Zagadnienia. 1. Bezpieczeństwo żywności. 2. System monitoringu wody. 3. Wspólna Sieć Nadzoru Epidemiologicznego. w Unii Europejskiej

Transkrypt

1 Warszawa

2 Zagadnienia 1. Bezpieczeństwo żywności 2. System monitoringu wody 3. Wspólna Sieć Nadzoru Epidemiologicznego w Unii Europejskiej 4. System reagowania kryzysowego w Państwowej Inspekcji Sanitarnej

3 Misją Państwowej Inspekcji Sanitarnej Misją Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest dążenie do osiągnięcia pożądanych norm zdrowotnych poprzez podjęcie działań umożliwiających zachowanie lub przywracanie bezpieczeństwa zdrowotnego ludzi, a także mające na celu identyfikację i oszacowanie skali zagrożeń, inicjowanie i organizowanie skoordynowanego nadzoru i kontroli służących zapobieganiu wszelkim zagrożeniom fizycznym, chemicznym i biologicznym, zachowaniu i umacnianiu zdrowia zbiorowości oraz kształtowaniu w tym zakresie odpowiednich postaw i zachowań. CEL DZIAŁANIA: - ochrona zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych - zapobieganie powstawaniu chorób, w tym zakaźnych i zawodowych ZADANIA: -bieżący i zapobiegawczy nadzór nad warunkami: - higieny środowiska, - higieny pracy w zakładach pracy, - higieny radiacyjnej, - higieny procesów nauczania i wychowania, - higieny wypoczynku i rekreacji, - zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku, - higieniczno-sanitarnymi jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne, - działalność zapobiegawcza i przeciwepidemiczna w zakresie chorób zakaźnych. /Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U z późn. zm./

4

5

6 BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI Jest to priorytetowe zadanie akcesyjne stanowiące zespół wzajemnie ze sobą powiązanych działań systemowych, we wszystkich ogniwach łańcucha żywnościowego, od pola do stołu mających na celu zapewnienie zmniejszenia ryzyka zanieczyszczeń mikrobiologicznych, chemicznych, fizycznych produktów żywnościowych i środków żywienia zwierząt. W części prewencyjnej stanowi istotny element systemu ochrony zdrowia ludzi.

7 Strategia bezpieczeństwa żywności podstawowy dokument obejmujący całokształt krajowego bezpieczeństwa żywności, opracowany w GIS we współpracy z Instytutem Żywności i Żywienia i rekomendowany Radzie Ministrów jako dokument rządowy. Komisja Europejska uznała Strategię za ważny dokument krajowy w procesie negocjacji Polski z UE, w obszarze bezpieczeństwa żywności.

8 Polskie prawo żywnościowe w świetle przepisów UE. 1. Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia, znowelizowana w październiku 2003 r. w ramach harmonizacji z wymogami UE - implementuje ok. 80 unijnych aktów prawnych (dyrektyw i rozporządzeń). 2. Akty wykonawcze do ww. ustawy implementują ok. 40 obowiązujących w UE aktów prawnych.

9 Najważniejsze zmiany w polskim ustawodawstwie żywnościowym Wprowadzono zasadę jednoznacznej odpowiedzialności produce-nta za jakość zdrowotną żywności, w tym za jej bezpieczeństwo. Zniesiono atesty Państwowego Zakładu Higieny i zezwolenia Głównego Inspektora Sanitarnego wydawane dotychczas przez wyżej wymienionych na żywność, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego (np. żywność pomagającą w odchudzaniu, preparaty dla sportowców, żywność dla małych dzieci, środki spożywcze bezglutenowe) oraz suplementy diety. Wprowadzono obowiązek jedynie powiadomienia przez przedsię-biorcę Głównego Inspektora Sanitarnego o wprowadzeniu do obro-tu środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowe-go oraz suplementów diety. Uproszcza to obrót handlowy i swobodny przepływ towarów.

