The World s Dental Newspaper Polish Edition. ISSN X LISTOPAD 2008 CENA: 9,50 zł VOL. 6, NR 11

Transkrypt

1 DENTAL TRIBUNE The World s Dental Newspaper Polish Edition ISSN X LISTOP 2008 CENA: 9,50 zł VOL. 6, NR 11 OPINIE PRAKTYKA PERSPEKTYWY WYDARZENIA Ekonomiczny niepokój Wobec problemów ekonomicznych w USA jedną z pierwszych dziedzin, w której dojdzie do spadku obrotów, może być profilaktyka stomatologiczna. Wykazano jednak, że zależność między wzrostem bezrobocia i spadkiem zainteresowania profilaktyką nie musi wynikać z problemów finansowych pacjentów. Leczenie interdyscyplinarne Piękny uśmiech to marzenie wszystkich pacjentów. W jaki sposób osiągnąć sukces? Jak przywrócić estetykę i funkcję? Na te pytania odpowiedział nam prof. Vincent Kokich z Uniwersytetu Waszyngtońskiego w Seattle, prezentując przypadki ze swojej długoletniej praktyki. Informatyka stomatologiczna O tym, czym jest informatyka stomatologiczna, jakie są jej praktyczne zastosowania i jakie daje możliwości rozwoju gabinetu rozmawialiśmy z dr. Titusem Schleyerem adiunktem i dyrektorem Center for Dental Informatics w School of Dental Medicine Universytetu w Pittsburgu. Dentamed 2008 Dolnośląskie Targi Stomatologiczne DENTAMED, odbywające się we Wrocławiu, na stałe już wpisały się w kalendarz imprez dentystycznych, w których nie można nie uczestniczyć. W tym roku ( listopada) Targi odbyły się już po raz siódmy. Zapraszamy do przeczytania i zobaczenia relacji. Strona 2 Strona 9 Strona 14 Strona 23 Nie będzie podwyżki wyceny świadczeń w 2009 r. Marzena Bojarczuk, Dental Tribune Polska Zaledwie kilka miesięcy temu władze Narodowego Funduszu Zdrowia zapowiadały, że w przyszłym roku będzie więcej pieniędzy na leczenie. Teraz oświadczają, że w 2009 r. Fundusz nie planuje podwyższenia wyceny świadczeń. Aktualności NRL o punktach edukacyjnych Naczelna Rada Lekarska wydała stanowisko w sprawie sposobu zaliczania punktów edukacyjnych uzyskanych przed 6. listopada 2004 r., tj. przed wejściem w życie Rozporządzenia MZ w sprawie sposobów dopełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów. Rada ustaliła, że do I. okresu rozliczeniowego zalicza się wszystkie punkty uzyskane po 27. września 1997 r. W przypadku, gdy lekarz nie posiada żadnego dokumentu określającego liczbę godzin lub szczegółowy program szkolenia, należy przyjąć, że każdy dzień udziału w kursie medycznym i kongresie naukowym to 6 godz. szkolenia, a każdy dzień udziału w zjeździe, konferencji lub sympozjum naukowym to 5 godz. szkolenia. Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami Narodowego Funduszu Zdrowia, w przyszłym roku wydatki na świadczenia medyczne miały wzrosnąć o prawie 6 mld zł do 53,6 mld zł. Średni wzrost nakładów na poszczególne rodzaje świadczeń opieki zdrowotnej w 2009 r. szacowano na 5,5%. Nie planowano jedynie zwiększenia wydatków na świadczenia z zakresu ratownictwa medycznego, a środki przeznaczone na refundację leków miały być o 1,6% mniejsze niż w tym roku. We wszystkich pozostałych zakresach świadczeń zapowiadano wzrost nakładów. Te optymistyczne zapowiedzi wynikały m.in. ze zmiany systemu rozliczania kosztów świadczeń pomiędzy Funduszem a świadczeniodawcami i wprowadzenia w zakresie lecznictwa szpitalnego systemu Jednorodnych Grup Pacjentów. Tymczasem Prezes NFZ Jacek Paszkiewicz oświadczył, że w związku z kryzysem finansowym i realnym pogorszeniem koniunktury, Fundusz nie będzie już dysponował takimi nadwyżkami finansowymi, jak do tej pory i w związku z tym nie planuje podwyżki wyceny świadczeń. Zdaniem Prezesa, w przyszłym roku ściągalność składki zdrowotnej może być niższa niż obecnie. Rok 2009 będzie też pierwszym od lat, gdy do NFZ nie wpłyną dodatkowe pieniądze wynikające ze wzrostu poziomu składki. Będziemy bazować tylko na wzroście gospodarczym, dlatego plan finansowy na 2009 r. tylko minimalnie różni się od tegorocznego. W takiej sytuacji należy bardzo wstrzemięźliwie podchodzić do kwestii wartości kontraktów ze świadczeniodawcami na rok następny powiedział J. Paszkiewicz. Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia wyjaśnia, że w przyszłym roku ceny świadczeń zdrowotnych, kontraktowanych przez Fundusz będą stabilizowane, świadczeniodawcy nie mogą zatem liczyć na wzrost wyceny punktu na takim poziomie, jak to miało miejsce w 2008 r. Zapewnia jednocześnie, że NFZ planuje zwiększenie dostępności leczenia dla pacjentów poprzez zwiększanie liczby zakontraktowanych świadczeń. DT GENT s.c. ul. Grzegórzecka Kraków tel fax biuro@gendex.pl Dzięki GXCB-500, stworzonemu na bazie i-cat, planowanie wszelkich zabiegów w Twoim gabinecie stało się łatwiejsze. Perfekcyjny dla implantologii, GXCB-500 obrazuje struktury tkankowe w postaci wirtualnej, eliminując ryzyko błędnej oceny przebiegu kanału żuchwy lub osłabionej kości. GXCB-500 oferuje kompletne trójwymiarowe zdjęcia i z łatwością daje się przełączyć w tryb panoramicznych zdjęć 2D, bez konieczności zmiany sensora. Towarzyszy temu niespotykana jakość skanów i rewelacyjnie krótki czas rekonstrukcji obrazu. Nowy wymiar diagnostyki w przystępnej cenie tylko od firmy Gendex. Aby dowiedzieć się więcej odwiedź KaVo Polska Sp. z z o.o. Ul. ul. Pomorska 251 p Łódź Tel. tel Fax. fax biuro@kavo.com biuro@kavo.com Odkryj nowy GXCB najnowszą technologię w obrazowaniu 3D Standardowy skan - 8x8 cm Rozszerzona średnica skanu (EDS) 14x8 cm Czas skanowania - 8,9 sekundy Czas rekonstrukcji 3D - mniej niż 20 sekund Małe rozmiary plików dla łatwego przesyłania danych Łatwa instalacja, małe wymiary

2 2 Opinie DENTAL TRIBUNE Polish Edition Ograniczanie kosztów w gabinecie stomatologicznym teraz i w przyszłości Jerry Gordon, USA Większość osób zdaje sobie sprawę z tego, że opieka stomatologiczna może być kosztowna zwłaszcza przy wieloletnich zaniedbaniach w zakresie zdrowia zębów i jamy ustnej. Istnieje wiele czynników wpływających na obciążenia finansowe, m.in.: wzrost kosztów edukacji stomatologicznej, wydatki gabinetu, koszty pracowni protetycznej, wyposażenie i wiele innych. Wprowadzone w ostatnich latach regulacje prawne i zmiany w organizacji edukacji przed- i podyplomowej umożliwiają higienistkom stomatologicznym, po dodatkowych szkoleniach, wykonywanie wielu zabiegów, które do tej pory mieściły się w zakresie zadań i czynności wykonywanych przez dyplomowanych dentystów. Autorzy takich rozwiązań argumentują, że zwiększa to dostęp do obszarów stomatologii, cieszących się dużym zainteresowaniem pacjentów. Istnieje jednak zagrożenie, że wielu pacjentów trafi do gabinetów niewykwalifikowanych pracowników, płacąc za usługi kwoty porównywalne do cen zabiegów wykonywanych przez dyplomowanych lekarzy dentystów. Unia Europejska zabrania eksportu rtęci, ale nie amalgamatu Anke Schiemann, Dental Tribune International Zakaz eksportu rtęci w obrębie Unii Europejskiej od r nie będzie obejmował amalgamatu stomatologicznego. Komisja ogłosiła ten zakaz pod koniec września. Takie regulacje mają na celu zmniejszenie zagrożeń dla zdrowia. Nowe przepisy będą także zobowiązywały do przechowywania rtęci, która już znajduje się w Europie w taki sposób, aby nie stwarzała ona zagrożenia. Rtęć i jej związki są bardzo toksyczne dla ludzi, a w wysokich dawkach mogą prowadzić nawet do zgonu. Choć zużycie rtęci na świecie spada, to nadal jest to substancja stosowana na niewielką skalę w górnictwie złota, w przemyśle oraz podczas produkcji monomeru chlorku winylu, z którego uzyskuje się tworzywo PCV. Unia Europejska zakończyła wydobywanie rtęci w r. 2001, pozostaje jednak jej głównym światowym eksporterem, dostarczając ok. 25% wykorzystywanej na świecie rtęci. DT W najgorszej sytuacji są osoby niezamożne, rodziny o niskich dochodach, osoby bezrobotne. Mogą one jednak skorzystać z pewnych możliwości, jakie daje im obowiązujący w wielu krajach system kształcenia lekarzy. Jedną z nich jest leczenie się na uczelni medycznej lub w szpitalnej klinice stomatologicznej. Pacjenci są leczeni dokładnie i bezpiecznie przez stażystów lub studentów stomatologii pod nadzorem dyplomowanych dentystów. Chociaż leczenie zajmuje zwykle więcej czasu niż w prywatnym gabinecie stomatologicznym, koszty są znacznie mniejsze, bowiem większość z nich mieści się w zakresie świadczeń Następny, proszę! gwarantowanych, finansowanych ze środków publicznych. Dla osób korzystających z prywatnej opieki stomatologicznej ważne jest zapoznanie się ze wszystkimi możliwościami leczniczymi i kosztami każdej z nich. Wwiększości przypadków, pacjentów częściej stać na protezy ruchome niż stałe, usunięcie zęba kosztuje mniej niż leczenie kanałowe, a amalgamatowe wypełnienia są tańsze niż białe. Mimo, że bardziej ekonomiczne rozwiązania zazwyczaj nie są ani najlepsze, ani najbardziej estetyczne, powinny być uwzględniane w przypadku pacjenta, dla którego najważniejszy jest aspekt finansowy. Dentyści mogą oferować zniżki emerytom i uczestniczyć w progra- Kontakt drjdmd@comcast.net mach, takich jak CHIP w USA, które obejmują nieubezpieczone dzieci i nastolatki. Opłaty za usługi stomatologiczne mają duże znaczenie dla osób o niskich dochodach. Wiele gabinetów stomatologicznych w USA uczestniczy w bezinteresownych programach, np. oferowanych przez CareCredit. Programy te umożliwiają zakwalifikowanym do nich uczestnikom korzystanie z opieki stomatologicznej z odroczeniem płatności do roku bez dodatkowych kosztów. Możliwe, że najprostszy sposób na ograniczenie kosztów leczenia stomatologicznego jest także sposobem najlepszym. Są nim regularne wizyty u dentysty. Pacjenci, którzy przychodzą na kontrole stomatologiczne 2 razy w roku, zachowują prawidłową O wydawcy Wydawca : Biuro w Polsce: Dental Tribune Polska Sp. z o.o. Al. Jerozolimskie 44, Warszawa Tel.: (22) Fax: (22) info@d-t.pl Zespół redakcyjny: Konsultacja naukowa: Prof. zw. dr hab. med. Leszek Kryst Redaktor naczelna: Magdalena Wojtkiewicz-Stępień m.wojtkiewicz@d-t.pl Tłumacze: Ewa Aleksińska Marcin Aleksiński Ewa Ganowicz Redakcja i korekta tekstów: Marzena Bojarczuk Marketing i reklama: Grzegorz Rosiak, g.rosiak@d-t.pl Tel.: (22) Informacje w sprawie prenumeraty: Dental Tribune Polska Sp. z o.o., info@d-t.pl Tel.: (22) Nakład: egz. Wydawca i redakcja nie ponoszą odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń. Publikacja ta jest przeznaczona dla osób uprawnionych do wystawiania recept oraz osób prowadzących obrót produktami leczniczymi w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. Nr 126, poz. 1381, z późn. zmianami i rozporządzeniami). Redakcja Dental Tribune dokłada wszelkich starań, aby publikować artykuły kliniczne oraz informacje od producentów jak najrzetelniej. Nie możemy odpowiadać za informacje, podawane przez producentów. Wydawca nie odpowiada również za nazwy produktów oraz informacje o nich, podawane przez ogłoszeniodawców. Opinie przedstawiane przez autorów nie są stanowiskiem redakcji Dental Tribune. DENTAL TRIBUNE The World s Dental Newspaper Dental Tribune makes every effort to report clinical information and manufacturer s product news accurately, but cannot assume responsibility for the validity of product claims, or for typographical errors. The publishers also do not assume responsibility for product names or claims, or statements made by advertisers. Opinions expressed by authors are their own and may not reflect those of Dental Tribune International. DENTAL TRIBUNE Published by President/CEO Peter Witteczek p.witteczek@dental-tribune.com Publisher Torsten Oemus Executive Vice President Finance Group Editor Dan Wunderlich Daniel Zimmermann d.wunderlich@dental-tribune.com d.zimmermann@dental-tribune.com License Inquiries Managing Editor Jeannette Enders Jörg Warschat j.enders@dental-tribune.com j.warschat@dental-tribune.com Product Manager Accounting Bernhard Moldenhauer Manuela Hunger b.moldenhauer@dental-tribune.com m.hunger@dental-tribune.com Production Executive Marketing & Sales Services Gernot Meyer Daniela Zierke g.meyer@dental-tribune.com d.zierke@dental-tribune.com Ad Production Manager Design Manager Marius Mezger Matthias Abicht m.mezger@dental-tribune.com m.abicht@dental-tribune.com Regional Offices Europe Daniela Zierke Holbeinstr , Leipzig Germany Tel.: Fax: info@dental-tribune.com Asia Pacific Tony Lo Room A, 26F, 389 King s Road North Point, Hong Kong Tel.: Fax: The Americas Anna Wlodarczyk 213 West 35 th Street, Suite 801 New York, NY Tel.: Fax: , Dental Tribune International GmbH. All rights reserved.

