Aby jutro były z nas dumne - Wybory 4 czerwca 1989 roku

Transkrypt

1 Praca konkursowa scenariusz lekcji Agnieszka Michalewska Wychowawca 1-2 ŚHP Góra Konkurs 2014! Młodzi dla Wolności Aby jutro były z nas dumne - Wybory 4 czerwca 1989 roku Tego właśnie dnia, podczas pierwszej tury wyborów, miliony Polaków zadały przy pomocy kartki wyborczej śmiertelny cios komunistycznej dyktaturze. prof. Antoni Dudek Tymczasem trwała intensywna kampania wyborcza. W całym kraju powstawały lokalne Komitety Obywatelskie. Brak środków i zaplecza porównywalnego z obozem władzy nadrabiano entuzjazmem i pomysłowością. 8 maja ukazał się pierwszy numer niezależnego dziennika Gazeta Wyborcza. Czas trwania zajęć: 90 minut Proponowany temat lekcji do przeprowadzenia wśród młodzieży w wieku lat. a) Cele ogólne - uczniowie analizują wydarzenia z dnia 4 czerwca 1989, poznają ich przyczyny i konsekwencje. - uczniowie rozpoznają rodzaje źródeł, oceniają ich przydatność do wyjaśnienia problemu historycznego, - uczniowie rozumieją demokratyczne zasady i procedury, rozpoznają przypadki łamania norm demokratycznych i oceniają ich konsekwencje. - uczniowie dyskutują na temat znaczenia wyborów z 1989 roku oraz formułują argumenty, dlaczego dziś warto chodzić na wybory. b) Cele szczegółowe: - wymieniają i porządkują, w kolejności chronologicznej, główne wydarzenia historii politycznej Polski 1989 r.; - wymieniają czołowe postacie życia politycznego w 1989 r. - porównują wybory odbywające się w okresie PRL przed 1989 r. z wyborami 4 czerwca 1989 r.; - oceniają, na ile wybory 4 czerwca 1989 r. spełniały warunki wolnych wyborów w demokratycznym państwie; - oceniają rolę przełomu 1989 r. w najnowszej historii Polski; c) Metody i techniki pracy: - Elementy rozmowy wprowadzającej nauczającej - praca w grupach; - praca z tekstem źródłowym d) Pomoce dydaktyczne - prezentacja multimedialna poświęcona wyborom 1989r.

