Rozdział 22. Monitorowanie systemu, dzienniki wydajności oraz alerty

Transkrypt

1 Rozdział 22. Monitorowanie systemu, dzienniki wydajności oraz alerty W tym rozdziale: Zagadnienia dotycz ce wydajności systemu Windows XP Zastosowanie Menedżera zadań Zastosowanie Monitora systemu Konfiguracja dzienników wydajności i ustawianie alertów Narz dzia do monitorowania wydajności systemu wywoływane z wiersza poleceń W systemie Windows XP Professional zaimplementowano cały szereg nowych rozwi zań, jak również poprawiono wiele istniej cych już wcześniej mechanizmów nic wi c dziwnego, że system ten wyróżnia si wydajności lepsz niż jakakolwiek poprzednia wersja systemu Windows. Dokonuj c małego porównania, możemy przyj ć, że na takim samym komputerze system Windows XP Professional b dzie si charakteryzował wydajności nieco lepsz niż Windows 2000 oraz znacz co lepsz niż Windows Me. Wzrost wydajności systemu był jednym z głównych celów przyświecaj cych projektantom Windows XP Professional. Programiści pracuj cy nad tym projektem starali si wycisn ć" maksimum wydajności z niemal każdej operacji realizowanej przez ten system. W porównaniu do innych systemów, XP szybciej si uruchamia; szybciej też powraca do pełnej gotowości ze stanu uśpienia b dź hibernacji. Co wi cej, aplikacje również uruchamiane s szybciej, a operacje dyskowe oraz obsługa wideo s lepsze niż kiedykolwiek przedtem. Po zainstalowaniu systemu Windows XP Professional jest on skonfigurowany tak, aby osi gn ć maksimum wydajności. Niestety, w miar upływu czasu, po wielokrotnych operacjach instalowania i odinstalowywania różnych aplikacji, po wielokrotnym tworzeniu i usuwaniu plików, ogólna wydajność systemu może si pogarszać. Monitorowanie i polepszanie wydajności systemu to główny temat niniejszego rozdziału.

2 496 Część III Administracja, zarządzanie kontami użytkowników... W niniejszym rozdziale opiszemy niektóre zagadnienia zwi zane z ogóln wydajności działania systemu Windows XP Professional oraz omówimy trzy główne narz dzia monitoruj ce: Menedżer zadań, Monitor systemu oraz Dzienniki wydajności i alerty. Menedżer zadań systemu Windows podaje informacje o wydajności komputera oraz wyświetla szczegóły dotycz ce programów i procesów uruchomionych na komputerze jest to narz dzie bardzo przydatne do diagnozowania problemów zwi zanych z bież cym funkcjonowaniem systemu. Monitor systemu oraz Dzienniki wydajności i alerty s cz ściami składowymi apletu Wydajność. Obydwa narz dzia pozwalaj na rejestrowanie dziesi tek parametrów pracy komputera. Dzienniki wydajności i alerty pozwalaj na ustawienie odpowiednich alertów systemowych i dzi ki temu na powiadamianie użytkownika o sytuacjach, w których dane wskaźniki wydajności systemu zostan przekroczone. Zagadnienia związane z wydajnością pracy systemu Windows XP Zanim rozpoczniesz monitorowanie swojego systemu, a zwłaszcza zanim zaczniesz w celu poprawy jego wydajności kupować nowy sprz tu lub odinstalowywć aplikacji, powinieneś szczegółowo zapoznać si z niektórymi zagadnieniami dotycz cymi wpływu poszczególnych elementów składowych komputera na całokształt jego wydajności. W zasadzie możemy podzielić takie elementy na trzy główne kategorie: sprz t, konfiguracj systemu Windows oraz zainstalowane oprogramowanie. W niniejszym podrozdziale omówimy ogólne zagadnienia dotycz ce wpływu sprz tu na wydajność całego systemu, a nast pnie omówimy kilka sposobów konfiguracji systemu Windows oraz zainstalowanego oprogramowania tak, aby osi gn ć popraw wydajności działania. Zanim jednak zap dzisz si w swoich planach rozbudowy komputera zbyt daleko, powinieneś spojrzeć krytycznym okiem na swój obecny komputer, a nast pnie w miar precyzyjnie (i realistycznie) zdefiniować swoje oczekiwania w stosunku do wydajności jego działania. Jeżeli do tej pory Twój komputer był dla Ciebie zawsze wystarczaj co szybki, ale ostatnio zauważyłeś pewne pogorszenie jego wydajności, to z pewności techniki opisane w tym rozdziale b d dla Ciebie bardzo przydatne to samo b dzie miało miejsce w sytuacji, kiedy jesteś osob pragn c utrzymywać swój komputer zawsze w najwyższej formie. Z drugiej jednak strony, jeżeli jesteś posiadaczem komputera nieco starszej generacji i niezależnie od prób strojenia" maszyna ta jest już po prostu za wolna (a może po prostu komputer w pracy jest nieco za szybki), to zawartość tego rozdziału niewiele Ci pomoże (poza oczywiście uzupełnieniem własnej wiedzy). Po prostu komputer wyposażony w procesor Pentium III z zegarem 1 GHz, w ogromn ilość pami ci RAM i szybki dysk twardy zawsze b dzie pod wzgl dem wydajności bił na głow komputer z np. procesorem Pentium II400 MHz, mał ilości pami ci i starym, wolnym dyskiem i to niezależnie od tego, jak dobrze ten ostatni zostanie skonfigurowany czy nawet niezależnie od tego, jak bardzo źle zostanie skonfigurowany ten pierwszy.

3 Rozdział 22. Monitorowanie systemu, dzienniki wydajności oraz alerty 497 Czynniki sprzętowe mające wpływ na wydajność systemu Sprz t (z ang. hardware) jest elementem, który sił rzeczy ma najwi kszy wpływ na ogóln wydajność systemu. Przyst puj c do monitorowania i poprawiania wydajności systemu, wi kszość ludzi dzieli sprz t na trzy główne kategorie: Pami ć operacyjna. Procesor. Dysk twardy. Działanie sprz tu z powyższych kategorii może być z łatwości monitorowane za pomoc takich narz dzi, jak Menedżer zadań czy też Monitor systemu co wi cej, wymienione kategorie sprz tu maj praktycznie najwi cej do powiedzenia" w dziedzinie zapewniania maksymalnej wydajności systemu. Nikt nie może jednak zaprzeczyć, że bardzo duży wpływ na wydajność maj również urz dzenia z poniższych kategorii: Karta sieciowa. Karta graficzna. Magistrala systemowa. System Windows XP jest tak skonstruowany, aby w maksymalny sposób skorzystać z możliwości, jakie daje sprz t najnowszych generacji. W wielu przypadkach Windows XP znakomicie sam dopasowuje si do ewentualnych zmian konfiguracji sprz tu, pozwalaj c tym samym użytkownikowi cieszyć si dobr wydajności systemu przy minimalnym nakładzie pracy włożonej w konfiguracj systemu. Mimo to zrozumienie sposobu funkcjonowania i wzajemnych powi zań pomi dzy podstawowymi elementami komputera jest pierwszym krokiem na drodze do osi gni cia optymalnej wydajności posiadanego systemu. W kolejnych kilku podrozdziałach omówimy dosyć szczegółowo każd z tych kategorii sprz tu oraz zapoznamy si z tym, jaki wpływ maj one na wydajność komputera. Pamięć operacyjna RAM Tak si jakoś nie bez podstaw przyj ło, że szybkość taktowania procesora oraz rozmiar dost pnej pami ci operacyjnej s dwoma najbardziej popularnymi wyznacznikami, według których użytkownicy porównuj wydajność komputera. Dołożenie dodatkowej pami ci operacyjnej jest również przy tym uważane za jeden z najłatwiejszych i najtańszych sposobów na polepszenie wydajności komputera. Rozbudowa pami ci operacyjnej jest jednak nieuchronnie zwi zana z zasad malej cych korzyści. Jeżeli przykładowo Twój komputer jest wyposażony w 32 MB pami ci RAM i rozbudujesz j do 64 MB, to z pewności zaobserwujesz dramatyczny przyrost wydajności działania całego systemu. Bardzo podobna sytuacja b dzie miała miejsce przy kolejnej rozbudowie, do 128 MB aczkolwiek tutaj różnica szybkości (choć z pewności bardzo duża) nie b dzie już aż tak uderzaj ca. Dokładanie kolejnych megabajtów pami ci b dzie dalej powodowało coraz mniejszy przyrost wydajności przykładowo, przeci tny użytkownik praktycznie nie jest już w stanie wyłapać różnicy wydajności pomi dzy systemem wyposażonym w 512 MB a 1 GB pami ci RAM.

