Raport Komercyjny III kwartał

Transkrypt

1 Raport Komercyjny III kwartał

2 WARSZAWA I. RYNEK POWIERZCHNI BIUROWYCH Rynek nieruchomości biurowych w Warszawie nadal charakteryzuje się wysokim popytem, który znacznie przewyższa podaż. Duży popyt na powierzchnie biurową oraz ograniczona jej podaż spowodowały, że obniżył się współczynnik powierzchni niewynajętej do poziomu 2,4%. Największa aktywność inwestycyjna deweloperów jest w rejonie Mokotowa, który powoli staje się zagłębiem biznesowym Warszawy. Popyt skoncentrował się przede wszystkim poza centrum miasta, co jest spowodowane zarówno dostępnością wolnej powierzchni biurowej, jak i niższymi stawkami czynszu. W 2007r. odnotowaliśmy znaczny wzrost stawek czynszu, który w chwili obecnej utrzymują się na stabilnym, ale wysokim poziomie. W Centralnym Obszarze Biznesu (COB) kształtują się one na poziomie EUR/m2, natomiast poza centrum EUR/m2. 1. Podaż/popyt. Podaż: W pierwszym półroczu 2008r do użytku oddano m2 nowoczesnej powierzchni biurowej m.in. takie projekty/budynki jak Marynarska Point I ( m2), Marynarska Business Park ( m2), Tulipan House ( m2), Equator I ( m2) oraz jedyny w COB biurowiec Grzybowska Park ( m2). Całkowita podaż powierzchni biurowej w Warszawie wynosi obecnie 2,84 mln m2. Szacuje się, że do końca 2008r zostanie oddane kolejne m2 np. Horizon Plaza ( m2), natomiast w 2009 roku całkowita podaż powierzchni biurowej wzrośnie o ponad m2. Popyt: Rekordową transakcją komercyjną pierwszej połowy 2008r. było wynajęcie przez Bank PKO S.A m2 w budynku Lipowy Office Park. Dużym zainteresowaniem cieszą nowe projekty na Mokotowie np. firma Link4 wynajęła 5000 m2 w budynku Adgar Business Center, Nokia Siemens Networks podpisała umowę na m2 w budynku Horizon Plaza, natomiast w COB można zauważyć lekki spadek aktywności najemców. 2. Największe powstające i planowane parki biurowe Biurowce, których budowę na południe od Pól Wilanowskich zapowiada firma Polnord 150 tys. m kw. 2

3 Kompleks Empark na Służewcu, rozbudowywany właśnie o 11.budynek Vega 135 tys. m kw. Planowany oraz firmę Swedeprop kompleks Wiśniowe Ogrody na terenie dawnych ogródków działkowych u zbiegu Żwirki i Wigury i Iłżeckiej 84 tys m kw. Okęcie Business Park budowany przy ul. 17 stycznia 54 tys. m kw. Platinium u zbiegu Domaniewskiej i Wołoskiej 40 tys. m kw. Aby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontakt: Katarzyna Dąbruś, tel katarzyna.dabrus@ober-haus.pl II. RYNEK POWIERZCHNI HANDLOWYCH Całkowita liczba nowoczesnej powierzchni handlowej w Warszawie to ponad 1,3 mln m2 w ponad 30 centrach handlowych. W Warszawie obecne są: duże, średnie i małe centra handlowe, outlety, hipermarkety i parki handlowe. Obecnie warszawski rynek centrów handlowych jest zdominowany przez trzy obiekty: Arkadię, Galerię Mokotów oraz Złote Tarasy. Obiekty te uważane są za najbardziej prestiżowe i są najchętniej odwiedzane przez klientów. O dużym popycie na lokale w galeriach handlowych świadczy pełne wykorzystanie powierzchni oraz bardzo niski wskaźnik pustostanów. Bardzo ciężko jest określić stawki czynszu, ponieważ czynsze w centrach handlowych ustalane są indywidualnie pod danego klienta i zależą przede wszystkim od: pozycji centrum handlowego na rynku, stopnia wynajęcia obiektu, powierzchni i lokalizacji sklepu w centrum, a także w znacznym stopniu od indywidualnych negocjacji z właścicielami oraz stabilności i wizerunku najemcy na rynku. Można jedynie przyjąć, iż średnie czynsze oferowane w centrach to poziom między 50 a 100 EUR za m2. W ostatnim czasie nie oddano żadnego nowego projektu a jednie rozbudowywane są obiekty już istniejące np.: Centrum Handlowe Targówek czy Wola Park. W Warszawie dużym zainteresowaniem cieszą się lokale przy głównych ciągach handlowych. Właśnie, dlatego obok wszystkich centrów handlowych firmy lokują swoje sklepy, placówki, restauracje itd. przy głównych, prestiżowych ciągach handlowych tj.: Pl. Trzech Krzyży, Konstytucji, Al. Jerozolimskie, Jana Pawła II, ul. Nowy Świat, Marszałkowska. Ceny najmu lokali handlowych kształtują się między 150 a 400 PLN i zależą przede wszystkim od: lokalizacji (sąsiedztwo innych lokali, ciągi handlowe, położenie, widoczności, dojazd), natężenia ruchu pieszego i kołowego, metrażu, ustawności lokalu, wielkości witryn, standardu lokalu, standardu i rodzaju budynku, w którym znajduje się lokal, czasu trwania umowy najmu, dostępności miejsc parkingowych. Niestety, dla właścicieli firm chcących znaleźć odpowiednią dla siebie lokalizację na dzień dzisiejszy wiele Marek, chcących wejść bądź rozwinąć swoją dotychczasową działalność, musi wykazać się cierpliwością, bądź liczyć się z zapłatą tzw. 3

4 odstępnego. Wiąże się to z brakiem powierzchni zarówno w centrach handlowych, jak i na głównych ulicach handlowych. Aby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontakt: Dawid Mikołajczewski, tel dawid.mikolajczewski@ober-haus.pl III. RYNEK POWIERZCHNI MAGAZYNOWYCH Okręg warszawski nadal pozostaje, z uwagi na lokalizację, jednym z najatrakcyjniejszym miejscem dla centrów logistycznych w Polsce. Przyczynia się do tego rozwój infrastruktury drogowej węzeł Stryków i łącznik A2 z Warszawą. W okolicach Warszawy znajduje się około połowy łącznych zasobów powierzchni magazynowej w Polsce. Największe z nich to Prologis Park Warsaw, Panattoni Park Pruszków, Alliance Logistic Center Błonie. Podaż i popyt utrzymuje się na stabilnym wysokim poziomie. Liderami wśród operatorów magazynowych są Panattoni, ProLogis. Klienci to przede wszystkim firmy z branży logistycznej, sieci sklepów wielkopowierzchniowych, firmy z branży spożywczej, papierniczej i kosmetycznej. Ceny wynajmu za magazyn rosły i sięgnęły w strefie najbliżej Warszawy nawet poziom 6 EUR/mkw. Średnia wahała się w przedziale 4 EUR/mkw 5,5EUR/mkw. Nowym zapowiadanym produktem są parki logistyczne oferujące moduły o mniejszych powierzchniach ok. 500mkw. Jest to tzw. model small units, który istnieje w innych krajach europejskich, najczęściej łączy powierzchnie magazynową z nowoczesnym biurem. Inna nowością jest zapowiedź kilku deweloperów budowy parków magazynowych zlokalizowanych po wschodniej stronie miasta w Markach przez firmę ORCO, a w Garwolinie przez firmę Panattoni. Zamiary te zapewne zostaną zrealizowane w przypadku rozbudowy infrastruktury drogowej wokół Warszawy. IV. GRUNTY Podaż gruntów pod zabudowę wciąż jest mała. Rynek został bardzo mocno zdrenowany w latach 2006 i 2007 przez firmy deweloperskie głównie z kapitałem hiszpańskim i irlandzkim. Obecnie oczekujemy powrotu wielu z tych ofert na rynek w związku z obniżeniem się opłacalności sprzedaży mieszkań. Istnieje duże prawdopodobieństwo pojawienia się większej ilości takich gruntów inwestycyjnych w sprzedaży w pierwszym kwartale 2009 roku. Popyt nie jest duży. Deweloperzy, w związku ze stagnacją na rynku mieszkaniowym, nie tylko wstrzymują się z realizacją swoich projektów, lecz również z zakupem nowych gruntów. Jeśli już, to zainteresowanie ogranicza się wyłącznie do małych gruntów, na których mogą powstać kameralne projekty deweloperskie. Większe zainteresowanie istnieje odnośnie zakupów gruntów z przeznaczeniem na cele 4

