Bezdomni żołnierze Okiem obcego Sumo ma się źle

Transkrypt

1 11 (29) November/listopad 2008 ISSN Belfast: Kiedyś nikt nie wspominał o religii Bezdomni żołnierze Okiem obcego Sumo ma się źle

2

3 Kilka słów na początek Listopad 2008 November 2008 Mieszkamy na Wyspach i jesteśmy Polakami. Czytamy polską prasę, od czasu do czasu lepimy pierogi, interesujemy się tym, co wyprawiają w kraju nasi politycy, głosujemy. Czy jednak jesteśmy patriotami? 11 listopada obchodzimy najważniejsze święto w polskim kalendarzu odzyskania niepodległości przez Polskę. Wywieśmy flagi w naszych oknach. O 11:00 jedenastego listopada uśmiechnijmy się do naszych rodaków, z którymi pracujemy, spotykamy się, mieszkamy. Bo przecież możemy być dumni, że jesteśmy Polakami. Dlaczego? Oto 11 powodów: 1. Nasz język jest piękny. I bardzo trudny, ale to czyni go wyjątkowym. Kto tak ślicznie szemrze i szeleści, jak my? 2. Historia bolesna i wspaniała. Odzwierciedla wszystkie nasze wady i zalety. 3. Zaradność odnajdujemy się w każdych warunkach. 4. Jak mawiają o nas Anglicy: We work hard and play hard. 5. Smak żurku i chleba. Kiełbasy też. I pomidorowej ze śmietaną. I, ach... ten bigosik... a pierogi z kapustą i grzybami? 6. Kochamy aż do bólu. Jesteśmy rodzinni i romantyczni. 7. Nasza filozofia: Gość w dom, Bóg w dom. Nikt z naszego domu nie wyjdzie głodny. Nigdy. 8. Złota polska jesień. Rano przymrozki, po południu jasne, ciepłe słońce z wiatrem, który szczypie w policzki. 9. Krajobrazy góry, doliny, morze i połoniny. Mamy nawet jedną pustynię (Błędowską). 10. Kochanowski, Szymborska, Miłosz, Tischner, Herling-Grudziński, Tuwim, Lem Tu niech każdy wpisze, co uważa za stosowne. Dlatego zostawiam dużo miejsca To miłe być Polakiem. Aleksandra Łojek-Magdziarz Zobacz: rodzinne dokarmianie łabędzi. Kraków, Fot. Bartłomiej Kwieciszewski November 2008 listopad

4 LINKw numerze Historia - Niepodległość na galowo 27 Obok nas 30 Turystyka - Peru 32 11(29) 6 POLSKA Ogólnoświatowy kryzys dotknął też i Polskę. Jakie są jego objawy? Paweł Bruger 20 REPORTAŻ Jak pokierujemy przyszłością na obczyźnie, zależy od nas samych. Aleksandra Kaniewska 30 OBOK NAS Obcokrajowcy rozkładają Polaków na czynniki pierwsze. Aleksandra Łojek-Magdziarz 8 ŚWIAT W Izraelu zamieszanie polityczne, a Hamas Izraela nie uznaje. Aleksandra Łojek-Magdziarz 23 KULTURA Aktorów rozmowy w garderobie. Tym razem o Draculi i oczach Michelle Pfeiffer. Anna Kozłowska 32 TURYSTYKA Peru to kraj pięknej przyrody. Mimo biedy, nikt nie skarży się na swój los. Tomasz Kurkowski PERYSKOP TEMAT NUMERU Bezrobocie, narkotyki, alkohol i samobójstwa bardziej łączą niż dzielą katolików i protestantów z Belfastu. Mimo to nikt nie potrafi zapomnieć o podziałach. Jakub Świderek FOTOGALERIA Bezdomni żołnierze. Specjalnie dla nas - Stuart Griffiths KULTURA Bartek Kołata, laureat Irish Art Award opowiada o związkach swojego malarstwa z fotografią i o tym, jak udaje mu się żyć ze sztuki. Jakub Świderek HISTORIA Niepodległość na galowo. Piotr Miś FELIETON Wariacje listopadowe. Maciej Przybycień SPORT Sumo choruje. Tomasz Kurkowski LINK CAFÉ O prawie Murphy ego i podłej złośliwości przedmiotów martwych. Aleksandra Łojek-Magdziarz LINK CAFÉ Na zimne weekendy tarta Tatin z jabłek. Helena Kubajczyk *na okładce: Kiedyś nikt nie wspominał o religii. Fot. Jakub Świderek Adres/Address: 1a Market Place Carrickfergus BT38 7AW Tel.: info@linkpolska.com Redaktor naczelna/editor in chief Aleksandra Łojek-Magdziarz aleksandra@linkpolska.com Sekretarz redakcji/deputy Editor Sylwia Stankiewicz redakcja@linkpolska.com Reklama/Advertising Aneta Patriak aneta@linkpolska.com Zespół redakcyjny/ Magazine team Paweł Bruger, Piotr Miś, Tomasz Kurkowski Współpraca/Contributors Piotr Adamczyk, Tomasz Karolak, Aleksandra Kaniewska, Dorota Mazur, Helena Kubajczyk, Maciej Przybycień, Anna Kozłowska, Szymon Kiżuk, Jolanta Reisch Konsultant generalny/ General Consultant Andrzej Szozda Dział foto/photo Editor Jakub Świderek jakub@linkpolska.com Dział graficzny/art Room Irka Laskowska irka@linkpolska.com Tomasz Zawistowski Wydawca/Publisher Link Polska Limited Dyrektor/Director Ewa Grosman Druk/Print GPS Colour Graphics Ltd. Alexander Road Belfast, BT6 9HP Redakcja i wydawca nie ponoszą odpowiedzialności za treść ogłoszeń, reklam i informacji. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Nadesłane materiały przechodzą na własność redakcji, co jednocześnie oznacza przeniesienie na redakcję magazynu Link Polska praw autorskich z prawem do publikacji w każdym obszarze. Przedruk materiałów publikowanych w magazynie Link Polska możliwy tylko za zgodą redakcji. Kuchnia Heleny 38 4 listopad 2008 November 2008

