CASH. Nowy MDM Dla kogo? magazyn finansów osobistych. Inwestycje w wino. Wakacje od kredytu? Ulga dla frankowiczów Prawa klienta reklamacja

Transkrypt

1 magazyn finansów osobistych numer 3 wrzesień 2015 KREDYTY UBEZPIECZENIA INWESTYCJE Ulga dla frankowiczów Prawa klienta reklamacja Inwestycje w wino Wakacje od kredytu? Nowy MDM Dla kogo?

2 Druga strona finansów Polak na kredycie Biuro Informacji Kredytowej opublikowało statystyki za 2014 rok. Według nich co drugi dorosły Polak w 2014 roku miał zaciągnięty kredyt. Łącznie zobowiązania finansowe wobec banków miało ponad 15 mln obywateli naszego kraju. Ponad połowę z nich stanowiły kobiety (51,1%). Kredyty częściej zaciagane były na zachodzie Polski, niż na wschodzie. Najmniejszą aktywność kredytową wykazywały osoby urodzone w latach , a największą osoby z roczników źródło: finanse.wp.pl Smartfon zamiast karty Coraz więcej Polaków chce płacić w sklepach zbliżeniowo za pomocą smartfona. Zainteresowanie taką metodą płatniczą wyraża dziś niemal 60% konsumentów. Natomiast 2/3 Polaków przewiduje, że w roku 2020 będzie płacić w sklepie smartfonem przynajmniej raz w tygodniu wynika z badań Mobile Money 2020 zleconego przez Visa Europe. Nowy banknot w 2017 r. Narodowy Bank Polski rozpoczął pracę nad nowym banknotem o nominale 500 zł. Ma on zostać wyemitowany w 2017 roku. Będzie na nim widniał wizerunek Jana III Sobieskiego, dzięki czemu zachowana zostanie ciągłość chronologiczna. obraz autorstwa Jana Matejki Nie pracujmy dla pieniędzy. Niech one pracują dla nas. Robert Toru Kiyosaki Rysunek: Tomasz Stasiak magazyn finansów osobistych Redaktor Naczelny: Organizacja projektu: Katarzyna Frankowska Paweł Adamiak Realizacja: MediateQa S.C. Wydawca: NOTUS Doradcy Finansowi ul. Marszałkowska 76, Warszawa mail: pr@dknotus.pl wykorzystano materiały: dreamstime.com; pixabay.co./pl/ Czasopismo magazyn finansów osobistych zarejestrowane w Sądzie Okręgowym w Warszawie pod poz. Pr na rzecz Domu Kredytowego NOTUS S.A. 2

3 Redakcja SŁOWEM WSTĘPU Paweł Adamiak Redaktor naczelny Przed nami kolejne gorące dni O temperaturze i kosztach przedwyborczych obietnic mogą świadczyć listy przedstawicieli dużych banków do polskich władz. Grożą pozwami w przypadku przyjęcia ustawy frankowej w zaproponowanej przez Sejm formie. Fragment jednego z listów nie pozostawia złudzeń: Grupa GE zamierza dochodzić pełnej rekompensaty za wszelkie szkody spowodowane przyjęciem i podpisaniem tej ustawy. Nie mnie oceniać realne szanse na pozytywny dla rządu finał sprawy przed międzynarodowymi trybunałami. Poza przypomnieniem ile taki nietrafiony projekt kosztował węgierski rząd, chciałbym zwrócić uwagę na ostrzeżenia Komisji Nadzoru Finansowego, czy Związku Banków Polskich dotyczące ryzyka związanego z nieprzestrzeganiem podpisanych przez Polskę umów o wzajemnym popieraniu i ochronie zagranicznych inwestycji. Polecam w naszym magazynie chłodną analizę opłacalności przewalutowania kredytu w oparciu o konkretne liczby, fakty i przesłanki dla przyszłych stóp procentowych złotówki. Przyjęta i wprowadzona nowelizacja programu Mieszkanie dla Młodych to przykład dobrych zmian, które będą aktywizować rynki nieruchomości i możliwości również w małych miastach oraz dodatkowo premiować rodziny wielodzietne. Składając gratulacje autorom poprawek, zachęcam Państwa do poznania nowych korzyści. Na deser zapraszam na opowieść o winie jak to w magazynie o finansach z domieszką wątku inwestycyjnego. Zachęcony przez Jerzego Kruka, reprezentanta Polski na Mistrzostwach Świata Sommelierów w 2007 roku, wybieram się na winobranie do Zielonej Góry. POLECAMY Motyw przewodni Spis treści Druga strona finansów s. 2 Finanse osobiste Prześwietlenie Nowelizacja MdM czy to pomoże? s. 4 Kredyty s. 10 Ubezpieczenia s. 16 Inwestycje s. 18 Znaj swoje prawa reklamacja s. 22 Motyw przewodni Nowelizacja MdM czy to pomoże? s. 4 Dopłaty w programie MdM s. 8 Finanse osobiste Ulga dla frankowiczów s. 10 Wakacje od kredytu s. 12 Kredyt na wyprawkę s. 14 Czy szkoła ochroni dzieci? s. 16 Najpiekniejszy dar od bogów s. 18 Prześwietlenie Znaj swoje prawa reklamacja s. 22 Warto zobaczyć Pasja, która nakręca biznes s. 26 3

4 Motyw przewodni Nowelizacja MdM czy to pomoże? Rząd opracował nowelizację programu Mieszkanie dla Młodych, którą przyjął Sejm. Również Senat przyjął ją bez sprzeciwu i pozostał jej już tylko podpis Prezydenta. Jej ustalenia weszły w życie z końcem wakacji. Najwięcej na zmianach zyskają rodziny wielodzietne. ANALIZA 4 Media rozpisują się na temat zmian w rządowym programie Mieszkanie dla Młodych (MdM). Nowelizacja ma zwiększać dostęp do kredytów młodym osobom. MdM miał być programem, który zastąpi wcześniejszy program Rodzina na swoim (RnS). Okazało się jednak, że nie jest on tak skuteczny, jak poprzednik. Dane za pierwsze 12 miesięcy funkcjonowania nie były zbyt optymistyczne raport Banku Gospodarstwa Krajowego pokazał, że w pierwszym roku wykorzystano niespełna 40% środków. To zmusiło rząd do przebudowy założeń programu i dostosowania go do rynkowych wymogów. Rynek wtórny w MdM Główną wadą programu MdM było dofinansowywanie jedynie mieszkań z rynku pierwotnego, który istnieje głównie w dużych miastach. Teraz to się zmieniło. Po nowelizacji programu znalazł się w nim także rynek wtórny. Taki zabieg teoretycznie może pozwolić na zaktywizowanie małych miast i wsi w programie. Trzeba jednak pamiętać, że rynki te są niezbyt płynne i transakcji mieszkaniowych jest tam niewiele. Na terenach poza dużymi miastami największym za-

