ZARZĄD DRÓG I TRANSPORTU UL. PIOTRKOWSKA ŁÓDŹ

Transkrypt

1 PROGREG Sp. z o.o Kraków, ul. Dekarzy 7C tel. (012) , fax. (012) NIP REGON Biuro w Łodzi: Łódź, ul. Narutowicza biuro@progreg.pl Numer KRS Sąd Rejonowy dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie, XI Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego. Wysokość Kapitału Zakładowego , 00 zł, opłacony w całości. Konto bankowe Nordea Bank Polska S.A Inwestor: ZARZĄD DRÓG I TRANSPORTU UL. PIOTRKOWSKA ŁÓDŹ Nazwa inwestycji: STUDIUM WYKONALNOŚCI projektu pn. "Rozbudowa i modernizacja trasy tramwaju w relacji Wschód - Zachód (Retkinia - Olechów) wraz z systemem zasilania oraz systemem obszarowego sterowania ruchem" Opracował: International Management Services Kraków, ul. Felicjanek 4/10 tel: (012) fax:(012) Łódź, styczeń

2 SPIS TREŚCI 1 Podsumowanie i wnioski Metodologia Cele i zadania projektu Wnioskodawca Finansowanie projektu Lokalizacja inwestycji Warianty inwestycji Zakres prac Produkty i rezultaty projektu Efektywność projektu Charakterystyka projektu Podstawowe informacje o podmiocie wdraŝającym projekt Definicja projektu Podstawowe informacje o projekcie Tytuł Lokalizacja projektu Cele ogólne i szczegółowe projektowanego przedsięwzięcia Odniesienie do zatwierdzonej strategii rozwoju danego obszaru, w tym rozwoju infrastruktury drogowej Ocena projektu z punktu widzenia celów Polityki Unii Europejskiej Strategia rozwoju obszaru Analiza otoczenia społeczno - gospodarczego projektu Podstawowe dane społeczno-gospodarcze Dane ogólne Demografia Bezpieczeństwo ruchu drogowego

3 4.1.4 Rynek pracy Gospodarka Turystyka Stan zagospodarowania przestrzennego otoczenia projektu Infrastruktura techniczna i układ uliczno drogowy Układ drogowy Infrastruktura techniczna miasta Systemy wodociągowe, kanalizacyjne i gazowe oraz gospodarowanie energią elektryczną i odpadami w mieście Istniejący system transportowy moŝliwie z uwzględnieniem wszystkich systemów transportowych Stan i struktura dróg Transport kolejowy i lotniczy Miejski transport publiczny Analiza potrzeb komunikacyjnych mieszkańców w stanie istniejącym i planistyczne załoŝenie na przyszłość Zasady polityki transportowej, metody planowania i rozwoju transportu publicznego Uwarunkowania realizacyjne Plany zagospodarowania przestrzennego Plany rozwoju systemu transportu publicznego Uwarunkowania społeczne Uwarunkowania finansowe Zweryfikowane problemy Problemy Miasta Łodzi Problemy w analizowanym obszarze Drzewo problemów

4 6.4 Wpływ inwestycji na likwidację zidentyfikowanych problemów Logika interwencji Matryca logiczna projektu Oczekiwane rezultaty jako cele ogólne projektu Oczekiwane produkty realizacji projektu Oczekiwane rezultaty projektu Komplementarność z innymi działaniami Analiza wariantowa Stan istniejącej infrastruktury transportu publicznego Istniejąca trasa tramwajowa System Zarządzania Ruchem Bezpieczeństwo ruchu w komunikacji miejskiej Identyfikacja potencjalnych rozwiązań umoŝliwiających realizację celów projektu Trasa tramwajowa System zarządzania ruchem Analiza zidentyfikowanych wariantów Wariant bezinwestycyjny Warianty inwestycyjne Aspekty środowiskowe Aspekty finansowe Analizy ruchu Wprowadzenie Podstawowe załoŝenia analizy Model sieci transportowej Model ruchu Model podziału zadań przewozowych