2 - prezentacja filmu 4 czerwca 89 lekcja historii - komunikaty Państwowej Komisji Wyborczej (PKW) z czerwca 1989 r. Przebieg lekcji: a) W ramach przygotowania się do lekcji uczniowie mają za zadanie przeprowadzić krótki wywiad wśród rodziców, dziadków, znajomych pytając ich, Jak to było Jak zapamiętali 4 czerwca 1989 r. Pozyskane wiadomości przybliżą i ułatwią młodzieży zrozumienie tego co będzie przedstawiane na lekcji, a swoje wyniki wywiadu przedstawią w przedostatnim punkcie zajęć. b) Każdy z uczniów na kilka dni przed lekcją otrzyma kalendarium z roku 1988 i 1989, aby w skrócie zobaczyć jak doszło do wyborów w dniu 04 czerwca 1989r (zał. nr 1). Rozmowa wprowadzająco nauczająca 20 min. Rozmowy Okrągłego Stołu rozpoczęły się 6 lutego 1989 r. i trwały do 5 kwietnia. Przy słynnym meblu zebrano się tylko dwa razy na rozpoczęcie i zakończenie obrad. Przez resztę czasu trwały negocjacje w rozmaitych grupach roboczych, tak zwanych podstolikach. Zawarte porozumienia określały kształt reformy systemu politycznego PRL. Zakładano powołanie nowych organów państwa senatu oraz wyposażonego w ogromne kompetencje prezydenta. Wybory do senatu miały być wolne, do sejmu zaś niezależni kandydaci mogli się ubiegać tylko o 35 proc. miejsc. Ponownie zalegalizowano Solidarność (ale ze zmienionym statutem), na czas kampanii wyborczej zezwolono na wydawanie przez opozycję dziennika (na czele Gazety Wyborczej stanął Adam Michnik). 7 kwietnia 1989r. Sejm uchwalił Ustawę o zmianie konstytucji PRL, wprowadzającą m.in. zapisy o Senacie, urzędzie prezydenta oraz ordynacjach wyborczych do Sejmu i senatu r. Rada Państwowa wyznaczyła termin wyborów na 4 i 18 czerwca 1989r 23 kwietnia na jego pierwszym posiedzeniu z przedstawicielami regionalnych komitetów obywatelskich zatwierdzono listy wyborcze do Sejmu i Senatu oraz przyjęto program wyborczy. Na ograniczony charakter okrągłostołowej umowy wskazuje fakt, że w maju 1989 r. odmówiono ponownej rejestracji NZS. Dla przeciwników porozumienia z komunistami koronnym dowodem na ich złowrogie intencje był fakt, że w pierwszej połowie 1989 r. nieznani sprawcy zamordowali trzech duchownych związanych z opozycją ks. Stanisława Suchowolca, ks. Stefana Niedzielaka i ks. Sylwestra Zycha. Część ugrupowań opozycyjnych wezwała do bojkotu wyborów. Kompromis, z trudem zawarty przy Okrągłym Stole, okazał się nieaktualny już w dniu wyborów 4 czerwca1989 r. społeczeństwo znalazło sposób, by wyrazić swoje zdanie wybory potraktowano jako plebiscyt. Głosowano na kandydatów Komitetów Obywatelskich, w całości skreślano zaś listy, na których znajdowali się kandydaci obozu rządzącego. W rezultacie ludzie Solidarności obsadzili większość dostępnych miejsc w sejmie i senacie nie wybrano zaś prawie żadnego reprezentanta władz, przepadła prawie w całości lista krajowa, na której znajdowali się przedstawiciele reżimu. W wyniku obu tur głosowania kandydaci z drużyny Wałęsy zdobyli 99 ze 100 miejsc w senacie i wszystkie (161) miejsca w sejmie przeznaczone do wolnych wyborów. Wynik wyborów czerwcowych pokazał jednoznacznie,

3 że ustalenia Okrągłego Stołu, gwarantujące utrzymanie władzy w rękach PZPR, stały się nieaktualne. Kampania prowadzona przez Komitet Obywatelski odznaczała się dużą dynamiką. Znakomitym pomysłem okazały się zwłaszcza plakaty reklamujące kandydatów Solidarności z Lechem Wałęsą. Poparcia kandydatom Komitetu udzielili nie tylko znani polscy artyści i ludzie kultury, ale także zachodnie gwiazdy (m.in. Jane Fonda, Yves Montand i Stevie Wonder). W czasie spotkań kolportowano na wielką skalę tzw. ściągi, mające ułatwić wyborcom sam akt głosowania. Zaznaczano na nich jedynie nazwiska kandydatów Solidarności, zalecając równocześnie skreślanie wszystkich innych nazwisk, w tym także tych umieszczonych na liście krajowej. 4 czerwca 1989 roku odbyły się pierwsze częściowo wolne wybory do Sejmu i Senatu. Ten moment uważa się też za ostateczny upadek PRL i początek III RP. O sytuacji powstałej po wygraniu I tury wyborów tak pisał Lech Wałęsa: "W pierwszą niedzielę czerwca 1989 zmieniło się wiele. 4 czerwca, w samo południe, wybraliśmy nową Polskę. Komuniści dostali czerwoną kartkę. Tym razem ten kolor nie mógł ich cieszyć. W zasadzie zostali wyrzuceni z boiska. Od tego dnia miało być ich znacznie mniej w rodzących się na nowo instytucjach, w Sejmie, w Senacie. Nie było jednak wielkiego entuzjazmu, po latach doświadczeń, morderczej walki. Frekwencja w wyborach czerwcowych wyniosła 62 procent. To wydawało się niepojęte. Ale też uświadamiało, jak finezyjne było nasze zwycięstwo, że mimo takiego zmęczenia społeczeństwa, słabej organizacji, otworzyliśmy drzwi do wolności". Lech Wałęsa Przy wsparciu kilku posłów i senatorów Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego zdołano, co prawda, jeszcze wybrać jednym głosem gen. Jaruzelskiego na prezydenta PRL, jednak wyznaczony przez niego na nowego premiera szef MSZ, gen. Czesław Kiszczak, nie zdołał sformować rządu. W tej sytuacji nowym premierem został 24 sierpnia 1989 r. wskazany przez Lecha Wałęsę Tadeusz Mazowiecki. Polska wstąpiła na drogę wiodącą ku niepodległości i wolności. Prezentacja multimedialna poświęcona wyborom 4 czerwca 1989r.- 15 min. - Po przekazaniu podstawowych widomości na temat wolnych wyborów prowadzący zajęcia przedstawia prezentację multimedialną zdjęcia, aby uczniowie mieli możliwość zobaczyć choć niewielki wycinek tego co działo się w omawianym okresie. (zał. nr 3) - Prezentacja materiałów dostępnych w Internecie:. (Lech Wałęsa wchodzi do telewizyjnego studia Solidarność, pierwszej w polskiej telewizji trybunie wolnych poglądów. Była to chwila szczególna i przełomowa, ze względu na to, że od lat Telewizja była niemal całkowicie kontrolowana przez władze.)