3 DENTAL TRIBUNE Polish Edition Opinie 3 Ekonomiczny niepokój wpływa na poziom troski o stan zębów Daniel Zimmermann, Dental Tribune International Wobec problemów ekonomicznych w USA jedną z pierwszych dziedzin, w której dojdzie do spadku obrotów, może być profilaktyka stomatologiczna. Wyniki nowego badania, opublikowane w internetowym wydaniu Health Services Research wykazują, że zależność między wzrostem bezrobocia i spadkiem zainteresowania profilaktyką stomatologiczną nie musi wynikać z problemów finansowych pacjentów. W Seattle na każde osób, które utraciły pracę notuje się spadek częstości stomatologicznych wizyt kontrolnych o 1,2%. Spadek był większy na obszarze Spokane, gdzie taki sam wzrost liczby osób bezrobotnych wiązał się ze zmniejszeniem częstości wizyt profilaktycznych o 5,95%. Jest to tym bardziej godne uwagi, że badano osoby posiadające ubezpieczenie zdrowotne, obejmujące standardową opiekę stomatologiczną. Stwierdziliśmy, że wysoki poziom bezrobocia wpływa na psychikę pacjentów mówi główny autor badań, Brian Quinn. Nawet osoby pracujące lub posiadające pracujących partnerów albo małżonków mogą odczuć wpływ rosnącego bezrobocia, jeśli obawiają się utraty pracy lub podobnych problemów bliskich osób dodaje. Dyrektor programowy projektu Robert Wood Johnson stwierdził, że stres związany z obawami o utrzymanie pracy może spowodować, że dbałość o stan zdrowia własnych zębów przestanie być przedmiotem troski. Będąc pod wpływem stresu, możemy ignorować wszystko, co w danej chwili nie wydaje nam się ważne mówi Johnson. B. Quinn podkreśla, że ponieważ profilaktyka jest zwykle tańsza niż leczenie odtwórcze zębów, osoby odpowiedzialne za opracowywanie planów leczenia stomatologicznego i polityki zdrowotnej powinny być zainteresowane promowaniem zabiegów higienicznych i wizyt kontrolnych, szczególnie w okresach wysokiego bezrobocia. DT Badacze przeanalizowali informacje dotyczące wizyt stomatologicznych zgromadzone w okresie 10 lat w metropoliach Seattle i Spokane przez Washington Dental Services największą instytucję ubezpieczeniową w dziedzinie stomatologii w USA, która ubezpiecza ok. 1/3 mieszkańców kraju. Autorzy porównali zebrane informacje z danymi dotyczącymi bezrobocia, uzyskanymi z Bureau of Labor Statistics oraz z Washington s Employment Security Department. Wykluczyli jednocześnie inne przyczyny obserwowanych zależności. higienę jamy ustnej i postępują wg zaleceń dentysty są znacznie mniej narażeni na wystąpienie kosztowniejszych problemów stomatologicznych. Wypełnienie ubytku, gdy jest on jeszcze niewielki, często eliminuje potrzebę leczenia kanałowego lub ekstrakcji i konieczność leczenia protetycznego. Profilaktyka, regularna opieka stomatologiczna i zapoznanie się ze wszystkimi możliwościami leczniczymi są najlepszym rozwiązaniem dla wszystkich pacjentów gabinetu stomatologicznego. W przypadku osób, których nie stać na prywatne leczenie stomatologiczne, należy rozważyć leczenie w uczelni stomatologicznej lub w szpitalnej klinice stomatologicznej. Bezwzględnie należy przestrzegać pacjentów przed korzystaniem z leczenia zębów przez osoby inne niż wykwalifikowany dentysta lub stażysta pod nadzorem dyplomowanego dentysty niezależnie od ograniczeń finansowych. DT

4 Szanowni Państwo, Właśnie zakończyło się najbardziej wszechstronne spotkanie, umożliwiające współpracę specjalistów wszytskich dziedzin stomatologii. Kolejne dopiero za rok. Doroczny Światowy Kongres Stomatologiczny FDI (Annual World Dental Congress, AWDC) w Sztokholmie okazał się wielkim sukcesem. Było to możliwe dzięki ogromnemu wysiłkowi ochotników i pracowników FDI, którzy od lat pracowali, aby zorganizować kolejne wyjątkowe spotkanie. Ponad 180 wykładowców ze wszystkich dziedzin stomatologii przekazało swoim kolegom z całego świata aktualną wiedzę na temat postępu w leczeniu wielu chorób. Jednocześnie odbywały się ważne spotkania biznesowe, które miały na celu ustalenie planu działań wspierających poprawę stanu zdrowia ludzi na całym świecie. Delegaci do Światowego Parlamentu Stomatologicznego (World Dental Parliament) zgodzili się, że jednym z głównych zadań FDI jest wspieranie członkowskich towarzystw stomatologicznych w poszczególnych krajach i ułatwianie ich członkom świadczenia usług stomatologicznych na rzecz społeczeństw. Jako Przewodniczący byłem dumny z tego, że wszystkie stowarzyszenia członkowskie z wielkim zaangażowaniem uczestniczą w trudnych dyskusjach dotyczących wdrożenia takiej formy rejestracji kandydatów do naszego związku, aby koszty naszej pracy rozkładały się na wszystkich w sposób bardziej równomierny. Ceremonia powitalna, otwierająca obrady Kongresu stanowiła połączenie poruszającej prezentacji szwedzkiej kultury i talentów oraz inspirującego przykładu, jaki dawało 2 laureatów naszego najwyższego wyróżnienia List of Honour. Kiedy przed wręczeniem nagród prezentowałem dorobek życiowy dr. Johna M. G. Hunta i Margaret Seward, zgromadzeni goście słuchali z zainteresowaniem, a ich poparcie dla wyróżnionych osób było naprawdę szczere. Wiele osób mówiło mi później, że bardzo poruszył ich fakt obecności wśród nas ludzi, którzy zrobili tak wiele dla podniesienia znaczenia zdrowia jamy ustnej w świadomości ludzi, a także dla prestiżu zawodu dentysty. W swojej przemowie podczas ceremonii otwarcia postanowiłem skupić się na nierównościach w stanie zdrowia populacji światowej. Zauważyłem, że choć istnieją skuteczne środki zapobiegania niemal wszystkim chorobom jamy ustnej, schorzenia te zbierają ciągle ogromne żniwo, pociągając za sobą znaczne koszty zdrowotne, ekonomiczne i socjalne. Zaproponowałem, aby wykorzystać zaangażowanie, możliwości i entuzjazm pracowników FDI oraz ochotników do opracowania i wdrożenia skutecznych programów, które umożliwiłyby podniesienie poziomu opieki stomatologicznej na całym świecie. Po moim wystąpieniu przewodniczący jednej ze zrzeszonych organizacji powiedział, że propozycja zwiększenia opłaty członkowskiej byłaby dla jego stowarzyszenia trudna do zaakceptowania, ale jeśli rzeczywiście FDI skupi się na kwestiach, o których wspomniałem, pieniądze muszą się znaleźć! To tylko jedna z form poparcia, z jaką spotkałem się w ciągu ostatnich dni ze strony naszych członków w związku z misją wspierania działań na rzecz zdrowia jamy ustnej na całym świecie. Dało to zarówno mi, jak całej Radzie, dodatkową energię, aby jeszcze bardziej zintensyfikować nasze wysiłki zmierzające ku realizacji tak szczytnych celów. Jedną z bardzo ważnych decyzji podjętych przez Radę FDI podczas AWDC była decyzja o zorganizowaniu w czerwcu przyszłego roku w Brazylii konferencji poświęconej jednej z najpowszechniejszych chorób, jakie występują na całych świecie próchnicy. Celem konferencji ma być zwrócenie uwagi ten ważny problem zdrowia publicznego w wielu aspektach. Podczas spotkania omówimy sposoby graficznego przedstawiania rozległości chorób Dr Burton Conrod przedstawia swój raport Zgromadzeniu Generalnemu FDI. jamy ustnej. Jednocześnie będziemy poszukiwali nowych metod wczesnej profilaktyki i minimalnej interwencji, aby zminimalizować negatywny wpływ próchnicy zębów na stan zdrowia. Planujemy zapoczątkować serię regionalnych konferencji poświęconych różnym aspektom chorób jamy ustnej. Kolejna historyczna decyzja Rady dotyczyła opracowania propozycji jak najszybszego zorganizowania regionalnego kongresu FDI w Afryce. To spotkanie, oparte na istniejących już przedsięwzięciach, które mają poprawić warunki pracy naszych kolegów w Afryce, będzie stanowiło dla afrykańskich dentystów okazję zyskania dostępu do wartościowych możliwości szkolenia podyplomowego. Będą oni także mogli dowiedzieć się więcej na temat działań FDI oraz doradzić nam, jak możemy razem współdziałać w celu wspierania zdrowia na kontynencie afrykańskim. Znaczenie tego kroku i wsparcie ze strony naszych członków było wyraźnie widoczne w ciągu kolejnych dni, kiedy w wyniku głosowania Zgromadzenia Generalnego 2 miejsca w naszej liczącej 13 członków Radzie zajęli dentyści afrykańscy. Po raz pierwszy w Radzie zasiada więcej niż 1 dentysta z Afryki. Jestem przekonany, że przyniesie to wiele korzyści naszym programom, mającym na celu poprawę stanu zdrowia jamy ustnej i dostęp do opieki stomatologicznej w Afryce. Co roku, podczas AWDC, określamy cel i metody jego osiągania na kolejny rok pracy FDI. Kiedy dziś patrzymy na sukces, jakim był kongres Wybory FDI 2008 Podczas kongresu w r na obsadzenie w drodze wyborów czekało 6 miejsc w Radzie FDI, w tym stanowisko przewodniczącego obrad oraz 10 miejsc w różnych komisjach. Łącznie na dostępne stanowiska zgłoszono 36 nominacji, w tym 7 do Rady oraz 27 na stanowiska w poszczególnych komisjach. Głosowanie nad obsadzeniem wolnych miejsc odbywało się podczas spotkania Zgromadzenia Generalnego B oraz spotkania Rady FDI C. Gratulujemy i witamy nowych członków Rady i komisji FDI, którzy zostali wybrani w Sztokhomie. Rada FDI Członkowie Rady: Dr Emile China (Benin), Prof. Kofo Savage (Nigeria), Prof. Masaki Kambara (Japonia), Dr Peter Engel (Niemcy), Dr Kathryn Kell (USA) Przewodniczący obrad: Dr Greg Chadwick (USA) Komisje FDI Komisja wsparcia członków i komunikacji: Dr Bernard Munnix (Belgia) Komisja praktyki stomatologicznej: Dr Stuart Johnston (Wielka Brytania), Dr Leonard Sizani (Afryka Płd.) Komisja edukacji: Prof. Elmar Reich (Niemcy) Komisja naukowa: Dr Catherine Chaussain (Francja), Prof. Mark Littner (Izrael), Prof. Taner Yucel (Turcja) Komisja ds. światowego rozwoju stomatologii i promocji zdrowia jamy ustnej: Prof. Denis Bourgeois (Francja), Prof. Juan Carlos Llodra Calvo (Hiszpania), Dr Prathip Phantumvanit (Tajlandia) Oświadczenia ws. polityki FDI Zgromadzenie Generalnie FDI przyjęło podczas Dorocznego Światowego Kongresu Stomatologicznego w 2008 r. 3 nowe i 9 zmodyfikowanych oświadczeń dotyczących polityki FDI. Nowe oświadczenia: Rekomendacja badań klinicznych nad materiałami do wypełnień. Szyny ochronne do uprawiania sportów. Substytuty cukru i ich rola w profilaktyce próchnicy. Zmodyfikowane oświadczenia: Poparcie standardów ISO. FDI Jakość implantów stomatologicznych. Zastosowanie akupunktury w stomatologii. Promocja zdrowia zębów dzięki stosowaniu fluoru. Promocja zdrowia zębów dzięki stosowaniu past z fluorem. Promocja zdrowia zębów dzięki stosowaniu fluorkowanej wody. Profilaktyka chorób jamy ustnej. Tytoń a zdrowie jamy ustnej. Rak jamy ustnej. Zgromadzenie Generalne wycofało oświadczenie dotyczące polityki FDI wobec płynu do płukania z błękitem toluidyny. FDI w Sztokholmie, z niecierpliwością oczekujemy możliwości ponownego spotkania i współpracy z przedstawicielami dentystów z całego świata podczas kongresu w Singapurze, który odbędzie się we wrześniu 2009 r. Do zobaczenia w Singapurze! Dr Burton Conrod, Przewodniczący FDI Sekretarz generalna UNICEF Szwecja na forum FDI Dzieci żyją dziś dłużej i lepiej stwierdziła dr Véronique Lönnerblad, sekretarz generalna UNICEF Szwecja, rozpoczynając swoje przemówienie podczas wspólnego forum World Dental Development and Health Promotion Committee oraz Public Health Section w Sztokholmie. Podkreśliła jednak, że pomimo postępu w wielu dziedzinach życia, liczba dzieci umierających przed ukończeniem 5. roku życia jest nadal ogromna i nie można tego stanu zaakceptować. Dr Lönnerblad zauważyła także, że pozostało jeszcze wiele do zrobienia, zanim osiągniemy Milenijne Cele Rozwoju (Millennium Development Goals, MDG). W swoim wystąpieniu skupiła się na punkcie zakładającym zmniejszenie w r umieralności dzieci poniżej 5. roku życia o 2/3 w stosunku do stanu z 1990 r. Możemy patrzeć z nadzieją w przyszłość naszych dzieci, ale tylko pod warunkiem, że zrobimy coś teraz. Dzieci są naszą przyszłością. Tak naprawdę jednak, to my jesteśmy ich przyszłością, ponieważ możemy na nią wpływać powiedziała, apelując: Pomóc im to nasz obowiązek!. Milenijne Cele Rozwoju to międzynarodowe założenia, których spełnienie do 2015 r. zadeklarowało 189 krajów członkowskich Organizacji Narodów Zjednoczonych w porozumieniu z co najmniej 23 organizacjami międzynarodowymi. Określono je na podstawie 8 rozdziałów Milenijnej Deklaracji Narodów Zjednoczonych, którą podpisano we wrześniu 2000 r. Podczas sesji, w której udział brali prof. Hans Rosling oraz inni eksperci światowej klasy analizowano zależności między dobrem stanem zdrowia jamy ustnej a osiągnięciem Milenijnych Celów Rozwoju. Esperci potwierdzili istnienie ścisłego związku pomiędzy zdrowiem jamy ustnej a liczbą dni absencji w szkole, wzrostem dzieci i innymi wskaźnikami rozwoju. Podkreślono, że szkolne programy zdrowotne są właściwym punktem wyjścia dla wszystkich działań związanych z promocją zdrowia wśród dzieci. Ostateczna rezolucja, przyjęta przez wszystkich uczestników forum stanowi apel o ponowne zaangażowanie w kwestie zdrowia jamy ustnej oraz o wspólne dołożenie wszelkich starań, aby do r MDG mogły być osiągnięte. FDI