10 cd Uregulowano podstawy prawne produkcji i wprowadzania do obrotu nowej żywności (novel food), w tym żywności zawierającej lub składającej się z organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO). Wprowadzono obowiązek wdrożenia systemu HACCP dla zakładów produkujących i wprowadzających żywność do obrotu, bez względu na ich wielkość. Wprowadzono podstawę prawną do opracowania przez przedsiębiorców (ich związki i stowarzyszenia) poradników branżowych dotyczących systemu HACCP w różnych rodzajach technologii produkcji i obrotu żywnością.

11 CELEM REALIZOWANYCH DZIAŁAŃ W OBSZARZE BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCI JEST: zapewnienie bezpiecznej żywności na przestrzeni całego łańcucha żywnościowego rozpoczynając od pola, a kończąc na jej dystrybucji i stole konsumenta, zmniejszenie ryzyka zatruć i zakażeń pokarmowych oraz chorób powstających wskutek spożycia żywności zanieczyszczonej mikrobiologicznie, chemicznie bądź fizycznie, a także strat w gospodarce żywnościowej kraju, zapobieganie zagrożeniom biologicznym żywności w przypadku bioataku i wykorzystanie żywności jako nośnika broni biologicznej, zapewnienie m.in. poprzez właściwy system kontroli granicznej, dopływu żywności importowanej (po 1 maja 2004 r. żywność z krajów trzecich) spełniającej normy i wymagania jakości zdrowotnej ustanowione przepisami prawnymi w pełni implementującymi ustawodawstwo Wspólnotowe,

12 cd. sukcesywna harmonizacja krajowego prawa żywnościowego z prawem Unii Europejskiej oraz efektywne jego wdrażanie w praktyce, zapewnienie sprawnego i skutecznego systemu urzędowej kontroli łańcucha żywnościowego oraz monitorowania zanieczyszczeń, zapewnienie Rządowi, Parlamentowi i opinii publicznej stałego dopływu wiarygodnych informacji o bezpieczeństwie żywności, budowanie i umacnianie zaufania konsumentów do jakości zdrowotnej żywności oraz stwarzanie w ten sposób warunków sprzyjających polskim interesom gospodarczym.

13 Państwowa Inspekcja Sanitarna jako organ urzędowej kontroli żywności nadzoruje zakłady produkujące i wprowadzające do obrotu środki spożywcze inne niż pochodzenia zwierzęcego, bowiem zgodnie z art. 40 ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia do organów Inspekcji Weterynaryjnej należy nadzór nad produkcją i wprowadzaniem do obrotu środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego.

14 Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej nadzorują jakość zdrowotną całej żywności oferowanej konsumentowi np. w sklepach, hurtowniach, giełdach towarowych. Zasady, wg których przebiega kontrola, określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 roku w sprawie prowadzenia urzędowej kontroli żywności (Dz. U. z 2003 r. Nr 21, poz. 186).

15 W roku 2003 organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej sprawowały nadzór nad ponad 290 tys. obiektami produkcji i obrotu żywnością. W ramach urzędowej kontroli żywności do badań laboratoryjnych (m.in. mikrobiologicznych, chemicznych i fizycznych) oraz w kierunku oceny znakowania pobrano próbek środków spożywczych, w tym próbek produktów krajowych i importowanych. Ogółem liczba próbek środków spożywczych, krajowych i importowanych, zbadanych przez laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej w roku 2003 wynosi W porównaniu do lat ubiegłych - w roku 2003 jakość zdrowotna środków spożywczych zarówno produkcji krajowej jak i importowanych uległa poprawie - 7,5% próbek zbadanych nie spełniało obowiązujących w kraju wymagań jakości zdrowotnej (w 2000 r. 10,6 %).

16 Poniższe zestawienie przedstawia sytuację w odniesieniu do środków spożywczych krajowych i importowanych. Jakość zdrowotna środków spożywczych w latach Środki spożywcze Razem W tym: krajowe importowane Rok Próbki zbadane Próbki zakwestio nowane % Próbki zbadane Próbki zakwestio nowane % Próbki zbadane Próbki zakwestio nowane % , , , , , , , , , , , ,1

