem pościgowym im. Pułaskiego polsko-amerykańskiej Eskadry im. Kościuszki 19. W marcu 1920 roku jednostki lotnicze wchodzące w skład Frontu Podolskiego, przemianowanego na 6 Armię zostały przydzielone do poszczególnych jednostek lądowych. 5 eskadra wywiadowcza otrzymała przydział do 12 Dywizji Piechoty, 6 eskadra wywiadowcza miała działać na rzecz 5 D.P. a 7 eskadra została przydzielona do dyspozycji 6 Armii 20. Liczba personelu oraz wyposażenie techniczne 3 dywizjonu na dzień 1 marca 1920 roku przedstawiały się następująco 21, Personel/Sprzęt 5 eskadra 6 eskadra 7 eskadra Piloci Obserwatorzy Mechanicy Samoloty Samochody Miejsce postoju Driuryn Tarnopol Lwów Z nadejściem wiosny eskadra przeniosła się ze Lwowa na lotnisko Połonne, skąd podjęto pierwsze loty wywiadowcze. Działania te mogły być prowadzone z relatywnie dużym natężeniem dzięki brakowi przeciwdziałania lotnictwa sowieckiego. W okresie 9 14 kwiecień kapitan Cooper i porucznik Corsi prowadzili dwa rodzaje lotów rozpoznawczych: a) Loty wywiadowcze przyfrontowe b) Loty wywiadowcze, głębokie wzdłuż linii kolejowych czy ważniejszych dróg, lub do pewnych określonych węzłów komunikacyjnych. Celem ich była obserwacja ruchu na liniach kolejowych i drogowych oraz wyznaczanie kierunków przemieszczeń transportów sowieckich 22. Oprócz lotów wywiadowczych porucznik Corsi wykonywał zadania łącznikowe na rzecz Sztabu 2 Armii 23. Terminowość meldunków dostarczanych przez 19 CAW, I Rozkaz oficerski nr 5 z Pomimo wydania tego rozkazu, materiały znajdujące się w CAW były podpisywane przez dowódcę Eskadry 7 Eskadra Bojowa lub komendant 7 Eskadry Bojowej im. Kościuszki, a nazwa podana w rozkazie nie była używana. 20 K.A. T a r k o w s k i, op. cit., s CAW, I CAW, Akta personalne kpt. Cooper CAW, Akta personalne kpt. Corsi 5240.

6 lotników eskadry spotykała się z dużym uznaniem i aprobatą oficerów sztabowych 24. Pierwszą akcją, w której pełniej zostały wykorzystane umiejętności Amerykanów były trzydniowe działania pod Cudnowem, które polegały na zbombardowaniu stacji kolejowej i atakowaniu wojsk sowieckich. Lotnicy amerykańscy zastosowali nową taktykę szturmową, znaną im z frontu zachodniego (stosowali ją Anglicy). Polegała ona na prowadzeniu możliwie niskiego lotu, podchodząc niezauważenie do celu 25. Od kwietnia, gdy rozpoczęły się walki o Żytomierz, piloci eskadry atakowali oddziały sowieckie wycofujące się z miasta. Podczas tych walk na szczególne wyróżnienie zasłużył porucznik pilot Kenneth Shrewsbury, który kilkakrotnie atakował kolumny wojsk pracownika kwietnia piloci eskadry pod dowództwem kapitana Coopera 27 atakowali oddziały piechoty sowieckiej w okolicach dworca kolejowego w Berdyczowie. Tego dnia lotnicy trzykrotnie bezpośrednio uczestniczyli w walkach. W trakcie ataku na pociąg pancerny został ranny podporucznik Noble 28. Zdołał jednak przelecieć 85 km i doprowadzić samolot na lotnisko Połonne, natomiast porucznik Clark rozbił przy lądowaniu swój samolot już wcześniej w trakcie walki. Awaria samolotu wyeliminowała również porucznika Corsi z udziału w bitwie 29. Przez kilka pierwszych dni maja 7 Eskadra im. Kościuszki stacjonowała w Berdyczowie. a następnie została przebazowana do Białej Cerkwi, gdzie od 19 maja była w dyspozycji dowódcy 13 Dywizji Piechoty. W maju, gdy jednostki Armii Czerwonej podjęły pierwsze próby sforsowania Dniepru, doszło ponownie do walk z udziałem lotnictwa. 10 maja porucznik G. Grawford podczas drugiego lotu wywiadowczego w rejonie Czerkas, napotkał grupę siedmiu statków parowych. W 24 CAW, I , Uwagi zebrane na podstawie operacji wojennych 6, 3, 2 Armii w czasie od kwietnia do września 1920 roku. Materiał był publikowany: T. K o n d r a c k i, Samoloty przeciw konnicy Budionnego, Aviaton International nr 8/1991, s Ku czci poległych lotników, Księga pamiątkowa pod redakcją M. R o m e y k o, Warszawa 1933, s K.A. T a r k o w s k i, op. cit., s W tym czasie do Warszawy udało się pięciu pilotów: Eaunt-Le-Roy, Grawford, Chess, Rorison i Seńkowski w celu odebrania samolotów (Ansaldo Al Balilla), które były przeznaczone dla eskadry. 23 kwietnia piloci odlecieli do Lwowa. Z powodu awarii silników najdalej do Lublina doleciał jeden. 1 maja mjr Faunt- Le-Roy jako pierwszy wylądował we Lwowie. Por. Chess podchodząc do lądowania zderzył się z samolotem dowódcy eskadry stojącym już na ziemi. W. C z e r n i s z e w s k i, Skrzydlata Polska, nr 48/1989, s CAW, Akta personalne por. pil. Noble nr 585. W czasie działali w rejonie Berdyczowa i Żytomierza por. Noble wykonał 13 lotów bojowych. 29 W. C z e r n i s z e w s k i, Ochotnicy Eskadry Kościuszkowskiej, Skrzydlata Polska, nr 48/1989, s. 7.

