Miesięcznik Naukowo-Techniczny Agenda Wydawnicza SIMP NR 8-9/2013

Transkrypt

1 Rok założenia PL ISSN Index 36522X Cena 32,00 zł (w tym 8% VAT) Miesięcznik Naukowo-Techniczny Agenda Wydawnicza SIMP NR 8-9/2013 SECO TOOLS (POLAND) SP. Z O.O. UL. NAUKOWA 1; WARSZAWA TEL: ; FAX: SECO.PL@SECOTOOLS.COM

2 16-21 Września Hala 27 Stoisko C44 Zaproszenie EMO Uwolnij EMO 2013 TO EKSCYTUJĄCA SZANSA ZAPOZNANIA SIĘ Z NOWYMI MOŻLIWOŚCIAMI I ZOBACZENIA SZERSZEJ PERSPEKTYWY Z FIRMĄ GF AGIECHARMILLES. Będziemy prezentować historie sukcesów klientów, przedstawimy nowe, innowacyjne produkty, rozwiązania i usługi, oraz podkreślimy wiedzę specjalistyczną z zakresu aplikacji i procesu obróbki. Zaprezentujemy kompletny zakres oferowanych technologii i usług, włącznie z frezowaniem, obróbką elektroerozyjną (EDM), teksturowaniem laserowym, automatyzacją i usługami Customer Services. Niezależnie od tego, czy koncentrujesz się na redukcji kosztów, odkrywaniu nowych obszarów działalności lub poszukiwaniu inspiracji, znajdziesz je wszystkie na stoisku firmy GF AgieCharmilles na EMO Nie możesz odwiedzić nas w Hanowerze? W takim razie zapraszamy do Schorndorf w Niemczech na organizowaną w naszej firmie imprezę EMOtion Days w dniach 6-8 listopada 2013 r. Grüezi i Witamy...

3 ROCZNIK 86 NR 8-9 SIERPIEŃ WRZESIEŃ 2013 PANORAMA 618 Przegląd informacji krajowych i zagranicznych Miesięcznik notowany na liście czasopism naukowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (7 pkt.). Numer dotowany Pierwotną wersją miesięcznika Mechanik jest wersja drukowana. Warunki prenumeraty na ostatniej stronie oraz MECHANIK wersja cyfrowa e-wydanie PDF zamów na: * Artykuły recenzowane Artykuły z nazwą firmy (w nawiasie) promocyjne OBRABIARKI 621 J. Honczarenko: Innowacje w obszarze robotyzacji produkcji na Hannover Messe 2013* 628 Makino D800Z bezkompromisowa precyzja, sztywność i szybkość (MAKINO). Najnowsza obrabiarka (kolejna po D300 i D500) zaprojektowana do obrabiania elementów precyzyjnych, form i matryc oraz części dla branży lotniczej przy zachowaniu znakomitej wydajności oraz doskonałej precyzji. 630 SinuTrain Operate V4.4 Ed.2. (SIEMENS). Najnowsza wersja oprogramowania SinuTrain, które umożliwia symulację działania różnych typów sterowań numerycznych z rodziny SINUMERIK na komputerze klasy PC. 632 Nowoczesne lasery na ciele stałym. Laser dyskowy, laser włóknowy podobieństwa i różnice (TRUMPF). Zalety i możliwości zastosowania najnowszej oferty laserów na ciele stałym. 644 Innowacyjne rozwiązania w wielozadaniowych poziomych centrach tokarskich serii Multus B (OKUMA). Połączenie tokarki z centrum frezarskim umożliwia obniżenie kosztów jednostkowych wyrobu poprzez realizację założeń tzw. obróbki kompletnej. 658 Model: NLX-2500MC/700 z napędem w głowicy narzędziowej (DMG/MORI SEIKI); Model: MIRAGE HEP-2150 superwydajne bramowe centrum obróbkowe (HARTFORD); Model: ROBODRILL α-d21li45 jedna obrabiarka do wielu operacji (FANUC) (APX TECHNOLOGIE) 659 Uwolnij swój potencjał (GF AgieCharmilles). Oferta firmy dla Klientów odwiedzających EMO 2013, którzy chcą zredukować koszty, zapoznać się z nowościami lub odkryć nowe obszary działalności. 660 Innowacyjne rozwiązania firmy Sodick w elektroerozyjnych wycinarkach drutowych (SODICK). Napędy liniowe z układem sterującym posuwem, zastosowanie ceramiki (dolne ramię, podstawa stołu oraz korpus osi Z), nowy generator oraz skuteczny i szybki układ nawlekania. 662 Nowe możliwości wycinarek elektroerozyjnych (ZAP B.P.). Zwiększenie potencjału wycinarek BP05dw, BP09d oraz BP12dK dzięki zastosowaniu nowej głowicy. 668 A. Jackowski, W. Krasoń: Koncepcja i demonstrator prototypowej obrabiarki sterowanej numerycznie* OBRÓBKA SKRAWANIEM 634 K. Żak, P. Kiszka, W. Grzesik, D. Kowalczyk: Skrawanie żeliwa sferoidalnego narzędziami z ceramiki azotkowej i CBN* 699 XXXVI Naukowa Szkoła Obróbki Ściernej Baranów Sandomierski, * 707 VII Konferencja Szkoły Obróbki Skrawaniem na temat Interakcja Proces Obrabiarka Mierzęcin * OBRÓBKA PLASTYCZNA 646 A. Gontarz, A. Dziubińska, K. Drozdowski, Z. Pater, G. Winiarski: Badania teoretyczno-doświadczalne procesu kucia matrycowego stopów magnezu* NARZĘDZIA 670 Obróbka materiałów dla przemysłu lotniczego (GÜHRING). Oferta narzędzi i technologii do obróbki materiałów kompozytowych. 673 imx frezy palcowe z wymienną głowicą narzędzia nr 1 na świecie (MITSUBISHI). Innowacyjny systemem frezów palcowych łączący zalety frezów palcowych pełnowęglikowych i frezów palcowych z płytkami wieloostrzowymi. 674 GARANT laureatem trzech nagród w konkursie Red Dot Award: Product Design 2013 (PERSCHMANN Sp. z o.o.). Wyróżnienia dla produktów marki GARANT Premium firmy Hoffmann Group za ich estetykę i funkcjonalność lat marki GARANT (PERSCHMANN Sp. z o.o.). Innowacyjne rozwiązania najwyższej jakości dla wymagających Klientów. 676 Frezowanie i wiercenie w materiałach trudno obrabialnych (SECO). Specjalistyczne pełnowęglikowe frezy i wiertła przeznaczone do obróbki kompozytów, stopów tytanu oraz Inconelu.

