KOMUNIKACJA NA ODLEGŁOŚĆ RODZIC-DZIECKO

Transkrypt

1 PROGRAM LLP GRUNDTVIG KOMUNIKACJA NA ODLEGŁOŚĆ RODZIC-DZIECKO MATERIAŁY SZKOLENIOWE ZEBRANE DLA PROJEKTU TWORZENIE USŁUG EDUKACYJNYCH DLA RODZICÓW ZE ŚRODOWISK MIGRACYJNYCH PARTNERZY PROJEKTU: CENTRUM PRO VEŘEJNOU POLITIKU, CZECHY MENEDZMENTA HOLDING, ŁOTWA JONISKĖLIO IGNO KARPIO ŽEMĖS ŪKIO IR PASLAUGŲ MOKYKLA, LITWA OŚWIATOWIEC-ŁÓDŹ, POLSKA COLEGIUL TEHNIC METALURGIC, RUMUNIA MERSIN IL MILLI EGITIM MUDURLUGU, TURCJA 1

2 Wstęp Komunikacja na odległość rodzicdziecko Wzory komunikacji w rodzinie uległy zmianie odkąd byliśmy dziećmi. Sposób, w jaki członkowie rodziny wchodzą ze sobą w interakcję zmienił się pod wpływem oddziaływania uwarunkowań społecznych. Rozwód, niepełne rodziny, matki aktywne zawodowo poza domem, późniejsze zakładanie rodziny, przejście od społeczeństwa rolniczego do przemysłowego, rozwój technologii informacyjnych oraz rosnąca mobilność wpłynęły na rodziny i komunikację w nich. Wyjaśnia to, dlaczego współcześni rodzice potrzebują pomocy w rozwijaniu nowych strategii komunikacyjnych. Komunikacja odgrywa główną rolę w określaniu jakości życia rodzinnego. Rodziny o wysokiej jakości życia rodzinnego nazwane są zdrowymi rodzinami. Badaczka Virginia Satir 1 stwierdziła, że w zdrowej rodzinie poczucie własnej wartości jej członków jest wysokie; komunikacja jest bezpośrednia, jasna, właściwa i szczera; zasady są elastyczne, ludzkie i podlegają zmianie; związki rodziny ze społeczeństwem są otwarte i użyteczne. W takich rodzinach ludzie aktywnie słuchają, patrzą na siebie, a nie przez siebie; traktują dzieci jak ludzi; dotykają się czule niezależnie od wieku; otwarcie omawiają swoje rozczarowania, obawy, krzywdy, złość i krytykę, jak również radości i osiągnięcia. W innym badaniu naukowiec 2 wyróżnił dziesięć czynników związanych z rodzinami, które się właściwie porozumiewają. Czynniki te, w kolejności od najważniejszych, to otwartość, dbanie o stabilność strukturalną, wyrażanie uczuć, wsparcie emocjonalne i instrumentalne, czytanie w myślach (rozumienie, co inni myślą i czują), uprzejmość, dyscyplina (jasne zasady i konsekwencje), humor, regularne i rutynowe interakcje oraz unikanie osobistych i przykrych tematów. Komunikacja rodzic-dziecko odzwierciedla najbardziej podstawową międzypokoleniową relację w rodzinie. Struktura społeczna i potrzeby dziecka obligują rodziców do opieki i dbania o potomka. Dzieci rodzą się zależne od swoich rodziców i wymagają ich pomocy. Większość naszych relacji z ludźmi to relacje wyboru, dzieci nie wybierają jednak swoich rodziców. Niezależnie od tego, czy rodzice świadomie decydują się na dziecko, relacja rodzic-dziecko jest do pewnego stopnia oparta na zobowiązaniu. 1 V.Satir, Peoplemaking (Palo Alto, CA: Science and Behavior Books, 1972) 2 John Caughlin, Family Communication Standarts: What Vounts as Excellent Family Communication and How Such Standarts Associated with Family Satisfaction? Human Communication Research, 29 (styczeń 2003):