7 wyniku kilkukrotnych ataków największy z nich został zatopiony maja porucznik Rorison w rejonie Korsunia zaatakował oddział bolszewickiej piechoty. Jego samolot został ostrzelany, co zmusiło go do lądowania. Następnie pieszo pokonał 45 km by dostarczyć meldunek 31. Dziesięć dni później, w rejonie Talnoje porucznik G. Grawford, w trakcie lotu rozpoznawczego zaatakował napotkany oddział Kawalerii Bndionnego. Po zakończeniu lotu zameldował... Zdawało mi się, że na całym świecie nie ma tyle kawalerii ile tam było.... W sztabie nie dano wiary meldunkowi, ponieważ według szacunków operacyjnych Kawaleria Budionnego, poruszająca się od Donu, powinna znajdować się o 100 km poza frontem maja porucznicy Chess i Weber kontynuując loty wywiadowcze w rejonie wsi Taraszcze, Ostryjki i Olszanica zaatakowali oddziały sowieckie. Po wymianie ognia oba samoloty zostały uszkodzone. Porucznik Chess powrócił na lotnisko z 14 dziurami w samolocie, natomiast samolot porucznika Webera w czasie walki został uszkodzony, pilot podczas lądowania rozbił maszynę i został ranny. W tym samym dniu, w godzinach popołudniowych, w rejonie wsi Chrystyrowka porucznik Seńkowski napotkał oddziały kawalerii sowieckiej, oceniając je na dwie dywizje. Zaatakował wybrane elementy tego zgrupowania. Podczas walki został ranny, co zmusiło go do powrotu na lotnisko 33. Ataki nieprzyjaciela na Białą Cerkiew zmusiły formacje polskie do opuszczenia lotniska. 7 eskadra wycofała się 28 maja jako ostatnia, kierując się do Koziatyna. Od tego dnia działania wojsk Budionnego przestały być tajemnicą dla dowództwa 13 Dywizji Piechoty. Stacjonując w Koziatynie eskadra prowadziła nie tylko rozpoznanie wojsk nieprzyjaciela, ale również wspomagała wojska lądowe, dostarczała rozkazy, meldunki oraz atakowała i rozpraszała wojska sowieckie. Natężenie lotów było bardzo duże, dziennie przypadało po trzy loty na każdy samolot 34. Podczas jednego z nich, 31 maja, został ranny porucznik Chess. Wytrwanie 30 CAW, Akta personalne CAW, Akta personalne Ku czci poległych..., s K.A. T a r k o w s k i, op. cit., s Dowódca 7 eskadry będąc na rozpoznaniu trzecim z rzędu tego dnia widzi jak bolszewicy wysadzają tor kolejowy między Zarudnicami a stacją Roś. Będąc w powietrzu widzi zbliżający się pociąg z I Baonem 19 pp, ląduje ostrzega załogę o zerwanym torze kolejowym... (T. K w e c j u s z, Pierwsze spotkanie 13-tej Dywizji Piechoty z Budionnym, Bellona nr 8/1921, s. 703).

8 oddziałów 13 DP na swych pozycjach w dużej mierze zależało od współpracy z 7 eskadrą. Dowodzi tego najlepiej i wymownie meldunek dowódcy 13 Dywizji Piechoty do dowódcy Frontu Południowego generała Listowskiego.... Amerykańscy lotnicy pomimo wycieńczenia walczą jak opętani. Służbę wywiadowczą pełnią świetnie. Ostatnio, podczas ataku na nieprzyjaciela, ich dowódca zaatakował nieprzyjaciela od tyłu i ogniem z kulomiotów prażył we łby bolszewików. Bez pomocy amerykańskich lotników dawno by nas diabli wzięli Przerwanie frontu przez oddziały Budionnego 5 czerwca spowodowało ponowne przebazowanie, tym razem do Żytomierza. Od 1 maja do 6 czerwca piloci 7 eskadry wykonali ponad 150 zadań bojowych. W wyniku walk czterech pilotów zostało rannych 36. Następnie 7 eskadra krótko stacjonowała na lotnisku w miejscowości Zwiahel. W trakcie lotu wywiadowczego porucznik Władysław Konopka był zmuszony do przymusowego lądowania, został ranny i odesłany do szpitala, co zwiększyło liczbę strat osobowych do 6 pilotów. W lotach bojowych, w rejonie Koziatyna, uległa uszkodzeniu reszta samolotów. Eskadra utraciła zdolność bojową i odesłano ją do Lwowa, tam otrzymała kilka nowych samolotów, po czym została przebazowana na lotnisko Hołoby, gdzie rozpoczęła wspólne działania z 21 Eskadrą Niszczycielską. Podczas prowadzenia rozpoznania 13 lipca, w rejonie Brody, Łuck, Dubno, Równe został zestrzelony kapitan M. Cooper i dostał się do niewoli 37. Natomiast dowódca Faunt-Le-Roy, w rejonie Łucka, został ranny. 15 lipca kapitan Artur Kelly wystartował jako obserwator w załodze z porucznikiem Stanisławem Skarżyńskim z 21 Eskadry Niszczycielskiej, dowodzonej przez porucznika pilota Ludomiła Rayskiego. Obaj zostali zestrzeleni w rejonie wsi Zwierowce i ponieśli śmierć 38. W końcu lipca 7 eskadra wspólnie z 21 Eskadrą Niszczycielską prowadziły działania przeciwko oddziałom sowieckim w rejonie Młynowa, Demidówki i Beresteczka. Zagrożenie lotniska w Hołobach spowodowało, że obie eskadry musiały przenieść miejsce bazowania do Uściługa. 35 Ku czci poległych..., s K.A. T a r k o w s k i, op. cit., s Szerzej na ten temat: K. D u b i ń s k i, op. cit., s. 11; T K o p a ń s k i, Jak to z S.E.5a było, Skrzydlata Polska, nr 71/1994, s. 16 (jednocześnie autor wyjaśnia sprawę kapitana pil. Stefana Ciecierskiego). 38 CAW, Ap Protokół z roku sporządzony przez mjr. Faunt-Le-Roy w miejscowości Kolonia Podhajce.