4 Prezentacja filmu 4 czerwca 89 lekcja historii ilustrująca przebieg i wyniki wyborów, uzyskane w obu turach 4 i 18 czerwca. Zadaniem prowadzącego jest wyjaśnienie młodzieży, kto wypowiedział zdanie: Proszę państwa, 4 czerwca 1989 roku skończył się w Polsce komunizm. Zadaniem uczniów jest krótkie podsumowanie wyborów 4 czerwca 1989 r. 35 min. Prezentacja Spotów wyborczych z min. (dostępne na stronach internetowych) Spoty nakłaniające do wzięcia udziału w wyborach 1989r. Dlaczego warto było wtedy zagłosować? Kolejnym punktem zajęć jest krótkie omówienie historii rodzinnych jakie młodzież zdołała zgromadzić przygotowując się do zajęć, pozyskując odpowiedzi na pytanie Jak to było Jak zapamiętali 4 czerwca 1989 r. Zakończenie i podsumowanie zajęć 10 min. Pierwszy raz możesz wybrać, wybierz. zadaniem uczniów jest odniesienie tych słów do wyborów z 1989 roku, ale także do pierwszych wyborów, w których wezmą udział już niedługo uczniowie. Jednym ze skutków wyborów 1989 roku jest nasze prawo do udziału w wyborach wolnych i demokratycznych. Jest to z jednej strony prawo, z drugiej obowiązek. Nie zawsze to prawo jest wykorzystywane, a obowiązek realizowany jak pokazują statystyki kolejnych wyborów. Na koniec zajęć uczniowie wypełniają krzyżówkę z hasłem SOLIDARNOŚĆ (zał. nr2)

5 Materiały wykorzystane do zajęć: 1. Prezentacja multimedialna autorstwa A. Michalewskiej, materiały udostępnione przez Tadeusza Tutkalika, mieszkańca miasta Góra, w 1989r. Przewodniczący Komitetu Wyborczego 2. Film 4 czerwca 89 lekcja historii TVP Wrocław 2010r. scenariusz Robert Gawłowski, Maciej Żurawski 3. Droga do prawdy autobiografia Lech Wałęsa; Świat Książki; Dzieje.pl portal historyczny 5. Z Solidarnością do wolności Teki Edukacyjne IPN, Szczecin Warszawa Strony Internetowe

6 Załącznik nr 1 Kalendarium wydarzeń Sejm uchwalił ustawy zwiększające swobodę działań gospodarczych, m.in. "Ustawę o działalności gospodarczej" strajk pracowników Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnegospołeczne protesty strajk w Hucie im. Lenina w Krakowie żądali ponownego przyjęcia do pracy zwolnionych działaczy Solidarności w Warszawie w kościele Bożego Miłosie został utworzony Komitet Obywatelski przy Przewodniczącym NSZZ "Solidarność" Lechu Wałęsie na wezwanie NSZZ "Solidarność" w wielu miastach Polski odbyły się niezależne manifestacje pierwszomajowe. 4 grudniaw Jastrzębiu odbyła się manifestacja pod hasłem przywrócenia Solidarności. 4/ oddziały ZOMO wtargnęły na teren Huty im. Lenina w Krakowie i w brutalnym sposób złamały strajk 3 wrześniazakończenie strajku w Kopalni Węgla Kamiennego "Manifest Lipcowy" w Jastrzębiu początek strajków w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, w Hucie Stalowa Wola i Zakładach im. Cegielskiego w Poznaniu w Polsce odbyły się wybory do rad narodowych.

