Zwalczanie nieprawidłowości przy funduszach unijnych. Jak się okazuje, Polska znajduje się wśród krajów członkowskich Unii Europejskiej w

Transkrypt

1 Zwalczanie nieprawidłowości przy funduszach unijnych Jak się okazuje, Polska znajduje się wśród krajów członkowskich Unii Europejskiej w ścisłej czołówce, jeśli chodzi... nie, wcale nie o skalę przestępstw popełnianych przy rozdziale i wykorzystywaniu funduszy pomocowych. Miło poinformować, Ŝe mamy jeden z lepszych systemów zwalczania nieprawidłowości i obiegu informacji. Chwali nas za to Komisja Europejska. Niewiele osób wie, jakie instytucje są powołane do śledzenia i zwalczania nieprawidłowości przy rozdziale i wykorzystaniu funduszy unijnych. Tymczasem system stworzony w tym celu datuje się juŝ na 1 lipca 2003 r., kiedy to stworzono urząd pełnomocnika rządu do spraw zwalczania nieprawidłowości finansowych na szkodę Rzeczypospolitej Polskiej lub Unii Europejskiej. Urzędnik ten umocowany jest w strukturze ministerstwa finansów w randze sekretarza lub podsekretarza stanu i jednocześnie ma funkcję generalnego inspektora kontroli skarbowej. Generalnemu inspektorowi podlegają dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej, a tym z kolei ponad 400 inspektorów kontroli skarbowej. I to nie organa ścigania, lecz właśnie kontrola skarbowa moŝe komunikować się co do nieprawidłowości wprost z Komisją Europejską oraz jej agenturą - Europejskim Urzędem ds. Zwalczania NaduŜyć Finansowych (OLAF). Inne polskie instytucje kontrolne współpracują z odpowiednimi instytucjami europejskimi. NajwyŜsza Izba Kontroli kontrolując fundusze strukturalne współpracuje z Europejskim Trybunałem Audytorów. Policja, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i prokuratura mogą w razie potrzeby wymieniać informacje z instytucjami wspólnotowymi, ale ściśle uregulowanej procedury tu nie ma. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego ma kontakt z Komisją Europejską, ale dotyczy on raczej samego wdraŝania funduszy strukturalnych oraz procesu certyfikacji. Co robi GIKS? Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej (GIKS) pełni rolę tzw. Instytucji Audytowej i prowadzi audyt co do weryfikacji skutecznego funkcjonowania systemu zarządzania i kontroli programów operacyjnych oraz kontroli projektów, o czym mówią wytyczne Ministerstwa

2 Rozwoju Regionalnego dotyczące procesu kontroli w ramach obowiązków Instytucji Zarządzającej programem operacyjnym. Strategię audytu sporządza minister finansów.. Instytucja Zarządzająca moŝe badać proces wdraŝania programu operacyjnego na dwa sposoby: w trybie kontroli systemowej oraz jako weryfikację wydatków. Jeśli stwierdzi nieprawidłowości, musi zgłosić je do specjalnego systemu informowania o nieprawidłowościach finansowych w wykorzystaniu środków pochodzących z funduszy strukturalnych oraz z Funduszu Spójności. Systemem tym zarządza GIKS. Uprawnienia inspektorów kontroli skarbowej co do kontroli funduszy strukturalnych reguluje ustawa o kontroli skarbowej, której niedawna nowelizacja dała inspektorom szersze moŝliwości włącznie z uŝyciem środków przymusu bezpośredniego wobec uchylających się od kontroli. Do obowiązków GIKS naleŝy: zapewnienie prowadzenia audytów w celu weryfikacji skutecznego funkcjonowania systemu zarządzania i kontroli programu operacyjnego; zapewnienie prowadzenia audytów operacji w celu weryfikacji zadeklarowanych wydatków; przedstawianie Komisji Europejskiej strategii audytu obejmującej podmioty, które będą przeprowadzać audyty, metodologię, która zostanie zastosowana, metody doboru próbek dla potrzeb audytu operacji, rozplanowanie audytów w celu zapewnienia przeprowadzenia audytu głównych podmiotów oraz równomiernego rozkładu audytów w całym okresie programowania. GIKS ma na to dziewięć miesięcy od zatwierdzenia programu operacyjnego; przedłoŝenie Komisji rocznego sprawozdania audytowego, przedstawiającego wyniki audytów przeprowadzonych w okresie poprzednich 12 miesięcy zgodnie ze strategią audytu dla programu operacyjnego, oraz informującego o wszelkich brakach wykrytych w systemach zarządzania i kontroli programu; wydawanie opinii, czy system zarządzania i kontroli funkcjonuje na tyle skutecznie, aby zapewnić prawidłowe deklaracje wydatków przedstawiane Komisji Europejskiej; przedkładanie deklaracji częściowego zamknięcia zawierającej ocenę zgodności z prawem i prawidłowości danych wydatków; przedłoŝenie Komisji, nie później niŝ z 31 marca 2017 r., deklaracji zamknięcia, zawierającej ocenę zasadności wniosku o wypłatę salda końcowego oraz zgodności z