5 biurowe lub magazynowe. Czynsze biurowe podnoszą się i w Warszawie sięgają nawet 37EURO za m2 pow. Biurowej, co stale poprawia rentowność inwestowania w budynki biurowe. W związku z drastycznym obniżeniem popytu ceny, które deweloperzy gotowi są zapłacić za grunt, spadają. Taka okoliczność potwierdza po raz drugi nie rozstrzygnięty przetarg na sprzedaż działki przy ul. Górczewskiej o pow. 12 ha, wystawionej w przetargu przez spółkę miejską PBU Warszawa_Północ. Działka nie znalazła nabywców pomimo obniżenia ceny wywoławczej z 250mlnPLN do 210mlnPLN. W świetle tej okoliczności ciekawie zapowiada planowana od dawna przez m.st Warszawa sprzedaż działki położonej przy ul. Wybrzeże Gdyńskie o pow. 7,5 ha, czyli tzw. Pasa Nadwiślańskiego. Tu cena wywoławcza została ustalona na 366mlnPLN. Czy znajdzie się kupiec, gotowy zapłacić taką cenę?. Aby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontakt: Tomasz Zamorski, tel tomasz.zamorski@ober-haus.pl KRAKÓW W II kwartale 2008 roku miało miejsce wyraźne osłabienie zainteresowania powierzchnią komercyjną w Krakowie. Sezon wakacyjny w niewielu przypadkach oznaczał przenoszenie siedzib firm. Wiąże się to poniekąd z deficytem powierzchni do wejścia ad hoc oraz z faktem podpisywania coraz dłuższych umów najmu. Developerzy rozpoczęli w tym roku jedną z największych inwestycji na terenie miasta Krakowa, co rokuje dużą podaż na lata I. RYNEK POWIERZCHNI BIUROWYCH. 1.Podaż: Deweloperzy, walcząc o korporacyjnych klientów zagranicznych, podwyższają standard oferowanych powierzchni, skupiając się na lokowaniu inwestycji w oddaleniu od centrum miasta - o coraz ściślej utrudnionym komunikacyjnie dostępie. Większość prognozowanych obecnie realizacji budynków biurowych to rok Niemniej jednak firma GTC zgodnie z planem zrealizowała w I kwartale tego roku kolejny biurowiec przy ul. Armii Krajowej o nazwie Edison, co dostarczyło miastu m2 nowoczesnej powierzchni biurowej klasy A. w październiku, zaś Grupa Buma odda do dyspozycji najemców m2 powierzchni w klasie B+ w inwestycji ONYX. Rondo Business Park To nowoczesny kompleks biurowy klasy A o powierzchni wynajmowalnej m2. Położony jest w Krakowie u zbiegu ulic Lublańskiej i Bora-Komorowskiego. Inwestycja została zrealizowana w dwóch etapach. W I etapie zostały oddane do użytku dwa budynki (3 i 14-to kondygnacyjny), natomiast w II etapie 5-cio kondygnacyjny biurowiec. Kompleks Rondo Business Park dysponuje 434 miejscami parkingowymi. Wyposażony jest w klimatyzację, wentylację, okablowanie 5

6 strukturalne oraz windy szybkobieżne. Na parterze znajduje się recepcja, samoobsługowa restauracja oraz Klinika Medyczna. Edison Po Galileo i Newtonie to trzeci budynek GTC zrealizowany przy ul. Armii Krajowej w Krakowie. XI kondygnacyjny biurowiec oferuje m 2 wysokiej klasy powierzchni biurowej. Edison został oddany do użytku najemców w lutym tego roku. 100% powierzchni w budynku jest wynajęte swoje biura otworzyły m.in. IBM oraz centrum księgowe firmy Ahold, Citibank i Ergomed. Nowe projekty Quattro Business Park (QBP) We wrześniu 2008 r. w Krakowie ruszyła budowa Quattro Business Park (QBP). Kompleks Biurowy QBP jest nowoczesnym kompleksem biurowym klasy A o powierzchni użytkowej wynajmowalnej m 2. W skład kompleksu wchodzić będą : cztery czternastokondygnacyjne budynki biurowe, dziedziniec pomiędzy budynkami z kawiarnią i małą architekturą zewnętrzną (ławki, fontanna, powierzchnie zielone) oraz parking wielopoziomowy z pięcioma kondygnacjami nadziemnymi i jedną podziemną. Budowa kompleksu QPB została podzielona na 4 etapy. W grudniu 2009 roku zostanie zrealizowany pierwszy etap budowy, będzie to pierwszy budynek wraz z przyporządkowaną do niego infrastrukturą techniczną. Każdy z obiektów kompleksu wyróżniać się będzie nowoczesną architekturą z dużym dostępem światła poprzez zastosowanie nowoczesnej elewacji wykonanej ze szkła i płyt elewacyjnych. Wszystkie budynki biurowe kompleksu wyposażone będą w klimatyzację, wentylację, okablowanie strukturalne ze 100 procentową gwarancją zasilania energetycznego oraz windy szybkobieżne. Zakończenie całej inwestycji zaplanowano na rok QBP powstaje w północnej części miasta. ONYX - to nowoczesny budynek biurowy klasy B+ o powierzchni wynajmowalnej m2, położony w Krakowie w rejonie Ronda Matecznego. Inwestycja ta zostanie zrealizowana do końca października 2008r. Biura zostały tak zaprojektowane, aby zapewnić i maksymalny dostęp światła dziennego. Budynek wyróżniać się będzie niecodzienną architekturą - nowoczesna elewacja, tarasy na III i IV piętrze. Biura wyposażone będą w klimatyzację, wentylację, okablowanie strukturalne oraz windy szybkobieżne. Na parterze zlokalizowana będzie recepcja przy wejściu głównym oraz samoobsługowa restauracja. W podziemiu parking dla samochodów osobowych. Sieć komunikacyjna w tym rejonie miasta, obejmująca kilkanaście linii autobusowych, pozwala dotrzeć do centrum w kilka minut. ONYX będzie dysponować 156 miejscami parkingowymi. Budynek został już w 100 % skomercjalizowany. 2. Popyt. Popyt w III Q 2008 roku był umiarkowanie niski. Zauważamy wzrost zainteresowania powierzchnią biurową poza centrum miasta, tam też decydują się lokować swe inwestycje deweloperzy. 3. Czynsze. Czynsze utrzymują się na tym samym poziomie; najem powierzchni biurowej klasy A to wydatek rzędu 15 a 17 EUR / m2, klasa B to oscylacja pomiędzy 11 a 15 EUR / m2. Koszty eksploatacyjne to kwota pomiędzy 3 a 6 EUR / m2. 6

