Wentylacja pożarowa garaży Wytyczne ITB nr 493/2015

Transkrypt

1 Grzegorz KRAJEWSKI 1 Wojciech WĘGRZYŃSKI 2 Zakład Badań Ogniowych, Instytut Techniki Budowlanej, ul. Ksawerów 21, Warszawa Wentylacja pożarowa garaży Wytyczne ITB nr 493/2015 STRESZCZENIE W artykule przestawiono podstawowe założenia opublikowanych w 2015 roku wytycznych projektowania systemów wentylacji pożarowej w garażach. Podejmowana tematyka obejmuje m.in. podział systemów z uwagi na ich cel (podejście funkcjonalne), dobór podstawowych właściwości systemu i jego wymiarowanie, sposób doprowadzenia powietrza kompensacyjnego czy scenariusz działania systemu. Podejmowana tematyka obejmuje także m.in. dobór warunków brzegowych i początkowych analiz CFD, wybór scenariuszy pożarowych, ocenę wyników analiz oraz metodę prowadzenia testów z gorącym dymem. Artykuł stanowi wprowadzenie do tematyki opisanej szerzej w publikacji książkowej. SŁOWA KLUCZOWE: wentylacja pożarowa, garaże, wentylacja oddymiająca, wentylacja strumieniowa 1 WPROWADZENIE Dyskusja dotycząca sposobów projektowania systemów wentylacji pożarowej w garażach przeznaczonych dla samochodów osobowych jest niezmiennie jednym z najbardziej żywych elementów spotkań środowiska osób związanych z bezpieczeństwem pożarowym i wentylacją pożarową. Problematyka ta, choć na pierwszy rzut oka dobrze opisana w literaturze tematu, jest jedynie pozornie łatwa do praktycznego wykorzystania w obiektach [1]. Rozważając problematykę wentylacji pożarowej garażu warto odnieść się do wymagań zawartych w przepisach techniczno-budowlanych, w szczególności funkcjonalny wymóg 270 oraz bezpośredni wymóg zastosowania omawianych systemów opisany w 277 rozporządzenia MI w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (zwanych dalej Warunkami technicznymi ) [2]. Aby uporządkować wiedzę dostępną dla projektantów, wykonawców, inwestorów czy organów PSP w Instytucie Techniki Budowlanej podjęto wysiłek opracowania wytycznych zawierających proste i spójne wymagania stawiane systemom wentylacji pożarowej [3]. Dokument ten podzielono na trzy zasadnicze części poświęcone projektowaniu, ocenie i odbiorowi systemów wentylacji pożarowej garaży. 2 PODZIAŁ SYSTEMÓW WENTYLACJI POŻAROWEJ GARAŻY Jednym z najważniejszych celów opublikowanych wytycznych było przedstawienie w jednym dokumencie i spójnej formie sposobu podziału systemów wentylacji pożarowej prezentowanych przez ITB w przeszłości [4, 5, 6]. Nie da się usystematyzować wszystkich systemów z uwagi na jedno kryterium, zaproponowano zatem rozważanie systemów dwutorowo, z uwagi na cel jaki powinien zostać osiągnięty przez działanie systemu oraz z uwagi na rodzaj urządzeń wykorzystanych do osiągnięcia tego celu. Systemy wentylacji pożarowej wykorzystywane w ochronie garaży dla samochodów osobowych, z uwagi na cel który z ich wykorzystaniem można zrealizować można podzielić na [7]: 1 g.krajewski@itb.pl 2 w.wegrzynski@itb.pl

2 wentylację oddymiającą (ang. SHEVS Smoke and Heat Exhaust Ventilation system) którego zasadą działania jest usuwanie dymu z warstwy dymu zgromadzonej pod stropem i utrzymanie wolnej od dymu przestrzeni, w której mogą ewakuować się ludzie; systemy kontroli dymu i ciepła system, którego zasadą działania jest utrzymanie dymu w wyznaczonym obszarze pomiędzy źródłem ognia a miejscem jego usuwania w taki sposób, aby zapewnić łatwy dostęp do źródła ognia dla ekip ratowniczych; systemy oczyszczania z dymu (ang. Smoke Clearence, dilute) system, którego zadaniem jest usuwanie dymu i mieszanie dymu z napływającym powietrzem kompensacyjnym w celu zmniejszenia jego temperatury i toksyczności. Co