3 prawem i prawidłowości transakcji będących podstawą wydatków objętych końcową deklaracją wydatków, do której dołącza się końcowe sprawozdanie audytowe. W ministerstwie finansów funkcjonuje specjalna komórka stworzona dla spełniania tych obowiązków - departament ochrony interesów finansowych UE. Jest on niezaleŝny od instytucji zarządzających i instytucji certyfikujących. W województwach zadania GIKS wypełnia 16 urzędów kontroli skarbowej. KaŜdy z nich ma specjalne komórki organizacyjne odpowiedzialne za kontrolę środków unijnych - wydziały ds. kontroli środków UE. Ponadto na szczeblu międzyresortowym funkcjonuje Komitet Audytu, składający się z przedstawicieli MF, NIK i MRR. Za strategię audytu odpowiada MF, a posiedzenia Komitetu zwołuje MRR. Organa kontroli skarbowej przeprowadziły w 2007 r. ponad dwa tysiące postępowań dotyczące kwalifikowalności wydatków z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności oraz kontynuowały audyty certyfikacyjne w agencjach płatniczych w zakresie Wspólnej Polityki Rolnej. Badano takŝe systemy zarządzania i kontroli w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw oraz Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Najczęstszymi nieprawidłowościami były: nieprzestrzeganie procedur związanych z zamówieniami publicznymi, przedstawianie do refundacji kosztów niekwalifikowalnych, posługiwanie się dokumentami sfałszowanymi lub potwierdzającymi nieprawdę oraz podawanie we wniosku o dofinansowanie nieprawdziwych danych. MRR jako Instytucja Certyfikująca Instytucja Certyfikująca od 2007 r. mieści się w strukturach MRR (wcześniej za certyfikację odpowiadał minister finansów). Jej funkcje to: opracowanie i przedkładanie Komisji Europejskiej poświadczonych deklaracji wydatków i wniosków o płatność;

4 poświadczanie, Ŝe deklaracja wydatków jest dokładna i oparta na wiarygodnych systemach księgowych oraz dokumentacji uzupełniającej, zadeklarowane wydatki są zgodne z zasadami wspólnotowymi i krajowymi oraz zostały poniesione w związku z operacjami wybranymi do finansowania zgodnie z kryteriami mającymi zastosowanie do programu i spełniają zasady wspólnotowe i krajowe; potwierdzanie, Ŝe otrzymała od instytucji zarządzającej odpowiednie informacje na temat procedur i weryfikacji związanych z wydatkami zawartymi w deklaracjach wydatków; poświadczanie wyników wszystkich audytów przeprowadzanych przez instytucję audytową, utrzymywanie w formie elektronicznej zapisów księgowych dotyczących wydatków zadeklarowanych Komisji Europejskiej; prowadzenie ewidencji kwot podlegających procedurze odzyskiwania i kwot wycofanych po anulowaniu całości lub części wkładu dla operacji. Kwoty odzyskane są zwracane do budŝetu ogólnego Unii Europejskiej przed zamknięciem programu operacyjnego - potrąca się je z następnej deklaracji wydatków. Zadania poszczególnych instytucji ilustruje poniŝszy schemat:

5 Źródło: MRR Organa ścigania Z Europejskim Urzędem ds. Zwalczania NaduŜyć Finansowych współpracuje takŝe policja. Komendant główny policji juŝ w 2006 r. powołał zespół ds. koordynacji przedsięwzięć policji w zakresie zwalczania przestępstw na szkodę interesów finansowych Unii Europejskiej i Rzeczypospolitej Polskiej. Działa on w strukturze wydziału do walki z przestępczością gospodarczą Biura Kryminalnego Komendy Głównej Policji. W jego skład wchodzą, oprócz przedstawicieli tego wydziału, policjanci z wydziału do walki z korupcją, wydziału dochodzeniowo-śledczego, wydziału do zwalczania zorganizowanej przestępczości

6 ekonomicznej CBŚ, a takŝe przedstawiciel Biura Wywiadu Kryminalnego KGP oraz WyŜszej Szkoły Policji w Szczytnie. Do zadań zespołu naleŝy: monitorowanie i ocena zagroŝeń przestępczością na szkodę interesów finansowych Unii Europejskiej, koordynowanie i nadzorowanie przedsięwzięć operacyjno-rozpoznawczych i czynności dochodzeniowo śledczych, stała współpraca z organami administracji rządowej, głównie z MF i MRR, oraz z innymi instytucjami działającymi w obszarze wykorzystywania i ochrony unijnych funduszy, udział w pracach międzyresortowych grup roboczych, podlegających pełnomocnikowi rządu do spraw zwalczania nieprawidłowości finansowych na szkodę RP lub UE, opracowywanie analiz obrazujących poziom występowania w Polsce przestępstw dokonywanych na szkodę interesów finansowych Unii Europejskiej oraz wdraŝanie prognoz wynikających z opracowanych analiz. Policja udostępnia statystyki przestępstw dokonanych na szkodę Unii Europejskiej z 2005 r. Według nich, wszczęto wówczas 168 postępowań przygotowawczych (wzrost o blisko 1000% w porównaniu z rokiem 2004). Aktem oskarŝenia zakończono 133 postępowania, a umorzono 51 postępowań. Straty poniesione w wyniku przestępstw na szkodę Unii wyniosły w 2005 r. niespełna 500 tys. zł. Najczęściej popełnianymi przestępstwami były wyłudzenia kredytów na szkodę UE oraz oszustwa na szkodę UE. Odnotowano takŝe oszustwa komputerowe, podrabianie dokumentów, płatną protekcję, sprzedajność, wprowadzenie do obrotu środków z przestępstwa, wyrządzenie szkody przez naduŝycie uprawnień i poświadczenie nieprawdy. Najwięcej śledztw wszczęto w województwach zachodniopomorskim, dolnośląskim i warmińsko-mazurskim; najmniej w świętokrzyskim i małopolskim. A oto nowsze, co bardziej spektakularne przykłady podane przez Komendę Główną Policji. Lublin: pod zarzutem oszustwa i fałszowania dokumentów policjanci z Wydziału dw. z Przestępczością Gospodarczą KWP w Lublinie zatrzymali 40-letniego mieszkańca Lublina. MęŜczyzna wyłudził 15 tys. zł oraz na dalsze 140 tys. zł usiłował oszukać osoby ubiegające