5

6 LINKpolska Kryzys u brampaweł Bruger Ze Stanów Zjednoczonych przez ocean kryzys finansowy szybko rozlał się na całą Europę. Rząd początkowo zapewniał, że naszego kraju to nie dotyczy. Z czasem jednak okazuje się, że Polska nie jest taką oazą stabilności, jakby chciał premier. Jak to się stało, że nasza gospodarka, jedna z najprężniej rozwijających się w Europie, teraz wyraźnie zwalnia? Na ile światowy kryzys finansowy dotyczy również naszego kraju? Zaufanie to słowo, które w biznesie wydaje się być kluczowe. Najpierw amerykańskie banki przez lata nadmiernie ufały swoim klientom i zbyt łatwo udzielały wysokich kredytów hipotecznych na zakup nieruchomości. W efekcie wielu z nich nie było w stanie spłacić zobowiązań, a największe banki popadły w kłopoty finansowe. Wtedy również straciły one zaufanie tych obywateli, którzy powierzyli im oszczędności. Koło się zamknęło, klienci i inwestorzy w panice zaczęli wypłacać z nich swoje pieniądze i kryzys się pogłębiał. Potrzebna była natychmiastowa pomoc państwa plan Paulsona, czyli doraźne wpompowanie przez FED (amerykański bank centralny) 700 mld dolarów w podupadłe banki, aby te podtrzymały płynność finansową, a wraz z nią resztki zaufania klientów. Już teraz jednak wiadomo, że suma ta nie wystarczy na finansowe kłopoty USA i potrzebne będą większe nakłady. Działania prewencyjne w Europie Europejska opinia publiczna natychmiast wyraziła obawę, że krach finansowy w Ameryce może dojść również na Stary Kontynent. Szybko okazało się, że bez pomocy rządów państw Wspólnoty również banki w tych krajach będą miały duże problemy. Wzorcowy plan pomocy opracowała Wielka Brytania. Rząd Gordona Browna przedstawił program ratowania systemu finansowego w postaci częściowej nacjonalizacji banków. Polega on na wpompowaniu 50 mld funtów w największe banki i kasy oszczędnościowe w zamian za częściowe udziały w nich, zaś Bank of England przeznaczył 200 mld funtów na zabezpieczenie kredytów. Kolejnym etapem walki brytyjskiego rządu z kryzysem finansowym będzie 250 mld funtów gwarancji dla średnioterminowych zobowiązań banków. Razem więc pomoc brytyjskiego rządu to 500 mld funtów. Wszystko po to, aby odbudować zaufanie do brytyjskich instytucji finansowych. Brytyjczycy zadziałali prewencyjnie w nadziei, że tak duża kwota pieniędzy rozwiąże wszystkie problemy ich systemu finansowego. Na dofinansowanie swoich banków zdecydowały się również Niemcy (470 mld euro kraj ten jako pierwszy w Europie uruchomił pomoc), Hiszpania (50 mld euro), Holandia (10 mld euro), Szwecja (205 mld dolarów), a nawet taki raj finansowy jak Szwajcaria (60 mld dolarów). Brak działań mógłby doprowadzić do sytuacji, jaka zaistniała w Islandii. Kraj ten znalazł się na skraju bankructwa i by uniknąć katastrofy, rząd znacjonalizował trzy największe banki oraz poprosił Rosję o pomoc w postaci pożyczki na 4 mld euro. Recesja w Polsce? Objawy szalejącego kryzysu na świecie są również widoczne i w Polsce w formie spowolnienia gospodarczego, gwałtownych spadków kursów papierów wartościowych (światowe giełdy co jakiś czas przeżywają kolejne czarne piątki ) oraz spadku wartości waluty. Ale z tego akurat cieszą się emigranci, ponieważ funt i euro znowu zyskują na wartości w relacji do złotówki. Na razie Polacy odczuwają skutki kryzysu w postaci drożejących kredytów. Banki, idąc za przykładem zachodnich, przestały rozdawać tanie kredyty hipoteczne, a jeszcze do niedawna bardzo popularne kredyty we frankach szwajcarskich teraz stały się praktycznie nieosiągalne. Ci zaś, którzy spłacają zaciągnięte niegdyś kredyty w tej walucie, teraz muszą płacić większe raty miesięczne. Spowolnienie gospodarcze, a nawet recesja w niektórych państwach zachodnich mają również wpływ na wyniki polskiego przemysłu, ponieważ powodują mniejsze zapotrzebowanie na produkty polskich producentów. Dotyczy to szczególnie Niemiec, do których eksportujemy najwięcej. Polska odczuwa kryzys finansowy, ponieważ jest komórką większego organizmu, jakim jest Unia Europejska. Przede wszystkim jednak nasz kraj jest gopodarką rozwijającą się, a więc niestabilną, a takie rynki są zawsze obarczone większym ryzykiem. Dlatego inwestorzy są skłonni wycofać kapitał z naszego rynku, co źle wróży polskiej gospodarce. Jak bardzo jednak nasz kraj zostanie dotknięty kryzysem, zależy od dalszego rozwoju sytuacji na świecie, ale również rozsądnych posunięć rządu. Zwiększenie gwarancji depozytów bankowych z 22,5 tys. do 50 tysięcy euro, jakie zatwierdził już parlament może w niedalekiej przyszłości okazać się niewystarczającym działaniem prewencyjnym... Dziennik The Guardian próbuje przewidzieć najbardziej prawdopodobne możliwości przebiegu kryzysu finansowego w Wielkiej Brytanii i na świecie. Według gazety rozwój sytuacji zależy przede wszystkim od polityki banków i cen ropy. Scenariusze mogą przebiegać: od optymistycznego uregulowania się sytuacji do lata 2009 i powrotu inflacji w UK do poziomu 2%; poprzez krótszy lub dłuższy i głębszy kryzys spowodowany ograniczeniem przez kraje OPEC wydobycia ropy, a co za tym idzie wzrostu jej cen, co z kolei spowoduje dalszy wzrost inflacji, bezrobocia i pogłębiający się kryzys gospodarczy; najczarniejszym scenariuszem gazety jest wybuch wojny na Bliskim Wschodzie, który sprawi, że ceny ropy osiągną zawrotne wysokości, systemy bankowe w wielu krajach upadną, na ulicach wybuchną zamieszki, a ludzie w panice będą wykupywać żywność w konserwach. 6 listopad 2008 November

7 LINKpolska Drożeje wynajem mieszkań Kredyty hipoteczne są w Polsce coraz droższe, dlatego zwiększa się popyt na mieszkania wynajmowane. Z powodu zaostrzenia przez banki kryteriów przyznawania kredytów hipotecznych zakup mieszkania staje się coraz bardziej nieosiągalny dla przeciętnego Kowalskiego. Dlatego coraz częściej decyduje się on na wynajęcie lokalu. Część z potencjalnych kupujących woli się również wstrzymać z zakupem i poczekać na spadek cen nieruchomości. Tylko w ostatnim roku ceny najmu mieszkań wzrosły o 20 30%. Jeżeli popyt na nowe mieszkania cały czas będzie spadał, a na wynajmowane rósł, istnieje możliwość, że tym rynkiem mieszkań zainteresują się deweloperzy, którzy nie mogąc ich sprzedać, zaczną je po prostu wynajmować przewiduje Dziennik. (BRU) 66% Polaków chce nowych wyborów Aż dwie trzecie Polaków, pytanych w sondażu instytutu Pentor, chciałoby przyspieszonych wyborów parlamentarnych i samorządowych już w 2010 roku. Na pytanie: Czy uważa Pan/Pani, że należałoby przeprowadzić wszystkie wybory, to znaczy prezydenckie, parlamentarne oraz samorządowe w 2010 roku?, 66% osób odpowiedziało tak, a 23% nie. 11% uczestników sondażu nie miało zdania. Takie wypowiedzi respondentów to reakcja na spory prezydenta z premierem. Przyspieszone wybory pozwoliłyby ujednolicić władzę. Pomysł ten przedstawił polityk Platformy Obywatelskiej Jarosław Gowin. Sondaż przeprowadzono w połowie października na zlecenie tygodnika Wprost. (BRU) Andrzej Gołota znów myśli o mistrzostwie Najsłynniejszy polski bokser zawodowy po raz kolejny rozpoczyna wspinaczkę na szczyt. 7 listopada w Chinach spotka się z Rayem Austinem. Trener Sam Colonna tak mnie goni, że ledwo zipię. Ale najważniejsze, że żyję! Stare kości bolą jak cholera, ale lubię zapieprzać. I mam po co tak o przygotowaniach do walki opowiada Andrzej Gołota na łamach Przeglądu Sportowego. Listopadowy przeciwnik polskiego boksera, Ray Austin, to pięściarz wysokiej klasy. Zwycięzca walki, która odbędzie się w chińskim mieście Czengtu, zmierzy się w walce o mistrzostwo świata z rosyjskim gigantem Nikołajem Wałujewem pochodzący z Sankt Petersburga bokser ma 214 cm wzrostu i waży 150 kg. Kiedyś Gołota (194 cm wzrostu) twierdził, że bez Coraz trudniej o własne gniazdko na polskim rynku nieruchomości. Fot. Bartosz Ostrowski Polacy są zmęczeni starciami na linii prezydent - premier. Czy przyspieszone wybory byłyby dobrym lekarstwem na załagodzenie sytuacji w kraju? Fot. Roman Milert Kto stanie do walki z Nikołajem Wałujewem? Na zdjęciu po lewej słynny rosyjski olbrzym. Fot. siekiery nie wszedłby na ring razem z Wałujewem, dzisiaj jest bardziej pewny siebie. Kiedyś byłem słabszy mówi teraz czuję się jakbym miał dwadzieścia lat mniej. Chyba jestem bardziej wyluzowany. Co miałem przegrać, to przegrałem. Czas wreszcie zdobyć prawdziwy pas. (SzK) prasówka Tempo budowy polskich autostrad znacząco zwolni, a być może inwestycje zostaną całkiem zatrzymane, pisze dziennik Polska. Powodem są kłopoty firm budujących drogi z uzyskaniem kredytów na inwestycje. Prawdziwym winowajcą jest globalny kryzys gospodarczy. Największym zaufaniem społecznym cieszy się Donald Tusk (63%), a największą nieufność ankietowani deklarują wobec prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego (52%) przytacza wyniki sondażu CBOS Gazeta Wyborcza. W czołówce rankingu zaufania najwyższe pozycje zajmują: Lech Wałęsa (58%), Radosław Sikorski (55%), Bronisław Komorowski (49%) oraz Waldemar Pawlak (47%), najmniej ufa się szefowi klubu parlamentarnego PiS Przemysławowi Gosiewskiemu (40%). Noworodki w Polsce chorują, a nawet umierają znacznie częściej niż noworodki w pozostałych krajów europejskich alarmuje Dziennik. Powodami są: zła opieka, brak szczepień ochronnych oraz kolejki do specjalistów. Aż 75 na 100 tys. dzieci urodzonych w Polsce umiera donosi Polskie Towarzystwo Pediatryczne. To o 25% więcej niż średnia w EU. Dłużnicy alimentacyjni będą mieć problemy z uzyskaniem kredytu, kupnem telefonu komórkowego, podpisaniem umowy na dostawę internetu i z wynajęciem mieszkania pisze Dziennik Łódzki. Gminy uzyskały właśnie prawo do zgłaszania informacji o niesolidnych rodzicach do biur informacji gospodarczej. Te zaś przekazują dane dłużników do banków, firm ubezpieczeniowych oraz operatorów telefonii komórkowej. Nawet 1,5 tysiąca złotych łapówki dają kandydaci do polskiej armii zawodowej lekarzom w zamian za wystawienie pozytywnej opinii o stanie zdrowia, donosi Rzeczpospolita. Jeszcze niedawno dawano łapówki, aby uniknąć wojska. W wyniku eksplozji chińskiej latarki 9-letni chłopiec z Podhala stracił oko napisał Dziennik Polski. Teraz Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów sprawdzi, czy latarki nie powinny być wycofane ze sklepów. Halogenową latarkę na akumulator sprzedał supermarket E.Leclerc w Nowym Targu. Spada liczba ofert pracy w Polsce, podaje TV Biznes. Eksperci przyznają, że w najbliższych miesiącach sytuacja pracowników zmieni się na gorsze, choć gwałtowny wzrost bezrobocia nam nie grozi. Codzienna porcja newsów na November 2008 listopad

