Stan wdro enia do prawa polskiego dyrektyw Wspólnot Europejskich dotycz¹cych bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia pracowników

Transkrypt

1 mgr in. WIKTOR LESZCZYÑSKI Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej dyrektyw Wspólnot Europejskich dotycz¹cych bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia pracowników raz ze stowarzyszaniem Polski z Uni¹ Europejsk¹ i jej pañstwami cz³onkowskimi rozpocz¹³ siê proces stopniowego dostosowywania prawa polskiego do prawa Wspólnot Europejskich. Zgodnie z art. 68 Uk³adu Europejskiego Polska powinna podj¹æ wszelkie starania w celu zapewnienia zgodnoœci jej przysz³ego ustawodawstwa z ustawodawstwem Wspólnoty. Artyku³ 69 Uk³adu stanowi, i dostosowywanie przepisów powinno obj¹æ równie ochronê pracownika w miejscu pracy. W ci¹gu kilku lat od podpisania uk³adu stowarzyszeniowego nast¹pi³ znaczny postêp w dostosowaniu prawa polskiego (równie w zakresie bezpieczeñstwa i higieny pracy) do prawa Wspólnot Europejskich. W artykule przedstawiono stan wdro enia do prawa krajowego dziesiêciu dyrektyw dotycz¹cych bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia pracowników, nale ¹cych do w³aœciwoœci Ministerstwa Pracy i Polityki Spo³ecznej. DYREKTYWA 89/391/EWG O WPROWADZENIU ŒROD- KÓW W CELU ZWIÊKSZENIA BEZPIECZEÑSTWA I PO- PRAWY ZDROWIA PRACOWNIKÓW PODCZAS PRACY (dyrektywa ramowa) Celem tej dyrektywy jest wprowadzenie œrodków stymuluj¹cych do dzia³ania w kierunku poprawy bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia pracowników podczas pracy. Dyrektywa zawiera obowi¹zki pracodawcy dotycz¹ce w szczególnoœci: zapewnienia pracownikom bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia w ka dym aspekcie zwi¹zanym z prac¹ dostosowywania pracy do ka dego cz³owieka w fazie projektowania stanowisk pracy, wyboru wyposa enia oraz metod pracy oceny ryzyka zawodowego zasad zapobiegania ryzyku zawodowemu zapewnienia kompetentnych s³u b ds. ochrony zdrowia i zapobiegania ryzyku zawodowemu zapewnienia œrodków s³u ¹cych do udzielania pierwszej pomocy, gaszenia po aru i ewakuacji pracowników w razie powa - nego niebezpieczeñstwa informowania pracowników i (lub) ich przedstawicieli o zagro eniach dla bezpieczeñstwa i zdrowia oraz œrodkach zapobiegawczych konsultowania z pracownikami i (lub) ich przedstawicielami problemów bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia wystêpuj¹cych podczas pracy zapewnienia ka demu pracownikowi odbycia odpowiedniego szkolenia dotycz¹cego bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia zarówno przed zatrudnieniem jak i podczas pracy zapewnienia pracownikom lekarskich badañ kontrolnych dostosowanych do zagro eñ wystêpuj¹cych podczas pracy. Dyrektywa nak³ada równie pewne zobowi¹zania na pracownika, czyni¹c go odpowiedzialnym za w³asne bezpieczeñstwo i zdrowie oraz innych osób, na które maj¹ wp³yw jego dzia³ania podczas pracy. Zgodnie z t¹ dyrektyw¹ pracownik powinien m.in.: u ywaæ zgodnie z przeznaczeniem œrodków ochrony indywidualnej informowaæ pracodawcê o sytuacjach stanowi¹cych zagro- enia dla bezpieczeñstwa i zdrowia wspó³pracowaæ z pracodawc¹ na rzecz zapewnienia bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia podczas pracy. Dyrektywa nie narusza obecnych i przysz³ych przepisów krajowych, które odnosz¹ siê do poprawy bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia pracowników podczas pracy (w wyniku wdro enia dyrektywy do prawa krajowego nie mo e byæ obni ony poziom ochrony ju osi¹gniêty w poszczególnych pañstwach cz³onkowskich). Podczas przegl¹du prawa polskiego z obszaru Polityka spo- ³eczna i zatrudnienie, w czêœci dotycz¹cej Bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia pracowników, który odby³ siê w Brukseli w dniach listopada 1998 roku, ustalono wspólnie z Komisj¹ Europejsk¹, e prawo to w pe³ni uwzglêdnia postanowienia dyrektywy 89/391/EWG. Jej postanowienia znajduj¹ siê przede wszystkim w dziale dziesi¹tym ustawy Kodeks pracy Bezpieczeñstwo i higiena pracy oraz w takich aktach wykonawczych do tej ustawy, jak: rozporz¹dzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 rozporz¹dzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie szczegó³owych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeñstwe i higieny pracy (DzU nr 62, poz. 285) rozporz¹dzenie Ministra Zdrowia i Opieki Spo³ecznej z dnia rozporz¹dzenie Rady Ministrów z dnia 2 wrzeœnia 1997 r. w sprawie s³u by bezpieczeñstwa i higieny pracy (DzU nr 109, poz. 704) rozporz¹dzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. w sprawie najwy szych dopuszczalnych stê eñ i natê eñ czynników szkodliwych dla zdrowia w œrodowisku pracy (DzU nr 79, poz. 513 ze zm.). Postanowienia tej dyrektywy uwzglêdniaj¹ równie : ustawa z dnia 24 czerwca 1983 r. o spo³ecznej inspekcji pracy (DzU nr 35, poz. 163 ze zm.) ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o zwi¹zkach zawodowych (DzU nr 55, poz. 234 ze zm.) ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpo arowej (DzU nr 81, poz. 351 ze zm.). Prawo polskie uwzglêdnia³o wymagania tej dyrektywy ju znacznie wczeœniej (przed podpisaniem Uk³adu Europejskiego ustanawiaj¹cego stowarzyszenie miêdzy Polsk¹ a Wspólnotami Europejskimi i ich Pañstwami Cz³onkowskimi), w zwi¹zku z czym nie zachodzi³a potrzeba uzupe³nienia prawa o nowe przepisy z niej wynikaj¹ce. 4

2 MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPO ECZNEJ IN ORMUJE... DYREKTYWA 89/654/EWG DOTYCZ CA MINIMALNYCH WYMAGAÑ BEZPIECZEÑSTWA I OCHRONY ZDROWIA PODCZAS PRACY (pierwsza szczegó³owa do dyrektywy ramowej) Dyrektywa okreœla minimalne wymagania z zakresu bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia dotycz¹ce budynków, pomieszczeñ pracy i pomieszczeñ higieniczno-sanitarnych. Okreœla w szczególnoœci obowi¹zki dotycz¹ce zapewnienia: odpowiednich instalacji elektrycznych dróg oraz wyjœæ ewakuacyjnych odpowiednich dróg dla ruchu ko³owego i pieszego w³aœciwej organizacji stanowisk pracy znajduj¹cych siê na zewn¹trz budynków wymaganej temperatury pomieszczeñ naturalnego i sztucznego oœwietlenia pomieszczeñ higieniczno-sanitarnych, jak: pomieszczenia do przebierania siê, natryski i umywalnie, ustêpy pokoi pierwszej pomocy pomieszczeñ do wypoczynku dla pracowników zatrudnionych przy pracach szczególnie szkodliwych dla zdrowia i uci¹ liwych oraz dla kobiet ciê arnych i karmi¹cych. Postanowienia tej