5 Motyw przewodni Liczba kredytów z dopłatą w tys. 6,32 I połowa 2014 dane za Gazeta Wyborcza 7,65 II połowa ,34 I połowa 2015 interesowaniem cieszą się budowy domów jednorodzinnych. Dlatego największą popularność zyskały tam kredyty właśnie na budowę domu. Jednak nowelizacja MdM nie przewiduje objęcia tego segmentu rynku dopłatami do wkładu własnego, jak miało to miejsce chociażby w przypadku Rodziny na Swoim. MdM to dawna Rodzina na swoim? Mimo wielu podobieństw nie można mówić, że MdM to powrót do Rodziny na Swoim. Kredyty w RnS w czasach największej popularności były dużo łatwiej dostępne z uwagi na wyższe limity cen. Cena 1 m 2 mieszkania lub domu nie mogła przekroczyć 140% wartości odtworzeniowej nieruchomości. Dzisiaj jest to dla rynku pierwotnego tylko 110%, a dla wtórnego 90%. Ponadto w RnS celem zaciągnięcia kredytu była budowa domu systemem gospodarczym (inwestor sam organizuje prace budowlane poprzez zatrudnianie do poszczególnych prac rzemieślników), co pozwalało wielu osobom, zwłaszcza z mniejszych miejscowości, na skorzystanie z rządowych dopłat. Wyższe były też limity powierzchni można było kupić lub wybudować dom o powierzchni nawet 140 m 2. MdM ma jednak nad RnS jedną przewagę jest bezpieczniejszy zarówno dla kredytobiorcy, jak i całego systemu bankowego. Za sprawą dopłaty do wkładu własnego zaciągany jest niższy kredyt i raty wyliczane są od niższego zadłużenia. W RnS mieliśmy dopłaty do rat kredytu przez 8 lat, a później następował wzrost rat nawet o kilkadziesiąt procent. To często rodziło problemy ze spłatą kredytu. MdM tylko dla wybranych? Wartość odtworzeniowa Przeciętny koszt wybudowania 1 m 2 powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego. Jest to wartość wyznaczana na podstawie danych Urzędu Statystycznego o kosztach budowy. Dane BGK pokazały, że kredyty z MdM w 2014 r. były zaciągane głównie w województwach mazowieckim, pomorskim oraz wielkopolskim. Udzielone tam kredyty stanowiły połowę wszystkich przekazanych pomocy. Wynikało to z kilku czynników. Po pierwsze, są to jedne z największych rynków mieszkaniowych, więc podaż mieszkań jest tam bardzo duża. Nawet jeśli, jak ma to miejsce w Warszawie, relatywnie niewiele mieszkań dostępnych na rynku kwalifikuje się do MdM, to z racji wielkości podaży i tak liczba oferowanych mieszkań w programie jest największa w kraju. W innych lokalizacjach, szczególnie w Gdańsku i Gdyni, limity cen są ustalone na wysokim poziomie, co skutkuje także duża podażą nieruchomości w MdM. Z kolei w innych dużych miastach, gdzie mamy wiele inwestycji deweloperskich, takich jak Kraków czy Wrocław, problemem ograniczającym dostępność mieszkań są właśnie zbyt niskie limity. Nowe regulacje tego w żaden sposób nie zmienią. Limity cen dla rynku pierwotnego będą wyznaczane w ten sam sposób, a dla rynku wtórnego będą niższe o prawie 20%, a to na pewno nie przełoży się na ożywienie MdM w dużych ośrodkach. Programowe ulgi Poszerzyć grupę beneficjentów ma przepis, który znosi obowiązek pierwszego zasiedlenia dla osób i rodzin wychowujących co najmniej troje dzieci. Jeśli chodzi o rynek pierwotny w dalszym ciągu musi być to nieruchomość pierwszy raz zasiedlana. Zmiany w programie stawiają w wy- 5

6 Motyw przewodni raźnie uprzywilejowanej pozycji rodziny wielodzietne. Dla osób lub rodzin mających jedno dziecko nic się nie zmienia. Rodziny z dwójką dzieci będą otrzymywały dopłatę w wysokości 20% wartości odtworzeniowej, a wychowujący minimum troje dzieci 30% wartości odtworzeniowej. Dodatkowo, dla rodzin z trójką dzieci wzrasta maksymalny metraż, do jakiego naliczana jest dopłata i będzie to maksymalnie 65 m 2 (do 50 m 2 dla pozostałych). Takie zmiany oznaczają, że rodziny z dwójką dzieci otrzymają o 33% dopłaty więcej, niż mogły otrzymać dotychczas, a dla rodzin z trójką dzieci dopłata ta może wzrosnąć nawet o 160%. Dodatkowym udogodnieniem dla wykorzystano tylko około 1/3 zaplanowanej kwoty. W programie MdM ciągle będzie można kupić mieszkanie o powierzchni 75 m 2 i dom o powierzchni 100 m 2. Tylko w sytuacji, gdy wychowywane jest troje dzieci, powierzchnie te wzrastają o 10 m 2. Tak niskie limity powierzchni są szczególnie uciążliwe przy zakupie domu. Trudno znaleźć inwestycję, w której deweloper Zobacz jak ocenia rządową nowelizację programu Mieszkania dla Młodych Michał Krajkowski Główny Analityk NOTUS Doradcy Finansowi ZDANIEM SPECJALISTY Beneficjenci programu 3,5% pary z dwójką dzieci 0,2% rodziny z co najmniej trójką dzieci 19,5% pary z jednym dzieckiem 76,8% pary bezdzietne osób Michał Krajkowski Główny Analityk NOTUS Doradcy Finansowi rodzin z trójką dzieci jest zniesienie limitu wieku oraz ograniczenia w postaci posiadania wcześniej innej nieruchomości. Pozwoli to na zamianę mieszkania na większe z wykorzystaniem dopłaty do wkładu własnego. Nowe limity W nowym MdM zmienia się system dopłat. Wcześniej przewidywał on dwie stawki 10 i 15%. Teraz będą cztery stawki. Z punktu widzenia kredytobiorców to oczywiście pozytywna zmiana, bo otrzymają oni większe dopłaty. Zwiększenie poziomu dofinansowania wynika po części z niewielkiego wykorzystania środków w pierwszym roku działania programu. W 2014 roku na dopłaty 6 dane za Gazeta Wyborcza buduje domy o tak małej powierzchni. Będzie to problem także w odniesieniu do rynku wtórnego. Kto pomoże w zaciągnięciu kredytu? Dotychczas kredyt z programu mogły zaciągnąć małżeństwa, single oraz osoby samotnie wychowujące dzieci. Ta grupa nie została rozszerzona. Znacznie powiększone zostało natomiast grono osób, które mogą przystąpić do kredytu jako współkredytobiorcy. Dotychczas mogła być to jedynie najbliższa rodzina. Po zmianach będzie mogła być to każda osoba zaakceptowana przez bank, niezależnie od pokrewieństwa. W połowie lipca Polskie Radio donosiło, że problemem mogą stać się limity dopłat, które mają wynosić 110% średniego wskaźnika odtworzeniowego dla rynku pierwotnego i 90% dla rynku wtórnego. Przy takich limitach znalezienie mieszkania z rynku wtórnego w dużych miastach miałoby być niemożliwe, gdyż ich ceny są znacznie wyższe. Nie sądzę jednak, aby zaplanowane środki w budżecie szybko się wyczerpały. Rynek wtórny, z uwagi na niższe limity cen nie będzie aż tak popularny w dużych miastach. Trudno będzie znaleźć mieszkanie kwalifikujące się do MdM. Oczywiście takie transakcje będą miały miejsce, ale nie będzie to skokowy wzrost i pieniędzy nie powinno zabraknąć.