8 LINKświat Rozmowy z Hamasem? Aleksandra Łojek Magdziarz 50-letnia Cipi Liwni, liderka partii Kadima, której nie udało się uformować rządu w Izraelu, jest zwolenniczką powstania państwa Palestyny. Nie chce jednak rozmawiać z Hamasem, kontrolującym Strefę Gazy, dopóki ten nie uzna istnienia Izraela. W 1967 roku Izrael zajął cały Półwysep Synaj, Strefę Gazy, Jerozolimę i Wzgórza Golan. Fot. Pavel Bernshtam Hamas jest skrótem od nazwy Harakat al-muqawama al-islamijja, czyli Islamski Ruch Oporu. Powstał 9 grudnia 1987 roku siedmiu jego założycieli, członków Bractwa Muzułmańskiego, spotkało się tego dnia wieczorem i podjęło decyzję, by przekształcić swój palestyński oddział w Jerozolimie w zupełnie nową organizację. Bezpośrednim impulsem był incydent samochodowy, w czasie którego zginęło trzech palestyńskich robotników. Ciężarówka kierowana przez izraelskiego żołnierza uderzyła w dwa vany wypełnione Palestyńczykami. Izrael uznał to za nieszczęśliwy wypadek, Palestyńczycy za celową akcję. Karta Hamasu Arabski świat poczuł smak goryczy w 1967 roku, kiedy doszło do jego porażki w wojnie sześciodniowej, w czasie której Izrael zajął cały Półwysep Synaj, Strefę Gazy, Jerozolimę (gdzie znajduje się miejsce święte dla muzułmanów, meczet al-aqsa) i Wzgórza Golan. Paradoksalnie jednak, jak podkreśla kontrowersyjny działacz palestyński mieszkający w Wielkiej Brytanii Azzam Tamimi w książce Hamas: Unwritten Chapter, Palestyńczykom ekonomicznie wiodło się przez pewien czas lepiej mogli podróżować, zarabiać, co najważniejsze, znaleźć dobrą pracę. Jednak kosztem pośledniej pozycji i do czasu. Izraelczycy z kolei jeździli do Strefy Gazy na zakupy, ponieważ Gaza stanowiła nieoficjalną strefę bezcłową. Niemniej, dla Palestyńczyków emocjonalnie i psychicznie okupacja była rzeczą trudną do udźwignięcia, tym bardziej, że izraelskie wojska nie szczędziły im upokorzeń. Kiedy powstawał Hamas, jego cele szybko zostały skrystalizowane. W roku 1988 opublikowano tzw. Kartę Hamasu. Znajduje się w niej między innymi cytat z Hasana al-banny, założyciela Bractwa Muzułmańskiego: Izrael będzie istniał, dopóki z powierzchni ziemi nie zmiecie go islam. Karta owa zawiera wiele oskarżeń pod adresem Żydów. Oskarża ich o konspirację, powołując się nawet na Protokoły mędrców Syjonu, dając do zrozumienia, że okupacja Palestyny jest efektem ogólnoświatowego spisku Żydów. Dokument cechuje bardzo specyficzny język i silnie antyżydowska retoryka. Na początku Hamas nie cieszył się wielką popularnością Palestyńczycy wspierali raczej Fatah, świecki Ruch Wyzwolenia Narodowego Palestyny. Wszystko miało się zmieniać po kolejnych powstaniach (intifadach). Poglądy hamasowców reprezentowane były przez kolejnych rzecznikow głównie na łamach gazet oraz przez zamachy samobójcze, które stały się bronią wykorzystywaną przez członków organizacji. Dopiero w 2006 roku powstał kolejny dokument przygotowany na potrzeby wyborców. We wstępie twórcy deklarują, że chcą stworzyć obywatelskie społeczeństwo Palestyny w oparciu o cztery zasady: założenie, że islam i jego cywilizacyjne osiągnięcia stanowią podstawę tego społeczeństwa, historyczna Palestyna jest częścią ziemi arabskiej i islamskiej, Palestyńczycy są jednością, niezależnie od tego, gdzie mieszkają, a ich celem jest utworzenie niezależnego państwa z Jerozolimą jako stolicą. Dalej w rozdziale o polityce wewnętrznej hamasowcy głoszą, że chcą ochraniać islamskie i chrześcijańskie święte miejsca położone w Palestynie przed syjonistami. Podkreślają, że chcą zapewnić Palestyńczykom wolność wyboru, słowa, przemieszczania się (nie ma w tym wyliczeniu wolności wyznania). Prawo islamskie W rozdziale dotyczącym reformy prawa pojawia się regulacja, że Hamas będzie dążył do wprowadzenia prawa islamskiego jako prawa ziemi. Hamas, jak głosi dokument, dąży do stworzenia warunków opieki nad osobami, które postrzega jako nieuprzywilejowane: nad dziećmi, kobietami, biednymi i sierotami. Także pragnie rozwinąć centra edukacyjne i usprawnić szkolenie zawodowe dla chętnych, walczyć z narkotykami, korupcją i innymi społecznie niebezpiecznymi plagami. Zapewnia stworzenie miejsc pracy dla młodych ludzi i wykorzystanie ich wykształcenia. Chce usprawnienia opieki zdrowotnej, zwłaszcza w stosunku do dzieci, kobiet i męczenników, którzy zginęli na drodze dżihadu (wojny). Są też liczne wzmianki o istocie prowadzenia dżihadu. Zamachy samobójcze Mimo, że samobójstwo jest w islamie potępiane, to właśnie ono stało się taktyką Hamasu. Szejch Qaradawi, znany i respektowany prawnik islamski, wydał orzeczenie prawe, sugerujące, że męczeństwo jest najważniejszym rodzajem dżihadu, a różni się od samobójstwa tym, że oddający życie robi to dla większej sprawy, nie jest jedynie desperatem. Hamas został przez Unię Europejską i USA uznany za grupę terrorystyczną (Wielka Brytania uznaje za taką jedynie militarne skrzydło Hamasu, Brygady Izz ad-din al-qassam, odpowiedzialne za gros zamachów), duża liczba Palestyńczyków uważa go za ruch narodowowyzwoleńczy. Część z nich popiera akcje samobójcze (zwłaszcza ci, których bliscy zginęli z rąk wojska izraelskiego), inni, podobnie jak Liwni, są za negocjacjami. Palestynę reprezentuje prezydent Mahmud Abbas, ale bez rozmowy z Hamasem, jak twierdzą eksperci, pokoju na Bliskim Wschodzie nie będzie. Już teraz dochodzi do nieoficjalnych spotkań między przedstawicielami Izraela a Hamasem być może oznacza to jakiś przełom. Protokoły mędrców Syjonu fałszywy dokument, który powstał pod koniec XIX wieku, opisujący rzekomy spisek Żydów, mający na celu zdobycie władzy nad światem. Wykorzystywany przez różne antysemickie ruchy do dziś. 8 listopad 2008 November 2008