3 Praktyczne strategie organizacji komunikacji w rodzinie na odległość To, że rodzic mieszka daleko, może komplikować relację, ale nie oznacza, że nie może on wykonywać swoich obowiązków rodzicielskich. Przy odrobinie wysiłku i planowania możliwa jest bliska relacja z dzieckiem, nawet na odległość. Podczas naszych szkoleń spotykamy rodziców i dzieci mieszkających w dużej odległości od siebie z powodów zawodowych, którzy opracowali strategie radzenia sobie z separacją. Oto kilka praktycznych porad na temat tego, jak zorganizować komunikowanie się. Komunikacja i współpraca z drugim rodzicem Jednym z najważniejszych sposobów zapewnienia silnej więzi z dzieckiem jest dołożenie wszelkich starań, by współpracować i komunikować się z rodzicem, który sprawuje bezpośrednią pieczę nad dzieckiem. Jest to jeden z najlepszych sposobów na pozostawanie na bieżąco z tym, co się dzieje w życiu dziecka. Rodzice mogą nadal wspólnie podejmować decyzje dotyczące życia swoich dzieci: szkoły, edukacji, zajęć pozalekcyjnych, opieki zdrowotnej itd. Korzystanie ze Skype Dziś bardziej niż kiedykolwiek ludzie mogą utrzymywać kontakt na odległość. Oprócz telefonów, jest wiele innych, niedrogich sposobów. Jeśli mamy dostęp do Internetu w domu, może to być idealny sposób na utrzymanie regularnych kontaktów z dzieckiem. Oczywiście Skype czy FaceTime to absolutni faworyci wśród rodzin, ponieważ można się nie tylko słyszeć, ale także widzieć. Komunikację werbalną uzupełnia komunikacja niewerbalna. Wysyłanie i i wiadomości To wspaniały sposób na utrzymywanie kontaktu z dzieckiem na odległość i niezależnie od strefy czasowej. Wysyłanie wiadomości tekstowych to dobry sposób na dzielenie się informacjami i uczuciami. Czasem wystarczy wysłać SMS z uśmiechem, aby dodać dziecku otuchy i zmotywować je przed trudną klasówką. Dzieci lubią także wiedzieć, gdzie jesteśmy i co robimy. Krótka wiadomość typu Jestem dziś w Londynie. Okropnie pada. pomaga stworzyć poczucie obecności w relacji z dzieckiem. 3

4 Korzystanie z mediów społecznościowych, by dzielić się zdjęciami i filmami Róbmy zdjęcia i filmy swojego nowego sąsiedztwa, domu, biura i znajomych. Możemy nagrać siebie podczas czytania dziecku opowiadania lub wierszyka, czy śpiewania piosenki. Poprośmy dziecko lub partnera, by zrobił to samo. Wymieńmy się tymi filmikami za pomocą mediów społecznościowych. Otwarte kanały komunikacyjne Uzgodnijmy z dzieckiem i partnerem czas na rozmowę odpowiedni dla całej rodziny. Oprócz tego zawsze zaplanujmy rozmowę sam na sam z dzieckiem. Jeśli jest to możliwe, niezwykle ważne jest, by pamiętać o spontanicznym komunikowaniu się z dzieckiem. Wysyłanie listów Nie zapominajmy też o tradycyjnej poczcie. Dzieci uwielbiają dostawać listy! Możemy zawsze wysłać krótką wiadomość lub kartkę, aby poinformować dziecko, że o nim myślimy i że je kochamy. Od czasu do czasu możemy wysłać paczkę. Jej zawartość nie musi być bardzo kosztowna. Może to być mały zestaw Lego, owocowa pomadka do ust, figurki superbohaterów czy materiały do prac plastycznych, są one proste do przesłania i niedrogie. Dzieci w każdym wieku lubią dostawać słodycze. Nie spodziewaj się, że Twoje dziecko będzie automatycznie odpowiadać na Twoje wiadomości z tą samą częstotliwością. Nie oznacza to jednak, że nie docenia tego, co robisz, ani że mu nie zależy. Po prostu dzieci nie mają jeszcze w tym wieku rozwiniętej świadomości społecznej. Przygotuj się na lepsze i gorsze momenty Dzieci nie odpowiadają na każdego maila od rodziców i nie zawsze chcą rozmawiać z nimi przez telefon. To może zaboleć. Możemy się poczuć ignorowani i odrzuceni. Dziecko może również zareagować płaczem, kiedy usłyszy głos rodzica i prosić go o powrót do domu. Jednego dnia dziecko może zareagować zupełnie inaczej niż innego. Spróbujmy zrozumieć te emocje, ponieważ takie zachowanie dziecka jest zupełnie normalne. Dzieci małe i w wieku przedszkolnym przechodzą przez różne fazy przywiązania do jednego lub drugiego z rodziców. Mogą płakać za jednym z rodziców (zwykle za matką), kiedy nie ma jej w domu w porze obiadu lub przed pójściem spać. Mają również niejasne pojęcie, co to oznacza, że ktoś wyjechał. W jednej chwili nasze dziecko może być całe we łzach i myśleć, że odchodzimy na zawsze, a za chwilę może nawet nie znaleźć czasu, by z nami porozmawiać przez telefon, tak bardzo będzie zajęte bajką czy zabawą. 4