5 DENTAL TRIBUNE Polish Edition Worldental Communiqué 5 Lista zasłużonych FDI Dr John M. G. Hunt i Margaret Seward zostali oficjalnie wpisani na Listę Zasłużonych FDI (FDI List of Honour), co stanowi najwyższe wyróżnienie naszej organizacji. Na Liście Zasłużonych FDI znajduje się zaledwie 30 osób z całego świata. Dr John M. G. Hunt, który pełnił ostatnio funkcję wewnętrznego dyrektora wykonawczego FDI był także przewodniczącym obrad Zgromadzenia Generalnego FDI. Za pracę na rzecz zawodu lekarza dentysty John Hunt uzyskał w 2001 r. od Jej Wysokości tytuł Oficera Orderu Imperium Brytyjskiego (Officer of the British Empire OBE). Został wybrany na członka Faculty of the General Dental Practitioners w Wielkiej Brytanii. Uzyskał także honorowe członkostwo American Dental Association oraz British Dental Association. Margaret Seward ma w swym dorobku zawodowym imponującą liczbę osiągnięć. Była redaktorem wydawanego przez FDI czasopisma International Dental Journal, a także magazynu Journal of the British Dental Association oraz przewodniczącą komisji komunikacji FDI. Margaret Seward nie tylko pracowała dla FDI, ale także piastowała prestiżowe stanowisko Naczelnego Dentysty Anglii, przewodniczącej General Dental Council i British Dental Association oraz zastępcy dziekana Royal College of Surgeons of England. Nagrody wręczał przewodniczący FDI Burton Conrod, który powiedział: Margaret Seward i dr John Hunt to najbardziej zasłużeni laureaci najwyższego wyróżnienia FDI. Przebieg ich kariery stanowi inspirujący przykład tego, każdy z nas powinien starać się osiągnąć. Oboje poświęcili swoje życie popularyzacji znaczenia zdrowia Dr John Hunt wygłosił mowę akceptacyjną podczas ceremonii otwarcia FDI. Dr Burton Conrod wręczył Margaret Seward certyfikat wpisania na Listę Zasłużonych FDI. jamy ustnej i promocji naszego zawodu, będąc katalizatorami pozytywnych zmian w podejściu do zdrowia jamy ustnej. FDI Konkurs na prezentację plakatową FDI Unilever Przedstawiciele FDI i firmy Unilever wraz ze zwycięzcami konkursu na prezentację plakatową Podczas przyjęcia zorganizowanego w Sztokholmie 24. września 2008 r. ogłoszono 6 zwycięzców tegorocznego konkursu na prezentację plakatową FDI Unilever. Zostali nimi: Ann Andrén Effects on blood pressure in treatment of sleep apnea. Earl Fu Cyclosporine-Ainhibits expression of TIMP-2 in gingival: an indirect way to inhibit MMP-2. Nobuhiro Hanada Physicochemical and immunological research to reduce the dental caries epidemic. Margaretha Koch Clinical endodontics routines reported by general practicing dentists after a programmed education. Åke Tegelberg Improved cognitive functions after treatment with oral appliance in obstructive sleep apnea. Kyoko Watanabe TNF an enhanced MMP-2 expression in dental pulp fibroblasts isolated from decisuous tooth. Do udziału w tegorocznym konkursie zgłoszono ponad 100 prac. Najlepsze plakaty zakwalifikowane do finału wybrano jeszcze przed kongresem. Ich autorów zaproszono do Światowa sieć młodych specjalistów program kształcenia wykładowców międzynarodowych FDI World Dental Federation oraz firma Nobel Biocare podczas Dorocznego Światowego Kongresu Stomatologicznego FDI 2008 zainaugurowały program International Speaker Development Programme (ISDP). Na konferencji prasowej dotyczącej ISDP wystapili: Przewodniczący FDI dr Burton Conrod oraz Dyrektor Wykonawczy FDI dr David Alexander. Zgodnie ze słowami dr. Conroda, celem tego programu jest stworzenie światowej sieci młodych opiniotwórców w zakresie stomatologii. ISDP wybierze po 6 młodych specjalistów w dziedzinie zdrowia jamy ustnej w każdym z rejonów Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz przeszkoli ich pod kątem prezentacji i umiejętności przywódczych podczas tradycyjnych spotkań na żywo oraz wirtualnie, za pośrednictwem Internetu. Firma Nobel Biocare posiada wieloletnie doświadczenie w nawiązywaniu w celach edukacyjnych współpracy z uniwersytetami na całym świecie. Od r firma sfinalizowała porozumienia o współpracy z 8 uniwersytetami w USA. Przedstawiciele Nobel Biocare zapowiadają, że chcą nauczyć 25% wszystkich studentów stomatologii pracy z ich implantami i systemami C/CAM. W listopadzie ubiegłego roku, podczas kongresu FDI w Dubaju, King Saud University stał się pierwszą uczelnią stomatologiczną na Środkowym Wschodzie, która przyłączyła się do sieci uniwesytetów. Dr Conrod powiedział, że współpraca z firmą Nobel Biocare będzie kolejnym ważnym etapem na drodze do osiągnięcia celu FDI, jakim jest poprawa zdrowia jamy ustnej ludzi na całym świecie. Zgłoszenia do programu ISDP przyjmowane są od połowy listopada br. Uczestnicy wyselekcjonowani do udziału w programie będą mieli możliwość udziału w jednoosobowych szkoleniach oraz w pracach grupowych za pośrednictwem platformy do prowadzenia konferencji przez Internet. Planowana jest także organizacja sesji ISDP z przekazem na żywo w ramach programu naukowego zbliżających się kongresów FDI w Singapurze (2009) i Brazylii (2010). Więcej informacji na temat ISDP można znaleźć na stronie internetowej: org/isdp. FDI prezentacji prac i wyników badań ekspertom. Każdy ze zwycięzców otrzymał bezpłatne zaproszenie na kolejny Doroczny Światowy Kongres Stomatologiczny FDI oraz dolarów na pokrycie kosztów. Nagroda fotograficzna FDI & Wrigley U-Shoot Nowe szwedzkie porozumienie w celu walki o ratowanie zębów dzieci FDI Laureatka regionalnej nagrody U-Shoot na Europę wraz z przedstawicielami FDI oraz Wrigley. Podczas Dorocznego Światowego Kongresu Stomatologicznego FDI w 2007 r. w Dubaju przedstawiciele World Dental Federation wraz z firmą Wm. Wrigley Jr. ogłosili konkurs fotograficzny, którego tematem było ukazanie powodów, dla których dentyści się uśmiechają. Do pierwszej edycji konkursu U-Shoot nadesłano ponad 700 fotografii autorstwa dentystów z całego świata. Wszystkie fotografie oceniało kilkuosobowe jury. Ostatecznie wybrano 6 zwycięzców regionalnych oraz laureata głównej nagrody. W jury zasiadali: przewodniczący Komisji wsparcia komunikacji i członków FDI dr William O Reilly, menedżer programu ochrony zdrowia jamy ustnej Wrigley Maureen Jones oraz światowej klasy fotograf Francis Taieb. Dając środowisku stomatologicznemu szansę na pokazanie tego, co sprawia, że się uśmiechają podkreślamy, jak ważne jest zdrowie jamy ustnej jako część ogólnego stanu zdrowia powiedział Paul Wilson, dyrektor kreatywny w FDI. Pragniemy podziękować firmie Wrigley za program ochrony zdrowia jamy ustnej i ciągły wkład w zwiększanie świadomości i rozpowszechnianie idei idealnej pielęgnacji jamy ustnej na całym świecie. Firma Wrigley oraz FDI współpracują od r. 1992, kiedy po raz pierwszy stwierdzono korzystny wpływ żucia gumy bez cukru Wrigley na stan zdrowia jamy ustnej. Zwycięzcami regionalnymi konkursu fotograficznego FDI & Wrigley 2008 zostali: - Katayoun z Iranu, - Barbara z Hazy View (Afryka Płd.), - Merike z Uppsala (Szwecja), - Barry z Filadelfii (USA), - Rafael z Merida (Wenezuela). Laureatem głównej nagrody jest Subhra z Bengalu Zachodniego (Indie) Subhra, która została także zwycięzcą regionalnym w rejonie Azji/Oceanii. Laureaci nagród regionalnych otrzymali kupony o wartości dolarów amerykańskich na zakup sprzętu fotograficznego. Laureatka głównej nagrody, oprócz kuponu wygrała także bezpłatny wyjazd na Światowy Kongres Stomatologiczny FDI w Sztokholmie (Szwecja). FDI Podczas Dorocznego Światowego Kongresu Stomatologicznego FDI w Sztokholmie firma Unilever Nordics we współpracy z FDI World Dental Federation oraz Swedish Dental Association zainicjowała nowe przedsięwzięcie dotyczące poprawy stanu zdrowia jamy ustnej w Szwecji. Nowe porozumienie jest częścią programu Live. Learn.Laugh. (Żyj. Ucz się. Śmiej się.). Program ten rozwija się i obejmuje obecnie już 39 projektów w 36 krajach. Zły stan zdrowia jamy ustnej może mieć bardzo niekorzystne skutki, szczególnie u dzieci wyjaśnia dr Burton Conrod, Przewodniczący FDI. Naszym celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie praktycznych sposobów na trwałą poprawę zachowań zdrowotnych. W Szwecji od lat obserwuje się doskonały stan zdrowia jamy ustnej. Nie ma jednak powodu, aby zaprzestać wysiłków i pozwolić na zmarnowanie tego, co udało się osiągnąć. Próchnica i inne choroby nadal stanowią tutaj problem, jednak jest to problem, któremu już możemy zapobiegać dodaje Conrod. Projekt współpracy szwedzkiej skupia się na badaniu znaczenia spożywania słodkich pokarmów i napojów, np. cukierków i napojów gazowanych oraz podkreśla niepokojący wpływ takiej diety na stan zdrowia jamy ustnej, szczególnie u dzieci. Po analizie zebranych danych opracowane zostaną zalecenia dotyczące poprawy zdrowia jamy ustnej. Spożywanie słodzonych pokarmów i napojów może prowadzić do wielu problemów, nie tylko do próchnicy. W ciągu ostatnich dziesięcioleci wzrosło, niestety, znacząco spożycie napojów gazowanych. Dentyści obserwują towarzyszące temu wzrostowi zwiększenie częstości występowania nadżerek szkliwa wywołanych przez kwasy obecne w napojach ostrzega dr Roland Svensson ze Swedish Dental Association. Rozpoczęta współpraca da nam możliwość przeprowadzenia dokładniejszych badań nad wspomnianymi zjawiskami. Wobec rosnącej liczby dowodów na to, że choroby dziąseł mogą zwiększać ryzyko chorób serca i udarów mózgu, nie wolno ignorować przyczyn złego stanu zdrowia jamy ustnej u dzieci. Peter Soer wiceprzewodniczący Unilever Oral Care powiedział: W ciągu minionych 20 lat rosła w Szwecji liczba dzieci, u których nie stwierdzano oznak próchnicy. To jest wspaniała wiadomość! Nie oznacza jednak, że populacja szwedzka może zaprzestać działań profilaktycznych. Projekty takie jak ten będą miały kluczowe znaczenie dla podtrzymania wysiłków w kierunku poprawy stanu zdrowia jamy ustnej w Szwecji dodaje Soer. FDI About the publisher Publisher FDI World Dental Federation 13 Chemin du Levant, l Avant Centre F Ferney-Voltaire, FRANCE Phone: Fax: info@fdiworldental.org Web: FDI Communications Coordinator/ Managing Editor Christina Lee Thorsen FDI Worldental Communiqué is published by the FDI World Dental Federation. The newsletter and all articles and illustrations therein are protected by copyright. Any utilisation without prior consent from the editor or publisher is inadmissible and liable to prosecution.

6 6 Opinie DENTAL TRIBUNE Polish Edition Przewidywalny skurcz kompozytów może ułatwić wybór materiału Fot.: Fraunhofer Institute for Mechanics of Materials, Halle (Saale), Niemcy. Natychmiastowa satysfakcja dla pacjentów z protezami IMTEC Mini Dental Implant System System implantologiczny Sendax MDI firmy IMTEC oferuje rewolucyjne, natychmiastowe i jednoetapowe rozwiàzanie dla d ugoterminowej stabilizacji protezy. Natychmiastowe zaopatrzenie mini implantem wykorzystuje opatentowany flapless placement protocol i wspó pracuje z ka dà protezà u ywanà przez pacjenta. Wszechstronna rodzina implantów MDI zawiera implanty 1,8 i 2,1 milimetrowe ze standardowo zaprojektowanym gwintem oraz implanty 2,4 mm z gwintem MAX do koêci mi kkich. Wi cej informacji na stronie Badaczom z Fraunhofer Institute for Mechanics of Materials we Freiburgu (Niemcy) udało się stworzyć skuteczną symulację procesu skurczu stomatologicznych materiałów kompozytowych, prowadzącego do mikroprzecieku. Uzyskane wyniki mogą umożliwić lekarzom praktykom Implanty hybrydowe MDI System implantologiczny 2,9 mm wybór właściwego materiału do wypełnień w zależności od kształtu ubytku, który ma być wypełniany. Dotychczas możliwy był wybiórczy pomiar naprężeń w wypełnieniach stomatologicznych, ale nigdy nie obserwowano szczegółowo procesu powstawania naprężeń. Jednoelementowy implant umo liwiajàcy instalacj wg procedur takich, jak w przypadku protoko u Sendax MDI, przy u yciu instrumentów MDI, co czyni go najmniej inwazyjnym implantem tych rozmiarów. Zatrzask kulkowy o Êrednicy 2.1 mm 2.1mm Collared O-Ball Dornwell SP. C. Rymaszewska, Przybyszewskiego 18 Warsaw , Poland Phone: 48 22/ Fax: 48 22/ info@dornwell.com Dla potrzeb badania naukowcy podzielili różne wypełnienia stomatologiczne na tysiące małych fragmentów i obliczyli, w jaki sposób każdy z nich wpływa na fragment sąsiadujący. Ponadto, do analizy poszczególnych elementów włączano parametry eksperymentalne. Użyliśmy standardowej geometrii, aby ocenić, w jaki sposób każdy z materiałów reaguje na obciążenia zachodzące podczas kurczenia się jego objętości oraz jak zmienia się możliwość rozpływania się materiału w miarę jego wiązania powiedział dr Christof Koplin, pracownik naukowy Instytutu. Napięcie w materiale różniło się nawet 10-krotnie, szczególnie w okolicy krawędzi dodał. DT Większość przypadków leczenia implantologicznego kończy się powodzeniem Robin Goodman, Dental Tribune Ameryka Jak wynika z najnowszych badań, opublikowanych w Journal of Oral Implantology, 98% przypadków wszczepiania implantów kończy się sukcesem i wiąże się z nieznaczną utratą lub brakiem utraty kości. Autorzy tego badania dentyści Zeev Ormianer i Ady Palty analizowali dane z 60 kart pacjentów, którym wszczepiono łącznie 267 implantów w 2 prywatnych gabinetach w Izraelu i w Niemczech. Badacze stwierdzili, że u pacjentów utrzymało się 98,5% implantów. W 88% przypadków nie obserwowano zauważalnej utraty kości. Średni czas obserwacji wynosił 7,5 roku. Badanie miało na celu ocenę stopnia utraty kości wokół implantów wszczepionych do kości wyrostków zębodołowych w miarę upływu czasu. Podstawowym składnikiem oceny był nie fakt utraty kości, ale określenie, jaki stopień jej zaniku można uznać za normalny i dopuszczalny. Przewodniczący American Academy of Implant Dentistry (AAID) dentysta Jamie Lozada powiedział, komentując wyniki badania, że stanowią one kolejny dowód kliniczny na to, że implanty stomatologiczne są najlepszą metodą zastępowania utraconych albo znacznie zniszczonych zębów. Szacuje się, że 2/3 Amerykanów straciło przynajmniej jeden ząb. W takich przypadkach preferowaną metodą uzupełniania braku stają się implanty. Implantologia to jedna z najbezpieczniejszych, najbardziej precyzyjnych i przewidywalnych dziedzin stomatologii podkreśla Lozada. DT

7 DENTAL TRIBUNE Polish Edition Opinie 7 Leeds walczy ze strachem pacjentów Penny Palmer, Wielka Brytania Leeds Dental Institute, zajmująca czołową pozycję w rankingu szkół stomatologicznych w Wielkiej Brytanii poszukuje lepszych metod leczenia stomatologicznego oraz sposobów na wyeliminowanie strachu, jaki odczuwają pacjenci podczas wizyt u dentysty. Prof. Jennifer Kirkham Dyrektor ds. Badań Naukowych powiedziała, że w laboratoriach trwają poszukiwania nowych sposobów kontroli płytki nazębnej, innych niż stosowanie pasty do zębów. Naszą klinikę odwiedzają pacjenci, którzy nie są w stanie skutecznie szczotkować zębów, ponieważ ukształtowanie jamy ustnej uniemożliwia dostęp do niektórych okolic. Pacjent może być też upośledzony lub nie posiadać umiejętności czyszczenia zębów we właściwy sposób wyjaśnia prof. Kirkham. Jedna z nowych metod terapii wykorzystuje łatwo dostępne związki w innowacyjny sposób, zapobiegając tworzeniu płytki poprzez terapię fotodynamiczną (PDT). Pacjent stosuje płyn do płukania jamy ustnej zawierający składnik przeciwbakteryjny, który ulega aktywacji pod wpływem jasnego światła i prowadzi do zniszczenia płytki nazębnej. Preparaty takie są obecnie poddawane badaniom w klinice. Opinie pacjentów pozwalają nam stwierdzić, jakie modyfikacje są jeszcze konieczne. Badanie rtg umożliwia ocenę postępu rozwoju próchnicy Badacze z RMK Engineering College w Tamil Nadu (Indie) opracowali technikę analizy obrazów radiologicznych, która pozwala na automatyczną identyfikację różnych stadiów próchnicy zębów. Technika ta pozwala rozróżnić intensywność pikseli dla różnych długości w podobny sposób, jak wykonuje się histogramy na podstawie zdjęć z aparatów cyfrowych o wysokiej rozdzielczości. Może być bardzo przydatna w diagnostyce i leczeniu próchnicy zębów w najwcześniejszych stadiach choroby. R. Siva Kumar główny badacz RMK Department of Electronics and Communication Engineering wyjaśnia, że oprogramowanie umożliwiło stwierdzenie ogromnych różnic w histogramie i spektrum obrazów rtg pomiędzy zębami zdrowymi a wykazującymi wczesne objawy próchnicy. Naukowcy stwierdzili, że w histogramach zdjęć rtg intensywność koncentracji pikseli w poszczególnych obszarach różni się w zależności od stopnia nasilenia próchnicy. Próchnica to najbardziej rozpowszechniona choroba wśród dzieci. Częstość jej występowania jest 5-krotnie większa niż obecność 2008 astmy. Choroba ta jest główną przyczyną utraty zębów u dzieci. Próchnica dotyka także w zależności od kraju 1/3-2/3 osób w wieku powyżej 50 lat. Wykrywanie próchnicy we wczesnych stadiach jej rozwoju jest ważne w aspekcie możliwości leczenia chorego zęba, co zmniejsza ryzyko jego utraty i pozwala uniknąć inwazyjnych zabiegów chirurgicznych w późniejszym czasie. DT Zaprezentowane Paƒstwu podczas CEDE 2008 w Poznaniu Fluoroscencyjne farbki do zewn trznego lub wewn trznego podbarwiania uzupe nieƒ ceramicznych CompoMaster CeraMaster Funkcjonalne zestawy do polerowania porcelany i kompozytu Prof. Kirkham wyjaśnia, w jaki sposób inny projekt badawczy może zmienić podejście do wypełniania ubytków zębowych: Opracowaliśmy metodę wypełniania bez wiercenia, w której wykorzystuje się płyn na bazie białek o niskiej lepkości, którym smaruje się ząb. Płyn wnika do porów w zębie, a następnie zmienia się w ciało stałe, tworząc żel, który przyciąga jony wapnia. Metoda wykorzystywana jest do remineralizacji zębów bez bólu i dyskomfortu związanego zwykle z tradycyjnym opracowywaniem ubytków. Wsparcie finansowe w wysokości 1,9 mln dolarów, przyznane ostatnio Uniwersytetowi w Leeds przeznaczone zostało na podjęcie najnowocześniejszych badań naukowych w Dental Clinic and Translational Research Unit oraz na rozwój w dziedzinie zdrowia jamy ustnej poprzez bezpośrednie kojarzenie badań laboratoryjnych z potrzebami pacjentów leczonych w klinice. W styczniu 2009 r. w Leeds Dental Institute uruchomione zostanie pierwsze tego rodzaju centrum badań naukowych i stomatologicznej praktyki klinicznej w Wielkiej Brytanii. DT SHOFU DENTAL GMBH Am Brüll 17 D Ratingen Tel.: / Fax: / info@shofu.de Uniwersalny system wià àcy AZ Primer Primer do cyrkonu i aluminy DirectDia Paste Diamentowa impregnujàca pasta polerska HOL-DENTAL DEPOT UL. PIOTRKOWSKA ÓDè POLSKA TEL: FAX:

8 Fedesa - marka z 40 hiszpaƒska lenim doêwiadczeniem w produkcji unitów stomatologicznych. DentalHolding jest od wielu lat przedstawicielem firmy Fedesa w Polsce. Doskona a jakoêç unitów potwierdzona opiniami kilkuset u ytkowników w Polsce. Unity wyposa one sà wy àcznie w koƒcówki, lampy, kompresory i ssaki znanych Êwiatowych marek. Ze wzgl du na du à iloêç sprzedawanych unitów nasze ceny w stosunku do wartoêci i wyposa enia sà bardzo korzystne. Unity obj te sà systemem opieki serwisowej w czasie d ugoletniej eksploatacji. Posiadamy du y magazyn cz Êci zamiennych zapewniajàcy natychmiastowà ich dost pnoêç. Obs uga serwisowa realizowana jest poprzez w asny serwis techniczny w Warszawie, odzi, Gdaƒsku, Wroc awiu i Krakowie oraz sieç ponad 80 partnerów serwisowych na terenie ca ego kraju. Wspólnie z firmà FEDESA przygotowaliêmy dla Paƒstwa 40 zestawów unitów po specjalnych cenach z z z ZESTAW ACANTO AIR ZESTAW ACANTO LUX ZESTAW CORAL LUX Unit stomatologiczny FEDESA ACANTO AIR Mikrosilnik elektryczny BIEN AIR ze Êwiat em Turbina BIEN AIR ze Êwiat em Skaler SATELEC z 3 koƒcówkami Piaskarka TPC montowana na r kaw turbiny Lampa polimeryzacyjna SATELEC MINILED Pompa ssaka METASYS Kompresor MGF z osuszaczem Ergonomiczny fotelik FEDESA dla lekarza Kamera wewnàtrzustna DXM, monitor (17 cali) z uchwytem na maszcie lampy Unit stomatologiczny FEDESA ACANTO LUX Mikrosilnik bezszczotkowy BIEN AIR ze Êwiat em Turbina BIEN AIR ze Êwiat em Skaler SATELEC ze Êwiat em i 8 koƒcówkami Piaskarka TPC montowana na r kaw turbiny Lampa polimeryzacyjna SATELEC MINILED Pompa ssaka METASYS Kompresor MGF z osuszaczem Ergonomiczny fotelik FEDESA dla lekarza Kamera wewnàtrzustna DXM, monitor (17 cali) z uchwytem na maszcie lampy Unit stomatologiczny FEDESA CORAL LUX Mikrosilnik bezszczotkowy BIEN AIR ze Êwiat em Turbina BIEN AIR ze Êwiat em Skaler SATELEC ze Êwiat em i 8 koƒcówkami Piaskarka TPC montowana na r kaw turbiny Lampa polimeryzacyjna SATELEC MINILED Pompa ssaka METASYS Kompresor MGF z osuszaczem Ergonomiczny fotelik FEDESA dla lekarza Kamera wewnàtrzustna DXM, monitor (17 cali) z uchwytem na maszcie lampy Nowa lampa diodowa FEDESA lux JakoÊç, Ergonomia, Presti Lampa Faro ( lux) lub opcjonalnie lampa diodowa ( lux) o widmie Êwiat a pozwalajàcym na idealne dobieranie kolorów oraz systemem wycinajàcym promieniowanie polimeryzujàce materia y kompozytowe. Stolik asystencki z tackà i 3 uchwytami oraz dodatkowà klawiaturà sterujàcà. Szklana spluwaczka zamocowana obrotowo z mo liwoêcià obrotu o 180 stopni. Ergonomicznie wygi te rami - zgodnie z najnowszymi trendami - zapewnia wygodnà prac Skaler ultradêwi kowy (opcjonalnie ze Êwiat em) firmy Satelec z generatorem Newtron Hz (wy sza cz stotliwoêç - eliminacja bólu pacjenta podczas skalingu). Markowa kamera SOPRO 595 Satelec ze stopklatkà, pami cià, mo liwoêcià pod àczenia do komputera i monitorem Neovo 17 cali z szybà ochronnà zamocowanym na uchwycie na maszcie lampy. Markowa lampa polimeryzacyjna MINILED firmy SATELEC 3 lub 6 funkcyjna dmuchawka, opcjonalnie ze Êwiat em. Chirurgiczny zag ówek wielokrotnie amany z solidnym mechanicznym systemem blokowania w ka dym z kierunków pracy. Wszystkie koƒcówki Bien Air ze Êwiat em - idealnie dopasowane do mikrosilnika Bien Air MC2, MC3 lub MX. W aêciwy dobór materia ów (po àczenie elementów metalowych i aluminiowych z ciemniejszymi elementami gumowymi nara onymi na ewentualne zabrudzenia i zarysowania w czasie pracy). Niesymetryczna podstawa fotela - jedyna pozwalajàca na wygodnà prac w ka dym po o eniu siedziska umo liwiajàca bardzo bliskie podejêcie do pacjenta. Doskona y wielofunkcyjny sterownik no ny umo liwiajàcy w prosty sposób mi dzy innymi uruchamianie koƒcówek, w àczanie spray-u i ustawianie pozycji fotela. DentalHolding Zaawansowana technika stomatologiczna tel. (22) ul. Cha ubiƒskiego 8 fax (22) Warszawa kom DZIA HANDLOWY tel. (22) Mikromotor Elektryczny MC z mo liwoêcià rozbudowy o mikromotor bezszczotkowy MX Bien Air: - Wysoki i sta y moment obrotowy (3 N/cm2) - Dok adna regulacja momentu obrotowego - Precyzyjne programowanie w zakresie od 100 obrotów na minut - Wszechstronne zastosowanie - stomatologia zachowawcza, implantologia, protetyka, endodoncja. Pompa ssaka austriackiej firmy METASYS przystosowana do zamontowania separatora amalgamatu. Nowoczesny markowy kompresor MGFz osuszaczem (opcja dodatkowa) - zawsze doskona a jakoêç zasilania unitu czystym powietrzem. dh@dentalholding.com, SERWIS tel. (22) FINANSOWANIE tel. (22)

9 DENTAL TRIBUNE Polish Edition Praktyka 9 Najważniejsze jest podejście interdyscyplinarne Wywiad z prof. Vincentem G. Kokich dentystą i chirurgiem dentystycznym. Jaki zakres wiedzy w aspekcie interdyscyplinarnej współpracy w ramach leczenia estetycznego jest niezbędny lekarzom ortodontom? Większość lekarzy ortodontów potrafi skutecznie leczyć wady zgryzu u młodzieży. Jednak współcześnie coraz większą grupę pacjentów w gabinetach ortodontycznych stanowią dorośli. U osób dorosłych, oprócz wad zgryzu, występują także inne problemy, które utrudniają osiągnięcie idealnego efektu estetycznego i czynnościowego. Starcie zębów, stare wypełnienia, urazy, choroby przyzębia i parafunkcje mogą sprawiać trudności, których ortodonta nie jest w stanie pokonać. Te dodatkowe problemy wymagają szerszej wiedzy na temat stomatologii odtwórczej, periodontologii i materiałów stomatologicznych, która nie jest zwykle przekazywana podczas szkoleń i kursów ortodontycznych. Współczesny ortodonta musi sam zdobywać wiedzę na temat postępu dokonującego się w stomatologii, aby zapewniać swoim dorosłym pacjentom najlepsze możliwe leczenie. W USApowstają kluby stomatologiczne, do których należą dentyści wszystkich specjalności. Lekarze spotykają się regularnie, np. raz w tygodniu i wspólnie omawiają wybrane przypadki leczenia pacjentów. Dyskusje w takim interdyscyplinarnym klubie są też doskonałą wskazówką do rozumienia roli ortodonty w leczeniu dorosłych pacjentów. Jak wygląda idealny zespół interdyscyplinarny i jak można zasady pracy takiego zespołu stosować na co dzień w gabinecie? Doskonałą sytuacją jest praca w kilkuosobowym zespole, w miejscu, gdzie obok siebie znajdują się gabinety ortodonty, protetyka, endodonty oraz chirurga stomatologicznego lub szczękowo-twarzowego. Moglibyśmy wówczas bez problemu wspólnie leczyć pacjentów ze złożonymi problemami stomatologicznymi. Jednak praktyki grupowe nie są rozpowszechnione. Dlatego też każdy z nas musi samodzielnie prowadzić leczenie, ale jednocześnie wprowadzać w życie podejście zintegrowane. Mój klub interdyscyplinarny daje mi właśnie takie możliwości: podczas każdego z comiesięcznych spotkań poświęcamy czas na opracowywanie planów leczenia skomplikowanych przypadków stomatologicznych, stosując prawdziwie interdyscyplinarne podejście. Nie byłbym w stanie leczyć dorosłych pacjentów z wadami zgryzu, gdybym regularnie nie spotykał się z kolegami reprezentującymi inne dziedziny stomatologii. Jakim obszarom stomatologii estetycznej przypisałby Pan największe znaczenie? Staram się, aby moje decyzje terapeutyczne dotyczące estetyki opierały się na wynikach badań naukowych. Mamy obecnie możliwość dostępu do wyników wielu badań, w których oceniano reakcję społeczeństwa na nieatrakcyjnie ustawione zęby. Nie zawsze problemy takie jak przesunięcie linii pośrodkowej, diastema, uśmiech dziąsłowy, zaburzenia długości koron klinicznych lub nierówny przebieg płaszczyzny zwarciowej są uważane za nieatrakcyjne. Rzetelnie prowadzone badania naukowe pozwoliły poznać wartości progowe, a dzięki temu wiemy, kiedy powinniśmy leczyć wadę lub zmieniać ustawienie zębów, aby ją skorygować. Każdy ortodonta powinien znać te wartości i wiedzieć, jak wykorzystać te informacje podczas pracy z pacjentami dorosłymi, wymagającymi leczenia interdyscyplinarnego. Wiele wyników badań zostało opublikowanych na łamach specjalistycznej pracy branżowej, można je także pobrać bezpośrednio z mojej strony internetowej bez żadnych dodatkowych kosztów. Co Pan sądzi o najnowszych trendach lub metodach leczenia, takich jak samoligaturujące zamki lub miniimplanty? Samoligaturujące zamki są bardzo popularne w USA. Wielu ortodontów zaczęło stosować wyłącznie takie rozwiązania. Jednak niektóre twierdzenia producentów i dystrybutorów tego typu zamków wymagają jeszcze naukowej oceny. Producenci twierdzą, że umożliwiają one szybsze przesuwanie zębów ze względu na zmniejszenie tarcia, ale wiele badań poświęconych zjawiskom tarcia było wykonywanych w warunkach laboratoryjnych, zwykle bez uwzględnienia wpływu śliny, która podczas przemieszczania zębów działa jak środek poślizgowy. Przeprowadzone ostatnio badanie, porównujące czas wymagany dla osiągnięcia pożądanego ustawie- Będąc u szczytu swych zawodowych możliwości, prof. dr Vincent G. Kokich z Uniwersytetu Waszyngtońskiego w Seattle zamierza porzucić katedrę wykładowcy uniwersyteckiego (Fot. FORESTENT). a b Ryc. 1a i b: U 15-letniej pacjentki nie wykształciły się oba boczne siekacze górnej szczęki (a), a kły wyrosły w bezpośrednim sąsiedztwie siekaczy środkowych. Leczenie chirurgiczne polegało na ekstrakcji pierwotnych kłów, dystalnym przesunięciu górnych kłów do ich fizjologicznej pozycji oraz wszczepieniu implantów w miejscu górnych siekaczy bocznych. W celu nadania uzębieniu naturalnego wyglądu, implanty zaopatrzone zostały w korony porcelanowe (b).