17 Pod względem mikrobiologicznym największe zagrożenie dla zdrowia i życia konsumentów stanowią zanieczyszczenia bakteriami chorobotwórczymi, w tym głównie bakteriami Salmonella. Z uwagi na niedopuszczalne zanieczyszczenia mikrobiologiczne w latach najczęściej kwestionowano następujące produkty (wg odsetka prób kwestionowanych ogółem): Ciastka z kremem 24,6 27,1 20,1 Masło (z obrotu) 21,1 19,6 19,4 Mleko spożywcze (z obrotu) 16,7 14,6 19,4 Wyroby garmażeryjne 19,2 11,4 10,6 Lody 11,3 9,9 11,4 Ryby i przetwory rybne (z obrotu) 11,0 11,5 5,5 Przetwory mleczne (bez masła i lodów z obrotu) 13,3 12,5 6,8

18 Pomimo widocznej poprawy w niektórych asortymentach (np. ciastka z kremem, wyroby garmażeryjne oraz pobranych z obrotu: przetworów mlecznych, a także ryb i przetworów rybnych) ww. produkty należą do najbardziej zanieczyszczonych mikrobiologicznie. W roku 2003 pogorszyła się jakość mleka spożywczego oraz lodów. Jakość zdrowotna ciastek z kremem oraz wyrobów garmażeryjnych stanowi istotny problem z uwagi na to, że są one najczęściej przyczyną zatruć pokarmowych. Wysoki odsetek kwestionowanych prób masła, w tym również z powodu zmienionych cech organoleptycznych wiązać można z dużym nasyceniem rynku, zatem w obrocie znajduje się masło ze znacznie wydłużonym terminem przydatności do spożycia. Mleko płynne spożywcze kwestionowano głównie za nadmierną ogólną liczbę drobnoustrojów, przetwory mleczne natomiast za zanieczyszczenie drożdżami i pleśniami.

19 Środki spożywcze z importu najczęściej kwestionowano: ze względu na obecność szkodników lub ich pozostałości (głównie dotyczyło to kawy, herbaty, ziarna kakaowego, orzeszków arachidowych oraz ziarna sezamu), z uwagi na zmienione cechy organoleptyczne, w tym widoczne zapleśnienie (np. orzechy arachidowe, ziarno kakaowe, kawa). Znakowanie środków spożywczych także pomimo pewnej poprawy w stosunku do lat ubiegłych nie jest jeszcze prawidłowe. Świadczy to o nie przestrzeganiu przepisów prawnych zawartych w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2002r. w sprawie znakowania środków spożywczych i dozwolonych substancji dodatkowych (Dz. U. Nr 220, poz. 1856).

20 Najczęściej stwierdzonymi uchybieniami w znakowaniu środków spożywczych były: brak daty minimalnej trwałości lub terminu przydatności do spożycia, brak informacji o zastosowanych do produkcji substancjach dodatkowych dozwolonych np. polepszaczy w pieczywie, konserwantów w napojach bezalkoholowych, rodzaju użytych barwników, brak określenia nazwy producenta lub jego siedziby (szczególnie dotyczyło to: pieczywa, wędlin i niektórych przetworów zbożowych), brak etykiety na mięsie mielonym i wędlinach, bądź umieszczanie etykiet w pojemnikach tak, aby nie były one widoczne dla konsumentów, nietrwale przymocowane etykiety do opakowań, nietrwałe, łatwo usuwalne napisy na folii z tworzywa sztucznego.

21 Pod względem mikrobiologicznym ze zbadanych próbek produktów zakwestionowano 7,55% (w 2002r. 8,49%), z powodu zanieczyszczenia bakteriami chorobotwórczymi 1,73%, w tym Salmonellą 0,27% oraz pozostałymi bakteriami 7,75%. Pod względem chemicznym z zbadanych próbek produktów zakwestionowano 1,84% (w 2002 r. 2,26%), za zawyżoną zawartość metali szkodliwych dla zdrowia 1,73%, w tym kadmu 0,57% i ołowiu 0,50%.

