Technologiczny zapis konstrukcji, nowe wytyczne zawarte w normie *EN ISO 1101

Transkrypt

1 Technologiczny zapis konstrukcji, nowe wytyczne zawarte w normie *EN ISO 1101 Specyfikacje geometrii wyrobów (GPS), tolerancje kształtu, kierunku, położenia i bicia, praktyczne wskazówki tworzenia dokumentacji konstrukcyjnej dr inż. Daniel Grochała ae-group polska sp. z o.o. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

2 dr inż. Daniel Grochała Zatrudnienie specjalista do spraw zarządzania jakością ae group polska sp. z o.o. adiunkt w Instytucie Technologii Mechanicznej na Wydziale Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki ZUT w Szczecinie Zainteresowania zawodowe metrologia, technologia części maszyn, statystyka matematyczna, metody statystyczne w sterowaniu produkcją Zainteresowania prywatne kolarstwo, wędkarstwo, akwarystyka 2

3 Dokumentacja zapisu konstrukcji Rysunki części Modele 3D Modele 3D z zapisem cech geometrycznych 3

4 Wymiarowanie funkcjonalne części zmiany lokalnego układu współrzędnych części analiza wymiarów długości i kąta racjonalne stosowanie tolerancji kształtu, kierunku, położenia i bicia 4

5 Określenie orientacji części w przestrzeni gotowego wyrobu, maszyn wytwórczych, maszyn i systemów pomiarowych Budowa lokalnego układu części 5

6 Określenie elementów definiujących lokalny układ współrzędnych części. Powierzchnie bazowe takie jak otwory, trzpienie, powierzchnie kształtowe. 6

7 Wytyczne zawarte w normie *EN ISO 1101 (luty 2013) Geometryczna specyfikacja produktu (GPS) Geometryczne tolerowanie - Tolerancje kształtu, kierunku, położenia i bicia (ISO 1101: Kor 1: 2013.); Niemiecka wersja EN ISO 1101:

8 Dodatkowe modyfikatory pola tolerancji zawarte w normie *EN ISO 1101 (luty 2013) - kierunek elementu geometrycznego 8

9 Dodatkowe modyfikatory pola tolerancji zawarte w normie *EN ISO 1101 (luty 2013) - kierunek elementu geometrycznego - kierunek akwizycji punktów elementu geometrycznego 9

10 Dodatkowe modyfikatory pola tolerancji zawarte w normie *EN ISO 1101 (luty 2013) - kierunek elementu geometrycznego - kierunek akwizycji punktów elementu geometrycznego - płaszczyzna przecięcia elementu geometrycznego 10

11 Dodatkowe modyfikatory pola tolerancji zawarte w normie *EN ISO 1101 (luty 2013) - kierunek tolerancji mierzonego elementu geometrycznego - kierunek akwizycji punktów elementu geometrycznego - płaszczyzna przecięcia elementu geometrycznego - orientacja kierunku płaszczyzny tolerowanego elementu geometrycznego 11

12 Modyfikator kierunku tolerancji mierzonego elementu geometrycznego wg *EN ISO 1101 Na przykładzie tolerancji bicia 12

13 Modyfikator kierunku tolerancji mierzonego elementu geometrycznego wg *EN ISO 1101 tolerancja bicia łukowej powierzchni względem osi powierzchni walcowej C rozpatrywany przypadek obejmuje koncentryczne (wokół osi a) pole tolerancji ograniczone dwiema powierzchniami łukowymi wzajemnie równoległymi i odległymi o wartość szerokości tolerancji t, wyznaczoną w przekroju normalnym do rozpatrywanego punktu powierzchni odwzorowanej 13

14 Modyfikator kierunku tolerancji mierzonego elementu geometrycznego wg *EN ISO 1101 Tolerancja bicia łukowej powierzchni względem osi powierzchni walcowej C rozpatrywany przypadek obejmuje koncentryczne (wokół osi a) pole tolerancji ograniczone dwiema powierzchniami łukowymi odległymi o wartość szerokości tolerancji t, zdefiniowaną w przekroju przechodzącym przez rozpatrywany punkt powierzchni odwzorowanej pod kątem α 14

15 Modyfikator kierunku tolerancji mierzonego elementu geometrycznego wg *EN ISO 1101 tolerancja dla bicia łukowej powierzchni względem osi powierzchni walcowej C rozpatrywany przypadek obejmuje koncentryczne (wokół osi a) pole tolerancji ograniczone dwiema powierzchniami łukowymi odległymi o wartość szerokości tolerancji t, zdefiniowaną w przekroju przechodzącym przez rozpatrywany punkt powierzchni odwzorowanej pod kątem α 15