10 10 Praktyka DENTAL TRIBUNE Polish Edition a Ryc. 2 a i b: 38-letnia pacjentka nie była zadowolona z wyglądu swoich siekaczy górnej szczęki. Prawy środkowy i boczny siekacz, podobnie jak prawy kieł (a) były krótsze niż analogiczne zęby znajdujące się po lewej stronie szczęki. Głębokość kieszonki dziąsłowej wszystkich zębów od strony wargowej wynosiła 1 mm, przy czym granica szkliwa i cementu przebiegała wzdłuż dolnej granicy kieszonki. Przyczyną tego problemu było prawostronne, protrakcyjne zgrzytanie zębami (bruksizm), które doprowadziło do stopniowego starcia siekaczy i kompensacyjnej erupcji zębów przednich po stronie prawej. Leczenie polegało na dokonaniu chirurgicznej intruzji skróconych zębów, a następnie odpowiedniego odrestaurowania krawędzi tnących przy pomocy nakładek porcelanowych (b). W ten sposób uzębienie pacjentki odzyskało swój naturalny wygląd. a Ryc. 3 a i b: 60-letni pacjent nie był zadowolony z wyglądu swoich krótkich i startych, przednich zębów górnej szczęki (a). Występowało u niego ciężkie protrakcyjne zgrzytanie zębami, które doprowadziło do rozległych uszkodzeń w obrębie siekaczy szczęki i żuchwy. W celu odtworzenia właściwej pionowej relacji szczęk, a tym samym stworzenia możliwości restauracji startych zębów pacjent został skierowany na leczenie do oddziału ortopedii szczękowej. Zarówno siekacze szczęki, jak i żuchwy zostały poddane intruzji, a następnie, za pomocą porcelanowych nakładek, dokonano restauracji krawędzi tnących (b). a Ryc. 4 a i b: 64-letni pacjent nie był zadowolony z wyglądu swoich zębów przednich (a). Występował u niego obustronny, przedni zgryz głęboki, który doprowadził do znacznego uszkodzenia zębów tylnych. Kilku zębów tylnych brakowało i dokonanie uzupełnień protetycznych na implantach wymagało w pierwszej kolejności odtworzenia właściwej pionowej relacji szczęk w obrębie zębów przednich. Do przeprowadzenia takiej terapii konieczna była koordynacja zabiegów ortopedy szczękowego, parodontologa, technika protetycznego oraz specjalisty z zakresu chirurgii szczękowo-twarzowej, a więc specjalistów 4 różnych dziedzin. Po zakończeniu terapii (b) pacjent był bardzo zadowolony jej efektu. b b b nia zębów przy użyciu zamków konwencjonalnych i samoligaturujących nie wykazało znamiennych statystycznie różnic w czasie trwania terapii. Jako lekarze praktycy musimy być ostrożni i uwzględniać wyniki badań naukowych zanim zdecydujemy się na stosowanie nowych narzędzi i technik. To samo dotyczy także miniimplantów. Mogą one stanowić wspaniałe udoskonalenie, umożliwiające lekarzom ortodontom uzyskanie takich ruchów zębów, które nie były możliwe przy użyciu tradycyjnych narzędzi. Jednak może się zdarzyć, że będą one stosowane w sytuacjach klinicznych, w których nie są przydatne. Kiedy sam rozważam zastosowanie miniimplantów do przesuwania zębów, zadaję sobie pytanie, czy jest to rozsądne, uzasadnione i czy działanie będzie trwałe. W ten sposób mogę w każdej sytuacji klinicznej określić, czy powinienem zastosować miniimplanty. A jaka jest Pana opinia na temat nowszych technik chirurgicznych, takich jak poprzeczna dystrakcja żuchwy, zapewniająca więcej przestrzeni dla zębów? Zdarzało mi się stosować tę technikę, aby uzyskać dodatkową przestrzeń w przypadku skrajnych stłoczeń w dolnym łuku zębowym, bowiem pozwala ona na wydłużenie łuku. Jednak twierdzenia niektórych autorów, że zapewnia ona także większą stabilność pozycji zębów po leczeniu, nie zostały jeszcze dostatecznie sprawdzone. Nie istnieją długookresowe obserwacje stabilności ustawienia zębów po poprzecznej dystrakcji żuchwy. Jestem przekonany, że ta technika jest w niektórych sytuacjach bardzo przydatna, jednak mam pewne wątpliwości co do trwałości efektu i stosowałbym raczej długoterminową retencję za pomocą produktów mocowanych na stałe, aby uzyskać stabilne ustawienie zębów po zdjęciu aparatu ortodontycznego. Czy jest możliwe uzyskanie dobrego efektu estetycznego bez odtworzenia właściwej funkcji? Większość lekarzy ortodontów skupia się na osiągnięciu u każdego pacjenta właściwych warunków zwarciowych w spoczynku oraz podczas ruchów czynnościowych przy jednoczesnej poprawie wyglądu estetycznego w przednim odcinku uzębienia. Istnieją jednak także takie sytuacje, kiedy w odcinku bocznym pacjent ma wadę zgryzu obecną od wielu lat, która nie powoduje żadnych problemów ze strony stawów skroniowo-żuchwowych, nie utrudnia leczenia protetycznego ani nie prowadzi do niszczenia tkanek przyzębia. Jeśli taki pacjent oczekuje tylko wyprostowania zębów bez zmiany zwarcia w odcinkach bocznych, rozważyłbym taką możliwość, wykonując model diagnostyczny z wosku i oceniając, czy mogę poprawić wygląd estetyczny, nie lecząc zaburzeń czynnościowych w odcinku bocznym. Jeśli na podstawie modelu diagnostycznego z wosku stwierdziłbym, że jest to możliwe, omówiłbym potencjalny plan leczenia z lekarzem protetykiem, aby upewnić się, czy nie ma nic przeciwko pozostawieniu obecnej sytuacji w odcinkach bocznych. Jeśli doszlibyśmy do porozumienia, nie widziałbym żadnego problemu w tego typu terapii. Tworząc taki plan leczenia, opieram się na wywiadzie stomatologicznym i na modelach diagnostycznych z wosku. Pozwala mi to określić, jak poprawić wygląd estetyczny przedniego odcinka uzębienia przy istniejącej wadzie zgryzu. Czy aparaty lingwalne staną się standardem leczenia pacjentów dorosłych? Aparaty lingwalne nie są bardzo popularne w USA. W mojej okolicy stosuje je kilku lekarzy, jeśli więc mam do czynienia z pacjentem, który zdecydowanie odmawia stosowania aparatów naklejanych na powierzchnie wargowe zębów, kieruję go do jednego z lekarzy zakładających aparaty lingwalne. Nie wydaje mi się jednak, aby aparaty te stały się kiedyś dominującym rozwiązaniem, przynajmniej nie w USA. Być może podejście w Europie jest inne. Nie potrafię powiedzieć nic na temat popularności aparatów lingwalnych w innych częściach świata, poza USA. W przyszłym roku, 20. i 21. marca wygłosi Pan swój ostatni wykład w Hanowerze, w Niem- a Ryc. 5 a i b: U 7-letniego chłopca 2 środkowe siekacze zostały dotknięte makrodoncją (a), szerokość zębów wynosiła 12 i 15 mm. Ponieważ nie istnieje możliwość zredukowania szerokości tych zębów, oba zostały poddane ekstrakcji w celu umożliwienia swobodnej erupcji w linii łuku zębowego górnym, bocznym siekaczom. Zęby te zostały w efekcie zaopatrzone w porcelanowe korony, co pozwoliło na uzupełnienia brakujących siekaczy (b). Kły i pierwsze zęby przedtrzonowe zastąpiły wówczas boczne siekacze i kły. a Ryc. 6 a i b: 38-letnia pacjentka nie była zadowolona z wyglądu swoich górnych zębów przednich (a). Górny, lewy, boczny siekacz nie wykształcił się, a górny prawy i lewy, środkowy siekacz oraz prawy, boczny siekacz posiadały bardzo krótkie korzenie, osadzone w kości o znacznym stopniu atrofii, co sprawiało, że nie kwalifikowały się one do kategorii zębów wartych zachowania. Leczenie pacjentki polegało na dokonaniu zabiegu z zakresu ortopedii szczękowej w formie ekstruzji i ekstrakcji środkowych siekaczy szczęki górnej, aby w ten sposób pozyskać dostateczną ilość masy kostnej w płaszczyźnie pionowej do późniejszego osadzenia implantów. Implanty te wypełniły miejsce środkowych siekaczy (b), a jednostronny most pozwolił na uzupełnienie luki prawego, bocznego siekacza górnej szczęki. b b Vincent G. Kokich DDS, MDS Vincent G. Kokich dr stomatologii (DDS), mgr chirurgii dentystycznej (MDS). Urodził się 17. września 1944 r. W 1966 r. zdobył licencjat (BA) nauk biologicznych Uniwersytetu w Puget Sound, a w 1971 r. doktorat stomatologii (DDS) Wydziału Stomatologicznego Uniwersytu w Waszyngtonie. Od 1974 r. jest też magistrem chirurgii dentystycznej (MDS) Wydziału Ortodontycznego Uniwersytu w Waszyngtonie i (od 1975 r.) doradcą szpitala Mary Bridge Childrens Hospital w Tacoma (Waszyngton), od 1986 r. także profesorem Wydziału Ortopedii Szczękowej Uniwersytu w Waszyngtonie. Dr Kokich prowadzi własną praktykę dentystyczną (od 1974 r.) w Tacoma (Waszyngton), jest członkiem różnych stowarzyszeń i towarzystw naukowych, m.in. American Association of Orthodontics oraz American Association of Dental Research, a także laureatem wielu nagród, m.in. Salzmann Award (2000), ICO Award (2001) oraz AA- ED-Award for Teaching Excellence (2004). Poza licznymi publikacjami w specjalistycznych wydawnictwach, publikował również w American Journal of Orthodontics and Dentofacial Orthopedics oraz współpracował z zespołem redakcyjnym Clinical Orthodontics and Research oraz Journal of the American Dental Association.

11 DENTAL TRIBUNE Polish Edition Praktyka 11 czech. Jakich zagadnień będzie on dotyczył? Po wielu wykładach, jakie wygłosiłem w Niemczech w ciągu ostatnich 10 lat, wystąpię po raz ostatni w Hanowerze. Cieszę się na wizytę w tym mieście, w którym nigdy wcześniej nie byłem. W swoim wykładzie skupię się na leczeniu zespołowym lub interdyscyplinarnym problemów, z jakimi spotyka się lekarz praktyk. Zachęcam ortodontów, aby przyszli razem z lekarzami ogólnymi, którzy kierują do nich swoich pacjentów, a także razem z periodontologami i chirurgami. Będę omawiał postępowanie z dorosłymi pacjentami ze startymi zębami, chorobami przyzębia, poważnymi zaburzeniami zwarcia, zgryzem głębokim z urażaniem tkanek miękkich, nieestetycznym ustawieniem zębów oraz pacjentami wymagającymi leczenia implantologicznego. Myślę, że będzie to bardzo ciekawe wystąpienie. Czy po wygłoszeniu ponad 900 wykładów na całym świecie nie będzie Panu brakowało tego rodzaju działalności? Być może będzie mi brakowało możliwości nauczania. Zawsze sprawiało mi przyjemność dzielenie się wiedzą z kolegami, którzy chcą doskonalić swoje umiejętności praktyczne. Wierzę jednak, że to właściwy moment, aby wycofać się z tej roli. Chcę zrobić to w takim okresie życia zawodowego, kiedy moje możliwości są ciągle na najwyższym poziomie. Wydaje mi się, że wielu wykładowców zbyt długo zwleka z tą decyzją. Chcę odejść, będąc na szczycie. Mam nadzieję, że uda mi się to osiągnąć, kończąc karierę wykładowcy w r Jakie są Pana plany na przyszłość? Nie żegnam się z ortodoncją. Będę nadal wykładał na University of Washington w Seattle. Bardzo lubię pracować w otoczeniu studentów, bo zmuszają mnie oni do ciągłej nauki i podążania za wynikami najnowszych badań naukowych. Myślę, że będę także nadal zajmował się działalnością wydawniczą. Jestem obecnie współredaktorem wielu publikacji i czasopism ortodontycznych i stomatologicznych. Lubię pisać i będę nadal angażował się w powstawanie tych pism. Wreszcie, chciałbym napisać też 4 książki. Kiedy ktoś podróżuje tak dużo jak ja, trudno znaleźć na to czas. Kiedy zatem zaprzestanę podróży, napiszę książki dotyczące zębów zaklinowanych, leczenia ortodontycznego pacjentów dorosłych, leczenia interdyscyplinarnego i skutecznych technik nauczania. Myślę, że przez kilka lat będę miał wystarczająco dużo pracy. DT a b Ryc. 7 a i b: U 54-letniego pacjenta występował ciężki przypadek zgryzu krzyżowego, przedniego (a), dodatkowo tylna część łuku zębowego została złamana i brakowało wielu zębów tylnych. Leczenie to wymagało interdyscyplinarnej współpracy ortopedy szczękowego, parodontologa oraz technika protetycznego. Zgryz krzyżowy udało się skorygować bez konieczności interwencji chirurga szczękowego. Udało się też w znacznym stopniu poprawić kondycję zdrowotną kości utrzymującej zęby, co sprawiło, że możliwa stała się restauracja górnych zębów przednich (b). Po przeprowadzeniu wszystkich zabiegów, pacjent był bardzo zadowolony z wyglądu swoich zębów. Temat: Nowy submikrohybrydowy kompozyt z serii Charisma : Charisma OPAL a b Ryc. 8 a i b: 38-letnia pacjentka w wyniku wypadku podczas jazdy konnej straciła wszystkie siekacze górnej szczęki (a). Od tamtej pory dla uzupełnienia brakujących zębów nosiła w górnej szczęce częściową protezę, z której wyglądu nie była zadowolona. Dodatkowo u pacjentki występował wyraźny zgryz otwarty, przedni z towarzyszącymi licznymi ubytkami, spowodowanymi obecnością żołądkowo-przełykowej choroby refleksowej. Leczenie wymagało interdyscyplinarnej współpracy pomiędzy ortopedą szczękowym, chirurgiem szczękowym oraz specjalistą z zakresu chirurgii parodontologicznej. Pacjentce wszczepiono implanty w celu uzupełnienia bocznych siekaczy szczęki górnej, a następnie, dla zachowania zdrowia i estetyki uzębienia, dokonano restauracji protetycznej (b).

12 12 Perspektywy DENTAL TRIBUNE Polish Edition Zębiak złożony szczęki przyczyną dolegliwości bólowych opis przypadku Damian Dudek, Polska Wprowadzenie Zębiak (odontoma) jest zaliczany do grupy łagodnych nowotworów zębopochodnych. Histologicznie wywodzi się z tkanki nabłonkowej i mezenchymalnej. Guz ten rozwija się z tkanek zęba i zawiera w utkaniu szkliwo, zębinę, cement, tkankę łączną i nabłonkową w różnych proporcjach. Klasyfikacja przyjęta przez WHO wyróżnia zębiaki zwykłe i mieszane (complex odontoma), których tkanki składowe są ułożone i rozmieszczone chaotycznie w stosunku do prawidłowo wykształconego zęba oraz zębiaki złożone (compound odontoma), w których tkanki zębowe są rozmieszczone w sposób bardziej regularny i uporządkowany. Występują również twory zębopodobne, przypominające kształtem miniaturowe ząbki. Powstawanie zębiaków przypisuje się często działaniu czynników genetycznych, urazowych i zapalnych. Ich rozwój przebiega zwykle bezobjawowo i są one zazwyczaj wykrywane przypadkowo w pierwszej lub drugiej dekadzie życia podczas rutynowej lub wykonywanej z innych powodów, diagnostyki radiologicznej. Zazwyczaj powolny wzrost guzów może powodować zatrzymanie i przemieszczenia zębów oraz zmiany struktury podłoża kostnego wyrostka zębodołowego szczęki i części zębodołowej żuchwy. Niekiedy jednak zębiaki mogą być przyczyną niecharakterystycznych lub neuralgicznych dolegliwości bólowych, a także, osiągając w niektórych przypadkach znaczne rozmiary, wywoływać objawy zapalne i powodować asymetrię rysów twarzy. Zębiak złożony wykazuje typowe cechy wysycenia struktury w obrazie radiologicznym, bez charakterystycznych objawów klinicznych. W niniejszym artykule autor przedstawia przypadek zębiaka złożonego szczęki będącego przyczyną dolegliwości bólowych niepowodującego zaburzeń w strukturze kości i wyrzynaniu zębów. Opis przypadku Pacjent, lat 31, trafił do poradni chirurgii stomatologicznej z powodu występujących od kilku miesięcy dolegliwości bólowych o charakterze rozprężającym zlokalizowanych od strony podniebienia. Ból o średnim nasileniu pojawiał się w różnych porach dnia i trwał przez kilka godzin. Pacjent zgłaszał dodatkowo drętwienie zębów w odcinku przednim szczęki po stronie prawej. Do wymienionych dolegliwości dołączały bóle głowy po stronie prawej. Wcześniejsze konsultacje z zakresu neurologii i laryngologii nie wykazały zmian patologicznych. W badaniu klinicznym wykazano niewielką asymetrię podniebienia twardego spowodowaną nieznacznym wygórowaniem jego prawej strony, natomiast w przedsionku jamy ustnej nie stwierdzono zaburzeń struktury kostnej. W okolicy na rtg pantomograficznym oraz wewnątrzustnym punktowym była widoczna zmiana o cechach zębiaka złożonego (Ryc.1, 2). Zabieg wykonano w znieczuleniu miejscowym 4% chlorowodorkiem artykainy. Dojście do zmiany zaplanowano od strony podniebienia. Cięcie poprowadzono wzdłuż szwu podniebiennego pośrodkowego w kierunku brodawki przysiecznej z jej ominięciem, następnie równolegle do brzegu dziąsła w odległości ok. 3-4 mm do okolicy zęba 15 ze względu na przebieg tętnicy podniebiennej. Odpreparowano płat śluzówkowo-okostnowy, uzyskując dostęp do guza (Ryc. 3). Po zniesieniu blaszki kostnej uwidoczniono zmianę otoczoną torebką, zawierającą zgrupowanie 13 tworów zębopodobnych. Guz wyłuszczono w całości (Ryc. 4, 5). Ranę zaopatrzono szwami pojedynczymi (polipropylen 5-0), (Ryc. 6). Materiał przesłano do badania histopatologicznego (Ryc. 7). Po zabiegu zalecono stosowanie osłony antybiotykowej z amoksycyliny w ilości 2 g na dobę w 2 dawkach podzielonych przez 7 dni oraz miejscowe stosowanie preparatów zawierających chlorheksydynę (Pierre Fabre Medicament). Szwy usunięto w 7. dobie po zabiegu. Gojenie przebiegało bez powikłań. W czasie 6 miesięcy po wykonanej operacji zgłaszane wcześniej przez pacjenta dolegliwości bólowe nie występowały. Pacjent pozostaje pod kontrolą poradni chirurgii stomatologicznej. Dyskusja Zębiaki złożone są najczęściej zlokalizowane w odcinku przednim szczęki i występują częściej Ryc. 1: Ocena kliniczna. Ryc. 2: Zdjęcie pantomograficzne. Ryc. 3: Dostęp operacyjny do wykrytej zmiany. Ryc. 4: Zawartość zębiaka wraz z torebką. Ryc. 5: Kontrolne zdjęcie rtg po zabiegu. Ryc. 6: Zaopatrzenie rany. Ryc. 7: Mikrofotografie wybranych fragmentów torebki guza. Ryc. 7b Ryc. 7c