22 Wyniki kontroli obiektów produkcji i obrotu żywnością oraz badań laboratoryjnych żywności przeprowadzonych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w roku Skontrolowano obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku. 2. Przeprowadzono kontroli i rekontroli ww. obiektów. 3. Nałożono mandatów, na kwotę ok. 4,8 mln PLN

23 Utworzono w Polsce System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach Żywnościowych i Środkach Żywienia Zwierząt RASFF (Rapid Alert System for Food and Feed). Ma on na celu utrzymać wysoki stopień ochrony zdrowia i życia konsumentów w oparciu o zbieranie i szybkie przekazywanie informacji o zakwestionowanych produktach mogących stanowić potencjalne zagrożenie. Siecią RASFF w Polsce kieruje Główny Inspektor Sanitarny poprzez Krajowy Punkt Kontaktowy, który działa w systemie 24-godzinnym. Zespół 20 ekspertów naukowych powołanych przez Głównego Inspektora Sanitarnego do oceny ryzyka analizuje wszystkie zgłoszenia, dokonuje oceny ryzyka i proponuje Głównemu Inspektorowi Sanitarnemu działania zaradcze, które są podejmowane w drodze decyzji.

24 Do dnia 31 grudnia 2003 r. Krajowy Punkt Kontaktowy otrzymał ponad 171 zgłoszeń zarówno z kraju jak i z Komisji Europejskiej o niebezpiecznych produktach żywnościowych lub paszach. Bez względu na to, czy zgłoszenie miało charakter alarmowy czy niealarmowy w każdym przypadku zespół ekspertów naukowych dokonywał oceny ryzyka. Główny Inspektor Sanitarny w oparciu o otrzymaną analizę ryzyka podjął działania zapewniające wyeliminowanie zagrożenia. Zakwestionowane produkty zostały wycofane z rynku zgodnie z ustawowymi kompetencjami każdego z organów urzędowej kontroli żywności. Podejmowano również działania wyjaśniające i stosownie do stanu faktycznego, działania zaradcze.

25 Schemat Organizacyjny Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych znych Produktach Żywnościowych i Środkach Żywienia Zwierząt RASFF

26 Podsumowanie. W ostatnich latach jakość zdrowotna środków spożywczych dostępnych na polskim rynku, szczególnie produkcji krajowej ulegała systematycznej poprawie, choć nie jest to poprawa w pełni satysfakcjonująca. Należy przypuszczać, że zarówno wdrażanie przepisów prawa żywnościowego jak i coraz wyższy poziom świadomości przedsiębiorców oraz konsumentów wpłyną na dalszą poprawę bezpieczeństwa żywności.

27

28 Państwowa Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi zgodnie z następującymi aktami prawnymi: Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2002 r. Nr 37, poz. 329 tekst jednolity) Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. Nr 72, poz. 747) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 203, poz. 1718) w pełni implementujące Dyrektywę 98/83/EC o jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

29 Rozporządzenie to określa m. in.: 1. Wymagania bakteriologiczne jakie powinna spełniać woda przeznaczona do spożycia przez ludzi (m. in. obecność bakterii z gr. E. coli, Enterekoków, Clostridia redukujące siarczany, oraz ogólną ilość bakterii), fizykochemiczne (np. ph, obecność amoniaku, azotanów, chloru, ołowiu, żelaza, manganu, itp.) i organoleptyczne (barwa, zapach, smak), 2. Minimalną częstotliwość i miejsce pobierania próbek do badania oraz zakres badania wody, 3. Program monitoringu jakości wody (wprowadzone zostało pojęcie monitoringu kontrolnego, który obejmuje podstawowe badania jakości wody, niezbędne do sprawowania bieżącego nadzoru sanitarnego oraz monitoringu przeglądowego, który obejmuje wszystkie wskaźniki niezbędne do dokonywania ocen porównawczych i długoterminowych prognoz jakości wody).

30 c.d. 4. Sposób nadzoru nad materiałami i wyrobami stosowanymi w procesach uzdatniania i dystrybucji wody (zastosowanie nowych technologii uzdatniania wody wymaga zgody właściwego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, natomiast każdy stosowany materiał, wyrób, preparat w tym dezynfekcyjny, użyty w instalacjach i urządzeniach służących do uzdatniania i przesyłania wody powinien uzyskać zgodę właściwego powiatowego inspektora sanitarnego wydaną na podstawie atestu higienicznego Państwowego Zakładu Higieny)

31 Główny Inspektor Sanitarny po ukazaniu się powyższego rozporządzenia opracował i przekazał na początku stycznia 2003 r. Państwowym Wojewódzkim Inspektorom Sanitarnym do wdrożenia - wytyczne dla stacji sanitarno- epidemiologicznych, dotyczące realizacji monitoringu jakości wody do spożycia przez ludzi. Równocześnie zgodnie z zapisami rozporządzenia zostali wytypowani koordynatorzy monitoringu na poziomie wojewódzkim i powiatowym.