5 Dzieci w wieku wczesnoszkolnym potrafią bardzo tęsknić za rodzicem, kiedy uświadomią sobie jego brak. Ponieważ jednak mają wiele zajęć, zabaw z przyjaciółmi i zainteresowań, często są zbyt zajęte, by o tym myśleć. To zupełnie normalne dla dziecka w tym wieku, że nie ma czasu porozmawiać z nami przez telefon. Jeśli mieszkamy daleko po rozwodzie lub separacji, emocje i interakcja z dzieckiem mogą być bardziej skomplikowane. W wieku lat 9 lub 10, dzieci rozwiedzionych rodziców mogą przechodzić tzw. kryzys lojalności i martwić się, że okazywanie miłości i przywiązania jednemu rodzicowi oznacza zdradę drugiego. Nastolatki mogą być trudne w komunikacji bezpośredniej. Jeszcze trudniejsza może być komunikacja z nimi na odległość. Na tym etapie rozwoju dziecko próbuje uniezależnić się od nas, a sposobem na okazanie tego może być decyzja nastolatka, by nie rozmawiać z nami przez kilka dni lub odpowiadać na pytania w możliwie najkrótszy sposób ( tak, nie, nie wiem ). Innym razem nastolatek może być na nas zły, że nie ma nas wtedy, kiedy potrzebuje pomocy w trudnych chwilach czy nie radzi sobie z pracą domową. Komunikowanie swoich uczuć Rodziny będące w rozłące często rozmawiają tylko o codziennych aspektach życia i pracy, koncentrując się wyłącznie na zadaniach i obowiązkach takich jak: sprzątanie domu, zakupy, szkoła i inne monotonne i nieciekawe tematy. Zdrowe rodziny rozmawiają także na inne tematy: wzajemne relacje, uczucia i uczucia innych. Zawsze mają czas na rozmowę, nawet jeśli są bardzo zajęte. W rozmowie skupiają się na rozmówcach, a nie na sobie. Aby utrzymać kontakt z dzieckiem na odległość, musimy wsłuchać się w uczucia bólu, odrzucenia, straty i złości, których ono doświadcza. Możemy również doświadczyć tych emocji. Będąc w bliskim kontakcie nawet w trudnych chwilach możemy utrzymać bliską relację ze swoim dzieckiem, opartą na miłości i zaufaniu. Informacje końcowe Sposoby komunikacji rodzic-dziecko zależą od wieku dziecka oraz jego potrzeb. Niektóre potrzeby dziecka są stałe, inne pojawiają się w jakimś momencie życia i są określone przez rozwój dziecka. Mimo to, pewne praktyczne strategie w komunikacji rodzic-dziecko można zastosować do każdego wieku i prawdopodobnie każdej sytuacji, by utrzymać emocjonalny kontakt z dzieckiem. 5

