r XLV NIEREGULARNY BRUDNOPIS TWÓRCZY SZKOŁY Z CHARAKTEREM FUNDACJA SZKOŁA Z CHARAKTEREM IM. EDYTY STEIN

Transkrypt

1 r 9 maja Nume NIEREGULARNY BRUDNOPIS TWÓRCZY SZKOŁY Z CHARAKTEREM 2006 FUNDACJA SZKOŁA Z CHARAKTEREM IM. EDYTY STEIN

2 Wprowadzenie Kilka notatek, kilka skrawków brudnopisu. Kilka słów o egzystencjalizmie, przypomnienie wydarzeń historycznych związanych z wojną obronną z września 1939, kilka uwag związanych z problemami wiary i nauki, które pojawiły się w minionych wiekach. Jeszcze kilka słów o aspektach etycznych. Kilka starych fotografii i kilka zdjęć z pożegnania klasy III LO. No i mamy maj, pierwszą szkolną maturę, a gdzieś na szkolnych korytarzach mamy kilka prac plastycznych. Takie normalne szkolne życie, zobaczymy co jeszcze przyniesie. Szkoła z Charakterem Jacek Spis Treści: Banalne konstatacje. Egzystencjalizm. (Małgorzata Kaliszewsza) Wojna obronna. (Agnieszka Galwas) Stosunek nauki do wiary (Maciej Śliz) Jaką rolę odgrywa w moim życiu religia (Piotr Szczeciński) Życie bez wartości (Hania Skiba) Życie bez wartości (Piotr Turecki) Oświecenie, nauka a wiara (Michał Wasilewski) Życie bez wartości (Rafał Mielnik) Bo po to tu jestem cz.3 (Marek Pawłowski) Pożegnanie...13

3 Banalne konstatacje. Egzystencjalizm. Małgorzata Kaliszewska Oddychające nerwowo wnętrze pokoju i ja pośród prozaicznych szpargałów. Rozglądam się. Rozrzucone i nieza-mieszkane kubki, są jak brudne mia-sto, zachodzące pleśnią. Wszystko, co mnie otacza żyje swoim własnym ży-ciem. Krew pulsuje w kablach i aortach gniazdek, kurz wznosi się, aby opaść, ostatecznie wkręcając się w jądro wentylatora. Laboratorium samozachowa-nia z jaśniejącym, świetlistym oknem w tle. Zaschłe rękopisy słońca na szy-bach. Ten chaotyczny pejzaż sprawia, że zniewala mnie wstrętne samopo-czucie. Właśnie teraz, w tej przestrzennej pustce drążę klepsydry mi-nionego i odkrywam na nowo imiona przeszło-ści. Rozbieganym impulsom myśli podsuwam nowy przepis na żywot w codzienności. Sięgam po opasły tom filozofii. Leniwie przerzucam pożółkłe karty. Obnażają się przede mną zapo-mniane myśli ludzkie. Zaskakuje mnie EGZYSTENCJALIZM... Z lektury dowiaduję się, że jego po-czątki przypadają na drugą połowę dziewiętnastego wieku, kiedy to po-wstają prace S. Kierkegaarda( Bojaźń i drżenie, Choroba na śmierć, albo-albo. Filozof ten przeciwstawia się myśli heglowskiej, która skonstru-owawszy zasady procesu dziejowego przechodziła do porządku nad niepokojami i lękami ludzkiej jednostki. My-śliciel stwierdza, iż te obiektywne prawdy, są dla egzystencji człowieka całkowicie nieistotne. Po okresie stu latach ten system filozoficzny zainicjo-wany przez Kierkegaarda zaczyna buj-nie rozkwitać w myśli propagowanej przez Martina Heideggera. Wówczas zostaje spopularyzowany i rozpo-wszechniony jako kanwa światopoglą-du ludzkości. Podobny krąg problemów i kierunek rozważań, podejmuje fran-cuz-sartre, po drugiej wojnie świato-wej. Za sprawą jego utworów literac-kich, dramatu Muchy, czy trzytomo-wej powieści Drogi wolności egzy-stencjalizm urasta do rangi mody na ekspozycję nastrojów sceptycznych, irracjonalistycznych, pesymistycznych. Jednak nawet w poglądach najczyst-szych egzystencjalistów występują różnice. Heidegger i Sartre zaczerpnęli wiele z poglądów Kierkegaarda, jed-nakże istniała między nimi diametralna przepaść, bowiem: Kieregaard był my-ślicielem, który za punkt wyjścia przyj-mował doktrynę chrześcijańską, oni, z kolei byli ateistami. Jestem zmęczona tymi historycznymi kontekstami. Frapu-jąca jest dla mnie istota tego prądu fi-lozoficznego. Po przeczytaniu kolej-nych stron sama układam ogólną defi-nicję tego kanonu myśli, akcentując, że głosił on zainteresowanie egzystencją człowieka, w jej indywidualnym wymia-rze oraz rozdarcie rzeczywistości na sferę rzeczy i świadomości, prowadzą-cą do wyobcowania jednostki. Punk-tem wyjścia filozofii egzystencjalnej jest traktowanie człowieka jako istnie-nia zagrożonego przez demoniczną machinę świata. Jednostka broni się przed nią nieustannie, doznaje różnych niepewności i lęków, wśród których na plan pierwszy wysuwa się trwoga przed śmiercią. Niezwykły strach przed nicością, gdyż doczesne istnienie jest jedyne i ostateczne, choć jego sensu nie można dociec. Jest ono swoistego rodzaju absurdem. A więc nie mam szans na uczestnictwo w spektakularnym, ponadczasowym widowisku? Szkoda... Kontynuuję czytanie. W myśl egzystencjalizmu człowiek jest wolny. Wolność jednak nie jest dobrodziej-stwem, lecz ciężarem i powodem po-płochu, gdyż związana jest z odpowie-dzialnością za każdorazowy wybór, za wszystkie decyzje, z których składa się życie, a których nie można oprzeć na żadnych prawach i zasadach. One nie mają racji bytu. Jednostka jest utopio-na w bezkresnej otchłani samotności. Drapieżna 2