7

8 Motyw przewodni Dopłaty w programie MdM WOJEWÓDZTWO GMINA RYNEK PIERWOTNY RYNEK WTÓRNY dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Wrocław 5 181, ,00 gminy sąsiadujące ze stolicą województwa 4 612, ,48 Bydgoszcz 4 546, ,15 Toruń 4 546, ,15 gminy sąsiadujące ze stolicą województwa 4 137, ,35 Lublin 4 620, ,68 gminy sąsiadujące ze stolicą województwa 4 291, ,62 Gorzów Wielkopolski 4 052, ,60 Zielona Góra 4 052, ,60 gminy sąsiadujące ze stolicą województwa 3 838, ,55 Łódź 4 515, ,50 gminy sąsiadujące ze stolicą województwa 4 096, ,38 Kraków 5 112, ,20 gminy sąsiadujące ze stolicą województwa 4 694, ,20 Warszawa 6 588, ,44 gminy sąsiadujące ze stolicą województwa 4 634, ,11 Opole 3 901, ,85 gminy sąsiadujące ze stolicą województwa 3 714, ,85 Rzeszów 4 049, ,35 gminy sąsiadujące ze stolicą województwa 3 809, ,15 Białystok 4 458, ,15 gminy sąsiadujące ze stolicą województwa 4 166, ,98 Gdańsk 5 234, ,65 gminy sąsiadujące ze stolicą województwa 4 889, ,50 Katowice 4 773, ,55 gminy sąsiadujące ze stolicą województwa 4 395, ,18 Kielce 4 691, ,27 gminy sąsiadujące ze stolicą województwa 3 955, ,35 Olsztyn 5 465,30w ,65 gminy sąsiadujące ze stolicą województwa 4 133, ,02 Poznań 5 924, ,40 gminy sąsiadujące ze stolicą województwa 5 043, ,68 Szczecin 4 516, ,40 gminy sąsiadujące ze stolicą województwa 4 215, ,25 opracowanie własne NOTUS Doradcy Finansowi 8

9 Finanse osobiste INWESTYCJE

10 Finanse osobiste KREDYTY Ulga dla frankowiczów? W sierpniu Sejm przyjął ustawę wyczekiwaną od dawna przez osoby mające zaciągnięty kredyt hipoteczny we frankach. Otwiera ona drzwi do przewalutowania kredytów na złotówki, a część kosztów tej operacji będą musiały pokryć banki. Czy obecnie zaproponowane rozwiązania są już ostatecznymi, nie można być pewnym. To dopiero pierwszy szczebel legislacyjny. Wkrótce ustawa trafi do Senatu, który może ją zmienić, a potem wróci do Sejmu. Na końcu tej drogi będzie potrzebny podpis Prezydenta. W Senacie być może ustawa zostanie zmieniona na mniej korzystną dla kredytobiorców, Warto też pamiętać, że opór środowiska bankowego przed proponowanymi rozwiązaniami jest duży. postanowił rozebrać zapisy ustawy na czynniki pierwsze. Zoabczcie jak wyglądają jej obecne założenia. KTO SKORZYSTA Z USTAWY Z przewalutowania kredytu będą mogły skorzystać osoby, które zaciągnęły kredyt we franku szwajcarskim na zakup mieszkania o powierzchni 100 m 2 lub domu do 150 m 2. Ponadto warunkiem przewalutowania z zastosowaniem przewidzianego ustawą mechanizmu jest brak innej nieruchomości oraz przekroczenie wskaźnika LTV (wskaźnik wysokości wartości kredytu w stosunku do wartości nieruchomości) o ponad 80%. Oznacza to, że aktualne zadłużenie z tytułu kredytu nie może być niższe niż właśnie 80% wartości nieruchomości. KIEDY BĘDZIE MOŻNA SKORZYSTAĆ Z PRZEWALUTOWANIA Pierwotny projekt ustawy możliwość przewalutowania kredytów rozkładał w czasie. W pierwszej kolejności mogły skorzystać z tej opcji osoby w najtrudniejszej sytuacji, czyli te, których LTV przekracza 120%. Dopiero rok po wejściu w życie przepisów z przewalutowania miały skorzystać osoby z LTV ponad 100%, a po kolejnym roku kredytobiorcy z LTV powyżej 80%. Za sprawą poprawek zgłoszonych do ustawy z możliwości przewalutowania tuż po wejściu w życie przepisów będą mogły skorzystać wszystkie uprawnione osoby, czyli te, których LTV kredytu jest wyższe niż 80%. JAK PODZIELONE BĘDĄ KOSZTY PRZEWALUTOWANIA Ustawa przewiduje, że przewalutowanie nastąpi po kursie NBP z dnia przed złożeniem wniosku o przewalutowanie. Jednocześnie bank będzie musiał obliczyć jakie byłoby saldo zadłużenia z tytułu analogicznego kredytu, ale zaciągniętego w złotym. Po przewalutowaniu saldo kredytu zabezpieczonego hipotecznie byłoby równe właśnie kwocie salda kredytu złotowego. Rozliczeniu podlegałyby różnice w wysokości salda kredytu we franku oraz w złotym, a także różnice w zapłaconych ratach kapitałowo-odsetkowych kredytów w złotym i franku szwajcarskim. Zgodnie z przyjętym przez Sejm rozwiązaniem, umorzeniu podlegałoby 90% różnicy sald, a kredytobiorca musiałby spłacić 10% tej kwoty. Jednocześnie kredytobiorca musiałby pokryć także zysk jaki osiągnął z tytułu mniejszej kwoty rat, jakie spłacił zaciągając kredyt walutowy. Warto podkreślić, że w większości przypadków kredytobiorcy frankowi zapłacili mniej zaciągając kredyt w walucie obcej. Kredytobiorcy musieliby zatem do banku wpłacić 10% różnicy w saldach kredytów frankowego i złotowego oraz pokryć różnicę w zapłaconych ratach. Jednocześnie bank mógłby udzielić kredytu na spłatę tych zobowiązań z oprocentowaniem nie wyższym niż stopa referencyjna NBP, czyli aktualnie 1,5%. 10

11 Finanse osobiste KREDYTY DLA KOGO PROPONOWANE ROZWIĄZANIA SĄ OPŁACALNE Na przewalutowaniu w takim kształcie najwięcej mogą zyskać osoby, które zaciągnęły kredyty frankowe przy bardzo niskim kursie waluty, czyli poniżej 2,30. W tym przypadku różnica w saldach zadłużenia będzie bardzo duża, więc umorzeniu będzie podlegać relatywnie duża kwota. Nie można jednak liczyć na bardzo duży spadek rat kredytowych. Obowiązek wyrównania różnicy w dotychczasowych kosztach powoduje, że co prawda rata kredytu hipotecznego spadnie, ale dodatkowo trzeba będzie ponosić koszty kredytu niezabezpieczonego hipotecznie. Oznacza to dodatkowe miesięczne opłaty. Przewalutowanie wg przyjętej ustawy to rozwiązanie głównie dla osób, które chciałyby sprzedać swoją nieruchomość. Dzisiaj za sprawą wysokiego salda zadłużenia jest to praktycznie niemożliwe. Po przewalutowaniu saldo kredytu zabezpieczonego na mieszkaniu będzie niższe i pozwoli to na sprzedaż nieruchomości oraz pozostawienie sobie do spłaty tylko kredytu niezabezpieczonego, a w dodatku bardzo nisko oprocentowanego. NA CO ZWRACAĆ UWAGĘ Kalkulując opłacalność tej zmiany i porównując wysokość raty należy mieć świadomość, że w perspektywie maksymalnie kilkunastu miesięcy, należy spodziewać się wzrostu stóp procentowych w Polsce. Oznacza to, że raty kredytów złotowych także wzrosną, więc korzyść może być wręcz niezauważalna. Przykładowe wyliczenia wartości kredytu po przewalutowaniu wg proponowanej ustawy WARTO WIEDZIEĆ Przypadek nr 1 Założenia: - kredyt zaciągnięty w marcu 2006 r. - kwota kredytu 300 tys. zł - okres spłaty 30 lat Przypadek nr 2 Założenia: - kredyt zaciągnięty w lipcu 2008 r. - kwota kredytu 300 tys. zł - okres spłaty 30 lat Sytuacja aktualna: - aktualne zadłużenie zł - ostatnia rata 1666 zł Sytuacja aktualna: - aktualne zadłużenie zł - ostatnia rata zł Po przewalutowaniu: - zadłużenie z tytułu kredytu hipot zł - rata kredytu hipotecznego 1397 zł - rata kredytu niezabezpieczonego 195 zł Po przewalutowaniu: - zadłużenie z tytułu kredytu hipot zł - rata kredytu hipotecznego zł - rata kredytu niezabezpieczonego 46 zł AUTOR Michał Krajkowski Główny analityk NOTUS Doradcy Finansowi 11