4 616 MECHANIK NR 8-9/2013 ZESPÓŁ REDAKCYJNY Redaktor naczelny Prof. dr hab. inż. Stanisław Adamczak dr h.c. Zastępca redaktora naczelnego Mgr inż. Krzysztof Janus Sekretarz redakcji Mgr Ewa Bednarska-Dziarnowska Redaktorzy Mgr inż. Irena Dziwiszek Mgr Monika Kaczmarek Mgr Ewa Michalska Mgr Anna Mularska Anna Wojewódzka WSPÓŁPRACA Prof. dr hab. inż. Piotr Cichosz narzędzia Prof. dr hab. inż. Marek Dobosz redaktor statystyczny Prof. dr hab. inż. Wit Grzesik obróbka skrawaniem Dr hab. inż. Maciej Heneczkowski przetwórstwo tworzyw sztucznych Prof. dr hab. inż. Jerzy Honczarenko automatyka i robotyka Prof. dr hab. inż. Jan Kosmol obrabiarki Prof. dr hab. inż. Edward Lisowski CAD/CAM, MES, informatyka Prof. dr hab. inż. Maciej Pietrzyk obróbka plastyczna Prof. dr inż. Eugeniusz Ratajczyk metrologia techniczna Prof. dr hab. inż. Adam Ruszaj niekonwencjonalne metody obróbki Prof. dr hab. inż. Jan Sieniawski inżynieria materiałowa Prof. dr inż. Maciej Szafarczyk automatyzacja produkcji RADA PROGRAMOWA: Przewodniczący Prof. zw. dr hab. inż. Józef Gawlik Członkowie Prof. dr hab. inż. Edward Chlebus Dr hab. inż. Lucjan Dąbrowski, prof. PW Prof. dr hab. inż. Andrzej Gołąbczak Prof. dr hab. inż. Adam Hamrol Prof. dr hab. inż. Wojciech Kacalak Prof. dr hab. inż. Krzysztof Marchelek Prof. dr hab. inż. Tadeusz Niezgoda Prof. dr hab. inż. Jarosław Plichta Prof. dr inż. Włodzimierz Przybylski Mgr inż. Henryk Zawistowski Dr Maria Zybura-Skrabalak Prof. dr hab. inż. Jan Żurek ADRES REDAKCJI: Warszawa ul. Świętokrzyska 14A (wejście od ul. Świętokrzyskiej lub ul. Czackiego 3/5), V p. pok. 534 tel fax ADRES KORESPONDENCYJNY: MECHANIK, Warszawa 1 skr. poczt mechanik@mechanik.media.pl CHASE2Hepta nowe geometrie 14-ostrzowych płytek do frezowania (TAEGUTEC). Mocna konstrukcja płytek, duży wybór geometrii łamaczy i gatunków węglików oraz rodzajów przygotowania ostrza. 686 Optymalizacja systemów mocowania detali kluczem do wzrostu efektywności procesu obróbki (INMET). Nowe, optymalne rozwiązania modułowe imadeł precyzyjnych, przyrządów obróbkowych i systemów paletowych. 688 Dynamiczny rozwój kolejne sukcesy (FANAR). Główne założenia strategii rozwoju na najbliższe lata w przedsiębiorstwie wiodącym wśród producentów narzędzi do gwintów. 690 Długotrwałe relacje z dostawcami kluczem do sukcesu (YG-1). Strategia firmy polegająca na utrzymaniu długofalowych relacji z Klientami. 692 Metody zwiększania ekonomiczności obróbki (MAPAL). Strategie obróbki metodą toczenia interpolacyjnego oraz system narzędziowy MAPAL TOOLTRONIC. 694 BALINIT LATUMA mocna i wszechstronna (OERLIKON BALZERS). Najnowsza powłoka Balzers BALINIT LATUMA wytwarzana na bazie metod technologii łuku elektrycznego, przeznaczona do obróbki zarówno na sucho, jak i z chłodzeniem, zapewniająca wysoką produktywność. 695 Nowa generacja dla każdej generacji (KAISER). Oferta precyzyjnych, cyfrowych głowic wytaczarskich. METROLOGIA TECHNICZNA 717 Współrzędnościowe pomiary elementów wielkogabarytowych mobilnymi urządzeniami pomiarowymi 3D (SMART SOLUTIONS). Oferta nowoczesnych urządzeń firm Nikon Metrology i API Sensor do trudnych pomiarów wielkich gabarytów. 720 I. Zagórski, J. Kuczmaszewski: Badania mikrotwardości stopów magnezu po szybkościowym frezowaniu na sucho* 725 Najnowsza głowica optyczna Zeiss: FalconEye (ZEISS). Głowica optyczna FalconEye (z przegubami DSE lub obrotowo-uchylnymi RDS-CAA) zapewnia użytkownikom szybką i precyzyjną realizację zadań pomiarowych. 726 Technologia pomiarowa 3D ramiona pomiarowe (FARO). Zalety i zastosowanie ramion pomiarowych, które łączą wydajność, niezawodność i dokładność tradycyjnych urządzeń CMM z mobilnością i prostotą narzędzi ręcznych. 729 T. Kowaluk, D. Myszka, A. Woźniak, S. Rzadkosz, M. Byszewski: Propozycja konstrukcji wzorców porowatości dla przemysłowych tomografów komputerowych TK* 735 Skanery światła białego Shining 3D (OBERON 3D). Skanery charakteryzują się dużą szybkością oraz dokładnością pomiaru. Znajdują zastosowanie w inżynierii odwrotnej i inspekcji na podstawie modelu 3D. 736 Mikroskop pomiarowy precyzyjny bezdotykowy pomiar detalu (MITUTOYO). Oferta firmy BH KARCZ dotycząca mikroskopów, od standardowych do precyzyjnych, wyposażonych w nowe funkcje i dodatkowe możliwości pomiaru. INŻYNIERIA MATERIAŁOWA 746 A. Osmęda, Z. Lorenc: Deformacje wyrobów z preimpregnatu węglowo-epoksydowego spowodowane procesem wytwarzania* NAPĘDY I STEROWANIE 738 Efektywność energetyczna w hydrostatycznych napędach układu jazdy w maszynach samojezdnych (BOSCH REXROTH). Energooszczędne komponenty i rozwiązania systemowe w automatycznym układzie napędu jazdy na wszystkie koła i hydrostatycznym napędzie jazdy. 745 ROTEX S-H rozłupane piasty kruszą koszty (KTR). Sprzęgła elastyczne ROTEX S-H z rozłupanymi piastami znajdują szczególne zastosowanie w ograniczonych przestrzeniach lub masywnych układach napędowych. NOWE TECHNOLOGIE 664 D. Wyszyński, M. Janusz: Zastosowanie wybranych metod przyrostowych w medycynie* BIULETYN INSTYTUTU ZAAWANSOWANYCH TECHNOLOGII WYTWARZANIA 680 K. Czechowski, I. Wronska, D. Toboła: Metody szybkiej oceny skrawalności materiałów obrabianych i skrawności ostrzy narzędzi oraz wpływu cieczy obróbkowych na te właściwości *