4 pustka, niekończących się próżni sprawia, że zaczynam kolory-zować myśli ostrą czernią. Po prostu zarażam się katarem melancholii i zwątpienia... Egzystencjalizm, chociaż nie udzielił mi zadowalających odpo-wiedzi, postawił ważne pytania odno-szące się do sensu ludzkiego życia, do istoty człowieka, do Wojna obronna. charakteru jego wolności w świecie, rysującym się jako absurdalny. Poza tym jest to sam w sobie zespół myśli nic nieznaczących. Tylko pusta konstrukcja, na której roz-wieszam swoje gasnące gwiazdy, lśniące strofy zaklęć niepokornych. Zapadam w sen... Agnieszka Galwas Atak na Polskę hitlerowskich Niemiec we wrześniu 1939 r. poprzedzony był wieloma działaniami rządu niemieckiego, które na przemian przybliżały i oddalały widmo wojny. Już zaraz po dojściu do władzy Hitlera w styczniu 1933 r. nastąpiły ze strony Niemiec ataki na Polskę i próby podważenia postanowień traktatu wersalskiego. Piłsudski sondował w Paryżu możliwość ewentualnej wojny prewencyjnej, jednak wobec nastrojów pacyfistycznych nie znalazł uznania dla takich działań. Tymczasem doszło do zmiany stanowiska Niemiec wobec Polski,- powstrzymano antypolską propagandę. Kolejne wydarzenia jak: odejście Niemiec z Ligi Narodów oraz poprawa stosunków polsko-radzieckich doprowadziły do jeszcze większej poprawy w stosunkach polsko-niemieckich. Wynikiem tego było podpisanie w styczniu 1934 r. polsko- niemieckiej deklaracji o niestosowaniu przemocy we wzajemnych stosunkach. W odpowiedzi na to w maju 1934 r. w Moskwie nastąpiło przedłużenie o 10 lat polskoradzieckiego paktu o nieagresji. Z kolei następny zwrot w stosunkach polsko-niemieckich nastąpił w 1938 r., był on wynikiem polityki ustępstw prowadzonej przez państwa zachodnie wobec Niemiec. Niemcy hitlerowskie oszołomione bezkrwawym zajęciem Austrii (marzec 38) i sukcesem konferencji monachijskiej wobec Czechosłowacji (wrzesień 38) jeszcze w tym samym roku wysunęły żądania wobec Polski. Plan Hitlera zmierzał do przekształcenia Polski w państwo satelickie. 24. października 1938 r. minister spraw zagranicznych Rzeszy Joachim von Ribbentrop w prywatnej rozmowie z Polskim ambasadorem Józefem Lipskim postawił żądania włączenia Gdańska do Niemiec i zbudowania eksterytorialnej (wyłączonej spod kontroli polskiej) autostrady i linii kolejowej między Pomorzem a Prusami Wschodnimi. Rekompensatą dla Polski miało być przedłużenie paktu o nieagresję. Żądano także wejścia Polski do Paktu Antykomunistycznego. Podczas wizyty w Warszawie w styczniu 1939 r. ministra spraw zagranicznych Rzeszy zaproponowano Polsce neutralność w przewidywanym konflikcie pomiędzy Niemcami a Francją i Wielką Brytanią oraz przyjęcie żądań Hitlera w zamian za pomoc gospodarczą i sojuszniczy udział w przyszłej wojnie z ZSRR. Stanowcze odrzucenie tych żądań przez Polskę skłoniło Hitlera do zmiany planów. W marcu 1939 r. Niemcy zajęły resztę Czechosłowacji, co oznaczało okrążenie Polski z trzech stron przez Rzeszę, rząd polski odpowiedział częściową mobilizacją wojsk. Dano w ten sposób wyraz woli walki o nienaruszalność polskiego terytorium. Natomiast w połowie kwietnia Niemcy rozpoczęły bezpośrednie przygotowania do ataku na Polskę pod kryptonimem Fall Wiess, który przewidywał zniszczenie w wyniku wojny błyskawicznej głównych sił Wojska Polskiego na obszarach położonych na zachód od linii Wisły i Narwi, a 28 wypowiedziały polsko-niemiecką deklarację o nieagresji z 1934 r. 3