6 Praktyczne strategie utrzymania kontaktu emocjonalnego z dzieckiem Każdy rodzic wie, jak ważny jest kontakt emocjonalny z dzieckiem. Nawet rodzicom będącym w bliskim kontakcie z dzieckiem często trudno jest podtrzymać kontakt emocjonalny. Dla rodziców mieszkających z dala od dzieci może to być prawdziwe wyzwanie. Dla rozwoju tych strategii praktycznych łączymy coaching emocjonalny (emotion coaching) opracowany przez Johna Gottmana i Joan De Claire w książce Raising An Emotionally Intelligent Child 3 oraz nasze własne doświadczenie w szkoleniu rodziców. Idea tych strategii opiera się na pokazaniu rodzicom, w jaki sposób mogą pomóc dzieciom w kontrolowaniu emocji. John Gottman i Joan De Claire są zdania, że jeśli dziecko raz opanuje tą ważną umiejętność, będzie się cieszyć większą pewnością siebie, zdrowiem fizycznym, lepszymi wynikami w szkole oraz zdrowszymi relacjami społecznymi. Badacze poddają rodziców procesowi coachingu emocjonalnego, który nauczy ich, jak: - być świadomym uczuć dziecka; - rozpoznawać wyrażane emocje jako szansę na bliskość i edukację; - słuchać w sposób empatyczny i zwracać uwagę na uczucia dziecka; - opisywać emocje w sposób zrozumiały dla dziecka; - pomagać dziecku w znalezieniu właściwego sposobu rozwiązania problemu lub poradzenia sobie w trudnej sytuacji. Zamierzamy pokazać, w jaki sposób działa coaching emocjonalny w realnym kontekście komunikacji rodzic-dziecko przez zastosowanie bardzo praktycznych strategii. Każda rozmowa rodzic-dziecko jest prezentowana z punktu widzenia ignorowania emocji oraz coachingu emocjonalnego. Przez postępowanie zgodnie z tymi strategiami rodzice mogą rozwinąć swoje umiejętności komunikacji i poprawić komunikację w rodzinie. 3 J.M.Gottman, J.DeCleare Raising An Emotionally Intelligent Child 6

7 1. Poświęć czas, by wysłuchać dziecka. 2. Bądź wrażliwy i przywiązuj dużą wagę do uczuć dziecka, dziel się z nim emocjami, w celu zapobiegania i radzenia sobie z konfliktami i stresem. 3. Słuchaj w sposób empatyczny, szanuj uczucia dziecka i wspieraj je. 4. Pomóż dziecku określić jego uczucia i wspieraj je. 7