ważne, w ocenie autorów zastosowanie każdego z tych systemów będzie spełnieniem wymogu 277 Warunków Technicznych [2], dotyczącego konieczności wyposażenia garażu o powierzchni ponad 1500 m² w samoczynne urządzenie oddymiające. Jednocześnie, dzięki przedstawieniu jednoznacznych wymagań w zakresie oceny systemów, wykorzystanie metod przedstawionych w dokumencie pozwala na ocenę, czy zaprojektowany system wentylacji spełnia wymagania postawione w 270 ust. 1 Warunków technicznych [2]. Charakteryzując każdy z systemów wentylacji pożarowej autorzy starali się czytelnie przedstawić sposób ich działania oraz cele wentylacji pożarowej które system ten jest w stanie zrealizować. Jednocześnie, omawiając rozwiązania oczyszczania z dymu przedstawiono istotne wady tego systemu, oraz zalecono wykorzystanie go ograniczone wyłącznie do niewielkich garażu w budownictwie mieszkalnym, czyli obiektów w których jednoczesne przebywanie dużej liczby osób w garażu jest mało prawdopodobne. W pozostałych obiektach autorzy zalecają wykorzystanie systemów kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła oraz przewodową wentylację oddymiającą. Tablica 1. Cele działania systemów wentylacji pożarowej w garażach [3] Typ systemu Przewodowa wentylacja oddymiająca System kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła Bezpośrednie wspomaganie ewakuacji Wspomaganie ekip ratowniczo-gaśniczych obniżenie temperatury dymu wolny od dymu dostęp do źródła ognia Oczyszczenie przestrzeni z dymu po zakończeniu działań ratowniczo- -gaśniczych TAK TAK TAK TAK NIE * TAK TAK TAK System oczysz- czania z dymu NIE * TAK NIE TAK * Działanie systemów jest wstrzymane (ograniczone) do momentu zakończenia ewakuacji dym utrzymywany jest w zbiorniku jedynie dzięki sile wyporu, umożliwiając ewakuację osób, co nie będzie możliwe w zbyt małych lub zbyt niskich garażach. Z uwagi na rodzaj wykorzystywanych urządzeń systemy dzieli się na systemy wentylacji przewodowej (kanałowej) będące zazwyczaj systemami wentylacji oddymiającej oraz strumieniowej pracujące zazwyczaj jako systemy kontroli dymu i ciepła. Obydwa rodzaje urządzeń mogą zostać wykorzystane jako systemy oczyszczania z dymu, przy czym w praktyce większość systemów tego typu to systemy wentylacji strumieniowej.

3 Rys. 1. Podstawowe zasady działania systemów wentylacji pożarowej garaży zamkniętych [3] 3 PROJEKTOWANIE SYSTEMÓW WENTYLACJI POŻAROWEJ Zasadom projektowania systemów wentylacji pożarowej poświęcono cztery rozdziały wytycznych jeden omawiający zasady wspólne dla każdego typu systemu, oraz trzy omawiające szczegółowo wymagania stawiane poszczególnym systemom. Tworzeniu wytycznych towarzyszył zamysł stworzenia dokumentu w jak największej mierze opartego na wiedzy inżynierskiej i nowoczesnych metodach projektowania. Podawane wartości liczbowe zazwyczaj nie są prezentowane jako jedyne właściwe lecz raczej jako punkt wyjścia do dalszej pracy nad systemem. Jednym z takich wartości jest podana w publikacji sugerowana minimalna wysokość garażu w którym projektowany jest system wentylacji pożarowej 2,90 m. Już samo podanie wartości liczbowej dla tego parametru budzi kontrowersje. Wartość ta sama w sobie nie oznacza, że w garażu niższym wykonanie skutecznego systemu jest niemożliwe, oznacza jednak, że może ono

