ROLA NARODOWEGO INSTYTUTU MUZEALNICTWA I OCHRONY ZBIORÓW W ROZWIJANIU DIGITALIZACJI W MUZEACH

Transkrypt

1 Muz.,2013(54): Rocznik, ISSN data przyjęcia data akceptacji ROLA NARODOWEGO INSTYTUTU MUZEALNICTWA I OCHRONY ZBIORÓW W ROZWIJANIU DIGITALIZACJI W MUZEACH Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów W dobie rozwoju nowych technologii informacyjnych wymaga weryfikacji i zmiany podejścia jedno z podstawowych zadań muzealnych: upowszechnianie informacji o zbiorach i ułatwianie dostępu do kolekcji. Przykładem nowatorskiego działania w tym zakresie jest inicjatywa Dyrekcji Rijksmuseum w Amsterdamie oferująca bezpłatnie wysokiej rozdzielczości cyfrowe wizerunki dzieł ze swej kolekcji, zachęcając użytkowników do wykorzystania tych wizerunków także w celach komercyjnych 1. Nawiązano nawet współpracę ze znaną agencją reklamową w celu pokazania przykładowych możliwości wykorzystania dostępnych odwzorowań w projektach wzornictwa przemysłowego. Obecnie w wysokiej rozdzielczości dostępnych jest 125 tys. wizerunków z kolekcji muzeum. Rokrocznie planuje się dodawanie do oferty 40 tys. wizerunków, aż do osiągnięcia pełnej reprezentacji kolekcji, czyli miliona dzieł. U podstaw takiej polityki udostępniania leży opinia, że zbiory instytucji publicznej, stanowiące własność całego społeczeństwa, powinny być powszechnie dostępne. Dodatkowo takiej decyzji sprzyja przekonanie, że w sytuacji niekontrolowanej obfitości obrazów krążących w sieci bardziej korzystne dla instytucji muzealnej jest, jeśli dostępne powszechnie wizerunki obiektów z jej kolekcji są dobrej jakości i autoryzowane przez muzeum. Dotychczasową praktyką stosowaną przez większość muzeów jest staranne kontrolowanie dostępu do wizerunków dzieł znajdujących się w ich zbiorach. Powody są różne: od ochrony praw autorskich i potencjalnych korzyści material- 154 MUZEALNICTWO 54

2 digitalizacja w muzeach nych uzyskanych w wyniku sprzedaży praw do wykorzystania reprodukcji, do zapobiegania fałszerstwom. Często artykułowana jest też obawa, że widz, zapoznawszy się z wizerunkiem dzieła sztuki na ekranie, zrezygnuje z chęci osobistego odwiedzenia muzeum. Obawa ta nie jest nowa. Już w 1934 r., wraz z rozwojem drukarskich technik reprodukcyjnych krytyk Walter Benjamin zastanawiał się, czy możliwość zbyt częstego kontaktu z dziełem za pośrednictwem reprodukcji nie odstręczy potencjalnego odbiorcy sztuki od obcowania z oryginałem 2. Obecnie jednak wobec rozwoju licznych projektów oferujących błyskawicznie rozszerzający się dostęp online do wielkich zasobów dziedzictwa kulturowego oraz wobec niemożności ograniczenia pojawiania się w internecie słabej jakości nieautoryzowanych reprodukcji, muzea muszą przemyśleć swoją strategię. Tym bardziej, że jak wykazało doświadczenie, mechanizm działa wręcz odwrotnie. Te dzieła, które egzystują w świadomości za pośrednictwem reprodukcji, są celem pielgrzymek współczesnych amatorów poznawania dziedzictwa kulturowego. Te, które nie są dostępne online, powoli przestają istnieć w zbiorowej świadomości i popadają w zapomnienie. Trudno o bardziej popularne, wręcz wydawałoby się spospolitowane dzieła, jak Mona Lisa Leonarda, czy David Michała Anioła, a przecież przyciągają tak wielu gości do muzeów. W przypadku Mony Lisy można by sądzić, że zwiedzających trafiających do sali, w której jest eksponowana, skusiły także ogromne zbiory Luwru, jednak Muzeum Akademii we Florencji odwiedza rocznie osób przede wszystkim, żeby zobaczyć sławny posąg, który na wszystkie strony można obejrzeć w sieci, a dobra kopia stoi też na placu przed Palazzo Vecchio i można zobaczyć ją za darmo. Rijksmuseum nie jest