5 W takiej sytuacji podstawowym zadaniem polskiej dyplomacji było znalezienie sojuszników, aby Polska nie została osamotniona w obliczu nieuniknionej napaści. Niespodziewanie nastąpił w tej sprawie pomyślny zwrot w polityce brytyjskiego Premiera Chemberlaina, który 31. marca 1939 r. ogłosił w brytyjskim parlamencie jednostronne gwarancje nienaruszalności terytorium Polski, a tydzień później w Londynie podpisał dwustronny układ gwarancyjny. Również Francja potwierdziła swoje zobowiązania sojusznicze wobec Polski. Natomiast w lipcu 1939 r. uległ zmianie stosunek hitlerowskich Niemiec do ZSRR. To zaowocowało podpisaniem 23. sierpnia 1939 r. przez ministrów spraw zagranicznych Rzeszy i ZSRR: Ribbentropa i Mołotowa jawnego protokołu - traktat o nieagresji, i ściśle tajnego dodatkowego protokołu, przewidującego podział stref wpływów w wypadku politycznych i terytorialnych zmian na obszarze Polski. Owa granica miała przebiegać wzdłuż rzek: Narew- Wisła-San. Pakt Ribbentrop-Mołotow dał Hitlerowi wolną rękę na wypadek agresji na Polskę i czynił stronę radziecką współodpowiedzialną za rozpoczęcie wojny. 25. sierpnia zostały zerwane rozmowy z państwami zachodnimi a na 26. sierpnia Hitler, mając zapewnione współdziałanie ZSRR w chwili ataku na Polskę, wyznaczył termin agresji. Jednak na dzień przed tym terminem 25. sierpnia zawarty został polsko-angielski układ sojuszniczy. Hitler częściowo zaskoczony stanowiskiem Wielkiej Brytanii i doniesieniami Mussoliniego o nie przygotowaniu Włoch do wojny musiał odłożyć atak. Realizacja planu wojny Fall Wiess została przesunięta o pięć dni. Prowokacja gliwicka (atak zamaskowanych przestępców niemieckich w mundurach polskich na radiostację w Gliwicach) miała dostarczyć argumentów jakoby Polska pierwsza zaatakowała Niemcy. Siły niemieckie pod ogólnym dowództwem gen. Waltera von Brauchitscha były podzielone na Grupę Armii Północ gen. Federa von Bocka i Grupę Armii Południe gen. Gerda von Rudstedta. Stan wojsk niemieckich określa się na ok. 1,6 mln żołnierzy dysponujących trzema tysiącami czołgów, kilkuset wozami pancernymi, 1000 bombowców i 1500 myśliwców. Marynarka niemiecka posiadała pancernik, 9 niszczycieli, 13 stawiaczy min i inne mniejsze jednostki pomocnicze. Natomiast siły polskie posiadały ok. 950 tyś. żołnierzy i wyposażone były w ok lekkich czołgów i tankietek, 400 samolotów, jeden niszczyciel, jeden stawiacz min, 5 łodzi podwodnych. Przewaga niemiecka był przygniatająca w liczebności żołnierzy i nowoczesnym uzbrojeniu armii. Siły polskie zostały zgrupowane w sąsiedztwie granicy z Niemcami i Słowacją. Tworzyły je od północy: Samodzielna Grupa operacyjna Narew gen. Cz. Młota-Fijałkowskiego, Armia Modlin gen. E. Przedrzymirskiego- Kurowicza; armie: Pomorze gen. W. Borkowskiego, Poznań gen. T. Kutrzeby, Łódź gen. J. Rómmela, Kraków gen. A. Szylinga, Karpaty gen. Fabrycego. Polski plan wojny pod kryptonimem Zachód zakładał ewentualne wycofanie się na linię wielkich rzek (Narew Wisła -Dunajec) i podjęcie skuteczniejszej obronny w oczekiwaniu na wsparcie sojuszników zachodnich. W nocy z 31 sierpnia na trwały niemieckie przygotowania do agresji na Polskę. Wehrmacht wkraczał z Prus Wschodnich do Gdańska, kolumny wojskowe zbliżały się do granicy, stojący w porcie gdańskim pancernik Schleswig-Holstein podpłynął w pobliże samotnej polskiej placówki wojskowej w Wolnym Mieście - Westerplatte. Rankiem kolejarze i żołnierze z Szymankowa udaremnili próbę przedostania się do kraju zamaskowanego pociągu pancernego z desantem Wehrmachtu. O godz. 4:45 rozpoczęto realizację planu Fall Weiss. Niemcy w wielu punktach przekroczyli polską granicę, zbombardowano Starogard i Chojnice a dwie godz. później Warszawę. Rozpoczął się pierwszy etap kampanii wrześniowej. 4