4 nie być możliwe z wykorzystaniem wprost tylko i wyłącznie zasad i zaleceń przedstawionych w wytycznych. Punktem wspólnym dla każdego systemu wentylacji pożarowej jest doprowadzenie powietrza kompensacyjnego. Błędne wykonanie tego pozornie prostego zadania jest w ocenie autorów najczęstszą przyczyną niewłaściwego działania systemów wentylacji pożarowej w obiekcie. Skutkiem niewłaściwego doprowadzenia powietrza kompensacyjnego może być gwałtowne zmieszanie dymu z napływającym powietrzem, przez co traci on swoją wyporność i nie będzie można go usunąć spod stropu oddymianej kondygnacji. W typowych przypadkach górna granica kratki nawiewnej powinna znajdować się na wysokości nie większej niż 1,8 m, a powietrze powinno być dostarczane z prędkością nie większą niż 2,0 m/s. W garażach niskich oraz w miejscach lokalnego obniżenia stropu powietrze kompensacyjne powinno być dostarczane na wysokości co najmniej 1,00 m poniżej oczekiwanej dolnej granicy warstwy dymu. Nie należy stosować punktów nawiewu powietrza do strefy dymowej objętej pożarem bezpośrednio w stropie. W garażach, z których wyjazd prowadzi bezpośrednio na zewnątrz budynku, zalecanym źródłem powietrza kompensacyjnego są otwarte zewnętrzne bramy. Rys. 2. Poprawny (a) oraz błędny (b) sposób doprowadzenia powietrza kompensacyjnego [3] W przypadku wentylacji oddymiającej (systemy przewodowe) w wytycznych zaproponowano powszechnie znaną metodę wymiarowania, rozbudowaną o dodatkowy współczynnik bezpieczeństwa wyznaczony przez autorów publikacji. Znając problemy z wymiarowaniem systemów w garażach nieznacznie przekraczających zalecany rozmiar strefy dymowej, autorzy zaproponowali również metodę pozwalającą w bezpieczny sposób zastosować projektowany system w takiej, powiększonej, strefie. W przypadku systemów wentylacji strumieniowej, które podzielono na systemy oczyszczania z dymu i systemy kontroli dymu i ciepła, zaproponowano pewne typowe wartości wydajności systemów m³/h dla oczyszczania z dymu lub m³/h dla kontroli ( m³/h przy zastosowaniu instalacji tryskaczowej). Wartości te nie są jednak sztywnymi ramami, ale punktem wyjścia dla dalszej analizy. Projektant powinien mieć świadomość, że

5 prawidłowy dobór i wymiarowanie systemu wentylacji strumieniowej, jest trudne i wręcz niemożliwe do przedstawienia za pomocą prostych zależności matematycznych. Utrzymanie dymu w zadanym obszarze możliwe jest z wykorzystaniem strumienia powietrza przeciwdziałającego rozprzestrzenianiu się dymu. Jego prędkość powinna być wystarczająca, aby przeciwdziałać cofaniu się dymu Ponieważ dla prawidłowego doboru parametrów działania systemu niezbędne jest wykonanie analizy CFD, jednocześnie możliwa jest prawidłowa weryfikacja poprawności przyjętych założeń (czy całego projektu systemu). Dzięki temu, każdy projektowany system powinien być zgodny z wymaganiami 270 Warunków Technicznych [2]. Tak szerokie wykorzystanie analiz CFD w procesie projektowania systemu stwarza jednak niebezpieczeństwo, związane z możliwym błędnym wykorzystaniem tego trudnego narzędzia numerycznego [8, 9]. W związku z powyższym, w wytycznych [3] przedstawiono dokładne zalecenia co do prowadzenia analiz, dzięki czemu wyniki uzyskane przez różnych wykonawców obliczeń powinny być do siebie zbliżone. Należy podkreślić, że wszystkie wymagania wytycznych związane z projektem systemu są spójne z proponowanymi kryteriami oceny oraz metodą prowadzenia obliczeń numerycznych. Oznacza to, że system dla którego analizę CFD wykonano dla np. zaniżonej mocy pożaru, nie może być uznany za w pełni zgodny z wytycznymi. Autorzy wytycznych podkreślają także, że możliwa jest sytuacja w której poprawnie zaprojektowany system z uwagi na np. uwarunkowania architektoniczne, nie spełni oczekiwanego celu powszechna weryfikacja systemów z wykorzystaniem metody CFD ma na celu maksymalne ograniczenie tego typu przypadków. 