5 MECHANIK NR 8-9/ OBRÓBKA INNE RODZAJE 742 Selektywna obróbka strumieniowo-ścierna głowic (RÖSLER). Kompaktowe, zintegrowane z liniami produkcyjnymi, obrotowe dwukomorowe urządzenia do obróbki strumieniowo-ściernej. RÓŻNE 740 Program do projektowania połączeń samogwintujących w tworzywach termoplastycznych (EJOT). Zastosowanie programu EJOT DELTA CALC do konstruowania połączeń CAD/CAM 756 Solid Edge: od projektu do rzeczywistości (SIEMENS PLM). Technologia synchroniczna Solid Edge pozwala projektować zgodnie z zapotrzebowaniem, ponownie wykorzystywać dane oraz zwiększyć ogólną efektywność realizacji projektu. 759 Delcam PartMaker zaawansowane możliwości programowania i optymalizacji procesu obróbki (DELCAM). Program skierowany głównie do użytkowników posiadających wieloosiowe centra tokarsko-frezarskie oraz obrabiarki typu SWISS. Oferuje zaawansowane możliwości programowania i optymalizacji procesu obróbki. 760 hypermill 2013 łatwiej, szybciej, wydajniej (EVATRONIX). Nowa wersja oprogramowania z wieloma funkcjami, które znacznie usprawniają pracę programisty. W hypermill 2013 zostały rozbudowane wszystkie moduły, rozpoczynając od cykli toczenia i obróbki 2D, kończąc na zaawansowanych rozwiązaniach do obróbki 5-osiowej. 762 M. Cader, M. Zboiński, G. Budzik: Technologie wytwarzania przyrostowego w praktyce* Z DZIAŁALNOŚCI CIRP 769 Wpływ odchylenia freza o zakończeniu kulistym na energię usuwania materiału* M. Szafarczyk FORUM AKADEMICKIE 744 Udział zespołu Smart Power w zawodach Shell Eco-marathon Europe Nagrody dla polskich studentów w Ogólnopolskim Konkursie Student Wynalazca i na 41. Wystawie Wynalazków w Genewie WYDARZENIA 643 Pierwszy w Polsce leasing samochodów on-line R. Buśko 718 Międzynarodowe Targi Technologii Obróbki Metali EMO Hannover Wywiad z Christophem Millerem Dyrektorem Zarządzającym targów EMO Hannover lecie powołania AGH 728 Makino prezentuje wyniki finansowe i nowe produkty M. Kaczmarek 753 Targi ITM Polska Laboratorium Programowania Obrabiarek Sterowanych Numerycznie na Politechnice Poznańskiej M. Kaczmarek 770 XXI MSPO Targi Kielce. Salon pod znakiem optymizmu zbrojeniówki, nowości i zmian 772 Autodesk 2014 dla branży elektromechanicznej 772 BOSCH podsumowanie wyników Grupy w 2012 r. NOWOŚCI WYDAWNICZE 768 M. Warneński, P. Menchen, A. Budzyński: Modelowanie i edycja synchroniczna Solid Edge ST. Zbiór ćwiczeń K.J. 768 P. Menchen, A. Budzyński: NX 8.5 ćwiczenia K.J. 768 W. Balicki, R. Chachurski, P. Głowacki, J. Godzimirski, K. Kawalec, A. Kozakiewicz, Z. Pągowski, A. Robiński, J. Szczeciński, S. Szczeciński: Lotnicze silniki turbinowe. Konstrukcja eksploatacja diagnostyka. Cz. II K.J. 768 K. Rup: Izentropowe i nieizentropowe przepływy gazu K.J. Zapraszamy do odwiedzenia naszego stoiska nr 592 w hali C na targach TOOLEX w Sosnowcu SPIS REKLAMODAWCÓW Opracowania graficzne redakcji Mechanik podlegają prawom autorskim i nie mogą być publikowane bez zgody redakcji AgieCharmilles II okł. ANCA 655 ARR Szkolenia 626 BOSCH REXROTH 739 BYSTRONIC 623 [Cztery] 4metal.pl 734 DIALEKS 743 [Dwudziesty pierwszy] XXI Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego, Kielce 771 EJOT 741 EUROTEC 663 EVATRONIX 761 FARO 727 FREJOTH 627 HERMLE 619 HEXAGON METROLOGY 733 INMET 687 ISCAR IV okł. JAFO 647 KAPP NILES 629 KITAMURA 639 KTR 745 LEISTRITZ 637 Machine.pl 774 MAKINO 657 MATEC wkł. MAZAK 625 Metale24.pl 752 MILLENNIUM 643 Narzedziownia.org 626 PAFANA 679 POLITECHNIKA ŚWIĘTOKRZYSKA III okł. PRAMET 663 RANDS 641 RENISHAW 723 ROMATEX 635 SCHUNK 693 SECO I okł. SIEMENS 755 SLAANT 627 Targi CONTROL-TECH, Kielce 749 Targi EUROTOOL, Kraków 749, wkł. Targi KOMPOZYT-EXPO, Kraków wkł. Targi TOOLEX, Sosnowiec wkł. TOS POLSKA 651 URZĄD DOZORU TECHNICZNEGO 649 VARGUS 653 WENZEL 731 WHM 747 ZOLLER 667 Redakcja nie odpowiada za treść materiałów reklamowych

6 ŚWIATOWY ZJAZD INŻYNIERÓW POLSKICH W WARSZAWIE czerwca 2013 r., Warszawa Ponad 100 polskich inżynierów, pracujących m.in. w krajach Ameryki Północnej i Europy Zachodniej, wzięło udział w II Światowym Zjeździe Inżynierów Polskich, który odbył się pod honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego. W zjeździe wzięli udział polscy inżynierowie, którzy na co dzień pracują za granicą. Zaproszono też obcokrajowców, którzy ukończyli polskie uczelnie. Wtakimrozumieniu polskich inżynierów mamy w Chinach, Wietnamie, na Bliskim Wschodzie, w Afryce powiedział prof. Kurnik, pomysłodawca spotkania. Światowy Zjazd Inżynierów Polskich ma umożliwić wymianę doświadczeń we wdrażaniu innowacji, transferze technologii, służyć podniesieniu rangi polskiej nauki i jej konkurencyjności na świecie. Trzydniowy zjazd rozpoczął się wykładem prezesa PAN prof. Michała Kleibera Miejsce Polski w XXI w. na Politechnice Warszawskiej. Później uczestnicy spotkania mogli wziąć udział w siedmiu sesjach plenarnych na temat m.in. innowacyjności, wdrożeń, infrastruktury i transportu. Zjazdowi towarzyszyła wystawa poświęcona Janowi Czochralskiemu, jednemu z najwybitniejszych polskich naukowców. Organizatorzy: Politechnika Warszawska, Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT, Rada Polskich Inżynierów w Ameryce Północnej, Europejska Federacja Polonijnych Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych. Więcej informacji: XIX KONFERENCJA METODY I ŚRODKI PROJEKTOWANIA WSPOMAGANEGO KOMPUTEROWO 9 11 września 2013 r., Łańcut Organizowana cyklicznie od 1977 r. przez Instytut Podstaw Budowy Maszyn Politechniki Warszawskiej konferencja dotyczy szeroko rozumianej problematyki komputerowo wspomaganego projektowania, wytwarzania, badań i eksploatacji maszyn. Podstawowe cele tegorocznej edycji konferencji: prezentacja dorobku w zakresie CAD/CAM ośrodków uczelnianych, placówek naukowo-badawczych i przemysłu z uwzględnieniem wyników osiągniętych przy realizacji projektów badawczych KBN, omówienie kierunków dalszych prac i badań, omówienie ograniczeń i uwarunkowań w rozwoju CAD/CAM, omówienie problematyki dydaktyki w zakresie CAD/CAM w szkołach wyższych, prezentacja profesjonalnych systemów CAD/CAM, CIM, CAE, integracja środowiska związanego z komputerowo wspomaganym projektowaniem. Organizator: Instytut Podstaw Budowy Maszyn, Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych, Politechnika Warszawska. Więcej informacji: konfer/xix-konfer-metody/index.html OTWARCIE CENTRUM KONGRESOWEGO TARGÓW KIELCE 28 sierpnia 2013 r., Kielce Nowy obiekt to największe w tej części Polski centrum kongresowe (pomieści 1000 osób), a także największa inwestycja w historii Targów Kielce. Koszt budowy przekroczył 70 mln zł. Obiekt jest innowacyjny i wielofunkcyjny. Dzięki rozwiązaniom modułowym salom stanie się miejscem organizacji zarówno dużych wydarzeń, jak kongresy, koncerty czy konferencje, poprzez mniejsze seminaria, aż po kameralne wystawy i wernisaże. Największa sala kongresowa przewidziana jest dla 700 osób. Tam znajdzie się także scena z nagłośnieniem koncertowym i możliwością podwieszenia kamer, czy nawet najbardziej wymyślnej scenografii. Cztery mniejsze sale konferencyjne po 100 osób również zagwarantują możliwość dowolnej konfiguracji powierzchni powiedział prezes Zarządu Targów Kielce dr Andrzej Mochoń. Do tej pory dzięki unijnemu dofinansowaniu na terenie Targów Kielce powstały m.in.: wejściowy terminal od strony wschodniej oraz hale E i F. Teren wokół pawilonów wystawienniczych jest w trakcie modernizacji. Od strony zachodniej wybudowano wielopoziomowy parking z funkcją magazynową. Tam też do końca tego roku powstanie ostatni element wartej 170 mln zł rozbudowy terminal wejściowy. Całość inwestycji pozwoli na kompleksową obsługę klientów na najwyższym poziomie, zagwarantuje także bezpieczny dojazd z obwodnic Kielc łódzkiej i warszawsko-krakowskiej. Wkład unijny do inwestycji wynosi ponad 70 mln zł.