9 Działania lotnicze polskich eskadr, pociągnęły za sobą reakcję strony przeciwnej, taktyka stosowana przez lotników 7 eskadry (ataki na niskich wysokościach) spowodowały organizowanie przez oddziały Budionnego zasadzek. Polegały one na ściąganiu polskich samolotów wprost na zaporowy ogień broni maszynowej. Zadania te wykonywały tzw. dyżurne oddziały kawalerii głównie przez wzniecanie tumanów kurzu lipca w ten sposób zostały uszkodzone dwa samoloty majora Faunt-Le-Roy i porucznika G. Grawford. Zagrożenie lotniska w Uściługu spowodowało przebazowanie eskadry na lotnisko Korczów pod Sokalem. Tu nastąpiło zakończenie wspólnych walk z 21 Eskadrą Niszczycielską. 7 eskadra powróciła do Lwowa. Działania lotnictwa w sierpniu zakłócił tragiczny wypadek, jaki miał miejsce 6 sierpnia 1920 roku na lotnisku Lewandówka pod Lwowem. W katastrofie samolotu Fokker D VII zginął dowódca 3 dywizjonu lotniczego kpt. pil. Stefan Bastyr. Dowództwo 3 dywizjonu objął major pilot Faunt-Le-Roy, a dowództwo eskadry powierzono porucznikowi Grawford. Na początku sierpnia 1920 roku, na lotnisku Lewandówka stacjonowały eskadry 3 Dywizjonu Lotniczego: 5 i 6 wywiadowcza, 7 i 15 myśliwska. Stan techniczny nie przedstawiał się najlepiej, wyposażenie ich składało się z 6 samolotów wywiadowczych i 10 myśliwskich sierpnia zaczęto zwiększać liczbę codziennych lotów na front. Związane to było ze skierowaniem oddziałów Budionnego w kierunku Lwowa. Do 15 sierpnia lotnictwo prowadziło rozpoznanie kierunków uderzeń nieprzyjaciela. W połowie miesiąca do 7 eskadry przybyło kilku amerykańskich pilotów. Byli to: porucznik pilot Iglis J. Maitland, porucznik pilot John Speaks i kapitan pilot John S. McCallum. W sierpniu położenie Lwowa było ciężkie. Osłaniająca miasto 6 Armia rozciągnięta była na dużej przestrzeni. Prawe skrzydło stanowiły 12 i 13 Dywizja Piechoty. Zadaniem ich było wiązanie oddziałów sowieckich na linii rzek Strypy i górnego Bugu. Na lewym skrzydle znajdowała się 5 Dywizja Piechoty usiłująca utrzymać front miedzy Sokalem a Kamionką Strumiłową. W centrum miała znajdować 39 Ku czci poległych..., s T.A. T a r k o w s k i, op. cit., s. 100.