4 UPROSZCZONY SCENARIUSZ DZIAŁANIA SYSTEMU Ważnym elementem wytycznych jest przedstawiony w nich uproszczony scenariusz działania systemu. Przyjmuje się, że poszczególne elementy systemu wentylacji pożarowej powinny uruchamiać się w następującej kolejności: 1. zatrzymanie systemu wentylacji bytowej, 2. wydzielenie stref pożarowych (bramy pożarowe, drzwi), opuszczenie się automatycznych kurtyn dymowych, sterowanie klapami przeciwpożarowymi wchodzącymi w skład systemu wentylacji pożarowej, 3. otwarcie grawitacyjnych źródeł powietrza kompensacyjnego (np. zewnętrznych bram lub klap na grawitacyjnych kanałach napowietrzających), 4. uruchomienie wentylatorów wyciągowych oraz nawiewnych z pełną lub ograniczoną wydajnością. W przypadku systemów wentylacji strumieniowej po upływie czasu przewidzianego na ewakuację osób powinno nastąpić uruchomienie wentylatorów strumieniowych i wentylatorów wyciągowych z pełną wydajnością. W scenariuszu uruchamiania się elementów systemu wentylacji pożarowej najważniejsze jest, aby uruchomienie wentylatorów wyciągowych bądź nawiewnych następowało zawsze po przesterowaniu klap odcinających oraz pożarowych. Próba sterowania klapami w trakcie pracy wentylatorów zazwyczaj skutkuje awarią któregoś z urządzeń oraz może stworzyć sytuację niebezpieczną, zagrażającą w sposób bezpośredni osobom w pobliżu elementów instalacji. 5 ANALIZY NUMERYCZNE Analizy numeryczne z wykorzystaniem metody obliczeniowej mechaniki płynów (CFD) na dobre wpisały się w proces projektowania systemów wentylacji pożarowej garaży. Niestety, jak każde narzędzie, także i metoda CFD może być nadużywana. Problem ten był szczególnie zauważalny w ostatnich latach, w czasie których argumenty ekonomiczne coraz mocniej

6 zastępowały te praktyczne obserwowaliśmy ciągłe dążenie do zmniejszania wydajności czy klas systemów i udowadnianie słuszności tych działań wątpliwej jakości symulacjami komputerowymi. W związku z powyższym niezbędne było opracowanie dokumentu który będzie można wykorzystać jako swoisty punkt odniesienia sposób projektowania dobrych systemów, o jasno określonych celach i możliwościach. Aby założenie to było spełnione, poza opisem metody projektowania systemów niezbędne było również opracowanie jednolitych założeń dla analiz numerycznych i prób odbiorowych, których wzajemne porównanie jest dziś praktycznie niemożliwe [10]. Dzisiaj każda osoba wykonująca obliczenia numeryczne przyjmuje założenia wedle własnej wiedzy i doświadczenia. W naszych wytycznych przedstawiamy zbiór podstawowych założeń i warunków brzegowych do wykorzystania, z analizą wpływu ich zmian na wyniki obliczeń. Dzięki temu, osoba weryfikująca analizę CFD będzie w stanie odczytać z symulacji do jakiego zagrożenia się odnosiła i jaki poziom bezpieczeństwa zapewni odwzorowany w niej system [3]. Przed przystąpieniem do oceny działania systemu wentylacji pożarowej z wykorzystaniem zaawansowanych narzędzi inżynierskich (jak np. symulacje CFD) należy odpowiedzieć sobie na bardzo istotne pytanie. Czy celem analizy jest weryfikacja działania systemu z wykorzystaniem szczegółowo opisanych kryteriów, czy raczej maksymalne zbliżenie się do sytuacji rzeczywistej? Projektant musi pamiętać, że drugi z przytoczonych celów często jest jedynie mirażem symulacja nigdy nie odda rzeczywistości, która sama w sobie jest splotem chaotycznych zdarzeń. Nie ma dwóch takich samych pożarów, tak więc nie istnieje droga pozwalająca na rzetelne zbadanie wszystkich prawdopodobnych zdarzeń w obiekcie. Jeżeli nie jest możliwe dalsze zbliżenie analiz do rzeczywistości, wartością samą w sobie jest zapewnienie możliwości porównania analiz między sobą. W idealnym świecie, dwóch niezależnych