8 1 Poświęć czas, by wysłuchać dziecka Nie powinno być dla nikogo zaskoczeniem, że skuteczne słuchanie jest potrzebne w komunikacji w rodzinie. W kontekście dzielącej odległości i często stresujących sytuacji życia rodzinnego, umiejętność aktywnego słuchania jest bardzo ważna. Niestety dzieci często potrzebują naszej uwagi wtedy, kiedy jesteśmy zajęci innymi wspólnymi sprawami. Tymczasem dziecko oczekuje natychmiastowej reakcji. Szczerze mówiąc, tylko w niektórych przypadkach trzeba reagować natychmiast, nie zwracając uwagi na swoje potrzeby i inne zobowiązania. Jeśli naprawdę nie możemy wysłuchać dziecka w danej chwili, po prostu mu to powiedzmy, wyraźmy swoje uczucia słowami, które dziecko zrozumie, wyjaśnijmy przyczynę i wyznaczmy termin, kiedy przeprowadzimy rozmowę. Bądźmy jednak ostrożni. Musimy dotrzymywać obietnic. Znajdźmy czas w umówionym terminie i poświęćmy całą uwagę dziecku i jego potrzebom, ponieważ to prawdopodobnie jedyna szansa, by omówić temat. Po pierwsze, możemy zawieść zaufanie dziecka, jeśli nie skoncentrujemy się podczas rozmowy lub zignorujemy dziecko; po drugie wkrótce pojawią się nowe obowiązki i problemy sprawiając, że ta część życia naszego dziecka przeminie bezpowrotnie. W rezultacie stracimy szansę na poprawienie swoich relacji z dzieckiem i następnym razem będzie nam trudniej się porozumieć. Sytuacja: Reakcja ignorująca emocje: Otrzymujesz list z urzędu skarbowego. Napisany jest w biurokratycznym stylu i nie możesz do końca zrozumieć, o co chodzi. Wtedy właśnie dzwoni do Ciebie dziecko przez Skype, pokazuje skarpetkę i oznajmia Mam dziurę w skarpetce. Co robić? Zaraz idę do Artura. Twoje oczekiwania: Potrzebujesz czasu, by przeczytać list i nie chcesz, żeby teraz właśnie Ci przeszkadzano. Chciałbyś, żeby dziecko samo sobie poradziło z tym problemem. Czy naprawdę potrzebujesz właśnie tych skarpet? Po prostu załóż inne. Proszę, daj mi spokój i weź inną parę. Nie ma problemu, dziura jest tak mała, że możesz je założyć. Dlaczego zawsze wszystko drzesz? Sam je sobie zszyj, dobrze? Lub poproś babcię. Kiedy się wreszcie nauczysz dbać o swoje skarpetki? Konsekwencje: Reagując w któryś z powyższych sposobów, skutecznie ignorujesz prośbę swojego dziecka, dając mu do zrozumienia, że jego problemy nie są dla Ciebie ważne. Dodatkowo oskarżasz je o bycie bałaganiarzem i osobą lekkomyślną. 8

9 Rezulat: Twoje dziecko może czuć się urażone, rozczarowane, osamotnione i bezradne. Innymi słowy może zacząć wątpić, że je kochasz. Czy to chcesz osiągnąć? Nie Reakcja z coachingiem emocjonalnym: Widzę, że jesteś rozczarowany. Ale to bardzo ważny list, kochanie. Naprawdę muszę dokończyć go czytać. Czy możesz dać mi 5 minut? Później zajmiemy się skarpetką. Konsekwencje: Być może nie wystarczy Ci czasu, aby zrozumieć, o co chodzi w piśmie z urzędu, ale przynajmniej będziesz mieć czas, by się wyciszyć i przenieść uwagę z pisma na dziecko. Twoje dziecko nie dostanie od razu tego, co chce, a rozwiązanie nie do końca będzie takie, jak się spodziewaliście, ale poczuje, że masz coś do powiedzenia i że nie jesteś obojętny na jego prośby. Rezultat: Twoje dziecko prawdopodobnie poczuje się bardziej chronione i kochane niż 5 minut temu. Czy to chcesz osiągnąć? Tak ZADANIA 1. Przypomnij sobie sytuację, w której Twoje dziecko przeszkodziło Ci, kiedy byłeś zajęty. Jak zareagowałeś? Czy była to reakcja oparta na coachingu emocjonalnym? 2. Przeczytaj historię Aleksandra z Łotwy z książki z opowiadaniami. Czy rodzice zawsze znajdują czas, by wysłuchać swoich córek? 9