7 się o dotacje unijne od jednej z lubelskich agencji. Sprawa jest rozwojowa. Policjanci przeszukali mieszkanie 40-latka, w którym znaleźli i zabezpieczyli szereg sfałszowanych dokumentów opatrzonych logo jednej z lubelskich agencji zajmującej się pozyskiwaniem unijnych dotacji, a takŝe liczne pieczątki i podpisy osób naleŝących do jej zarządu. Zabezpieczono równieŝ inne sfałszowane dokumenty, m. in. wyciągi bankowe opiewające na kwotę około 540 tys. złotych. Jak ustalili funkcjonariusze, ofiarą oszusta padło troje przedsiębiorców, którym 40-latek pomagał za stosowną opłatą ubiegać się o środki finansowe z unijnych pieniędzy. Jak się okazało, męŝczyzna zawarł z nimi umowy, na mocy których miał sporządzić dla nich wnioski i plany inwestycji. Dokumenty te miały być złoŝone w lubelskiej agencji. Sprawa oszustwa wyszła na jaw, kiedy kilka dni temu takie dokumenty, m.in. decyzje o przyznaniu dotacji na zakup maszyn budowlanych przyszedł złoŝyć jeden z przedsiębiorców. MęŜczyzna nie wiedział, Ŝe cała dokumentacja jest sfałszowana. O tym fakcie nie wiedzieli teŝ pozostali dwaj przedsiębiorcy klienci 40-latka. Policjanci ustalili, Ŝe męŝczyzna wyłudził od poszkodowanych w sumie około 15 tys. zł oraz próbował oszukać ich na kolejne 140 tys. zł, przedstawiając im sfałszowane dokumenty dotyczące przyznanej dotacji w łącznej kwocie ponad jeden miliona złotych. Rzeszów: do policyjnego aresztu trafił oszust, wyłudzający pieniądze od właścicieli gospodarstw rolnych ubiegających się o unijne dotacje. Został zatrzymany podczas prowadzenia kontroli u jednego z rolników. MęŜczyzna twierdził, Ŝe wnioski o dotacje zawierają błędy, które on za odpowiednią opłatą moŝe skorygować. Trwa ustalanie szczegółów jego przestępczej działalności i sprawdzanie, ile osób jeszcze mógł oszukać. Pierwsze sygnały o działającym oszuście zaczęły docierać do krośnieńskiej policji pod koniec sierpnia 2008 r. MęŜczyzna pojawiał się u rolników, którzy ubiegali się o dopłaty z Unii Europejskiej do prowadzonych gospodarstw, i informował ich, Ŝe złoŝone wnioski zawierają błędy, mogące skutkować wstrzymaniem dotacji, a nawet karami finansowymi. Oszust kwestionował przede wszystkim powierzchnię gospodarstwa twierdząc, Ŝe jest ona zawyŝona. Sugerował jednocześnie, Ŝe za odpowiednią kwotę jest w stanie wniosek poprawić. Podjęte w tej sprawie działania operacyjne zaowocowały zatrzymaniem oszusta przez policjantów z krośnieńskiej sekcji PG oraz posterunku w Miejscu Piastowym, w Pustynach. Całkowicie zaskoczony męŝczyzna prowadził właśnie ponowną kontrolę gospodarstwa jednego z rolników. Oszustem okazał się mieszkający w Kielcach 30-letni Hubert C., właściciel firmy współpracującej z inną firmą, która wykonywała usługi dla Agencji Restrukturyzacji

8 i Modernizacji Rolnictwa w zakresie przygotowywania materiałów w sprawie unijnych dopłat. Na swoje ofiary męŝczyzna wybierał rolników, których wcześniej kontrolowali jego pracownicy. Policjanci ustalili, Ŝe męŝczyzna oszukał w ten sposób co najmniej pięć osób, inkasując od nich ok. pięć tys. zł. Podczas przesłuchania w charakterze podejrzanego męŝczyzna przyznał się do popełnienia tych przestępstw. Liczba pokrzywdzonych moŝe być jednak znacznie większa, poniewaŝ tylko w powiecie krośnieńskim firma Huberta C. skontrolowała blisko 250 gospodarstw. Aktualnie policjanci przystąpili do sprawdzania, czy któryś z ich właścicieli nie został jeszcze oszukany. Nie jest wykluczone, Ŝe Hubert C. działał równieŝ na terenie innych powiatów. Postępowanie w tej sprawie prowadzone jest pod nadzorem Prokuratury Rejonowej w Krośnie. Za oszustwo 30-latkowi grozi kara pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do ośmiu lat. Łódź: policjanci zakończyli postępowanie dotyczące wyłudzania stypendiów socjalnych przyznawanych w ramach ZPORR. Urzędy gminne i starostwo powiatu łęczyckiego zostały oszukane na ponad sześć tys. zł. Na taką kwotę 22 osoby wyłudziły stypendia na podstawie sfałszowanych rachunków. Funkcjonariusze zespołu do walki z przestępczością gospodarczą sekcji kryminalnej zakończyli, wszczęte w marcu bieŝącego roku w oparciu o materiały operacyjne, postępowanie w sprawie wyłudzeń stypendiów socjalnych na szkodę urzędów gmin i starostwa powiatu łęczyckiego. Proceder rozgrywał się w ten sposób, Ŝe na przełomie 2006 i 2007 r. 22 osoby w róŝnym wieku, mieszkańcy powiatu łęczyckiego, posługując się sfałszowanymi rachunkami na zakup odzieŝy i obuwia sportowego wystawionymi przez nieistniejący podmiot gospodarczy, wyłudziły nienaleŝne im stypendia o łącznej wartości 6206 złotych. Składały one wnioski o przyznanie stypendium szkolnego w ramach programu Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne z Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego i budŝetu państwa. Wszyscy usłyszeli zarzut oszustwa, który jest zagroŝony karą pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do ośmiu lat oraz fałszerstwa zagroŝonego karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od trzech miesięcy do lat pięciu. Fikcyjne rachunki wystawiał znany tutejszej policji 41-letni mieszkaniec Łęczycy, który rozprowadzał je na targowisku miejskim pobierając za nie opłatę 10 zł i więcej. Za swoje przestępcze działanie karany wcześniej za przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów oraz przestępstwa skarbowe 41-latek usłyszał zarzut oszustwa i fałszerstwa. Warszawa: policjanci z Wydziału dw. z Korupcją Komendy Stołecznej Policji zatrzymali