9 LINKświat Wielka Brytania w recesji To może być największy kryzys finansowy w historii ludzkości - mówił szef Bank of England na konferencji prasowej. Wielka Brytania już oficjalnie znalazła się w recesji. Kryzys finansowy oraz załamanie rynku nieruchomości położyły kres wzrostowi gospodarczemu w Wielkiej Brytanii. W tak złej kondycji brytyjska gospodarka nie była od 16 lat. Opublikowane najświeższe wyniki badań wskazują, że produkt krajowy brutto spadł o 0,5% niżej niż się spodziewano w ostatnich trzech miesiącach. W wyniku tego spadła również wartość brytyjskiej waluty. Jeszcze w lipcu za 1 funta można było kupić 2 dolary amerykańskie, teraz kurs ten oscyluje w granicach 1,5 USD. Minister skarbu Alistair Darling mówi wprost: Stało się oczywiste, że nasza Irlandia Północna: Paliwo poniżej funta? Stowarzyszenie Motoryzacyjne w Irlandii Północnej zapowiada, że wojna cenowa między stacjami paliw doprowadzi do znacznych obniżek cen. Kierowcy w Irlandii Północnej są w najlepszej sytuacji spośród wszystkich mieszkańców Zjednoczonego Królestwa. Średnia różnica między cenami paliwa na Wyspach waha się od 5 do 20 pensów za litr. A ma być jeszcze taniej niskie ceny ropy na światowych rynkach od razu odbijają się na cenach widocznych na dystrybutorach. Luke Bosdet, rzecznik stowarzyszenia cytowany przez Belfast Telegraph uważa, że konkurencja wymusi obniżkę cen paliwa do magicznej granicy poniżej funta za litr. (SzK) Eurodeputowani przeciwko prostytucji Europosłowie ze Skandynawii chcą doprowadzić do tego, by Parlament Europejski nie korzystał z hoteli udostępniających gościom prostytutki lub filmy pornograficzne. Celem akcji europarlamentarzystów jest zerwanie związku tej instytucji z hotelami, które w jakikolwiek sposób zamieszane są w handel usługami seksualnymi. Rzecznik parlamentu Jaume Duch, który nazwał inicjatywę poważną, zapewnił, że list w tej sprawie od eurodeputowanych otrzymał już szef PE Hans-Gert Pöettering. Eurodeputowani uważają, że pod żadnym pozorem nie należy wspierać prostytucji i podkreślają rolę, jaką odgrywa ona w zorganizowanej przestępczości, przypominają też o wiążącym się z tym problemem handlu ludźmi. (SzK) Czas zacząć oszczędzanie? Fot. Juan Nel gospodarka i gospodarki na całym świecie zmierzają w kierunku recesji. Będzie ciężko, ale przejdziemy przez to. Bank of England zastanawia się nad kolejną obniżką stóp procentowych. (BRU) Kierowcy w Irlandii Północnej zadowoleni. A wojna cenowa trwa. Fot. Kym McLeod Europarlament zamierza zakazać posłom korzystanie z usług prostytutek. Fot. Anna H-G prasówka Polacy byli wstrząśnięci, kiedy nagle okazało się, że nie są odporni na kryzys finansowy chorobę, która dotknęła cały świat pisze The New York Times. Zaczęto nerwowo przyglądać się spadającemu kursowi niegdyś silnego złotego. Jeszcze niedawno wydawało się, że wschodzące rynki cieszą się dobrym zdrowiem. Teraz zaczynają wpadać w panikę. Szczyt na brytyjskim rynku nieruchomości wróci w roku, pisze The Guardian. Cytowany przez gazetę ekonomista Andrew Clare twierdzi, że ceny nieruchomości jeszcze spadną. Przewiduje on, że w 2010 roku będą one ok. 40% niższe niż w czasie boomu z sierpnia 2007 r. Zagraniczne media określają spór między premierem i prezydentem Polski o udział w szczycie Unii Europejskiej w Brukseli jako farsę. Irlandzki dziennik The Irish Times użył tego określenia, opisując długotrwałe przeciąganie liny w polskiej polityce zagranicznej. Gazeta z przekąsem rozważa ewentualne przyszłe przepychanki między prezydentem Kaczyńskim i premierem Tuskiem. Polskich oficerów rozstrzelano nie z powodu represji pisze rosyjski dziennik Kommiersant w komentarzu do posiedzenia Sądu Rejonowego w Moskwie w sprawie Katynia. Sąd oddalił zażalenie rodzin oficerów zamordowanych przez NKWD w 1940 roku na postępowanie Głównej Prokuratury Wojskowej Rosji. Odmawia ona uznania rozstrzelanych Polaków za ofiary politycznych represji i ich pośmiertnej rehabilitacji. Chiny najbardziej na świecie skorzystają na kryzysie, uważa amerykański miliarder i filantrop George Soros, z którym wywiad publikuje niemiecki dziennik Die Welt. Soros uważa, że amerykańska dominacja w gospodarce się kończy. Teraz liderami świata będą Kraj Środka oraz państwa dysponujące złożami ropy naftowej. Sądzi on, że obecnie Chiny zaczną wykorzystywać swe dolarowe rezerwy, a USA nie będą w stanie tego zablokować. Restauratorzy i właściciele pubów w Edynburgu mają problem rozmiary szkockich fartuszków nie pasują na polskie kelnerki. Jak donosi dziennik The Scotsman, Polki są za szczupłe i za wysokie dla szkockich wzorców. Już prawie połowa wszystkich spodni szytych przez NKD Clothing przy Dundas Street w Edynburgu, skrojona jest w szkockim rozmiarze 8. Dla porównania, przeciętna Szkotka nosi rozmiar 16. Codzienna porcja newsów na November 2008 listopad