7 4 czerwca- przeprowadzona została pierwsza tura wyborów parlamentarnych. Wzięło w niej udział 62 proc. uprawnionych do głosowania. W wyborach do Senatu kandydaci Komitetu Obywatelskiego "Solidarność" uzyskali 92 mandaty, strona koalicyjna ani jednego. Z kolei w wyborach do Sejmu "Solidarność" zdobyła 160 ze 161 możliwych do zdobycia miejsc. Kandydaci koalicyjni z 299 przysługujących im mandatów uzyskali zaledwie 3. Na 35 kandydatów z listy krajowej, na której znajdowali się czołowi przedstawiciele koalicji rządowej, tylko dwaj otrzymali ponad 50 proc. głosów, co zgodnie z ordynacją oznaczało, że pozostali zostali wyeliminowani, a 33 mandaty poselskie będą nieobsadzone. 18 czerwca- odbyła się druga tura wyborów parlamentarnych. Do urn wyborczych udało się tylko 25 proc. uprawnionych do głosowania. W jej wyniku Solidarność zdobyła jedyny brakujący jej mandat do obsadzenia mandatów senatorskich. 21 stycznia- na plebanii kościoła św. Karola Boromeusza w Warszawie odnaleziono zwłoki księdza Stefana Niedzielaka w Białymstoku znaleziono zwłoki księdza Stanisława Suchowolca, przyjaciela księdza Jerzego Popiełuszki, związanego z Solidarnością 8 maja- ukazał się pierwszy numer "Gazet Wyborczej" w Warszawie w Pałacu Namiestnikowskim, będącym siedzibą Urzędu Rady Ministrów, rozpoczęły się obrady Okrągłego Stołu. 28 kwietnia- pierwsza audycja Komitetu Obywatelskiego "Solidarność" w Polskim Radiu w Krakowie w rocznicę powstania Armii Czerwonej studenci zorganizowali happening pod hasłem "Armia Czerwona burżuja pokona". 13 kwietnia- Rada Państwa wyznaczyła termin wyborów na 4 i 18 czerwca 1989 r 7.04 Sejm uchwalił ustawę o zmianie Konstytucji PRL (wprowadzającą m.in. zapisy o Senacie, urzędzie prezydenta oraz ordynacjach wyborczych do Sejmu i Senatu), 5.04 po dwóch miesiącach przeciągających się negocjacji, w trakcie których kilkakrotnie dochodziło do sytuacji kryzysowych, nastąpiło podpisanie porozumień i uroczyste posiedzenie plenarne zamykające obrady Okrągłego Stołu..

8 Załącznik nr 2 Krzyżówka sprawdzająca pozyskane wiadomości 1. Miasto, w którym odbywał się najdłuższy strajk w 1988 r odbyły się obrady.. 3. Miejsce spotkań opozycji z władzą w 1988 r. 4. Imię księdza, którego zwłoki znaleziono r. w Białymstoku 5. Kto 13.IV.1989r. wyznaczył termin wyborów na 4 i 18 czerwca 6. Nazwisko prezydenta PRL wybranego w 1989 r 7. Miesiąc, w którym odbyły się tzw. wybory kontraktowe 8. Nazwa izby parlamentu, która została reaktywowana po rozmowach przy Okrągłym Stole r. ukazał się pierwszy numer dziennika niezależnego od władzy, podaj nazwę. 10. Nazwa opozycyjnej organizacji, która sprzeciwiała się rozmowom z komunistami przy Okrągłym Stole. S Z C Z E C I N O K R Ą G Ł E G O S T O Ł U M A G D A L E N K A S T A N I S Ł A W R A D A P A Ń S T W A J A R U Z E L S K I C Z E R W I E C S E N A T G A Z E T A W Y B O R C Z A S O L I D A R N O Ś Ć W A L C Z Ą C A Ć

9 Załącznik nr 3 Niektóre zdjęcia jakie zostały wykorzystane do stworzenia prezentacji multimedialnej. Prezentowane zdjęcia są własnością p. Tadeusza Tutklaika i pochodzą ze zbiorów prywatnych.

10