12 Finanse osobiste KREDYTY Wakacje od kredytu sprawdź czy warto Po okresie wakacyjnym nasze fundusze są mocno uszczuplone, a w niektórych przypadkach domowy budżet mocno niedomaga. Czy w takiej sytuacji warto zrobić sobie wakacje od kredytu? Wakacje od kredytu wydają się wielu konsumentom dobrym rozwiązaniem na podreperowanie domowego budżetu. Problemem jest jednak brak zrozumienia mechanizmów działania tzw. wakacji kredytowych. Wielu klientów banków traktuje je jako czasowe zawieszenie spłaty kredytu. Duża część konsumentów uważa, że wakacje kredytowe polegają na zwolnieniu dłużnika z płacenia kilku rat. Decydując się na takie zawieszenie spłaty warto sprawdzić na jaki rodzaj wakacji możemy liczyć czy możemy wstrzymać spłatę całej raty, czy tylko jej części kapitałowej. Warto także uświadomić sobie, że w wielu bankach pod tą samą nazwą mogą kryć się różne czynności, których może dokonać kredytobiorca. Wakacje czy karencja? Zawiesić spłatę raty możemy na dwa sposoby za pomocą karencji w spłacie kapitału oraz za pomocą wakacji kredytowych. Karencja w spłacie kapitału występuje w chwili zaciągania kredytu i polega na zawieszeniu spłaty rat kapitałowych przez określoną ilość miesięcy. W większości banków jest ona obowiązkowa do czasu póki nie zostanie wypłacony cały kredyt. Zatem będzie ona stosowana na rynku pierwotnym czy przy kredycie na budowę domu do momentu wypłaty ostatniej transzy. Dopiero w chwili uruchomienia całego kredytu możemy przystąpić do jego spłaty, a więc oprócz odsetek do spłacania także pożyczonego kapitału. W bankach, które stosują taką karencję nie ma możliwości, aby wcześniej przystąpić do spłaty kredytu, nawet jeśli kredytobiorca chciałby skorzystać z takiej możliwości. W części banków na wniosek kredytobiorcy można zastosować dodatkową karencję w spłacie kapitału także na rynku wtórnym, czy na rynku pierwotnym już po uruchomieniu całego kredytu. Jednak z tego typu rozwiązania można korzystać maksymalnie przez 6-12 miesięcy. Karencji w spłacie kapitału nie powinno się stosować jeśli nie jest to naprawdę konieczne. Odroczenie w czasie spłaty kredytu powoduje wzrost kosztów odsetkowych. W ten sposób nasz kredyt stanie się droższy. Wakacje dla spłacających kredyt Z zawieszenia spłaty części lub całości kredytu mogą także skorzystać kredytobiorcy, którzy spłacają swoje zobowiązania już od kilku lat. W tym przypadku takie zawieszenie nazywa się w bankach wakacjami kredytowymi, chociaż stosowane rozwiązania czasami przypominają karencję, z której można korzystać w chwili zaciągania kredytu. W przypadku wakacji kredytowych możliwe są dwa rozwiązania zawieszenie spłaty całej raty lub tylko części kapitałowej. Pierwsze rozwiązanie oznacza, że przez określony czas do banku nic nie musimy płacić, natomiast w przypadku zawieszenia kapitału spłacie podlegają tylko odsetki. Możliwość i zasady skorzystania z wakacji kredytowych są określone w umowie kredytowej lub regulaminie kredytowania. Tam znajdziemy informację po jakim czasie od wypłaty kredytu możemy skorzystać z wakacji (najczęściej minimum 12 miesięcy od uruchomienia kredytu), z jaką częstotliwością możemy zawieszać spłaty rat oraz przez ile miesięcy możemy korzystać z wakacji. Warto jednak mieć świadomość, że zawiesić spłatę raty mogą tylko ci kredytobiorcy, którzy terminowo regulują spłaty. Nie jest to rozwiązanie dla osób, które już zalegają ze spłatą. Ponadto, aby nie płacić najbliższej raty trzeba zawiadomić bank o chęci skorzystania z wakacji kredytowych z odpowiednio dużym wyprzedzeniem, najczęściej jest to minimum 7-14 dni przed terminem płatności raty. 12

13 Finanse osobiste KREDYTY Za wakacje trzeba płacić Zarówno karencja, jak i wakacje od kredytu, są dobrym sposobem, aby zapobiec chwilowym problemom z domknięciem domowego budżetu. Należy jednak pamiętać, że żadne rozwiązanie nie zwalnia nas z płacenia rat kredytu. Banki stosują dwie możliwości uregulowania należności za okres, w którym nie spłacaliśmy rat. Mogą obliczyć wysokość rat, których nie spłacaliśmy przez okres wakacji lub karencji, podzielić je na równe części i doliczyć do pozostałych rat kredytu. W tym wypadku wzrośnie wysokość rat kredytu. Innym rozwiązaniem, stosowanym przez banki, jest wydłużenie okresu spłaty kredytu. Wakacje kredytowe lub karencja mogą wiązać się także z dodatkowym kosztem, który wynika z konieczności sporządzenia aneksu do dotychczasowej umowy oraz zmianą harmonogramu spłat. Przemyśl, zanim zaciągniesz Wakacje kredytowe lub karencja nie powinny być podstawowym sposobem ratowania domowego budżetu. Jeżeli występują problemy z budżetem, a mamy możliwość innej formy finansowego wsparcia, powinniśmy z niej skorzystać. Możliwość wakacji lub karencji powinna być wyjściem awaryjnym przy braku płynności finansowej. Należy mieć na uwadze, że spłata kredytu po okresie zawieszenia rat będzie większym wysiłkiem, gdyż wysokość rat lub termin spłaty ulegnie zwiększeniu. Jednak dla osób, które borykają się z przejściowymi kłopotami, jest to rozwiązanie wygodne (np. brak konieczności składania wniosku o kolejny kredyt) oraz realnie poprawiające sytuację finansową (dzięki czasowemu zwolnieniu z opłat). Pamiętajmy jednak, aby dobrze przeanalizować warunki udzielania wakacji od kredytu lub karencji, aby ich rezultaty nie pogrążyły naszych finansów w większych kłopotach. AUTOR Marta Górska Doradca finansowy, NOTUS Doradcy Finansowi oddział Olsztyn Zestawienie przykładowych ofert wakacji kredytowych w różnych bankach Bank Długość wakacji Jak często można skorzystać Rodzaj zawieszenia spłaty Alior Bank maks. 3 miesiące 3 miesiące w całym okresie spłaty Cała rata BGŻ 1 miesiąc Raz w roku, maksymalnie 12 rat w okresie spłaty Cała rata BPH 1 miesiąc Raz w roku Cała rata BZ WBK 6 miesięcy Raz w okresie kredytowania Część kapitałowa Credit Agricole 1 miesiąc Raz w roku Część kapitałowa Eurobank 1 miesiąc Raz w roku Część kapitałowa Bank Millenium 1 miesiąc Raz w roku Cała rata Bank Nordea 1 miesiąc Raz w roku Cała rata Pekao S.A. 6 miesięcy Maksymalnie 2 razy w okresie kredytowania Cała rata PKO BP 1 miesiąc Raz w roku Cała rata Bank Pocztowy 12 miesięcy Jednorazowo do 12 m-cy; łącznie w całym okresie spłaty do 18 m-cy Cała rata Raiffeisen Polbank 1 miesiąc Raz w roku; dodatkowo 2 razy do roku możliwość regulowania rat Cała rata Opracowanie własne NOTUS Doradcy Finansowi 13