5 9.3.3 Prognoza ruchu Wyniki prognoz ruchu Oszacowanie danych do dalszych prognoz Analiza techniczna zidentyfikowanych wariantów Warianty przedsięwzięcia poddane analizie Opis techniczny poszczególnych wariantów Wariant Wariant Wariant Wariant System zarządzania ruchem Koszty realizacji i sposób jej finansowania Koszty inwestycji Źródła finansowania Analiza ekonomiczna Metodyka analizy Korekta przepływów finansowych Kategorie kosztów i korzyści ekonomicznych Analiza kosztów i korzyści ekonomicznych Obliczenie wskaźników efektywności ekonomicznej Zestawienie korzyści ekonomicznych wybranego wariantu Analiza finansowa Metodyka analizy Podstawowe załoŝenia Koszty inwestycyjne Koszty operacyjne Przychody

6 13.5 Kalkulacja luki finansowej Podsumowanie analizy finansowej Analiza wraŝliwości Wprowadzenie Analiza wraŝliwości wskaźników ekonomicznej efektywności projektu Ocena wpływu na środowisko Opis przedsięwzięcia Analizowane warianty przedsięwzięcia Środowisko w otoczeniu inwestycji Potencjalne oddziaływanie i rozwiązania chroniące środowisko Faza realizacji inwestycji Faza eksploatacji inwestycji Wpływ przedsięwzięcia na dobra materialne i dobra kultury MoŜliwości oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia Analiza instytucjonalna Wykonalność instytucjonalna projektu Miasto Łódź Zarząd Dróg i Transportu w Łodzi Operatorzy Trwałość projektu Analiza prawna wykonalności inwestycji Uzgodnienia i opracowania Procedury przetargowe Umowa z przewoźnikiem Plan wdroŝenia projektu

7 18.1 Harmonogram realizacji inwestycji Zaawansowanie projektu posiadane uzgodnienia i decyzje, warunki techniczne Analiza potencjalnych ryzyk projektu Podsumowanie

8 WYKAZ SKRÓTÓW I DEFINICJI Beneficjent Miasto Łódź Projekt Rozbudowa i modernizacja trasy tramwaju w relacji Wschód Zachód (Retkinia Olechów) wraz z systemem zasilania oraz systemem obszarowego sterowania ruchem ZDiT MPK VAT WPF PZP Zarząd Dróg i Transportu w Łodzi Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Sp. z o.o. w Łodzi Podatek od towarów i usług Wieloletnia Prognoza Finansowa Miasta Łódź Prawo Zamówień Publicznych POIiŚ Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata GUS poj-h pas-h poj-km pas-km wozo-km poc-km Główny Urząd Statystyczny pojazdo-godzina pasaŝero-godzina pojazdo-kilometr pasaŝero-kilometr wozo-kilometr pociągo-kilomter 8

9 1 Podsumowanie i wnioski 1.1 Metodologia Niniejsze studium wykonalności przedstawia analizę moŝliwości i zasadności realizacji projektu Rozbudowa i modernizacja trasy tramwaju w relacji Wschód Zachód (Retkinia Olechów) wraz z systemem zasilania oraz systemem obszarowego sterowania ruchem, z punktu widzenia finansowego, społecznego, prawnego, technicznego. Studium zostało opracowane przez International Management Services Sp. z o.o. w Krakowie. Studium opracowano w oparciu o dostępne dokumenty programowe, strategiczne, planistyczne, programowe, plany inwestycyjne miasta Łódź w zakresie rozwoju transportu publicznego oraz prognozy ruchu sporządzone na modelu sieci transportowej Łodzi. Metodyka przeprowadzonych analiz finansowej, ekonomicznej i wraŝliwości zgodna jest z instrukcjami i wytycznymi zawartymi w następujących dokumentach: Niebieska Księga dla sektora transportu publicznego, Jaspers, wrzesień 2008 Wytyczne w zakresie dofinansowania z programów operacyjnych podmiotów realizujących obowiązek świadczenia usług publicznych w transporcie zbiorowym, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, maj 2011 Wytyczne w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, styczeń 2009 Cost-benefit analysis of investment Project a Guide, DG REGIO, European Commission, 2008 Guidance on the Methodology for carrying out Cost-Benefit Analysis Working Document No. 4, European Commission, 08/ Cele i zadania projektu Celem nadrzędnym projektu jest poprawa infrastruktury komunikacji publicznej wraz z polepszeniem informacji pasaŝerskiej na całym odcinku trasy Wschód- Zachód. Na główny cel składa się szereg celów cząstkowych: 9

