W ROZUMIENIU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO I OBRONY CYWILNEJ

Transkrypt

1 W ROZUMIENIU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO I OBRONY CYWILNEJ Daniel Ujdak Instruktor Obrony Cywilnej Inspektor Centrum Zarządzania Kryzysowego Urząd Miejski w Dąbrowie Górniczej

2 Ochrona Ludności - definicja Ochrona ludności szeroki termin, obejmujący zarówno działania administracji publicznej, jak i działania indywidualne, zmierzające do zapewnienia bezpieczeństwa życia i zdrowia osób oraz ich mienia, a także utrzymania sprzyjających warunków środowiskowych do ich przeżycia, pomocy socjalnej i psychologicznej poszkodowanym, osłony prawnej oraz ich przygotowania edukacyjnego i sprawnościowego do radzenia sobie w czasie katastrof, klęsk żywiołowych i konfliktów zbrojnych oraz bezpośrednio po nich.

3 Ochrona Ludności w Polsce Głównym ogniwem ochrony ludności, wykonującym działania zarówno doraźne, z zakresu reagowania na zagrożenia, ale także stosownego planowania, są naczelne i centralne organizacje administracji publicznej, czyli Ministrowie, Komendant Państwowej Straży Pożarnej, szef Obrony Cywilnej Kraju oraz naczelni inspektorzy. Bezpośrednią realizacją zadań z zakresu ochrony ludności zajmują się terenowe organy administracji publicznej wojewodowie, starostowie, burmistrzowie, wójtowie, prezydenci miast (Komórka odpowiedzialna Urzędu Miejskiego - Centrum Zarządzania Kryzysowego), i marszałkowie województw.

4 Ochrona Ludności w Polsce Bezpośrednią ochroną ludności w Polsce zajmują się w pierwszej kolejności państwowe służby ratownicze: Państwowa Straż Pożarna, zawodowe straże pożarne i Ochotnicze Straże Pożarne, państwowe ratownictwo medyczne, chemiczne, techniczne morskie, radiacyjne, organizacje ratownicze o charakterze społecznym (GOPR, TOPR, WOPR, PCK), komercyjne firmy ratownicze. W dalszej kolejności publicznego, jak ochroną ludności zajmują się służby ochrony bezpieczeństwa i porządku Policja, Straże Gminne (Miejskie), Służba Ochrony Kolei prywatne agencje ochrony. Jeżeli instytucje te nie są w stanie sprostać sytuacji kryzysowej, działania z zakresu ochrony ludności wykonują : Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej. Ochrona ludności to także działania o charakterze psychologicznym, prowadzone przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne, poprzez powoływanie Ośrodków Interwencji Kryzysowej, oraz udzielania przez fachowców wsparcia dla ratowników w czasie prowadzenia operacji ratunkowych. Ochrona ludności przyjmuje także wymiar prawny, poprzez ratyfikację międzynarodowych zasad, broniących żywotnych interesów obywateli, jak np. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, czy Europejska Konwencja Praw Człowieka.

5 Podział Ochrony Ludności Ochrona ludności dzieli się na ochronę zbiorową oraz indywidualną. Na poziomie zbiorowym prowadzona jest przez instytucje i przejawia się działaniami takimi, jak ewakuacja, tworzenie miejsc schronienia, wykrywanie zagrożeń i alarmowanie o nich. Na poziomie indywidualnym dokonuje się ona przez działania obywateli, jak: Znajomość zasad, tras i miejsc ewakuacji. Znajomość sygnałów alarmowych podejmowanych po ich usłyszeniu. oraz stosownych działań Posiadanie indywidualnych środków posługiwania się nimi oraz ich konserwacja. ochrony, umiejętność Znajomość zasad przygotowania własnego mieszkania, budynku, ujęcia wody i środków żywnościowych do ochrony przed skutkami katastrof i kryzysów. Znajomość zasad poszkodowanym. udzielania pierwszej pomocy osobom Umiejętność samodzielnego likwidowania zarzewi różnych katastrof, np. pożarów.