całkiem odosobnione w decyzji o otwartym dostępie do swoich zasobów. Można wymienić także inne placówki, które postanowiły iść tą drogą. Zagadnienia te były jednym z podstawowych tematów dorocznej, organizowanej przez Collec ons Trust (h p:// onstrust.org.uk/) konferencji Open Culture 2013 (h p:// onslink.org.uk/openculture2013). Jak poinformowała Merete Sanderhoff, kurator z Na onal Gallery of Denmark 3, taką samą politykę otwartych zasobów stosuje Statens Museum for Kunst (SMK), główne muzeum sztuki w Danii, finansowane ze środków państwa, uznające za swój etyczny obowiązek realizację idei Open GLAM (Open Galleries, Libraries, Archives, Museums) idei otwarcia i bezpłatnego udostępniania zasobów gromadzonych w galeriach, bibliotekach, archiwach i muzeach 4. Decyzja o udostępnieniu zasobu w wysokiej rozdzielczości do publicznego, w tym komercyjnego, użytku objęła 164 najważniejsze obiekty w muzeum. Autorka wystąpienia Merete Sanderhoff wskazała ponadto, że udostępniając zasoby, należy zachęcać do powtórnego ich wykorzystania i dzielenia nimi, ponieważ jednym z priorytetowych zadań muzeów jest rozpowszechnianie w społeczeństwie wiedzy o posiadanych zbiorach. Tym celom służy w Danii m.in. portal Hintme (h p://hintme.dk/), będący pla ormą muzealną, na której umieszczane są kolejno kolekcje z różnych instytucji. Udostępnione przez SMK 164 dzieła znalazły się w 544 artykułach w Wikipedii w kilkudziesięciu językach, niekiedy w dość zaskakującym dla muzealników kontekście 5. Przytoczono także wyniki badań prowadzonych przez King s College w Londynie na grupie 11 muzeów, wykazujące, że zarabianie przez muzea na sprzedaży zdjęć jest zbyt mało efektywne, aby determinowało politykę udostępniania. Do tego problemu odniósł się również Nick Stanhope 6, stwierdzając, że wobec nieproporcjonalnie małych zysków finansowych w stosunku do wysokich korzyści społecznych, jakie płyną z otwartego udostępniania publicznego, należałoby ostatecznie zakończyć dyskusję dotyczącą sprzedaży zdjęć przez muzea. Stopniowo staje się oczywiste, że w dobie komunikacji cyfrowej niezbędne jest szerokie otwarcie dostępu do zasobów muzealnych za pośrednictwem nowoczesnych mediów. A te muzea, które nie zrozumieją tej konieczności, skazują się na wykluczenie. Aby możliwe było udostępnienie online cyfrowych wizerunków muzealiów, potrzebne jest jednak wdrożenie i zaawansowanie procesu digitalizacji zbiorów, prowadzącego do pozyskania cyfrowych reprezentacji obiektów, czyli cyfrowej dokumentacji wizualnej, jak również cyfrowej wersji zestawu informacji opisowych skojarzonych z obiektem, czyli różnego rodzaju metadanych. Cyfrowa dokumentacja wizualna wraz z metadanymi buduje bazy danych, które umożliwiają zarządzanie kolekcją, a zawarty w nich materiał służy celom archiwizacyjnym, konserwatorskim i promocyjnym oraz stanowi źródło informacji dla szerokiej publiczności o zasobach zgromadzonych w kolekcjach muzealnych. Sam proces digitalizacji zbiorów muzealnych jest jednak trudny i długotrwały, wymagający znaczących nakładów finansowych i wielkiego wysiłku organizacyjnego. Rijksmuseum mogło udostępnić na zakończenie remontu stosunkowo dużo reprodukcji swoich obiektów, dzięki prowadzeniu projektu masowej digitalizacji zbiorów w trakcie remontu oraz dzięki grantowi w wysokości ponad 1 mln euro, otrzymanemu na digitalizację. O docenieniu także w Polsce ważkości procesów digitalizacyjnych dla zachowania i upowszechniania krajowych zasobów dziedzictwa kulturowego świadczą inicjatywy podejmowane w ciągu ostatnich lat na szczeblu administracji państwowej i samorządowej, a także działania w sektorze prywatnym. Za cel