inżynierów prowadzących analizę dla tego samego obiektu, powinno uzyskać bardzo zbliżony wynik. Aby takie działanie było możliwe ważne jest zminimalizowanie pola do popełnienia błędu przez użytkownika programu. Drogą do tego jest katalogowanie warunków brzegowych, w szczególności warunków odnoszących się do rozwoju pożaru, mających największy wpływ na wynik analizy [8]. W związku z powyższym, w naszych wytycznych podano liczne wartości warunków brzegowych i początkowych, zalecany dobór sub-modeli fizycznych czy kryteriów oceny. Co więcej, w ocenie autorów cennym było by opracowanie podobnych ogólnych zaleceń dla obliczeń prowadzonych dla obiektów atrialnych czy wysokościowych [6]. Wytyczne ITB podają krzywe rozwoju pożaru dla pojedynczego samochodu osobowego (w przypadku garaży wyposażonych w samoczynne urządzenia gaśnicze wodne) oraz trzech samochodów osobowych (w przypadku garaży niewyposażonych w samoczynne urządzenia gaśnicze wodne), zaczerpnięte z holenderskiej normy NEN 6098:2010. Krzywe przedstawione na rysunkach 3 i 4 powstały w wyniku dużego programu badań nad rozwojem pożaru w garażach zamkniętych przeprowadzonego w 1999 roku przez holenderską organizację TNO. Osoby zainteresowane światowymi badaniami nad rozwojem pożaru w samochodach osobowych autorzy odsyłają do publikacji [1] i [11], w których temat ten omówiono ze szczegółami. Zalecana wartość współczynnika generacji sadzy, tzw. soot yield, wynosi Y s = 0,1 g sadzy /g paliwa. Przyjęcie mniejszej wartości współczynnika sadzy spowoduje powstanie proporcjonalnie mniejszej ilości dymotwórczych produktów spalania (sadzy) z tej samej ilości spalonego materiału, przez co wyniki obliczeń numerycznych mogą być lepsze niż w przypadku przyjęcia sugerowanej wartości. Zalecana wartość uśrednionego ciepła spalania dla samochodów osobowych wynosi 25 MJ/kg. Przyjęcie większej wartości średniego ciepła spalania spowoduje powstanie proporcjonalnie mniejszej ilości dymotwórczych produktów spalania (sadzy) z tej

7 samej ilości spalonego materiału, przez co wyniki obliczeń numerycznych mogą być lepsze niż w przypadku przyjęcia sugerowanej wartości. Źródło pożaru powinno mieć powierzchnię (objętość) dobraną tak, aby maksymalna moc pożaru w przeliczeniu na jednostkę powierzchni (objętości) nie przekraczała 625 kw/m² (625 kw/m³). Zmiana tego parametru powoduje zmianę maksymalnej temperatury dymu powstałego w pożarze [8]. Rys. 3. Krzywa rozwoju pożaru pojedynczego samochodu osobowego przyjmowana do analiz CFD (czerwoną linią zaznaczono wartość mocy pożaru przyjmowaną w analizach stanu ustalonego) [3] Rys. 4. Krzywa rozwoju pożaru trzech samochodów osobowych przyjmowana do analiz CFD (czerwoną linią zaznaczono wartość mocy pożaru przyjmowaną w analizach stanu ustalonego) [3] Czas prowadzenia obliczeń numerycznych powinien być nie krótszy niż czas potrzebny do osiągnięcia maksymalnej mocy pożaru w analizowanym scenariuszu. Wyznaczony czas dojazdu ekip ratowniczo-gaśniczych lub czas rozpoczęcia akcji ratowniczo-gaśniczej nie powinny być podstawą ograniczania czasu trwania obliczeń numerycznych czy maksymalnej mocy pożaru. Prawdopodobny czas rozpoczęcia akcji ratowniczo-gaśniczej jest dość łatwy do określenia, ale obarczony dużym błędem. Znajduje to potwierdzenie w statystykach czasu dojazdu PSP w większości wypadków w odniesieniu do obiektów garażowych jest to mniej niż 10 minut, jednak liczba dojazdów w czasie dłuższym przekracza 10%. Wynika to z możliwości powstania nieprzewidzianych zdarzeń niezależnych od straży pożarnej czy administratora obiektu, które zdecydowanie wydłużają czas rozpoczęcia działań (np.