6 Struktura Ochrony Ludności w Polsce CZAS POKOJU OCHRONA LUDNOŚCI KLĘSKI ŻYWIOŁOWE, STANY PODWYŻSZONEJ GOTOWOŚCI OBRONNEJ PAŃSTWA, CZAS WOJNY Zarządzanie Kryzysowe Krajowy system ratowniczo-gaśniczy System powiadamiania ratunkowego Ochrona infrastruktury krytycznej Systemy monitorowania i powiadamiania, System Wczesnego Ostrzegania Obrona Cywilna Kraju Powszechna samoobrona Formacje Obrony Cywilnej Budowle ochronne i urządzenia specjalne System Wykrywania i Alarmowania

7 Planowanie działań w zakresie ochrony ludności OCHRONA LUDNOŚCI Zarządzanie Kryzysowe Obrona Cywilna Kraju Plan Zarządzania Kryzysowego Miasta Dąbrowa Górnicza Plan Obrony Cywilnej Miasta Dąbrowa Górnicza

8 Zarządzanie Kryzysowe Zarządzanie Kryzysowe - jest to działalność organów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej (definicja sformułowana w art. 2 ustawy o zarządzaniu kryzysowym) Sytuacja kryzysowa - sytuacja wpływającą negatywnie na poziom bezpieczeństwa ludzi, mienia w znacznych rozmiarach lub środowiska, wywołującą znaczne ograniczenia w działaniu właściwych organów administracji publicznej ze względu na nieadekwatność posiadanych sił i środków (definicja sformułowana w art. 3 pkt 1 ustawy o zarządzaniu kryzysowym)

9 Współdziałanie podmiotów Zarządzania Kryzysowego podczas akcji pożar w budynku mieszkalnym Rejestracja zdarzenia i wymiana informacji z WCZK i PCZK za pomocą programu e-czk w oparciu o Standardowe Procedury Operacyjne (wsparcie w przypadku zagrożenia przekraczającego możliwości działania służby dyżurnej miasta ) Mieszkania socjalne i wsparcie materialno - finansowe dla najbardziej poszkodowanych (WGKiM + MOPS) Lekarz Koordynator Ratownictwa Medycznego Urząd Miejski w Dąbrowie Górniczej Stanowisko Kierowania Prezydenta Miasta (Centrum Zarządzania Kryzysowego + Straż Miejska) Informacja dla służb o zaistniałym zdarzeniu Prezydent Miasta Powiatowy Zespół Zarządzania Kryzysowego (wsparcie i organizacja działań w przypadku zagrożenia przekraczającego możliwości działania służby dyżurnej miasta i/lub sił i środków własnych) Ewakuacja czasowe miejsce pobytu (wsparcie socjalno-bytowe oraz pomoc psychologiczna) CZK+ Wydział Zdrowia + MOPS Transport ewakuowanej ludności z/g z zawartymi porozumieniami (CZK + Policja + Straż Miejska) Dowódca akcji Hospitalizacja lub zastępcze miejsca szpitalne Informacja o poszkodowanych i miejscach ich przebywania w placówkach szpitalnych Organizacja transportu ewentualnych ofiar śmiertelnych do prosektorium Zespół Koordynujący Służby + Naczelnicy/Kierownicy Wydziałów UM (CZK+WGK+WZA+PI NB+WPS) Punkt informacyjny informacja prasowa UM + przedstawiciel służby kierującej akcją Służby techniczne i sprzęt specjalistyczny wspierający akcję

10 OBRONA CYWILNA Obrona cywilna w Polsce stanowi system o sprecyzowanych zadaniach, strukturach i formach działania. Jest zespolona ze wszystkimi szczeblami administracji państwowej i samorządowej, podmiotami gospodarczymi (niezależnie od osobowości prawnej), organizacjami społecznymi oraz z całym społeczeństwem. Siłą obrony cywilnej jest jej powszechność, oznacza to, że wszyscy obywatele naszego kraju uczestniczą w ochronie grup ludzi, którzy znaleźli się w sytuacji zagrożenia.