16 Modyfikator kierunku akwizycji chmury punktów elementu geometrycznego wg *EN ISO 1101 Na przykładzie tolerancji wybranego zarysu 16

17 Modyfikator płaszczyzny przecięcia wg *EN ISO 1101 Na przykładzie tolerancji prostoliniowości 17

18 Modyfikator płaszczyzny przecięcia wg *EN ISO 1101 W rozpatrywanym przypadku tolerancji prostoliniowości wszystkie punkty krawędzi rzeczywistej leżące w płaszczyźnie przekroju (na rysunku) winny się mieścić w obszarze tolerancji o szerokości t (0.1mm) wyznaczonym przez dwie równoległe linie wokół linii średniej krawędzi odwzorowanej 18

19 Modyfikator płaszczyzny przecięcia wg *EN ISO 1101 W rozpatrywanym przypadku prostoliniowości wszystkie punkty krawędzi rzeczywistej leżące w dowolnym przekroju, równoległym do płaszczyzny A winny się mieścić w obszarze tolerancji o szerokości t (0.1mm) wyznaczonym przez dwie równoległe linie wokół linii średniej z zarysu krawędzi odwzorowanej 19

20 Orientacja kierunku płaszczyzny tolerowanego elementu geometrycznego wg *EN ISO 1101 Na przykładzie tolerancji prostopadłości 20

21 Orientacja kierunku płaszczyzny tolerowanego elementu geometrycznego wg *EN ISO 1101 W rozpatrywanym przypadku oś mierzonego walca winna się mieścić pomiędzy dwiema wzajemnie równoległymi i prostopadłymi do podstawy płaszczyznami odległymi od osi średniej zaobserwowanego walca o 0.2mm i 21

22 Orientacja kierunku płaszczyzny tolerowanego elementu geometrycznego wg *EN ISO 1101 W rozpatrywanym przypadku oś mierzonego walca winna się mieścić pomiędzy dwiema wzajemnie równoległymi i prostopadłymi do podstawy płaszczyznami odległymi od osi średniej zaobserwowanego walca o 0.2mm i między dwiema wzajemnie równoległymi płaszczyznami prostopadłymi do powierzchni bocznej b odległymi osi średniej zaobserwowanego walca o 0.1mm 22

23 Orientacja kierunku płaszczyzny tolerowanego elementu geometrycznego wg *EN ISO 1101 W rozpatrywanym przypadku oś mierzonego walca powinna się mieścić pomiędzy dwiema wzajemnie równoległymi i prostopadłymi do podstawy a płaszczyznami odległymi w kierunku równoległym do referencyjnej płaszczyzny bocznej b o 0.2mm 23

24 Orientacja kierunku płaszczyzny tolerowanego elementu geometrycznego wg *EN ISO 1101 W rozpatrywanym przypadku oś mierzonego walca powinna się mieścić pomiędzy dwiema wzajemnie równoległymi i prostopadłymi do podstawy a płaszczyznami odległymi w kierunku równoległym do referencyjnej płaszczyzny bocznej b o 0.2mm i odległymi o 0.1mm w kierunku prostopadłym do referencyjnej płaszczyzny bocznej b 24

25 Zalety z stosowania modyfikatorów tolerancji kształtu, kierunku, położenia i bicia. - mniejsza ilość elementów referencyjnych (bazowych) w dokumentacji - informacje zgrupowane (łatwiejsze w odczytaniu i zrozumieniu) - dodatkowy element samokontroli konstruktora i technologa - poprawa technologiczności konstrukcji - polepszenie funkcjonalności wymiarowania części - uściślenie warunków wytwarzania i montażu konstrukcji - mniej zapytań ze strony metrologów 25

26 Trudności w stosowaniu modyfikatorów tolerancji kształtu, kierunku, położenia i bicia. Wymagają od konstruktorów i technologów dobrej ich znajomości i chęci stosowania Od metrologów dodatkowych czynności kontrolnych w sytuacji przekroczenia zadanej tolerancji rysunkowej 26

27 Dziękuję za uwagę dr inż. Daniel Grochała ae group polska sp. z o.o. ul. Jedności Robotniczej Strzelce Krajeńskie daniel.grochala@ae-group.de 27