10

11 LINKperyskop Anglia Obchody Święta Niepodległości w Londynie Wielką paradą uczczą mieszkający w Londynie Polacy tegoroczną 90. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Parada, prowadzona przez Orkiestrę Reprezentacyjną Marynarki Wojennej RP, przejdzie spod katedry w Westminsterze do Trafalgar Square. W jej obchodach swój udział zapowiedziało wielu prominentnych polskich oraz brytyjskich polityków. Mimo, że Święto Niepodległości Polska obchodzi 11 listopada, jego obchody w Londynie organizatorzy zaplanowali na sobotnie popołudnie 8 listopada. Paradę poprzedzi msza dziękczynna odprawiona w katedrze westminsterskiej przez prymasa Polski, kardynała Józefa Glempa. To pierwszy raz, kiedy polska rocznica jest świętowana w Wielkiej Brytanii z tak dużym rozmachem w miejscu publicznym. Wielu młodych Polaków w tym kraju chciało uczestniczyć w narodowym wydarzeniu zorganizowanym na taką skalę. Swoją obecność potwierdzili również polscy weterani drugiej wojny światowej, pojawią się także przedstawiciele różnych organizacji polonijnych młodzi i starsi będą świętować razem mówił szef komitetu organizacyjnego Janusz Sikora-Sikorski. Plan uroczystości: 13:30 - msza w katedrze westminsterskiej 15:00 - uformowanie parady na Ambrosden Avenue, obok katedry 15:15 - marsz wzdłuż Victoria Street, następnie przez Parliament Square i obok Whitehall 16:15 - zakończenie parady na Trafalgar Square, gdzie przemawiać będą: Jan Borkowski sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Młodzi studenci z Polish Societies postanowili napisać własny przewodnik po uczelniach brytyjskich. Fot. Aleksandra Kaniewska Uroczysta odprawa wart przed Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie. Fot. Archiwum Kancelarii Prezydenta RP Barbara Tuge-Erecińska ambasador Polski w Londynie Ryszard Kaczorowski ostatni prezydent Polski na uchodźstwie Denis MacShane minister ds. europejskich w brytyjskim rządzie (BRU) Irlandia Północna Sztuczki w Belfaście Polski Klub Filmowy przy Queen s Film Theatre w Belfaście po raz drugi zaprasza miłośników polskiego kina na film. Po wrześniowej projekcji Jeszcze raz (reż. Mariusz Malec), pokazane zostaną Sztuczki Andrzeja Jakimowskiego. Sztuczki to nostalgiczna opowieść o chłopcu z polskiej prowincji, który uparł się, by udowodnić, że człowiek, którego regularnie spotyka na wałbrzyskim dworcu kolejowym, jest jego ojcem. Film Andrzeja Jakimowskiego reprezentował Polskę w wyścigu do Oscara dla najlepszego filmu obcojęzycznego. Reżyser zadedykował go swojej starszej siostrze. Sadzała mnie na szafie, żebym przez chwilę nie zmajstrował czegoś głupiego. Zawsze się przy niej plątałem. Bacznie obserwowałem, jak pojawiali się jej kolejni narzeczeni opowiadał reżyser potem razem z taką parą jeździłem motorowerem marki Komar. Dziś wspominam to fantastycznie. Było to wesołe dzieciństwo, więc chętnie z tego korzystam. To takie radosne uczucie, szczenięca radość, którą tutaj próbowałem w pewnym sensie odświeżyć, przywołać ją z powrotem....nareszcie film z akcją na Śląsku bez życiowych dołujących tragedii, ze szczyptą miłości, ale bez wulgarności czy naiwnej czułości - komentarz internauty z portalu Filmweb.pl. Na zdjęciu od lewej Damian Ul i Tomasz Sapryk. Fot. Magda Pawłowicz Bez wątpienia dużym atutem filmu są zdjęcia Adama Bajerskiego, który również uczestniczył przy produkcji filmu Zmruż oczy. Jak mówiła przy okazji inauguracji Polskiego Klubu Filmowego w Belfaście Susan Picken, dyrektorka kina, QFT bardzo zależy na rozszerzeniu repertuaru dla mniejszości narodowych. Po projekcji filmu QFT zachęca widzów do udziału w dyskusji na jego temat. (JŚ) Sztuczki, reż. Andrzej Jakimowski, występują: Damian Ul, Ewelina Walendziak i Tomasz Sapryk. Projekcja: 16 listopada, godz. 16:00, QFT, University Square, Belfast November 2008 listopad

12 LINKperyskop Irladnia Północna Polka walczy z Subwayem Natalia Szymańska pracowała w Subwayu przez 8 miesięcy na stanowisku supervisora. Została zwolniona z pracy w piątym miesiącu ciąży pod zarzutem złamania wewnętrznych przepisów BHP. Przepis Subwaya mówi, że wśród pracowników w czasie zmiany nie mogą przebywać osoby trzecie. Partner Natalii, również pracownik Subwaya, przychodził wieczorami i pomagał dziewczynie w pracy, a następnie odprowadzał do domu. Jak mówi Katarzyna Garbal z Irlandzkiego Kongresu Związków Zawodowych, oboje zostali zawieszeni, a następnie zwolnieni. Pozostawiono ich praktycznie bez środków do życia. Z pomocą związków zawodowych Natalia odwołała się od decyzji pracodawcy. Niestety, w chwili zamykania magazynu, nie wiadomo było, z jakim skutkiem. Rada Związkowa w Belfaście zorganizowała serię protestów przed siedzibą firmy, domagając się rozmowy z pracodawcą. Przypadek Natalii nie jest odosobniony, bardzo często zwracają się do mnie Polacy, którzy mają problemy z pracodawcami mówi Katarzyna Garbal Migrant Workers Unit przy Irlandzkim Kongresie Związków Zawodowych stara się pomagać osobom, których prawa pracownicze są łamane, niezależnie od tego, czy są członkami związków czy nie. Zawsze jednak zachęcamy do wstępowania do związków zawodowych, bo jest to najlepsze zabezpieczenie na wypadek problemów w pracy. Związek zawodowy to organizacja reprezentująca interesy pracowników. Jego podstawowym zadaniem jest ochrona zatrudnionych osób oraz działanie na rzecz poprawy ich sytuacji ekonomicznej i społecznej. W zeszłym roku wydany został po polsku kieszonkowy przewodnik pt. Twoje prawa w miejscu pracy, by zapoznać Polaków z obowiązującym prawem. Irlandzki Kongres Związków Zawodowych organizuje też spotkania informacyjne oraz prowadzi poradnie ds. prawa pracy. Polacy nie zawsze chcą zapisywać się do związków zawodowych. Często obawiają się, że może to mieć negatywny wpływ na ich relacje z pracodawcą. Pamiętają też, że związki zawodowe w Polsce nie działały skutecznie. Tutejsze związki, po pierwsze, nie mają ambicji politycznych, a po drugie, przynależność do nich nikogo nie dziwi, a już najmniej pracodawców zapewnie Katarzyna Garbal. (JŚ) Anglia Polsko-Brytyjskie Stowarzyszenie Medyczne w Wielkiej Brytanii Polish British Medical Society to nowo powstałe stowarzyszenie skupiające lekarzy mieszkających na Wyspach Brytyjskich. Stowarzyszenie założono przy współpracy z Polish Professionals in London organizacji wspierającej zrzeszanie się różnych grup zawodowych wśród Polaków żyjących w Wielkiej Brytanii. Istniejące od 2005 roku PPL skupia również specjalistów z innych sektorów, takich jak: księgowi, specjaliści z branży IT, dziennikarze, bankowcy, konsultanci, specjaliści od marketingu czy właściciele firm. Polish British Medical Society umożliwia wymianę doświadczeń między przedstawicielami medycznej profesji rezydującymi na Wyspach, jak również dzielenie się wiedzą z kolegami po fachu lub studentami mieszkającymi w Polsce, którzy myślą o emigracji do UK. Zrzeszając się w jedną grupę lekarze będą mieli większy wpływ na otaczającą rzeczywistość: na pracodawców, stowarzyszenia zawodowe oraz na opinię publiczną w Wielkiej Brytanii i w Polsce. Więcej informacji o PBMS można znaleźć na stronie www. polishprofessionals.org.uk. (BRU) Polscy lekarze uważani są przez brytyjskich pacjentów za doskonałych fachowców. Fot. Bento Goncalves Szkocja Brak funduszy na lekcje historii Szkocki rząd planuje obciąć fundusze na finansowanie programu wizyt młodzieży szkolnej w Auschwitz. Oznacza to, że od przyszłego roku szkoccy nastolatkowie będą musieli pożegnać się z darmowymi lekcjami o Auschwitz. Szkoccy parlamentarzyści wierzą jednak, że fundusze na ten cel znajdą się w budżecie władz samorządowych. Według szacunkowych obliczeń chodzi o sumę 214 tysięcy funtów szterlingów rocznie. Do tej pory program cieszył się dużym zainteresowaniem wśród młodych Szkotów. Po powrocie większość z nich nie kryła emocji: Aż skręca mnie na myśl, jak ludzie tu potwornie cierpieli. Byłoby dobrze, gdyby inni szkoccy uczniowie mogli przeżyć to samo, co ja mówi siedemnastoletni Euan Angus Greer. W połowie października do Auschwitz wyleciała ostatnia grupa, ponad 200 szkockich uczniów. O środki na kontynuowanie programu wciąż walczy jeszcze Ken Macintosh poseł szkockiego parlamentu. Liczy, że uda się powtórzyć szczęśliwy scenariusz z Anglii i Walii. Tam program został utrzymany dla młodzieży klas maturalnych i w dalszym ciągu finansowany będzie z budżetu centralnego. (TK) Euan Angus Greer: Aż skręca mnie na myśl, jak ludzie tu potwornie cierpieli. Fot. Tim Becker 12 listopad 2008 November