strategiczny Wieloletniego Programu Rządowego Kultura+ przyjęto poprawę dostępu do kultury i zwiększenie uczestnictwa w kulturze w społecznościach lokalnych, ze szczególnym uwzględnieniem gmin wiejskich i miejsko-wiejskich 7. W dokumencie programowym digitalizacja stanowi jeden z dwóch priorytetów, przy czym celem nadrzędnym jest digitalizacja materiałów archiwalnych, bibliotecznych i muzealnych oraz przechowywanie naturalnych dokumentów cyfrowych, zapewnienie społeczeństwu jak najszerszego dostępu do obiektów dziedzictwa kulturowego i dorobku naukowego. Wdrożenie procesów digitalizacyjnych w przypadku zbiorów muzealnych jest o wiele trudniejsze, niż w przypadku materiałów bibliotecznych i archiwalnych. Największym problemem przy wykonywaniu cyfrowej dokumentacji zasobów muzealnych jest ich różnorodność. Ponieważ każda kolekcja muzealna ma swoją specyfikę, wynikającą nie tylko z rodzaju tworzących ją zabytków, ale także ze sposobu ich przechowywania i prezentowania, rozpoczęcie procesu digitalizacji takich zasobów wymaga za każdym razem szczegółowej analizy i przygotowania odrębnego planu. Niemożliwe jest wypracowanie szczegółowych schematów, które dadzą się zastosować do wszystkich rodzajów obiektów czy do każdej kolekcji. Często każdy z digitalizowanych eksponatów wymaga indywidualnego podejścia. MUZEALNICTWO

3 Na zróżnicowanie muzealiów nakładają się warunki organizacyjne i lokalowe, co również wymusza potrzebę indywidualnego podejścia do każdej placówki muzealnej i implikuje różne wymagania techniczne oraz możliwości wykonawcze. Skalę trudności powiększa jeszcze szerokie spektrum oczekiwań, którym musi sprostać dokumentacja muzealna. Zgodnie z podstawowym zapisem statutowym, obowiązkiem każdego muzeum jest ochrona i udostępnianie powierzonych mu obiektów. W ramach tych zadań powinno znaleźć się m.in. wykonanie możliwie najlepszej dokumentacji stanu zachowania obiektów, zabezpieczenie i konserwacja, badania merytoryczne i technologiczne, poszerzające wiedzę o poszczególnych eksponatach, oraz stworzenie systemu umożliwiającego zarządzanie kolekcją i udostępnianie zgromadzonych informacji. Pozyskanie danych cyfrowych odpowiedniej jakości determinuje zarówno poziom ich wykorzystania w celach dokumentacyjnych, jak i możliwości udostępniania odpowiednio zestawionych informacji o obiektach muzealnych. Uwarunkowania te sprawiają, że bardzo trudne jest ustalenie uniwersalnych kryteriów i scentralizowanie zarządzania projektami digitalizacyjnymi w sektorze muzealnym, a to z kolei powoduje niższy poziom zaawansowania cyfryzacji zbiorów muzealnych w porównaniu do zasobów bibliotecznych i archiwalnych. A potrzeby w dziedzinie digitalizacji dziedzictwa kulturowego wciąż są ogromne. Dla wsparcia tych działań w sektorze muzealnym na początku 2013 r. decyzją Rady Ministrów Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów ustanowiony został Centrum Kompetencji ds. digitalizacji w muzeach, w ramach Wieloletniego Programu Rządowego Kultura+. Pozycja ta pozwala na szerszą skalę realizować zadania związane z koordynowaniem procesów digitalizacyjnych w muzeach, szczególnie w obszarze propagowania osiągnięć technologicznych, działań szkoleniowych i promocyjnych w zakresie wdrażania procesów digitalizacyjnych, a także w sferze gromadzenia, przechowywaniu i udostępniania muzealnych zasobów cyfrowych. W polu zainteresowania Centrum Kompetencji znajdują się wszelkie badania i działania promujące nowe osiągnięcia w dziedzinie odwzorowania muzealiów i udostępniania wiedzy o nich, także kooperacja z placówkami badawczymi przy projektach rozwijających narzędzia informatyczne dla muzealnictwa. W