10 2 Bądź wrażliwy i przywiązuj dużą wagę do uczuć dziecka, dziel się z nim emocjami w celu zapobiegania i radzenia sobie z konfliktami i stresem Bądźmy wrażliwi i wyczuleni na emocje o niewielkim nasileniu, zanim przybiorą na sile. Jest to ważne w każdej sytuacji, a szczególnie wtedy, kiedy następuje nasilenie negatywnych emocji, takich jak smutek czy złość. Rodzic musi być świadomy, że taka sytuacja może być dobrą okazją do nauczenia dziecka czegoś, zanim zostanie ono zalane negatywnymi emocjami. Możemy pomóc dziecku znaleźć właściwy sposób rozwiązania problemu lub poradzenia sobie z trudną sytuacją. Jeśli rodzic nie zauważy lub nie doceni, jak ważne są te emocje o niewielkim natężeniu, lub też jeśli nie jest w stanie ich wykryć, może to doprowadzić do sytuacji, w której dziecku będzie trudno zrozumieć i zaakceptować granice właściwego zachowania. Sytuacja: Sześcioletni syn próbuje pokolorować obrazek i jest coraz bardziej zirytowany przez młodszą siostrę, która próbuje zabrać mu kredki. Chłopiec mówi: Mamo, powiedz jej, żeby sobie poszła. Jest głupia. Rysuję słońce, a ona zabiera mi żółtą kredkę. Twoje oczekiwania: Dzieci szanują siebie nawzajem i w atmosferze przyjaźni bawią się razem. Reakcja ignorująca emocje: - Przestań, ona wcale nie jest głupia. Jest po prostu mała. Lubi się z tobą bawić. - Nie bądź małym dzieckiem. Zamiast słońca pokoloruj morze. - To twoja siostra, musisz ją kochać i dzielić się z nią swoimi rzeczami. Reakcja z coachingiem emocjonalnym: Konsekwencje: Chłopiec poczuje się ignorowany i bezbronny. Prawdopodobnie starał się chronić swój rysunek oraz kredki i stał się agresywny. Jego złość (uczucie o niskiej intensywności) przerodziła się w agresję (uczucie o wysokiej intensywności). Rezultat: Chłopiec czuje się urażony i odmawia współpracy z Tobą i z siostrą. Czy rezultat spełnia Twoje oczekiwania? NIE - Czy jesteś zły? Tak, twoja siostrzyczka jest jeszcze za mała, żeby zrozumieć, że ci przeszkadza. Rozumiem, że to może być naprawdę nie do zniesienia. 10

11 - Twój obrazek jest wspaniały, słońce bardzo ci się udało. Rozumiem, że jesteś zły. Może spróbuj dać siostrze inną kredkę, której nie potrzebujesz? - Rozumiem twoją złość. Masz rację, to bardzo irytujące, gdy ktoś przeszkadza w pracy. Mimo to nie wolno bić siostry. Konsekwencje: Prawdopodobnie będziesz mieć teraz dwójkę niezadowolonych dzieci. Ale nikt nie będzie czuł się niekochany. W ten sposób nauczysz swojego syna, że jest różnica między złością a agresją. Rezultat: Następnym razem być może Twoja pomoc w rozwiązaniu tego typu konfliktu nie będzie potrzebna. Czy rezultat spełnia Twoje oczekiwania? Tak ZADANIA 1. Przypomnij sobie sytuację, w której Twoje dziecko doświadczyło intensywnych, negatywnych emocji. Czy było możliwe, by zapobiec ich eskalacji za pomocą reakcji opartej na coachingu emocjonalnym? 2. Przeczytaj historię Aleksandra z Łotwy z książki z opowiadaniami. Czy rodzice zawsze mieli świadomość tego, jakich emocji o niskiej intensywności doświadczały ich córki? 11