13 LINKperyskop Szkocja Lejdis na początek Premierą filmu Lejdis zainauguruje swoje istnienie Polish Cultural Festival Association organizator Polskiego Festiwalu Kulturalnego w Edynburgu. W ostatnim tygodniu kwietnia 2009 r. na wielu scenach Edynburga zagoszczą artyści, którzy swoją twórczością opowiedzą o Polsce. Teatr, muzyka folkowa, niezależne kino i średniowieczny jarmark to tylko niektóre pomysły organizatorów, według których Polski Festiwal Kulturalny będzie największą polską imprezą w 2009 roku w Szkocji. Szkocka premiera filmu Lejdis przewidziana na 5 listopada 2008 r. stanowi przedsmak serii przyszłorocznych imprez. Przy okazji projekcji filmu będzie można wziąć udział w loterii z cennymi nagrodami, jak wycieczka w do Loch Ness, kolacja dla dwojga, uczestnictwo w zajęciach jogi czy wyścigach rajdowych. Patronat medialny nad wydarzeniem objął magazyn Link Polska. Festiwal przygotowywany jest prawie w całości przez wolontariuszy. Organizatorzy zachęcają do współpracy wszystkich, którzy chcieliby przyczynić się do promocji polskiej kultury i sukcesu festiwalu. Mile widziane są również firmy, które chciałyby zaangażować się w organizację imprezy w różnej formie sponsoringu. Festiwal nie mógłby odbyć się bez wsparcia ze strony Konsulatu Generalnego RP w Edynburgu, Wyższej Szkoły Humanistyczno- Ekonomicznej w Łodzi z oddziałem w Edynburgu oraz innych mniejszych sponsorów. (JJ) Kadr z filmu Lejdis w reżyserii Tomasza Koneckiego. Projekcja filmu: 5 listopada 2008, godz.17:45 Filmhouse, 88 Lothian Road, EH3 9BZ Wstęp: 6 Zdjęcie miesiąca W dublińskiej dzielnicy Temple Bar, miejscu popularnym nie tylko wśród artystów. Fot. Rafał Walczyk Magazyn Link Polska zaprasza wszystkich do nadsyłania propozycji swoich zdjęć wraz z krótkim komentarzem autora pod adres: redakcja@linkpolska.com Na autorów zdjęć wybranych do publikacji w rubryce Zdjęcie miesiąca czekają nagrody! Nadesłane zdjęcia przechodzą na własność redakcji, co jednocześnie oznacza przeniesienie na redakcję magazynu Link Polska praw autorskich z prawem do publikacji w każdym obszarze. November 2008 listopad

14 Kiedyś nikt nie wspominał o religii tekst i zdjęcia: Jakub Świderek Dźwigi budowlane wznoszące się nad Belfastem sygnalizują dobrą passę jego mieszkańców. Miasto odnotowało w ciągu ostatnich 10 lat najszybszy rozwój ekonomiczny spośród największych aglomeracji Wielkiej Brytanii. Ale w skłóconych dzielnicach Belfastu czas się zatrzymał. Peacelines to różnej wysokości mury rozdzielające dzielnice katolickie od protestanckich wybudowane w czasie konfliktu przez armię brytyjską jako tymczasowy środek bezpieczeństwa Ironia losu Danny (54 lata) siedzi na chodniku, opierając się o ścianę jednego z domów w katolickiej dzielnicy Ardoyne w północnym Belfaście. Pali skręta. Wokoło unosi się intensywny zapach farby. Jego ubranie, dłonie i twarz są nią pochlapane. Pozdrawiają go przechodnie, lokalni taksówkarze i dzieci wracające ze szkoły. Na ścianie za nim jeszcze wilgotne malowidło. Czy namalowałbyś mural w protestanckiej dzielnicy? Danny: Chciałbym. Ale nie jestem pewny, czy już mógłbym tam malować. Nie wiem, czy byłbym bezpieczny. W ciągu ostatnich 40 lat w Irlandii Północnej powstało około 2 tys. murali. Przedstawiają lokalnych bohaterów, przypominają o ważnych wydarzeniach. Przede wszystkim jednak są wyrazem przekonań religijnych i politycznych skłóconych społeczności Belfastu. 3,3 mln funtów przeznaczył rząd na program, który ma zatrzeć widoczne ślady dyskryminacji na tle poglądów politycznych i religijnych w Irlandii Północnej. Murale o rasistowskim charakterze są zamalowywane w całym kraju, a w ich miejscach powstają nowe obrazy. Jak twierdzi rząd, ma to stworzyć lepszą atmosferę i zachęcić skłócone społeczności do dialogu. Danny: Widziałeś kiedyś sektariańskie murale w naszych dzielnicach? Odpowiedz! W tej wojnie nigdy nie chodziło o religię. Tutaj chodziło o kolonizację. Nie widzę nic złego w naszych muralach. Jeśli spojrzysz na ten, którym zajmuję się teraz i na te, które powstały 20 lat temu, nie zauważysz różnicy. Mówią, że przemalują murale, że zmienią nasze życie na lepsze. Co to znaczy na lepsze!? Oni nigdy nic nie zrobili dla mojej społeczności! Sami radzimy sobie z problemami!. Po drugiej stronie ulicy zatrzymuje się czarna taksówka. Wysiada trójka młodych turystów z Hiszpanii. Danny pozwala się sfotografować z muralem w tle. Następnie dopala skręta, zabiera farby i pędzle, przenosi się ulicę dalej, gdzie czeka na niego kolejna biała ściana. Danny: Wiem. Chcesz wiedzieć, czy byłem w IRA. Gdy wybuchł konflikt, wszyscy z naszego pokolenia wstępowali do IRA. Większość z nas skończyła w więzieniu lub zginęła. Ja siedziałem dwa razy. Pierwszy raz na początku lat siedemdziesiątych. Byłem kilka razy postrzelony i osadzony na osiem lat w Long Kesh za napad na bank. Pieniądze z napadu były przeznaczone na broń dla IRA. W więzieniu po kryjomu przygotowywałem ulotki i plakaty promujące działania republikanów. Po wyjściu na wolność chciano, bym robił to na większą skalę. Po roku znowu mnie aresztowali. Widzieli, że budujemy maszynę polityczną Sinn Féin, więc ze mną aresztowali wiele innych osób, m.in. Gerry ego Adamsa i obecnego mera Belfastu Toma Hartleya. On też był częścią zespołu. Czy to nie ironia losu? 30 lat później mój stary kumpel jest merem Belfastu!. W cieniu peaceline Cluan Place we wschodnim Belfaście. Ślepa uliczka. 25 domów. Nad nimi wznosi się wysoki mur oddzielający miejscowych protestantów od katolickiej dzielnicy. Podobnych murów, ironicznie nazwanych peacelines, rozdzielających poróżnione społeczności, jest w mieście więcej. Powstawały w latach sześćdziesiątych. Pierwsze barykady wznosili katolicy i protestanci. Później 14 listopad 2008 November