7 4.Inwestycje Vinci - Budynek Vinci będzie posiadał m2 nowoczesnej powierzchni biurowej. Starannie zaprojektowana przestrzeń wspólna to reprezentacyjny hall wejściowy z recepcją, przestronny hall windowy z sześcioma windami, wygodny parking podziemny oraz lokal gastronomiczny typu bistro. Powierzchnia biurowa kondygnacji powtarzalnej wynosi ok. 1640m2. Biurowiec zostanie oddany do użytku najemców w III Q 2009r. Inwestycja położona jest przy skrzyżowaniu dwóch ważnych dróg krajowych. Pozwala to na łatwy i szybki dojazd do Międzynarodowego Portu Lotniczego Kraków-Balice (10 km) oraz do ścisłego centrum miasta. Pascal czwarty biurowiec GTC zlokalizowany w kompleksie budynków przy ul. Armii Krajowej. W 2009 roku do dyspozycji najemców oddanych zostanie m 2 najwyższej klasy powierzchni biurowej z parkingiem podziemnym. Mosiężnicza Inwestycja komercyjna zaoferuje nowoczesną powierzchnię użytkową 1625 m 2. Ten ekskluzywny VI kondygnacyjny budynek biurowy to konstrukcja, która pozwoli na dowolną aranżację przestrzeni poszczególnych kondygnacji. Nieruchomość zlokalizowana zostanie w prestiżowym sąsiedztwie gmachu Sądu Apelacyjnego dla Miasta Krakowa i siedzibą Sądu Okręgowego. II. RYNEK POWIERZCHNI HANDLOWYCH. 1. Podaż: Inwestorzy dostrzegają wciąż rosnący potencjał miasta Krakowa, stąd ich zainteresowanie w angażowanie się projektami komercyjnymi o przeznaczeniu handlowym nie maleje. Inwestycje o tym profilu najmowane są z dużym wyprzedzeniem. 26 września br. otworzono nowy sklep firmy Dacatlon. Inwestycja zlokalizowana przy Al. Pokoju zaoferuje swoim klientom powierzchnię wystawienniczą o wielkości 2660 m2. Koniec roku to perspektywa oddania m2 powierzchni handlowo usługowej w centrum miasta. - główne galerie handlowe; Galeria Krakowska przyległa do krakowskiego Dworca Głównego jest I etapem rozległego założenia inwestycyjnego Nowego Miasta, które za kilka lat będzie 2 oferować hotele, apartamenty i m powierzchni biurowej. Centrum warte 250 milionów EUR (zrealizowane przez ECE) zostało otwarte we wrześniu oferując najemcom m powierzchni handlowej na trzech kondygnacjach. Na rok przed otwarciem powierzchnia obiektu była wynajęta w 90 %. Główni najemcy to: Alma, Saturn, Peek & Cloppenburg, H&M, C&A, New Yorker i Reserved, Intersport, Smyk. Galeria Kazimierz centrum zrealizowane przez GTC w marcu 2005 roku. Inwestycja warta jest około 70 milionów EUR, składa się z m 2 wynajętych przez 160 sklepów, punktów usługowych i 10 sal kinowych. Galeria jest położona w popularnej dzielnicy Kazimierz przy Wiśle około 1,5 km od centrum. Główni najemcy to: Cinema City, Zara, H&M, C&A, Reserved, Alma Market, Empik i Smyk. Galerię w pierwszych trzech miesiącach odwiedziło ponad milion klientów. Galeria Handlowa Solvay Park to centrum handlowe otwarte na początku 2007 roku, zlokalizowane w południowej części Krakowa. Jego realizatorem jest WP Investment. Solvay Park zlokalizowany jest w sąsiedztwie sklepów Carrefour i 7

8 Castoramy. Powierzchnia obiektu to m 2. Do głównych najemców należą, m.in. MediaMarkt, BOMI, Immedia, ExiSport i Americanos. - ostatnio oddane projekty: Brak - nowo planowane projekty: Angel City Nowa inwestycja w ścisłym centrum Krakowa. Dostępny metraż powierzchni handlowej to: 3600m2. Powierzchnia lokali to konfiguracja od 35m2 do 1300m2. Data finalizacji Inwestycji została wyznaczona na 1 listopada 2008r. BONARKA CITY CENTER - wielofunkcyjne centrum miejskie powstaje na poprzemysłowym terenie w dzielnicy Krakowa - Podgórza. Inwestycja będzie realizowana w 3 etapach: W ramach etapu pierwszego powstanie centrum handlowo - usługowo - rozrywkowe. Etap drugi i trzeci to wysokiej klasy biurowce oraz osiedle mieszkaniowe. I etap projektu Bonarka City Center to powierzchnia użytkowa m2. W ofercie znajdzie się 250 lokali handlowych. Planowany termin realizacji to IV kwartał 2009 roku. Mayland Retail Park ma zostać zlokalizowany w dzielnicy Olsza wzdłuż drogi łączącej Stare Miasto z Nową Hutą, sąsiadujące z istniejącym CH Krokus, Aqua Parkiem i Multikinem. Park zaoferuje wysokiej klasy powierzchnię wynoszącą m 2 (przeznaczoną na powierzchnie handlową, biura i hotel). 2. Popyt. Popyt na nowoczesną powierzchnię handlową wciąż rośnie. Inwestorzy poszukują lokalizacji atrakcyjnych dla konsumentów, którzy dobrze odnajdują się w nowych Galeriach Handlowych. Ogromnym sukcesem okazała się Galeria Krakowska zlokalizowana w ścisłym sąsiedztwie z Dworcem Głównym oraz Krakowskim Rynkiem Głównym. 3. Czynsze. Średni czynsz za powierzchnie handlowe na głównych ulicach na Starym Mieście jest stały i waha się między 108 a 288 PLN/m 2 (30-80 EUR). Stawki czynszu w centrach handlowych wynoszą od 65 do 180 PLN/m 2 (18 50 EUR) z kosztami eksploatacyjnymi od 11 do 22 PLN/m 2 (3-6 EUR). III. RYNEK POWIERZCHNI MAGAZYNOWYCH 1. Podaż. Planowana przez firmę Goodman inwestycja m2 nowoczesnej powierzchni magazynowej odmieni ubogi - w infrastrukturę logistyczną o wysokiej jakości - rynek magazynowy Krakowa. Do tej pory, bowiem struktura rozmieszczenia powierzchni tego sektora była skoncentrowana na rejonie: Rybitw, Nowej Huty oraz Dębnik. Należy jednak zaznaczyć, iż powierzchnie te nie należały do wysokiej jakości. Skłoniło to kilku inwestorów do rozważenia możliwości zaistnienia na tym dotąd niedowartościowanym rynku. 8