10 podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej terenów połoŝonych w okolicach fabryki Dell poprzez zapewnienie ich dostępności transportowej; efektywniejsza obsługa intensywnie urbanizujących się obszarów miasta - osiedla Janów i Olechów; zwiększenie udziału przyjaznej dla środowiska publicznej komunikacji tramwajowej w obsłudze mieszkańców redukcja zatłoczenia motoryzacyjnego; ograniczenie wypadkowości; zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko w tym redukcja hałasu i drgań a tym samym oddziaływanie zdrowotne- wyraźny wpływ na poprawkę jakości Ŝycia w mieście; poprawa standardów jakościowych komunikacji pasaŝerskiej (wprowadzenie systemu informacji pasaŝerskiej); skrócenie czasu przejazdów pomiędzy powstającym kompleksem sportowym a centrum miasta i osiedlami mieszkalnymi Retkinia, Widzew, Olechów; ułatwienie podróŝowania osobom niepełnosprawnym. 1.3 Wnioskodawca Organem odpowiedzialnym za realizację projektu jest Miasto Łódź (zwane dalej beneficjentem projektu), które będzie realizować zadanie poprzez swoje komórki i jednostki organizacyjne. Tabela 1. Wnioskodawca projektu Nazwa Miasto Łódź Adres Łódź, ul. Piotrkowska 104 NIP REGON Status prawny Jednostka samorządu terytorialnego Tel. tel.: +48 (42) Faks fax: +48 (42) uml@uml.lodz.pl Źródło: Opracowanie własne 10

11 Miasto Łódź stanie się właścicielem infrastruktury wytworzonej w wyniku realizacji projektu. Podmiotem wdraŝającym projekt jest Zarząd Dróg i Transportu w Łodzi, jednostka odpowiedzialna za transport publiczny w mieście. 1.4 Finansowanie projektu Inwestycja dofinansowana będzie z Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata Projekt pod nazwą: Rozbudowa i modernizacja trasy tramwaju w relacji Wschód Zachód (Retkinia Olechów) wraz z systemem zasilania oraz systemem obszarowego sterowania ruchem znajduje się na liście projektów indywidualnych dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko z dnia 12 sierpnia 2001r, pod numerem POIiŚ Koszty kwalifikowane wariantu nr 1 wybranego do realizacji, wynoszą PLN ( w tym: PLN stanowią nakłady inwestycyjne netto, a PLN VAT kwalifikowany). Dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej wynosi 59% kosztów kwalifikowanych projektu, czyli PLN. Pozostałą kwotę (41%) stanowi wkład własny Miasta, w wysokości PLN. W Wieloletniej Prognozie Finansowej Miasta Łodzi w pozycji: dział 600, rozdział zadanie zostały zarezerwowane zostały środki na wkład własny projektu. Nie są obecnie przewidywane inne, pozabudŝetowe źródła finansowania projektu. Rozpoczęcie rzeczowe realizacji projektu przypada na r., natomiast zakończenie r. 1.5 Lokalizacja inwestycji Inwestycja zlokalizowana jest województwie łódzkim w mieście Łódź.. Inwestycja zlokalizowana jest w całościowo w granicach miasta Łódź. Realizacja projektu polega na modernizacji istniejącej linii tramwajowej przebiegającej przez miasto na kierunku Wschód- Zachód. 11

