Bezpieczeństwo i jakośćżywności w erze globalizacji

Transkrypt

1 Bezpieczeństwo i jakośćżywności w erze globalizacji Prof. dr hab. Stanisław Kowalczyk Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych 1

2 Globalizacja to wolny handel zagraniczne rynki pracy większa produkcja żywności łatwy przepływ dóbr, usług, kapitału itp. rozwój technologii komunikacyjnych, informacyjnych itp. 2

3 Globalizacja to także epidemie chorób odzwierzęcych fałszowanie żywności masowa produkcja oszustwa żywnościowe unifikacja żywności degradacja ekonomiczna małych firm degradacja ekologiczna obszarów wiejskich 3

4 konsekwencje? 4

5 Rtęć w izraelskich pomarańczach Styczeń 1978 r. Źródło: 5

6 System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach RASFF Rapid Alert System for Food and Feed 1979 początek Systemu RASFF Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady Zapobieganie pojawieniu się lub szybkie wycofanie z rynku produktów stanowiących zagrożenie dla konsumentów 6

7 Liczba zgłoszeń w ramach systemu RASFF w latach Zgłoszenia ogółem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych RASFF. 7

8 Acquis communautaire A co z żywnością zafałszowaną? zafałszowania żywności (food adulteration ) i oszustwa żywnościowe (food fraud)? 8

9 Początek horsemeat scandal Styczeń lat po Laboratory Test Results Announced The Minister for Agriculture, Food and the Marine, Simon Coveney TD this evening announced preliminary laboratory results that indicate the presence of equine DNA in samples of burgers taken by the Department on Tuesday 15 th January, from product manufactured in one plant (Silvercrest) in the period 3 rd to 14 th January. These products were already withdrawn by the company from the market. Samples of raw ingredients were also tested Źródło: 9

10 Przepływy towarowe jednej partii mięsa, zidentyfikowane w ramach I Skoordynowanego Planu Kontroli (2013). 18 krajów 70 firm Źródło: E. Poudelet, Fighting against food fraud, Horsemeat, state of play, DG SANCO, Safety of food chain 08/07/

11 przyczyny wzrostu oszustw żywnościowych.w erze globalizacji 11

12 Zwalczanie oszustw w branży spożywczej Główna przyczyna oszustw spożywczych Transgraniczny charakter łańcucha dostaw żywności a krajowy charakter kontroli, sankcji i egzekwowania prawa, Źródło: 2013/2091 (INI) z r. 12

13 Zwalczanie oszustw w branży spożywczej Pozostałe przyczyny oszustw spożywczych kryzys gospodarczy, zbyt niskie środki przeznaczane na agencje kontroli żywności, presja ze strony sektora detalicznego oraz innych podmiotów odnośnie produkcji maksymalnie taniej żywności. 13

14 co dalej? 14

15 UE i zwalczanie oszustw w branży spożywczej Proponowane działania Ramy instytucjonalne (System AAC), Ramy ustawodawcze, Odpowiedzialność przedsiębiorstw (prawne zobowiązanie firm do zgłaszania właściwym organom przypadków oszustw w branży spożywczej) Egzekwowanie prawa i kontrole (redukcja podejścia administracyjnego i weterynaryjnego na rzecz podejścia nadzorczego, Sankcje (min. 2x. wartości korzyści gospodarczej). 15

16 Bezpieczeństwo żywności w UE Część funkcjonująca Część projektowana Bezpieczeństwo zdrowotne ludzi Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady Bezpieczeństwo ekonomiczne ludzi Nowe przepisy System RASFF RR178/2002 Żywność niebezpieczna Administrative Assistance and Cooperation (AAC) RR 882/2004 Żywność zafałszowana Żywność

17 W erze globalizacji.....to jednak za mało?! 17

18 Globalizacja a współczesna gospodarka globalizacja finansów zatarła stare podziały na rynki rozwinięte i rynki wschodzące, zmieniając Chiny w bankiera Ameryki, w komunistycznego wierzyciela kapitalistycznego dłużnika. [Niall Ferguson, 2010] 18

19 China - world's largest economy Chinese economy is worth $17.6 trillion, compared to America's $17.4 trillion (GDP by the end of 2014) The IMF estimates China's economy will be worth a whopping $27 trillion in 2019 Chiny 32,9% Global GDP lata W. Brytania USA Chiny Źródło: 9 October

20 Food safety incidents in China Food safety incidents in China From Wikipedia, the free encyclopedia Food safety incidents in China have received increased international media scrutiny following the reform and opening of the country, and its joining the World Trade Organization. Urban areas have become more aware of food safety as their incomes rise. Food safety agencies in China have overlapping duties. The 2008 Chinese milk scandal received the most attention among food safety incidents. 20

21 Food safety incidents in China, zatruta szynka, 2004 zafałszowane dania dla niemowląt, pikle, napoje alkoholowe, sos sojowy (z włosów ludzkich), 2005 barwnik sudan I red dye w żywności, 2006 środki kancerogenne w rybach, pozostałości pestycydów w warzywach, zakażone mięso ślimaków i grzyby, 2007 środki kancerogenne w oleju do smażenia, 2008 środki owadobójcze w pierożkach chińskich, skażony imbir w proszku, jajka i odżywki dla niemowląt, 2009 plastykowe tapioka pearls, pozostałości pestycydów w mantou, kozia uryna w kaczym mięsie, formaldehyd w puddingu, 2010 wprowadzanie do obrotu oleju spożywczego z barów, frytkownic i restauracji po przetworzeniu (tzw. gutter oil), fasola barwiona na zielono, 2011 wybuchające arbuzy, 2012 skażone truskawki, 2013 wprowadzanie do obrotu mięsa z padłych świń, przeterminowany drób po odświeżeniu, mięso wieprzowe sprzedawane jako wołowina po wymieszaniu z substancjami chemicznymi, mięso z kotów sprzedawane jako królicze, 2014 gutter oil po raz kolejny, mięso z lisów sprzedawane jako mięso ośle. Źródło: 21

22 .niezbędne działania! 22

23 Bezpieczeństwo żywności na szczeblu globalnym C O D E X A L I M E N T A R I U S is about safe, good food for everyone - everywhere. FAO/WHO Codex Alimentarius Komisja Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO UE+185 państw Prawie 340 standardów, MRLs, Misc, Codes of practice 224 organizacje o statusie obserwatora 23

24 Droga do rozwiązań kodeksowych Codex Alimentarius Austriacus (1891) Das Schweizerische Lebensmittelbuch (1899) Codex Alimentarius Sudamericanus (1924) Codex Alimentarius Europaeus ( ) Codex Alimentarius (1963) 24

25 25

26 Niezbędne działania poziom globalny Obligatoryjne prawo żywnościowe (!?) Współpraca międzynarodowa instytucji kontrolujących żywność (OPSON - INTERPOL-Europol ) Wzmocnienie ruchów konsumenckich i edukacja konsumenta Promowanie żywności lokalnej Rozwój systemów jakości żywności.powstaje tylko wątpliwość Czy ważniejszy jest (będzie) interes konsumenta, czy kraju, lub firmy? 26

27 Dziękuj kujęza uwagę 27