13 DENTAL TRIBUNE Polish Edition Perspektywy 13 Ryc. 7d Ryc. 7e Ryc. 7f Ryc. 7g Ryc. 7h niż zębiaki zwykłe, które umiejscawiają się najczęściej w żuchwie w okolicy przedtrzonowców. Mogą być one przyczyną nieprawidłowego wyrzynania lub też zatrzymania zębów stałych i mlecznych. Cildir S. K. i wsp. przedstawili przypadki, w których zębiak złożony żuchwy doprowadził do zatrzymania kła mlecznego, nie stanowiąc jednocześnie przeszkody w wyrżnięciu się zębów 43 i 44, a jedynie powodując ich przemieszczenie w łuku zębowym. Zębiaki mogą powodować także dolegliwości bólowe, co potwierdza opisany przypadek, a także inne doniesienia z literatury. Vengal M. i wsp. opisali zabieg usunięcia zębiaka zwykłego żuchwy, który u 23-letniego pacjenta wywoływał ból o charakterze neuralgii, parestezji a także był przyczyną powstania stanu zapalnego i asymetrii w rysach twarzy. Guz dużych rozmiarów (2/3 cm odpowiednio w wymiarze policzkowo-językowym i mezjalno-dystalnym) był zlokalizowany w okolicy trzonu i kąta żuchwy. Wzrost zmiany spowodował zniszczenie struktury kości i przebicie zębiaka przez tkanki miękkie do jamy ustnej, a także przemieszczenie zęba 48 do okolicy dolnego brzegu trzonu żuchwy. Kontakt Dr n med. Damian Dudek NZOZ OLMED Poradnia Chirurgii Stomatologicznej ul. Generała Zajączka 1, Częstochowa NZOZ BELLASTOMA Poradnia Chirurgii Stomatologicznej i Implantologii ul. Matejki 63, Toruń Tel.: damiandudek@op.pl Lek. stom. Katarzyna Sołtykiewicz NZOZ BELLASTOMA Poradnia Chirurgii Stomatologicznej i Implantologii ul. Matejki 63, Toruń biuro@bellastoma.pl Dr n med. Krzysztof Helewski Katedra i Zakład Histologii i Embriologii Śląskiego Uniwersytetu w Katowicach. Kierownik: dr hab. n. med. Romuald Wojnicz ul. Jordana 2, Zabrze-Rokitnica Lek. stom. Kordian Dudek NZOZ OLMED Poradnia Chirurgii Stomatologicznej ul. Generała Zajączka 1, Częstochowa Zębiaki złożone ze względu na typowy obraz radiologiczny nie sprawiają trudności diagnostycznych, natomiast zębiaki zwykłe należy różnicować z ogniskami zapalenia kości, dysplazją włóknistą oraz innymi guzami pochodzenia mezenchymalnego, jak np.: kostniakami. W kontekście diagnostyki różnicowej zębiaków zwykłych warto wspomnieć o włókniakozębiaku szkliwnym (ameloblastic fibro-odontoma), zaliczanym również do łagodnych guzów zębopochodnych. Guz ten występuje rzadko, ma elementy charakterystyczne dla włókniaka szkliwnego i zębiaka, może powodować zaburzenia w strukturze kości szczęk i wyrzynaniu zębów. W przypadkach pojedynczych może ulegać zezłośliwieniu, co potwierdzili Howell R. M. i wsp. Autorzy udokumentowali metaplazję włókniakozębiaka szkliwnego we włókniakomięsaka szkliwnego (ameloblastic fibro-odontoma in ameloblastic fibrosarcoma). Trzeba podkreślić, że bardzo ważne jest całkowite wyłuszczenie zębiaka wraz z torebką, gdyż jej uszkodzenie lub niecałkowite usunięcie może być przyczyną wznowy. W przypadku zaburzeń w wyrzynaniu zębów powodowanych przez guzy zębopochodne, często zaleca się po zabiegu chirurgicznym leczenie ortodontyczne. Ponadto, przy stwierdzeniu w ocenie klinicznej nieprawidłowości dotyczących struktury kostnej i wyrzynania się zębów wskazane jest przeprowadzenie rutynowej diagnostyki radiologicznej. DT Ryc. 7i Piśmiennictwo: 1. Kryst L.: Chirurgia szczękowo-twarzowa. Warszawa PZWL, Bartkowski St.: Chirurgia szczękowotwarzowa. Kraków, Collegium Medicum UJ, Koszowski R., Raczkowska-Siostrzonek A., Morawiec T.: Zębiak złożony szczęki. Opis przypadku. Magazyn Stomat., 2008, 1, Tomizawa M., Otsuka Y., Noda T.: Clinical Observations of Odontomas In Japanese children: 39 cases including one reccurent case. Int. J. Paediatr. Dent., 2005, 1, Chang J. Y. i wsp.: Odontoma: a clinicopathologic study of 81 cases. J. Formos Med. Assoc., 2003, 12, Tsiklakis K., Spyropoulos N. D.: Radiographic study of odontomas. Odontostomatol. Proodos, 1990, 2, Cildir S. K., Sencift K., Olgac V., Sandalli N.: Delayed eruption of a mandibular primary cuspid associated with compound odontoma. J. Contemp. Dent. Pract., 2005, 4, Sciubba J. J., Fantasia J. E., Kahn L. B.:Tumors and cysts of the jaws. Waszyngton, Armed Forces Institute of Pathology, 2001, Kaugers G. E., Miller M. E., Abbey L. M.: Odontomas. Oral Surg., 1989, 67, Hisatomi M. i wsp.: A case of complex odontoma associated with an impacted lower deciduous second molar and analysis of the 107 odontomas. Oral Dis., 2002, 2, Vengal M., Arora H., Ghosh S., Pai K. M.: Large erupting complex odontoma: a case report. J. Can. Dent. Assoc., 2007, 2, Neville B. W., Damm D. D., Allen C. M., Bouquot J. F.: Odontogenic cysts and tumors. Oral and maxillofacial pathology. Wyd. II Filadelfia, W. B. Saunders, Cohen D. M., Bhattacharyya I.: Ameloblastic fibroma, ameloblastic fibroodontoma and odontoma. Oral Maxillofac. Surg. Clin. North Am., 2004, 3, Chang H., Precious D. S., Shimizu M. S.: Ameloblastic fibro-odontoma: a case report. J. Can. Dent. Assoc., 2002, 4, Reis S. R., de Freitas C. E., de Espirito Samto A. R.: Management of ameloblastic fibro-odontoma in a 6-year-old girl preserving the associated impacted permanent tooth. J. Oral Sci., 2007, 4, Philipsen H. P., Thosaporn W., Reichart P. A., Grundt G.: Odontogenic lesions in opercular of permanent molars delayed in eruption. J. Oral Pathol. Med., 1992, 1, Howell R. M., Burkes E. J. Jr.: Malignant transformation of ameloblastic fibroodontoma to ameloblastic fibrosarcoma. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol., 1977, 3, Dukic W. i wsp.: Combined surgical-orthodontic therapy for compound odontoma. Acta Med. Croatica, 2007, 4,

14 14 Perspektywy DENTAL TRIBUNE Polish Edition Informatyka stomatologiczna dla lekarza praktyka Wywiad z dr. Titusem Schleyerem adiunktem i dyrektorem Center for Dental Informatics w School of Dental Medicine Universytetu w Pittsburgu. Robin Goodman, Dental Tribune Ameryka Czym jest informatyka stomatologiczna? W ogromnym skrócie można powiedzieć, że informatyka stomatologiczna zajmuje się gromadzeniem, zarządzaniem, analizowaniem i przedstawianiem informacji w celu wspierania praktyki, nauki i edukacji w dziedzinie stomatologii. Informatyka oznacza głównie informację, a nie technologię informacyjną. Komputery odgrywają w informatyce ogromną rolę, ale nie są powodem, dla którego istnieje ta dyscyplina nauki. Informatyka próbuje odpowiadać na pytanie, jak możemy wykorzystywać informacje, aby lepiej zajmować się naszymi pacjentami, lepiej rozumieć to, czego dowiadujemy się o zdrowiu i chorobach dzięki badaniom naukowym oraz skuteczniej i wydajniej uczyć studentów, lekarzy i pacjentów. Czym różni się informatyka stomatologiczna (DI) od technologii informacyjnej (IT)? Często błędnie uznaje się, że informatyka to to samo, co technologia informacyjna. Informatyka koncentruje się głównie na opracowywaniu modeli i innowacji (w tym wykorzystujących komputery), które pozwalają w lepszy sposób wykorzystywać informacje. Technologia informacyjna skupia się na instalacji i zarządzaniu nowościami wykorzystującymi komputery w gabinetach stomatologicznych. Mimo wyraźnego podziału koncepcyjnego, niektóre dziedziny informatyki oraz ITprzenikają się, np. indywidualny rozwój oprogramowania i ocena wprowadzonych systemów. Od jak dawna informatyka stomatologiczna stała się oficjalnie odrębną dziedziną wiedzy? Zawsze trudno wskazać jeden konkretny moment, w którym powstaje nowa dziedzina nauki. Informatyka stomatologiczna wykazuje niektóre, chociaż nie wszystkie cechy dyscypliny naukowej. Powstała w latach 50. XX wieku dzięki pionierskim pracom naukowców, takich jak dr Robert Ledley (dentysta, który wynalazł skaner CT, articlerender.fcgi?artid=61367). W miarę upływu czasu, także inni ludzie zaczęli przyczyniać się do niewielkiego, ale rosnącego strumienia publikacji dotyczących informatyki stomatologicznej. Stowarzyszenia zawodowe, np. American Medical Informatics Association (AMIA) oraz American Dental Education Association (EA) stworzyły specjalne grupy zainteresowań, zajmujące się informatyką stomatologiczną. Coraz więcej dentystów, a także innych osób, np. specjalistów zajmujących się komputerami i informacją, przechodzi formalne szkolenie w dziedzinie informatyki stomatologicznej, uczestnicząc w programach takich, jak ten prowadzony w Pittsburgu (di.dental. pitt.edu/ postgrad.php). Moim zdaniem, rozwój informatyki stomatologicznej jako dyscypliny odbywa się bardzo powoli, ale w sposób stabilny. Czy można wskazać osobę, która odegrała szczególną rolę w ustalaniu znaczenia informatyki stomatologicznej jako osobnej dziedziny naukowej? Taką osobą jest z pewnością dr Ledley. Chociaż zapytany o to, prawdopodobnie nie nazwałby siebie informatykiem stomatologicznym, ale raczej biomedycznym. Wiele z jego dzieł, jak np. skaner ACTA, teoria podejmowania decyzji medycznych oraz bazy danych dotyczących białek i genów z pewnością stanowią postęp w informatyce biomedycznej. Jakie są współczesne wielkie nazwiska informatyki stomatologicznej? To trudne pytanie. Myślę, że w tej dyscyplinie brakuje osób, które chciałyby w całości poświęcić swoje życie zawodowe informatyce stomatologicznej. Potrzebujemy osób gotowych zaangażować całą swoją energię, nie tylko jej część, ponieważ problemy, jakie stawia informatyka stomatologiczna są ważne, ale też wymagające i często trudne do rozwiązania. Wiele osób zajmuje się tą dziedziną od lat, wśród nich Brent Dove (University of Texas Health Science Center w San Antonio, UTHSCSA), Gary Guest (UTHSCSA), Lynn Johnson (University of Michigan), Michael Kirshner (Oregon Institute of Technology), Michelle Robinson (University of Alabama) oraz John Zimmerman (Columbia University). Jednak żadna z niech nie zdobyła np. funduszy na badania w dziedzinie informatyki stomatologicznej z NIH, co mogłoby stanowić jedno z kryteriów oceny ich zaangażowania. Jakie wydarzenia poświęcone informatyce stomatologicznej można uznać za godne uwagi? Jednym z najciekawszych spotkań dotyczących DI jest obecnie TechExpo, która odbywa się podczas każdej Dorocznej Sesji EA. W ramach TechExpo przedstawiciele stomatologii prezentują swoje projekty z dziedziny informatyki i technologii informacyjnej. TechExpo w dużej części składa się z praktycznych demonstracji. To doskonała okazja, aby zobaczyć, nad czym pracują inni ludzie. Jednak spotkanie to jest poświęcone głównie zagadnieniom zastosowania informatyki i technologii informacyjnej w edukacji stomatologicznej, nie wzbudza więc tak dużego zainteresowania lekarzy praktyków ani badaczy. Jak często odbywają się spotkania poświęcone informatyce stomatologicznej? Wilu takich spotkaniach bierze Pan udział? Jest bardzo niewiele spotkań poświęconych wyłącznie informatyce stomatologicznej. W 2003 r. zorganizowaliśmy konferencję pod hasłem Dental Informatics and Dental Research: Making the Connection ( Informatyka stomatologiczna i badania naukowe: szukanie wspólnego języka, conference). Była to jedna z pierwszych konferencji naukowych poświęconych DI. Inne miejsca, gdzie można dowiedzieć się czegoś na temat informatyki stomatologicznej, to doroczne spotkania AMIA, American Association of Dental Research (AR) oraz EA. Jednak podczas tych zgromadzeń trzeba szukać tematów dotyczących informatyki stomatologicznej nie ma tam zwykle oddzielnych sesji poświęconych tym zagadnieniom. lepszym zrozumieniu technologii informatycznych stosowanych w gabinecie stomatologicznym? Zarządzanie technologiami informatycznymi stanowi duże wyzwanie dla lekarza. Dentysta pełni w swoim gabinecie wiele ról, jest także osobą zarządzająca działem informatyki. To on odpowiada za zakup, instalację i odpowiednie działanie całej infrastruktury IT. Podstawowa wiedza z dziedziny informatyki stomatologicznej pomaga dentystom zrozumieć, w jaki sposób i dlaczego technologia informatyczna działa w gabinecie, jak planować infrastrukturę IT i jak nią zarządzać, aby nie stała się wyłącznie wielkim źródłem problemów. Co może ułatwiać podejmowanie decyzji o zakupie określonych produktów? Użyteczność, tzn. łatwość i przyjemność obsługi oprogramowania albo systemu oraz wykorzystanie w praktyce wszystkich lub prawie wszystkich funkcji to główne kryteria wyboru. Użyteczność jest także pojęciem informatycznym, a jednak większość użytkowników, kupując system zarządzania praktyką, nie zwraca dostatecznej uwagi na ten właśnie aspekt. Jeśli lekarze praktycy będą wiedzieli, w jaki sposób ocenić użyteczność i jak zidentyfikować problemy w tym zakresie, łatwo dokonają wyboru systemu, z którego będą zadowoleni. Jak należy wykorzystywać informacje, aby zapewniać lepsze usługi stomatologiczne? Jako dentyści spędzamy mnóstwo czasu, zarządzając informacjami. Z prowadzonych badań wiemy, że dla wielu lekarzy karta pacjenta to tylko forma zapisu i narzędzie służące do rejestracji danych, a nie ułatwiające diagnostykę i terapię. Jeśli jednak przyjrzeć się tym kartom, łatwo zauważyć, że większość z nich nie jest dobrze prowadzona. Zapisanie szczegółowych informacji w takiej dokumentacji zajmuje mnóstwo czasu tyle samo czasu potrzeba, aby te dane później odnaleźć. Znalezienie odpowiedzi na niektóre pytania przy użyciu powszechnie uznawanej dokumentacji jest prawie niemożliwe. Zrozumienie, jak informacje zawarte w dokumentacji pacjenta mogą ułatwić lub utrudnić sprawowanie opieki stomatologicznej idzie w parze z zapotrzebowaniem na systemy, które będą lepiej służyły praktyce klinicznej niż obecnie dostępne na rynku. Jakie jest obecnie miejsce informatyki stomatologicznej w tworzeniu praktycznych programów? W jaki sposób DI może obecnie pomóc lekarzom praktykom w Informatyka to dyscyplina badań i rozwoju, która zajmuje się