8 zastawienie hydrantów zaparkowanym pojazdem, wypadek komunikacyjny na drodze przejazdu ekip ratowniczych, opóźnienie powstałe w transmisji alarmu pożarowego). Jednocześnie działania podejmowane przez straż pożarną będą wynikały z oceny kierującego działaniami ratowniczymi, których nie można przewidzieć na etapie opracowania analizy numerycznej rozprzestrzeniania się dymu i ciepła. Zalecany czas trwania obliczeń numerycznych powinien zatem wynosić od 20 do 30 min, lecz nie krócej niż do osiągnięcia maksymalnej mocy pożaru. Podejście to pozwala na ocenę warunków środowiska w najbardziej niekorzystnej chwili podjęcia działań ratowniczych. Ostatnim ważnym elementem związanym z analizami CFD jest nacisk położony na składowe raportu z obliczeń. Przyjęło się, że analizę CFD wieńczy długie na kilkaset stron opracowanie wypełnione kolorowymi rysunkami. Dla nas istotna jest jednoznaczna ocena wyników analizy, a nie sam sposób ich przedstawienia. Jeżeli darzymy osobę prowadzącą analizę zaufaniem, powinniśmy zaufać jej także w ocenie wyników analizy. Wnioski z przeprowadzonych analiz powinny być jednoznaczne. Autorzy symulacji powinni potwierdzić spełnienie przyjętych kryteria oceny lub wskazać metody czy rozwiązania techniczne pozwalające na osiągnięcie tego stanu. 6 ODBIÓR SYSTEMÓW WENTYLACJI POŻAROWEJ W ostatnim rozdziale wytycznych zamieszczono wytyczne w zakresie prowadzenia prób odbiorowych z wykorzystaniem metody gorącego dymu. W odróżnieniu od innych dostępnych w literaturze zaleceń, w niniejszym opracowaniu odniesiono się głównie do jakościowej oceny działania systemu w oderwaniu od pomiarów ilościowych [9]. W czasie prób z gorącym dymem weryfikacji podlega nie tylko działanie systemu wentylacji pożarowej, ale wszystkich innych powiązanych z nim systemów bezpieczeństwa pożarowego w obiekcie. Popularny błąd tkwi także w przekonaniu, że w czasie typowej próby z gorącym dymem możliwa jest jednoznaczna ocena zasięgu widzialności czy innych parametrów związanych z zadymieniem badanego obszaru. Aerozol znacznikowy charakteryzuje się innymi właściwościami optycznymi niż dym powstały w pożarze, ponadto odniesienie jego masowego stężenia w danym miejscu do masowego stężenia dymu w prawdziwym pożarze jest niezmiernie trudne. W popularnej w naszym kraju normie australijskiej [12] oraz normach niemieckich [13] podano podstawy merytoryczne rozszerzania wyników pomiarów w czasie prób na oddziaływanie rzeczywistego pożaru w odniesieniu do temperatury dymu, co jednak w przypadku ukończonych i odbieranych obiektów nie ma dużego znaczenia praktycznego. Metoda przedstawiona w niniejszym opracowaniu pozwala przede wszystkim na ocenę odpowiedzi systemów bezpieczeństwa w obiekcie na powstałe zagrożenie i obserwację ich współdziałania. Wydajność systemu i jego zdolność do zapewnienia odpowiednich warunków środowiska w trakcie pożaru powinna być potwierdzona na wcześniejszym etapie projektu. Moc pożaru testowego wykorzystywanego w próbie z gorącym dymem powinna wynosić nie mniej niż 300 kw w przypadku garaży wyposażonych w stałe urządzenia gaśnicze wodne oraz nie mniej niż 450 kw w pozostałych garażach. W przypadku garaży o wysokości przekraczającej 3,20 m zaleca się zwiększenie mocy pożaru w celu osiągnięcia wyższej temperatury warstwy dymu rozpływającej się pod stropem. Zwiększenie mocy generowanej podczas próby z gorącym dymem przybliża badanie do rzeczywistego pożaru, kosztem podniesienia ryzyka uszkodzenia instalacji bądź elementów wykończenia obiektu. Należy pamiętać o zabezpieczeniu instalacji tryskaczowej tak, aby w trakcie próby nie wystąpił nagły nieprzewidziany wypływ wody.