dyrektywy s¹ w pe³ni wdro one do prawa polskiego, co potwierdzone zosta³o podczas przegl¹du prawa polskiego z obszaru Polityka spo³eczna i zatrudnienie, w czêœci dotycz¹cej Bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia pracowników, który odby³ siê w Brukseli w dniach listopada 1998 roku. Postanowienia te znajduj¹ siê przede wszystkim w: dziale dziesi¹tym ustawy Kodeks pracy Bezpieczeñstwo i higiena pracy rozporz¹dzeniu Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadaæ budynki i ich usytuowanie (DzU z 1999 r. nr 15, poz. 140, z póÿniejszymi zmianami). Wymagania okreœlone w tej dyrektywie w wiêkszoœci uwzglêdnione by³y w prawie polskim znacznie wczeœniej ju w rozporz¹dzeniu Ministrów Pracy i Opieki Spo³ecznej, Zdrowia, Przemys³u, Odbudowy, Administracji Publicznej oraz Ziem Odzyskanych z dnia 6 listopada 1946 r. o ogólnych przepisach dotycz¹cych bezpieczeñstwa i higieny pracy oraz rozporz¹dzeniu Rady Ministrów z dnia 21 sierpnia 1959 r. w sprawie ogólnych warunków higieniczno-sanitarnych w nowo budowanych lub przebudowywanych zak³adach przemys³owych. Obowi¹zuj¹ce obecnie rozporz¹dzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 wrzeœnia 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeñstwa jedynie w niewielkim stopniu uzupe³ni³o zakres przepisów okreœlonych w wymienionych rozporz¹dzeniach o nowe przepisy wynikaj¹ce z tej dyrektywy. DYREKTYWA 89/655/EWG DOTYCZ CA MINIMALNYCH WYMAGAÑ W DZIEDZINIE BEZPIECZEÑSTWA I OCHRONY ZDROWIA PRZY U YTKOWANIU PRZEZ PRACOWNIKÓW SPRZÊTU ROBOCZEGO PODCZAS PRACY (druga szczegó³owa do dyrektywy ramowej), znowelizowana dyrektyw¹ 95/63/EWG tej dyrektywy obejmuje zobowi¹zanie pracodawcy do upewnienia siê, e sprzêt roboczy przekazany do u ytkowania pracownikom jest odpowiedni do wykonywania okreœlonych czynnoœci i mo e byæ stosowany bez szkody dla bezpieczeñstwa i zdrowia u ytkowników. Gdy u ytkowanie sprzêtu roboczego powoduje powstawanie szczególnych zagro eñ dla pracowników pracodawca powinien dopuœciæ do jego obs³ugi, a tak e napraw, konserwacji i modernizacji wy³¹cznie pracowników do tego uprawnionych (posiadaj¹cych odpowiednie kwalifikacje). W omawianej dyrektywie okreœlono równie podstawowe obowi¹zki dotycz¹ce zasad zapewnienia bezpieczeñstwa przy u ytkowaniu sprzêtu roboczego. Regulacje dotycz¹ce sprzêtu roboczego zawieraj¹ tak e miêdzy innymi wymagania, które powinny spe³niaæ urz¹dzenia sterownicze, urz¹dzenia ochronne (w tym os³ony), wymagania dla ruchomego sprzêtu roboczego i sprzêtu przeznaczonego do podnoszenia ³adunków. Postanowienia tej dyrektywy w znacznym stopniu s¹ wdro one do prawa polskiego, przede wszystkim w: rozporz¹dzeniu Ministra Przemys³u Maszynowego z dnia 2 listopada 1978 r. w sprawie bezpieczeñstwa i higieny pracy przy eksploatacji wózków jezdniowych z napêdem silnikowym (DzU nr 27, poz. 119) rozporz¹dzeniu Rady Ministrów z dnia 3 lipca 2001 r. w sprawie wymagañ zasadniczych dla maszyn i elementów bezpieczeñstwa podlegaj¹cych ocenie zgodnoœci, warunków i trybu dokonywania oceny zgodnoœci oraz sposobu oznakowania tych maszyn i elementów bezpieczeñstwa (DzU nr 127, poz. 1391). Niektóre ogólne postanowienia tej dyrektywy zostan¹ wdro one po