32 Monitoring jakości wody jest elementem bieżącego nadzoru nad jakością wody w wytypowanych punktach pobrania próbek, wyznaczonych przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. Punkty te są zlokalizowane w: ujęciach wody, miejscach podawania wody do sieci rozdzielczej, sieci rozdzielczej, miejscu czerpania wody przez odbiorców usług czyli bezpośrednio z kranu u konsumenta.

33 W 2003 r. służby s sanitarne skontrolowały y blisko 18,9 tys. wodociągów w i 2,5 tys. studni. Wodę dobrą spełniaj niającą wymagania wyżej cytowanego rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. dostarczało o ogółem 81,3% skontrolowanych wodociągów w (w miastach 83,5 %, na terenach wiejskich 80,8%).

34 Jakość wody kontrolowanej przez Państwową Inspekcję Sanitarną 2002 r r. 21% 19% 79% 81% dobra zła dobra zła

35 Wsparciem merytorycznym i finansowym programu monitoringu jakości wody jest projekt Phare 2002 PL/IB/2002/EN/02, pt.: Utworzenie systemu monitoringu jakości wody do picia dostarczanej konsumentom. Celem projektu jest: dostosowanie istniejącego systemu nadzoru i kontroli jakości wody do standardów monitoringu wody do picia prowadzonego przez Unię Europejską, modernizacja sieci laboratoriów Państwowej Inspekcji Sanitarnej w aspekcie systemu zarządzania jakością, stworzenie informatycznej bazy danych oraz systemu komunikowania w tym zakresie w całym kraju, szkolenia pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie prowadzenia monitoringu jakości wody, systemu zarządzania jakością oraz nowoczesnych metod badawczych i informatycznych.

36

37 Światowa sytuacja w zakresie chorób zakaźnych nie uległa w ostatnim dziesięcioleciu znaczącej poprawie, a w zakresie szeregu jednostek (gruźlica, malaria, AIDS, leiszmaniozy) wręcz pogorszeniu. W ostatnim 20-leciu pojawiło się ponad 30 nowych chorób zakaźnych.

38 W 1998 roku postanowiono o utworzeniu w Unii Europejskiej systemu wczesnego ostrzegania o ogniskach wybranych chorób zakaźnych, oraz systemu łączącego krajowe przedsięwzięcia służące zapobieganiu chorobom zakaźnym i nadzorze nad nimi. Kontrolę nad tymi postanowieniami sprawuje Komisja Europejska, zaś szczegóły ustala Komitet Sieci stanowiący reprezentację krajów członkowskich.

39 24 września 1999 roku Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej podjęły decyzję o ustanowieniu wspólnej europejskiej sieci nadzoru na chorobami zakaźnymi. Decyzja ta miała stanowić dopełnienie i wzbogacenie ogólnoświatowego nadzoru chorób zakaźnych zgodnie z możliwościami naukowymi i technologicznymi Europy i specyfiką tego kontynentu.

40 Modernizacja sieci nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych Celem prowadzonej obecnie modernizacji systemu nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych jest dostosowanie sieci nadzoru epidemiologicznego oraz kontroli chorób zakaźnych do wymagań Unii Europejskiej określonych w: - decyzji Parlamentu Europejskiego oraz Rady z dnia 24 września 1998 roku w sprawie założenia sieci nadzoru epidemiologicznego oraz kontroli chorób zakaźnych w Unii Europejskiej nr 2119/98/EC - decyzji Komisji Europejskiej z dnia 22 grudnia 1999 r. w sprawie chorób zakaźnych przeznaczonych do stopniowego obejmowania nadzorem przez Wspólnotową sieć na podstawie Decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2119/98/WE.