4 498 Część III Administracja, zarządzanie kontami użytkowników... Zgodnie z informacjami Microsoftu, minimalna ilość pami ci operacyjnej niezb dna do uruchomienia systemu Windows XP to 64 MB pami ci RAM. Oczywiście takie stwierdzenie jest prawdziwe przy założeniu, że pewne funkcje systemu b d nieco (a nawet całkiem mocno) ograniczone tak mał ilości pami ci st d zalecana ilość to 128 MB lub wi cej. W praktyce nawet 128 MB pami ci RAM nie wystarcza do robienia czegokolwiek poważniejszego poza utrzymaniem funkcjonowania samego systemu Windows XP na przyzwoitym poziomie. W momencie, kiedy powstawała ta ksi żka, cena 512 MB pami ci RAM kształtowała si na poziomie poniżej 100 USD. Dzi ki temu możliwa stała si prosta i tania rozbudowa pami ci komputerów do 512 MB czy nawet 1 GB, a wi kszość współczesnych komputerów bez problemu radzi sobie z tak ilości pami ci. Ilość zainstalowanej pami ci operacyjnej możesz w łatwy sposób sprawdzić post puj c zgodnie z poniższ procedur : 1. Z menu Start wybierz polecenie Panel sterowania. 2. Jeżeli okno Panelu sterowania zostanie wyświetlone w widoku kategorii, naciśnij ł cze Przeł cz do widoku klasycznego. 3. Dwukrotnie kliknij ikon System. 4. Ilość pami ci RAM zainstalowanej na danym komputerze jest wyświetlana w prawej dolnej cz ści zakładki Ogólne, w sekcji Komputer. Zanim udasz się do najbliższego sklepu z mocnym zamiarem zakupienia dodatkowej pamięci RAM, to powinieneś dokładnie sprawdzić kilka elementów. Po pierwsze, musisz znać typ pamięci, jakiej wymaga Twój komputer. W ciągu kilku ostatnich lat na rynku pojawiało się co najmniej kilka różnych typów pamięci. W starszych systemach standardem były moduły pamięci nazywane SIMM. Obecnie większość komputerów używa pamięci SDRAM, aczkolwiek wiele płyt głównych przeznaczonych dla procesorów Pentium 4 wymaga nowego typu pamięci, nazywanych DDR. W celu określenia prawidłowego typu pamięci powinieneś skontaktować się z producentem Twojego komputera lub płyty głównej 1. Powinieneś również zwrócić uwagę na fakt, że płyty główne różnych typów i producentów mogą mieć różne ograniczenia np. niektóre z nich obsługują moduły pamięci o rozmiarze ograniczonym do 128 MB, 256 MB lub 512 MB; inne narzucają różne ograniczenia co do maksymalnego rozmiaru obsługiwanej pamięci. Tego typu informacje również możesz uzyskać od producenta. Procesor Procesor (z ang. Central Processing Unit CPU) jest kolejnym elementem, który ma radykalny wpływ na szybkość działania komputera. Microsoft informuje, że Windows XP może być uruchomiony na komputerze wyposażonym w procesor taktowany zegarem minimum 233 MHz, aczkolwiek zalecany jest procesor z zegarem co najmniej 300 MHz. Procesor z zegarem 300 MHz, niezależnie od tego, czy jest to Intel, czy też AMD, pozwoli Takie podejście nieco odstaje od naszej krajowej rzeczywistości, aczkolwiek wiele si na tym polu ostatnio zmienia i wsparcie techniczne ze strony producentów i dealerów sprz tu komputerowego zaczyna nabierać nowego wymiaru pnyp. tłum.

5 Rozdział 22. Monitorowanie systemu, dzienniki wydajności oraz alerty 499 Dysk twardy na uruchomienie Windows XP niemniej jednak nie b dzie to chyba to, czego oczekujesz. Procesor Intel Pentium III lub AMD Thunderbird z zegarem powyżej 800 MHz z pewności znacznie lepiej poradzi sobie z takim zadaniem i zadowoli wymagania wi kszości użytkowników. Aby zorientować si, jaki procesor jest zainstalowany w komputerze, powinieneś post pić zgodnie z poniższ procedur : 1. Z menu Start wybierz polecenie Panel sterowania. 2. Jeżeli okno Panelu sterowania zostanie wyświetlone w widoku kategorii, naciśnij ł cze Przeł cz do widoku klasycznego. 3. Dwukrotnie kliknij ikon System. 4. Typ zainstalowanego procesora jest wyświetlany w prawej dolnej cz ści zakładki Ogólne, w sekcji Komputer. W przeciwieństwie do rozbudowy pami ci operacyjnej komputera, wymiana procesora może być nieco kłopotliwa. Podczas takiej operacji powinieneś zwrócić szczególn uwag na nast puj ce zagadnienia: Różne typy procesorów wymagaj różnych typów płyt głównych. Np. jeżeli posiadasz komputer z procesorem Pentium 3, to zapewne bez wi kszych problemów b dziesz mógł zainstalować szybszy procesor Pentium 3, aczkolwiek i tak powinieneś przed rozpocz ciem upewnić si, że taka operacja jest możliwa. Z drugiej strony, prawie na pewno nie b dziesz mógł dla takiej płyty głównej użyć procesora Pentium 4 czy też AMD. Jeżeli zdecydujesz si na zakup nowej płyty wraz z nowym procesorem, to musisz upewnić si, czy b dziesz mógł w niej zastosować obecnie używane moduły pami ci. Jeżeli okaże si, że nie, to oprócz płyty i procesora b dziesz musiał również zakupić odpowiednie nowe moduły pami ci. W wi kszości przypadków takie elementy, jak dyski twarde, karty graficzne i modemy b d poprawnie pracowały z now płyt główn i nowym procesorem pami taj jednak, aby zawsze przed dokonaniem zakupu upewnić si, że dane elementy mog ze sob współpracować. Jeżeli nie jesteś typem użytkownika, który musi zawsze i w każdej sytuacji posiadać najnowszy model komputera, jaki tylko pojawi się na rynku, to możesz swobodnie założyć, że najbardziej optymalnym z punktu widzenia współczynnika koszt-wydajność rozwiązaniem jest zakup procesora o jedną, dwie klasy niższego niż najnowsze dostępne konstrukcje. Przykładowo, jeżeli aktualnym liderem na rynku procesorów jest Pentium 4 taktowany zegarem 2 GHz, to różnica cenowa pomiędzy tym procesorem a procesorem o jedną klasę wolniejszym będzie na pewno bardzo znaczna, natomiast różnice cenowe pomiędzy procesorami niższych klas będą już mniej odczuwalne. Nikogo chyba nie trzeba przekonywać, że posiadanie szybkiego, sprawnego dysku twardego podł czonego do szybkiej, wydajnej magistrali powoduje, że operacje odczytów i zapisów