9 2. Istniejące i nowe powierzchnie magazynowe. Alstar Centrum Logistyczne nowoczesna powierzchnia magazynowo-biurowa w zachodniej części Krakowa. Całkowita powierzchnia magazynowa wynosi 4300 m 2 a biurowa 3120 m2 obecnie w całości jest wynajęta. Kompleks Alstar zostanie rozbudowany o m2 do 2010 roku. Grudzień 2008r. - to termin, od którego dostępna będzie dla najemców nowa powierzchnia 1350 m 2 biur + ok. 200 m 2 powierzchni magazynowej. Kraków II Centrum Logistyczne inwestycja zakończona we wrześniu 2006 roku to jeden z największych i najbardziej nowoczesnych parków magazynowych zlokalizowanych na Rybitwach, obejmuje m 2. ANWA Baza magazynowa nowoczesna powierzchnia magazynowa ukończona w latach Całkowita powierzchnia to m 2. Jest to kompleks pięciu hal magazynowych. Baza magazynowa BIK Rybitwy m 2 nowoczesnej powierzchni magazynowej, z wysokością pomieszczeń 8 m oraz czterema regulowanymi rampami. GMG Baza magazynowa powierzchnia magazynowo-biurowa na południowymwschodzie Krakowa. Otwarta do użytku w 1999 roku. Baza składa się z m 2 wysokiego składowania, 460 m 2 niskiego składowania oraz 850 m 2 zaplecza biurowo-administracyjnego. Nowe Projekty Kraków Airport Logistics Center powierzchnia obiektu magazynowego to 1500 m2. Hala magazynowa będzie miała od 6 do 8 m wysokości i dwie bramy o wymiarach 4,5x4 m. Nowoczesny budynek socjalno-biurowy wyposażony zostanie w klimatyzację. Istnieje możliwość dostosowania obiektu do potrzeb najemcy. Teren wokół obiektu zostanie ogrodzony i wyłożony kostką. Powstaną też place manewrowe i miejsca parkingowe. 3. Popyt. Szacuje się, iż popyt na powierzchnię magazynową w Krakowie corocznie będzie się zwiększał o m2, podaż jednak wciąż nie nadąża z tym zapotrzebowaniem. 4. Czynsze. Stawki czynszowe za powierzchnie magazynową to od 4 do 10 EUR /m2 podwyższonego standardu, zaś od 2 do 4 EUR / m2 za niski standard, przeważnie nieogrzewanych, powierzchni składowania. Aby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontakt: Joanna Ociepka, tel joanna.ociepka@ober-haus.pl 9

10 IV. GRUNTY 1.Podaż. Podaż gruntów z wydanymi decyzjami o warunkach zabudowy w III kwartale 2008 uległ zwiększeniu. 2.Popyt. Zainteresowanie gruntami przygotowanymi pod inwestycje utrzymuje się na stałym poziomie, lecz brakuje ze strony inwestorów decyzji o zakupie, zauważalne jest wyczekiwanie z podejmowaniem końcowej decyzji. 3.Koszty. Cena ofertowa gruntu w przeliczeniu na 1 m2 powierzchni użytkowej budynku kształtuje się na poziomie 1500 do 2100 zł, inwestorzy są skłonni zaakceptować cenę od 1100 do 1400 zł do metra kwadratowego powierzchni użytkowej budynku, który może być zrealizowany na przedmiotowym gruncie. 4.Inwestycje. Zauważamy stały popyt w sektorze nieruchomości komercyjnych, stąd III kwartał 2008 r. nadal był dobrym okresem do uruchamiania nowych inwestycji komercyjnych z segmentu powierzchni biurowych oraz magazynowych. Aby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontakt: Jacek Augustyn, tel jacek.augustyn@ober-haus.pl Łódź Łódź jest trzecim miastem w kraju pod względem liczby ludności ( osób) i czwartym pod względem powierzchni (293,25 km²). Stanowi metropolię o łącznej liczbie blisko mieszkańców, gdzie w 23 uczelniach wyższych studiuje ponad osób. Zaletą geograficzną Łodzi jest to, że położona jest przy przecięciu ważnych, europejskich szlaków komunikacyjnych, gdzie wkrótce skrzyżują się nitki autostrad północ-południe oraz wschód-zachód (A1-A2). Kolejnym atutem regionu jest rozwinięta infrastruktura kolejowa oraz lotnicza (Port Lotniczy im. Władysława Reymonta). Dzięki specyficznym warunkom, takim jak liczna kadra wykwalifikowanych pracowników, rozwinięta komunikacja, konkurencyjne ceny usług oraz niskie koszty zatrudnienia, stanowią znakomite warunki dla potencjalnych inwestorów. Miasto jest doceniane przez wiele firm, które ulokowały tutaj swoje siedziby oraz te, które planują to zrobić w najbliższym czasie. Łódź staje się obecnie naturalnym kierunkiem rozwoju dla wielu renomowanych inwestorów ( takich jak Philips, Bosch, Siemens, Panattoni i ostatnio Dell). Obecnie trwa realizacja strategicznych dla miasta budynków biurowych klasy A (University Business Park, Taurus, Forum76, Cross Point, Red Tower). Bardzo cenione są rewitalizacje zabytkowych budynków pofabrycznych (Textorial Park, St. Paul's Development, Centrum Biznesowe Synergia), w których również powstaną powierzchnie biurowe o wysokim standardzie. 10

11 Łódź powoli staje się dla stolicy poważnym partnerem biznesowym - znajduje się na tyle blisko Warszawy, aby móc stworzyć dla niej zaplecze gospodarcze. I. RYNEK POWIERZCHNI BIUROWYCH. 1. Popyt. Popyt na powierzchnie biurowe klasy A jest zdecydowanie wyższy niż podaż. W bieżącym roku oddano kilka obiektów dobrej klasy, ale niestety nadal jest to zbyt mało, aby zadowolić potencjalnych inwestorów i dać im możliwości do lokowania swoich przedsięwzięć w tym mieście. Najemcy poszukują głównie budynków dobrze zlokalizowanych, reprezentacyjnie wykończonych z pełną infrastrukturą technicznotelekomunikacyjną. Standardem staje się klimatyzacja oraz nowoczesne systemy bezpieczeństwa. 2. Podaż. Podaż powierzchni biurowych wysokiej klasy nadal nie jest na zadowalającym poziomie. Dostrzeżony niedobór tego typu powierzchni spowodował, iż Łódź jest w tej chwili swoistym placem budowy centrów biznesowych. Kilka projektów jest obecnie w fazie budowy (GTC, Cross Point, Aurus, Synergia). Można przypuszczać, iż znaczący wzrost podaży powierzchni biurowych klasy A przyciągnie inwestorów mających możliwość ulokowania tutaj swoich przedsiębiorstw wpłynie pozytywnie na rozwój całego regionu. Ceny na rynku powierzchni biurowych klasy A kształtują się na poziomie od 15 EURO/mkw do 19 EURO/mkw. Nazwa: University Business Park właściciel : GLOBE TRADE CENTRE S.A. Kompleks biurowy usytuowany jest w samym centrum Łodzi na ulicy Wólczańskiej, w pobliżu Politechniki Łódzkiej. Składa się z dwóch niezależnych 7 kondygnacyjnych obiektów o łącznej powierzchni m2. Oferowana powierzchnia typu open space klasy A. University Business Park został zaprojektowany tak, aby spełniać najwyższe wymagania przyszłych najemców. Budynki będą wyposażone w klimatyzację, nowoczesne systemy telekomunikacyjne, podwieszane sufity, kontrolę dostępu do powierzchni biurowych oraz profesjonalną ochronę. Wśród dodatkowych udogodnień dla przyszłych użytkowników znajdzie się także podziemny parking dla 600 samochodów oraz myjnia. Powierzchnia użytkowa: m² Budynek A IV kwartał 2009, Budynek B I kwartał 2010 Czynsz:16 EUR/m²/miesiąc Nazwa: FORUM 76 Inwestor: Virako Sp. z o.o. Projekt znajduje się na skrzyżowaniu Al. Marsz. J. Piłsudskiego i Stefana Kopcińskiego. Dysponuje biurowymi najwyższej klasy A. Inwestycja obejmuje budynek biurowy o łącznej powierzchni użytkowej m2, powierzchni handlowej 411 m2 i 7 020m2 powierzchni biurowej. Powierzchnia jednej kondygnacji to 900m m2. Dostępność:? Nazwa: Gdańska 47 Właściciel: Tekum sc Obiekt zlokalizowany jest centrum Łodzi na ul. Gdańskiej, pomiędzy ul. Więckowskiego i ul. Zieloną, w pobliżu centrum Manufaktura. Oferowana powierzchnia jest typu open space. W każdym z lokali znajdują się nowocześnie 11