14 Finanse osobiste KREDYTY Kredyt na wyprawkę Początek roku szkolnego to spore wydatki dla rodziców podręczniki, przybory szkolne, ubrania, tornistry. Co raz więcej osób planuje wziąć kredyty na wyprawkę szkolną. Sprawdzamy czy to dobry sposób wsparcia domowego budżetu. Czy kredyt we własnym banku będzie na lepszych warunkach? Zaciągnięcie kredytu w banku, z którym jesteśmy związani już od kilku lat, może być łatwiejsze i nieco tańsze. Bank, widząc historię wpływów i transakcji na naszym koncie, może zastosować uproszczone procedury i nie będzie wymagał tak wielu dokumentów, jak od klienta, który trafi do banku z ulicy. Ponadto dla stałych klientów bank może zaoferować nieco tańszą pożyczkę, obniżając oprocentowanie lub prowizję za udzielenie kredytu. Wyprawka dla ucznia 1 klasy szkoły podstawowej może wynosi około 600 zł, jeżeli kupujemy przedmioty z tzw. średniej półki. Jeżeli chcemy nasze dziecko wyposażyć w przybory markowe, 14 koszt wyprawki może wzrosnąć nawet o kilkaset złotych. Wyprawka dla gimnazjalisty lub licealisty to koszt około 700 zł, gdyż w jej zakres wchodzą drogie podręczniki do nauki języków obcych (nawet jeżeli kupujemy je w antykwariacie). Czy takie wydatki warto finansować poprzez kredyt? - Jeśli musimy koniecznie skorzystać z takiego kredytu, to warto przede wszystkim zadłużyć się na bardzo krótki okres. Pamiętajmy, że za rok będziemy mieli takie

15 Finanse osobiste KREDYTY same wydatki, więc należy uniknąć sytuacji, w której będziemy wówczas ciągle spłacać wydatki związane z ostatnimi zakupami szkolnymi radzi Cezary Sobański, Doradca finansowy z NOTUS Doradcy Finansowi. Wybór produktu kredytowego jest uzależniony w dużej mierze do czasu w jakim chcemy zobowiązanie spłacić. Przy krótkim terminie warto wybrać kartę kredytową czy limit w ROR, tym bardziej, że często możemy otrzymać je bez konieczności ponoszenia opłat za przyznanie. Specjalne oferty i pułapki Banki nie oferują specjalnych produktów przeznaczonych na sfinansowanie zakupów wyprawki szkolnej. Są to takie same pożyczki, jak przy finansowaniu innych wydatków. Mogą być przedstawiane jako specjalne oferty jedynie w celach marketingowych. Jak przy każdym kredycie, trzeba zwrócić uwagę na wszystkie koszty, a nie tylko na wybrane parametry, takie jak prowizja czy oprocentowania. Szczególną uwagę należy zwrócić na ubezpieczenia oferowane wraz z pożyczką. Często są to produkty całkowicie zbędne, które podwyższają koszty całej pożyczki. Korzystniejszym może być zaciągnięcie nawet nieco wyżej oprocentowanej pożyczki, ale bez ubezpieczeń, niż korzystanie z ubezpieczenia, które jest niedopasowane do naszych potrzeb i nigdy z niego nie skorzystamy tłumaczy Cezary Sobański. Ważnym parametrem, dzięki któremu możemy porównać oferty z uwzględnieniem wszystkich kosztów jest Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO). Jest to wskaźnik, który uwzględnia realne oprocentowania, a także wszystkie inne koszty. AUTOR Różne oferty, różne warunki Oprocentowanie kredytów konsumenckich najczęściej wynosi maksymalne 10% lub jest delikatnie niższe. Zgodnie z ustawą antylichwiarską maksymalne oprocentowanie kredytu nie może być wyższe niż 4-krotność stopy lombardowej NBP, co dzisiaj daje właśnie 10%. Na takim poziomie jest ustalone oprocentowanie wielu kredytów gotówkowych, kart kredytowych czy limitów w ROR. Tylko w przypadku zapłacenia wysokiej prowizji, czy skorzystania z ubezpieczeń, bank może obniżyć oprocentowanie do 6-8%. Musimy pamiętać, że każdy z tych kredytów ma inną specyfikę i w innej sytuacji powinien być stosowany. Jeśli potrzebujemy kredytu raptem na kilka tygodni, to korzystnym rozwiązaniem może być skorzystanie z karty kredytowej, czy kredytu w rachunku bieżącym. Każdorazowe zasilenie konta oznacza obniżenie kwoty zadłużenia i mniejsze odsetki. Jeśli udałoby się spłacić zadłużenie na karcie kredytowej w bardzo krótkim czasie, to możliwe jest nawet sfinansowanie zakupu bez płacenia dodatkowych odsetek. Takich opłat unikniemy w sytuacji, gdy całość zadłużenia na karcie zostanie zapłacona przed końcem okresu bezodsetkowego radzi specjalista z NOTUS Doradcy Finansowi Jeśli jednak zobowiązanie będziemy spłacać co najmniej kilka miesięcy, to korzystniejszym rozwiązaniem będzie kredyt gotówkowy. Oprocentowanie może być niższe, a przede wszystkim regularne stałe raty będą nas mobilizowały do spłacenia zobowiązania. W przypadku zadłużenia się na karcie kredytowej czy w koncie osobistym, takiego przymusu nie ma. Możemy przez długi czas nie spłacać kredytu, a regulować tylko same odsetki, co znacząco podnosi koszt całego zobowiązania. Mniejsze zapotrzebowanie, tańsze kredyty Narodowy Bank Polski dokonał pod koniec sierpnia oceny polskiego rynku kredytowego. Z obserwacji banku centralnego wynika, że w II kwartale tego roku banki zauważalnie złagodziły kryteria przyznawania kredytów mieszkaniowych. Jest to wynikiem spadku zainteresowania konsumentów tymi kredytami, jakie zaobserwowano w II kwartale. Banki podjęły działania zachęcające do zaciągania takich kredytów. Działania te mają być prowadzone w II kwartale roku. Jest to dogodny czas na zaciąganie kredytów, gdyż od przyszłego roku wkład własny klienta będzie wynosił 15% (obecnie 10%). W pierwszej połowie roku wzrósł popyt na kredyty konsumenckie. Jak wskazuje NBP również ich kryteria zostały nieco złagodzone, poprzez zmniejszenie marży 15

16 Finanse osobiste UBEZPIECZENIA Czy szkoła ochroni dzieci? Zbliża się początek roku szkolnego, a tym samym okres, w którym wykupujemy naszym dzieciom ubezpieczenia NNW. Czy są one wystarczającym zabezpieczeniem? Ubezpieczeniami NNW, czyli następstw nieszczęśliwych wypadków, mogą być objęte dzieci w żłobkach, przedszkolach oraz szkołach podstawowych, młodzież gimnazjalna i uczęszczająca do szkół średnich, a także studenci (choć w artykule skupiamy się na kwestiach związanych z dziećmi i młodzieżą szkolną, opisywane zagadnienia mają odniesienie także do innych placówek wychowawczych i edukacyjnych). Wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy, że ubezpieczenie NNW jest ubezpieczeniem dobrowolnym, rodzic nie ma więc obowiązku ubezpieczać dziecka poprzez ubezpieczenie oferowane przez szkołę. Obowiązek szkoły czy rodziców? Przyzwyczailiśmy się, że kwestią ubezpieczeń naszych dzieci zajmuje się szkoła. To jednak błędne założenie, gdyż dobro naszych dzieci spoczywa w naszych rękach. Jest to także usankcjonowane prawnie. Szkoły zwykły przedstawiać na początku roku szkolnego ofertę ubezpieczyciela z adnotacją o uiszczeniu opłaty. Jednak w świetle prawa wyborem ubezpieczyciela powinna zająć się rada rodziców, w której gestii leży wybór najdogodniejszej oferty. Ze świecą w ręku szukać jednak szkoły, w której wybór zakładu ubezpieczeń odbywa się właśnie w ten sposób. Problem masowości Ubezpieczenia oferowane przez szkoły zachęcają rodziców z dwóch powodów po pierwsze, są wygodne, gdyż wymagają jedynie opłacenia składki, a po drugie, są tanie. Nie gwarantują jednak ochrony, jakiej często wymagamy. Ubezpieczenia NNW proponowane przez szkoły są ubezpieczeniami grupowymi, a w zasadzie masowymi. Ich zakres jest zestandaryzowany, co oznacza, że najczęściej obejmuje podstawowy zakres ochrony. Takie ubezpieczenia muszą odpowiadać zarówno dzieciom, jaki i pracownikom szkoły, których również ubezpieczenie obejmuje. Nie ma więc w nim miejsca na odstępstwa czy uwzględnianie indywidualnych potrzeb. Takie ubezpieczenia charakteryzują się także niskimi sumami gwarantowanymi. W razie uszczerbku na zdrowiu ubezpieczyciel określa jaki procent wobec całego ciała został uszkodzony. Jeżeli wynosi 16