11 POJĘCIE OBRONY CYWILNEJ ZESTAW ZADAŃ (WG PROTOKOŁÓW DODATKOWYCH DO KONWENCJI GENEWSKICH) NAZWA ORGANIZACJI (UJĘCIE ORGANIZACYJNE) OBRONA NIEMILITARNA PAŃSTWA (UJĘCIE FUNKCJONALNE CZĘŚĆ LUB CAŁOŚC DZIAŁAŃ)

12 OBRONA CYWILNA - DEFINICJE obrona cywilna oznacza wypełnienie wszystkich lub niektórych zadań humanitarnych wymienionych poniżej, mających na celu ochronę ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych lub klęsk żywiołowych i przezwyciężenie ich bezpośrednich następstw, jak też zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania. art. 61 I Protokołu Dodatkowego do Konwencji Genewskich wszystkie przygotowania i środki przedsięwzięte do minimalizacji efektów nieprzyjacielskiego ataku na ludność cywilną Joint Doctrine for Civil Military Operations (JP ) system przedsięwzięć mających na celu ochronę ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury, ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny oraz współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i usuwaniu ich skutków. Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979.

13 ZADANIA OBRONY CYWILNEJ OBEJMUJĄ W SZCZEGÓLNOŚCI: 1. Służbę ostrzegawczą; 2. Ewakuację; 3. Przygotowanie i organizowanie schronów; 4. Obsługę środków zaciemnienia; 5. Ratownictwo; 6. Służby medyczne, włączając w to pierwszą pomoc oraz opiekę religijną; 7. Walkę z pożarami; 8. Wykrywanie i oznaczanie stref niebezpiecznych; 9. Odkażanie i inne podobne działania ochronne; 10. Dostarczanie doraźnych pomieszczeń i zaopatrzenia; 11. Doraźną pomoc dla przywrócenia i utrzymania porządku w strefach dotkniętych klęskami; 12. Doraźne przywrócenie działania niezbędnych służb użyteczności publicznej; 13. Doraźne grzebanie zmarłych; 14. Pomoc w ratowaniu dóbr niezbędnych dla przetrwania; 15. Dodatkowe rodzaje działalności, niezbędne dla wypełnienia któregoś z zadań wyżej wymienionych, w tym planowanie i prace organizacyjne.

14 OBOWIĄZEK OBYWATELI W ZAKRESIE OBRONY CYWILNEJ POLEGA NA ODBYWANIU: służby w obronie cywilnej, (formacje OC oraz stanowiska w administracji rządowej i innych organach państwowych, instytucjach państwowych, urzędach administracji samorządu terytorialnego oraz w przedsiębiorstwach i innych jednostkach organizacyjnych wg Rozporządzenia Rady Ministrów), przysposobienia obronnego młodzieży szkolnej, szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony ludności, wykonywaniu innych zadań przewidzianych w ustawie. Art. 139 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. nr 241, poz. 2416, z późn. zm.)

15 POWSZECHNA SAMOOBRONA LUDNOŚCI W ramach przygotowania do samoobrony osoby posiadające obywatelstwo polskie mogą być zobowiązane do: Przygotowania ochrony budynku lub lokalu mieszkalnego oraz mienia osobistego i indywidualnego Zabezpieczenia własnych źródeł wody pitnej i środków spożywczych przed zanieczyszczeniem lub skażeniem; Utrzymywania i konserwacji posiadanego oraz przydzielonego sprzętu i środków ochrony; Utrzymywania i konserwacji domowych pomieszczeń ochronnych; Wykonywania innych przedsięwzięć mających na celu ochronę własnego życia, zdrowia i mienia oraz udzielania pomocy poszkodowanym. Obowiązki te nakładają wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast). Szczegółowo zagadnienie szkolenia regulują: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin (Dz.U. Nr 96, poz.850); Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 września 1993 r. w sprawie powszechnej samoobrony ludności (Dz.U. Nr 91, poz.421); Wytyczne Szefa Obrony Cywilnej Kraju w sprawie zasad organizacji i sposobu przeprowadzania szkoleń z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej z dnia 21 kwietnia 2009 r.