ramach rozszerzania tych aktywności planowane jest również nawiązanie współpracy z muzeami na gruncie tworzenia centralnej bazy danych obiektów muzealnych oraz budowy repozytorium cyfrowego służącego gromadzeniu i przechowywaniu danych o krajowych zasobach muzealnych. Ponieważ powszechnie sygnalizowany jest brak usystematyzowanej informacji dotyczącej procesów digitalizacyjnych, część działań Centrum Kompetencji skupia się na zebraniu w formie Zaleceń i Katalogów Dobrych Praktyk wiedzy z zakresu teorii i praktyki digitalizacji zbiorów muzealnych. W marcu 2013 r. uruchomione zostało także internetowe forum tematyczne Digitalizacja w Muzeach (h p:// Zorganizowano również podstronę internetową Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, informującą o pracach Centrum Kompetencji oraz o dokonaniach w tej dziedzinie na gruncie rodzimym, a także o projektach i inicjatywach podejmowanych na forum europejskim i światowym. Prezentowane będą m.in. ciekawe wdrożenia, projekty badawcze oraz nowości techniczne i naukowe. Wytyczne techniczne i organizacyjne przygotowywane przez Centrum Kompetencji uwzględniać będą przyjęte już przez wiele ośrodków na świecie standardy etyczne, m.in. zalecenia Karty Londyńskiej ( której założeniem jest ustalenie zasad stosowania obrazowania przestrzennego, powszechnie uznawanych przez naukowców, specjalistów i organizacje zajmujące się konserwacją i upowszechnianiem dziedzictwa kulturowego. Przygotowując teoretyczną bazę dla standaryzacji procesów digitalizacyjnych w muzeach, dotychczas opracowano ogólne wskazania dotyczące wdrażania projektów digitalizacyjnych 8 oraz dokumentacji opisowej 9 i dokumentacji wizualnej 10. Te trzy opracowania przygotowano we współpracy z zespołem ekspertów, złożonym z muzealników i przedstawicieli nauk ścisłych. Celem pierwszego z nich była identyfikacja podstawowych problemów dotyczących planowania i realizacji cyfryzacji zbiorów muzealnych. Zakres poruszonych zagadnień objął kwes e od pozyskiwania, gromadzenia i przechowywania danych cyfrowych dotyczących muzealiów do ich udostępniania i roli w promocji zbiorów. Omówienie dokumentu zamieszczono w numerze 52. Muzealnictwa 11. Następnie, zgodnie z planem pogłębiania tematyki różnych aspektów procesu cyfryzacji muzealiów, zajęto się zagadnieniami z zakresu tworzenia metadanych i problemami tezaurusów wnioski zawarte zostały w drugim dokumencie, a dotyczące pozyskiwania cyfrowych odwzorowań muzealiów w dokumencie trzecim. Reprezentując pogląd, że jednym z podstawowych zadań w procesie digitalizacji jest wykonanie rzetelnej dokumentacji muzealiów, w opracowaniu traktującym o pozyskiwaniu odwzorowań cyfrowych skupiono się na teorii i praktyce procesów skanowania i fotografowania obiektów płaskich oraz na fotografowaniu i skanowaniu 3D obiektów przestrzennych. Wysokiej jakości cyfrowa reprezentacja obiektu może zostać przetworzona do różnych formatów prezentacyjnych, służących udostępnianiu i promocji, bez utraty wzorcowych danych dokumentacyjnych. Wykonanie jedynie wizualizacji, choć może ona odgrywać ważną rolę w promocji i upowszechnianiu zbiorów, pozbawia muzeum cennego zabezpieczenia, jakie stanowi precyzyjna dokumentacja. Przygotowanie roboczych albo prezentacyjnych wersji wizerunków cyfrowych nie może odbijać się na jakości wersji wzorcowych, a nawet wpływać na zmiany w ich numeracji. Opracowanie poświęcone zagadnieniom pozyskiwania cyfrowych odwzorowań zawiera także podstawowe wskazówki dotyczące korekcji obrazu, m.in. przypomnienie, iż każda powoduje pewną utratę jego jakości i wejściowych danych. Nie należy więc nadużywać możliwości narzędzi do korekcji obrazu i kopię wzorcową trzeba zawsze zachować w niezmienionej formie. Dokumentacja powinna w maksymalnym zakresie odzwierciedlać rzeczywisty zapis danych pomiarowych, a nie wynik kreacji za pomocą oprogramowania. W opracowaniu znalazły się też wskazówki poświęcone tworzeniu formy prezentacyjnej obiektu na potrzeby udostępniania w internecie oraz przygotowania materiału cyfrowego do druku. Zdolność odwzorowania koloru przez urządzenia wyświetlające i drukujące uzależniona jest od 156 MUZEALNICTWO 54