15 DENTAL TRIBUNE Polish Edition Perspektywy 15 m.in. wprowadzaniem innowacyjnych technologii informatycznych do gabinetów stomatologicznych. Rutynowo stosuje się wiele programów informatycznych, np. test przesiewowy OralCDx w kierunku raka jamy ustnej, system CEREC do skrawania uzupełnień stałych, Logicon Caries Detector oraz Dental Anatomy Atlas, opracowany przez Paula Browna ze Stanfordu. Jednak wszystkie te aplikacje powstały w wyniku prowadzonych przez wiele lat podstawowych badań w dziedzinie informatyki stomatologicznej i innych dyscyplin. Dlatego czasami mija dużo czasu zanim na rynku pojawi się nowe oprogramowanie. tucje dysponujące określonymi funduszami, mogą być zainteresowane dofinansowaniem takich projektów. W jaki sposób lekarz praktyk może przyczynić się do rozwoju informatyki stomatologicznej? Najpierw musi dowiedzieć się czegoś więcej na temat informatyki stomatologicznej. Z tego właśnie powodu stworzyliśmy Internetową Społeczność Informatyki Stomatologicznej (Dental Informatics Online Community, DIOC) pod adresem To strona dla wszystkich zainteresowanych informatyką stomatologiczną od nowicjusza po doświadczonego badacza. DIOC zawiera przewodniki, raporty, transmisje na żywo za pośrednictwem Internetu, archiwum artykułów, katalog projektów i wiele więcej. Dobrym źródłem informacji są artykuły na temat informatyki stomatologicznej, ukazujące się w najważniejszych branżowych magazynach, np.: JA, Journal of Dental Education, Journal of Computerized Dentistry oraz Journal of the American Medical Informatics Association. Do spotkań i konferencji, na których można dowiedzieć się więcej na temat informatyki stomatologicznej, należą doroczne sesje EAi AR oraz jesiennie sympozjum AMIA. Zarządzany przez A Komitet Standardów w Informatyce Stomatologicznej (Standards Committee for Dental Informatics) to dla dentystów doskonała możliwość ustalania standardów dla zastosowań IT w stomatologii. Osobom zainteresowanym szczegółowymi informacjami polecamy kursy wprowadzające i przeznaczone dla osób zaawansowanych w dziedzinie systemów informacyjnych, programowania i baz danych, oferowane przez uczelnie i uniwersytety. Ci, którzy chcieliby, aby informatyka stomatologiczna stała się ich wyborem zawodowym, najwięcej skorzystają, kończąc studia w dziedzinie informatyki stomatologicznej lub szkolenie z informatyki biomedycznej. DT W jakim kierunku będzie rozwijała się informatyka w ciągu najbliższych 5-10 lat? Przede wszytkim mam nadzieję, że więcej osób zainteresuje się informatyką stomatologiczną oraz będzie przyczyniało się do jej rozwoju. Zasięg i zakres innowacji, jakie mogą powstać dzięki informatyce stomatologicznej są nieograniczone. Tak wiele ciekawych programów czeka na napisanie, tak wiele problemów pozostaje nierozwiązanych. Osobom intelektualnie ciekawym i zmotywowanym naukowo ta dziedzina może zapewnić satysfakcjonującą pracę do końca życia. Być może, kiedy zainteresuje się nią więcej osób, będziemy mogli zmierzyć się skuteczniej i wydajniej z największymi wyzwaniami informatyki stomatologicznej. Musimy np. określić, w jaki sposób stworzyć pełny i czytelny system elektronicznych kart pacjenta, który będzie ułatwiał opiekę stomatologiczną i umożliwi wymianę informacji na temat zdrowia pacjentów z innymi lekarzami, w tym lekarzami dentystami, w sposób łatwy i nieskomplikowany. Taka dokumentacja powinna być także wartościowa dla personelu pomocniczego i pacjentów. Mam nadzieję, że jeśli tą dyscypliną zajmie się więcej osób, prowadzących znaczące i ciekawe projekty, doprowadzi to do zwiększenia uwagi poświęcanej informatyce stomatologicznej. Dzięki pokazaniu dentystom w praktyce użyteczności takich rozwiązań, także insty- Kontakt LST Laser Sintered Titanium The new LEING surface Zaplanowana geometria powierzchni Połączone ze sobą zagłębienia i pory Innowacyjny proces produkcji: zaprojektowany komputerowo implant, stworzony przy pomocy lasera Natychmiastowa organizacja trójwymiarowej sieci fibrynowej Wysoka adhezja i aktywność komórek Znaczna porowatość powierzchni Szybki wzrost kości (ciemna) wewnątrz zagłębień i porów spiekanej powierzchni tytanu (jasna) Titus Schleyer adiunkt i dyrektor Center for Dental Informatics School of Dental Medicine Uniwersytetu w Pittsburgu Terrace Street Pittsburgh, PA 15261, USA Tel.: Faks: titus@pitt.edu L E A D E R I T A L I A Leader Italia S.r.l. Via Aquileja, Cinisello Balsamo MI - WŁOCHY Tel. +39 (0) Faks +39 (0) Adres export@leaderitalia.it marca Będziemy w Kolonii Hala 10.2 Przejście U19

16 A-DEC 500 WZÓR ERGONOMII TRYCJA * I NOWOCZESNOŚĆ Niespotykany zakres możliwości zabiegowych zarówno dla lekarza jak i dla asysty. A-dec 500 oferuje niedostępne w innych unitach oferowanych na naszym rynku unikalne rozwiązania ergonomiczne. Dzięki konstrukcji ramienia konsolety, bloku spluwaczki oraz stolika asysty mocowanym centralnie pod fotelem, wydłużonym rękawom końcówkowym i obrotowej konsolecie można osiągać niespotykany zakres możliwości zabiegowych zarówno dla lekarza jak i dla asysty. Rezultat? Idealne ustawienia elementów unitu do konkretnego zabiegu indywidualnie dla każdego pacjenta. A wszystko przy minimum wysiłku dentysty! Synergia? A-dec 500 współdziała z lekarzem, co przyczynia się do skrócenia czasu zabiegu, większej precyzji oraz komfortu pracy. Więcej informacji o A-dec 500 można uzyskać w biurze firmy Amadar. Amadar Sp. z o.o., ul. Świętokrzyska 14, Warszawa, Tel.: (22) , Faks: (22) , *Najstarszy pracujący w Polsce unit A-dec liczy ponad 30 lat (to fakt!). Dane stomatologa wraz z opinią dostępne w firmie Amadar A-dec Inc. All rights reserved.

17 DENTAL TRIBUNE Polish Edition News 17 FDI zaprasza na kongres w Singapurze Daniel Zimmermann, Dental Tribune International FDI oraz Singapurskie Towarzystwo Stomatologiczne (Singapore Dental Association, SDA) zapraszają w 2009 r. na Doroczny Światowy Kongres Stomatologiczny FDI, który odbędzie się w dniach 2-5. września w Suntec Convention and Exhibition Centre w Singapurze. Odwiedzającym przedstawiony zostanie bogaty program naukowy, FDI i Nobel Biocare tworzą Speaker Development Programme Daniel Zimmermann, Dental Tribune International Podczas Dorocznego Światowego Kongresu Stomatologicznego w Sztokholmie (Szwecja) przedstawiciele FDI (World Dental Federation) ogłosili rozpoczęcie programu International Speaker Development Programme (ISDP), prowadzonego we współpracy z firmą Nobel Biocare. Zgodnie z zapowiedziami Przewodniczącego FDI dr. Conroda, celem tego przedsięwzięcia jest stworzenie światowej sieci młodych opiniotwórców w dziedzinie stomatologii. Dlatego też ISDPwybierze po 6 młodych specjalistów w dziedzinie zdrowia jamy ustnej w każdym z rejonów ONZ, w tym w obszarze Azji i Pacyfiku, a także przeszkoli ich w zakresie prezentacji i umiejętności przywódczych podczas tradycyjnych spotkań oraz technikami wirtualnymi. Firma Nobel Biocare posiada wieloletnie doświadczenie w nawiązywaniu w celach edukacyjnych współpracy z uniwersytetami na całym świecie. Od r firma sfinalizowała porozumienia o współpracy z uczelniami w USA, Europie oraz w obszarze Azji i Pacyfiku, gdzie do sieci należą Uniwersytet w Sydney, Ho Chi Minh City Vietnam oraz 6 uczelni stomatologicznych w Chinach. obejmujący najnowsze osiągnięcia kliniczne i naukowe w dziedzinie stomatologii na całym świecie. Dzięki zaangażowaniu i współpracy SDAwiemy, że możemy spodziewać się kolejnego wspaniałego kongresu powiedział Przewodniczący FDI, dr Burton Conrod podczas lunchu w czasie kongresu FDI, który odbył się w tym roku w Sztokholmie. Na wstępnym etapie przygotowań ogromne znaczenie miało profesjonalne wsparcie ze strony Rady Turystyki Singapuru i sektora przedsiębiorstw podkreśla Conrod. Decyzję o organizacji Kongresu przez Singapurskie Towarzystwo Stomatologiczne ogłoszono publicznie podczas ceremonii otwarcia International Dental Exhibition and Meeting Singapore w r Nie pierwszy raz Kongres FDI odbędzie się w państwie należącym do tzw. azjatyckich tygrysów. Ostatni miał miejsce w 1990 r. i przyciągnął dużą liczbę delegatów z całej południowowschodniej Azji. FDI nie tylko weźmie udział w zbliżającym się wydarzeniu, ale angażuje się także w organizację programu naukowego IDEM jednego z najważniejszych przedsięwzięć stomatologicznych w Singapurze i rejonie Azji i Pacyfiku. Singapur ma silne tradycje w dziedzinie stomatologii. W 1929 r. rząd brytyjski otworzył tam pierwszą na Dalekim Wschodzie uczelnię stomatologiczną. Dziś szkoła ta prowadzi szkolenie na poziomie przed- i podyplomowym i jest dobrze oceniana przez najważniejsze międzynarodowe komisje egzaminacyjne. Znaczna część dentystów praktykujących w Singapurze ukończyła szkolenie podyplomowe w międzynarodowych ośrodkach w USA, Wielkiej Brytanii i Australii. Lekarze w Singapurze coraz częściej przyjmują Teo Choo Soo Przewodniczący LOC kongresu w Singapurze przemawia do słuchaczy podczas lunchu FDI/SDA w Sztokholmie. Fot.: Peter Nerdell. także pacjentów z zagranicy, głównie ze względu na dobrą reputację, wynikającą z wysokich standardów leczenia stomatologicznego. Osoby, które uiszczą opłatę przed datą wczesnej rejestracji ( r.) lub rejestracji wstępnej ( r.) będą mogły skorzystać z niższej opłaty rejestracyjnej za udział w kongresie FDI. Po upływie tych terminów osoby chcące wziąć udział w kongresie będą musiały zarejestrować się online i ponieść pełne koszty uczestnictwa. DT Dyrektor wykonawczy FDI dr David Alexander wraz z Przewodniczącym FDI dr. Burtonem Conrodem (po lewej) oraz dr. Michaelem Sachsem z firmy Nobel Biocare (po prawej) podczas podpisywania porozumienia. Fot.: DTI. Zgłoszenia do programu ISDP będą przyjmowane od połowy listopada br. Wybrani uczestnicy będą mieli możliwość udziału w indywidualnych szkoleniach oraz pracach grupowych za pośrednictwem platformy do prowadzenia wirtualnych konferencji. Planowana jest także organizacja sesji ISDP z przekazem na żywo w ramach programu naukowego zbliżających się kongresów FDI w Singapurze (2009 r.) i Brazylii (2010 r.). DT Straumann prezentuje nowy materiał do wykonywania implantów Podczas niedawnego 17. Dorocznego Spotkania Naukowego Europejskiego Towarzystwa Osteointegracji (European Association for Osseointegration, EAO) w Warszawie (Polska) przedstawiono Roxolid nowy materiał, dzięki któremu implanty stomatologiczne mogą być jednocześnie mniejsze i mocniejsze. Roxolid opracowany został przez szwajcarską firmę Straumann. Jest to stop tytanu i cyrkonu pierwszy materiał, który stworzono specjalnie na potrzeby implantów stomatologicznych. Wg producenta, Roxolid jest o 50% bardziej wytrzymały niż czysty tytan dotychczasowy materiał z wyboru używany do produkcji implantów. Ponadto, wyniki badań przedklinicznych wykazują, że materiał ten ulega lepszej integracji z kością niż czysty tytan. Większa biozgodność i lepsza osteointegracja umożliwiają mogą opracowanie nowej generacji mniejszych i lepiej akceptowanych implantów. Byłoby to szczególnie korzystne w przypadkach ograniczonej przestrzeni między sąsiadującymi zębami, a także pry mniejszej ikości. kości. Roxolid jest obecnie poddawany badaniom klinicznym w 6 krajach europejskich. Implanty z tego materiału oczekują na akceptację odpowiednich władz. Wyniki szeroko zakrojonego programu badań klinicznych, które dostępne będą w wybranych krajach już od 2009 r. DT