12 1.6 Warianty inwestycji Zdefiniowano następujące warianty inwestycyjne: Wariant 1, Wariant 2 Wariant 3, Wariant 4. Wariantowaniu nie podlega system zarządzania ruchem. Na podstawie przeprowadzonej analizy ekonomicznej, do realizacji został wybrany wariant 1. Dla niego przeprowadzona została analiza finansowa, analiza trwałości projektu, a takŝe analiza wraŝliwości. 1.7 Zakres prac Realizacja projektu polega na modernizacji i rozbudowie istniejącej linii tramwajowej przebiegającej przez miasto w kierunku Wschód - Zachód przez ulice Wyszyńskiego, Bratysławską, Karolewską, Bandurskiego, Mickiewicza, Piłsudskiego, Rokicińską, Hetmańską, w tym modernizację na odcinku Wyszyńskiego Augustów (12,85 km) oraz budowę nowego torowiska na odcinku Augustów- al. Ofiar Terroryzmu 11 Września (4,1km z budową pętli tramwajowej w rejonie al. Ofiar Terroryzmu 11 Września). W ramach projektu zmodernizowane zostaną przystanki wraz z budową zintegrowanych wysokosprawnych węzłów przesiadkowych (Dworzec Łódź Kaliska- Miejski Stadion Sportowy, Tramwaj Wschód- Zachód- Łódzki Tramwaj Regionalny) i przystanków tramwajowo- autobusowych (pętla Hetmańska). Ponadto planuje się modernizację pięciu istniejących podstacji trakcyjnych (Parowozowa, Piłsudskiego, Śródmieście, Kopernika, Wróblewskiego wraz z koniecznym wzmocnieniem zasilania) oraz budowę dodatkowej podstacji na terenie osiedla Olechów. Dodatkowo przy 18 przystankach wprowadzony będzie system informacji przystankowej zmiennej treści, a takŝe skrzyŝowania na trasie połączone zostaną systemem obszarowego sterowania ruchem. 1.8 Produkty i rezultaty projektu W wyniku realizacji robót w projekcie, uzyskane zostaną następujące wskaźniki. Tabela 2. Wskaźniki w projekcie LP Wskaźnik produktu Źródło danych Jedn. miary Rok 2012 Rok 2014 (docelowy) 12

13 Wskaźniki obowiązkowe Długość wybudowanej sieci transportu szynowego i trolejbusowego Długość zmodernizowanej sieci transportu szynowego i trolejbusowego Pozostałe wskaźniki Liczba zmodernizowanych podstacji trakcyjnych Liczba wybudowanych podstacji trakcyjnych Liczba nowych przystanków Liczba zmodernizowanych sygnalizacji świetlnych na skrzyŝowaniach Liczba obszarowych systemów sterowania ruchem Liczba systemów informacji pasaŝerskiej Liczba nowych węzłów przesiadkowych Źródło: Opracowanie własne Protokół odbioru prac Protokół odbioru prac Protokół odbioru prac Protokół odbioru prac Protokół odbioru prac Protokół odbioru prac Protokół odbioru prac Protokół odbioru prac Protokół odbioru prac (bazowy) Km 0 4,1 km Km 0 13,2km Szt. 0 6 Szt. 0 1 Szt Szt Szt. 0 1 Szt. 0 1 Szt. 0 3 Wskaźnikiem rezultatu będzie dodatkowa liczba pasaŝerów obsłuŝonych przez usprawniony transport miejski liczba pasaŝerów korzystających z komunikacji miejskiej w Łodzi. 1.9 Efektywność projektu W ramach niniejszego studium przeprowadzono i opisano następujące analizy: róŝnych opcji technicznych realizacji projektu, prawną i funkcjonalną wykonalności projektu, finansową, zawierającą weryfikację trwałości projektu, kosztów i korzyści ekonomicznych, oddziaływania projektu na środowisko. 13

14 Wyniki przeprowadzonej analizy finansowej: FNPV/C: ,37 FIRR/C: - NPV/K: ,72 IRR/K: - Projekt z punktu widzenia czysto finansowego nie jest opłacalny. Wskaźniki finansowe kształtują się poniŝej wartości bazowych (FNPV/C<0, FNPV/K<0, FIRR/C<5), co świadczy o tym, Ŝe realizacja inwestycji nawet ze wsparciem środków unijnych jest nieopłacalna ze strony finansowej. Jest to bardzo częsta sytuacja w sektorze transportu zbiorowego, który jest generalnie deficytowy, a jego opłacalność ujawnia się po uwzględnieniu efektów społecznych. Wyniki przeprowadzonej analizy ekonomicznej: ERR: ,17 ENPV: 27,34% B/C: 2,40 PowyŜsze wskaźniki dowodzą, Ŝe ze społecznego punktu widzenia realizacja projektu jest opłacalna. Realizacja projektu jest uzasadniona interesem publicznym, a przyjęte rozwiązania techniczne przyczynią się do poprawy stanu środowiska w analizowanych rejonach, bezpieczeństwa ruchu oraz pozwolą zaoszczędzić czas przejazdu w transporcie publicznym. Przeprowadzona analiza wraŝliwości wykazała, iŝ projekt wykazuje na tyle wysoką efektywność ekonomiczną, Ŝe analizowane wahania wartości kluczowych zmiennych nie powodują obniŝenia jego opłacalności społecznej poniŝej wartości progowych. Przy wszystkich rozwaŝanych scenariuszach projekt jest efektywny ekonomicznie. 14