4 digitalizacja w muzeach wielu czynników, warunkowanych też przez własne cechy urządzenia. Równocześnie zdjęcie, które ma zostać zreprodukowane np. w technologii druku offsetowego, musi być poddane odpowiedniej obróbce, dostosowującej jego parametry do specyficznych wymagań tej techniki. Nawet najlepszej jakości odwzorowanie cyfrowe nie gwarantuje zadowalającej jakości reprodukcji, jeśli wykonany na jego podstawie materiał nie zostanie prawidłowo przygotowany i odpowiednio skontrolowany na etapie druku pod kątem zgodności kolorystycznej czy ostrości. Równie skomplikowane jest zagadnienie tworzenia metadanych. Wypracowanie wspólnych standardów i schematów opisu akceptowalnych przez różnorodne placówki muzealne jest bardzo trudne i funkcjonuje obecnie jedynie fragmentarycznie. Dlatego obok kontynuacji prac nad wytycznymi dotyczącymi pozyskiwania dokumentacji wizualnej, w ramach prac zespołów eksperckich analizowane są też schematy opisu obiektów i wymiany danych oraz przygotowywane adaptacje aplikacji słownikowych dla muzealnych systemów bazodanowych. Planowane jest też opracowanie schematu unikatowego identyfikatora URI dla obiektów muzealnych. Kolejnym obszarem zainteresowania Centrum Kompetencji, nad którym planowana jest praca w następnych latach, są zagadnienia dotyczące prawnych aspektów pozyskiwania i udostępniania cyfrowej dokumentacji zbiorów muzealnych. W zakresie prac infrastrukturalnych tworzone jest zaplecze dla rozwijającej się oferty szkoleniowej. Przeprowadzone dotychczas szkolenia, poświęcone technikom pozyskiwania dokumentacji wizualnej muzealiów i zarządzaniu elektronicznym inwentarzem muzealnym oraz zasadom stosowania tezaurusów, będą kontynuowane i uzupełniane praktycznymi warsztatami dotyczącymi tych zagadnień, a także obróbki danych cyfrowych w procesie postprodukcji oraz pozyskiwania i przetwarzania danych w procesie odwzorowania 3D. Przewidziane jest również monitorowanie stanu zaawansowania procesów cyfryzacyjnych w muzeach oraz prowadzenie działalności promocyjnej na temat szeroko rozumianej aktywności digitalizacyjnej na rzecz dziedzictwa kulturowego. W ramach wspierania muzeów w podejmowaniu procesów cyfryzacji zbiorów planowane jest propagowanie nowoczesnych tendencji w zarządzaniu zasobami muzealnymi z uwzględnieniem interakcji społecznych i coraz szerzej stosowanych zasad udostępniania, zmierzającego w stronę zezwalania na darmowe i nieograniczone wykorzystanie udostępnianych danych. W perspektywie prac koncepcyjnych nad centralnym repozytorium i portalem zasobów muzealnych, które toczą się obecnie, rozpatrywane są także zagadnienia przetwarzania materiału wzorcowego do formatów użytkowych oraz schematy wymiany danych umożliwiające ich agregację i kontekstowe wyszukiwanie informacji. Celem tworzenia centralnego portalu zasobów muzealnych jest z jednej strony ułatwienie dostępu do krajowych kolekcji oraz do poszczególnych obiektów muzealnych, a z drugiej wywarcie presji na muzea, które nie podjęły jeszcze trudu digitalizacji zbiorów lub decyzji o udostępnianiu zbiorów online. Ważne będzie też opracowanie procedur zewnętrznych dla