15 LINKtemat numeru Marie przyjmuje komunię w swoim domu na Short Strand we wschodnim Belfaście Bonfire na Shankill w Belfaście. Protestanckie stosy budowane są na cześć zwycięskiej bitwy wojsk protestanckich nad katolickimi nad rzeką Boyne w 1690 roku. Protestanci podpalają je 11 lipca o północy konsekwentnie dodawała je armia brytyjska jako tymczasowe środki bezpieczeństwa. Ci, którzy mieszkają w bezpośredniej bliskości muru uważają, że są one niezbędne. Czują się dzięki nim bezpiecznie. Inni twierdzą, że, być może, dopiero kolejne pokolenia usuną peacelines. Mieszkańcy terenów przy murach cierpią z powodu różnic socjalnych i ekonomicznych, bo urzędnicy i przedsiębiorcy unikają tych miejsc. Na Cluan Place powiewają brytyjskie flagi. Nie ma roślinności. Kamery zamocowane na wysokich masztach monitorują ulicę. Na murze tabliczka: Gra w piłkę zakazana. Na ścianie domu, w rzędzie po prawej stronie, mural z napisami, wspomnienie z czasów konfliktu: 5 osób zastrzelonych. Wysadzone domy. Spalone domy. 20 rodzin wypędzonych przez IRA. Wciąż jesteśmy Brytyjczykami. Nie poddamy się. Drzwi otwiera mężczyzna. Wygląda na zdezorientowanego. Bardzo uprzejmy, jednocześnie czymś bardzo przejęty. Proponuje herbatę. W salonie bałagan. Porozrzucane gazety, brudne kubki, popielniczka pełna niedopalonych papierosów. Na najwyższej półce biblioteczki 4 książki. Reszta półek pusta. Porządek panuje tylko na stoliku w końcu pokoju. Obok małego, starego odtwarzacza płyt kompaktowych leżą starannie poukładane płyty CD. Przeprasza za bałagan. Mówi, że miał trudną noc. William (48 lat): Wczoraj mój przyjaciel popełnił samobójstwo. To szok dla wszystkich. Był zawsze pogodny. Miał powodzenie w interesach. Wspaniałą rodzinę. Obecnie w Irlandii Północnej wskaźnik samobójstw jest najwyższy w Europie. Ich liczba gwałtownie wzrosła po zakończeniu konfliktu. Jak twierdzą specjaliści z University of Ulster, w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych życie w zjednoczonych walką społecznościach dawało poczucie przynależności. Teraz ludzie zdani na siebie nie radzą sobie z problemami. Dzięki wysokim nakładom finansowym rządu i intensywnej pracy organizacji pozarządowych ilość samobójstw w roku 2007 spadła o 17 procent. To jeszcze nie przełom. William zapala papierosa. Trzęsą mu się dłonie. Natychmiast zmienia temat. Pyta, czy lubię muzykę i włącza płytę. Jest zdenerwowany. Kilka płyt spada na podłogę. William: Uwielbiam muzykę. Nie gram, ale działam w irlandzkim zespole. Zajmuję się sprzętem. Sąsiedzi nie zawsze są zadowoleni z moich kontaków z Irlandczykami. Ale ja nie pozwalam sobie wejść na głowę. To nie oznacza, że musimy od razu integrować się z katolikami. Trzeba po prostu iść do przodu. Sprawy same się porozwiązują. Wciąż pali jednego papierosa za drugim, ale muzyka, której słucha, wyraźnie go relaksuje. Trochę śpiewa. Nogami wystukuje rytm. Zmienia płyty. Potem przenosi się do kuchni, gdzie przygotowuje kolejne kubki herbaty z mlekiem. William: Sporo w życiu podróżowałem. Byłem hippisem. Dziś już nie planuję zmieniać miejsca zamieszkania. Tutaj jest mi dobrze. Mimo wyjątkowo słonecznego dnia w kuchni panuje półmrok. Mur, który znajduje się kilka metrów dalej, rzuca cień na dom Williama. Gdybym mogła, zastrzeliłabym go Po drugiej stronie muru jest Short Strand, katolicka dzielnica wschodniego Belfastu. Madrid Street, drzwi domu otwarte. Na półce skromnego salonu palą się świeczki, stoją figurki świętych, różaniec. Na ścianie duży krzyż. Obok domowego ołtarzyka siedzi starsza kobieta. Zapisałeś się do Credit Union? pyta to wspaniałe miejsce. Można tam dostać nisko oprocentowane pożyczki. Tylko przez ten cholerny mur trzeba chodzić tam naokoło!. Bez kobiet, takich jak Marie (75 lat), cała kampania IRA nie byłaby możliwa. To ona karmiła chłopaków, gdy byli głodni. To u niej odpoczywali. Dawała im pieniądze na papierosy, choć, jak sama mówi, oni nigdy o to nie prosili. Dla nich przechodziła obok patroli policji z karabinami pod spódnicą. Gdyby ją wtedy złapali, do dziś siedziałaby w więzieniu. Najważniejsze jednak było dla niej, żeby od tych wszystkich problemów z daleka trzymać dzieci. Niewiele pamiętam z konfliktu mówi Tony (45 lat), syn Marie, podając matce herbatę i scone a. Mieszka z nią przez całe życie. Jest epileptykiem. Jąka się. Pamiętam dni, gdy nie było prądu i musieliśmy rozpalać ogień i gotować na ulicy. Pamiętam też poranki, gdy wstając z łóżka musiałem uważać, żeby nie nadepnąć śpiących na podłodze obcych mężczyzn. Marie śmieje się i mruga porozumiewawczo okiem. Marie: Wśród protestantów są dobrzy ludzie. Kiedyś, zanim wybudowali ten mur, byliśmy wspaniałymi sąsiadami. Nikt nie November 2008 listopad