9 prezesa jednej z dolnośląskich kopalni, podejrzanego o wręczenie 100 tys. zł łapówki pracownikowi Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Informację o próbie wręczenia łapówki w zamian za korzystne rozpatrzenie wniosków o dotacje unijne dostarczył tenŝe pracownik. Do Wydziału dw. z Korupcją Komendy Stołecznej Policji zgłosił się pracownik PARP i opowiedział o wizycie w swoim biurze prezesa jednej z dolnośląskich kopalń. W trakcie ich spotkania Tadeusz J. podziękował za dotychczas przyznane dotacje i prosił o korzystne rozpatrzenie następnych wniosków. Po spotkaniu wyszedł z biura pozostawiając przy swoim fotelu reklamówkę z materiałami promocyjnymi i kopertą, w której było zł. O tym nietypowym znalezisku pracownik PARP poinformował policjantów. Natychmiast przystąpiono do zbierania dowodów w tej sprawie. Policjanci pojechali na Dolny Śląsk, by zebrać ostateczne dowody i zatrzymać podejrzewanego. Do zatrzymania doszło rano 22 lutego 2006 r. Do gabinetu prezesa jednej z dolnośląskich kopalń weszło kilku ubranych po cywilnemu policjantów. Mimo, Ŝe nie byli umówieni na spotkanie, weszli do środka i w kajdankach wyprowadzili prezesa. Zatrzymanemu grozi do pięciu lat pozbawienia wolności. Czynności w tej sprawie prowadzone były pod nadzorem wolskiej prokuratury rejonowej. Warto przy okazji wiedzieć, Ŝe istnieje bezpośredni, bezpłatny telefon do OLAF, pod którym moŝna poinformować po polsku o nieprawidłowościach w rozdzielaniu i wykorzystywaniu funduszy unijnych. Numer dla dzwoniących z Polski to Obieg informacji Prawo europejskie rozróŝnia następujące nieprawidłowości: NaduŜycie finansowe. Jest to jakiekolwiek celowe działanie lub zaniechanie naruszające interesy finansowe Wspólnot Europejskich w odniesieniu do wydatków, które polegają na: wykorzystaniu lub przedstawieniu nieprawdziwych, niepoprawnych lub niepełnych oświadczeń lub dokumentów w celu sprzeniewierzenia lub bezprawnego zatrzymania środków z budŝetu ogólnego Wspólnot Europejskich lub budŝetów zarządzanych przez Wspólnoty Europejskie lub w ich imieniu, nieujawnieniu informacji, mimo istnienia szczególnego obowiązku w tym zakresie, w tym samym celu, niewłaściwym wykorzystaniu środków unijnych do celów innych niŝ te, na które zostały pierwotnie przyznane.