6 500 Część III Administracja, zarządzanie kontami użytkowników... danych s wykonywane bardzo wydajnie. Szybki dysk pozwala na szybkie uruchamianie systemu operacyjnego oraz bardzo sprawne i wydajne uruchamianie poszczególnych aplikacji. Nie każdy jednak zdaje sobie spraw z tego, że szybkość dysku oraz ilość wolnego miejsca wpływa na wydajność komputera również w inny sposób. Wydajność pracy dysku twardego jest bardzo mocno powi zana z wydajności innych elementów składowych komputera, zwłaszcza zaś z wydajności pami ci operacyjnej. Windows wspomaga operacje na pami ci fizycznej poprzez założenie na dysku specjalnego pliku stronicowania (z ang. paging fiłe), określanego mianem pami ci wirtualnej. Kiedy system Windows dochodzi do wniosku, że niezb dne b dzie skorzystanie z pami ci wirtualnej, rozpoczyna proces transferu chwilowo niepotrzebnej zawartości pami ci na dysk. Ze wzgl du na sposób zapisu danych w pami ci komputera proces ten zwany jest stronicowaniem (z ang. paging). Jak łatwo si zorientować, z podanego wyżej powodu szybki dysk z odpowiedni ilości wolnego miejsca jest jednym z kluczowych elementów decyduj cych o wydajności całego systemu. Co wi cej, zarówno pliki systemu Windows, jak i pliki wielu innych, dużych aplikacji s cz sto rozproszone po całym dysku i konieczność ci głego dost pu do takich plików powoduje, że wydajność pracy w dużej mierze zależy od szybkości przesyłu danych z dysku. Karta sieciowa Jeżeli podczas pracy z komputerem korzystasz z zasobów znajduj cych si czy to w lokalnej sieci komputerowej, czy też w Internecie, to niemal zawsze w skim gardłem wydajności systemu okazuje si szybkość poł czenia sieciowego. Dzieje si tak dlatego, że ogólna szybkość przesyłu danych pomi dzy wewn trznymi elementami składowymi komputera jest z natury rzeczy o wiele wi ksza niż szybkość przesyłu danych z sieci LAN b dź sieci Internetu. Z tego powodu niezmiernie ważne staje si zapewnienie maksymalnie dużej wydajności wykorzystywanych poł czeń sieciowych. Ogólnie rzecz bior c, czynniki naprawd limituj ce aktualn szybkość przesyłu danych z sieci s zazwyczaj poza zasi giem użytkownika. Sieć, do której jest podł czony komputer, niezależnie od tego, czy jest to sieć LAN, czy Internet, ma sztywno zdefiniowan maksymaln szybkość przesyłu danych jednak niezależnie od tego powinieneś zawsze upewnić si, że Twój system jest optymalnie skonfigurowany pod k tem wykorzystywanego poł czenia sieciowego. Najważniejsz spraw jest zapewnienie takiej karty sieciowej, która b dzie w stanie podołać stawianym przed ni zadaniom. Jeżeli to możliwe, powinieneś skorzystać z karty sieciowej w standardzie PCI (z ang. Peripheral Component Interface patrz podrozdział Magistrale systemowe"); dzi ki temu b dziesz mógł w pełni wykorzystać szybkość dost pnego poł czenia sieciowego. Np. jeżeli Twój komputer jest podł czony do 100 MB/s sieci LAN, a dysponuje tylko kart sieciow 10 MB/s, to nie b dziesz w stanie wykorzystać w pełni możliwości oferowanych przez to poł czenie. Karta graficzna Jakość karty graficznej ł cznie z obsługuj cymi j sterownikami ma ogromny wpływ na wydajność systemu Windows XP. W porównaniu z poprzednimi wersjami system Windows, XP wymaga o wiele wi kszego rozmiaru pami ci karty graficznej. Jeżeli karta

7 Rozdział 22. Monitorowanie systemu, dzienniki wydajności oraz alerty 501 graficzna dysponuje zbyt mał pami ci wewn trzn, to dane dla grafiki s przechowywane w normalnej pami ci operacyjnej komputera, co automatycznie powoduje zmniejszenie ilości pami ci dost pnej dla systemu Windows oraz aplikacji. Wi kszość współczesnych kart graficznych dysponuje duż ilości pami ci wideo, szybkimi procesorami graficznymi oraz zdolnościami do przetwarzania grafiki dwu- i trójwymiarowej (2 D i 3 D). Jeżeli nie potrzebujesz wyj tkowo wydajnej karty graficznej 3 D (potrzebnej np. do gier lub profesjonalnego przetwarzania grafiki), to możesz nabyć zupełnie przyzwoit kart graficzn za bardzo umiarkowan cen. Jeżeli to możliwe, to powinieneś zawsze używać kart graficznych pracuj cych w standardzie AGP (z ang. Accelerated Graphics Port) wi cej informacji na ten temat znajdziesz w kolejnym podrozdziale. Magistrale systemowe Magistrala jest to zestaw poł czeń umożliwiaj cych przesyłanie danych pomi dzy poszczególnymi elementami składowymi komputera. Zazwyczaj w przypadku komputerów określenia magistrala" używa si do wewn trznych poł czeń pomi dzy elementami składowymi komputera a jego procesorem i pami ci. Każda magistrala jest taktowana zegarem, którego cz stotliwość (mierzona w MHz) determinuje maksymaln szybkość transmisji danych po takiej magistrali. Poniżej przedstawiono skrótowy opis magistrali, z którymi b dziesz si stykał najcz ściej: PCI (z ang. Peripheral Component Interface) jest to najcz ściej wykorzystywana we współczesnych komputerach magistrala danych; możesz j spotkać w komputerach PC i Macintosh. ISA (z ang. Industry Standard Architecture) jest to magistrala, która była bardzo popularna w starszych modelach komputerów PC; jej pocz tki si gaj komputerów klasy IBM PC/XT/AT. We współczesnych komputerach magistrala ISA została niemal całkowicie wyparta przez magistral PCI, aczkolwiek wielu producentów płyt głównych nadal umieszcza w swoich produktach jedno czy dwa gniazda ISA, umożliwiaj c dzi ki temu zachowanie zgodności ze starszymi urz dzeniami. Magistrala ISA jest znacznie wolniejsza niż PCI. AGP (z ang. Accelerated Graphics Port) stosunkowo nowy typ magistrali, oparty na magistrali PCI, ale zaprojektowany z myśl o bardzo wymagaj cych operacjach przetwarzania grafiki. Wiele współczesnych kart graficznych wymaga magistrali AGP, a co za tym idzie, wi kszość współczesnych komputerów oprócz gniazd PCI posiada jedno gniazdo AGP. Ogólnie rzecz bior c, cała sztuka poprawnej konfiguracji komputera polega na tym, aby umieścić najbardziej wymagaj ce elementy na możliwie najszybszych magistralach. Jeżeli to możliwe, to karta graficzna powinna być umieszczona na magistrali AGP, natomiast inne urz dzenia, takie jak np. karta sieciowa czy karta adaptera SCSI, powinny być umieszczone na magistrali PCI. Magistrala ISA może si jeszcze przydać do podł czania starszych typów modemów, starszych kart dźwi kowych czy też innych urz dzeń niewymagaj cych dużych pr dkości przesyłania danych.

8 502 Część III Administracja, zarządzanie kontami użytkowników... Kilka pomysłów na poprawę wydajności systemu Niezależnie od rozbudowy komputera, wydajność całego systemu można poprawić na kilka różnych sposobów. Windows XP posiada cały szereg narz dzi i opcji pozwalaj cych na optymalizacj wydajności działania poszczególnych elementów składowych komputera oraz umożliwiaj cych usuni cie opóźnień wyst puj cych w wielu miejscach interfejsu Windows XP. W kolejnym podrozdziale opiszemy kilka sposobów na popraw wydajności Twojego komputera: Optymalizacja procesu uruchomienia systemu Windows XP. Zastosowanie narz dzia Oczyszczanie dysku do zwi kszenia ilości wolnego miejsca na dyskach. Zastosowanie narz dzia Defragmentator dysków do optymalizacji sposobu zapisu informacji na dyskach twardych. Usuwanie niepotrzebnych aplikacji i usług, które mog zajmować miejsce na dysku oraz korzystać z innych zasobów systemowych. Usuwanie zb dnych punktów przywracania systemu utworzonych przez narz dzie Przywracanie systemu, co pozwala na zwi kszenie ilości wolnego miejsca na dysku. Zarz dzanie pami ci wirtualn i plikami stronicowania. Zarz dzanie ustawieniami wyświetlania i efektów wizualnych w celu optymalizacji wydajności interfejsu systemu Windows. Windows XP znacznie lepiej niż jakakolwiek poprzednia wersja systemu Windows radzi sobie z zarządzaniem zasobami komputera. Dzieje się tak dlatego, że XP wykorzystuje czas bezczynności procesora do przeprowadzania zadań związanych z ich obsługą i optymalizacją, podczas gdy poprzednie wersje używały do tego celu zegara i liczników (mogło się więc zdarzyć, że zadanie optymalizacji systemu było wywoływane w czasie, gdy użytkownik wykonywał inne operacje). Zadania wykonywane podczas czasu bezczynności procesora obejmują optymalizację rozmieszczenia plików i folderów na dyskach oraz inne operacje związane z optymalizacją procesów systemowych i usług. Świeża" instalacja systemu Windows XP na nowym, pustym dysku twardym będzie z całą pewnością charakteryzowała się lepszą wydajnością niż system po aktualizacji (z ang. upgrade) nowy system ma większe możliwości kierowania rozmieszczeniem instalowanych plików na dysku. Co więcej, partycje dysków, na których dokonano konwersji FAT do NTFS, mogą również mieć niezbyt optymalnie dobrane rozmiary jednostek alokacji (z ang. luster size). Idealnym rozwiązaniem, zapewniającym najlepszą wydajność, jest instalacja systemu Windows XP na czystym dysku twardym przy jednoczesnym wykorzystaniu programu instalacyjnego Windows XP do formatowania dysku dla systemu plików NTFS. Optymalizacja procesu uruchamiania systemu Windows XP Podczas pierwszego uruchamiania systemu po instalacji Windows XP system operacyjny obserwuje zachowanie komputera. Dzi ki temu w trakcie trwania tej operacji Windows