wydaniu rozporz¹dzenia ministra pracy i polityki spo³ecznej zmieniaj¹cego rozporz¹dzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy (co przewiduje siê w bie ¹cym roku). Pe³ne wdro enie postanowieñ tej dyrektywy nast¹pi po wydaniu rozporz¹dzenia ministra gospodarki w sprawie minimalnych wymagañ bezpieczeñstwa i higieny pracy w zakresie u ytkowania maszyn i innych urz¹dzeñ technicznych, co równie przewidziane jest w bie ¹cym roku. Przewiduje siê, e pe³ne wdro enie postanowieñ tej dyrektywy do prawa polskiego i praktyki spowoduje obci¹ enie pracodawców kosztami o ³¹cznej wartoœci (oszacowanej przez ekspertów) 44 mln z³. Ze wzglêdu na szacowane koszty wprowadzony zostanie 3-letni okres przejœciowy (do dnia 31 grudnia 2005 r.) na wdro- enie w zak³adach pracy postanowieñ tej dyrektywy dotychczas nie uwzglêdnionych w prawie polskim. Umo liwi to roz³o enie kosztów przewidzianych do poniesienia przez pracodawców, a tak- e ich ograniczenie wynikaj¹ce z koniecznoœci wymiany maszyn nadmiernie zu ytych. 5

3 MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPO ECZNEJ IN ORMUJE... DYREKTYWA 89/656/EWG O MINIMALNYCH WYMAGA- NIACH BEZPIECZEÑSTWA I OCHRONY ZDROWIA DO- TYCZ CYCH STOSOWANIA PRZEZ PRACOWNIKÓW ŒRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ W MIEJSCU PRACY (trzecia szczegó³owa do dyrektywy ramowej) Zgodnie z postanowieniami dotycz¹cymi tej problematyki œrodki ochrony indywidualnej powinny byæ stosowane w sytuacjach kiedy nie mo na unikn¹æ lub wystarczaj¹co ograniczyæ zagro eñ za pomoc¹ œrodków ochrony zbiorowej lub zmian w technologii albo organizacji pracy. Regulacje tej dyrektywy nak³adaj¹ ponadto na pracodawców obowi¹zek: bezp³atnego dostarczania œrodków ochrony indywidualnej oraz zapewnienia ich prawid³owego dzia³ania i odpowiedniego stanu higienicznego poprzez niezbêdne konserwacje, naprawy i wymiany zapewnienia, aby œrodki ochrony indywidualnej, które dostarczane s¹ pracownikom, spe³nia³y wymagania bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia (okreœlone w dyrektywie 89/686/EWG dotycz¹cej projektowania i wytwarzania tych œrodków) informowania pracowników o zagro eniach, przed którymi chroniæ ich bêd¹ œrodki ochrony indywidualnej organizowania szkolenia na temat w³aœciwego u ywania œrodków ochrony indywidualnej. Omawiane postanowienia zawieraj¹ równie wskazania dla pracodawców odnoœnie zasad przydzielania œrodków ochrony indywidualnej. Podstawowe wymagania tej dyrektywy wdro one s¹ w zasadzie do prawa polskiego; odpowiednie przepisy zawarte s¹ przede wszystkim w dziale dziesi¹tym ustawy Kodeks pracy oraz w rozporz¹dzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 wrzeœnia 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy (DzU nr 129, poz. 844). Ponadto wymagania zasadnicze dla œrodków ochrony indywidualnej zawarte s¹ w rozporz¹dzeniu Rady Ministrów z dnia 9 stycznia 2002 r. (DzU nr 4, poz. 37), które wejdzie w ycie 1 stycznia 2003 r. Pe³ne wdro enie tej dyrektywy nast¹pi po wydaniu rozporz¹dzenia ministra pracy i polityki spo³ecznej zmieniaj¹cego rozporz¹dzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy, co przewiduje siê w bie ¹cym roku. Wdro enie postanowieñ tej