10 Podejrzenie naduŝycia. Jest to nieprawidłowość, która prowadzi do wszczęcia postępowania administracyjnego lub sądowego na poziomie krajowym w celu stwierdzenia zamierzonego działania. Za nieprawidłowość uwaŝa się jakiekolwiek naruszenie przepisu prawa wspólnotowego wynikające z działania lub zaniechania podmiotu gospodarczego, które powoduje lub mogłoby spowodować szkodę w budŝecie ogólnym Unii Europejskiej w drodze finansowania nieuzasadnionego wydatku z budŝetu ogólnego. Szczegółowy sposób przekazywania informacji o nieprawidłowościach w kraju i do KE określa pełnomocnik rządu ds. zwalczania nieprawidłowości finansowych na szkodę RP lub UE. Odpowiednią obsługę pełnomocnika i jednocześnie rolę punktu kontaktowego OLAF pełni wyspecjalizowana komórka w ministerstwie finansów. Informacyjne obowiązki Polski wynikają z rozporządzenia Rady (WE) 1083/2006 oraz rozporządzenia Komisji (WE)1828/2006 w zakresie informowania KE o nieprawidłowościach w wykorzystaniu funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. I tak, do KE przekazywane są informacje: o nieprawidłowościach będących przedmiotem wstępnego ustalenia administracyjnego lub sądowego stwierdzonych bądź podejrzewanych w związku z realizacją programów operacyjnych, podlegających niezwłocznemu zgłoszeniu do KE i w razie potrzeby do innych właściwych państw członkowskich, o nieprawidłowościach stwierdzonych bądź podejrzewanych w związku z realizacją programów operacyjnych, podlegających kwartalnemu raportowaniu do KE, które były przedmiotem wstępnego ustalenia administracyjnego lub sądowego w danym kwartale albo o braku nieprawidłowości podlegających kwartalnemu raportowaniu do KE, o działaniach następczych prowadzonych w związku z nieprawidłowościami zgłoszonymi do KE. W tym celu ministerstwo finansów i Instytucja Certyfikująca zbierają informacje od Instytucji Zarządzających programami operacyjnymi bądź regionalnymi programami operacyjnymi.

11 Obowiązkiem Instytucji Zarządzającej jest nie tylko samo przekazywanie MF i IC informacji o nieprawidłowościach, lecz takŝe: stworzenie systemu wymiany informacji o nieprawidłowościach w ramach PO (RPO), gromadzenie informacji na temat kwot podlegających procedurze odzyskiwania i odzyskanych oraz kwot wycofanych po anulowaniu całości lub części wkładu dla operacji i przekazywanie ich do IC, zapewnienie gromadzenia informacji o nieprawidłowościach w programie operacyjnym, w tym zidentyfikowanie obszarów najbardziej naraŝonych na wystąpienie nieprawidłowości i rozpowszechnianie informacji o nich wśród podległych instytucji w ramach danego programu operacyjnego, zakwalifikowanie informacji jako podlegającej bądź nie raportowaniu do KE. Obowiązek informowania KE o wykrytych bądź podejrzewanych nieprawidłowościach powstaje w momencie stwierdzenia wystąpienia przynajmniej jednej z poniŝszych sytuacji: naruszono prawo krajowe lub wspólnotowe w taki sposób, Ŝe powstał skutek finansowy w wysokości co najmniej 10 tys. euro, obciąŝający budŝet Wspólnoty, naruszono prawo krajowe lub wspólnotowe w taki sposób, Ŝe powstał skutek finansowy w wysokości co najmniej 10 tys. euro, obciąŝający budŝet Wspólnoty i występuje podejrzenie naduŝycia finansowego (oszustwa), KE wyraźnie zaŝądała przekazywania informacji dotyczących danej nieprawidłowości niezaleŝnie od stwierdzonej kwoty, istnieją uzasadnione obawy, Ŝe dana nieprawidłowość moŝe mieć w bardzo krótkim czasie negatywne oddziaływanie poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zastosowano nową nieprawidłową praktykę prowadzącą do wystąpienia nieprawidłowości, niezaleŝnie od kwoty nieprawidłowości. Dane osobowe oraz szczegółowe opisy praktyk prowadzących do wystąpienia nieprawidłowości zawarte w raportach do KE są poufne. Z dotychczasowych danych uzyskanych w okresie programowania wynika, Ŝe obszarami wraŝliwymi na wystąpienie nieprawidłowości były: zamówienia publiczne, w tym zwłaszcza niezastosowanie ustawy Prawo zamówień publicznych, zastosowanie niewłaściwego trybu zamówienia publicznego,