41 Modernizacja sieci nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych Program jest realizowany w ramach: Programu pilotażowego który objął swoim zasięgiem 3 województwa: - kujawsko-pomorskie - lubelskie - opolskie Programu PHARE 2003 Modernizacja sieci nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych, który obejmie pozostałe 13 województw.

42 Modernizacja sieci nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych Zadanie zakłada modernizację obecnego systemu nadzoru epidemiologicznego poprzez utworzenie komputerowego systemu: zbierania przesyłania analizy statystycznej danych o nowych przypadkach zachorowań na choroby zakaźne oraz utworzenie sytemu wczesnego powiadamiania o przypadkach chorób szczególnie niebezpiecznych, których wystąpienie może być efektem ataku bioterrorystycznego. Ww. działania pozwolą na wymianę informacji z państwami członkowskimi Unii Europejskiej oraz włączenie Polski do wspólnej sieci nadzoru epidemiologicznego.

43 Pilotażowa sieć nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych ideowy schemat przepływu informacji PSSE Hrubieszów PSSE Janów Lub. PSSE Krasnystaw PSSE Kraśnik PSSE Lubartów PSSE Łęczna PSSE Łuków PSSE Opole Lub. PSSE Parczew PSSE Puławy PSSE Radzyń Podl. PSSE Ryki PSSE Świdnik PSSE Tomaszów Lub. Połączenia sieci PESEL-NET Połączenia komutowane

44 EWRS i RAS-BICHAT EWRS Early Warning and Response System System wczesnego ostrzegania i reagowania dla zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych koordynowany przez: Komitet ds. Sieci (wspólnotowa sieć nadzoru epidemiologicznego ustanowiona została Decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2119/98/WE) RAS BICHAT Rapid Alert System Biological and Chemical Attacks and Threats System wczesnego ostrzegania przed zagrożeniami oraz atakami biologicznymi, chemicznymi i radiacyjnymi koordynowany przez: Komitet Bezpieczeństwa Zdrowotnego UE

45 EWRS Cel systemu Szybkie ostrzeganie państw członkowskich UE oraz Komisji Europejskiej o: przypadkach wystąpienia zachorowań na jedną z 44 objętych w UE nadzorem epidemiologicznym chorób zakaźnych -jeśli istnieje zagrożenie jej transgranicznego szerzenia się na pozostałe kraje UE informowanie o podjętych w odpowiedzi działaniach przeciwepidemicznych

46 RAS - BICHAT Cel systemu Cel systemu Integracja informacji o różnym stopniu pewności i pochodzących z różnych źródeł o zagrożeniach, biologicznych, chemicznych lub radiacyjnych i ich szybkie przekazanie do: państw członkowskich UE (punktów kontaktowych RAS-BICHAT) pozostałych 9 wspólnotowych systemów wczesnego ostrzegania stosownie do zakresu ich działania (np.ewrs-u) służące informacji, ocenie lub weryfikacji zdarzeń albo podjęcia w odpowiedzi na nie stosownych działań

47 RAS BICHAT Procedura oceny i kwalifikowania zdarzenia Ocena zagrożenia na podstawie informacji zawartych w zgłoszeniu ze względu na : wiarygodności zgłoszenia, potwierdzenie wystąpienia zagrożenia, skali zagrożenia, określony w schemacie zarządzania kryzysowego W schemacie zarządzania kryzysowego wyróżnia się skale zagrożenia, co jest związane z jego charakterem; np. zagrożeniem chemicznym, biologicznym bądź radiacyjnym.

48 RAS-BICHAT Procedura oceny i kwalifikowania zdarzenia

49 RAS BICHAT Zasady funkcjonowania i korzyści Łatwość wymiany informacji według określonych, wspólnych kryteriów zgłaszania stanu zagrożenia: klasyfikacja zgłoszenia przypadków wymiana informacji o zagrożeniach; telefonicznie, poprzez wspólną sieć oraz telekonferencje, Przygotowanie systemu szkoleń w celu ciągłego doskonalenia współpracy i wymiany informacji w ramach systemu. Wdrożenie ciągłej wymiany informacji na temat stale pojawiających się zagrożeń, współpraca z innymi instytucjami; krajowymi i międzynarodowymi Określenie klasyfikacji zagrożeń i postępowanie zgodne z opracowanymi procedurami (tzw. Standardowe Procedury Operacyjne),