12 wyposażone łazienki oraz aneksy kuchenne. Cały kompleks liczy około 7500 m² powierzchni użytkowej klasy B+. Na terenie obiektu znajdują się cztery budynki o charakterze biurowym oraz budynek administracji. Nieruchomość posiada parking na ponad 350 samochodów. Cały teren wyłożony został kostką brukową. Do wynajęcia dostępna będzie powierzchnia biurowa o łącznej wielkości ok.1500m2. Obecnie trwa ostatni etap rewitalizacji - remont pofabrycznego obiektu na ulicy Wólczańskiej. Zakończenie całości inwestycji nastąpi na koniec 2008 roku. Textorial Park Inwestor: St. Paul's Developments Projekt znajduje się na ul. Tymienieckiego 30a i dysponuje nowoczesnymi powierzchniami biurowymi najwyższej klasy w oryginalnej zabudowie. Inwestycja obejmuje 3 budynki o łącznej powierzchni użytkowej m2, powierzchni handlowej 350 m2 i 240 miejsc parkingowych. Dostępność: III kwartał 2008r. - dla budynku magazynowego B1; IV kwartał 2008r. dla pozostałych budynków. Popyt. Ok. 1/3 inwestycji zostało wynajęte (podpisane umowy) Dołączając negocjowane umowy pozostało około 40 % powierzchni do wynajęcia. Czynsze: Euro /m2 Koszty eksploatacyjne: 15 PLN/m2 Nazwa: Business House Inwestor: PTP W centrum Łodzi, na ul. Gen. Lucjana Żeligowskiego 8/10, niedaleko od ul. Piotrkowskiej, Pałacu Poznańskiego, Manufaktury, powstał nowoczesny kompleks biurowy dla firm Business House. Jego inwestorem jest firma PTP specjalizująca się w doradztwie finansowym, pośrednictwie inwestycyjnym i działalności inwestycyjnej. Kompleks składa się z trzech budynków o łącznej powierzchni użytkowej 9000metrów kw. z możliwością dostosowania wielkości pomieszczeń to potrzeb najemcy. Powierzchnia użytkowa: 9000m2 Cena:50-80 PLN/m2? Projekty w trakcie realizacji Nazwa:Cross Point Łódź Inwestor:Mermaid Properties Sp. Z o.o. Budynek na skrzyżowaniu ulic, przy trasie Gdańsk- Katowice. Kompleks biurowy będzie doskonale widoczny i rozpoznawalny z dużej odległości. Dawniej budynek pełnił funkcję produkcyjną, mieściła się tutaj siedziba znanej i cenionej do dziś firmy odzieżowej Próchnik. Powstanie tutaj nowoczesny biurowiec klasy B+/A-. Prace modernizacyjne 7 kondygnacyjnego obecnie budynku obejmują wymianę fasady, rozbudowę patio, wymianę instalacji, adaptację przestrzeni. Dla najemców zostanie przygotowanych 175 miejsc parkingowych. Powierzchnia użytkowa budynku zostanie powiększona do m 2. Zakończenie I fazy inwestycji II kwartale 2009r. Faza II - budowa nowego piętnastokondygnacyjnego budynku z garażem podziemnym dla 200 samochodów. 12

13 Powierzchnia użytkowa kompleksu: 34150m2 RED Tower Red Tower (dawniej Bre Tower) znajduje się na ul. Piotrkowskiej 148/150. Budynek ma 76 m wysokości, będąc tym samym najwyższym biurowcem w Łodzi. Całkowita powierzchnia budynku wynosi ok m2, powierzchnia użytkowa 12500m2, natomiast kubatura ok m3, 22 kondygnacje. Wybudowany został w 1978r. Projekt budynku opracował zespół architektów z biura AGG - Architekci Grupa Grabowski Spółka z o.o. Podczas remontu, trwającego od maja 2006 do 2008 roku, biurowiec przeszedł gruntowną modernizację, zyskując przede wszystkim nową elewacje oraz nową nazwę nawiązującą do jego czerwonego koloru. Powierzchnia do wynajęcia: m2 Ceny: 60 PLN/m2 Nazwa: AURUS Inwestor: Echo Inwestment Aurus to biurowiec zlokalizowany w dzielnicy Widzew, w al. Piłsudskiego 86. Łączna powierzchnia użytkowa budynku Aurus to 26 tys. mkw. Budynek składa się z jedenastu kondygnacji: jednej podziemnej i dziesięciu naziemnych. Biurowiec o standardzie klasy A, stworzony został w myśl ergonomii biznesu. Poszczególne kondygnacje można dowolnie adaptować zarówno do biur typu open space, jak i do biur o formule gabinetowej. Prostą bryłę budynku podkreślają duże, regularnie rozmieszczone ciepłochłonne okna, które zapewniają komfort termiczny, ochronę przeciwsłoneczną i ochronę przed hałasem. Do dyspozycji najemców jest 381 miejsc postojowych na dwóch parkingach: 262 miejsca w garażu podziemnym oraz 119 miejsc na parkingu naziemnym. Autorem projektu jest Biuro projektowe B ART, Pracownia Architektury, Urbanistyki i Wnętrz Bartłomiej Biełyszew z Warszawy. Przewidywany termin oddania budynku do użytkowania przypada na IV kwartał 2009 roku. Powierzchnia do wynajęcia: 26000m2 Ceny: 16 Euro/m2 Nazwa: Centrum Biznesowe Synergia Właściciel: Inter Mar Kolejna przedsięwzięcie firmy Inter Mar, w al. Kościuszki 103/105 oraz na ul. Wólczańskiej 128/134, to rewitalizacja dawnej fabryki wyrobów wełnianych i bawełnianych Adolfa Daubego. Budynki biurowe klasy A położone w ścisłym centrum Łodzi, strefa 0. Odrestaurowany został w sposób oddający historyczny charakter obiektu w połączeniu najbardziej współczesnych rozwiązań materiałowych. 13