16 POWSZECHNA SAMOOBRONA LUDNOŚCI Obowiązek szkolenia ludności w zakresie powszechnej samoobrony obejmuje każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej. Szczegółowo reguluje to art. 168 i 173 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP Rozdział 4, Powszechna samoobrona ludności ( Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz z późn. zm.). Osoby posiadające obywatelstwo polskie, zdolne ze względu na stan zdrowia podlegają obowiązkowi szkolenia ludności w zakresie powszechnej samoobrony. Szkolenie ludności w zakresie powszechnej samoobrony ma na celu przygotowanie do samoobrony przed środkami masowego rażenia oraz innymi działaniami nieprzyjaciela. Szkolenie to przeprowadza się w formie zajęć podstawowych lub ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia praktyczne mogą polegać również na udziale w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.

17 POWSZECHNA SAMOOBRONA LUDNOŚCI Zajęcia podstawowe prowadzi się w formie zorganizowanego szkolenia lub w formie samokształcenia. Mają one na celu teoretyczne przygotowanie ludności do wykonywania zadań samoobrony. Ćwiczenia praktyczne polegają na wykonywaniu przedsięwzięć mających na celu nabycie praktycznych umiejętności ochrony własnego zdrowia i życia, gospodarstwa domowego oraz udzielania pomocy poszkodowanym.

18 POWSZECHNA SAMOOBRONA LUDNOŚCI Organizowaniem szkolenia ludności w zakresie powszechnej samoobrony kierują właściwi terenowo szefowie obrony cywilnej, wykorzystując do tego celu istniejącą bazę formacji obrony cywilnej. Zajęcia podstawowe przeprowadza się w cyklu pięcioletnim, nie więcej niż dwa razy w roku, w czasie wolnym od pracy, w wymiarze: 1) do 4 godzin - w dzień roboczy, 2) do 8 godzin - w dzień ustawowo wolny od pracy.

19 POWSZECHNA SAMOOBRONA LUDNOŚCI Wójt lub burmistrz (prezydent miasta), nakładając w zakresie przygotowań do samoobrony, określa sposoby: na obywateli obowiązki 1. postępowania po ogłoszeniu sygnałów alarmowych, 2. przygotowania do ochrony lokali, budynków mieszkalnych i gospodarczych, żywności, wody, płodów rolnych i pasz, 3. utrzymywania w należytym stanie technicznym sprzętu i środków ochrony, 4. przygotowania i wykorzystania domowych pomieszczeń ochronnych, 5. postępowania w rejonach porażenia, klęsk żywiołowych i innych zagrożeń oraz udzielania pomocy poszkodowanym. W celu realizacji przedsięwzięć, o których mowa w ust. 1, wójt lub burmistrz (prezydent miasta): 1. dokonuje organizacyjnego podziału zadań dla bloków, zespołów budynków i kwartałów, zlecając ich wykonanie właścicielom budynków, administracji lokali, zespołom i samorządom mieszkańców, 2. Zapewnia uwzględnienie w planach obrony cywilnej zadań w zakresie powszechnej samoobrony, 3. dokonuje kontroli przygotowań w zakresie samoobrony.

20 ŚWIADCZENIA RZECZOWE I OSOBISTE Aktualnie obowiązująca ustawa o powszechnym obowiązku obrony zagadnieniu świadczeń na rzecz obrony poświęca Dział VII, według którego można dokonać następującego podziału świadczeń: świadczenia osobiste w czasie pokoju Rozdział I; świadczenia rzeczowe w czasie pokoju Rozdział II; świadczenia w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny Rozdział III; świadczenia szczególne Rozdział IV. Świadczenia na rzecz obrony stanowią integralną część systemowych rozwiązań obronnych. Obowiązek świadczeń spoczywa na urzędach i instytucjach państwowych, organach samorządu terytorialnego, w końcu na wszystkich podmiotach prowadzących działalność gospodarczą na terenie kraju oraz osobach fizycznych. Mając na uwadze obowiązujące akty prawne można wskazać, iż: świadczenia osobiste - polegają na wykonaniu w ustalonym czasie rożnego rodzaju prac doraźnych na rzecz przygotowania obronnego państwa; świadczenia rzeczowe - polegają na oddaniu do używania posiadanych rzeczy ruchomych i nieruchomości na cele obronne państwa; świadczenia szczególne - polegają na odpłatnym dostosowaniu, przystosowaniu, gromadzeniu, przechowywaniu i konserwacji odpowiednio nieruchomości, obiektów budowlanych (przebudowywanych i rozbudowywanych), przedmiotów niezbędnych do wykonania zadań na rzecz Sił Zbrojnych.