15 2 Charakterystyka projektu 2.1 Podstawowe informacje o podmiocie wdraŝającym projekt Tabela 3. Wnioskodawca projektu Nazwa Miasto Łódź Adres Łódź, ul. Piotrkowska 104 NIP REGON Status prawny Przedstawiciel Wnioskodawcy Jednostka samorządu terytorialnego Prezydent Łodzi Hanna Zdanowska Tel. tel.: +48 (42) Teleks/Faks fax: +48 (42) uml@uml.lodz.pl Źródło: Opracowanie własne Wnioskodawcą projektu Rozbudowa i modernizacja trasy tramwaju w relacji Wschód Zachód (Retkinia Olechów) wraz z systemem zasilania oraz systemem obszarowego sterowania ruchem jest Miasto Łódź. Właścicielem infrastruktury wytworzonej w wyniku realizacji projektu będzie Miasto Łódź. Organem odpowiedzialnym za realizację projektu jest Miasto Łódź (zwane dalej beneficjentem projektu), które będzie realizować zadanie poprzez swoje komórki i jednostki organizacyjne. Podmiotem wdraŝającym projekt jest Zarząd Dróg i Transportu w Łodzi. Zarząd Dróg i Transportu (ZDiT) jest jednostką organizacyjną miasta Łodzi, utworzoną na podstawie uchwały Nr VIII/104/03 Rady Miejskiej w Łodzi z 5 marca 2003 r. Siedzibą jest miasto Łódź; podmiot działa na obszarze miasta Łodzi, jednak dla właściwej realizacji celów moŝe równieŝ prowadzić działalność poza granicami miasta, zgodnie z obowiązującym porządkiem prawnym. Przedmiotem działalności Zarządu Dróg i Transportu jest: wykonywanie, w imieniu Prezydenta Miasta Łodzi, obowiązków zarządcy dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych, gminnych, zwanych dalej drogami 15

16 publicznymi w granicach administracyjnych miasta Łodzi, w szczególności: planowanie, budowa, przebudowa i remonty oraz utrzymanie i ochrona dróg i drogowych obiektów inŝynierskich; pełnienie funkcji zarządzającego ruchem na drogach w rozumieniu ustawy Prawo ruchu drogowego; organizowanie i zarządzanie lokalnym transportem zbiorowym, w szczególności: planowanie, zlecanie i kontrola jakości usług przewozowych oraz dystrybucja biletów obowiązujących w lokalnym transporcie zbiorowym; wydawanie licencji lub zezwoleń na wykonywanie krajowego transportu drogowego osób lub rzeczy, w rozumieniu ustawy o transporcie drogowym, z wyłączeniem przewozów taksówkowych. Szczegółowe informacje na temat beneficjenta projektu przedstawiono w rozdziale 16 niniejszego studium wykonalności. 2.2 Definicja projektu Realizacja projektu polega na modernizacji i rozbudowie istniejącej linii tramwajowej przebiegającej przez miasto w kierunku Wschód - Zachód przez ulice Wyszyńskiego, Bratysławską, Karolewską, Bandurskiego, Mickiewicza, Piłsudskiego, Rokicińską, Hetmańską, w tym modernizację na odcinku Wyszyńskiego Augustów (12,85 km) oraz budowę nowego torowiska na odcinku Augustów- al. Ofiar Terroryzmu 11 Września (4,1km z budową pętli tramwajowej w rejonie al. Ofiar Terroryzmu 11 Września). W ramach projektu zmodernizowane zostaną przystanki wraz z budową zintegrowanych wysokosprawnych węzłów przesiadkowych (Dworzec Łódź Kaliska- Miejski Stadion Sportowy, Tramwaj Wschód- Zachód- Łódzki Tramwaj Regionalny) i przystanków tramwajowo- autobusowych (pętla Hetmańska). Ponadto planuje się modernizację pięciu istniejących podstacji trakcyjnych (Parowozowa, Piłsudskiego, Śródmieście, Kopernika, Wróblewskiego wraz z koniecznym wzmocnieniem zasilania) oraz budowę dodatkowej podstacji na terenie osiedla Olechów. Dodatkowo przy 18 przystankach wprowadzony będzie system informacji przystankowej zmiennej treści, a takŝe skrzyŝowania na trasie połączone zostaną systemem obszarowego sterowania ruchem. Rozpoczęcie rzeczowej realizacji projektu zaplanowano na r., a zakończenie na r. 16