18 18 Produkty DENTAL TRIBUNE Polish Edition P R O M O C J A TiXos nowa seria implantów spiekanych tytanem Po 4 latach badań in vitro i in vivo firma Leader Italia producent popularnych implantów Implus, S-Type i Nano rozpoczęła produkcję nowej serii implantów TiXos spiekanych tytanem. Jeden z implantów nowej linii TiXos. Nowatorski proces bezpośredniej produkcji za pomocą lasera (DLMS bezpośrednie laserowe spiekanie metalu), stanowiący wyłączną własność firmy Leader Italia jest rewolucyjną techniką produkcji, która umożliwia wykonywanie modeli o precyzyjnie zdefiniowanej strukturze i proporcjach opartych o dane w wersji 3D. Model jest produkowany w procesie spiekania metalowych nanocząsteczek skupioną wiązką lasera. Implanty są projektowane komputerowo, a wytwarzana powierzchnia wypełniona zostaje otworami, które łączą się z tkanką kostną. Geometria oraz sposób połączenia otworów (2-100 mikronów) jest prawidłowo dobierana w fazie projektowania. Geometria ta pozwala na głęboką penetrację kości wewnątrz struktury implantu dzięki szczelinom i porom, w które wnikają komórki tkanki kostnej. Prof. R. Sammons prowadzący badania na Uniwersytecie w Birmingham w Wielkiej Brytanii przedstawił kolejną interesującą cechę implantu elastyczność powierzchni ma taki sam moduł Younga, co otaczająca implant kość, z kolei rdzeń implantu charakteryzuje się modułem Younga odpowiednim dla tytanu. Dzięki temu implant TiXos ma strukturę zbliżoną do struktury naturalnego zęba. Żaden inny implant dostępny na rynku nie posiada takich właściwości. Badania in vitro prowadzone przez prof. R. Sammonsa oraz prof. Papaccio (Uniwersytet w Neapolu, Włochy), a także badania wykonywane w Uniwersytetach w Varese i Chieti (Włochy) oraz eksperymenty kliniczno-histologiczne przeprowadzane na zwierzętach i ludziach przez prof. J.A. Shibli (Uniwersytet w Guarulhos, Sao Paulo, Brazylia) potwierdziły zdolność implantów TiXos do przyspieszania leczenia kości, a tym samym do przyspieszania osseointegracji, umożliwiając w ten sposób formowanie się kości (do 200 mikronów) wewnątrz elastycznej, gąbczastej struktury. Geometria powierzchni z połączonymi otworami i zagłębieniami. Seria implantów TiXos to pionier nowej ery w produkcji implantów dzięki innowacyjnym technologiom umożliwiającym otrzymywanie określonych właściwości mechanicznych i biologicznych oraz produkowanie indywidualnych implantów natychmiastowych, które precyzyjnie oddają kształt korzenia zaprojektowanego w oparciu o wyniki tomografii komputerowej. BEGO Semados Mini system mini implantów Firma BEGO Implants Systems wprowadziła na polski rynek kolejny, trzeci już system implantologiczny BEGO Semados Mini. Jest to system mini implantów o średnicach: 2,7; 2,9; 3,1 mm i długościach: 11,5; 13; 15 mm. Wszczepy te doskonale nadają się do trwałego zaopatrzenia protetycznego bezzębnych atroficznych wyrostków zębodołowych. Zastosowanie ich umożliwia skrócenie czasu leczenia w wyniku eliminacji czasochłonnej augmentacji. Wszystkie implanty firmy BEGO, w tym także BEGO Semados Mini, w całości wytwarzane są w Niemczech i Szwajcarii. Wykonane są z tytanu IV stopnia czystości (ISO 5832), posiadają także zmodyfikowaną ultraczystą powierzchnię TiPurePlus. Gwint mini implantów BEGO ma kształt gwarantujący boczne zagęszczenie kości dla podwyższenia pierwotnej stabilizacji wszczepu. W okolicy szyjki producent zastosował mikrogwint służący lepszemu przenoszeniu sił żucia na wyrostek. kobalt). W pierwszym kwartale przyszłego roku dostępne będą dodatkowo zatrzaski kulkowe oraz pojedyncze łączniki cementowane. Połączenie implantu z nadbudową odbywa się za pomocą zewnętrznego 6-kątnego stożka wyrównującego angulacje implantu. W związku z wprowadzeniem implantów BEGO Semados Mini na rynek polski, dystrybutor firma Denon Detnal oferuje zestaw 20 implantów wraz kasetą Mini/OssePlus w cenie 8.999,00 PLN brutto. Kontakt: Denon Dental ul. Kolejowa Konstancin-Jeziorna Tel.: 0 (22) info@dental.pl Pasta Hawe Cleanic w tubie 100 g Firma Kerr rozszerza asortyment past Cleanic o 2 nowe wersje smakowe. Obok znanej już i cenionej przez dentystów Cleanic Prophy Paste o smaku miętowym, Kerr proponujemy smaki: gumy balonowej (Buble Gum) oraz zielonego jabłka (Green Apple). Cleanic Prophy Paste jest pastą profilaktyczną, którą cechują maksymalne zdolności czyszczące i polerskie przy minimalnych własnościach abrazyjnych. Pasta zawiera w swoim składzie perlit środek abrazyjny o zmiennych własnościach ściernych, który występuje w postaci dużych płytek o ostrych krawędziach. Podczas pracy zmienia swą strukturę od gruboziarnistej po drobnoziarnistą płytki ulegają rozdrobnieniu, a ich krawędzie zaokrąglają się. Porcja pasty na szczotce lub gumce wystarczy do oczyszczenia 3-4 zębów w ciągu kilkunastu sekund. Cleanic spełnia najwyższe wymagania stawiane pastom profilaktycznym: posiada wysokie parametry czyszczące, optymalne polerujące i minimalne własności ścierne. Nie powoduje uszkodzeń twardych tkanek zęba. Kol-Dental ul. Ostrobramska Warszawa Infolinia: info@koldental.com.pl Kaseta chirurgiczna służąca do wkręcania implantów BEGO Semados Mini stwarza możliwość przeprowadzenia zabiegu rozszczepienia kości, jeżeli wyrostek zębodołowy w miejscu planowanej implantacji jest zbyt wąski. Obecnie wśród rozwiązań protetycznych producent oferuje system belek ze stopu Wirobond MI (chrom- GC Tissue Conditioner miękki akrylowy materiał podścielający i kondycjonujący tkankę GC Tissue Conditioner to pierwszy miękki materiał podścielający typu wszystko w jednym, stanowiący kompletne rozwiązanie dla każdej praktyki dentystycznej. To odpowiadający następnej generacji, zgodny z aktualnym najlepszym stanem wiedzy, materiał akrylowy do miękkiego podścielania opatentowany przez GC. Występuje w 2 różnych kolorach: różowym dziąsłowym i białym Kontakt: Kol-Dental ul. Ostrobramska Warszawa Infolinia: info@koldental.com.pl

19 DENTAL TRIBUNE Polish Edition Produkty 19 P R O M O C J A Sympress do automatycznego mieszania masy wyciskowej Sympress jest urządzeniem do automatycznego mieszania masy wyciskowej A-silikonu. Charakterystyka urządzenia: możliwość wyboru szybkości mieszania materiału i napełniania łyżek wyciskowych i strzykawek, mieszanie automatyczne, Maxcem Elite Kerr Maxcem Elite to samowytrawiający i samoprzylegający cement kompozytowy do osadzania prac protetycznych, o udoskonalonej prostocie zastosowania. Łączy w sobie sprawdzoną technologię swojego poprzednika cementu Maxcem z wyższą siłą wiązania bez systemu łączącego oraz szerszym zakresem zastosowań klinicznych, przeznaczony także do cementowania licówek. Nie musi być przechowywany w lodówce. Zestawy: Maxcem Elite Standard Kit: 5 x 5 g strzykawek, Maxcem Elite Value Kit: 2 x 5 g strzykawki w odcieniu autorewers przy wymianie dozownika z materiałem wyciskowym, czytelny panel sterujący. Do zalet urządzenia należy zaliczyć: szybkie przygotowanie (mieszanie) materiału wyciskowego; eliminacja męczącego mieszania ręcznego zwłaszcza uciążliwego przygotowywania materiałów twardszych; oszczędność miejsca; zachowanie miejsca pracy w czystości materiał wyciskowy nie rozbryzguje się, nie brudzi powierzchni, ubrań personelu, łatwość obsługi. przezroczystym, 11,7 g Temp- Bond NE w strzykawce typu automix + akcesoria Maxcem. Elite Mini Kit zawiera: 1 x 5 g strzykawkę w odcieniu przezroczystym, 5 końcówek na strzykawkę typu automix normalnych, 5 końcówek z szerokimi otworami, 5 końcówek wewnątrzustnych, instrukcję postępowania. Maxcem Elite (uzupełnienia w pojedynczych odcieniach) zawiera: 2 x 5 g strzykawek, 10 końcówek na strzykawkę typu automix normalnych, 10 końcówek z szerokimi otworami, instrukcję postępowania. Odcienie: przezroczysty biały biały opaker żółty brązowy Kol-Dental ul. Ostrobramska Warszawa Infolinia: info@koldental.com.pl Urządzenie wyposażono we wskaźnik napełnienia i wiele zabezpieczeń chroniących przed przypadkowym uruchomieniem i zranieniem podczas obsługi. Jest to biały materiał podwójny do wypełnień tymczasowych złożony z tlenku i siarczanu cynku. DuoTemp opracowano z myślą o maksymalnej ochronie ubytku przed reinfekcją bakteryjną. Wiąże się pod wpływem światła lampy polimeryzacyjnej i śliny. Nie zawiera eugenolu, więc nie wpływa na proces polimeryzacji materiałów kompozytowych. Ma przyjemny smak i zapach. Herculite Ultra To nowoczesny i uniwersalny kompozyt do zębów przednich i bocznych o doskonałych walorach estetycznych, znakomitej polerowalności i plastycznośći. Ten innowacyjny materiał wyprodukowany Parametry techniczne: Moc: 170 W Szybkość napełniania łyżki: 32 s Szybkość napełniania strzykawki: 5 s Wydajność napełniania łyżki: 75 ml/min Wydajność napełniania strzykawki: 47 ml/min Wymiary: 350x210x425 mm Waga (bez masy wyciskowej): 7 kg Wypełnienie DuoTemp można poddawać naciskom zwarciowym już po 40 s polimeryzacji świetlnej. Po tym czasie materiał będzie ulegał dalszej polimeryzacji chemicznej pobudzanej śliną. Duża szczelność brzeżna, spowodowana lekką rozszerzalnością materiału zmniejsza ryzyko reinfekcji bakteryjnej ubytku. Znaczna twardość powierzchni wypełnienia DuoTemp zwiększa komfort pacjenta oraz minimalizuje ryzyko powstawania podrażnień. Materiał DuoTemp znajduje zastosowanie jako wypełnienia został z udziałem nanotechnologii, co pozwala na uzyskanie doskonałej estetyki. Pozostałe cechy, takie jak lepsza wytrzymałość na ścieranie, nacisk i złamania wyróżniają ten produkt wśród innych. Udoskonalony został także ostateczny efekt estetyczny dzięki takim cechom materiału, jak opalescencja i fluorescencja podobne do tych, jakie obserwujemy w naturalnym uzębieniu. Produkt jest dostępny w zestawach: - Herculite XRV Ultra Standard Syringe 10 strzykawek x 4g, - Herculite XRV Ultra Intro Syringe 6 strzykawek po 4 g, - Herculite XRV Ultra Mini Kit 3 strzykawki po 4 g. Dystrybutorem urządzenia jest firma Poldent. Kontakt: Poldent Al. Jana Pawła II Warszawa Tel.: 0 (22) poldent@poldent.pl Wypełnienia DuoTemp tymczasowe w wielu sytuacjach klinicznych leczenia zachowawczego (ubytki klasy I i II), endodontycznego i protetycznego (preparacje typu inlay i onlay). Zalety DuoTemp: - składniki preparatu przyczyniają się do zwiększenia ochrony zęba; - doskonale widoczny na zdjęciach rtg; - nie wymaga mieszania; - dobra retencja w ubytku. - łatwość usuwania. Poldent Al. Jana Pawła II Warszawa Tel.: 0 (22) poldent@poldent.pl Opakowanie zawiera 3 strzykawki po 4 g każda lub 3 pudełka z kapsułkami 10 x 0,2 g w odcieniach: szkliwnym A2, A3, zębinowym A2, OptiBond Solo Plus 5 ml, wytrawiacz Gel Etchant 3 g, końcówki na strzykawkę z wytrawiaczem, aplikatorki. Dostępne odcienie: - szkliwne: 16 odcieni wg kolornika Vita oraz XL (bardzo jasny), - zębinowe: A1, A2, A3, A3.5, B1, B2, C2, D2, D3, - odcień szkliwny Neutra. Kontakt: Kol-Dental ul. Ostrobramska Warszawa Infolinia: info@koldental.com.pl

20 20 Wydarzenia DENTAL TRIBUNE Polish Edition Niezdrowy styl życia przyczyną nieświeżego oddechu Lynn Bradshaw, Dental Chronicle, Canada Nowe badanie przeprowadzone w Izraelu wykazuje, że wysoki wskaźnik BMI (Body Mass Index) i spożywanie alkoholu związane są z występowaniem nieprzyjemnego oddechu, czyli halitozą. Badanie pod kierunkiem prof. Mel Rosenberg z Wydziału Mikrobiologii Człowieka oraz Maurice i Gabrieli Goldschleger ze School of Dental Medicine, Sackler Faculty of Medicine Uniwersytetu w Tel Awiwie obejmowało grupę 88 dorosłych o różnych parametrach masy ciała i wzrostu. Osoby poddane badaniu przeszły rutynowe badania lekarskie i zgodziły się wypełnić ankietę zawierającą 38 pytań dotyczących ogólnego stanu zdrowia i stanu zdrowia jamy ustnej, nawyków dietetycznych, a także samooceny stopnia nasilenia nieprzyjemnego zapachu z ust. Inne parametry zapachu, które były oceniane to: skala oceny oddechu, stężenia lotnych siarczków (przy użyciu Halimetru) i poziom galaktozydazy w ślinie. Wyniki ankiety dały 9 odpowiedzi statystycznie istotnie związanych z wynikiem pomiaru wg skali oceny oddechu, w tym na pytania o spożycie alkoholu i o wskaźnik BMI. Współczynnik korelacji skali oceny oddechu z badanymi parametrami, opierający się na uzyskanych 9 odpowiedziach, wynosił R = 0,601, a gdy przedstawiono go razem z wynikami Halimetru i poziomami galaktozydazy, wzrósł do R = 0,843, co sugeruje, że spożywanie alkoholu i otytość mogą być czynnikami powodującymi nieprzyjemny zapach z ust. Odkrycie wpływu alkoholu na nieprzyjemny oddech nie było zaskakujące, gdyż mieliśmy wcześniej dowody anegdotyczne mówi prof. Rosenberg. Jednakże odkrycie, że istnieje korelacja otyłości z nieprawidłowym oddechem było nieoczekiwane. Prof. Rosenberg wnioskuje z danych, że u pacjentów z nadmierną wagą zwiększa się prawdopodobieństwo pojawienia się nieprzyjemnego zapachu z ust. Odkrycie to powinno zwrócić uwagę opinii publicznej powiedział dodając, że nie ma jasnych dowodów naukowych na to, dlaczego tak się dzieje, konieczne jest więc przeprowadzenie dalszych badań. Nie znamy potencjalnego uzasadnienia i naprawdę nie wiemy, w jaki sposób interpretować te wyniki dodaje. Związek otyłości z występowaniem nieświeżego oddechu może być spowodowany kilkoma czynnikami mówi prof. Rosenberg. Stawia jednocześnie hipotezę, ze otyli ludzie mogą stosować dietę, która sprzyja suchości w ustach. Z pewnością rozpoczęliśmy dyskusję na ten temat podsumowuje prof. Rosenberg. DT Turystyka medyczna nową alternatywą dla pacjentów z USA Wg raportu Wall Street Journal coraz więcej instytucji ubezpieczeniowych i pracodawców w USA oferuje usługi medyczne i stomatologiczne poza granicami kraju. Wg gazety, w celu obniżenia kosztów, niektóre systemy opieki zdrowotnej zaczynają obejmować koszty leczenia za granicą, np. operacji serca, biodra i kolana oraz innych poważnych zabiegów chirurgicznych. Dotychczas większość Amerykanów podróżujących za granicę w celu leczenia pozostawała bez ubezpieczenia lub szukała zabiegów, które nie były objęte ubezpieczeniem. Pomimo kosztów podróży, kraje takie, jak Singapur lub Kostaryka stały się atrakcyjnymi punktami docelowymi dla turystyki medycznej, ponieważ tamtejsi lekarze często pobierają opłaty mniejsze niż wartość 10% kosztów leczenia w USA. Reakcją na taki rozwój wydarzeń było wydanie przez American Medical Association pierwszego zbioru wskazówek dotyczących turystyki medycznej i propozycja zmian niektórych ustaw. W wytycznych ma się pojawić wymaganie, aby podróże były nieodpłatne, a powody finansowe nie musiały ograniczać możliwości pacjentów. Będzie także wymagane udzielanie informacji pacjentom o medycznych i prawnych czynnikach ryzyka oraz opłatach za wizyty kontrolne w rodzimym kraju. Lekarze w USA niepokoją się o bezpieczeństwo preparatów krwi do transfuzji i tkanek stosowanych do przeszczepów kostnych w innych krajach. Krytycy tego pomysłu twierdzą, że podróże długodystansowe narażają także pacjentów na dodatkowe niebezpieczeństwo, łącznie z zakrzepicą po lotach samolotem i brakiem pomocy prawnej w przypadkach zaniedbań lekarzy. DT Okazuje się, że kraje, takie jak Singapur mogą być atrakcyjnym miejscem dla turystyki medycznej.