10 się 6 Dywizja Piechoty, nie zdążyła jednak obsadzić frontu od Buska do Kamionki i musiała rozpocząć powolny odwrót. Przez 25 kilometrową wyrwę powstałą w froncie wtargnęły oddziały sowieckie. Dowództwo 6 Armii nie dysponując żadnymi odwodami postanowiło wykorzystać lotnictwo 41, zadaniem którego było powstrzymywanie kawalerii przeciwnika aż do chwili nadejścia wojsk własnych. 16 sierpnia Armii Konnej Budionnego pozostało do Lwowa zaledwie 40 km. Tego dnia wszystkie samoloty 3 Dywizjonu brały udział w zwalczaniu kawalerii. Dowódca dywizjonu major Faunt-Le-Roy zdecydował przeprowadzać ataki pojedynczymi samolotami, gdyż skracało to czas tankowania i uzbrajania samolotu. W tym dniu 16 samolotów przeprowadziło 49 lotów szturmowych sierpnia dowództwo Frontu Południowego nakazało eskadrom dywizjonu wspierać wojska własne w rejonie Krasne Busk, Lisko Kędzierzawce i powstrzymywać oddziały sowieckie na kierunku Lwów. Tego dnia do działań bojowych było zaangażowanych 19 samolotów. Piloci odznaczali się dużą determinacją i poświęceniem w walkach. Natarcie 6 Dywizji sowieckiej odparto wyłącznie dzięki lotnictwu. W trakcie przeprowadzanych walk 5 polskich samolotów zostało uszkodzonych. 18 sierpnia do dyspozycji dowódców eskadr pozostało 14 samolotów, a wykonano 72 loty bojowe 43. Dzień ten charakteryzował największy wysiłek bojowy lotników w obronie Lwowa. Z powodu zagrożenia lotniska Lewandówka, 18 sierpnia eskadry 3 Dywizjonu zostały przebazowane na lotnisko pod Przemyślem. O stratach zadanych czerwonej kawalerii przez lotników może świadczyć radiodepesza, jaka została nadana przez Budionnego godz. 15, w ostatnich dniach nieprzyjaciel w szerokim zakresie zastosował w walce z kawalerią samoloty, w ten sposób kompensując zbyt szczupłe siły. W dniu 16 i 17 sierpnia eskadry nieprzyjaciela w liczbie dochodzącej do 9 samolotów krążyły nad nacierającymi kolumnami konnej armii. Zuchwale zniżając samoloty, nieprzyjaciel ostrzeliwał nasze oddziały i zarzucał je bombami. Wojska atakowane z powietrza nie mniej, niż trzy razy na dzień, mają ogromne straty w ludziach i koniach Tamże, s Pułk Lotniczy, Przegląd Lotniczy, nr 1/1929, s E. L e w a n d o w s k i, Zarys historii 15-tej Eskadry Myśliwskiej (obecnie 132-ej). Przegląd Lotniczy, nr 3/1929, s Tamże, s 378.

11 W czasie trzydniowych walk o Lwów wykonano 190 lotów bojowych i zrzucono około 10 ton bomb na oddziały przeciwnika pomimo, że samoloty jakimi dysponowano nie były samolotami typowo bombowymi. W opisanych walkach wyróżnił się cały stan osobowy 3 Dywizjonu, lotnicy i cały personel techniczny, a z 7 eskadry wyróżnił się porucznik Corsi i porucznik Weber 45. W ciągu następnych dni z powodu przemęczenia załóg i zużycia sprzętu ograniczono ich udział w działaniach bojowych. Niemniej podczas lotów wywiadowczych w rejonie Lwowa gdzie w dniach sierpnia wykonano ich około 23, nie zaprzestano ataków na oddziały jazdy sowieckiej. Z chwilą, gdy sytuacja militarna pod Lwowem uległa poprawie (24 sierpnia) samoloty 3 Dywizjonu ponownie powróciły na lotnisko Lewandówka. W końcu sierpnia 7 eskadra posiadała 5 sprawnych samolotów, 3 były remontowane, a 2 samoloty były w trakcie montażu. 31 sierpnia 1920 roku podczas swego pierwszego lotu nad Lwowem w rejonie Dworca Głównego zginął kapitan pilot J.S. McCallum 46. W pierwszych dniach września 6, 7 i 15 eskadra prowadziły loty rozpoznawcze w rejonie Hrubieszowa i Uściługa oraz zwalczały napotkane oddziały nie ponosząc żadnych strat. 23 września 7 eskadra wykonała ostatnie zadanie bojowe podczas wojny polsko-sowieckiej. Działalność 3 Dywizjonu Lotniczego najlepiej charakteryzuje rozkaz pochwalny dowódcy 6 Armii skierowany do wszystkich pilotów poszczególnych eskadr, a w szczególności do majora Faunt-Le-Roy, który nimi dowodził, jako dywizjonem lotniczym 47. W 1920 roku piloci 7 eskadry wykonali 402 loty bojowe o łącznym czasie 662 godzin. Wiosną 1921 roku na lotnisku Lewandówka pod Lwowem nastąpiło pożegnanie lotników amerykańskich Eskadra Myśliwska w maju weszła w skład 45 K.A. T a r k o w s k i, op. cit., s maja 1925 roku na Cmentarni Orląt Lwowskich został odsłonięty Pomnik Lotników Amerykańskich. Pomnik przedstawiał Lotnika ze Skrzydłami, z głową wzniesioną do góry. Był dziełem rzeźbiarza Józefa Starzyńskiego. Tło w kształcie piramidy zaprojektował Józef Różycki. Projekt ten został wyłoniony w wyniku konkursu, a ufundowany został przez Związek Narodowy Polski w Chicago. S. N i c i e j a, Cmentarz Łyczakowski we Lwowie, Wrocław s CAW, Dowództwo 6 armii, t. 99a (sygn. tymcz.), Rozkaz pochwalny dla III-go dywizjonu lotniczego nr 74 z dnia , ten sam rozkaz znajduje się: E. L e w a n d o w s k i, op. cit., s. 381; Ku czci poległych..., s CAW, Tamże, Rozkaz pożegnalny dla 7 Eskadry myśliwskiej im. Tadeusza Kościuszki nr 46 z dnia