9 Rozdział 22. Monitorowanie systemu, dzienniki wydajności oraz alerty 503 rozpoczyna optymalizacj procesu uruchamiania, co ma znacz cy wpływ na przyspieszenie kolejnych uruchomień systemu. Podobnie też pierwsze uruchomienie danej aplikacji b dzie prawdopodobnie wolniejsze niż kolejne uruchomienia po optymalizacji. Użytkownik powinien sobie zdawać spraw z tego, że taka automatyczna optymalizacja ma miejsce, oraz powinien pozwolić systemowi na wykonanie wystarczaj cej liczby restartów (popularnych rebootów") systemu oraz uruchomień aplikacji, zanim podejmie decyzj o konieczności wykonania r cznej optymalizacji procesu uruchamiania systemu Windows. Uruchamianie systemu Windows jest w rzeczywistości bardzo skomplikowanym procesem, a co za tym idzie, istnieje wiele sposobów zoptymalizowania tego procesu i w efekcie skrócenia czasu niezb dnego do uruchomienia. Optymalizacja może obejmować m.in. nast puj ce zagadnienia: Sprawdzenie ustawień BIOS-u pod k tem wyst powania operacji, które mog zostać wyeliminowane z procesu uruchamiania komputera. Np. na wielu komputerach możesz pomin ć proces sprawdzania pami ci, który rozpoczyna si po wł czeniu komputera jeżeli Twój komputer jest wyposażony w duż ilość pami ci, to taka operacja może zaj ć całkiem sporo czasu. Jeżeli używasz dwóch lub wi cej systemów operacyjnych, to możesz zmniejszyć czas, przez jaki lista dost pnych systemów jest wyświetlana na ekranie podczas uruchamiania. Aby tego dokonać, wybierz z menu Start polecenie Panel sterowania/wydajność i konserwacja/system. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Właściwości systemu przejdź na zakładk Zaawansowane, a nast pnie naciśnij przycisk Ustawienia znajduj cy si w sekcji Uruchamianie i odzyskiwanie. Wi cej informacji na ten temat znajdziesz w rozdziale 4. Instalacja nienadzorowana i usługa Sysprep". Jeżeli komputer jest skonfigurowany do używania wi cej niż jednego profilu sprz towego, to możesz zmniejszyć czas, przez jaki lista dost pnych profili jest wyświetlana na ekranie podczas uruchamiania. Usuń wszystkie niepotrzebne aplikacje automatycznie uruchamiane podczas startu systemu Windows. Wi cej informacji na ten temat znajdziesz w dalszej cz ści tego rozdziału. Kiedy usuniesz z systemu urz dzenie, to upewnij si, że oprogramowanie i sterowniki tego urz dzenia również zostan usuni te. Proces uruchamiania systemu Windows XP oraz sposoby przeprowadzenia opisanych wyżej modyfikacji zostały szczegółowo opisane w rozdziale 6. Uruchamianie systemu". Zastosowanie narzędzia Oczyszczanie dysku Oczyszczanie dysku to standardowe narz dzie systemu Windows XP umożliwiaj ce przeszukiwanie dysków twardych i usuwanie niepotrzebnych plików, takich jak pliki tymczasowe, pliki z folderu tymczasowych plików internetowych czy też stare, nieużywane pliki aplikacji. Użycie narz dzia Oczyszczanie dysku jest prostym i efektywnym sposobem zwi kszenia ilości wolnego miejsca na dysku.

10 504 Część III Administracja, zarządzanie kontami użytkowników... Aby skorzystać z tego narz dzia: 1. Z menu Start wybierz polecenie Wszystkie programy/akcesoria/narz dzia systemowe/oczyszczanie dysku. 2. Na ekranie pojawi si okno dialogowe z list rozwijan wybierz z niej dysk, który chcesz poddać procesowi oczyszczania. Po wybraniu dysku naciśnij przycisk OK. 3. Po chwili na ekranie pojawi si główne okno dialogowe programu Oczyszczanie dysku (rysunek 22.1). Znajdziesz tam informacje o tym, jak wiele miejsca możesz zaoszcz dzić poprzez usuni cie poszczególnych grup niepotrzebnych plików, m.in.: Rysunek Główne okno dialogowe programu Oczyszczanie dysku dysku dla SYSIłM (C:) Oczyszczanie dysku iwiscejopcpi Program Oczyszczanie oytku może zwornic do KB "* * * mei»ca na dysku SYSTEM (O Pfl<i do usunięcia ^ i 0 js Tymczasowe pliki internatowe * Kosz id 3 Ptiki tymczasowe D ĘwebCIienl/Pubfaher Tempowy Fles KB 1KB KB 32 KB Uzyskiwane miejsce na dysku razem: KB Opis Pobrane pitki programów sa. Fotmantami ActiveX i apletami jeżyka Java pobieranymi automatycznie z Internatu podczas oglądania pewnych stron Są one tymczasowo pfzechowywane na dysku twardym w folderze Downloaded Program Fies. Pobrane pliki programów s to pliki znajduj ce si w folderze \WIND0WS\ Downloaded Program Files. Tymczasowe pliki internetowe s to pliki znajduj ce si w folderze \Documents and Settings\<nazwa_użytkownika>\Ustawienia lokalne\ Temporary Internet Files. Tymczasowe pliki offline s to pliki znajduj ce si w ukrytym folderze na pulpicie Windows. 4. Z listy Pliki do usuni cia wybierz grupy plików, które chcesz usun ć. 5. Jeżeli chcesz przejrzeć pełn list plików przeznaczonych do usuni cia, to zaznacz wybran grup plików i naciśnij przycisk Wyświetl pliki lista plików pojawi si w osobnym oknie dialogowym. Korzystaj c z tego okna, możesz usuwać wybrane, pojedyncze pliki. 6. Naciśnij przycisk OK. 7. Program Oczyszczanie dysku wyświetli okno dialogowe z prośb o potwierdzenie zamiaru wykonania wybranych operacji. Naciśnij przycisk Tak program rozpocznie usuwanie wybranych plików.