17 Finanse osobiste UBEZPIECZENIA on 2% (np. złamany palec), a suma ubezpieczenia opiewa na 10 tys. zł, odszkodowanie wynosić będzie 200 zł. Takie sumy są często powodem niezadowolenia rodziców, którzy uważają, że są one zbyt niskie. To jednak wynika z niewielkich składek, jakie ponieść muszą rodzice dzieci ubezpieczonych w placówce edukacyjnej. Niewystarczająca ochrona Lista przypadków, w których NNW nie obowiązuje pokazuje, że nie jest to wystarczające ubezpieczenie, szczególnie dla młodzieży w wieku gimnazjalnym oraz szkoły średniej. Poza tym NNW obowiązuje na terenie szkoły, w drodze z oraz do niej, a także w życiu codziennym. Najczęściej jednak nie obowiązuje np. na wycieczkach szkolnych lub zielonych szkołach, a więc zmuszeni jesteśmy do wykupienia dodatkowego ubezpieczenia, aby chronić nasze dzieci. Ważnym jest także fakt, że NNW obowiązuje na terenie kraju i nie chroni poza jego granicami. Wadą NNW oferowanych przez szkoły są także zakresy dotyczące świadczeń medycznych. Zawierają one zazwyczaj podstawowe zabiegi medyczne. Wyobraźmy sobie jednak sytuację, że nasze dziecko jedzie do szkoły rowerem i upada na krawężnik, w wyniku czego doznaje otwartego złamania kości piszczelowej. O ile ubezpieczyciel uzna roszczenie, pokryje jedynie koszty zabiegu medycznego. Co jednak z kosztami rehabilitacji i zakupu sprzętu medycznego (np. kul ortopedycznych)? Ubezpieczenie NNW ich nie obejmuje. PRZYKŁADOWE UBEZPIECZENIE Zakres ochrony NNW: uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia, powodujące trwały uszczerbek na zdrowiu lub śmierć ubezpieczonego, trwałe inwalidztwo, nieszczęśliwy wypadek, który rozumiany jest jako nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną, w wyniku którego ubezpieczony doznał rozstroju zdrowia, uszkodzenia ciała lub poniósł śmierć. Należy pamiętać, że nieszczęśliwy wypadek występuje niezależnie od woli ubezpieczonego. Jeżeli więc dziecko złamało rękę przeskakując barierki szkolnych schodów, ubezpieczyciel może nie uznać roszczenia o świadczenie, złamania i urazy kości, wstrząśnienia mózgu, rany, blizny (niekiedy także poparzenia i odmrożenia). NNW nie obejmuje następstw wypadków w wyniku: próby samobójczej, działań przestępczych, bójki, udziału w zamieszkach, działań wojennych oraz terrorystycznych, spożycia alkoholu lub narkotyków, prowadzenia pojazdów, do których ubezpieczony nie ma uprawnień (np. jazda skuterem bez karty motorowerowej), niewłaściwego leczenia, infekcji lub źle wykonanych zabiegów medycznych, uprawiania sportów wyczynowych (np. skateboarding). Dariusz Lewandowski, Dyrektor ds. produktów ubezpieczeniowych, NOTUS Doradcy Finansowi Wybór należy do Ciebie WARTO WIEDZIEĆ Ubezpieczenia NNW nie są złymi produktami, które mają na celu jedynie wyłudzenie pieniędzy od rodziców. W znacznej części przypadków są one zupełnie wystarczające. Jeżeli jednak chcesz, aby twoje dziecko było lepiej chronione, pomyśl nad wykupem osobnego ubezpieczenia. Obecnie oferta ubezpieczeń NNW jest niezwykle szeroka. Można je rozszerzać o ochronę na wycieczkach i wyjazdach szkolnych, poza granicami kraju czy przed nieszczęśliwymi wypadkami wywołanymi uprawianiem sportów. NNW można także poszerzyć o świadczenia z tytułu rekonwalescencji, zakupu sprzętu medycznego, kosztów pogrzebu, leczenia ponadstandardowego, rekonwalescencji pozaszpitalnej, nowotworów czy też leczenia poza granicami kraju. Oczywiście w przypadku takiego rozszerzenia składki ubezpieczenia wzrosną. Musimy jednak pamiętać, że każde rzetelne ubezpieczenie, które zapewnia dziecku ochronę w każdej sytuacji, musi kosztować. Jednak mając takie ubezpieczenie unikniemy sytuacji, w której ubezpieczyciel odmawia wypłaty świadczenia, twierdząc, że nie zobowiązuje go do tego umowa. Wypłacane świadczenia będą również znacznie wyższe, co pozwoli nie tylko zrekompensować poniesioną krzywdę, ale także opłacić niezbędne czynności medyczne, zapewnić dziecku komfort leczenia, a nam zachować płynność finansową. 17

18 Finanse osobiste INWESTYCJE Najpiękniejszy dar od Bogów Zapraszamy na niesamowitą opowieść o winie oraz o zwyczajach związanych z tym trunkiem, które w Polsce dopiero się kształtują. Na pytania jak i gdzie kupować wino oraz czy na winie można zarobić, specjalnie dla magazynu przewodnikiem w tej fascynującej podróży jest Jerzy Kruk, ekspert winno-kulinarny, uczestnik Mistrzostw Świata Sommelierów, a także współpracownik najwybitniejszych polskich szefów kuchni. Polacy a wino WYWIAD Polacy a wino to jeszcze kilka lat temu nie był zbyt udany związek. Czy zaczynamy powoli się przekonywać do tego trunku? Zdecydowanie tak. Proces ten trwa regularnie i systematycznie od kilku lat. Przyznam szczerze, że trafiłem do szczęśliwej dla siebie branży. Od samego początku mojej obecności w niej zainteresowanie i konsumpcja wina rośnie. Możemy być spokojni, że ten trend utrzyma się jeszcze przez wiele lat. Daleko nam jeszcze do wielu sąsiednich krajów europejskich z konsumpcją o wiele razy wyższą, niż w Polsce na jednego mieszkańca, ale już dzisiaj coraz trudniej spotkać entuzjastów wniesienia butelki wódki do znajomych na obiad, czy rodzinne spotkanie z przyjaciółmi. A czas spędzony w większym gronie przy winie nabiera zupełnie innego charakteru. W obszarze zachowań wobec alkoholu z całą pewnością lepiej jest, że czerpiemy z zachodu, niż wschodu. 18 Jerzy Kruk Właściciel 4Senses, Trener Ekspert winno-kulinarny (reprezentant Polski na Mistrzostwach Świata Sommelierów w 2007 r.). Lata doświadczeń w gastronomii. Współpracował z najwybitniejszymi szefami kuchni w Polsce. Realizacje spotkań od 2 osób w ramach kolacji w ciemności po imprezy integracyjne na 1000 osób. Po latach zarządzania w gastronomii stworzył własny zespół, który swoimi kompetencjami znacząco wykracza poza tę branżę. 4Senses to nadal kompetencje winiarskie i około gastronomiczne, ale także biznesowe oraz technologiczne.