12 niedochowanie warunków związanych z udzieleniem zamówienia publicznego (błędne ogłoszenie o zamówieniu, niedotrzymanie terminów dotyczących ogłoszenia o zamówieniu lub terminu rozpatrywania ofert), nierówne traktowanie wykonawców, zatajenie związków kapitałowych i osobowych z wykonawcą, przyznanie dofinansowania nieuprawnionemu beneficjentowi, zwłaszcza wskutek przedstawienia przez beneficjenta fałszywych dokumentów, refundacja wydatków niekwalifikowalnych: podwójne sfinansowanie tego samego wydatku, np. zrefundowanie podatku VAT podlegającego zwrotowi, zrefundowanie wydatku podlegającego finansowaniu w ramach innego programu współfinansowanego ze środków publicznych; refundacja wydatków niezwiązanych z realizowanym projektem; refundacja wydatków nieuzasadnionych (związanych z realizowanym projektem, lecz zbędnych), refundacja wydatków zawyŝonych i takich, które nie zostały faktycznie poniesione, nieuwzględnienie przychodów uzyskiwanych przez beneficjenta w związku z realizowanym projektem, przedstawianie we wniosku o płatność niekompletnej, nieprawidłowej lub sfałszowanej dokumentacji potwierdzającej poniesienie wydatków, niezrealizowanie przez beneficjenta działań przewidzianych w projekcie, wystąpienie nieprawidłowości w ramach innych projektów realizowanych przez beneficjenta w przeszłości. Polska w czołówce... zapobiegania przestępstwom Raport Komisji Europejskiej z lipca 2008 r. stwierdza, Ŝe Polska znajduje się w grupie siedmiu państw, w których istotna część nieprawidłowości związanych z wykorzystaniem funduszy unijnych jest wykrywana jeszcze przed wypłatą środków publicznych. Z raportu wynika, Ŝe państwa członkowskie zgłosiły do KE w ubiegłym roku 3832 nieprawidłowości dotyczących funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Z danych ministerstwa finansów wynika natomiast, Ŝe od dnia akcesji do końca 2007 r. Polska zgłosiła do KE 497 nieprawidłowości w wykorzystaniu funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Łączna kwota zgłoszonych przypadków wyniosła ponad 49 mln euro i stanowiła 0,55% wartości wniosków o refundację wydatków złoŝonych do KE. Instytucje odpowiedzialne za refundację wydatków zapobiegły nieprawidłowej wypłacie ponad 28

13 mln euro. Najwięcej nieprawidłowości zgłoszonych przez Polskę dotyczyło Sekcji Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Nie ma jeszcze danych za 2008r., poniewaŝ nie doszło jeszcze do etapu płatności dotacji z RPO dla beneficjentów końcowych. Skala nieprawidłowości w wymiarze pienięŝnym w programach regionalnych będzie znana dopiero pod koniec 2009r., kiedy dojdzie do rozliczeń płatności na podstawie zawartych umów o dofinansowanie. Tym niemniej z raportu KE wynika, Ŝe Polska ma skuteczny system informowania o nieprawidłowościach nawet jeszcze przed płatnością dotacji i znajduje się pod tym względem w ścisłej czołówce pośród krajów członkowskich. Joanna Barańska przy wykorzystaniu raportu z projektu Przejrzyste Fundusze Strukturalne monitoring dystrybucji środków unijnych na poziomie regionów i promocja najlepszych praktyk i standardów zrealizowanego w 2008 r. przez Instytut Sobieskiego Czytaj więcej w miesięczniku UE Fundusze Strukturalne, nr 4 kwiecień 2009 r.