dyrektywy, dotychczas nie w pe³ni uwzglêdnionych w prawie polskim, nie spowoduje obci¹ enia dodatkowymi kosztami pracodawców. Przepisy rozporz¹dzenia ministra pracy i polityki spo³ecznej zmieniaj¹cego rozporz¹dzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy dotycz¹ce stosowania œrodków ochrony indywidualnej zawieraæ bêd¹ jedynie uszczegó³owienie przepisów ju obowi¹zuj¹cych, w tym np. wskazania dotycz¹ce zasad przydzielania tych œrodków. DYREKTYWA 90/269/EWG W SPRAWIE MINIMALNYCH WYMAGAÑ ZDROWIA I BEZPIECZEÑSTWA PODCZAS RÊCZNEGO PRZEMIESZCZANIA CIÊ ARÓW W PRZY- PADKU MO LIWOŒCI WYST PIENIA ZAGRO ENIA, ZW ASZCZA URAZÓW KRÊGOS UPA U PRACOWNI- KÓW (czwarta szczegó³owa do dyrektywy ramowej) Regulacje z tego zakresu zobowi¹zuj¹ pracodawcê do podjêcia takich dzia³añ, które wyeliminowa³yby koniecznoœæ rêcznego przemieszczania ciê arów. O ile nie jest to mo liwe pracodawca powinien podj¹æ odpowiednie przedsiêwziêcia, w tym dostarczyæ pracownikom takie wyposa enie, które zmniejsza³oby zagro enia zwi¹zane z rêcznym przemieszczaniem ciê arów. Postanowienia w tej sprawie wymagaj¹ równie, aby czynnoœci rêcznego przemieszczania ciê arów nie powodowa³y zagro eñ mog¹cych stwarzaæ ryzyko urazów krêgos³upa, przede wszystkim jeœli: wystêpuje nadmierny wysi³ek fizyczny przenoszony ciê ar jest za ciê ki, za du y, nieporêczny (trudny do utrzymania) lub niestabilny brak jest wystarczaj¹cej przestrzeni umo liwiaj¹cej bezpieczne wykonanie czynnoœci stan powierzchni, po której przemieszczane s¹ ciê ary, nie zapewnia bezpiecznego wykonywania czynnoœci. Postanowienia tej dyrektywy zosta³y w pe³ni przeniesione do prawa polskiego w wyniku wydania rozporz¹dzenia Ministra Pracy i Polityki Spo³ecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeñstwa i higieny pracy przy rêcznych pracach transportowych (DzU nr 26, poz. 313 i nr 82, poz. 930), które wesz³o w ycie 1 stycznia 2002 r. Ponadto niektóre ogólne postanowienia ww. dyrektywy wdro one zosta³y w: 28 maja 1996 r. w sprawie szczegó³owych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeñstwa i higieny pracy (DzU nr 62, poz. 285). Problematyka bezpieczeñstwa i higieny pracy przy rêcznych pracach transportowych by³a w Polsce uregulowana przepisami ju od dawna w rozporz¹dzeniu Ministra Pracy i Opieki Spo³ecznej oraz Zdrowia z dnia 1 kwietnia 1953 r. w sprawie bezpieczeñstwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych przy rêcznym dÿwiganiu i przenoszeniu ciê arów (DzU nr 22, poz. 89). St¹d wdro enie postanowieñ omawianej dyrektywy wymaga³o jedynie uszczegó³owienia dotychczasowych przepisów. 6

4 DYREKTYWA 90/270/EWG DOTYCZ CA MINIMALNYCH WYMAGAÑ W DZIEDZINIE BEZPIECZEÑSTWA I OCHRO- NY ZDROWIA PRZY PRACY Z URZ DZENIAMI WYPO- SA ONYMI W MONITORY EKRANOWE (pi¹ta szczegó³owa do dyrektywy ramowej) Postanowienia tej dyrektywy zobowi¹zuj¹ pracodawcê miêdzy innymi do prowadzenia oceny stanowisk pracy z monitorami ekranowymi, zapewnienia ochrony wzroku pracowników (w tym zapewnienia urz¹dzeñ koryguj¹cych wzrok, o ile potrzeba ich stosowania przy monitorze, stwierdzona zostanie w czasie badañ okulistycznych), stosowania przerw w pracy z monitorem albo zmiany charakteru pracy (na pracê zmniejszaj¹c¹ obci¹ enie zwi¹zane z obs³ug¹ monitora). Dyrektywa okreœla równie wymagania jakie powinny spe³niaæ stanowiska pracy z monitorem ekranowym, w tym m.in. monitor, klawiatura, biurko, krzes³o oraz otoczenie stanowiska pracy. Dyrektywa zosta³a w pe³ni wdro ona do prawa polskiego rozporz¹dzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeñstwa i higieny pracy na stanowiskach wyposa onych w monitory ekranowe (DzU nr 148, poz. 973). Ponadto niektóre postanowienia dyrektywy uwzglêdnione by³y ju wczeœniej w: 28 maja 1996 r. w sprawie szczegó³owych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeñstwa i higieny pracy (DzU nr 62, poz. 285) 17 czerwca 1998 r. w sprawie najwy szych dopuszczalnych stê- eñ i natê eñ czynników szkodliwych dla zdrowia w œrodowisku pracy (DzU nr 79, poz. 513 ze zm.). Rozporz¹dzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. okreœli³o 2-letni okres (od jego wejœcia w ycie) na dostosowanie istniej¹cych stanowisk pracy z monitorami do wymagañ w nim zawartych. Umo liwi³o to pracodawcom roz³o enie kosztów przewidzianych do poniesienia, a równie ich ograniczenie zwi¹zane z koniecznoœci¹ naturalnej wymiany przestarza³ego sprzêtu lub elementów stanowiska nadmiernie zu ytych. Pewne obci¹ enia pracodawców powoduje koniecznoœæ zapewnienia pracownikom okularów koryguj¹cych wzrok, o ile potrzeba ich stosowania przy monitorze ekranowym stwierdzona zostanie w czasie badañ okulistycznych, a stale stosowane przez pracowników okulary s¹ nieodpowiednie do pracy przy monitorze. DYREKTYWA 92/58/EWG W SPRAWIE MINIMALNYCH WYMAGAÑ DOTYCZ CYCH ZNAKÓW BEZPIECZEÑ- STWA I (LUB) OCHRONY ZDROWIA W MIEJSCACH PRA- CY (dziewi¹ta szczegó³owa do dyrektywy ramowej) Regulacje zawarte w tej dyrektywie zobowi¹zuj¹ pracodawcê, aby wszêdzie tam gdzie nie mo na zlikwidowaæ zagro enia innymi œrodkami umieszczaæ odpowiednie znaki bezpieczeñstwa. Okreœlaj¹ one w szczególnoœci minimalne wymagania jakie powinny spe³niaæ znaki bezpieczeñstwa, w tym rodzaje i wzory znaków oraz zasady ich stosowania. Wymagania tam zawarte dotycz¹ w szczególnoœci: znaków bezpieczeñstwa dotycz¹cych zakazu, ostrzegawczych, informacyjnych, ewakuacyjnych i przeciwpo arowych oznakowania zbiorników i ruroci¹gów z niebezpiecznymi substancjami lub preparatami chemicznymi oznakowania sprzêtu przeciwpo arowego znaków u ywanych do oznaczania przeszkód, niebezpiecznych miejsc i tras ruchu sygna³ów œwietlnych i dÿwiêkowych komunikatów s³ownych i sygna³ów rêcznych. Obecnie prawo polskie uwzglêdnia wiêkszoœæ postanowieñ tej dyrektywy. Postanowienia te zawarte s¹ w szczególnoœci w: 26 rozporz¹dzeniu Ministra Spraw Wewnêtrznych z dnia 3 listopada 1992 r. w sprawie ochrony przeciwpo arowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU nr 92, poz. 460, z póÿniejszymi zmianami) rozporz¹dzeniu Ministrów Pracy i Opieki Spo³ecznej oraz Zdrowia z dnia 20 marca 1954 r. w sprawie bezpieczeñstwa i higieny pracy przy obs³udze urawi (DzU nr 15, poz. 58) 1 grudnia 1998 r. w sprawie wprowadzenia obowi¹zku stosowania niektórych Polskich Norm dotycz¹cych bezpieczeñstwa i higieny pracy (DzU nr 148, poz. 974) wprowadzaj¹cym do obowi¹zkowego stosowania m.in. polskie normy dotycz¹ce