6 W dniach od 1-3 września trwał bój graniczny. Niemcy wszędzie napotkali zdecydowany opór, lecz mimo bohaterskiej obronny Polaków polskie linie obronny zostały przełamane: armia Pomorze została otoczona przez przeważające siły niemieckie, atakujące z zachodu i Prus Wschodnich; armia Poznań podjęła marsz w kierunku wschodnim unikając okrążenia przez przeciwnika; trwały zacięte walki na wybrzeżu- obrona w bazach w Gdyni, Pucku i na Helu. Po trzech dniach skutecznej obrony na umocnionej pozycji pod Mławą zagrożona na skrzydłach Armia Modlin przeszła do odwrotu na linię obrony Wisła- Narew, podobnie było z Armią Łódź koło Opatowa. Jednocześnie w niektórych miejscach jednostki polskie przekroczyły granicę z Rzeszą; Podlaska Brygada Kawalerii w Prusach Wschodnich, a 55pułk piechoty i 17 pułk ułanów pod Wschową. 1. wrześni o 4:45 pancernik niemiecki Schleswig-Holstein otworzył ogień na placówkę polską na Westerplatte. Przez 7 dni obrońcy pod dowództwem mjr Sucharskiego dzielnie odpierali ataki z lądu morza i powietrza. Dopiero 7 września z powodu braku amunicji i pomocy dla rannych załoga Westerplatte złożyła broń. Nazwa tego małego przyczółku stała się dla Polaków symbolem bohaterstwa i żołnierskiej powinności wobec ojczyzny. Bohatersko bronili się również pocztowcy w Gdańsku. Odpierali ataki na budynek wsparte samochodami pancernymi, artylerią i miotaczami ognia aż do wieczora Skapitulowali z braku amunicji i nadziei na odsiecz, ci, którym nie udało się uciec zostali rozstrzelani. Okręty floty polskiej, unikając starć z niemieckimi, przedarły się do portów Wielkiej Brytanii. 3 września rząd Wielkiej Brytanii i Francji wypowiedział Niemcom wojnę, ale nie podjął konkretnych działań zbrojnych. Na południowym odcinku frontu siły niemieckie atakujące od strony dawnej granicy z Czechosłowacją, wdarły się między pozycje Armii Łódź, Kraków i Karpaty na podhalu rozdzielając je. Między 2 a 3 września zajęty został przez Niemców Górny Śląsk. 6 września Wermacht wkroczył do Krakowa. Dzień wcześniej po zajęciu Piotrkowa Trybunalskiego została bezpośrednio zagrożona Warszawa. Na południe od stolicy wojska niemieckie dotarły do Dęblina i Sandomierza. Bitwa graniczna została przegrana. W tak zarysowującej się sytuacji już 4 września rozpoczęto ewakuację naczelnych władz Rzeczpospolitej na wschód, do Brześcia Litewskiego i Lublina. W nocy z 6 na 7 września kwatera Naczelnego Wodza, marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego, przeniesiona została do Brześcia Litewskiego. Prezydent Warszawy, Stefan Starzyński, został cywilnym komisarzem obronny miasta. Koniec pierwszego tygodnia wojny był fatalny dla strony polskiej: polska obrona została rozbita, oddziały wojskowe, często w nieładzie, cofały się na wschód, zarwany został kontakt między armiami. Rozbita pod Tomaszowem Mazowieckim armia Łódź cofała się chaotycznie ułatwiając Niemcom marsz na Warszawę. 8 września niemieckie kolumny pancerne dotarły na przedmieścia Warszawy. Rozpoczął się drugi etap wojny, którego głównym celem było nie dopuszczenie wojsk niemieckich do stolicy. Będąca w odwrocie Armia Łódź bezskutecznie próbowała przebić się do Warszawy. Jedynie część sił z gen. J. Rómmlem dotarła od miasta. Załamała się również polska obrona nad Narwią, gdzie SGO Narew od 7 września toczyła ciężkie boje w rejonie Łomży. Symbolem bohaterstwa żołnierza polskiego stała się obrona Wizny przez 720 żołnierzy pod dowództwem kapitana Władysława Raginisa, którzy przez 4 dni (7-10 września) zatrzymywali natarcie grupy pancernej gen. Guderiana. Po przełamaniu tej pozycji groźba okrążenia Warszawy od wschodu stała się realna. W tej sytuacji dowódcy armii Poznań i Pomorze podjęli decyzję o przejęciu inicjatywy i uderzeniu znad Bzury w kierunku południowym. 5

7 To natarcie miało otworzyć obu armią drogę na Warszawę. 9 września w wyniku manewru operacyjnego armii Poznań gen. Kutrzeby, oddziały polskie podjęły działania zaczepne między Łęczyca a Łowiczem. Ten zwrot zaczepny całkowicie zaskoczył Niemców i powstrzymał szybki marsz wojsk niemieckich na Warszawę. Trwająca cztery dni (9-12 września) bitwa nad Bzurą, mimo bohaterskiej postawy Polaków i doraźnych sukcesów, zakończyła się wobec przewagi niemieckiej, wycofywaniem się wojsk polskich w stronę stolicy. Armie hitlerowskie zaczęły zaciskać wielkie kleszcze na wschód od Warszawy. Na północy siły niemieckie przełamały polski opór nad Bugiem, zajęły Wyszków i kierowały się na Brześć nad Bugiem. Na zachodzie oddziały Armii Prusy zostały rozbite pod Iłżą, oddając przeprawy w Dęblinie. Zgrupowania polskie między Wisłą a Bugiem, podzielone na front północny, środkowy i południowy, znalazły się w bezpośrednim zagrożeniu. Na południu armie Kraków i Małopolska były stale wyprzedzane przez jednostki niemieckie. 16 września sytuacja Polski była krytyczna. Większa część zachodniej i środkowej Polski znalazła się w ręku wroga. Najeźdźcy dopuścili [...] się mordów na ludności cywilnej i jeńcach. Na przykład w odwet za śmierć dywersantów niemieckich hitlerowcy rozstrzelali w Bydgoszczy 5 tyś. osób. Drogami płynęło tysiące uchodźców, narażonych na ataki lotnicze. Panował chaos i nastrój klęski. Mimo to w rejonie między Wisłą a Bugiem, a także na Kresach Wschodnich, istniało jeszcze 25 dywizji, a więc połowa sił polskich. Większość sił niemieckich była związana walkami, a ich zapasy amunicji mogły wystarczyć na 15 dni. 17 września rozpoczął się kolejny akt polskiej tragedii. O godz. 2 rano ambasador RP w Moskwie Wacław Grzybowski otrzymał notę radziecką, stwierdzającą, że wobec bankructwa państwa polskiego rząd ZSRR nie mógł pozostać neutralny i nakazał Armii Czerwonej przekroczenie granicy z Polską, by wziąć w opiekę ludność białoruską i ukraińską. Dokonując nie sprowokowanej agresji, ZSRR pogwałcił traktat ryski z 1921 r. o granicy polsko-radzieckiej, protokół Litwinowa z 1929 r. o wyrzeczeniu się wojny jako środka rozwiązywania sporów i pakt o nieagresji z Polską z 1932 r., przedłużony w 1934 r. o 10 lat. Józef Stalin stał się tym samym wspólnikiem Adolfa Hitlera., a ZSRR agresorem. Argumentacja radziecka była z góry fałszywa- władzę polski (prezydent Mościcki z rządem i naczelnym wodzem) ewakuowały się do Rumunii dopiero w nocy z 17 na 18 września, a więc twierdzenia strony radzieckiej o rzekomym opuszczeniu Polski przez najwyższe władze nie znajduje uzasadnienia. Przedstawiciele Polski w Paryżu, Londynie i Waszyngtonie złożyli oświadczenia potępiające agresję ZSRR. Anglia i Francja złożyły w Moskwie noty protestacyjne, nie uznające argumentacji radzieckiej ani stanu faktycznego wytworzonego w Polsce. Wkroczenie Armii Czerwonej na zimie polskie przypieczętowało klęskę Polski w 1939 r., londyński Times określił to jako pchnięcie Polski nożem w plecy. 17 września rząd Rzeczpospolitej obradował w Kołomyi, a następnie w Kutach. Premier Sławoj Składkowski stwierdził bezsilność wobec połączonych sił niemieckich i radzieckich. Wódz naczelny wydał dyrektywę ogólną, nakazującą wycofanie wojsk i sprzętu do Rumunii oraz unikanie walk z Armią Czerwoną poza obronną konieczną. Agresja radziecka przypieczętowała klęskę armii polskiej W decydujących bojach pod Tomaszowem Lubelskim w dniach września został rozbity polski front środkowy. W drugiej bitwie pod Tomaszowem 23 września wojska frontu północnego zostały otoczone i pokonane przez Niemców z zachodu i Rosjan ze wschodu. Siły frontu południowego uległy rozbiciu pod Lwowem, który został zajęty przez Armię Czerwona. Armia radziecka posuwała się na zachód do wyznaczonej w pakcie Ribbentrop-Mołotow linii na Wiśle. 20 września wojska radzieckie po ciężkich walkach i zmasowanym ostrzale artyleryjskim zdobyły 6