17 Inwestycja dofinansowana będzie z Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata Projekt będzie realizowany w ramach priorytetu VII. Priorytet VII: Transport przyjazny środowisku, działanie 7.3. Transport miejski w obszarach metropolitalnych. Projekt pod nazwą: Rozbudowa i modernizacja trasy tramwaju w relacji Wschód Zachód (Retkinia Olechów) wraz z systemem zasilania oraz systemem obszarowego sterowania ruchem znajduje się na liście projektów indywidualnych dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko pod numerem POIiŚ Osiągniecie bezpośrednich celów projektu przyczyni się do realizacji celu długofalowego i strategicznego działania 7.3. czyli: zwiększenie udziału przyjaznego środowisku transportu publicznego w obsłudze mieszkańców obszarów metropolitalnych. Całkowity koszt realizacji inwestycji wynosi PLN brutto. Koszty kwalifikowane projektu (wariantu nr 1 wybranego do realizacji), wynoszą PLN (w tym: PLN stanowią nakłady inwestycyjne netto, a PLN VAT kwalifikowany). Dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej wynosi 59% kosztów kwalifikowanych projektu, czyli PLN. Pozostałą kwotę (41%) stanowi wkład własny Miasta, w wysokości PLN. W Wieloletniej Prognozie Finansowej Miasta Łodzi w pozycji: dział 600, rozdział zadanie zarezerwowane zostały środki na wkład własny. Nie są obecnie przewidywane inne, pozabudŝetowe źródła finansowania projektu. 2.3 Podstawowe informacje o projekcie Tytuł Rozbudowa i modernizacja trasy tramwaju w relacji Wschód Zachód (Retkinia Olechów) wraz z systemem zasilania oraz systemem obszarowego sterowania ruchem 17

18 2.3.2 Lokalizacja projektu Województwo: Powiat: Gmina: Miasto: Łódzkie Grodzki Łódź Miejska Łódź Łódź Cała trasa objęta projektem zlokalizowana jest w granicach miasta Łodzi (kod NUTS PL 113). Rysunek 1. Lokalizacja projektu (mapa Polski) Źródło: 18

19 Realizacja projektu polega na modernizacji istniejącej linii tramwajowej przebiegającej przez miasto w kierunku wschód- zachód. Linia łączy dzielnice mieszkaniowe połoŝone na wschodzie i zachodzie miasta z centrum, obsługuje takŝe ośrodki przemysłowe w dzielnicach wschodnich i południowo-wschodnich (Widzew). W części centralnej linia obsługuje liczne placówki handlowe i usługowe, w tym znajdujące się w ścisłym centrum miasta (ulica Piotrkowska i okolice) oraz duŝe obiekty handlowe w rejonie Alei Włókniarzy. Linia przebiega takŝe w rejonie waŝnych węzłów przesiadkowych z komunikacji kolejowej: stacji Łódź Widzew, Łódź Niciarnia oraz Łódź Kaliska. Rysunek 2. Lokalizacja inwestycji na planie miasta Łódź linia tramwajowa W-Z stadiony sportowe dworce kolejowe a* - Łódź - Kaliska b* - Łódź- Fabryczna c* - Łódź - Widzew wielkie osiedla mieszkaniowe tereny przemysłowe port lotniczy im. Ł. Reymonta skupiska bud. uczelnianych linie kolejowe Źródło: Materiały wnioskodawcy Obszar przylegający bezpośrednio do inwestycji charakteryzuje się wysokim stopniem zainwestowania. W pobliŝu zachodniego krańca trasy istnieje osiedle domów jednorodzinnych oraz część Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. W pobliŝu trasy 19