14 Cegła i stal, cegła i szkło, cegła i drewno. Podczas renowacji zostały wykorzystane najnowocześniejsze, przyjazne środowisku i człowiekowi materiały. Obiekt posiada system bezpieczeństwa, monitoring, parking dozorowany, system p.poż., awaryjne zasilanie. Powierzchnia użytkowa: 8000m2 Ceny: 50-80PLN/m2 Termin zakończenia I etapu I kwartał 2009 II. RYNEK POWIERZCHNI HANDLOWYCH. Łódź jest miastem, które ma jeden z najwyższych współczynników powierzchni hipermarketów przypadającej na tysiąc mieszkańców. Większość istniejących obiektów handlowych stanowią hipermarkety wraz z pasażami handlowymi. Większość z nich powstała w latach Najbardziej lubiana stała się Manufaktura, która stanowi nie tylko miejsce dokonywania zakupów i spędzania wolnego czasu, ale jest również obiektem wycieczek turystycznych. Dużą popularnością cieszą się Galeria Łódzka, Pasaż Łódzki oraz King Cross. Kilka lat temu ogromne znaczenie dla handlu łódzkiego miały sklepy na ul. Piotrkowskiej. Obecnie zakazy wjazdu na tę ulicę oraz trudności z parkowaniem pojazdów zniechęciły klientów. Sklepy są wypierane przez kawiarnie oraz bardzo lubiące tę ulice banki. Duże znaczenie dla Łodzi ma mieszczące się w Rzgowie Centrum Handlowe Ptak. Przyciąga ono handlowców z całej Polski, a nawet Europy. Łodzianie dumni są z takich projektów, jak Manufaktura, która powstawała przez kilka lat na terenach byłej fabryki Poznańskiego. Oznaki silnego ożywienia gospodarczego w ostatnich latach przyciągnęły znaczących w świecie producentów, którzy ulokowali tutaj swoje zakłady. Wpłynęło to na obniżenie poziomu bezrobocia i rozwój całego miasta. W planie jest budowa obiektu łączącego zabytkowy charakter pofabrykanckiej Łodzi z nowoczesnością przy al. Politechniki 5. Obecnie w trakcie realizacji jest kolejny projekt budowy Centrum Handlowego, w którym znajdzie się sklep meblowy szwedzkiej firmy Ikea. Będzie zajmować powierzchnię 120 tyś mkw z czego sklep Ikea zajmie 33 tyś mkw. Ikea w Łodzi będzie największym sklepem w Polsce. Oddanie do użytku tego najbardziej oczekiwanego przez łodzian sklepu ma nastąpić w sierpniu 2009 roku. Czynsze za wynajem powierzchni magazynowych ustalane są indywidualnie z każdym najemcą. Szacuje się, iż kształtują się średnio na poziomie od 45 EUR/mkw do 100 EUR/mkw. Główne Galerie Handlowe: Manufaktura, ul. Karskiego 5 Inwestor: Apsys Projekt Manufaktura to połączenie historii z nową jakością. Obok historycznych, ceglanych elewacji można tu zobaczyć nowoczesną, przeszkloną fasadę wejściową centrum handlowego. Wnętrze galerii oraz architektura rynku również została zaprojektowana tak, aby przypomnieć o dalszej i bliższej historii Łodzi. Taki wizerunek Manufaktury zaprojektowała renomowana firma Virgile&Stone z Londynu 14

15 współpracująca z biurem architektonicznym z Lyonu - SudArchitectes. Manufaktura posiada nie tylko najnowsze rozwiązania konstrukcyjno projektowo architektoniczne, ale również najnowsze technologie związane m. in. z dostawami energii elektrycznej do urządzeń chłodniczych, oświetleniowych i systemów kontroli. Systemy klimatyzacyjne, punkty świetlne oraz systemy kontroli dostępu są monitorowane, a także częściowo sterowane przez specjalny system. 27ha terenu, m 2 powierzchni po modernizacji, m 2 powierzchni nowej. Powierzchnia użytkowa: m2 Galeria Łódzka Inwestor: ECE Projektmanagment Polska Centrum handlowe w alei Piłsudskiego 15/23, w samym centrum miasta. Swoją architekturą i kolorystyką Galeria nawiązuje architekturą do okolicznych budynków pofabrycznych. 4 poziomowy budynek galerii handlowej jest wybudowany w kształcie litery "L" na terenie opadającym z północy na południe, co powoduje, że poziom znajdujący się na wysokości gruntu od wejścia północnego, staje się pierwszym piętrem od strony wejścia południowego. Budynek Galerii otacza 4 poziomowy, parking na 1400 samochodów. Powierzchnia handlowa wynosi ok m². Wewnątrz znajduje się hipermarket, ok. 170 sklepów oraz kilka restauracji. Budynek oddany do użytku w październiku 2002r. Powierzchnia handlowa: m2 Centrum Handlowe M1 ul. Brzezińska 27/29 Właściciel: Apollo-Rida Poland Centrum handlowe zlokalizowane jest przy trasie wylotowej w kierunku Warszawy. Swoje sklepy mają tutaj między innymi takie firmy jak: Real, Praktiker, Media Markt. Powierzchnia handlowa m2 Wolne powierzchnie: brak Zainteresowanie najmem powierzchni handlowych nadal jest bardzo duże. C.H.Tulipan ul. Piłsudskiego 94 Inwestor: Apsys Centrum Handlowe zlokalizowane przy głównej arterii łódzkiej Al. Piłsudskiego. Centrum zostało otwarte w sierpniu 1999 roku i było w tym czasie największym w Łodzi. Mieści się tutaj hipermarket Real oraz 58 butików i punktów usługowych. 15

16 Strefa potencjalnych klientów: zasięg w promieniu 15 min jazdy samochodem: mieszkańców miejsc parkingowych. Powierzchnia całkowita m 2 Wolne powierzchnie: brak Centrum Handlowe Ptak S.A. Właściciel: Antoni Ptak Znajdujący się w Rzgowie pod Łodzią największy ośrodek handlu odzieżą w Polsce oraz jeden z większych w Europie. Centrum składa się z 8 hal targowych, mieszczących po kilkadziesiąt bądź więcej stanowisk. Skupia ono zarówno przedsiębiorców detalicznych, jak i hurtowników, swoje sklepy firmowe. Przy kompleksie znajduje się parking na około 6 tysięcy samochodów oraz dworzec autobusowy. Działalność handlową prowadzi tu ponad 3500 producentów i importerów z kraju i z zagranicy. Nowoczesne obiekty handlowe o pow m2, położone na obszarze 20 ha, odwiedzane są codziennie przez tysiące kupujących zarówno z Polski, jak i z państw sąsiadujących. Powierzchnia terenu: 20 ha Powierzchnia handlowa: m2 Cena: PLN/m2 Łódzki Rynek Hurtowy "ZJAZDOWA" S.A..Dziś na powierzchni 12 ha funkcjonują cztery hale handlowe o profilu ogólnospożywczym oraz rynek sprzedaży płodów rolnych. Zgodnie z realizacją programu Rynku Rolnego Regionu Łódzkiego, w składzie akcjonariuszy zasiada 13 gmin województwa z wiodącą rolą gminy Łódź, a kolejnych kilkanaście podjęło uchwały o przystąpieniu do Spółki. Dążąc do rozwoju Centrum, Zarząd Spółki zrealizował projekt inwestycyjny o nazwie "hala logistyczna owoców i warzyw". Przygotowywane są tu produkty rolne do sprzedaży według norm obowiązujących w Unii Europejskiej i na zasadach współpracy z grupami producentów rolnych z regionu łódzkiego. Centrum Handlowe Port Łódź Inwestor: Inter IKEA Centre Polska S.A. Port Łódź ma być jednym z większych centrum handlowym w regionie łódzkim. Wartość inwestycji wynosi 200 milionów euro. Całkowita powierzchnia centrum handlowego to 120 tys. m2, w tym około 33 tys. m2 zajmować będzie pierwszy w Łodzi i największy w Polsce sklep IKEA. Kompleks ma być o około 50% większy od znanego centrum w podwarszawskich Jankach. Na terenie Portu Łódź, poza sklepem IKEA, będzie się mieścić ponad 200 sklepów i punktów usługowych o zróżnicowanej ofercie. Port Łódź będzie zlokalizowany na ul. Pabianickiej i Chocianowickiej, w odległości ok. 9 km od centralnego punktu miasta. IKEA przeznaczyła kwotę 11 mln euro na inwestycję w infrastrukturę miasta. Oddanie do użytku IKEA: sierpień 2009r. 16