21 ŚWIADCZENIA RZECZOWE I OSOBISTE Według aktualnie obowiązującego stanu prawnego problematykę świadczeń, prócz ustawy o powszechnym obowiązku obrony, regulują: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 października 2004 r. w sprawie świadczeń osobistych na rzecz obrony w czasie pokoju (Dz. U. z 2004 r. Nr 229, poz z późn. zm.) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie świadczeń osobistych i rzeczowych na rzecz obrony w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny (Dz. U. z 2004r. Nr 203, poz z późn. zm.).

22 ŚWIADCZENIA RZECZOWE I OSOBISTE Obowiązkowi wykonywania świadczeń osobistych, jak stanowi art. 200 oraz art. 216 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają osoby w wieku od szesnastego do sześćdziesiątego roku życia. Ustawodawca wskazuje jednak, iż na te osoby można nałożyć takie świadczenie pod warunkiem posiadania obywatelstwa polskiego

23 ŚWIADCZENIA RZECZOWE I OSOBISTE Obowiązkowi świadczeń nie podlegają: osoby wybrane do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej lub organów samorządu terytorialnego na czas pełnienia mandatu; żołnierze pełniący czynną służbę wojskową oraz osoby, którym doręczono kartę powołania do tej służby, jeżeli termin stawienia się do służby koliduje z terminem wykonania świadczenia; poborowi odbywający zasadniczą służbę w obronie cywilnej lub służbę zastępczą; osoby, wobec których orzeczono stałą lub długotrwałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym, osoby uznane za całkowicie niezdolne do pracy oraz samodzielnej egzystencji albo całkowicie niezdolne do pracy, jak również osoby zaliczone do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności sędziowie, prokuratorzy, funkcjonariusze Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Biura Ochrony Rządu, Straży Granicznej, Służby Więziennej, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Ochrony Kolei oraz pracownicy specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych w jednostkach organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez ministrów, kierowników urzędów centralnych, wojewodów, Prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz Krajową Radę Radiofonii i Telewizji; kobiety w ciąży i w okresie sześciu miesięcy po odbyciu porodu oraz osoby sprawujące opiekę nad dziećmi do lat ośmiu; osoby sprawujące opiekę nad wspólnie z nimi zamieszkałymi dziećmi od lat ośmiu do szesnastu, osobami, wobec których orzeczono stałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym lub uznanymi za całkowicie niezdolne do pracy oraz samodzielnej egzystencji albo zaliczonymi do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, a także osobami obłożnie chorymi, jeżeli opieki tej nie można powierzyć innym osobom; osoby zatrudnione na stanowiskach kierowników publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz na stanowiskach w opiece społecznej i placówkach opiekuńczo wychowawczych.

24 ŚWIADCZENIA RZECZOWE I OSOBISTE Osobom, na które zostały nałożone świadczenia, z chwilą zakończenia ich wykonywania przysługują następujące należności: zwrot kosztów przejazdu z miejsca zameldowania na pobyt stały lub czasowy do miejsca wykonywania świadczenia i z powrotem, koszty wykorzystania przez kuriera własnego pojazdu, ryczałt godzinowy w wysokości wynagrodzenia za pracę, 1/178 kwoty minimalnego należności pieniężne w związku z wykonywaniem świadczenia w czasie pracy lub w czasie urlopu. Należności te są naliczane oraz wypłacane na podstawie odrębnych przepisów prawnych. Wypłata należności osobie, która wykonała świadczenie, do którego była zobowiązana na podstawie decyzji administracyjnej, następuje przez złożenie odpowiedniego wniosku do kierownika jednostki organizacyjnej na rzecz, którego realizowała zadania.

25 Daniel Ujdak Instruktor Obrony Cywilnej Inspektor Centrum Zarządzania Kryzysowego Urząd Miejski w Dąbrowie Górniczej