20 znajduje się dworzec kolejowy Łódź-Kaliska, stanowiący węzeł przesiadkowy waŝny zarówno dla miasta, jak i dla regionu. Ponadto linia przebiega przez ścisłe centrum miasta oraz intensywnie rozwijające się osiedla mieszkaniowe. W otoczeniu inwestycji znajdują się trzy parki miejskie: Poniatowskiego, Źródliska oraz Widzewski. Parki te, w szczególności Park Poniatowskiego i Źródliska, przedstawiają duŝe wartości przyrodnicze i rekreacyjne. Zostały one równieŝ objęte ochrona jako obiekty zabytkowe Cele ogólne i szczegółowe projektowanego przedsięwzięcia Celem rzeczowym projektu jest poprawa infrastruktury technicznej oraz informacji pasaŝerskiej na całym odcinku trasy tramwajowej Wschód- Zachód w Łodzi. Cele główne projektu: Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie środowiska naturalnego, poprzez usprawnienie i zwiększenie atrakcyjności transportu publicznego w aglomeracji łódzkiej; Usprawnienie i uatrakcyjnienie oferty przewozowej w transporcie publicznym; Zahamowanie odpływu pasaŝerów transportu publicznego do indywidualnego w Łodzi. Na główne cele składa się szereg celów cząstkowych: poprawa infrastruktury komunikacji publicznej wraz z polepszeniem informacji pasaŝerskiej na całym odcinku trasy Wschód- Zachód; podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej terenów połoŝonych w okolicach fabryki Dell poprzez zapewnienie ich dostępności transportowej; efektywniejsza obsługa intensywnie urbanizujących się obszarów miasta: osiedla Janów i Olechów; zwiększenie udziału przyjaznej dla środowiska publicznej komunikacji tramwajowej w obsłudze mieszkańców redukcja zatłoczenia motoryzacyjnego; 20

21 poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego poprzez ograniczenie ruchu samochodów indywidualnych w wyniku przejęcia części ich pasaŝerów przez tramwaj; zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko, a tym samym na zdrowie mieszkańców, m.in. poprzez redukcję emisji hałasu i drgań, i dzięki temu wyraźny wpływ na poprawkę jakości Ŝycia w mieście; poprawa standardów jakościowych komunikacji pasaŝerskiej (wprowadzenie systemu informacji pasaŝerskiej); skrócenie czasu przejazdów pomiędzy powstającym kompleksem sportowym a centrum miasta i osiedlami mieszkalnymi Retkinia, Widzew, Olechów; ułatwienie podróŝowania osobom o ograniczonej mobilności. Cele projektu są spójne z następującymi celami szczegółowymi POIiŚ: Budowa infrastruktury zapewniającej, Ŝe rozwój gospodarczy Polski będzie dokonywał się przy równoczesnym zachowaniu i poprawie stanu środowiska naturalnego. Zwiększenie udziału przyjaznego środowisku transportu publicznego w obsłudze mieszkańców obszarów metropolitalnych. Modernizacja trasy tramwajowej Wschód - Zachód realizuje powyŝsze załoŝenia. Realizacja powyŝszych celów w pełni rekompensuje nakłady poniesione na ich realizację. Realizacja bezpośrednich celów projektu przyczyni się do osiągnięcia celu długofalowego i strategicznego działania 7.3. Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata , jakim jest: Zwiększenie udziału przyjaznego środowisku transportu publicznego w obsłudze mieszkańców obszarów metropolitalnych. 21