12 3 Słuchaj w sposób empatyczny, szanuj uczucia dziecka i wspieraj je Szanujmy uczucia swojego dziecka, nie ignorujmy ich i nie zmuszajmy dziecka do odczuwania tego, czego nie czuje. Pomóżmy dziecku zrozumieć jego uczucia, pozwólmy mu podzielić się z nami uczuciami, jeśli ma powód do radości lub smutku Łatwiej jest budować relację opartą na zaufaniu za pomocą pozytywnych emocji. Uczucia naszego dziecka można wykorzystać do nauki i nawiązania bliższej relacji. Rodzice powinni prowadzić z dziećmi prawdziwą rozmowę, a nie monolog. Sytuacja: Twoje dziecko wraca ze szkoły do domu bardzo uradowane i opowiada, że miało dziś wielkie szczęście. Nauczyciel zadał mu pytanie, na które nie znał odpowiedzi, ale wtedy zadzwonił dzwonek i dzięki temu nie dostał złej oceny. Twoje oczekiwania: Chcesz, by dziecko zrozumiało, że nie może polegać na szczęściu, ale na wiedzy. Reakcja ignorująca emocje: Nie ma się z czego cieszyć! A więc nie przygotowałeś się na dziś do lekcji? Ile razy mam Ci powtarzać, że uczysz się nie dla stopni, ale dla wiedzy! Zawsze byłeś nieukiem. Liczysz na to, że zawsze ci się tak uda? Wkrótce się rozczarujesz. Marsz do nauki, jutro dzwonek już cię nie uratuje. Konsekwencje: Dziecko czuje się ignorowane, nierozumiane, obawia się nieprzyjemnych konsekwencji w przyszłości. Nie ma się z czego cieszyć. Być może wątpi, czy ma w ogóle prawo odczuwać radość. 12

13 Rezultat: Dziecko dojdzie do wniosku, że interesujesz się tylko dobrymi ocenami, a nie jego uczuciami. Reakcja z coachingiem emocjonalnym: Czy rezultat spełnia Twoje oczekiwania? NIE Cieszysz się, że miałeś szczęście? Nie chciałbyś dostać złej oceny, prawda? Być może będziesz pytany z pracy domowej jutro? Czy uważasz, że jutro też będziesz miał szczęście? Czy potrzebujesz pomocy w przygotowaniu do lekcji? Konsekwencje: Istnieje duże prawdopodobieństwo, że dziecko samo uświadomi sobie swoje położenie i zabierze się za naukę. Będzie czuło, że martwisz się jego sprawami i interesujesz postępami w szkole. Twoja reakcja umocni w nim to przekonanie. Rezultat: Dziecko czuje, że je wspierasz i przynajmniej tym razem postara się dobrze wykonać zadanie. Czy rezultat spełnia Twoje oczekiwania? Tak ZADANIA 1. Przypomnij sobie sytuację, w której Twoje dziecko było zadowolone z sytuacji, która według Ciebie nie powinna go cieszyć. Jak zareagowałeś? Czy była to reakcja oparta na coachingu emocjonalnym? 2. Przeczytaj historię Aleksandra z Łotwy z książki z opowiadaniami. Czy rodzice zawsze znajdowali czas, by wysłuchać swoich córek? 13