12 organizującego się 1 Pułku Lotniczego w Warszawie, a nowym jego dowódcą został kapitan pilot Jerzy Antoni Weber. Za udział w wojnie polsko-sowieckiej lotnicy zostali odznaczeni Krzyżami Virtuti Militari i Krzyżami Walecznych oraz wszyscy, którzy byli we wrześniu 1919 otrzymali awans. W początkowym okresie działania 7 Eskadry Bojowej im. Kościuszki zadania jej polegały na wykonywaniu lotów rozpoznawczych i poszukiwawczych oraz na przekazywaniu meldunków. Z czasem zaczęto przeprowadzać ataki na obiekty strategiczne lub wojska przeciwnika. Piloci 7 eskadry nie uczestniczyli podczas wojny polsko-sowieckiej w walkach powietrznych. Wynikało to przede wszystkim ze znikomej liczby samolotów, jaką dysponowały wojska sowieckie. Z chwilą rozpoczęcia bezpośrednich walk z Armią Konną Budionnego, 7 eskadra przekształciła się w kontrkawaleryjską eskadrę szturmową. W czasie obrony Lwowa wszystkie eskadry 3 dywizjonu zespoliły swe zadania stanowiąc jedną powietrzną siłę uderzeniową. Lotnictwo polskie, którego trzonem w rejonie Lwowa była grupa amerykańska, odegrała nieproporcjonalnie dużą (do swojej wielkości) rolę. Oficerowie kontraktowi piloci amerykańscy musieli się kierować specyficzną motywacją, bowiem warunki finansowe kontraktów znacznie odbiegały od standardów amerykańskich. Nie wchodziły także w grę związki etniczne, czy pobudki patriotyczne, bowiem żaden z nich nie legitymował się pochodzeniem polskim. Trudno jest dziś ustalić jednoznaczne motywy, którymi kierowali się podwładni majora Faunt-Le-Roy. Niewątpliwie kierowały nimi pobudki wyższego rzędu niż strona materialna, czy chęć przeżycia lotniczej przygody. Ich zaangażowanie, profesjonalizm i poświęcenie dowiodły istnienia więzów emocjonalnych, jakie musiały wytworzyć się w trakcie służby kontraktowej w szeregach WP z polskimi kolegami. * * *

13 Major pilot Cedric Errol Faunt-Le-Roy 49 potomek Hugenotów, emigrantów z Francji 50. Urodził się 2 grudnia 1891 roku 51 w Natchez, w stanie Missisipi. Był protestantem, z zawodu inżynier. W lutym 1916 roku przybył do Francji, gdzie przeszedł przeszkolenie lotnicze w centrum treningowym w Issoudon. Był pilotem fabrycznym, ale również brał udział w walkach powietrznych na froncie francuskim. Wykonał 300 lotów bojowych. W 1918 roku ukończył pięciomiesięczną szkołę oficerów technicznych w Adwerd i rozpoczął pracę jako oficer techniczny. Przez pięć miesięcy pełnił służbę szefa komisji odbioru sprzętu technicznego dla armii amerykańskiej. Natomiast w 1919 roku przez trzy miesiące był ekspertem w Misji generała Romera w Paryżu. Od 2 sierpnia 1919 rozpoczął służbę w polskim lotnictwie przechodząc kolejne szczeble: od 18 października 1919 był dowódcą 7 eskadry, 10 sierpnia 1921 dowódcą III Grupy Lotniczej (3 Dywizjon Lotniczy) będąc jednocześnie Szefem Lotnictwa 6 Armii. W czasie wykonywania lotów w rejonie Łucka został ranny. Pełniąc służbę w polskim lotnictwie wykonał 80 lotów bojowych. Został odznaczony Krzyżem VM (nr 63) i Krzyżem Walecznych oraz awansowany do stopnia podpułkownika. Po powrocie do Stanów Zjednoczonych pracował w lotnictwie komunikacyjnym. Zmarł w 1963 roku. Kapitan pilot Merian Cooper syn Johna, urodził się 24 października 1893 roku w Jacksonville 52, w stanie Floryda. Pochodził ze starej rodziny amerykańskiej, która wydała wielu wybitnych żołnierzy. Pradziadek jego pułkownik John Cooper był bohaterem amerykańskiej rewolucji, znał dobrze polskich uczestników walk o niepodległość Stanów Zjednoczonych: Tadeusza Kościuszkę oraz Kazimierza Pułaskiego, z którym był blisko związany. Brał razem z nimi udział w bitwie pod Savannah w 1779 roku. Merian Cooper w 1915 roku tuż przed promocją zrezygnował z dalszej nauki w Akademii Morskiej Stanów Zjednoczonych. Jako żołnierz piechoty przez rok brał udział w kampanii przeciwko Pancho Villa na granicy meksykańskiej. Następnie 49 W niektórych opracowaniach autorzy nazwisko piszą łącznie Faunt-leroy, natomiast wszystkie dokumenty podpisywane były w pisowni francuskiej Faunt-Le-Roy. 50 R.F. K a r o l e v i t z, R.S. F e n n, op. cit., s CAW, Akta personalne CAW, Akta personalne 5238.