11 Rozdział 22. Monitorowanie systemu, dzienniki wydajności oraz alerty 505 Zanim rozpoczniesz robienie większych porządków" w zasobach swojego komputera, powinieneś zawsze pomyśleć o wykonaniu kopii bezpieczeństwa plików dzięki temu będziesz mógł zawsze odzyskać dane w przypadku niezamierzonego usunięcia części plików. Przy konfiguracji programu Oczyszczanie dysku, poza wyborem grup plików do usuni cia, nie masz w zasadzie wi kszego pola do popisu; w praktyce jest to nieco ekstrawagancki program do usuwania plików. Na zakładce Wi cej opcji (rysunek 22.1) znajdziesz skróty prowadz ce do okna Dodawanie lub usuwanie programów (okno dost pne również z Panelu sterowania) oraz do opcji Przywracanie systemu obydwie opcje pozwalaj na zwolnienie sporej ilości miejsca na dysku. Wi cej informacji na ten temat znajdziesz w dalszej cz ści niniejszego rozdziału. Zastosowanie narzędzia Defragmentator dysków Kiedy kasujesz dany plik na swoim komputerze, to system Windows tak naprawd nie usuwa go całkowicie jedynie odnotowuje, że obszar zajmowany do tej pory przez taki plik może być ponownie wykorzystany do zapisania nowej informacji. Podczas zapisywania nowego pliku na dysku pewna cz ść tego pliku może zostać zapisana właśnie w takim zwolnionym miejscu, kolejna cz ść w innym miejscu itd. Taki rozproszony zapis pliku jest nazywany fragmentacj. Jest to całkowicie normalny proces i Windows znakomicie sobie radzi ze śledzeniem lokalizacji poszczególnych plików. Problem rozpoczyna si w sytuacji, kiedy dochodzi do nadmiernej fragmentacji na dysku Windows potrzebuje wtedy znacznie wi cej czasu na odszukanie i odczytanie danego pliku. Średni czas dost pu do danych może ulec znacznemu skróceniu poprzez okresow, regularn defragmentacj dysków. Rozmieszczenie plików na dyskach ma ogromny wpływ na wydajność całego komputera. Mocno pofragmentowane pliki i foldery mog znacz co zmniejszyć jego wydajność. Pomimo że Windows XP automatycznie modyfikuje i optymalizuje położenie niektórych plików, to jednak taka operacja odbywa si niezbyt cz sto i zazwyczaj obejmuje tylko niewielk ilość plików. Z tego powodu warto zastanowić si nad wykonaniem pełnej defragmentacji zaraz po zainstalowaniu systemu operacyjnego oraz o jej powtarzaniu w regularnych odst pach czasu. Windows oferuje specjalne narz dzie Defragmentator dysków którego zadaniem jest analiza rozmieszczenia danych na dysku, a nast pnie optymalizacja położenia i takie przemieszczenie danych, aby w efekcie uzyskać ci gły zapis poszczególnych plików 2. Wi cej informacji na temat korzystania z programu Defragmentator dysków znajdziesz w rozdziale 18. Zarz dzanie dyskami i partycjami"....czyli zapis bez fragmentacji; oznacza to, że każdy plik na dysku jest zapisany w jednym kawałku" i dzi ki temu może być również w jednym kawałku" odczytany, bez konieczności odszukiwania po całym dysku kolejnych elementów składowych tego pliku i tym samym bez przenoszenia głowicy dysków w inne miejsca p- tłum.

12 506 Część III Administracja, zarządzanie kontami użytkowników... Usuwanie niepotrzebnych aplikacji i usług W miar korzystania z komputera na niemal każdym komputerze zbiera si zaskakuj co duża ilość niepotrzebnych śmieci". Kiedy instalujesz now aplikacj, to na dysk twardy kopiowane s przeróżne pliki, tworzone s kolejne wpisy w rejestrach systemu, w menu Start oraz na pulpicie tworzone s skróty do instalowanych programów. Bardzo cz sto zdarza si również sytuacja, w której rozbudowana aplikacja doinstalowuje inne, mniejsze programy pomocnicze i usługi, które s zazwyczaj uruchamiane podczas startu systemu Windows. Z reguły przeznaczeniem takich programów i usług jest wst pne załadowanie do pami ci komputera pewnych składników, co w efekcie umożliwia szybsze uruchomienie właściwej aplikacji. Jednym z przykładów może być pakiet Microsoft Office, który instaluje w folderze Autostart skrót do programu o nazwie Autostart pakietu Microsoft Office. Zadaniem tego programu jest wst pne załadowanie do pami ci operacyjnej komputera pewnych składników kodu pakietu Office, dzi ki którym poszczególne aplikacje Office uruchamiane s o wiele szybciej. Jeżeli cz sto korzystasz z aplikacji pakietu Office, to takie rozwi zanie jest jak najbardziej do przyj cia. Jeżeli jednak korzystasz z nich sporadycznie, to umieszczanie niepotrzebnego kodu w pami ci jest po prostu marnowaniem cennych zasobów komputera. Co wi cej, wielu użytkowników nigdy nie zadaje sobie trudu odinstalowywania aplikacji, z których już nie korzystaj, lub też nie zdaj sobie sprawy, jakie składniki s uruchamiane razem z systemem Windows. Z tego powodu typowa instalacja systemu Windows jest zawsze wdzi cznym polem do popisu dla użytkowników, którzy lubi si zajmować odchudzaniem i optymalizacj systemu. Pierwszym krokiem przy optymalizacji systemu powinno być zawsze usuni cie nieużywanych, niepotrzebnych aplikacji. Moduły do usuwania aplikacji, w które s zwykle wyposażone niemal wszystkie współczesne programy, potrafi usuwać nie tylko pliki aplikacji, ale również usuwać odpowiednie wpisy w rejestrach, usuwać skróty z pulpitu i menu Start, a nawet usuwać ł cza do programów, które były skonfigurowane tak, aby uruchamiać si podczas startu systemu Windows. Aby usun ć dan aplikacj, powinieneś otworzyć Panel sterowania i skorzystać z kreatora Dodaj lub usuń programy. Wi cej informacji na temat korzystania z tego kreatora znajdziesz w rozdziale 12. Instalowanie i usuwanie aplikacji". Jeżeli nie chcesz usuwać danej aplikacji, to możesz skorzystać z narz dzi pozwalaj cych kontrolować programy, które s uruchamianie wraz z t aplikacj. W pierwszej kolejności powinieneś sprawdzić obszar powiadomień (z ang. System Tray). Wiele programów uruchamianych wraz z systemem operacyjnym jest reprezentowanych przez odpowiednie ikonki w obszarze powiadomień. Funkcje poszczególnych ikon w obszarze powiadomień zmieniaj si w zależności od programu, aczkolwiek zazwyczaj, aby dotrzeć do opcji konfiguracji takiego programu, wystarczy klikn ć jego ikon lewym lub prawym przyciskiem myszy. Niektóre programy posiadaj opcje pozwalaj ce określić, czy program ma być uruchamiany podczas ładowania systemu Windows.

13 Rozdział 22. Monitorowanie systemu, dzienniki wydajności oraz alerty 507 Kolejnym miejscem do poszukiwań jest folder Aułostart. Jest to specjalny folder systemu Windows dowolny element umieszczony w tym folderze zostanie automatycznie wykonany podczas uruchamiania systemu Windows. Najłatwiejszym sposobem sprawdzenia jego zawartości jest wybranie z menu Start polecenia Wszystkie programy/autostart. Jeżeli chcesz usun ć wybrany element z tego folderu, to powinieneś klikn ć na nim prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybrać polecenie Usuń. Zamiast po prostu usuwać wybrane elementy z folderu Autostart, powinieneś najpierw je przesunąć na pulpit. Dzięki temu, jeżeli usunięcie danego elementu z Autostartu przyniesie niezamierzony efekt, to będziesz w stanie szybko taki element przywrócić. Innym rodzajem programów, które s uruchamiane podczas ładowania systemu Windows, s tzw. usługi (z ang. Services). Usługa jest zazwyczaj małym programem, który wykonuje pewne funkcje wspomagaj ce działanie systemu Windows lub innych aplikacji. Usługi zwykle działaj na poziomie znacznie bliższym sprz tu" niż ma to miejsce w przypadku innych programów z tego powodu eksperymentuj c z usługami, powinieneś zachować szczególn ostrożność. Wiele usług wykonuje operacje o bardzo istotnym znaczeniu dla poprawnego działania systemu Windows. Mimo to można w bardzo prosty sposób wpływać na to, które usługi b d uruchamiane podczas ładowania systemu Windows. Aby sprawdzić lub modyfikować list uruchomionych usług: 1. Z menu Start wybierz polecenie Panel sterowania. 2. Jeżeli okno Panelu sterowania zostanie wyświetlone w widoku kategorii, naciśnij ł cze Przeł cz do widoku klasycznego. 3. Dwukrotnie kliknij ikon Narz dzia administracyjne. 4. Dwukrotnie kliknij ikon Usługi. 5. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Usługi (rysunek 22.2). Znajdziesz tam list wszystkich usług lokalnych dost pnych na Twoim komputerze, jak również ich stan (czy s uruchomione, czy też nie) oraz informacje o typie uruchomienia (automatyczny czy r czny). Kliknij dowoln usług. 6. Opis wybranej usługi pojawia si po lewej stronie listy wszystkich usług. W opisie znajdziesz informacje nie tylko o samej usłudze, ale również o tym, co si stanie, jeżeli dana usługa zostanie wył czona. 7. Aby kontrolować zachowanie usług, powinieneś skorzystać z przycisków umieszczonych na pasku narz dzi okna dialogowego Usługi. Do wyboru masz nast puj ce polecenia (przyciski): Uruchom usług, Zatrzymaj usług, Wstrzymaj usług oraz Uruchom usług ponownie Aby otworzyć okno właściwości danej usługi, powinieneś klikn ć jej nazw prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybrać polecenie Właściwości. Za pomoc umieszczonych tam opcji możesz wybrać, czy dana usługa b dzie uruchamiana automatycznie podczas startu systemu Windows (i wiele innych właściwości). 3 Wykonanie tego polecenia spowoduje zatrzymanie, a nast pnie natychmiastowe uruchomienie wybranej usługi (restart) przyp. tłum.