9 Rys. 6. Próba z gorącym dymem, moc źródła pożaru około 1,00 MW Kryteriami skuteczności działania systemu wentylacji pożarowej, możliwymi do oceny w próbach z gorącym dymem, są: utrzymanie dymu w warstwie podstropowej w czasie niezbędnym na ewakuację osób, brak mieszania się powietrza kompensacyjnego z dymem, ograniczenie rozprzestrzeniania się dymu do obszaru strefy detekcji/strefy dymowej, w której prowadzona jest próba, oraz w przypadku systemów kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła dostęp do źródła pożaru, uruchomienie się wszystkich elementów systemu samoczynnie, w kolejności przewidzianej w projekcie systemu bez opóźnień, w przypadku systemów kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła czy źródło pożaru jest dostępne z odległości nie większej niż 15 m, brak wpływu wykrycia dymu lub użycia przycisku ręcznego ostrzegacza pożarowego w innej niż badana strefie dymowej (lub pożarowej) na realizację scenariusza dla strefy, w której wykryto pożar. 7 PODSUMOWANIE Poza przedstawioną powyżej wiedzą, wytyczne zawierają także zbiór wymagań związanych z praktyką rozmieszczania i wymiarowania elementów instalacji, doboru klas temperaturowych urządzeń czy towarzyszących projektowi szacunkowych obliczeń czasu ewakuacji osób. Wymiarowanie systemów połączono także z oceną skutku działania systemu na drodze analiz numerycznych takie podejście można uznać za w pełni funkcjonalne. W wytycznych podano proponowane przez autorów kryteria oceny działania systemów, które mogą zostać wykorzystane w projektowaniu systemów. Bibliografia [1] Węgrzyński W., Krajewski G., Wykorzystanie narzędzi inżynierii bezpieczeństwa pożarowego w projektowaniu i odbiorze systemów wentylacji pożarowej garaży zamkniętych. BiTP Vol. 36 Issue 4, 2014, pp , DOI: /bitp

10 [2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami) [3] Węgrzyński W., Krajewski G., Systemy wentylacji pożarowej garaży. Projektowanie, ocena i odbiór., Publikacja z serii Instrukcje, Wytyczne, Poradniki nr 493/2015, Wydawnictwo ITB 2015 [4] Zespół pod kier. dr G. Sztarbały, Projekt rozwojowy pt.: Kontrola rozprzestrzeniania się dymu i ciepła w garażach N R , Warszawa [5] G. Sztarbała, G. Krajewski, W. Węgrzyński, P. Głąbski, Projektowanie systemów wentylacji pożarowej w obiektach budowlanych. Kurs organizowany przez Zakład Badań Ogniowych. Warszawa : Instytut Techniki Budowlanej, 2011 [6] Sulik P., Sędłak B., Turkowski P., Węgrzyński W.: Bezpieczeństwo pożarowe budynków wysokich i wysokościowych, [W:] A. Halicka: Budownictwo na obszarach zurbanizowanych, Nauka, praktyka, perspektywy, Politechnika Lubelska 2014, pp [7] Węgrzyński W., Krajewski G., Sulik P., Systemy wentylacji pożarowej w budynkach, Inżynier Budownictwa 2014 (9) [8] Węgrzyński W., Krajewski G.: Doświadczenia z wykorzystania narzędzi inżynierskich do oceny skuteczności funkcjonowania systemów wentylacji oddymiającej. Materiały Budowlane (7) 2014 [9] Krajewski G., Węgrzyński W., Wentylacja pożarowa garaży błędy projektowe i wykonawcze, Materiały Budowlane (11) 2014 [10] G. Sztarbała, G. Krajewski, W. Węgrzyński, P. Głąbski, Projektowanie systemów wentylacji pożarowej w obiektach budowlanych. Kurs organizowany przez Zakład Badań Ogniowych. Warszawa : Instytut Techniki Budowlanej, 2011 [11] Tohir M., Spearpoint M.: Distribution analysis of the fire severity characteristics of single passenger road vechicles using heat release rate data. Fire Science Reviews 2013, 2:5, doi: / [12] AS Smoke management systems Hot smoke test [13] VDI 6019 Blatt 1 Ingenieurverfahren zur Bemessung der Rauchableitung aus Gebäuden Brandverläufe, Überprüfung der Wirksamkeit 2006 Smoke control in car parks ITB guidelines no 493/2015 Key words: Smoke and heat exhaust system, fire ventilation, car park, impulse ventilation This article presents general ideas and rules, that are written in guidelines for design of smoke control systems in car parks, published in Topics covered in this paper are: types of systems and the differences between their performance (performance approach to the design), general dimensioning of the systems and choice of its components, supply air provision or general fire scenario. Other topics covered in this paper are: choice of initial and boundary conditions for CFD analysis, scenario choice, evaluation of simulation results and methodology for performing hot smoke tests. This This article can be treated as an introduction to the topic, described in details in book.