14 przeniesiony został do lotnictwa. Po przeszkoleniu w Minneola Fiela już jako lotnik w 1918 został wysłany na front francuski, gdzie dowodził atakiem samolotów podczas ofensywy St. Michel. Z walk w I wojnie światowej wyniósł trwałą pamiątkę ślady na rękach i twarzy, kiedy to 26 września 1918 roku samolot jego został zestrzelony. Pomógł on wówczas porucznikowi Edmundowi C. Leonardowi wydostać się z płonącego DH-4. Niestety zostali pojmani i przebywali w więziennym szpitalu blisko Wrocławia. Za lot, którego rezultatem była niewola Cooper został odznaczony Distinguished Service Cross 53. Odznaczenia togo nie przyjął ponieważ 6 kolegów poległych w tych walkach nie otrzymało takiego odznaczenia. Z niewoli trafił do szpitala Czerwonego Krzyża w Neuilly we Francji. Po zakończeniu działań wojennych kpt. Cooper nie powrócił do domu rodzinnego, lecz zaciągnął się do Korpusu Herberta Hoovera amerykańskiej organizacji niosącej pomoc żywnościową, medyczną i humanitarną wyniszczonym krajom europejskim. Wiosną 1919 roku znalazł się w Polsce. Podczas pobytu we Lwowie poznał generała Tadeusza Rozwadowskiego. Poinformował go o możliwości wykorzystania w walkach lotnictwa. Pod koniec pobytu w Warszawie został przedstawiony przez generała Rozwadowskiego Naczelnikowi Państwa Józefowi Piłsudskiemu. Kapitan Cooper wyraził chęć wstąpienia do Wojska Polskiego. Po powrocie do Paryża zachęcał swoich amerykańskich kolegów, lotników do służby w lotnictwie polskim. Dnia 2 sierpnia 1919 roku rozpoczął służbę w lotnictwie polskim. Był dowódcą klucza, został dowódcą oddziału pościgowego im. Pułaskiego polsko-amerykańskiej Eskadry im. Kościuszki. 13 lipca 1920 roku podczas lotu wywiadowczego z Lwowa do Hołub w miejscowości Dybicze został zmuszony do lądowania i wzięty do niewoli sowieckiej 54, z której udało mu się zbiec w 1921 roku. 10 maja 1921 roku został zwolniony w randze podpułkownika ze służby w lotnictwie polskim. Odznaczony Krzyżem VM (nr 3024) 55 i Krzyżem Walecznych. Będąc w Stanach Zjednoczonych napisał kilka książek wspomnień o pobycie w lotnictwie polskim. Dosłużył się stopnia generała brygady. Zmarł w 1973 roku R.F. K a r o l e v i t z, R.S. F e n n, op. cit., s W niewoli przebywał jako kapral Frank Mosher. Szerzej pisze o tym K. D u b i ń s k i, op. cit., s. 55 CAW, Akta Krzyża VM

15 Porucznik George Marter Grawford urodził się w 1896 roku 56 w Brystolu w stanie Pensylwania. Był protestantem, z zawodu inżynierem górnikiem. W maju 1917 roku został powołany do służb powietrznych. Po wstępnym przeszkoleniu, został wysłany do Minneola Field na naukę latania. Zanim zaczął zarabiać jako pilot został wysłany z innymi pilotami do Francji. Podobnie jak Cooper i Faunt-Le-Roy został wyznaczony do centrum treningowego w Issoudo przed przeniesieniem do bojowego dywizjonu 57. Od 1 listopada 1917 do 1 stycznia 1918 był pilotem 1 Eskadry Lotniczej. Następnie był pilotem 20 Eskadry Bombowej. 12 września 1918 w czasie lotu obserwacyjnego jego samolot został zestrzelony nad terytoriom niemieckim i Grawford został aresztowany. Po powrocie z niewoli, od 1 grudnia 1918 roku do końca sierpnia 1919 pracował w Wojskowej Misji Amerykańskiej w państwach bałtyckich. Od września 1919 służył w polskim lotnictwie w 7 eskadrze jako pilot, a od sierpnia jako jej dowódca. W maju 1921 roku został awansowany do stopnia majora. Odznaczony Krzyżem VM (nr 2949) 58 oraz Krzyżem Walecznych. Porucznik pilot Carl H. Clark urodził się 19 sierpnia 1896 roku sierpnia 1917 roku wstąpił do Armii Brytyjskiej, w ramach której w listopadzie ukończył 21 dniowy kurs pilotażu. Od 1 kwietnia 1918 był pilotem RAF. W lotnictwie polskim służył od 1 września 1919 roku. Odznaczony został Krzyżem VM (nr 3229) 60 oraz Krzyżem Walecznych a zwolniony ze służby 17 września 1920 roku w randze kapitana na własną prośbę. Porucznik pilot Kenneth O. Shrewsbury 61 prawnik z Harvardu, jako oficer lotnictwa przeprowadzał samoloty z Anglii do Francji. W lotnictwie polskim służył od 1 września 1919 do lipca 1920, kiedy to z powodów rodzinnych musiał powrócić do Stanów Zjednoczonych. Został odznaczony Krzyżem VM i Krzyżem 56 CAW, Akta personalne R.F. K a r o l e v i t z, R.S. F e n n, op. cit., s CAW, Akta Krzyża VM, CAW, Akta personalne CAW, Akta Krzyża VM, CAW, Akta personalne