14 508 Część III Administracja, zarządzanie kontami użytkowników... Rysunek g ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ Okno dialogowe Usługi Pik Akla Widok Pomoc.. > * *. - * - : s f..» -.., i " - ;. -. ' - ' '. " % Usługi (tokalne) B M J j f * f f M j M r M f M f M f M f ] 1 CllpBook Uruchom usłuoł Opis; UmoUwia Podglądowi Wiebschowka przechowywanie informacji 1 udostępnianie ich komputerom zdalnym. JesU ta usługa zostanie zatrzymana, Pod**) Wieloschowka nie będzie udostępniał irf ormac> komputerom zdalnym. Jeśli ta usługa zostanie wyłączona, wszelkie usługi jawnie od nie) i lalezne przestaną, się uruchamiać. " '- r.. j... -.'«--. - ' - r-. Mi Mi i i ^» AktuaUacJe autom*... %Apiiwia systemów... f&bufor wydruku ^Clpeook % D O s» d ^Distrfcuted Transac.. 4b Dostęp do urządzeń... %DSOM DDE sieci T^Dziemk zdarzeń ^Dzienniki wydajność... ^Harmonogram zadań <(6lHast unwersalnego... ^ I n s t a l a t o r Windows ^llnscrumentacta żarz... *% Karta inteligentna ^łkarta wydajności WMI %} Klient DHCP % Klient DNS Urnozlwia pobierani... Zarządza tonfigurac... Ładuje piki do pami... UmozIwiaPodglado,.. Zapewnia transport... Koordynuje transak... UmożSwie rodzajów... Zarządza udziałami.. Umożtwia wy Jwiecla.., Zbiera dane dotyczą... Umoztwiauzytkowni... Zapewru obsługę u.., Instaluje, naprawia i... Dostarcza interfejs 1.., Zarządza dostępem,,. Udostępnia inf ormac... Zariajdza konfigurac... Rozpoznaje l buforu... H H M 1 Uruch... Uruch... Uruch... Uruch... Uruch.., Uruch.., BOI Wyłączony Ręczny Automatyczny Ręczny Ręczny Ręczny Wyłączony Ręczny Automatyczny Ręczny Automatyczny Ręczny Rę«ny Automatyczny Ręczny Ręczny Automatyczny Automatyczny f 1 v < \JSa5S5LAa=-BS5ŁZ ' Windows XP udostępnia znakomity, ale mało znany program Narzędzie konfiguracji systemu. Możesz uruchomić go wpisując w menu Start/Uruchom polecenie msconfig. Po uruchomieniu na ekranie pojawia się okno dialogowe z serią zakładek, których opcje pozwalają na pełną kontrolę nad wieloma procesami uruchamianymi podczas startu systemu Windows. Możesz wybrać określony rodzaj uruchamiania systemu, edytować trzy główne pliki startowe systemu Windows (SYSTEM.INI, WIN.INI oraz BOOT.INI), definiować, które usługi powinny być uruchamiane podczas startu systemu, oraz sprawdzić, jakie programy będą uruchamiane podczas startu wielu z tych informacji nie znajdziesz w innym miejscu. Sterowanie punktami przywracania Przywracanie systemu jest to sk adnik systemu Windows XP, którego zadaniem jest okresowe zapisywanie na dysku obrazu plików systemowych oraz ustawień tak, aby użytkownik w przypadku wystąpienia b ędów lub nieprawid owej pracy by w stanie przywrócić system do poprzedniego stanu i zapewnić prawid owe funkcjonowanie systemu. Przyk adowo, punkt przywracania jest standardowo tworzony przed zainstalowaniem nowych sterowników urządzeń. Jeżeli nowe urządzenie lub jego sterownik spowoduje niestabilną pracę systemu, to będziesz móg usunąć takie urządzenie, a następnie skorzystać z omawianego narzędzia i przywrócić wszystkie ustawienia do poprzedniego stanu. Pomimo że takie rozwiązanie jest jedną z najlepszych cech systemu Windows XP, to jednak wysoki poziom bezpieczeństwa systemu zapewniany przez Przywracanie systemu zosta osiągnięty kosztem wykorzystania pewnej części zasobów komputera. Kolejne punkty przywracania mogą zajmować znaczne ilości miejsca na dysku, a w ączenie automatycznego monitorowania i przywracania systemu (a co za tym idzie zdolności systemu do automatycznego tworzenia punktów przywracania) może nieco spowolnić pracę komputera. Na szczęście użytkownik ma pewien wp yw na tryb pracy Przywracania systemu. Aby zapoznać się z tymi możliwościami, wykonaj poniższe polecenia:

15 Rozdział 22. Monitorowanie systemu, dzienniki wydajności oraz alerty Z menu Start wybierz polecenie Panel sterowania. 2. Jeżeli okno Panelu sterowania zostanie wyświetlone w widoku kategorii, naciśnij ł cze Przeł cz do widoku klasycznego. 3. Dwukrotnie kliknij ikon System. 4. Przejdź na zakładk Przywracanie systemu (rysunek 22.3). Rysunek Ustawianie opcji przywracania systemu Właściwości systemu Ogólne Nazwa komputeia Sprzęt j Zaawansowano Przywracanie systemu j Aktualizacje automatyczne f Zdalny I * fjl Przywracanie sytlemu może tledztć i odwracać szkodtwe dla W komputeia imany Q Wyf^cz Przywracanie systemu na wszytlkch dyskach Ustawienia dysku Aby zmienić stan Piiywtacania systemu lub maksymalną łoić miejsca dostępna, da Przywracania systemu na dysku, zaznacz dysk. a następnie kliknij przycisk Ustawienia Dostępne dyski Dysk Stan Monitorowanie Wsączone 5. Jeżeli chcesz wył czyć automatyczne monitorowanie systemu, to powinieneś zaznaczyć opcje Wył cz Przywracanie systemu na wszystkich dyskach. Jeżeli zdecydujesz si na takie rozwi zanie, to powinieneś pami tać o okresowym, r cznym tworzeniu punktów przywracania oraz o tworzeniu punktów przywracania przed każd instalacj nowych sterowników, nowych aplikacji i urz dzeń. 6. Jeżeli chcesz zachować monitorowanie punktów przywracania systemu, ale jednocześnie kontrolować jego prac na poszczególnych dyskach, to powinieneś wybrać dany dysk z listy Dost pne dyski, a nast pnie nacisn ć przycisk Ustawienia. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Ustawienia dysku, pozwalaj ce na modyfikacj ustawień dla tego dysku (rysunek 22.4). Rysunek Ustawianie opcji przywracania systemu dla wybranego dysku Windows (X:) Wył czone P1 Wyłącz Przywracanie systemu na tym dysku Użycie miejsca na dysku Przesuń suwak w prawo, aby zwiększyć lub w lewo, aby zmniejszyć łoić miejsca na dysku dla Przywracania systemu. Zmniejszenie miejsca na dysku może zredukować liczbę dostępnych punktów przywracania. Miejsce na dysku do utycia: Wn. "" Maks.