17 Centrum biznesowo-handlowo-rozrywkowe Al. Politechniki 5 Kolej inwestycja łącząca historię z nowoczesnością to powstające na terenie przedwojennej fabryki Juliusza Albrechta i Józefa Gampe centrum, która zajmie teren o powierzchni przekraczającej 3 ha między al. Politechniki i ul. Rembielińskiego, kampusem Politechniki Łódzkiej. Obiekt będzie kolejnym przykładem połączenia nowoczesnej architektury ze zrewitalizowanym zabytkowym obiektem, nawiązującym do przemysłowej tradycji Łodzi. W kompleksie znajdzie się hotel, luksusowy biurowiec klasy A, o powierzchni m 2, galeria handlowa z supermarketem i butikami, 15 sal kinowych, liczne restauracje, bary i kawiarenki, całoroczne lodowisko, kryty basen, klub fitness, SPA, boisko do squash. Planowane jest 2732 miejsca parkingowe. Autorem koncepcji architektonicznej jest warszawska firma Chapman Taylor. Realizacja 2008 oddanie do użytku 2011r. III. RYNEK POWIERZCHNI MAGAZYNOWYCH Łódź ze względu na jej centralne położenie staje się miastem, w którym dynamicznie rozwija się rynek powierzchni magazynowych. Nie bez znaczenia dla rynku magazynów jest bliskość stolicy, a także skrzyżowań tras A1 i A2 w okolicy Strykowa. Stryków, Piotrków Trybunalski to ulubione miasta, w których powstają ogromne centra logistyczne. W 2008 roku odnotowano rekordową liczbę podpisanych umów najmu. Popyt na powierzchnie magazynowe jest nadal bardzo duży. Recesja, jaka panuje na rynku mieszkaniowym, nie zagraża inwestycjom magazynowych. Deweloperzy nadal poszukują atrakcyjnych lokalizacji pod budowę centrów logistycznych w regionie łódzkim. Nowoczesne parki logistyczne oferują również niewielkie moduły o powierzchni około 700m2, co umożliwia rozwój małych i średnich przedsiębiorstw. Dotychczas najmniejszy moduł możliwy do wynajęcia to była niebagatelna powierzchnia 2700m2. Z tego powodu wiele firm szukało powierzchni magazynowych w starszych pofabrycznych budynkach, często nie spełniających norm bezpieczeństwa. W związku z rosnącym zapotrzebowaniem na małe moduły w Łodzi powstają tego typu obiekty (Panattoni, ul. Dostawcza/Puszkina) Wciąż rośnie popyt na nowoczesne powierzchnie magazynowe, dlatego planowane są kolejne inwestycje. W Polsce centralnej koncentrują się w trzech lokalizacjach: Łodzi, Piotrkowie Trybunalskim i Strykowie. Rok 2008 jest niewątpliwie udanym dla inwestycji magazynowych w regionie łódzkim. Popyt na magazyny jest napędzany przez firmy z branży logistycznej, sieci sklepów z branży spożywczej, papierniczej, metalowej oraz kosmetycznej. Czynsze za wynajem wahają się między 3,3 EUR/mkw do 5 EUR/mkw w zależności od lokalizacji obiektu w stosunku do głównych dróg oraz centrum miasta, a także od potrzeb indywidualnych najemcy. W najbliższym czasie spodziewany jest niewielki wzrost cen. 17

18 Nazwa: Panattoni Park Inwestor: Panattoni Panattoni oferuje nowoczesne parki magazynowe zaprojektowane z myślą o średnich i dużych najemcach z przeznaczeniem na centra logistyczne lub nowoczesne powierzchnie produkcyjne. Przygotowanie powierzchni następuje ściśle pod potrzeby najemcy. Panattoni Park South znajduje się w południowej część Łodzi, przy ul. Granicznej, w pobliżu autostrady A 1 w kierunku Piotrkowa Trybunalskiego. Powierzchnia: m2 Dostępna powierzchnia: m2 Panattoni Park Łódź East III znajduje się w dzielnicy Łodzi Widzew Olechów, na ul. Zakładowej w pobliżu autostrady A1 z Gdańska do Cieszyna i planowanego węzła łączącego autostrady A1 i A2. Powierzchnia: m2 Dostępna powierzchnia: m2 Panattoni Small Business Center znajduje się w dzielnicy Łodzi na ul. Puszkina/ Dostawcza. Powierzchnia: m2 Dostępna powierzchnia: m2 Nowobudowane hale posiadają: doki rozładunkowe (1 dok/ 800m2), place manewrowe dla tirów (35m po obu stronach budynku), optymalne rozmieszczenie słupów 12m x 24m, wysokość 10m, nośność posadzki 5 T/m2, Crossdock, bocznice kolejowe, telewizja przemysłowa, klapy dymowe. Inwestor buduje konieczne powierzchnie biurowe na życzenie najemcy. Powierzchnia ogółem: m2 IV. GRUNTY Niewielki spadek popytu na mieszkania spowodował zatrzymanie wykupu gruntów inwestycyjnych pod budowę osiedli mieszkaniowych. Obecnie w Łodzi mamy do czynienia z dużą podażą gruntów inwestycyjnych w cenach, które ukształtował boom z 2007 roku. Dopóki sytuacja na rynku mieszkaniowym nie poprawi się, dopóty nie będzie chętnych na zakup działek deweloperskich. Ceny działek pod budownictwo mieszkaniowe wielorodzinne kształtują się od 1000zł/mkw do 2500zł/mkw. Obserwujemy duże zainteresowanie zakupem działek pod budowę domów jednorodzinnych. Ze względu na wysokie ceny działek w obrębie miasta, klienci decydują się często na zakup działek poza granicami Łodzi, gdzie można jeszcze kupić działkę w cenie około 150 zł/mkw. Natomiast w granicach miasta ceny działek pod domy jednorodzinne kształtują się w cenach od 200zł/mkw do 500zł/mkw. Natomiast obserwujemy niezmiennie duży popyt na grunty pod budowę centrów logistycznych. Korzystna koniunktura w gospodarce oraz rosnąca wartość inwestycji zagranicznych spowodowały wzrost zainteresowania gruntami. Największy popyt na grunty jest w lokalizacjach w pobliżu ważnych węzłów komunikacyjnych (Stryków połączenie A1 i A2). 18

19 Grunt nadający się pod budowę centrum logistycznego musi spełniać wiele warunków. Jeśli taki grunt je spełnia to cena jego jest bardzo wysoka może się wahać od 200zł/mkw do 500 zł/mkw. W granicach miasta cena może być o wiele wyższa. Aby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontakt: Monika Kaźmierczak, tel monika.kazmierczak@ober-haus.com Gdańsk, Gdynia, Sopot Trójmiejski rynek nieruchomości komercyjnych przeżywa w ostatnim roku dość dynamiczny rozwój. Dotyczy to głównie sektora biurowego. Ci spośród inwestorów, którzy podjęli decyzję (mimo złej koniunktury w latach 2005 i 2006) o realizacji nowych projektów biurowych, postąpili bardzo słusznie, odnosząc wielki sukces. Również istniejące na rynku od wielu lat budynki biurowe, w których jeszcze przed kilkunastoma miesiącami wynajętych było 30-40% powierzchni, zasiedlone zostały przez najemców niemal w 100 %. Taki wzrost zainteresowania powierzchniami biurowymi wynika z ciągle dynamicznie rozwijającej się gospodarki, a co za tym idzie, lokowaniem się na naszym rynku nowych firm z różnych branż. Ma to również znaczący wpływ na wzrastający w bardzo szybkim tempie popyt na nowoczesne powierzchnie magazynowe. Tak znaczący wzrost popytu na nieruchomości komercyjne skutkował wyraźnym wzrostem czynszów najmu i to zarówno na powierzchniach handlowych, jak i biurowych czy magazynowych. Co więcej, w ciągu ostatnich miesięcy widać wyraźnie coraz większe zapotrzebowanie wśród najemców na duże powierzchnie. Warto również podkreślić, że nie bez znaczenia pozostaje dla najemców standard powierzchni i budynku. Najemcy coraz mniej chętnie decydują się na powierzchnie w starych budynkach. Jeśli w ogóle, to jako lokalizację tymczasową (na rok lub krócej) w oczekiwaniu na docelową powierzchnię w obiekcie o wyższym standardzie pozostającym jeszcze w fazie realizacji. I. RYNEK POWIERZCHNI BIUROWYCH 1. Podaż. Szacuje się, że ogólna podaż powierzchni biurowej w Trójmieście to ok m2. - ostatnio oddane projekty: * I etap projektu Arkońska Business Park (budynki A1 i A2). Obiekty zlokalizowane są w Gdańsku na ul. Arkońskiej. Inwestorem tego projektu jest trójmiejska firma Torus Sp. z o.o. Dwa pierwsze budynki mają powierzchnię najmu m 2. Cały projekt będzie wynosić m 2 w pięciu budynkach. Oba budynki zostały wynajęte. Jednym z największych najemcą jest GE Money Bank * I etap projektu Łużycka Office Park (2 budynki) obiekt zlokalizowany jest w Gdyni na ul. Łużyckiej na działce o powierzchni ok. 2,3 ha i składać się będzie docelowo z pięciu budynków. Inwestorem jest gdyński deweloper Allcon. Oddane do użytku budynki mają powierzchnię najmu ok m 2 każdy. Cały projekt ma liczyć ok m 2 powierzchni nadziemnych, a wraz z powierzchniami podziemnymi m 2. 19