16 Walecznych. Podporucznik pilot Edwin Lawrence Noble 62 urodził się w Bostonie, inyżnier. Od 1917 był służbach Powietrznych Stanów Zjednoczonych (U.S. Air Service). W polskim lotnictwie służył od 1 września 1919 do maja 1920 roku, kiedy to po niefortunnym locie bojowym (26 kwiecień) został ranny i odesłany do Amerykańskiego Szpitala w Paryżu. Został odznaczony Krzyżem VM (nr 77) 63 oraz Krzyżem Walecznych i awansowany rozkazem Ministra Spraw Wojskowych (nr 1232 z dnia 23 września 1920 roku) do stopnia kapitana. Porucznik pilot Elliot William Chess 64 urodził się 25 grudnia 1899 roku w San Siw w Meksyku. W styczniu 1917 wstąpił do Szkoły Lotniczej w Toronto, w której przebywał do listopada 1917 roku. W marcu1918 przybył do Anglii, skąd został przeniesiony do Francji. W trakcie pobytu we Francji wykonał 60 lotów bojowych. W polskim lotnictwie służył od 1 września 1919 do zakończenia działań bojowych 7 Eskadry. Odznaczony został Krzyżem VM (nr 1958) 65 oraz Krzyżem Walecznych. Porucznik pilot Harmon Chadbourn Rorison 66 ukończył Amerykańską Szkołę Lotniczą w Minneola. W lutym 1918 roku będąc we Francji w Centrum Instruktorów Lotniczych (Issound) ukończył kurs, który obejmował również wykonywanie nocnych lotów. Następnie pracował jako pilot oblatywacz wykonując 200 godzin lotów. Od 22 października 1918 był w 22 dywizjonie lotniczym, gdzie w dniu 3 listopada odniósł trzy oficjalne zwycięstwa nad niemieckimi Fokkerami za co został odznaczony Amerykańskim Krzyżem Zasługi. W powietrzu wykonał 330 godzin, z czego w Stanach Zjednoczonych 30 godz., we Francji 200, a w 22 Dywizjonie lotniczym 35 godzin 37 min. Posiadał stopień kapitana rezerwy. Służbę w polskim lotnictwie rozpoczął 29 listopada 1919 roku. Przybył do 7 Eskadry na miejsce por. Grawesa. W maju 1920 roku po uszkodzeniu samolotu w wyniku zestrzelenia, 62 CAW, Akta personalne CAW, Akta Krzyża VM, CAW, Akta personalne CAW, Akta Krzyża VM, CAW, Akta personalne 4176.

17 przymusowo wylądował. Pokonał 45 km pieszo w celu przekazania zebranych informacji zdobytych w czasie wykonywania lotu. 10 sierpnia 1920 roku został awansowany do stopnia kapitana i zwolniony na własną prośbę z Wojska Polskiego. Został odznaczony Krzyżem VM (nr 2928) 67 oraz Krzyżem Walecznym. Kapitan pilot Edmund C. Corsi urodził się 10 listopada W czasie wojny do 1916 wyróżnił się na froncie jako kierowca ambulansu sanitarnego. Po skierowaniu go do lotnictwa ukończył szkołę Bleriot a w Avond. W trakcie lotu na Spadzie-7 w celu zniszczenia balonu nieprzyjaciela został zestrzelony przez atakujące Fokkery. Przebywał w alianckim szpitalu. W lotnictwie polskim służył od 1 września 1919 roku do września Odznaczony został Krzyżem VM (nr 3018) 69 oraz Krzyżem Walecznych. Zmarł w 1971 roku 70. Por. pil. Edmund Pike Grawes urodził się w 1891 roku w Newburyport, w stanie Massachusetts. W 1913 roku ukończył naukę w Harvardzie. Następnie wstąpił do Brytyjskiego Królewskiego Korpusu Lotniczego (British Royal Flying Corps) 71 i po otrzymaniu uprawnień pilota w Kanadzie dołączył do grupy treningowej Szkoły Artylerii Powietrznej (School of Aerial Gunnery) w Forcie Worth, w stanie Teksas. Na początku 1918 został instruktorem akrobacji w nowo powstałej Szkole Latania Specjalnego (School of Special Flying) w Toronto, po czym został wysłany do Anglii. Nie angażowano go tam w działaniach bojowych, co spowodowało jego niezadowolenie i przyczyniło się do ochotniczego wyjazdu do Polski. Do 7 Eskadry przybył 12 października 1919 roku. 22 listopada w trakcie uroczystości związanych z pierwszą rocznicą wyzwolenia Lwowa, podczas wykonywania akrobacji na samolocie Oeffag D-3, urwały się dwa lewe płaty samolotu 72. Por. Grawes wypadł z kabiny i zginął od uderzenia o ziemię. Został pochowany 25 listopada na cmentarzu 67 CAW, Akta Krzyża VM, CAW, Akta personalne CAW, Akta Krzyża VM, R.F. K a r o l e v i t z, R.S. F e n n, op. cit., s Tamże, s K.A. T a r k o w s k i, op. cit., s. 46.