7 Moc w 5 osiach Jako wiodący producent 5-osiowych centrów obróbczych firma Hermle poszerza swoje portfolio produktów: perfekcyjna precyzja, niezawodny serwis i kompetencja w zakresie automatyzacji dostępne od zaraz dla wielkości przedmiotów obrabianych do 2500 kg. Targi EMO w Hanowerze Wrzesień 2013, hala 12.0, stoisko C42 Nasi przedstawiciele są do Państwa dyspozycji: Marek Majewski marek.majewski@hermle.pl Paweł Kabała pawel.kabala@hermle.pl

8 V KONGRES POLSKIEGO TOWARZYSTWA PRÓŻNIOWEGO września 2013 r., Kraków Kongres kontynuuje wieloletnią tradycję spotkań naukowych krajowych specjalistów zajmujących się zagadnieniami szeroko rozumianej nauki, technologii i aplikacji próżni, znajdującymi się w obszarze zainteresowań czterech sekcji tematycznych Towarzystwa Próżniowego: techniki próżni, nauki o powierzchni, cienkich warstw, plazmowej inżynierii powierzchni. W trakcie V Kongresu PTP, w ramach czterech podwójnych sesji tematycznych odpowiadających powyższym sekcjom, zaprezentowane zostaną 30-minutowe referaty. Pozostałe prace będą przedstawione w formie plakatów w dwóch sesjach plakatowych. Językiem obrad będzie zasadniczo język polski, ale dopuszczalne będą wystąpienia w języku angielskim. Organizatorzy: Polskie Towarzystwo Próżniowe, Politechnika Śląska, Wydział Automatyki, Elektroniki i Informatyki Politechniki Śląskiej, CESIS. Więcej informacji: VIII KONFERENCJA NAUKOWO-TECHNICZNA TEROTECHNOLOGIA września 2013 r., Kielce Celem konferencji jest prezentacja i wymiana doświadczeń wynikających z prac naukowych prowadzonych w obszarze szeroko pojętej eksploatacji maszyn. Konferencja jest adresowana do pracowników akademickich, instytutów naukowych, firm produkcyjnych i transportowych, jak również administracji samorządowej. Każda edycja konferencji gromadzi młodych pracowników nauki, studentów oraz przedstawicieli przemysłu. Poza tym uczestniczą w niej goście zagraniczni, głównie z ośrodków naukowych ze Słowacji i Ukrainy, współpracujących z organizatorami. Tematyka konferencji obejmie wszystkie dziedziny eksploatacji, a więc: teorie eksploatacji, niezawodność, diagnostykę techniczną, tribologię i bezpieczeństwo techniczne. Okoliczności, w których odbędzie się konferencja: Targi Kielce z ekspozycjami METAL i CONTROL-TECH, sprzyjać będą twórczym dyskusjom. Organizatorzy: Politechnika Świętokrzyska, Polskie Naukowo-Techniczne Towarzystwo Eksploatacyjne, Targi Kielce oraz Polskie Towarzystwo Stereologiczne. Od 2011 r. konferencja odbywa się w cyklu dwuletnim. Więcej informacji: indexpl.html 7. MIĘDZYNARODOWA WARSZAWSKA WYSTAWA WYNALAZKÓW IWIS października 2013 r., Warszawa IWIS to jedyna w Polsce międzynarodowa impreza o tematyce innowacyjno-wynalazczej. Gośćmi w poprzednich edycjach byli wynalazcy z ponad 20 krajów, w tym z: Arabii Saudyjskiej, Bośni i Hercegowiny, Chorwacji, Iranu, Kanady, Korei Południowej, Malezji, Rosji, Rumunii, Słowenii, Tajwanu, Ukrainy i Węgier. Cele imprezy: zaprezentowanie dorobku naukowego polskich naukowców i wynalazców na tle światowych rozwiązań, umożliwienie wynalazcom nawiązania kontaktów z potencjalnymi inwestorami, zapoznanie opinii publicznej z dokonaniami Polski w dziedzinie wynalazczości i poprzez ich popularyzację w mediach kształtowanie pozytywnego wizerunku polskiej nauki, kreowanie innowacyjnych postaw, zwłaszcza wśród młodzieży. Swój dorobek zaprezentują na wystawie placówki naukowo-badawcze, wyższe uczelnie, przedsiębiorstwa innowacyjne i indywidualni wynalazcy. Będą tam także przedstawiciele instytucji finansowych i inwestorzy zainteresowani wdrożeniem nowoczesnych produktów oraz technologii. W tym roku na wystawie będzie można zobaczyć wynalazki oraz innowacyjne rozwiązania w takich kategoriach, jak: mechanika i inżynieria ogólna, elektronika i informatyka, przemysł samochodowy, transport i bezpieczeństwo na drodze, metalurgia, towary żelazne i nieżelazne. Organizatorzy: Stowarzyszenie Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów, Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, Politechnika Warszawska. Więcej informacji: iwis-panel/start.html KONKURS POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ I ORLEN GAZ NAPĘD NOWEJ ERY Jest to pierwszy ogólnopolski konkurs branży LPG, którego celem jest zerwanie ze stereotypowym postrzeganiem paliwa płynnego, rozwój rynku LPG w Polsce, a w tym roku również promowanie polskich naukowców. W tegorocznej edycji programu nagrodzone zostaną najlepsze prace naukowo-badawcze przyczyniające się do rozwoju, poszerzania wiedzy eksperckiej oraz rozwiązywania problemów technologicznych i jakościowych branży LPG. Do rywalizacji o tytuł Odkrycia Nowej Ery mogą się zgłaszać: studenci i dyplomanci, doktoranci, członkowie organizacji studenckich i kół naukowych, pracownicy uczelni i instytutów naukowych, zespoły projektowe i wynalazców. Najlepsi otrzymają tytuł Odkrycia Nowej Ery oraz granty i nagrody rzeczowe o łącznej wartości zł. Zgłoszenia do konkursu są przyjmowane do 11 października 2013 r. Projekt zakończy się w listopadzie uroczystym ogłoszeniem zwycięzców. Organizatorzy: ORLEN GAZ, Politechnika Warszawska. Więcej informacji:

9 MIESIĘCZNIK NAUKOWO-TECHNICZNY ORGAN STOWARZYSZENIA INŻYNIERÓW I TECHNIKÓW MECHANIKÓW POLSKICH ROK LXXXVI Innowacje w obszarze robotyzacji produkcji na Hannover Messe 2013 Innovations in the production robotic area at HANNOVER MESSE 2013 JERZY HONCZARENKO* Opisano nowe, zrobotyzowane technologie wytwarzania i nowe rozwiązania stanowisk zrobotyzowanych, systemów nawigacji i platform robotów mobilnych, inspirowane naturą projekty automatyzacji oraz stanowiska dydaktyczne i badawcze w dziedzinie zintegrowanej automatyzacji i robotyzacji produkcji. SŁOWA KLUCZOWE: HANNOVER MESSE, zrobotyzowane zgrzewanie tarciowe, roboty mobilne, systemy nawigacji, przenośnik falowy The article presents the new robotic manufacturing technologies and new robotic solutions, solutions-based navigation systems and platforms for mobile robots, automation projects inspired by nature and the position of teaching and research in the field of integrated automation and robotics production. KEYWORDS: HANNOVER MESSE, robotic Friction Stir Welding (FSW), mobile robots, navigation systems, wave handling W dniach 8 12 kwietnia 2013 r. odbyły się w Hanowerze coroczne Targi Techniczne. Refleksje z nich przedstawiłem w artykule zamieszczonym w numerze 5-6/2013 [1]. Wiodącymi tematami tegorocznych targów były: automatyzacja przemysłu i technologie informatyczne, energia i technologie z obszaru ochrony środowiska, technika napędów, głównie płynowych, przemysłowe podwykonawstwo oraz badania i rozwój. Motto HANNOVER MESSE 2013 brzmiało: Przemysł Zintegrowany Fabryki Cyfrowe, co oznacza integrację procesów rzeczywistych z rozwiązaniami informatycznymi. Często określa się to jako projekt 4.0 czyli czwartą rewolucję przemysłową. Wiele prezentowanych produktów stanowiły innowacyjne rozwiązania oraz narzędzia pozwalające scalić świat prawdziwy z cyfrowym. Jako innowacje w obszarze robotyzacji produkcji na Targach Technicznych w Hanowerze zaprezentowano: nowe zrobotyzowane technologie wytwarzania i rozwiązania stanowisk zrobotyzowanych, rozwiązania systemów nawigacji i platform robotów mobilnych, * Prof. dr hab. inż. Jerzy Honczarenko (honczar@zut.edu.pl) Akademia Morska w Szczecinie inspirowane naturą projekty automatyzacji produkcji realizowane w technice Bionic Learning Network, stanowiska dydaktyczne i badawcze z dziedziny zintegrowanej automatyzacji. Rozwiązania nagrodzone w konkursie ROBOTICS AWARD Zamiarem organizatorów HANNOVER MESSE jest promowanie pomysłów sprzyjających automatyzacji, głównie przez zastosowanie elastycznych robotów współpracujących z człowiekiem. Nagrodę za innowacje w obszarze robotyki ROBOTICS AWARD przyznaje się firmom i instytucjom z kraju i zagranicy. Głównym kryterium oceny projektów jest ich znaczenie praktyczne, a poza tym: innowacyjność technologiczna, korzyści dla przemysłu, środowiska, społeczeństwa i gospodarki oraz formy prezentacji. Ten rzeczowy system oceny diametralnie różni się od znanej nam z Targów Poznańskich praktyki, w ramach której nagrody rozdziela się na dwa miesiące przed imprezą, jury nie ogląda ekspozycji i dlatego nie wiadomo, czy nagradzane rozwiązania są rzeczywiście wystawiane w takim kształcie, w jakim były oceniane. Na tegorocznych targach zwyciężyła koncepcja z branży robotyki mobilnej omówiona już w [1] mobilna platforma na kołach Mecanum firmy KUKA z zainstalowanym robotem przegubowym. Połączenie robota przemysłowego z platformą mobilną, która może się swobodnie poruszać i manewrować w bardzo ograniczonej przestrzeni bez połączeń kablowych, umożliwia obróbkę lub inspekcję przedmiotów o dużych gabarytach. Baterie kwasowo-ołowiowe i zasilanie z falownika pozwalają na pracę przez sześć godzin bez przerwy. Drugie miejsce zajęło zrobotyzowane stanowisko firmy EEP Maschinenbau GmbH do cięcia ciast na linii produkcyjnej (rys. 1). Stanowisko z szybkim robotem o kinematyce Delta jest wyposażone w innowacyjny, trójwymiarowy system rozpoznawania obrazów, który określa automatycznie pozycje i profile wysokości. Ultradźwiękowy nóż jest przygotowany do przecinania wielu wariantów ciast i zapobiega klejeniu się. To rozwiązanie pozwala zredukować monotonne, manualne procesy pracy (wykonywane przez człowieka w nienaturalnej pozycji) i podwoić prędkość w porównaniu z cięciem ręcznym.

10 622 MECHANIK NR 8-9/2013 Rys. 3. Ultraszybki robot TS60 firmy Stäubli Rys. 1. Zrobotyzowane stanowisko firmy EEP Maschinenbau GmbH do cięcia ciast Trzecie miejsce otrzymała Politechnika w Zurichu za stanowisko JILAS stosowane w montażu samolotów (rys. 2). Zostało ono zrealizowane w ramach projektu unijnego. Bezpieczny robot przemysłowy (Human-Robot), stosowany jako uniwersalne narzędzie do montażu, pomaga użytkownikowi w podnoszeniu części i manipulacji nimi. Dzięki tej częściowej automatyzacji praca operatora staje się bezpieczniejsza i może ją wykonywać osoba słabsza fizycznie, a nawet niepełnosprawna. ±0,1 mm, a zasięg 600 mm. Pod względem obciążenia, prędkości osiowych i precyzji podobne wyniki osiąga jego większy model TS80 o zakresie ruchu 800 mm. Obciążenie znamionowe obu robotów wynosi 2 kg, a maksymalne 8 kg. Nowością była zrobotyzowana technologia zgrzewania tarciowego. Jest ona znana pod angielską nazwą Friction Stir Welding (FSW), co można przetłumaczyć jako zgrzewanie tarciowe z mieszaniem materiału. Ta technologia umożliwia łączenie lekkich elementów stosowanych w przemyśle lotniczym, morskim i motoryzacyjnym, wykonanych z aluminium, różnych metali i ich stopów oraz metalicznych materiałów ceramicznych. Rezultatem współpracy firmy GRENZEBACH z partnerami EADS i KUKA jest rozwiązanie, które przy sterowaniu pozycjonująco-siłowym robota wykorzystuje aktywne sterowanie siłą w procesie zgrzewania. Parametry techniczne procesu pozwalają uzyskać prędkość zgrzewania do 2000 mm/min przy obrotach wrzeciona do 5000 obr/min. Bezpieczne wartości sił mogą wynosić: osiowych do 10 kn, a promieniowych do 5 kn. Na rys. 4 pokazano robot KUKA z efektorem do realizacji procesu zgrzewania tarciowego. Aktywne sterowanie siłą zapewnia stabilność procesu, a ciągłe monitorowanie jego istotnych parametrów jakość. Nowa technologia charakteryzuje się lepszą wydajnością energetyczną i niższymi kosztami w porównaniu z konwencjonalnym spawaniem. Rys. 2. Zrobotyzowane stanowisko JILAS stosowane przy montażu samolotów Innowacje w obszarze robotyki przemysłowej Tegoroczne Targi Techniczne były okazją do światowej premiery robota LBR iiwa firmy KUKA inteligentnego asystenta pracy przemysłowej, przedstawionego w [1], co otwiera nowy rozdział w dziedzinie robotyki. Firma Stäubli zaprezentowała innowacyjny robot SCARA TS60 (rys. 3) z kinematyką o dużej prędkości. Robot przeznaczony do montażu, pakowania i paletyzacji może zrealizować ponad 200 cykli/min przy obsłudze przedmiotów o masie do 0,1 kg, co daje przyspieszenie efektora, określane w układzie kartezjańskim, przekraczające 20g! Dokładność pozycjonowania robota wynosi Rys. 4. Robot KUKA z efektorem do realizacji procesu zgrzewania tarciowego Technologię zgrzewania tarciowego realizowano dotychczas z wykorzystaniem obrabiarek lub maszyn zadaniowych. Jej zrobotyzowana wersja stwarza nowe możliwości w porównaniu z klasycznymi technologiami spawania.

11

12 624 MECHANIK NR 8-9/2013 Rys. 6. System ANT : a) układ sterowania, b) autonomiczne wykrywanie przeszkód Rys. 5. Symulator lotu FlightSim wykorzystujący kinematykę robota przegubowego Firma GRENZEBACH prezentowała też w Hanowerze pierwszy na świecie symulator lotu FlightSim wykorzystujący kinematykę robota przegubowego (rys. 5). W porównaniu ze stosowanymi dotychczas systemami z kinematyką typu hexapod zapewnia on (w opinii firmy) znacznie lepszą jakość szkolenia przy niższych kosztach. Symulator lotu, przeznaczony głównie dla uczelni, może być obsługiwany praktycznie przez całą dobę, niezależnie od pogody i pory roku. Dzięki temu można przeszkolić nawet 45 studentów rocznie. TABLICA. Dane techniczne platform mobilnych SCITOS G5, Blue Botics iadeptlynx Innowacje w obszarze robotyki mobilnej Innowacje w obszarze robotyki mobilnej to przede wszystkim omówiona już nagrodzona mobilna platforma na kołach Mecanum firmy KUKA. Odwiedzający HANNOVER MESSE mogli zobaczyć specjalną wystawę Mobil Area prezentującą pełną gamę systemów mobilnych przeznaczonych do produkcji przemysłowej, w sektorze publicznym oraz usługach. Należą do nich m.in. nowe rozwiązania systemów nawigacji i platform robotów mobilnych. Wspólną cechą nowych, prezentowanych systemów nawigacji, takich jak: ANT (urządzenie z oprogramowaniem), CogniDrive (oprogramowanie) czy ADEPT, jest wykorzystanie jako punktów odniesienia do lokalizacji robota naturalnych obiektów w środowisku. Nie potrzeba dodatkowej infrastruktury: znaczników magnetycznych, linii prowadzących pasywnych czy indukcyjnych ani reflektorów do skanera laserowego. System ANT szwajcarskiej firmy BlueBotics SA (rys. 6a) z komputerem przemysłowym PowerPC działa w środowisku graficznym. Na podstawie informacji z enkoderów i przemysłowego skanera laserowego autonomicznie wykrywa przeszkody (rys. 6b). Robot porusza się wokół nich i dostosowuje prędkość tak, aby uniknąć zderzenia. System działa bezpiecznie również wśród ludzi. Rys. 7. Platforma mobilna SCITOS G5 do stosowania w pomieszczeniach czystych Dane techniczne systemu ANT : maksymalna prędkość 2,0 m/s, dokładność lokalizacji ±1,0 cm i ±1,0, częstotliwość kontroli 5 Hz, częstotliwość pracy w trybie unikania przeszkód 10 Hz, częstotliwość kontroli ścieżki 10 Hz, skaner laserowy SICK LMS1xx, napięcie zasilania 24 V, wymiary mm. Na Mobil Area przedstawiono kilka nowych platform mobilnych: SCITOS G5, BlueBotics i ADEPT Lynx (tablica). Można na nich zabudować dowolne roboty lub oprzyrządowanie (rys. 7 9). Wspólną cechą platform jest możliwość transportu materiałów i produktów między dowolnymi punktami w fabryce, w przestrzeniach zamkniętych, w miejscach, w których pracują ludzie i maszyny. Nie wymagają przy tym dodatkowej infrastruktury. Rys. 8. Wózek widłowy na platformie BlueBotics