19 Finanse osobiste INWESTYCJE Czy to już ten moment, w którym zaczynamy zwracać uwagę na to co pijemy? Oferta jest coraz szersza, a na rynku nawet dyskonty oferują wina. To pomaga w edukacji o winie czy tylko zaciemnia obraz? Są opinie, że w dziedzinie rynku wina nie należy zakładać uniwersytetów wiedzy. Ponoć podejście edukatorskie niektórych importerów, czy prasy winiarskiej, odstrasza wielu potencjalnych konsumentów. Czyni wino mniej dostępnym i tworzy obraz trudnego w obsłudze produktu. Prawda leży po środku. Właśnie wejście w ten segment w sposób niezwykle aktywny dyskontów i dynamicznie rozwijająca się konkurencyjność na rynku importerskim zaowocowała szeroką dystrybucją wina i bardziej przystępnymi cenami. A najważniejsze, że dzięki temu podniosła się jakość win, dzięki czemu co raz więcej ludzi zaczyna sięgać po ten wspaniały trunek. Sięga raz, sięga kolejny, zaczyna dostrzegać różnice. Zaintryguje ich jakieś zestawienie z potrawą i wtedy zdarza się, że pojawia się zainteresowanie wiedzą. Taką okoliczność moglibyśmy wtedy nazwać motywacją wewnętrzną. W dążeniu do zdobycia wiedzy o winie, choćby podstawowej, często pcha nas jednak motywacja zewnętrzna, wynikająca z kultury, zawodu, a nawet, nie bał bym się stwierdzić, kompleksów wobec zachodu. Myślimy, że Francuzi, czy Włosi znają się na winie, a zapewniam, że tak wcale nie jest. Im co prawda wino towarzyszy od lat przy codziennym stole, a nam dopiero zaczyna. Więc jakie wino pije przeciętny Kowalski? Proszę pozwolić bym posłużył się szybkimi przykładami. W pierwszym kontakcie z piwem przeszkadza nam gorycz. W pierwszym kontakcie z espresso przeszkadza nam kwasowość, gorycz i temperatura. W winie wielu osobom na początku swojej drogi w poznawaniu jego smaków przeszkadza kwasowość, wytrawność i tanina. Przeciętny Kowalski unika tego rodzaju smaków. Nie chcę wymieniać marek, ani producentów, ale rzeczywiście te o największej sprzedaży w Polsce właśnie te czynniki wzięły pod główną uwagę. W większości nie są to dobre wina, ale od czegoś trzeba zaczynać, aby przekonać się o różnicy. Picie tych win, to trochę jak klasyczna kawa plujka i herbata z torebki. Droga wielu entuzjastów wina zaczyna się od win Nowo Światowych, później wielu poznaje południe Włoch, Hiszpanię i Portugalię, później zaczynamy degustować resztę Włoskich win, aby w końcu doceniać wina z Francji. Dalej to już tylko dobór tych wszystkich źródeł wina do odpowiednich okoliczności. Gdybym miał jednak wymienić smak wina i pochodzenie, które bym sam podał na większej uroczystości dla osób, których preferencji nie znam, to wybrałbym Primitivo. Niska kwasowość, dużo koncentracji, mnóstwo intensywnych owocowych aromatów i bardzo subtelne, zaokrąglone taniny. Wino a pieniądze Od jakiej kwoty możemy się napić wina, a nie wyrobu winopodobnego? Rozmawiamy w trakcie urlopu. A ja nie zawsze zabezpieczam się zakupami wina na urlop i często wykorzystuję ten czas, jeśli akurat wypoczywam w Polsce, na sprawdzenie oferty dyskontów. I towarzyszy mi właśnie Vinho Verde Adega de Monção za kwotę 14,99 zł. Jest bardzo poprawnym i odświeżającym winem, ze wszelkimi cechami jakie vinho verde powinno posiadać. Jak widać, można nawet w tej kwocie dostać coś 19

20 Finanse osobiste INWESTYCJE dobrego. W tego rodzaju budżecie, między 15 a 20 zł, naprawdę można się napić dobrego wina, ale oczywiście jest tu też duży udział win złych i wadliwych. Cena oczywiście powinna być pewnym miernikiem jakości wina, ale nie zawsze tak jest. Z pewnością im wyższa cena, tym udział tych wadliwych win robi się mniejszy. Z tego powodu nazwał bym pewnym sukcesem zakup wina dobrego w kwocie poniżej 30 zł, bo w kwocie 100 zł wino już musi być dobre. Gdzie w takim razie kupować wina? Większość z nas kupuje je w marketach, te mają około 50% udział w rynku. Czy to dobrze, czy źle, trudno stwierdzić. Z pewnością dla tych, którzy chcieliby, aby ich decyzje były pewniejsze, to zapewniam, że recenzji win oferowanych przez markety możemy znaleźć mnóstwo. Choć to rzeczywiście poświęcenie dodatkowego czasu na czytanie notek degustacyjnych i próby ustalenia, czy opisane smaki będą nam odpowiadać. Najlepiej oczywiście w trakcie naszych podróży kupować u samego producenta, wtedy wiemy o winie wszystko. Optymalną okolicznością są też sklepy specjalistyczne, połączone z winebarem, bo wtedy bardzo często jest też okazja do uprzedniej degustacji wina. Coraz więcej osób kupuje wino w internecie, choć stale jest trudność z legalizacją tej działalności, ale mimo wszystko parę dystrybutorów ma odwagę tę działalność prowadzić mimo wszystko. Wymienię jeszcze jedno miejsce, choć nie dotyczy to zakupów. Według wszelkich badań rynku, będziemy coraz częściej zamawiać wina w restauracjach, a importerzy coraz baczniej rozwijają swój kanał dystrybucji do hoteli i restauracji. Na co zwracać uwagę, gdy stoimy przy półce z winami? Czy tylko cena? Co jeszcze powinno nas interesować? Pierwszy ważny czynnik, to rocznik. Wybierajmy zawsze młode wina, bo 98% win na rynku to te do wypicia w ciągu 2 lat. W przypadku win nie rocznikowych (wina musujące) zwracajmy uwagę na banderolę, im świeższa (jest podany rok), tym lepiej. Gdybym sięgał po Cavę, bądź Prosecco, a na banderoli byłby rok 2013, to z całą pewnością bym zrezygnował. Trudno dostrzec jakąkolwiek inną zaletę banderol na winach w Polsce. W marketach warto też kierować się opiniami sommelierów. Zapewniam, że w przypadku największych sieci, nie zmusza się najętego eksperta do podpisywania się pod każdym winem, więc te rekomendowane są naprawdę lepsze. W sklepach specjalistycznych jest z pewnością dużo łatwiej z zakupami. Wystarczy wypowiedzieć swój ulubiony szczep, albo pochodzenie, ewentualnie potrawę jaką planujemy ugotować. Doświadczony i przygotowany merytorycznie sprzedawca poradzi sobie z Państwa potrzebami, a jeśli nie, to sugeruję zmienić sklep. A co z polskimi winami, o których coraz głośniej? Mamy się już czym pochwalić? Na jakie polskie gatunki zwracać uwagę? 20 Cudze chwalicie, swego nie znacie możemy powiedzieć już z całą odpowiedzialnością. Polskie wino ma się dobrze, a z roku na rok coraz lepiej. Udowadniają to takie wydarzenia jak Konwent Polskich Winiarzy, Święto wina w Janowcu, czy Winobranie w Zielonej Górze. W trakcie tych wydarzeń winiarze dzielą się swoimi doświadczeniami, pokazują swoje wina szerszej publiczności, a bardzo często oddają się też pod opinię krytyków winiarskich. Najpiękniejsze w polskim winiarstwie jest to, że producenci zaczynają czuć, że ich siła jest nie w pojedynczych sukcesach ich własnej winnicy, ale w sukcesie wspólnym regionu. I tak winiarze Małopolskiego Przełomu Wisły, czy wina Podkarpackiego pracują na swój wspólny sukces. Często winem, ale też innymi regionalnymi produktami i całą ofertą agroturystyczną. Osobiście chcę te sukcesy pokazywać entuzjastom wina i mam specjalną ofertę enoturystyczną Szlakiem polskich winnic. Zobacz jak Jerzy Kruk doskonale opowiada o winie i zestawia je w różnych sytuacjach z różnymi potrawami. Warto odwiedzić...