8 bronione przez Polaków Grodno, a wkrótce po tym Białystok. Zachowanie żołnierzy radzieckich było różne. Czasem podawali się oni za sprzymierzeńców spieszących do walki z Niemcami, w innych przypadkach zaś mordowali jeńców i ludność cywilną. Ofiarą takiego mordu padł na przykład dowódca zgrupowania polskiego w Puszczy Augustowskiej gen. Józef Olszyna-Wilczyński, a także oddziały polskie wzięte do niewoli w Wilnie, Oszmianie i Grodnie. Wraz z wejściem Armii Czerwonej ujawniły się też pokłady wrogości do Polaków ze strony mniejszości narodowych. 28 września kapitulowała broniąca się bohatersko Warszawa, a 2 października załoga Helu. Dowódca SGO Polesie gen Franciszek Kleberg spieszył na odsiecz Warszawie, która tymczasem padła. Napotkawszy poważne siły niemieckie w rejonie Kocka, 2 października zgrupowanie podjęło walkę, jednak włączenie się do akcji lotnictwa i wojsk pancernych Związku Radzieckiego oraz brak amunicji skłonił gen. Kleberga do kapitulacji wobec Niemców 5 października 1939 r. To była ostatnia bitwa wojny obronnej Polski. Na skutek ogromnego nasilenia walk obie główne strony walczące poniosły w kampanii wrześniowej duże straty. Po stronie polskiej poległo ok. 70 tys. żołnierzy i oficerów, a 133 tys. odniosło rany. Do niewoli niemieckiej dostało się ok. 300 tys. Żołnierzy i oficerów, do radzieckiej zaś- 180 ty. We wrześniu oraz następne 50 tys., których wyłapano już po zakończeniu działań zbrojnych. Do Rumunii, na Węgry, Litwę i Łotwę przedostało się ok. 83 tys. Żołnierzy i oficerów polskich. Straty niemieckie oceniane są różnie, prawdopodobnie wyniosły kilkadziesiąt tys. zabitych i rannych. O stratach radzieckich nie ma dokładnych danych. Klęska armii polskiej wynikała przede wszystkim z ogromnej przewagi Niemiec, prawie dwukrotnej w liczbie żołnierzy, trzykrotnej pod względem siły ognia, pięciokrotnej w samolotach i dziesięciokrotnej w czołgach, a więc głównie w szybkości i sile uderzenia. Po 17 września przeciw walczącym jeszcze 25 jednostką polskim stanęły obok 75 niemieckie i 52 wielkie jednostki Armii Czerwonej. Duże znaczenie miało niekorzystne dla Polski ukształtowanie frontu, otaczającego siły polski z trzech stron, a po wkroczeniu armii radzieckiej- z czterech stron. W tej sytuacji niedoskonałość polskiego planu wojny i słaba łączność miały drugorzędne znaczenie. Zważywszy dysproporcję sił, miesięczny opór Polski we wrześniu 1939 r. należy ocenić bardzo wysoko. Kosztował on Niemców nie tylko ponad kilkadziesiąt tysięcy zabitych i rannych, ale także setki czołgów, samolotów i masę innego sprzętu. Polska, ufna w siłę swoich sojuszników, położyła kres pokojowym podbojom Hitlera. Walczyła osamotniona, czynem potwierdzając siłę narodu zjednoczonego po ponad stuletniej niewoli i jego prawo do niepodległości. Polski Wrzesień sprawił, że nazistowska III Rzesza nie mogła bezkarnie ujarzmić narodów Europy. Stosunek nauki do wiary. Maciej Śliz Czasy odrodzenia przypadają na wiek XVIII jest to okres powstania dwóch potęg rosyjskiej (dzieło cara Piotra Wielkiego) i pruskiej (świetna administracja oraz wojsko).w tym wieku niepodległość uzyskują Stany Zjednoczone, a traci ją Rzeczypospolita. We Francji wybucha Wielka Rewolucja. W czasach odrodzenia następuje 7