14 4 Pomóż dziecku określić jego uczucia i wspieraj je Słuchając dziecka spróbujmy zrozumieć, co się stało i co próbuje ono nam powiedzieć. Pomóżmy dziecku rozpoznać jego uczucia i podzielić się nimi. Niniejsza strategia jest szczególnie ważna, jeśli chodzi o negatywne emocje. W rzeczywistości rzadko się zdarza, że odczuwamy tylko jedno uczucie. Zwykle jest to plątanina tak silnych emocji, że trudno zrozumieć, co się właściwie stało. Temperatura uczuć zależy od rozdźwięku między naszymi oczekiwaniami a rzeczywistością. Czasami dzieci zaczynają w sposób konstruktywny podchodzić do tego, co się stało, jak tylko ochłoną. A więc ważne jest, by dać dziecku czas, by ochłonęło i dopiero wtedy analizować, co się naprawdę stało. Sytuacja: Twoja córka jest we łzach: Kaśka jest głupia! Nienawidzę jej. Zaprosiła Elizę na urodziny, a nie mnie! Teraz Eliza mówi, że są najlepszymi przyjaciółkami, a ze mną się nie będą przyjaźnić. Reakcja emocje: ignorująca Twoje oczekiwania: Chcesz, aby Twoje dziecko szybko się uspokoiło. I dobrze, że cię zostawiły w spokoju. Powinnaś wyciągnąć wnioski na przyszłość i przestać płakać. Zawsze mówiłam, że to okropna dziewczyna! Znajdź sobie inne koleżanki! Nie ma powodów do zmartwień. Dziś się pokłóciłyście, a jutro pogodzicie. Nie martw się, kupimy ci nowy telefon i koleżanki będą ci zazdrościć. Jesteś taka smutna, możesz sobie dłużej pooglądać telewizję. Tak, one są głupie, nie widzą, jaka z ciebie miła dziewczyna. Konsekwencje: Próbujesz odwrócić uwagę córki od przykrej dla niej sytuacji. Nie dajesz jej szansy zrozumienia swoich uczuć, zamiast tego narzucasz inne uczucia, które są zbyt dalekie od rzeczywistości. Postrzegasz uczucia córki jako zupełnie bezpodstawne i próbujesz zastąpić jej negatywne emocje innymi. Próbujesz zaoferować córce wszystko, byle tylko jak najszybciej poprawić jej zły nastrój. W przyszłości może to prowadzić do sytuacji, w których córka nie będzie sobie mogła poradzić z negatywnymi emocjami i 14

15 przestanie ufać swoim odczuciom. Prawdopodobnie przestanie zwierzać Ci się ze swoich uczuć, ponieważ przestanie wierzyć, że jesteś w stanie ją zrozumieć. Reakcja z coachingiem emocjonalnym: Rezultat: Takie zachowanie doprowadzi do poczucia niepewności, całkowitego wyobcowania i złości. Czy rezultat spełnia Twoje oczekiwania? NIE Jesteś smutna, bo nie zostałaś zaproszona? Miałaś nadzieję, że cię zaproszą? Myślisz, że Kasia była twoją przyjaciółką? Czy jesteś zła na Kasię, bo nie uważa cię za przyjaciółkę? Boisz się, że Kasia nie będzie twoją przyjaciółką? Martwisz się, z kim teraz będziesz się przyjaźnić? Jeśli pod koniec tej rozmowy córka nadal płacze, możesz usiąść obok niej i powiedzieć, że Tobie również jest smutno z powodu tego, co się jej przydarzyło i martwisz się, czy jej przyjaciółki zasługują, żeby je tak nazywać. Konsekwencje: Oczywiście, że córka płacze, ale prawdopodobnie dość krótko, ponieważ wie, że ją wspierasz. Ta sytuacja to również dobry moment, żeby zbliżyć się emocjonalnie do córki. Rezultat: Twoja córka będzie wdzięczna za Twoje zrozumienie i poważne potraktowanie jej uczuć. Poczuje się bezpieczna i bardziej pewna siebie. Wzrośnie zaufanie między Tobą i córką. Czy rezultat spełnia Twoje oczekiwania? TAK ZADANIA 1. Przypomnij sobie sytuację, w której Twoje dziecko było bardzo smutne. W jaki sposób udzieliłeś mu wsparcia? Czy była to reakcja oparta na coachingu emocjonalnym? 2. Przeczytaj historię Aleksandra z Łotwy z książki z opowiadaniami. Czy rodzice wspierali swoje córki? 15

16 Wnioski Przedstawiliśmy kilka praktycznych strategii organizacji komunikacji w rodzinie na odległość i utrzymywania kontaktu emocjonalny z dzieckiem. Wszystkie te strategie są bardzo praktyczne, a ich wdrożenie nie wymaga dodatkowego czasu ani nakładów finansowych. Mimo to zastosowanie tych strategii sprawi, że dziecko zrozumie, jakie jest dla Ciebie ważne. Nie z powodu tego, co mówisz, ale tego, co robisz. Rodzicielstwo na odległość może przynieść pozytywne wyniki. 16