13

14 626 MECHANIK NR 8-9/2013 Rys. 9. Platforma mobilna ADEPT Lynx Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Człowiek najlepsza inwestycja Zapraszamy do udziału w projekcie Szkolenia szansą na rozwój Stanowiska dydaktyczne prezentujące innowacje w obszarze automatyzacji produkcji Firma Festo Didactic jako globalny dostawca pneumatycznych i elektrycznych technologii automatyzacji przedstawiła nowe stanowiska produkcyjne, dydaktyczne i badawcze, służące zintegrowanej automatyzacji systemów produkcyjnych przyszłości. Jednym z ciekawszych innowacyjnych rozwiązań firmy Festo są inspirowane naturą projekty automatyzacji produkcji zrealizowane w technice Bionic Learning Network. Na Targach Technicznych zaprezentowano modułowy przenośnik, który umożliwia transport i sortowanie, inspirowane zasadą tworzenia się fali (rys. 10). Rys. 10. Przenośnik Wave inspirowany przez ruch falowy realizowanym przez Agencję Rozwoju Regionalnego w Częstochowie S.A., współfinansowanym ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki; Priorytet VIII; Działanie 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w ramach którego oferujemy: Szkolenie z zakresu samodzielnej obsługi i programowania obrabiarek CNC Program szkolenia obejmuje łącznie aż 220 h zajęć! Każdy uczestnik i uczestniczka przejdzie szkolenie zawierające trzy bloki tematyczne: operator obrabiarek CNC programista obrabiarek CNC szkolenie podstawowe programista obrabiarek CNC szkolenie zaawansowane Dodatkowo oferujemy warsztaty interpersonalne. Udział w szkoleniu jest całkowicie bezpłatny! Serdecznie zapraszamy zarówno mężczyzn jak i kobiety! Projekt realizowany jest na terenie woj. śląskiego. Wszelkie informacje o projekcie, terminach szkoleń i warunkach udziału na: oraz pod numerem telefonu: lub wew. 23 Wiatr wywołuje fale na morzu, jednak woda nie przemieszcza się. Tę zasadę wykorzystano przy konstruowaniu przenośnika Wave: ruch falowy, wywoływany przez widoczne na rysunku mieszki, przesuwa przedmiot po górnej powierzchni taśmy. Można wyobrazić sobie zastosowanie przenośnika w przemyśle spożywczym do transportu i sortowania, delikatnych przedmiotów, takich jak owoce czy warzywa. Zasadniczym celem nowych stanowisk dydaktycznych i badawczych jest nauka funkcjonowania Fabryki cyfrowej, której ideę pokazano za pośrednictwem stanowisk z mechatroniki i automatyzacji. Przykładem może być stanowisko Fabryka transferu, które dzięki opatentowanemu rozwiązaniu umożliwiającemu dowolne kształtowanie drogi transportu przedmiotu obrabianego pozwala na składanie fabryki z oddzielnych komórek. Poszczególne komórki, zawierające zrobotyzowane stanowiska, mogą być skonfigurowane w zależności od sytuacji w procesie produkcji. Wszystkie komórki w fabryce uczenia są wyposażone w koła i specjalny system kablowy, dzięki czemu można je swobodnie przemieszczać w laboratorium. Komórki i moduły funkcyjne transferu są fabrycznie wyposażone w najnowsze technologie przemysłowe, co w opinii firmy jest rozwiązaniem wyjątkowym. LITERATURA 1. Honczarenko J. Refleksje po targach technicznych HANNOVER MESSE Mechanik 86, nr 5-6/2013, s Materiały dla prasy i linki internetowe firm: KUKA, EEP Maschinenbau GmbH, Jilas, Staubli, GRENZEBACH, MetraLabs, ADEPT, BlueBotics S.A., Festo.

15 MECHANIK NR 8-9/ zawsze najlepsze Oferujemy pręty węglikowe, ściernice diamentowe i z regularnego azotku boru (CBN) oraz narzędzia z PCD lub CBN, a także wiele innych produktów. pręty pełne surowe pręty pełne szlifowane (330 mm lub cięte na długość według rysunku klienta) sztaby surowe (prostokątne i kwadratowe) sztaby szlifowane (prostokątne i kwadratowe) WĘGLIKI SPIEKANE Pręty standardowe i specjalne: pręty z otworami do chłodziwa: proste (1 centralny lub 2 równoległe otwory) spiralne (2 lub 3 otwory, 30 lub 40 ) półfabrykaty do wierteł lufowych wstępnie uformowane pręty według rysunków klienta Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą SlaanT Pozowice Wielkie Drogi zapytanie@slaant.pl

16 628 MECHANIK NR 8-9/2013 Makino D800Z bezkompromisowa precyzja, sztywność i szybkość Czy pionowe centrum obróbkowe (VMC) może zapewnić znakomitą wydajność przy zachowaniu doskonałej precyzji, sztywności i szybkości? Nawet VMC z górnych półek zazwyczaj spełniają oczekiwania wobec jednego z tych trzech parametrów, kosztem dwóch pozostałych. Nowe, pionowe centrum obróbkowe D800Z, którego premiera odbędzie się na EMO 2013, oferuje jednakowo dobrą, nieporównywalną wydajność wszystkich tych parametrów. Ta bezkompromisowa maszyna została zbudowana na bazie Makino D500 najlepszego centrum obróbkowego firmy. 5-osiowe Pionowe Centrum Obróbkowe D800Z Najnowszy produkt Serii D Makino (kolejny po D300 i D500) został zaprojektowany także do obrabiania elementów precyzyjnych, form i matryc oraz do wytwarzania części dla branży lotniczej. Tak jak pozostałe dwa modele, D800Z gwarantuje łatwy dostęp do wrzeciona i stołu, bardzo sztywną strukturę do obróbki precyzyjnej, wykończenie powierzchni o wysokiej jakości oraz opcjonalne urządzenia do zautomatyzowanej pracy. Można na nim obrabiać części o średnicy do 1000 mm i masie 1200 kg, w pięciu osiach, z bardzo dobrą wydajnością i małą liczbą operacji, przez co skraca się czas produkcji. Niezrównana precyzja. Niezależnie od ładowności (do 1200 kg) D800Z zapewnia niezrównaną precyzję dzięki bardzo sztywnej konstrukcji oraz bezpośredniemu napędowi w czwartej i piątej osi, co pozwala na płynny obrót stołu. Stabilność termiczna, z której znane są produkty Makino, gwarantuje niezmienną precyzję w całym okresie użytkowania. Pewna sztywność. O sztywności D800Z decydują: struktura 5-osiowego skośnego stołu w kształcie litery Z, w której w przeciwieństwie do tradycyjnej konstrukcji (kantilewerowej z pionowo ustawionym mechanizmem osi B) środek ciężkości stołu i części obrabianej znajduje się zawsze pomiędzy prowadnicami i bez względu na kąt pochylenia ulega jedynie nieznacznym zmianom; stabilność podpory, na której osadzono stół, jest na osiach B i C, zwiększona za pomocą krzyżowego łożyska rolkowego o dużej średnicy, a stół jest minimalnie odchylony w porównaniu z konwencjonalnymi stołami kantilewerowymi. Wysoka prędkość. D800Z może być wyposażone w cztery różne konfiguracje wrzecion: , obr/min (HSK-A63) i , obr/min (HSK-A100). Każde wrzeciono Makino zapewnia obróbkę wolną od wibracji, co pozwala na wykonywanie precyzyjnych matryc, form lub części urządzeń lotniczych. Prędkość posuwu wynosi mm/min w osiach X, Y i Z oraz /min (50 obr/min) na osiach B i X. Skośny stół w kształcie Z (czwarta i piąta oś) Łatwy dostęp do stołu