9 wielki rozwój nauki. Izaak Newton sformułował trzy zasady dynamiki. Benjamin Franklin wynalazł piorunochron. James Watt skonstruował maszynę parową, która zrewolucjonizowała przemysł. W tamtych czasach działali także astronom Galileusz, filozof Kartezjusz, lekarz Edward Jenner (odkrył szczepionkę na ospę), chemik Antonie Lavoisier. W czasach odrodzenia zakładano wiele uniwersytetów (Akademia Francuska, angielska Royal Society, Akademia Petersburska). Był to okres rozkwitu wyższych uczelni. XVIII-wieczne odrodzenie spowodowało większe zainteresowanie naukami ścisłymi (matematyka, fizyka, biologia). Powstaje pytanie, jaki stosunek miała ta bardzo popularna nauka do wiary? Żeby odpowiedzieć na to pytanie trzeba przeanalizować sytuacje poszczególnych krajów europejskich w czasach odrodzenia. W Wielkiej Brytanii większość społeczeństwa była wyznania anglikańskiego, a tytuł głowy tego Kościoła (tak jak i dzisiaj) posiadał król. Na wyspach brytyjskich szybko rozwijała się nauka. Wiara temu nie przeszkadzała. We Francji w drugiej połowie XVIII wieku wybuchłą Wielka Rewolucja. Jej hasła głosiły wolność i równość obywateli wobec prawa. Najważniejsi rewolucjoniści często krytykowali kościół. Zgromadzenie Narodowe postanowiło upaństwowić tą bardzo ważna instytucje dla Francuzów. Księżą i biskupi mieli pobierać pensję ze skarbu państwa, mieli być sądzeni przez sądy krajowe, nie kościelne. Temu sprzeciwiał się papież. W Kościele Francuskim nastąpił rozłam, na zwolenników rewolucji i papieża. 8 Niemcy były wtedy zlepkiem kilkudziesięciu księstewek. Miano najsilniejszego państwa niemieckiego miały Prusy. Nauka była tam bardzo ważna. Państwo pruskie należało do grona państw rozwiniętych. Królestwo Fryderyka Wielkiego zamieszkiwali wyznawcy kilku odłamów chrześcijańskich. W Prusach panowała tolerancja religijna. Rzeczypospolita w tamtych czasach zniknęła z map Europy. Próbami ratowania kraju były m.in. zakładania szkół pijarskich czy Komisji Edukacji Narodowej. Zakładali je reformatorzy, którzy chcieli wychować nowe pokolenie Polaków patriotów. Mieli oni obronić niepodległość Polski. Reformatorzy dawali mniejszy nacisk na język grecki oraz łaciński, a większy na geografię, historię, język polski, nauki ścisłe. Często nie zgadzali się z Kościołem Katolickim. Król-reformator walczył z fanatyczną magnaterią oraz carycą Katarzyną (choć caratowi nie podobała się tak fanatyczna postawa magnaterii wobec wiary). Mimo wielkiego wysiłku reformatorów (Stanisław August Poniatowski, Hugo Kołłątaj, Stanisław Małachowski, Abraham Stern itd.), nie udało się uratować niepodległości. Zmiany w Rosji zapoczątkował Piotr Wielki. Zmienił prawie wszystko. Nauka, sztuka, handel, armia, flota zostały zrewolucjonizowane, nastąpił wielki postęp w tych dziedzinach. Wiara się do tego nie mieszała. W tych krajach, które przechodziły prawdziwe rewolucje ustrojowe (Rzeczypospolita- osłabienie szlachty, Francja- ścięcie króla) nauka miała zły stosunek do wiary, chciała zmieniać Kościół. W Anglii, Niemczech i Rosji wiara nie kolidowała z nauką Jaką rolę w moim życiu odgrywa religia? Piotr Szczeciński Babizm, bahaizm, buddyzm, chrześcijaństwo, dżinizm, hinduizm, islam, jazydyzm, judaizm, kaodaizm, konfucjanizm, mandeizm, manicheizm, mazdaizm, mazdakizm, mitraizm,

10 neopogaństwo, kult cargo, Rastafari, shinto, taoizm, zoroastryzm, zurwanizm, religie fikcyjne. Jak powszechnie wiadomo, religie różnią się od siebie. Jedne mówią nam by wierzyć w jednego Boga (monoteizm), drugie zaś, iż Bogów jest wiele (politeizm). Kult, wyznawcy, świątynie, myśl przewodnia to przeważnie to, co różni wiary. Skąd wzięła się ta różnorodność? Wszystkie wiary poparte są bardziej lub też mniej wiarygodnymi argumentami. Bywają to księgi, różnego rodzaju zapiski ścienne, słowo mówione, przez co często argumenty podlegają deformacji. Samo pojęcie wiary mówi nam by w coś wierzyć, niekoniecznie będąc pewnym wiarygodności przedmiotu naszej wiary. Stąd tyle sporów, przeradzających się zarówno w wojny wewnątrz-religijne, jak i między religijne. A więc, po co nam wiara, skoro nie jest ona w stanie przywrócić nikomu życia, zaś w jej obronie stracić możemy życie? Wiara pochodzi od Boga (Bogów), przez co pozwala nam ona lepiej go poznać. Wśród wierzący nie ma podziału, hierarchii, wyróżnienia dla tych bardziej wierzących oraz kary dla tych, dla których wiara jest niewielkim, niezbyt znaczącym uzupełnieniem życia. Najogólniej mówiąc, jest ona dla wszystkich. Więc czy jest ona czymś wartościowym skoro wierzyć może każdy, jest ona darmowa oraz by przystąpić do pewnego kręgu wiary niepotrzebne są żadne specjalne wpływy oraz względy? Teoretycznie wierzyć może każdy, w praktyce ten, który uwierzy. Możliwość wiary jest darmowa, lecz jej owoc, zbawienie wieczne, jest bezcenne. Jest ona dla wszystkich, lecz nie wszyscy chcą ją przyjąć, dlatego też ludzie wierzący, stają się ludźmi wyjątkowymi. Wiara w moim życiu ma wielkie znaczenia. Nadaje ona mojemu życiu kierunek poprzez liczne ewangeliczne pouczenia oraz pomaga mi ona zrozumieć Boga i otaczający mnie świat. Uważam, iż każdy człowiek ma potrzebę wiary, gdyż bez niej nasze życia tak naprawdę nie ma sensu. Życie bez wartości Etyka jest to nauka o wartościach. Każdy człowiek, nawet największy przestępca wyznacza sobie pewną hierarchię wartości (niekoniecznie prawidłową, ale wyznacza). Jest to bardzo ważne, bo wtedy człowiek wie jak ma żyć, funkcjonować w społeczeństwie, zachowywać się i wie po co żyje. Ludzie ustalając sobie taką hierarchię ustalają sobie cel jaki mają osiągnąć, do czego mają dążyć w ich ziemskim życiu. Natomiast ludzie nie dbający o etykę nie mają żadnego celu w życiu. Na początku człowiekowi nie przestrzegającemu wartości wydaje się, że życie bez nich jest lepsze, kolorowe i łatwiejsze. Na przykład może kraść, oszukiwać, ale po jakimś czasie albo znudzi mu się to, albo Hania Skiba zasiądzie na ławie oskarżonych. Tacy ludzie często nie wiedzą po co żyją. Nie wiedzą co mają ze sobą zrobić, co osiągnąć w życiu. Społeczeństwo, w którym ludzie żyją bez cnót (etycznego zachowania) nie może żyć długo ze sobą w zgodzie. W końcu ludzie i tak się pokłócą, rozejdą i żadnego pożytku nie będzie z niczego. Ludzie w społeczeństwie muszą ze sobą żyć, pracować w zgodzie, a etyka właśnie stoi na straży dobrych relacji międzyludzkich. Wartości są to główne nasze skarby, ludzkie, które są nam niezbędne do życia. Bez nich świat staje się okrutny i nieprzyjazny. 9