16 510 Część III Administracja, zarządzanie kontami użytkowników Jeżeli chcesz wył czyć automatyczne monitorowanie systemu na wybranym dysku, zaznacz opcj Wył cz Przywracanie systemu na tym dysku. 8. Za pomoc suwaka Miejsce na dysku do użycia możesz zdefiniować maksymalny rozmiar przestrzeni dyskowej przeznaczonej do przechowywania kolejnych punktów przywracania. Oprócz sterowania zachowaniem modułu Przywracanie systemu istnieje również możliwość r cznego usuwania punktów przywracania, które nie s już potrzebne b dź s nieaktualne pozwala to na znaczne zaoszcz dzenie miejsca na dysku. Aby usun ć wszystkie punkty przywracania z wyj tkiem najbardziej aktualnego (ostatnio utworzonego), powinieneś wykonać poniższe polecenia: 1. Z menu Start wybierz polecenie Wszystkie programy/akcesoria/narz dzia systemowe/oczyszczanie dysku. 2. Na ekranie pojawi si okno dialogowe z list rozwijan, z której możesz wybrać dany dysk. Po wybraniu dysku naciśnij przycisk OK. 3. Na ekranie pojawi si główne okno dialogowe programu Oczyszczanie dysku. Przejdź na zakładk Wi cej opcji. 4. W sekcji Przywracanie systemu odszukaj i naciśnij przycisk Oczyść. 5. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Oczyszczanie dysku z prośb o potwierdzenie zamiaru usuni cia punktów przywracania. Naciśnij przycisk Tak. Wszystkie punkty przywracania (z wyj tkiem najnowszego) zostan usuni te pami taj, aby przed wykonaniem tej operacji upewnić si, że z Twoim systemem jest wszystko w porz dku. Wi cej informacji na temat przywracania systemu znajdziesz w rozdziale 6. Uruchamianie systemu". Zarządzanie plikami stronicowania Windows XP, podobnie jak wi kszość współczesnych systemów operacyjnych, wykorzystuje pami ć wirtualn. Pami ć wirtualna jest tworzona poprzez swego rodzaju rozci gni cie" fizycznej pami ci operacyjnej komputera przydzielonej danej aplikacji na plik znajduj cy si na dysku twardym komputera. System Windows może przydzielić pewien obszar pami ci dla aplikacji, ale nie zawsze taki przydzielony obszar fizycznej pami ci operacyjnej b dzie dla aplikacji wystarczaj cy. Zamiast tego Windows monitoruje odwołania aplikacji do pami ci, a nast pnie w odpowiedni sposób reorganizuje struktur wykorzystania pami ci operacyjnej. Analizuj c kolejne odwołania poszczególnych aplikacji do pami ci, system operacyjny pozwala na prac komputera ze znacznie mniejsz ilości pami ci odpowiednio przewiduj c i optymalizuj c kombinacj pami ci fizycznej i wirtualnej w taki sposób, aby zapewnić poprawn i wydajn prac aplikacji. Windows XP regularnie sprawdza, czy pami ć fizyczna przydzielona dla danej aplikacji jest w danej chwili wykorzystywana, oraz na bież co stara si przewidywać zapotrzebowanie poszczególnych aplikacji na pami ć i określić ilość pami ci, która może być w danej chwili zwolniona bez wyraźnego wpływu na wydajność poszczególnych aplikacji oraz

17 Rozdział 22. Monitorowanie systemu, dzienniki wydajności oraz alerty 511 całego systemu. Zaoszcz dzona w ten sposób pami ć jest traktowana jako swego rodzaju rezerwa i wykorzystywana w miar potrzeb. Kiedy rezerwa pami ci maleje, to jest uzupełniana przez zapisywanie nieużywanych chwilowo obszarów pami ci do specjalnego pliku na dysku. Do zapisu zawartości pami ci na dysku Windows używa specjalnego pliku, zwanego plikiem stronicowania (z ang. pagingfile) b dź też plikiem wymiany (z ang. swapfile). Pewien wpływ na sposób zarz dzania pami ci wirtualn jest możliwy poprzez opcje umieszczone w oknie dialogowym Pami ć wirtualna (rysunek 22.5). Aby skorzystać z tej możliwości, wykonaj poniższe polecenia: Rysunek Ustawianie opcji pamięci wirtualnej Pomięć wirtualna Dysk [Etykieta woluminu] ID: [DATA] ^X: [Windows] Rozmiar piku stronicowania (MB) Rozmiar piki stronicowania da wybranego dysku Dysk: Dostępne miejsce: Ci [SYSTEM] 1703 MB ROimiar początkowy (MB): 384 Rozmiar maksymalny (MB): '. 384 O Rozmiar kontrolowany przez system O Bez pwcu stronicowania [ Ustaw J Całkowity rozmiar plików stronicowania dla wszystkich dysków Dopuszczalne nwwnum: Zalecane: Aktualnie przydzielono: 2 MB 766 MB 0 MB 1. Z menu Start wybierz polecenie Panel sterowania. 2. Jeżeli okno Panelu sterowania zostanie wyświetlone w widoku kategorii, naciśnij ł cze Przeł cz do widoku klasycznego. 3. Dwukrotnie kliknij ikon System. 4. Przejdź na zakładk Zaawansowane. 5. W sekcji Wydajność odszukaj i naciśnij przycisk Ustawienia. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Opcje wydajności. 6. Przejdź na zakładk Zaawansowane. 7. W sekcji Pami ć wirtualna odszukaj i naciśnij przycisk Zmień. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Pami ć wirtualna, w którym znajdziesz aktualne rozmiary plików stronicowania na poszczególnych dyskach oraz ł czny rozmiar pliku stronicowania dla wszystkich dysków. Kolejne pliki stronicowania na poszczególnych dyskach s logicznie ł czone i traktowane jako jeden obszar, w którym nast puje wymiana informacji mi dzy pami ci a dyskiem. Rozmieszczenie plików stronicowania na kilku różnych dyskach (a zwłaszcza na kilku różnych dyskach podł czonych do różnych kontrolerów) może znacz co zmniejszyć ilość czasu potrzebnego do przeniesienia zawartości pami ci na dysk.

18 512 Część III Administracja zarządzanie kontami użytkowników... W wi kszości przypadków system Windows znakomicie radzi sobie sam z ustawieniami rozmiaru plików stronicowania. Jeżeli jednak chcesz zmodyfikować ustawienia, to najpierw powinieneś wybrać dysk, a potem opcj Rozmiar niestandardowy. Nast pnie podaj rozmiar pocz tkowy pliku stronicowania (czyli inaczej mówi c, minimalny rozmiar tego pliku) oraz maksymalny rozmiar pliku po zakończeniu naciśnij przycisk Ustaw. Jeżeli to możliwe, staraj się unikać umieszczania pliku wymiany na tym samym dysku co pliki systemu operacyjnego. Powinieneś również unikać umieszczania plików wymiany na macierzach dyskowych (np. RAID1 czy RAID5). Pliki wymiany w żaden sposób nie wymagają do poprawnego działania dysków odpornych na awarie" (z ang. fault-tolerant drives), a co więcej, zapis informacji na macierzach dyskowych jest często wolniejszy niż ma to miejsce w przypadku normalnych" dysków. Zarządzanie ustawieniami wyświetlania i efektów wizualnych Jednym z bardzo cz sto pomijanych aspektów optymalizacji wydajności systemu Windows jest odpowiednia modyfikacja sposobu ustawień wyświetlania i efektów wizualnych. Modyfikacja opcji wyświetlania może np. dotyczyć palety wyświetlanych kolorów czy też rozdzielczości ekranu wi kszej niż jest to konieczne. Użycie przeróżnych efektów wizualnych (aczkolwiek na pewno miłe dla oka) może zmniejszyć ogóln wydajność systemu, np. pokazywanie zawartości okna podczas przeci gania czy też korzystanie z różnych efektów przejść podczas wyświetlania menu. Windows XP automatycznie dopasowuje rodzaje używanych efektów wizualnych do możliwości komputera danego użytkownika. W przypadku zbyt słabego" komputera stosowanie wielu efektów wizualnych, takich jak np. cieniowanie, animacje czy też zanikanie elementów menu, może mieć negatywny wpływ na jego wydajność. Aby unikn ć takich problemów, Windows XP podczas instalacji stara si ocenić możliwości komputera i odpowiednio dopasować ustawienia interfejsu użytkownika. Z drugiej strony, Windows nie jest nieomylny i zawsze może si zdarzyć, że mimo iż oceni, że Twój komputer posiada wystarczaj c ilość zasobów do korzystania z takich czy innych efektów, to w rzeczywistości spowoduje to spadek wydajności komputera. Na szcz ście wszystkie ustawienia wyświetlania i efektów wizualnych można w bardzo prosty sposób zmodyfikować. Wiele potrzebnych opcji i ustawień można odnaleźć w różnych miejscach systemu, a w szczególności na kolejnych zakładkach okna dialogowego Właściwości: Ekran. Windows XP pozwala na sterowanie wszystkimi ustawieniami wyświetlania i efektów wizualnych z jednego miejsca: za pomoc okna dialogowego Opcje wydajności (rysunek 22.6). Aby skorzystać z tych opcji, otwórz Panel sterowania, dwukrotnie kliknij ikon System, nast pnie przejdź na zakładk Zaawansowane i naciśnij przycisk Ustawienia, znajduj cy si w sekcji Wydajność. Zakładka Efekty wizualne okna dialogowego Opcje wydajności pozwala na wybranie jednej z czterech możliwości: Umożliwienie systemowi Windows automatycznego wyboru optymalnych ustawień. Dopasowanie ustawień dla uzyskania najlepszego wygl du (co w praktyce oznacza automatyczne wł czenie wszystkich efektów).