50 RAS - BICHAT PROPONOWANY SCHEMAT POWIADAMIANIA O ZAGROŻENIU

51

52 Stosownie do zakresu kompetencji, określonych w Rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Zdrowia (Dz.U. z dnia 29 czerwca 2002 r.): Minister koordynuje działania w zakresie: 1) Zapewnienia bezpieczeństwa żywności, 2) zapobiegania wystąpieniu zagrożeń biologicznych, zwłaszcza spowodo- wanych działalnością o charakterze terrorystycznym.

53

54 Państwowa Inspekcja Sanitarna posiada wypracowane metody postępowania na wypadek wystąpienia w Polsce szczególnie niebezpiecznej choroby zakaźnej, które obejmują: zgłaszanie przypadków w zachorowań, identyfikację czynnika chorobotwórczego, rczego, prowadzenie dochodzenia epidemiologicznego, ustalenie osób b narażonych na zachorowanie, wydawanie zaleceń i zarządze dzeń w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się zachorowań.

55 Mając na uwadze konieczność ujednolicenia zasad postępowania w sytuacjach kryzysowych opracowano szereg procedur, które znalazły swoje miejsce na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Sanitarnego:

56

57

58

59 Ośrodek Zarządzania Kryzysowego Głównego Inspektora Sanitarnego (OZK GIS) powołany w celu zapewnienia w pełni skutecznego i uporządkowanego kierowania Państwową Inspekcją Sanitarną w przypadku ataku bronią biologiczną, a także w innych sytuacjach nadzwyczajnych (np. powódź, awarie radiacyjne). Ośrodek zapewnia ciągłe zbieranie informacji o potencjalnych zagrożeniach oraz aktualnej sytuacji sanitarno - higienicznej i epidemiologicznej kraju, która będzie podstawą podejmowania określonych decyzji przez Głównego Inspektora Sanitarnego.

60

61

62 Do głównych zadań Ośrodka Zarządzania Kryzysowego Głównego Inspektora Sanitarnego (OZK GIS) należy: Ø monitorowanie sytuacji sanitarno epidemiolo- gicznej w kraju poprzez pozyskiwanie i groma- dzenie informacji z województw i powiatów (stacje sanitarno-epidemiologiczne), krajowych i regionalnych centrów w ratownictwa i ochrony ludności, jednostek nadrzędnych, dnych, mediów, a także e z placówek naukowo badawczych, Ø dokonanie wstępnej analizy i oceny stanu sanitarno - epidemiologicznego na terenie kraju, Ø uruchamianie systemu alarmowania i powiada- miania,

63 Do głównych zadań OZK GIS należy (cd( cd): Ø Ø Ø Ø wypracowywanie propozycji rozwiąza zań w sytuacjach kryzysowych, przygotowywanie projektów w decyzji, w zakresie postępowania powania admini- stracyjnego, inicjowanie i koordynowanie działania ania sił i wykorzystania środków w PIS na terenie całego kraju, dokumentowanie podejmowanych działań na szczeblu Głównego G Inspektora Sanitarnego.

64 ZARZĄDZENIE GŁÓWNEGO INSPEKTORA SANITARNEGO w sprawie jednostek chorobowych, zespołów objawów oraz zdarzeń, których wystąpienie powoduje uruchomienie systemu wczesnego powiadamiania a o zagrożeniu epidemicznym Na podstawie art. 2 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 1998 r. Nr 90, poz. 575 z późn. zm.) oraz art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz.U. Nr 126 poz z późn. zm.) zarządza się, co następuje: 1 1. Określa się jednostki chorobowe, zespoły objawów oraz zdarzenia powodujące uruchomienie systemu wczesnego powiadamiania. 2. Wykaz jednostek chorobowych, zespołów objawów oraz zdarzeń, o których mowa w ust. 1, określa załącznik do zarządzenia. 2 Zarządzenie wchodzi w życie w dniu podpisania.