20 * I etap Centrum Biurowe Grunwaldzka jest to część zakrojonego na dużą skalę przedsięwzięcia realizowanego pod roboczą i obiegową nazwą Stare koszary. Inwestorem jest Grupa Inwestycyjna Hossa S.A. Projekt realizowany jest na ponad 20 ha działce położonej w Gdańsku (Gdańsk Wrzeszcz), na której jeszcze do niedawna funkcjonowały koszary wojskowe. Część budynków będących pod ochroną konserwatora zabytków odrestaurowano i przystosowano na potrzeby biurowe. Docelowo ma tu powstać ok m 2 powierzchni biurowej. W zrewitalizowanych starych budynkach oddano do użytku ok m 2 powierzchni w standardzie B+. * Budynek biurowy Ka5 oddany do użytku w marcu tego roku przez Grupę Inwestycyjną MART. Jest to obiekt biurowy klasy B zlokalizowany w Gdańsku przy ul. Kartuskiej. Ma powierzchnie 3800 m 2 i jest wynajęty w 100% - nowe projekty: * W czerwcu 2008 roku rozpoczęto realizację II etapu projektu Arkońska Business Park (budynki A3, A4, A5), o powierzchni najmu m 2 * Trwa realizacja kolejnego etapu projektu Łużycka Office Park (trzy budynki). Planowany termin oddania do użytku koniec 2009 roku. Powierzchnia najmu całego projektu to ok m 2 ( m 2 wraz z powierzchniami podziemnymi) ok. 650 miejsc parkingowych naziemnych i podziemnych. * Rozpoczęła się realizacja jednego z największych i chyba najbardziej nowoczesnych biurowców na terenie Trójmiasta. Projekt o nazwie Tryton realizowany przez Echo Investment położony jest w Gdańsku przy ul. Jana z Kolna Placu Solidarności. Planowana powierzchnia najmu to ok m 2. Projekt składa się z trzech przylegających do siebie budynków stanowiących zwartą całość. Planowane oddanie do użytku w 2010 roku. * W ostatniej fazie realizacji jest zlokalizowany w Gdańsku przy ul. Abrahama nowy budynek biurowy o pow. najmu ok m 2. Inwestor firma Konsultant. Planowane oddanie do użytku jeszcze w 2008 roku. * Trwa budowa niewielkiego biurowca zlokalizowanego w Gdańsku przy ul. Hynka. Pow. budynku to ok m 2. Inwestorem jest Inpro S.A. Oddanie do użytku koniec 2009 roku. * W ostatniej fazie realizacji pozostaje projekt Centrum Majkowskiego. Jest to budynek biurowo-parkingowy realizowany w ramach dużego projektu pod nazwą Centrum Sopotu. Inwestorem jest spółka celowa Centrum Majkowskiego Sp. z o.o. Jej udziałowcami są min. Miasto Sopot, NDI S.A. i Bank PKO BP S.A. Budynek liczy m2 powierzchni i oddany do użytku ma być jeszcze w tym roku. Swoją siedzibę w tym budynku będzie miał generalny wykonawca a zarazem inwestor NDI S.A. Budynek zlokalizowany jest w Sopocie u zbiegu ulic Powstańców Warszawy i Majkowskiego. * Również w realizacji pozostaje zlokalizowany w Gdańsku Oliwie budynek o powierzchni ok m 2. Projekt o nazwie Alfa realizowany jest przez Alfa Investment. 2. Popyt. W zasadzie od 2007 roku obserwujemy bardzo wyraźny wzrost popytu na powierzchnie biurowe. W budynkach klasy A wskaźnik niewynajętej powierzchni zmalał w zasadzie do 0 co więcej właściciele mogą wybierać najemcę. Jeszcze w 2007 roku ten wskaźnik w budynkach klasy A oscylował na poziomie 2-4%, a w budynkach klasy B 6-8%. Tym czasem również powierzchnie biurowe w budynkach klasy B są wynajęte niemal w całości, a wskaźnik niewynajętej powierzchni nie przekracza 2 %. 20

21 3. Czynsze. Stawki czynszu w ciągu ostatnich miesięcy mają wyraźny trend wzrostowy. Jeszcze w 2007 roku obserwowano czynsze na poziomie zł za m 2. Tymczasem już w 2008 roku zdecydowanie wzrosła dolna stawka czynszu. I tak szacuje się, że za powierzchnie biurowe w biurowcach klasy A czy B+ trzeba już zapłacić zł za m 2. Przy dodatkowych kosztach eksploatacyjnych na poziomie zł za m 2. Przy czym za powierzchnie mniejsze (do 250 m 2 stawki czynszu wahają się między zł za m 2, natomiast za duże powierzchnie m 2 stawki te rozpoczynają się od kwoty zł za m 2, a w niektórych lokalizacjach osiągają nawet wartość 65 zł za m 2. Warto zaznaczyć, że w związku z niestabilnym kursem PLN do EUR właściciele coraz częściej zawierają Umowy z PLN co jeszcze do niedawna było rzadkością. USD natomiast został zupełnie wyparty z umów najmu. 4. Inwestycje. Na trójmiejskim rynku w zasadzie nie odnotowano zakupów projektów biurowych, ponieważ większość transakcji na takie obiekty została dokonana w 2007 roku. W tym roku w ofercie sprzedaży są na rynku 4 obiekty biurowe o łącznej powierzchni ok m 2. II. RYNEK POWIERZCHNI HANDLOWYCH. 1. Podaż: Całkowita powierzchnia handlowa w trójmiejskich centrach handlowych szacowana jest na ok m 2. - główne galerie handlowe GALERIA BAŁTYCKA a. lokalizacja Gdańsk Wrzeszcz ul. Grunwaldzka b. powierzchnia powierzchnia całkowita m2 powierzchnia handlowa m2 obiekt w całości wynajęty c. główni najemcy Saturn Carrefour Peek & Clopenburg PARK HANDLOWY MATARNIA (III ETAP) a. lokalizacja Gdańsk Matarnia ul. Złota Karczma b. powierzchnia handlowa po zakończeniu III etapu m2 (I etap , II etap , III etap ) Wolnej powierzchni ok m2 (jest to powierzchnia do ewentualnego wygospodarowania na I piętrze po wykonaniu niezbędnych prac) c. główni najemcy OBI, Electro Word, C&A, BOMI,EMPIK PORT RUMIA CENTRUM HANDLOWE AUCHAN a. lokalizacja 21