21 Finanse osobiste INWESTYCJE Wino a inwestycje Wiemy, że w wino można inwestować. Ale czy warto? Jak to robić i od czego zacząć? Zalet w inwestowanie w wino jest wiele i rzeczywiście można to robić. Na początek trzeba podjąć decyzję czy ta inwestycja ma być na użytek własny, czyli w celach konsumpcyjnych, tzn. zakupy wina i jego odpowiednie przechowywanie do momentu, aż osiągną optymalną jakość. To taka inwestycja w przyjemność. Jeśli jednak myślimy o zakupach wina i ich sprzedaniu na rynku wtórnym i tym sposobem zarabianiu pieniędzy, to również jest możliwe. Pierwszą możemy dokonać na własną rękę i tutaj sami podejmujemy decyzje zakupowe co do win i ich źródeł, a do optymalnego dojrzewania win musimy im zapewnić odpowiednie warunki. Mieszkańcy Warszawy mają już trochę łatwiej. Nie trzeba inwestować w budowanie własnej piwnicy, gdyż jedna z firm wyszła naprzeciw oczekiwaniom i oferuje optymalne warunki przechowywania wina w specjalnie dostosowanym do tego celu miejscu. Możemy oczywiście korzystać z mnóstwa aplikacji, które nawet pozwolą nam oceniać zmieniającą się wartość naszych win. Jednak sprzedaż wina w Polsce jest koncesyjna i nie można legalnie ich wtórnie sprzedawać. Jeśli więc myślimy o inwestycji w wino w celach zarobkowych, musimy wykorzystać stworzone do tego firmy. Czy trzeba się znać na winie, by w nie inwestować, czy też możemy skorzystać z jakichś instrumentów? Jeśli chcemy zarabiać na winie, to możemy się znać na winie i z pewnością daje to większą przyjemność z tej działalności. Jednak nie musimy. Dwie firmy Wine Advisors i Wealth Solutions oferujące tego typu usługi na rynku wykorzystują ekspertów, którzy od lat obserwują rynek winiarski i te osoby tworzą portfele w zależności od tego, jaką kwotę mamy do inwestycji. Jesteśmy prowadzeni za rękę, więc możemy się czuć komfortowo, a wino nawet nie trafia do Polski, a pozostaje w najwyżej cenionych przechowalniach wina. Tworzenie portfela może się odbywać na tych bezpośrednich od hurtowników w Bordo lub na giełdzie Liv-ex, a ta jest głównym obszarem wiedzy i inwestycji w wino. Na jej wycenach oparte są wszelkie wyceny portfeli, wszelkie aplikacje, które to oferują. Giełda Liv-ex udowadnia, że można na tym zarabiać i osiągać nie małe wyniki. To na koniec najważniejsze. Ile można na winie zarobić i jak długo trzeba poczekać na zyski? Mówi się o średnich wieloletnich stopach zwrotu na poziomie 12% i najkrótszym sugerowanym okresem inwestycji nie krótszym niż 3 lata. Walory są jeszcze takie, że inwestycja w wino ma niską korelację wyników z innym sposobami inwestowania, co tworzy optymalną metodę dywersyfikacji. Z pewnością ten sposób inwestycji jest dla osób cierpliwych, tych, które będą potrafiły wyczekać tzw. pick point pośród ich win. Najwspanialsze jeszcze jest to, że zawsze możemy się jednak rozmyślić w zarabianiu pieniędzy i po prostu cieszyć się ich jakością. Płynność pieniądza nabiera w tym przypadku innego wymiaru. 21

22 Prześwietlenie Znaj swoje prawa reklamacja Zdarzyło się Wam kupić towar i usłyszeć przy kasie zwroty jedynie na kartę podarunkową, albo zwrotów nie przyjmujemy? To bezprawne działania, które nie mają potwierdzenia w prawie. ANALIZA Każdy sprzedawca musi uznać Twoje prawo do reklamacji. Jednak nie zawsze jej skutek będzie taki sam. Od 25 grudnia 2014 roku w życie weszły przepisy ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta. W rezultacie, sprzedaż na rzecz konsumentów regulowana będzie dwoma aktami prawnymi: Kodeksem cywilnym oraz ustawą o prawach konsumenta. Co wybrać reklamację z rękojmi czy gwarancji? Jedną z najistotniejszych decyzji jest wybór podstawy prawnej reklamacji: rękojmi albo gwarancji (jeżeli została udzielona). Są to dwa niezależne od siebie sposoby umożliwiające konsumentowi zgłoszenie żądania doprowadzenia towaru do stanu zgodności z umową. Sprzedawca nie może narzucić konsumentowi podstawy prawnej składanej przez niego reklamacji. Oznacza to, że nie może odmówić przyjęcia reklamacji złożonej na podstawie rękojmi i wskazać, Czym jest reklamacja? iż właściwszym sposobem dochodzenia roszczeń byłaby gwarancja. Ten wybór należy wyłącznie do konsumenta, więc sprzedawcy nie wolno w niego ingerować. Gwarancja jakości Udzielenie gwarancji jest ze strony przedsibiorcy dobrowolne i to on decydujeo tym, czy gwarancja zostanie udzielona oraz jakim zakresem odpowiedzialności zostaną objęte oferowane produkty. Gwarancja powstaje w wyniku umowy, będącej dodatkowym zastrzeżeniem do umowy sprzedaży. Podmiotem odpowiedzialnym z tego tytułu jest zawsze gwarant, którym nie musi być sprzedawca towaru może być nim producent lub dystrybutor. W przypadku problemów z ich ustaleniem należy uznać, że jest to ten sam podmiot, który złożył oświadczenie gwarancyjne. Co ważne, może ono zostać złożone w dowolnej formie, w tym również za pośrednictwem reklamy. Konsument ma prawo żądać od gwa- Reklamacja jest określeniem potocznym, a nie pojęciem wynikającym z języka prawnego. Reklamacja to konkretne żądanie, które jako kupujący kierujemy do sprzedawcy lub usługodawcy/producenta, pozostające w związku z niezadowalającą jakością towaru lub usługi, czyli z reguły: żądanie wymiany, naprawy towaru lub poprawienia usługi, jak również żądanie zwrotu pieniędzy za towar lub usługę, bądź też obniżenia ceny. Reklamację najlepiej sporządzić w formie pisemnej i wysłać listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. Oczywiście w praktyce istnieje często możliwość złożenia reklamacji osobiście lub za pośrednictwem telefonu czy poczty . ranta utrwalenia oświadczenia na papierze lub innym trwałym nośniku. Czas gwarancji zależy od woli gwaranta, może więc ona trwać np. rok lub 5 lat, bądź zostać udzielona dożywotnio. 22