potencjalnych beneficjentów, m.in. w zakresie organizacji procesu digitalizacji, eksportu danych do centralnej bazy danych (repozytorium/portalu) oraz przekazywania cyfrowych odwzorowań do centralnego repozytorium, a także procedur wewnętrznych dla NIMOZ, m.in. w zakresie realizacji importu metadanych, wraz z cyfrowymi odwzorowaniami, do centralnego repozytorium oraz współpracy z zewnętrznymi agregatorami metadanych. Utworzenie portalu pozwoli na: prezentowanie cyfrowych zasobów digitalizowanych przez potencjalnych beneficjentów; utworzenie centralnej bazy danych o obiektach muzealnych, wraz z podstawowymi informacjami i odesłaniami do witryn muzeów będących w posiadaniu prezentowanych obiektów; utworzenie fakultatywnej bazy danych o obiektach zdigitalizowanych w ramach już zrealizowanych projektów i istniejących serwisów, których twórcy chcieliby udostępniać swoje zasoby poprzez centralny portal; eksport danych (wraz z wykorzystaniem protokołów typu OAI-PMH) do zewnętrznych agregatorów, takich jak Europeana. Dodatkowo portal pełnić będzie funkcje edukacyjne i zaplecza informacyjnego dla muzealników w zakresie zastosowania technik cyfrowych w muzealnictwie (bibliograficzna baza danych). Działania te z pewnością nie tylko przyniosą wielorakie korzyści instytucjom, które będą w nich uczestniczyć, ale także przyczynią się do promocji dziedzictwa kulturowego. Mamy nadzieję, że NIMOZ, jako inicjator i koordynator tych działań, stanie się też centrum wymiany informacji i doświadczeń w sferze digitalizacji i udostępniania zasobów dziedzictwa kulturowego, znajdującego się pod opieką instytucji muzealnych. Słowa klucze: wysoka rozdzielczość, cele komercyjne, powszechna dostępność, Centrum Kompetencji, Karta Londyńska. Przypisy 1 N. Siegal, The New York Times Masterworks for One and All, New York Times, May 28, 2013, h p:// mes.com/2013/05/29/arts/design/museums-mull-public-use-of-online-art-images.html?_r=3& 2 E. Larsen, The Work of Art in the Age of Mechanical Reproduc on, h p://modernism.research.yale.edu/wiki/index.php/the_work_of_art_in_the_age_ of_mechanical_reproduc on 3 M. Sanderhoff, Small Measures Great Impact: The Experience of Opening up at SMK, Statens Museum for Kunst, the Na onal Gallery of Denmark, Open Culture 2013, How can Collec ons Management Power the Par cipatory Museums of tomorrow?, lipca, Londyn 2013; za: M. Kłos, Sprawozdanie z uczestnictwa w konferencji Open Culture 2013 How can Collec ons Management Power the Par cipatory Museums of tomorrow?, s , h p://www. nimoz.pl/upload/digitalizacja/konferencja_open_culture_2013.pdf MUZEALNICTWO

5 4 M. Kłos, Sprawozdanie z uczestnictwa... 5 Ibidem; SMK udostępniło także metadane obiektów, a do części dodano czarno-białe fotografie; baza jest dostępna pod adresem: h p://search.smk.dk/, wyszukiwanie możliwe jest w 12 kategoriach, także przy użyciu Iconclass; przykładowy obiekt: h p://search.smk.dk/vark.asp?type=udvidet&objectid= N. Stanhope, Historypin: a various circle for par cipatory collec on, Open Culture 2013, How can Collec ons Management Power the Par cipatory Museums of tomorrow?, lipca, Londyn 2013, za: M. Kłos, Sprawozdanie z uczestnictwa... 