17 MECHANIK NR 8-9/ Ergonomiczna i bezpieczna praca. D800Z ma specjalnie zaprojektowane dwustronne drzwi frontowe, które pozwalają na łatwy dostęp do wrzeciona i stołu, oraz duże okno zapewniające dobrą widoczność. Usuwanie wiórów jest łatwe. Specjalna funkcja zapobiega kolizjom wrzeciona i stołu spowodowanym nieprawidłowym zaprogramowaniem procesu albo ustawieniami maszyny. Ekonomiczne koszty eksploatacji. D800Z zostało zaprojektowane tak, aby zmniejszyć koszty jego eksploatacji dzięki redukcji czynności obsługowych i zużycia energii. Obróbka wykończeniowa została ograniczona do jednej operacji, bez konieczności interwencji manualnej, pomiarów czy kompensacji. Dzięki lepszej jakości i precyzji powierzchni części obrabianej nie ma potrzeby wykańczania ręcznego, polerowania, czy też usuwania zadziorów. Dzięki optymalnym wymiarom W = 3200 mm D = 5070 mm H = 3600 mm maszyna wymaga mniej miejsca, a jej inteligentna konstrukcja ułatwia konserwację. Tryb Eco, który wyłącza urządzenia peryferyjne kiedy nie są potrzebne, pozwala na zmniejszenie zużycia energii. Oszczędny system chłodzenia zapewnia sterowana falownikiem pompa chłodziwa, która dokładnie dobiera prędkość przepływu. Gdy pompa nie jest aktywna, akumulator w jednostce hydraulicznej gwarantuje zerowe zużycie energii. Maszyny - nas na EMO! Hala Konkretne korzyści. Zaletami nowego pionowego centrum obróbkowego D800Z firmy Makino są: krótszy czas realizacji obrabianych części, lepsza jakość powierzchni i precyzja wykonania przy niższych kosztach, stabilny proces produkcyjny minimalne ryzyko uszkodzenia w wyniku kolizji. MAKINO s.r.o. Tuhovská 31, Bratislava, Slovakia tel.: fax: makino-contact@makino.eu Wszystkich zainteresowanych tematyką i produktami firmy MAKINO prosimy o kontakt: Daniel Kustrzepa d.kustrzepa@makino.eu tel ; tel./fax AllCo Sp. z.o.o. KAPP Group Callenberger Str Coburg Germany

18 630 MECHANIK NR 8-9/2013 SinuTrain Operate V4.4 Ed.2 Na rynku dostępny jest pakiet programowy firmy Siemens SinuTrain Operate V4.4 Ed.2. Jest to najnowsza wersja oprogramowania SinuTrain, które pozwala na symulację działania różnych typów sterowań numerycznych z rodziny SINUMERIK na komputerze klasy PC. Oprogramowanie SinuTrain daje możliwość realizowania wysoko kwalifikowanych szkoleń dla operatorów maszyn CNC oraz technologów: od poziomu podstawowego do specjalistycznych i zaawansowanych zadań technologicznych (rys. 1). Przeznaczone jest ono głównie dla szkół, uczelni i ośrodków szkoleniowych prowadzących edukację w tym zakresie. Może być także wykorzystywane bezpośrednio przez użytkowników maszyn w zakładach produkcyjnych do indywidualnego szkolenia oraz do praktycznego opracowywania i testowania programów obróbki (dla tokarek, frezarek oraz maszyn uniwersalnych). Nowa wersja tego programu SinuTrain Operate V4.4 Ed.2 dokładnie odwzorowuje środowisko obsługi i programowania, a także działanie systemów CNC najnowszej generacji SINUMERIK 840D sl oraz SINUMERIK 828D (w tym również wersji BASIC). W obu typach sterowań został wprowadzony nowy, zintegrowany układ graficzny o nazwie SINUMERIK Operate do komunikacji z operatorem maszyny oraz technologiem. Interfejs obsługi jest bardziej przejrzysty, intuicyjny i bezpieczny w obsłudze w stosunku do dotychczasowych rozwiązań. Użytkownik, w wielu czynnościach wspomagany grafiką, potrzebuje znacznie mniej czasu na opracowywanie technologii obróbki oraz przygotowanie maszyny do pracy. Środowisko obsługi SINUMERIK Operate zostało całkowicie przeniesione do programu SinuTrain Operate, dzięki czemu operator pracując na poziomie komputera PC wykonuje identyczne operacje i czynności, jakie Rys. 1. Siemens SinuTrain Operate V4.4 Ed.2 są wykonywane na rzeczywistej maszynie. W celu maksymalnego przybliżenia działania SinuTrain do rzeczywistego układu sterowania, na ekranie komputera zwizualizowane zostały wszystkie elementy systemu obsługi, tj. panel operatorski, pulpit maszynowy (z korektorami posuwu oraz wrzeciona) i klawiatura CNC, które użytkownik obsługuje za pomocą myszki (rys. 2). Cechą charakterystyczną sterowań SINUMERIK 840D sl oraz SINUMERIK 828D jest integracja różnych powszechnie używanych standardów tworzenia programów technologicznych: Rys. 2. Widok układu sterowania SinuTrain na ekranie komputera języka programowania DIN/ISO, komend języka wysokiego poziomu, technologicznych nakładek warsztatowych (typu ShopMill/ShopTurn), graficznego wspomagania programowania geometrii konturu, parametryzowania cykli technologicznych itp. Oprogramowanie SinuTrain umożliwia opracowywanie technologii obróbki za pomocą tych samych narzędzi, jakie istnieją w rzeczywistym sterowaniu. Program zapewnia także identyczne funkcje w zakresie wykonywania graficznej symulacji programów. W środowisku obsługi SINUME- RIK Operate funkcja ta została znacznie rozbudowana. Stanowi to kolosalną zaletę w przypadku nowoczesnych maszyn, na których często obrabiane są detale o złożonych