18 Łyczakowskim 73. Kapitan pil. John Stanley McCallum 74 urodzony w 1890 roku w Detroit, był oficerem armii kanadyjskiej. Do lotnictwa polskiego przybył 13 sierpnia 1920 roku. W dniu 31 sierpnia zginął we Lwowie koło Dworca Głównego, podczas pierwszego lotu. Został pochowany 2 września na Cmentarzu Łyczakowskim. Porucznik pilot Henry F. Garlich 75 urodził się 23 grudnia 1898 roku w Filadelfii. Po ukończeniu szkoły średniej pracował jako bankowiec, 1 sierpnia 1917 roku wstąpił do armii angielskiej, gdzie przez cztery miesiące był w szkole oficerskiej. Od 1 grudnia do 1 marca 1918 był w szkole pilotów, następnie w szkole wyższego pilotażu, po ukończeniu której dwa miesiące pracował jako instruktor. Wykonał 102 loty bojowe. Po zawieszeniu broni przebywał w Niemczech w 119 Eskadrze Lotniczej. Od 1 lipca 1920 roku był w 7 Eskadrze Bojowej im. Kościuszki w Polsce, 20 maja 1921 roku został zwolniony z Wojska Polskiego. Porucznik pilot John Speaks syn generała brygady, późniejszego kongresmena Stanów Zjednoczonych 76, urodził się 17 lutego 1896 roku 77. Po ukończeniu szkoły średniej studiował filozofię. W lipcu 1917 roku wstąpił do armii angielskiej. Od 1 sierpnia 1917 do 1 listopada 1917 był w szkole oficerskiej i szkole pilotów, po ukończenia której do 1 maja 1918 pełnił funkcję instruktora. Następnie walczył na froncie w 56 Eskadrze RAF jako zastępca jej dowódcy. Wykonał ponad 200 lotów bojowych. Zdemobilizowany został 1 listopada 1919 roku. Od 21 sierpnia 1920 roku rozpoczął służbę w Polsce w 7 Eskadrze. 20 maja 1921 opuścił szeregi Wojska Polskiego. Porucznik pilot Iglis John Maitland urodzony 12 lutego 1894 roku 78 w 73 CAW, Akta personalne CAW, Akta personalne CAW, Akta personalne R.F. K a r o l e v i t z, R.S. F e n n, op. cit., s CAW, Akta personalne CAW, Akta personalne 9305.

19 Toronto. Po ukończeniu szkoły średniej pracował jako handlowiec, 1 czerwca 1917 roku wstąpił do armii angielskiej. Od 1 września 1917 roku był w szkole oficerskiej i szkole pilotów. Po ukończeniu szkoły wyższego pilotażu walczył na froncie w 54 i 80 Eskadrze Lotniczej do października 1918, gdzie wykonał ponad 200 lotów bojowych. Został zdemobilizowany 20 sierpnia 1920 roku. 21 sierpnia 1920 wstąpił do lotnictwa polskiego i objął służbę w 7 Eskadrze. 20 maja 1921 został zwolniony z WP. Kapitan obserwator Artur H. Kelly urodził się w 1890 roku w Richmond w stanie Wirginia 79. Z zawodu był inżynierem górnictwa. Walczył w 96 Dywizjonie Bombowym we Francji 80. Posiadał również duże doświadczenie jako nawigator, obserwator i bombardier. W 7 eskadrze przebywał od początku jej istnienia, przybył w pierwszej grupie lotników amerykańskich. 15 lipca 1920 roku lecąc w załodze Eskadry Niszczycielskiej jako obserwator wraz z porucznikiem Stanisławem Skarżyńskim poległ we wsi Zwierowce (1 km na północ od szosy Łuck Równe). Tam też został pochowany. W październiku jego zwłoki zostały przeniesione na Cmentarz Łyczakowski we Lwowie. Porucznik pilot Kenneth Malcolm Murray 81 był mieszkańcem Nowego Jorku. Przybył do Polski z własnym samolotem Sopwith Camel. Samolot ten został następnie zakupiony przez rząd Polski. W 1932 roku w Nowym Jorku wydał książkę poświęconą działalności 7 Eskadry Kościuszkowskiej w Polsce. Porucznik pilot Eari F. Evans 82 był kuzynem innego pilota amerykańskiego służącego w Polsce E. Chessa. Pochodził z El Paso. Po przeszkoleniu lotniczym wstąpił do Służb Powietrznych Stanów Zjednoczonych (U.S. Air Service). Następnie wyjechał do Francji, gdzie był członkiem 49 eskadry lotniczej. Do7 eskadry przybył pod koniec jej działań bojowych. 79 CAW, Akta personalne R.F. K a r o l e v i t z, R.S. F e n n, op. cit., s Tamże, s Tamże.

20 Porucznik pilot Józef Stelin 83 służył jako pilot w randze podoficera w armii francuskiej. Po ukończeniu szkoły pilotażu i przystąpieniu Stanów Zjednoczonych do wojny, walczył w armii amerykańskiej, gdzie dosłużył się stopnia porucznika. Po zakończeniu działań wojennych wyjechał do Stanów Zjednoczonych. We wrześniu 1919 przyjechał do Polski w celu wstąpienia do polskiego lotnictwa. 1 października podpisał kontrakt i otrzymał stopień kapitana. Został skierowany do 1 Eskadry Lotniczej, w której przebywał przez okres pięciu miesięcy. Na własną prośbę został zwolniony z Wojska Polskiego 25 lutego 1920 roku. 83 CAW Akta personalne

21

22

23

24

25

26