znaków bezpieczeñstwa. Pe³ne wdro enie do prawa polskiego omawianej dyrektywy nast¹pi po wydaniu rozporz¹dzenia ministra pracy i polityki spo- ³ecznej zmieniaj¹cego rozporz¹dzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy (co przewiduje siê w bie ¹cym roku) oraz rozporz¹dzenia ministra zdrowia w sprawie oznakowania pojemników, zbiorników, ruroci¹gów oraz miejsc, w których znajduj¹ siê niebezpieczne substancje lub preparaty. Wdro enie postanowieñ dyrektywy dotychczas nie w pe³ni uwzglêdnionych w prawie polskim nie powinno spowodowaæ obci¹ enia pracodawców dodatkowymi kosztami. Wydanie aktów prawnych, o których mowa wy ej, spowoduje uporz¹dkowanie i uszczegó³owienie ustaleñ zawartych ju w zasadzie w przepisach b¹dÿ polskich normach. 7

5 DYREKTYWA 91/322/EWG DOTYCZ CA OKREŒLENIA STANDARDOWYCH WARTOŒCI GRANICZNYCH poprzez wprowadzenie w ycie dyrektywy Rady 80/1107/EWG dotycz¹cej ochrony pracowników przed ryzykiem zwi¹zanym z nara eniem na dzia³anie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych Dyrektywa okreœli³a wartoœci dopuszczalne stê eñ w œrodowisku pracy dla 27 substancji chemicznych, które powinny byæ brane pod uwagê przy okreœlaniu takich wartoœci w krajach cz³onkowskich Unii Europejskiej. Postanowienia dyrektywy zosta³y w pe³ni wdro one do prawa polskiego w rozporz¹dzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. w sprawie najwy szych dopuszczalnych stê eñ i natê eñ czynników szkodliwych dla zdrowia w œrodowisku pracy (DzU nr 79, poz. 513 i z 2001 r. nr 4, poz. 36). W rozporz¹dzeniu okreœlone s¹ wartoœci dopuszczalne dla wszystkich substancji wymienionych w dyrektywie. Dopuszczalne wartoœci stê eñ w œrodowisku pracy substancji wymienionych w dyrektywie wprowadzane by³y stopniowo do prawa polskiego, co wp³ynê³o na roz³o enie obci¹ enia pracodawców kosztami zwi¹zanymi z okresowym dokonywaniem pomiarów stê eñ tych substancji w œrodowisku pracy. Okreœlenie tych wartoœci w prawie polskim stworzy³o jednoczeœnie mo liwoœæ zapewnienia pracownikom nara onym na dzia- ³anie powy szych substancji lepszej ochrony zdrowia pracowników, przez mo liwoœæ dokonywania pomiarów stê eñ tych substancji i podejmowania odpowiednich dzia³añ profilaktycznych (w kierunku zmniejszenia nara enia pracowników na dzia³anie omawianych substancji). DYREKTYWA 2000/39/WE USTANAWIAJ CA PIERWSZ LISTÊ INDYKATYWNYCH DOPUSZCZALNYCH WARTO- ŒCI SZKODLIWYCH CZYNNIKÓW W MIEJSCU PRACY w zwi¹zku z realizacj¹ dyrektywy Rady 98/24/WE dotycz¹cej ochrony zdrowia i bezpieczeñstwa pracowników przed niebezpieczeñstwem zwi¹zanym ze œrodkami chemicznymi w miejscu pracy Dyrektywa okreœli³a dopuszczalne wartoœci stê eñ w œrodowisku pracy w odniesieniu do 63 substancji chemicznych, które powinny byæ brane pod uwagê przy okreœlaniu takich wartoœci w krajach cz³onkowskich Unii Europejskiej. Postanowienia dyrektywy zosta³y ju w znacznej czêœci uwzglêdnione w prawie polskim w rozporz¹dzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. w sprawie najwy - szych dopuszczalnych stê eñ i natê eñ czynników szkodliwych dla zdrowia w œrodowisku pracy (DzU nr 79, poz. 513 i z 2001 r. nr 4, poz. 36). W rozporz¹dzeniu tym okreœlone s¹ wartoœci dopuszczalne