7 Program Wieloletni Kultura+, załącznik do uchwały Rady Ministrów, s. 8, h p:// 8 Zalecenia dotyczące planowania i realizacji projektów digitalizacyjnych w muzealnictwie, NIMOZ 2011, h p:// 9 Metadane, zagadnienia słowników kontrolowanych, NIMOZ 2012, h p:// 10 Cyfrowe odwzorowania muzealiów, parametry techniczne, modelowe rozwiązania, NIMOZ 2012, h p:// 11 A. Kuśmidrowicz-Król, Standardy, procedury i inne wyzwania prace Zespołu Ekspertów ds. Digitalizacji Muzealiów NIMOZ, Muzealnictwo 2011, nr 52, s THE ROLE OF THE NATIONAL INSTITUTE OF MUSEOLOGY AND COLLECTIONS PROTECTION NIMOZ IN THE PROGRESS OF DIGITISATION IN MUSEUMS In an era of the development of new informa on technologies, one of the fundamental museum tasks the dissemina on of informa on about collec ons and facilita- ng access to them - calls for verifica on and a changed approach. Recent worldwide examples of a totally new availability policy involve offering free-of-charge high defini on digital images of works from collec ons while permi ng their use for commercial purposes. At the base of this policy lies the convic on that collec ons, which are public property should become universally accessible and that it is more beneficial for a museum when images of items from its collec ons on the Internet are authorised and high-quality. Gradually, an increasing number of ins tu ons administering public resources regard it as their ethical duty to realise the Open GLAM idea of opening and free-of-charge access to collec ons in galleries, libraries, archives and museums. These ques ons were one of the prime topics of the annual Open Culture 2013 conference organised by the Collec ons Trust. At a me of digital communica on it became obvious that there is no alterna ve to a wide opening of access to museum resources through the intermediary of modern media. In order to render this solu on possible it was, however, indispensable to implement and advance difficult and long-las ng collec on digi sa on, which calls for financial input and great organisa onal skill. This is why while apprecia ng its significance in Poland, state and selfgovernment administra on undertook numerous ini a- ves such as the Long-Term Government Programme Culture+, trea ng digi sa on as one of two priori es aimed at ensuring society the widest possible access to cultural heritage and scien fic accomplishments. In order to support this ini a ve, at the beginning of 2013 NIMOZ became, upon the basis of a decision made by the Council of Ministers a Competence Centre for digi sa on in museums (CK). This posi on enables a wider-scale realisa on of tasks associated with the coordina on of digi sa on processes in museums, in par cular as regards the propaga on of technological achievements, training, and promo on as well as the acquisi on, storage and availability of museum digital resources. CK renders available the theory and prac ce of the digi sa on of museum collec ons through the intermediary of special studies and pla orms, such as the Internet forum: Digitalizacja w Muzeach (Digi sa on in Museums) (h p:// or the NIMOZ website. The technical and organisa onal guidelines prepared by CK take into account ethical standards accepted by numerous centres all over the world, i.a. the recommenda ons of the London Charter. Infrastructural work involves the crea on of a founda on for the developing training offer as well as conceptual work on a central repository and na onal web portal of museum resources. Keywords: high defini on, commercial purposes, universal access, Competence Centre, London Charter Historyk sztuki, kierownik Działu ds. Digitalizacji Muzealiów NIMOZ organizuje i koordynuje współpracę z ekspertami w zakresie opracowywania zaleceń i standardów dla procesów digitalizacji w muzeach; wcześniej kustosz zbiorów graficznych w Muzeum Narodowym we Wrocławiu (do 1994) i zbiorów rysunków i grafik na Zamku Królewskim w Warszawie (do 2011); od 2009 studia doktoranckie na Uniwersytecie w Jyväskylä w Finlandii, wydział Faculty of Humani es, kierunek Digital Culture; akuśmidrowicz@nimoz.pl 158 MUZEALNICTWO 54