11 Życie bez wartości Większość ludzi ma pewne wzorce i zasady wobec których zachowują się i działają w życiu. Mają oni swój specyficzny sposób działania, który dyktują im,,wartości. To na podstawie ich opieramy swoje osądy i tok myślenia. To one pomagają nam podejmować właściwe dla nas decyzje.,,wartości to stany, uczucia, cechy lub przedmioty, które każdy z osobna człowiek inaczej ceni i które kształtują jego charakter. Kim że jest jednak człowiek który nie posiada swoich życiowych wartości? Cóż... na pewno jest on bardzo łatwo manipulowany przez inne osoby czy grupy, począwszy od towarzyszy życia jak na przykład: ojca, matkę, rodzeństwo czy żonę lub męża, po większe grupy ludzi jak partie polityczne czy różnego rodzaju sekty i gangi. Człowiek bez wartości Oświecenie, nauka a wiara Piotr Turecki jest bardzo zagubiony w swojej egzystencji. Nie wie czemu istnieje i co właściwie ma w tym swoim bezsensownym życiu zrobić. Nie wierzy on w Boga, ani w żadne inne siły wyższe, a tym bardziej w życie pośmiertne. Wtedy bowiem miałby jakieś zasady i cele w życiu, a co za tym idzie - wartości którymi mógłby się kierować. Osoba taka jest przygnębiona i osamotniona. Wegetuje bez wielkich marzeń i perspektyw życiowych ciesząc się z tego co tu i teraz z myślą, że jakoś to wszystko się skończy. Osobiście nie wyobrażam sobie, aby taki człowiek istniał na świecie. Każdy ma przecież jakieś wartości w życiu w którym się kieruje, zaczynając od rzeczowych (słodycze czy komputer), przez uczuciowe (miłość i przyjaźń), do cenionych sobie spraw religijnych ( jak życie pośmiertne czy dobro). Michał Wasilewski Wiek XVIII był nazywany wiekiem rozumu, który- podobnie jak w średniowieczu wiara- rozświetlał mrok. Filozofowie i naukowcy byli zachwyceni jago potęgą i możliwościami. Przyczyną tego był zapoczątkowany przez Galileusza i Newtona rozwój nauki, jaki dokonał się na ich oczach. Nauka, która była dziełem rozumu stała się napędem czasów oświecenia i okazała się siła zdolną do twórczej zmiany świata. Czas ten określamy jako rewolucja naukowa. Jej narzędziami byli filozofowie, naukowcy i myśliciele a także liczne nowopowstałe akademie, które skupiały badaczy i uczonych, organizacja badań i popularyzacja ich wyników, wydawaniem czasopism oraz organizowaniem debat i dyskusji. Światowa elita intelektualna jednoczyła się, łączyły ich wspólne idee i poczucie działania na rzecz postępu ludzkości. Wiek XVIII to czas empiryzmu wszystkiego racjonalizmu {poznawania wszystkiego za pomocą umysłu i doświadczeń zmysłowych} gdzie wszystko było udowadniane po przez doświadczenia a poglądy opierane jedynie na prawdzie objawionej i tradycyjnych autorytetach były negowane i odrzucane. Wzbudziło to konflikt filozofów z nauką kościoła katolickiego. Filozofowie uważali, iż prawd głoszonych przez kościół katolicki nie da się udowodnić ani doświadczyć wiec nie są one prawdziwe i należy je traktować tak, jak sprzeczne z rozumem przesądy. Mimo niechęci do nauk kościoła, większość filozofów nie zaprzeczało istnienia Boga stwórcy. Uważali, iż tak skomplikowany świat nie mógł powstać samoistnie. Jego istnienie 10