16 LINKtemat numeru Centrum Belfastu. Młodzi ludzie coraz rzadziej przywiązują wagę do podziałów religijnych. Częściej oddają się zabawie, nie stroniąc od alkoholu i innych używek Danny D. maluje nowy mural na katolickiej Falls chciał tego podziału. Kiedyś nikt nawet nie wspominał o religii. Wszyscy żyliśmy w zgodzie. Moja serdeczna przyjaciółka, Agnes, jest protestantką. Wyjątkową osobą. Często do siebie dzwonimy, czasami spotykamy się na herbatę. Ale dzisiaj nie poszłabym do jej domu. Tam ludzie wiedzą, kim jestem. Nic by mi nie zrobili, ale moja obecność mogłaby ściągnąć na nią gniew sąsiadów. Przez otwarte drzwi wbiega kilkuletni chłopiec. Bez słowa staje przed Marie i wyciąga rekę. Ona kładzie mu na dłoni jakieś drobne. Chłopiec wybiega. Skąd więc ten konflikt? Marie: Ian Paisley. To jego wina. Gdybym mogła, zastrzeliłabym go. Boże, wybacz mi. Wiem, że nie powinnam tak mówić. Ale ja go naprawdę nienawidzę, nienawidzę. Ian Paisley (82 lata) był premierem rządu Irlandii Północnej i liderem partii DUP (Democratic Unionist Party). Z obu funkcji ustąpił 5 czerwca 2008 roku. Przez lata był liderem Kościoła protestanckiego i otwarcie nawoływał do nienawiści do katolików. W miarę upływu lat jego skrajne poglądy antykatolickie słabły. Ostatecznie 26 marca 2007 roku zasiadł przy jednym stole z Gerrym Adamsem, liderem partii Sinn Féin, aby przedyskutować kwestię podziału władzy w państwie. Ikony konfliktu w Irlandii Północnej razem to historyczne wydarzenie, pisały media na całym świecie. Marie sięga po medalion z Janem Pawłem II i świeczkę z wizerunkiem Matki Boskiej. Z ręki zdejmuje bransoletkę. To dla ciebie, to dla twojej matki, a to dla twojej kobiety mówi ale schowaj to i bądź ostrożny!. W cieniu wspomnień Short Strand to katolicka enklawa we wschodnej, protestanckiej części miasta. Z trzech stron protestanci, z czwartej rzeka Lagan. Mur, który otacza dzielnicę, pogłębia uczucie klaustrofobii jej mieszkańców. Nie chcą się wyprowadzać. To jest ich miejsce. Kaplica, bar, sklep z alkoholem, mały zakład bukmacherski. Największy budynek to komisariat policji otoczony wysokim murem z siatkami zabezpieczającymi. W czasie konfliktu policja była celem zamachów bombowych. Dziś w tej fortecy służbę pełni tylko 2 policjantów. W Short Strand mieszka około 3 tys. osób. Wśród nich 200 protestantów. - Spotkaliśmy się 14 lat temu w barze w centrum miasta. - Nie, Darren, to było 16 lat temu. - Jezu! 16 lat z tobą!? A miałem tam spotkać inną dziewczynę! Darren (50 lat), protestant, wysoki i przystojny, ale bez zębów z przodu. Przy pierwszym spotkaniu próbuje to ukryć. Teresa (56 lat), katoliczka, niska i okrągła. Zawsze zadbana. Razem oglądają Discovery Channel, razem grają w bingo. Kiedy się poznali, Darren nie odprowadził Teresy do domu, bo bał się wchodzić do katolickiej dzielnicy. Z czasem miłość wzięła górę nad rozsądkiem i wprowadził się do Teresy. Żył w lęku, rzadko wychodził z domu. Pił, aby poradzić sobie ze strachem. W tym okresie każdego ranka docierały do nich informacje o śmierci kogoś z bliskiego otoczenia, a protestant mieszkający w katolickiej dzielnicy był łatwym celem. Do tego wspomnienia z przeszłości... Darren: Północny Belfast. Z dwoma innymi kumplami graliśmy w szachy na powietrzu. Dochodziła siódma wieczorem. Oni chciali już skończyć. Ja prosiłem, żebyśmy rozegrali jeszcze jedną partię. Nagle usłyszeliśmy: bam, bam, bam! Jednego z nas trafili w głowę. Chiałem mu pomóc, bo wciąż się ruszał. Ale to były już tylko pośmiertne drgawki. Zginął z rąk IRA tylko dlatego, że był protestantem. Nie było innego powodu. Potem samochód, którym nadjechali, znaleziono spalony w katolickim Ardoyne. Teresa przez cały czas spokojnie głaszcze psa, który siedzi pomiędzy nią i Darrenem na białej, skórzanej kanapie. Darrenowi łamie się głos. Po tym wydarzeniu zrozumiał, że w tym konflikcie nie ma miejsca na neutralność. Aby bronić swojej protestanckiej społeczności przyłączył się do UDA (Ulster Defence Association), największej organizacji paramilitarnej. I choć dzisiaj wszystko jest już skończone, Darren nie chce, aby jego katoliccy sąsiedzi dowiedzieli się o tym. Przez 20 lat ostrzeliwanie z broni maszynowej, zamachy bombowe, podpalenia i zabójstwa były codziennością ulic Befastu. Dzisiaj specjalnie utworzona grupa detektywów w Irlandii Północnej bada przypadki morderstw z czasów konfliktu. Nie jest skuteczna, a koszt jej działalności jest zbyt duży i wpływa hamująco na pracę policji. Co poczuliście, gdy Ian Paisley i Gerry Adams w końcu zasiedli do rozmów? Teresa: Ja złość. Powinni byli to zrobić 30 lat temu! Nie musiałoby zginąć tylu niewinnych ludzi!. Darren: A ja się cieszę. Bo jeśli tacy wrogowie w końcu ściskają sobie dłonie, jeśli może się to zdarzyć tutaj, to może się to zdarzyć w każdym miejscu na świecie. 16 listopad 2008 November

17 więcej informacji na stronie

18 LINKfotogaleria Bezdomni żołnierze Według organizacji charytatywnej Shelter oraz Governments Social Exclusion Unit, byli żołnierze w Wielkiej Brytanii stanowią jedną czwartą bezdomnych i 22% śpiących na ulicach Londynu. Dane z The Combined Homeless and Information Network (CHAIN) mówią o 6% bezdomnych. Inne instytucje spekulują, że liczba ta może być znacznie wyższa. Wielu opuszczających brytyjskie siły zbrojne zmaga się z życiem w cywilu i zasila szeregi czekających na przyznanie miejsca w schroniskach dla bezdomnych. Około 20 tysięcy żołnierzy, z ogólnej liczby 48 tysięcy wysłanych na Bliski Wschód, będzie cierpieć z powodu urazów psychicznych. Na dokumentowaniu walki bezdomnych żołnierzy, którzy szukają kąta w schroniskach dla bezdomnych w Wielkiej Brytanii, spędziłem wiele lat. Mój projekt zaczął się od miejsca o nazwie New Belvedere House, usytuowanego na londyńskim East Endzie. Młodzi i starzy lokatorzy, których łączą podobne przeżycia, mają problem z zaakceptowaniem społeczeństwa, a społeczeństwo ma problem z zaakceptowaniem ich. Wielu żołnierzy pochodzi z trudnych rodzin. W wojsku poddano ich instytucjonalizacji. Kiedy opuszczali armię, nie byli przygotowani do cywilnego życia. Ich odejście z wojska, często ze wskazań medycznych, po odniesieniu ran, było dla nich rozczarowaniem. Alkoholizm w wojsku jest poważnym problemem, a powrót do życia w cywilu, z całym bagażem urazów psychicznych odniesionych wskutek samych wojennych doświadczeń czy zjawiska fali w szeregach, bywa ciężki. Wielu bezdomnych żołnierzy odczuwa nienawiść do samych siebie i znieczula się narokotykami i alkoholem. Nie umieją zmierzyć się ze swoimi problemami psychicznymi, więc w ramach pokuty prowadzą nędzne życie. Upijanie się, choroby psychiczne i przemoc to rzecz codzienna. Byli żołnierze nie mają poczucia bezpieczeństwa, nie ufają instytucjom ani nie wierzą w związki międzyludzkie, które cywile uważają za coś naturalnego. Po braterstwie na wojnie pojawia się izolacja, poczucie, że poza armią jest się zdanym tylko na siebie. Stuart Griffiths Tłum. A. Ł-M Stuart Griffiths zaczął robić zdjęcia już w dzieciństwie. W wieku 16 lat zaciągnął się do armii brytyjskiej. Był żołnierzem i szkolił się jako fotograf. Następnie studiował fotografię na Uniwersytecie w Brighton, którą skończył z wyróżnieniem. Swoje projekty publikował w magazynach na całym świecie. / 01 Frontowe wejście do New Belvedere House we wschodnim Londynie. Schronisko dla byłych żołnierzy ma 65 łożek. Jest zawsze pełne. 02 Jason Gough, były żołnierz, który stracił oko, kiedy jego karabin wypalił mu w twarz. Uzależniony od narkotyków, odkąd opuścił wojsko. Na zdjęciu jest sfotografowany zaraz po tym, jak zaatakował go prętem inny bezdomny. 03 James Gallagher, były żołnierz RAF-u, służył również w legii cudzoziemskiej. Jego tatuaż jest jak książka, pokazuje wszystkie miejsca, w których był i służył. James umarł w tym roku. Dostał pokój w Woolwich w południowym Londynie, gdzie powalił go atak serca. Znaleziono go martwego po dwóch tygodniach.