65 ZAŁĄCZNIK DO ZARZĄDZENIA GŁÓWNEGO INSPEKTORA SANITARNEGO Wykaz jednostek chorobowych, zespołów objawów oraz zdarzeń, które powodują uruchomienie systemu wczesnego powiadamiania Jednostki chorobowe - Botulizm -Cholera -Dżuma -Gorączka Q - Ospa prawdziwa - Tularemia -Wąglik w postaci płucnej lub jelitowej - Wirusowe gorączki krwotoczne Zespoły objawów -Porażenia symetryczne wiotkie - Choroby gorączkowe z objawami krwotocznymi, bez wyjaśnienia przyczyny, szczególności u osób, które w okresie 3 tygodni powróciły z zagranicy

66 - Choroby gorączkowe z objawami niewydolności oddechowej u osób, które w okresie 3 tygodni powróciły z obszarów szerzenia się SARS Zdarzenia: - Wystąpienie w zbliżonym czasie dużej liczby niewyjaśnionych zachorowań, zespołów chorobowych lub zgonów o podobnym obrazie klinicznym, powodujących w szczególności zmiany na skórze i/lub błonach śluzowych, objawy uszkodzenia układu nerwowego, układu oddechowego, przewodu pokarmowego lub uszkodzenia wieloukładowe - Pojawienie się wśród ludności niespotykanych wcześniej chorób lub zespołów o nieznanym wcześniej obrazie klinicznym - Nagły, nieoczekiwany wzrost zachorowalności i umieralności z powodu znanych chorób lub zespołów chorobowych - Zaobserwowanie braku skuteczności stosowanego zazwyczaj leczenia występujących powszechnie chorób - Nawet pojedynczy przypadek choroby spowodowany niewystępującym w kraju czynnikiem, u osoby, która nie opuszczała Polski w ostatnim okresie

67 - Wystąpienie zachorowań w nietypowym dla nich sezonie i terenie geograficznym; - Wystąpienie u wielu chorych nietypowych dla danego czynnika zakaźnego objawów chorobowych - Podobne genetyczne typy czynników etiologicznych wyizolowanych z różnych źródeł odległych w czasie i terenie - Izolacja niespotykanego, atypowego czynnika zakaźnego, podejrzanego o modyfikację genetyczną lub uzyskanego ze źródeł uznanych za nieczynne - Niewyjaśniony, epidemiczny wzrost zachorowań na chorobę uważaną za endemiczną - Jednoczesne wystąpienie ognisk zachorowań na podobne choroby na niegraniczących ze sobą obszarach w kraju lub zagranicą - Wystąpienie przypadków szerzenia się dobrze znanych chorób w sposób dla nich nietypowy - Wystąpienie licznych ognisk zatruć pokarmowych, wykraczających poza granice jednego województwa.

68 W CELU PODNIESIENIA BEZPIECZEŃSTWA EPIDEMIOLOGICZNEGO W OSTATNIM OKRESIE PODJĘTO NASTĘPUJĄCE DZIAŁANIA: Zakupiono 30 luminometrów dla WSSE i GSSE. Wyposażono WSSE w sprzęt zabezpieczający przed patogenami wysoce zaraźliwymi. Opracowano dla wszystkich SSE plany reagowania na wypadek sytuacji kryzysowych. Zakupiono szczepionkę przeciwko ospie prawdziwej. W każdym województwie wytypowano osoby, które w pierwszej kolejności zostaną zaszczepione przeciwko ospie prawdziwej.

69 CD: Opracowano zasady modernizacji elektronicznego nadzoru epidemiologicznego nad chorobami zakaźnymi (GISK-NET) oraz planuje się rozszerzenie na obszar całego kraju systemu GISK-NET (w ramach programu Phare). Opracowano internetowy kurs dotyczący zakażeń szpitalnych oraz kontynuowany jest internetowy kurs Bioterroryzm (zarejestrowanych jest ok osób, ukończyło ok. 600 osób). Planuje się przeszkolenie ok osób pracowników pionów epidemiologii PIS w zakresie prowadzenia analizy epidemiologicznej (w ramach programu Phare).

70 ZASTĘPCA GŁÓWNEGO INSPEKTORA SANITARNEGO Marek Ludwik Grabowski