12 było uzasadnione, bo wynikało z naukowego punktu widzenia świata jednak nic pyzatym nie można było o nim powiedzieć. W ten sposób narodziły się dwa nowe poglądy- Deizm i Ateizm. Sposób patrzenia na świat deistów można doskonale określić przez zdanie Woltera- Nie mogę pojąć, by ten zegar mógł istnieć, a zegarmistrza nie było. Według deistów najwyższa istota tak dalece przekracza możliwości poznawcze człowieka, że żadna wiedza na jej temat nie jest możliwa. Ateiści zaprzeczali tym poglądom głosząc, że świat to doskonały,wieczny, samoregulujący się organizm, do którego poznania wiara w Boga jest całkowicie niepotrzebna/ zbyteczna. Podczas wielkich zmian w poglądach i ustrojach świata dokonanych przez naukę, filozofów i wielkie rewolucje spojrzenie na kościół było różne. Ważna była jego rola społeczna. Dziś, {kiedy od czasów Chrystusa minęło 2000 lat a do proroków Izraela jeszcze więcej} jest tylko jedna prawda- albo wierzysz albo nie. Życie bez wartości Ludzie mogą kierować się w swoim życiu przyświecającymi im wartościami, ideami, które pomagają im dążyć do celu, prowadzą ich przez wyboistą drogę, jaką jest życie. Takich wartości może być wiele, w zależności od ludzi. Dla jednego wartością w życiu może być pieniądz, władza, a dla innego przyjaźń, miłość, wiara. Takie wartości, choćby złe ukierunkowują ludzi. Zagadnięty pytaniem jakie jest życie bez wartości, postaram się odpowiedzieć na to trudne pytanie. Życie bez jakichkolwiek wartości tak naprawdę nie ma sensu, człowiek nie ma i nie chce mieć celów, które są podstawą w ludzkim życiu. Dzięki jakiejś wartości człowiek ma cel, do którego pragnie dążyć. Wartości i cele ubogacają nasze życie, powodują, że chce się żyć, że warto zdobyć szczyty wytyczonych sobie celów, pomimo, że życie to tylko chwila. Cóż może poradzić człowiek, który nie ma żadnych wartości?? Jego życie jest bezbarwne, uważa, że nic nie ma sensu i po co się męczyć na tym świecie. Jest pesymistą, nie ma żadnych celów i nic go nie obchodzi. Każdy z nas powinien mieć wartości i cele w życiu, ponieważ pod Rafał Mielnik koniec naszego życia możemy stwierdzić: Moje życie było spełnione, maksymalnie wykorzystałem każdy dzień, nie czuję rozczarowania. Człowiekowi bez wartości życie przemknie bardzo szybko i pod koniec z pewnością nadejdzie refleksja: Czemu nie korzystałem z tego ogromnego daru od Boga??? Dlaczego wszystko ignorowałem? Ten, kto jeszcze nie ma żadnych celów czy wartości może jeszcze sobie je postawić, ma szanse ubarwić swoje życie. Tak naprawdę to tylko od nas samych zależy jak przebiegnie nasze życie. Czy będzie to życie bogate w wartości i cele czy będzie to życie zmarnowane. Co wybierzemy?? Odpowiedź jest prosta: Zależy to od każdego z nas. Każdy z nas jest kowalem własnego losu i każdy z nas wybierze stosowną dla siebie drogę. 11

13 Bo po to tu jestem. Marek Pawłowski Tak sobie myślę, co i jak, blok był wysoki, a to dopiero dwa piętra, dwa pietra, a ja jestem skołowany, tak bardzo, że nie potrafię wyobrazić sobie, co będzie na ostatnim z nich. Żyłem na dachu długo a nie zaznałem tam zupełnie nic, dopiero, kiedy rozpocząłem wędrówkę, moje życie, choć dużo bardziej skomplikowane, nabiera sensu. Następne drzwi czekają. Otwierając je poczułem lekki opór, coś się wywróciło i ze stukotem rozsypało po podłodze, będąc w pomieszczeniu, zobaczyłem, że to różnokolorowe klocki. Podłoga z drewnianego parkietu, wokoło pełno samochodzików, żołnierzyków, samolotów, piłek i piłeczek. Światło przyciemnione, pułki zapełnione kolorowymi książeczkami, żyrandol, z którego docierało światło, papierowy, niebieski w białe chmurki. Łóżko a właściwie łóżeczko, na nim kolorowa pościel, którą po czubek nosa przykrywał się chłopczyk z uśpionymi oczkami i z czarną wesoło rozczochraną czupryną. Obok na krześle siedział mężczyzna, najprawdopodobniej ojciec dziecka. Opierał się, aby usadowić się jako tako wygodnie, na ewidentnie nie wygodnym siedzisku, w ręce trzymał kolorową książeczkę. Pewnie jedna z tych, które umiejscowione blisko siebie leżały na pułkach. Czytając książkę mężczyzna, co chwilę zerkał na dziecko, które jak nie trudno było poznać, zaraz uśnie. Usnęło jeszcze zanim persona na krześle zdążyła dokończyć zdanie. Mimo snu dziecka, a co za tym idzie, zapewne wykonaniem zadania, mężczyzna wcale nie zbierał się do wyjścia, odłożył książkę i patrzył na chłopca, po dłuższej chwili, myślałem, że mężczyzna poszedł w ślady dziecka, ale jednak nie. Wstał patrząc na chłopca wypuścił z siebie promienne kocham cię, po czym wyszedł z pomieszczenia innymi drzwiami. Budząc się, poczułem łzy pod oczami, kolejna warstwa odpadła, nieprzyzwyczajone oczy łzawiły jeszcze chwile, na tyle długą by nie zauważyć poręczy, która rozbiła łuk brwiowy. O kostce już zapomniałem. To chyba źle. 12

14 Pożegnanie 13

15 14

16 15

17 16

18 17

19 18

20 «Legenda» nieregularny brudnopis twórczy Szkoły z charakterem Górnych Wałów Gliwice tel redakcja : Ania Czech i Marek Pawłowski legda@op.pl