19 MECHANIK NR 8-9/ kształtach. Oglądanie na ekranie realistycznych, dynamicznych animacji przebiegu obróbki, obrazów gotowego przedmiotu w postaci modeli przestrzennych, widoków w wybranych płaszczyznach lub przekrojach daje możliwość wszechstronnego przetestowania przygotowywanych programów technologicznych. Aby uzyskać gwarancję, że programy opracowywane za pomocą SinuTrain będą później wykonywane poprawnie na rzeczywistej maszynie, użytkownik musi zadbać o zachowanie w programie symulacyjnym ustawień parametrów konfiguracyjnych (kinematyka maszyny, rodzaje i nazwy osi oraz wrzecion itd.), odpowiadających rzeczywistej konstrukcji maszyny. Ponadto dla programu tworzonego w SinuTrain muszą zostać wybrane takie same typy oraz parametry narzędzi, jakie będą stosowane później podczas jego obróbki, a także wartości przesunięć detalu powinny być ustawione, jak w rzeczywistości. Spełnienie tych warunków eliminuje ryzyko uszkodzenia maszyny. Aplikacja o nazwie CAD-Reader oferuje dodatkowe możliwości opracowywania technologii obróbki detali za pomocą SinuTrain Operate. Instaluje się ona automatycznie razem z programem. W ten sposób technolog uzyskuje możliwość współpracy z systemami typu CAD, co znacznie przyspiesza proces tworzenia programów technologicznych. Nowy interfejs obsługi dla sterowań SINUMERIK 840D sl oraz 828D wspiera wszystkie czynności operatora związane z realizacją procesu obróbki: wykonanie pomiarów, ustawienie przedmiotu do obróbki, pomiary oraz parametryzowanie narzędzi. Do tego celu służą odpowiednie maski ekranowe, zawierające przejrzyste animacje graficzne prowadzące użytkownika przez poszczególne operacje, a także przyjazne w użyciu obrazy do wprowadzania parametrów. W programie SinuTrain Operate środowisko obsługi zostało identycznie odwzorowane, dzięki czemu operator może przed wykonywaniem na rzeczywistej maszynie przećwiczyć wszystkie czynności na komputerze PC. Operacje związane z przechowywaniem programów oraz zbiorów technologicznych na poziomie SinuTrain i administrowaniem nimi są również realizowane w taki sposób, jak w rzeczywistym sterowaniu, a użytkownik ma do dyspozycji te same funkcje ułatwiające edycję, tj. wytnij, wklej, porównaj. W trakcie wykonywania poszczególnych operacji za pomocą programu SinuTrain użytkownik może korzystać z pomocy identycznych funkcji wspomagania typu HELP Rys. 3. Kurs grupowy w zakresie technologii CNC oraz dokumentacji elektronicznej, które są dostępne w rzeczywistych systemach sterowania. Oprogramowanie SinuTrain Operate jest dostępne w wielu wersjach językowych, w tym w języku polskim. W odróżnieniu od poprzednich wersji programu, które mogły pracować wyłącznie na komputerach wyposażonych w system operacyjny Windows XP, nowa wersja programu SinuTrain Operate jest przeznaczona do pracy także pod systemem Windows 7 (32/64 bity). W ofercie firmy Siemens, poza indywidualnymi licencjami programu SinuTrain, dostępne są licencje typu klasa (dla 16 osób), umożliwiające wyposażenie kompletnych pracowni w szkołach, na uczelniach i w ośrodkach szkoleniowych prowadzących edukację w zakresie technologii CNC (rys. 3). Umożliwia to prowadzenie kursów grupowych w sali szkoleniowej, poza rzeczywistym środowiskiem produkcyjnym (bez hałasu, zanieczyszczeń itp.). Uciążliwe i zazwyczaj kosztowne szkolenie prowadzone bezpośrednio na maszynie może zostać w ten sposób maksymalnie zredukowane lub nawet wyeliminowane. W ramach takiej pracowni poszczególne komputery szkoleniowe i komputer wykładowcy mogą zostać połączone siecią Ethernet. W trakcie szkolenia możliwe jest wzajemne przekazywanie danych (np. programów technologicznych) oraz przesyłanie gotowych i sprawdzonych programów bezpośrednio na maszynę. Sieć pozwala również wykładowcy na udostępnianie studentom wybranych ekranów, a także na asystowanie poszczególnym osobom w procesie tworzenia programu. Siemens Sp. z o.o. IDTMC ul. Żupnicza 11, Warszawa tel

20 632 MECHANIK NR 8-9/2013 Nowoczesne lasery na ciele stałym LASER DYSKOWY, LASER WŁÓKNOWY PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICE Firma TRUMPF jest znanym i cenionym na świecie producentem laserów przemysłowych. W swojej ofercie ma wiele różnych typów rezonatorów, które oferowane są jako osobne, niezależne źródła promieniowania laserowego lub w komplecie, jako profesjonalne maszyny do obróbki laserowej (cięcie, spawanie, napawanie, znakowanie, obróbka cieplna itp.). Naukowcy z zaplecza badawczego firmy TRUMPF opracowali całą gamę różnorodnych rezonatorów laserowych, w tym lasery gazowe CO 2, lasery diodowe oraz nowoczesne lasery na ciele stałym dyskowe oraz włóknowe. Produkty firmy TRUMPF to wynik wieloletniego doświadczenia oraz nieustannie gromadzonej wiedzy z zakresu budowy i konstruowania nowoczesnych laserów przemysłowych. Protoplastą nowoczesnych laserów na ciele stałym były znane i cenione lasery Nd:YAG firmy TRUMPF serii HL. Stosowano w nich jako element czynny kryształ YAG w kształcie pręta o średnicy kilkunastu milimetrów i długości kilkunastu centymetrów, wzbudzany za pomocą lamp emitujących światło białe. Sprawność tych laserów była stosunkowo mała, 3 5%, a moc znacznie ograniczona z powodu niebezpieczeństwa przeciążenia termicznego elementu czynnego. dla zakresu mocy wykorzystywanych w przemysłowej obróbce laserowej oraz podobną długość fali wiązki laserowej (1030 nm lasery dyskowe, a 1070 nm lasery włóknowe). Takie długości fali umożliwiają transport promieniowania laserowego z rezonatora do głowicy roboczej światłowodami (fiber) i dlatego są nazywane laserami typu fiber. Nazwa ta może być o tyle myląca, że po angielsku laser włóknowy to fiber lasers (włókno fiber). Schemat budowy lasera dyskowego Pompowanie optyczne Chłodzenie Różne kształty elementów czynnych laserów na ciele stałym Dalszy rozwój laserów na ciele stałym został ukierunkowany na zmianę kształtu elementu czynnego lasera, która pozwoliłaby na uzyskanie płaskiego profilu rozkładu temperatury na przekroju poprzecznym elementu czynnego i wygenerowanie promieniowania laserowego o bardzo dobrej jakości wiązki oraz bardzo dużej mocy. W ten sposób powstały lasery dyskowe, w których uzyskano jednokierunkowy przepływ ciepła, zmniejszając długość pręta do ułamków milimetra oraz lasery włóknowe, w których zmniejszono średnicę pręta, a zwiększono jego długość. Oba typy laserów generują wiązkę laserową o porównywalnej jakości (parametr BPP) Paraboliczny rozkład temperatury Płaski rozkład temperatury Pręt Dysk Włókno Rozkład temperatury w laserach na ciele stałym Dzięki zastosowaniu laserów diodowych jako źródeł światła do wzbudzania elementów czynnych laserów dyskowych i włóknowych, uzyskano bardzo wysokie sprawności obu typów laserów (stosunek mocy elektrycznej pobranej z sieci do mocy wiązki laserowej uzyskanej na materiale) na poziomie 25 30%. Długa żywotność diod pompujących umożliwia bezawaryjną pracę rezonatora przez kilka lat w wielozmianowym trybie produkcji. Firma TRUMPF jest także producentem diod pompujących, co zapewnia niezmiennie wysoką jakość komponentów oraz uniezależnienie od dostaw firm zewnętrznych. Podstawowe różnice pomiędzy tymi dwoma typami laserów są często Przykładowy rezonator lasera TruDisk niezauważalne dla przeciętnego użytkownika maszyn do obróbki laserowej blach. Wynikają one przede wszystkim z samej konstrukcji rezonatorów, a także szczegółowych rozwiązań danego producenta laserów. Różnice te mogą mieć jednak wpływ na komfort użytkowania źródła laserowego. Warto sprawdzić na przykład: czy dana konstrukcja lasera daje możliwość wyprowadzenia większej liczby światłowodów z rezonatora i tym samym za pomocą jednego źródła laserowego obsłużenia kilku stanowisk do obróbki laserowej, jaka jest odporność rezonatora na ewentualne odbicie i powrót wiązki laserowej do rezonatora (szczególnie w przypadku obróbki elementów silnie odbijających promieniowanie laserowe),