19 Rozdział 22. Monitorowanie systemu, dzienniki wydajności oraz alerty 513 Rysunek Ustawianie opcji wyświetlania i efektów wizualnych mogących mieć wpływ na wydajność komputera Opcje wydajności Efekty wizualne Zaawansowanej Wybierz ustawienia wyglądu i wydajności systemu Windows, których chcesz używać na tym komputerze. 0 Niech system Windows wybierze optymalne ustawienia O Dopasuj cła uzyskania najlepszego wyglądu O Dopasut da uzyskania najlepsze) wydajności O Niestandardowe: E Pokaz cierne pod menu I! 0 Pokaz cienie pod wskaźnikiem myszy E Pokaz przezroczysty prostokąt zaznaczenia E Pokaz zawartość okna podczas przeciągania E Stosuj animację podczas minimalizowania I maksymalizowa 0 Stosu] gładkie przewijanie pól Ust! E Stosu) zanfcanie elementów menu po ich kkknicciu E Stosuj zanikanie lub wysuwanie etykietek narzędzi 0 Stosuj zanikanie lub wysuwanie menu Fl Uzvi cieni dla etvkiet ikon ouloitu Dopasowanie ustawień dla uzyskania najlepszej wydajności (co w praktyce oznacza automatyczne wył czenie wszystkich efektów). Wybranie ustawień niestandardowych. W tabeli 22.1 przedstawiono list dost pnych efektów wraz z krótkimi opisami wybranych opcji. Menedżer zadań Menedżer zadań systemu Windows podaje szczegółowe informacje dotycz ce programów i procesów uruchomionych na danym komputerze, a także udost pnia w czasie rzeczywistym (aczkolwiek w nieco ograniczonym zakresie) dane o wydajności komputera i sieci. Z punktu widzenia zarz dzania systemem Windows XP, Menedżer zadań jest bardzo istotnym narz dziem i jako takiemu, został mu poświ cony cały rozdział 19. Korzystanie z Menedżera zadań". W niniejszym podrozdziale skoncentrujemy si na omówieniu zagadnień zwi zanych z monitorowaniem wydajności systemu za pomoc Menedżera zadań. Menedżera zadań możesz uruchomić na kilka różnych sposobów: Naciśnij kombinacj klawiszy Ctrl+Shifł+Esc. Kliknij prawym przyciskiem myszy pasek zadań i z menu kontekstowego wybierz polecenie Menedżer zadań. Naciśnij kombinacj klawiszy Ctrl+AU+Del. Z wiersza poleceń (lub z menu Start za pomoc polecenia Uruchom) wykonaj komend taskmgr. exe.

20 514 Część III Administracja, zarządzanie kontami użytkowników... Tabela Efekty wizualne dostępne w systemie Windows XP Nazwa efektu Pokaż cienie pod menu Pokaż cienie pod wskaźnikiem myszy Pokaż przezroczysty prostok t zaznaczenia Pokaż zawartość okna podczas przeci gania Stosuj animacj podczas minimalizowania i maksymalizowania okien Stosuj gładkie przewijanie pól list Stosuj zanikanie elementów menu po ich klikni ciu Stosuj zanikanie lub wysuwanie etykietek narz dzi Stosuj zanikanie lub wysuwanie menu Użyj cieni dla etykiet ikon pulpitu Użyj obrazu tła dla każdego typu folderów Użyj popularnych zadań w folderach Użyj wizualnych stylów okien i przycisków Wygładź kraw dzie czcionek ekranowych Wysuwaj otwarte pola kombi Wysuwaj przyciski paska zadań Opis Powoduje rysowanie cienia pod elementami menu Powoduje rysowanie cienia pod wskaźnikiem myszy Powoduje rysowanie podczas zaznaczania elementów przezroczystego prostok ta (zamiast standardowego obrysu) Ta opcja jest prawdziwym pożeraczem" zasobów komputera po jej wł czeniu Windows podczas przeci gania okien musi wielokrotnie przerysowywać ich zawartość Efekt animowanego przejścia okna podczas minimalizacji lub maksymalizacji Wł czenie tej opcji powoduje gładkie (zamiast skokowego) przewijanie zawartości list Powoduje, że po klikni ciu na wybrany element menu jego znikanie" z ekranu b dzie stopniowe (zamiast skokowego) Etykietki narz dzi s swego rodzaju podpowiedziami, które pojawiaj si obok niektórych elementów interfejsu, kiedy umieścisz nad nimi wskaźnik myszy Ta opcja (choć efektowna) nie tylko zużywa dodatkowe zasoby systemu, ale również powoduje, że czas dost pu do poszczególnych opcji menu nieco si wydłuża Powoduje wyświetlanie cieni pod etykietami ikon pulpitu Po wł czeniu tej opcji poszczególne rodzaje folderów mog mieć osobne tła z tego efektu korzysta wiele folderów systemowych Windows XP (np. Panel sterowania) Po wł czeniu tej opcji po lewej stronie okna folderu pojawia si lista dost pnych, cz sto wykonywanych zadań Jest to opcja, która odpowiada za nowy wygl d interfejsu systemu Windows XP. Jeżeli zostanie wył czona, to pulpit b dzie wygl dał tak jak w systemie Windows 2000 Opcja ta powoduje co prawda pewne dodatkowe zużycie zasobów systemu, ale jednocześnie jest jednym z najbardziej użytecznych efektów wizualnych. Po jej wł czeniu czcionki ekranowe staj si bardziej wyraźne i czytelne, zwłaszcza przy wyższych rozdzielczościach ekranu Wł czenie tej opcji powoduje, że pola typu kombi s wysuwane", a nie pojawiaj si skokowo Wł czenie tej opcji powoduje, że ikony aplikacji pojawiaj ce si na pasku zadań s po zamkni ciu danej aplikacji przesuwane w lewo, a po otwarciu nowej aplikacji przesuwane w prawo Okno Menedżera zadań jest podzielone na pi ć zakładek: Aplikacje, Procesy, Wydajność, Sieć oraz Użytkownicy. Z punktu widzenia monitorowania wydajności komputera b d nas interesowały wył cznie zakładki Wydajność i Sieć. Kiedy Menedżer zadań jest uruchomiony, to na jego pasku statusu zawsze wyświetlane s podstawowe informacje o ilości uruchomionych procesów, procencie wykorzystania procesora oraz o zaj tości pami ci operacyjnej systemu.