odnosz¹ce siê do 54 substancji wymienionych w dyrektywie. W bie ¹cym roku przewiduje siê nowelizacjê tego rozporz¹dzenia, uwzglêdniaj¹c¹ okreœlenie wartoœci dopuszczalnych dla pozosta³ych 9 substancji. Uzupe³nienie wymienionego rozporz¹dzenia ministra pracy i polityki socjalnej o wartoœci dopuszczalnych stê eñ 9 substancji wymienionych w dyrektywie (dotychczas nie uwzglêdnionych w prawie polskim) spowoduje koniecznoœæ dokonywania przez pracodawców okresowych pomiarów stê eñ tych substancji. Umo liwi to jednak pe³niejsz¹ realizacjê obowi¹zku pracodawcy wynikaj¹cego z art. 207 Kodeksu pracy ochrony zdrowia i ycia pracowników przez pe³niejsz¹ kontrolê stopnia nara enia na dzia- ³anie czynników szkodliwych i podejmowanie odpowiednich dzia- ³añ profilaktycznych. DYREKTYWA 86/188/EWG DOTYCZ CA OCHRONY PRA- COWNIKÓW PRZED ZAGRO ENIAMI ZWI ZANYMI Z NARA ENIEM NA HA AS, zmieniona dyrektyw¹ 98/24/WE Postanowienia tej dyrektywy zobowi¹zuj¹ do ograniczenia ryzyka wynikaj¹cego z nara enia na ha³as do mo liwie najni szego poziomu. Okreœla równie œrodki jakie nale y podj¹æ w przypadku przypuszczalnego przekroczenia dopuszczalnych wartoœci ha³asu. Do œrodków tych dyrektywa zalicza m.in.: okreœlenie przyczyn przekroczenia dopuszczalnego poziomu ha³asu opracowanie i zastosowanie programu dzia³añ w kierunku zmniejszenia nara enia pracowników na ha³as informowanie pracowników o poziomie wystêpuj¹cych przekroczeñ, potencjalnym zagro eniu ich s³uchu oraz o dzia³aniach w kierunku ograniczenia nara enia udostêpnienie pracownikom indywidualnych ochron s³uchu. Dyrektywa zawiera ponadto wskazania dotycz¹ce metod pomiaru ha³asu oraz dotycz¹ce badania s³uchu pracowników nara onych na ha³as. Podczas przegl¹du prawa polskiego z obszaru Polityka spo- ³eczna i zatrudnienie, w czêœci dotycz¹cej Bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia pracowników, który odby³ siê w Brukseli w dniach listopada 1998 roku, ustalono wspólnie z Komisj¹ Europejsk¹, e prawo to w pe³ni uwzglêdnia postanowienia dyrektywy 86/188/EWG. Jej postanowienia uwzglêdnione s¹ przede wszystkim w: 17 czerwca 1998 r. w sprawie najwy szych dopuszczalnych stê eñ i natê eñ czynników szkodliwych dla zdrowia w œrodowisku pracy (DzU nr 79, poz. 513 ze zm.) 9 lipca 1996 r. w sprawie badañ i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w œrodowisku pracy (DzU nr 86, poz. 394) 26. Wiele wymagañ dyrektywy uwzglêdnionych by³o w prawie polskim ju znacznie wczeœniej (przed podpisaniem Uk³adu Europejskiego ustanawiaj¹cego stowarzyszenie miêdzy Polsk¹, a Wspólnotami Europejskimi i ich Pañstwami Cz³onkowskimi), a pozosta- ³e postanowienia by³y wprowadzane do tego prawa stopniowo (w wymienionych rozporz¹dzeniach). Umo liwi³o to wdro enie dyrektywy bez istotnego obci¹ enia pracodawców dodatkowymi kosztami. * * * Na podstawie przedstawionych informacji mo na oceniæ, e polskie prawo w dziedzinie bezpieczeñstwa pracy i ochrony zdrowia pracowników w du ej mierze jest zgodne z prawem Wspólnot Europejskich, jednak pe³ne uwzglêdnienie tego prawa wymaga jeszcze podejmowania dalszych dzia³añ legislacyjnych. Dotyczy to przede wszystkim dyrektyw WE 89/655/EWG, 89/656/EWG, 92/58/EWG i 2000/39/WE. 8