22 3 Odniesienie do zatwierdzonej strategii rozwoju danego obszaru, w tym rozwoju infrastruktury drogowej 3.1 Ocena projektu z punktu widzenia celów Polityki Unii Europejskiej W Unii Europejskiej (UE) działania w zakresie lokalnego transportu publicznego znajdują się w domenie państw członkowskich (w Polsce samorządów lokalnych) i jako takie nie podlegają regulacji ze strony UE. 1 JednakŜe z uwagi na wpływ na jakość Ŝycia mieszkańców miast i konieczności polepszenia sytuacji w tym zakresie, a takŝe powiązania z róŝnymi dziedzinami Ŝycia gospodarczego temat ten jest cały czas waŝny i leŝy w zakresie zainteresowania Komisji Europejskiej. Dokumenty strategiczne Unii Europejskiej wskazują, iŝ rozwój infrastruktury transportu publicznego moŝe stanowić odpowiedź na niedostateczny rozwój infrastruktury komunikacyjnej, zatrucie środowiska naturalnego, zatłoczenie w miastach. Prowadzić to moŝe do ograniczeń w swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej oraz realizacji obywatelskich potrzeb wyŝszego rzędu. Projekt powiązany jest z następującymi dokumentami i Unii Europejskiej: 1) Nowa Biała Księga Roadmap to a Single European Transport Area Towards a competitive and resource efficient transport system 2050, z 28 marca 2011, wytyczająca kierunki rozwoju i cele stojące przed transportem na najbliŝsze dziesięciolecia. W dziedzinie transportu miejskiego zakłada zmniejszenie o połowę liczby pojazdów napędzanych tradycyjnymi paliwami do 2030r. i całkowite wyeliminowanie ich z miast do 2050r. 2) Europe 2020, unijna strategia wzrostu, w której wyznaczono konkretny plan obejmujący pięć celów w zakresie zatrudnienia, innowacji, edukacji, włączenia społecznego oraz zmian klimatu/energii, które naleŝy osiągnąć do 2020 r. W obszarze zmian klimatu/energii zakłada m.in. ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w stosunku do poziomu z 1990 r. 3) Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C 115/47) Jednym z celów wspólnej polityki Unii Europejskiej jest zapewnienie środków ukierunkowanych na poprawę bezpieczeństwa transportu. Zastosowanie środków 1 Zgodnie z Traktatem UE oraz zasadą subsydiarności działania organów Unii Europejskiej 22

23 powinno powaŝnie wpływać na jakość Ŝycia i poziom zatrudnienia w pewnych regionach, jak równieŝ na funkcjonowanie infrastruktury transportowej. 4) Strategiczne Wytyczne Wspólnoty w dziedzinie spójności na lata Jednym z celów jest tu zwiększenie atrakcyjności Europy i jej regionów pod względem inwestycji i zatrudnienia, czemu ma słuŝyć wsparcie rozszerzenia i poprawy infrastruktury transportowej, obejmującej transport lokalny w miastach Projekt jest elementem poprawy infrastruktury transportu lokalnego w Poznaniu. 5) Biała Księga Przyszły rozwój wspólnej polityki transportowej. Globalne podejście do systemu zrównowaŝonego przemieszczania 1992 r. Cel nadrzędny: powiązanie potrzeby przemieszczania (mobilności) z ochroną środowiska i otwarcie rynku transportowego. Projekt jest elementem rozwoju przyjaznego środowisku transportu tramwajowego w Poznaniu; pozwoli ograniczyć emisję zanieczyszczeń komunikacyjnych dzięki zmniejszeniu wykorzystania samochodów osobowych. 6) Biała Księga Europejska polityka transportowa Czas na podjęcie decyzji 2001 r., która definiuje następujące zalecenia: niedoprowadzenie do gwałtownych zmian w gałęziowej strukturze przewozów, które mogłyby spowodować destabilizację całego systemu transportowego; integracja transportu w zrównowaŝonym rozwoju, osiągana przez rozwiązania ograniczające zanieczyszczenie środowiska wzrostu jakości usług w transporcie drogowym. 7) Zielona Księga COM (2007) 551 W kierunku nowej kultury mobilności w mieście z 2007 r. Zielona Księga określa europejski program działań na rzecz nowej kultury mobilności w mieście, przy jednoczesnym poszanowaniu odpowiedzialności władz krajowych, regionalnych i lokalnych. Wyzwania związane z nową kulturą mobilności dotyczą: poprawy płynności ruchu przez zwiększenie atrakcyjności podróŝy transportem publicznym; zmniejszenia emisji szkodliwych substancji do środowiska i hałasu poprzez promocję, dofinansowanie i modernizację projektów zrównowaŝonego transportu w miastach; 23

24 zwiększenia dostępności i elastyczności funkcjonowania transportu publicznego w dostosowaniu do potrzeb i oczekiwań pasaŝerów; 8) Strategia Lizbońska Strategia stanowi najwaŝniejszy obecnie długofalowy program społeczno gospodarczy Unii Europejskiej, obejmującym wiele zmian strukturalnych. Twórcy Strategii Lizbońskiej dostrzegli waŝną rolę skutecznej, elastycznej i bezpiecznej infrastruktury transportu dla rozwoju europejskiej gospodarki. Unia Europejska nie pozostaje obojętna na problemy zbiorowego transportu publicznego, dostrzega potrzebę uregulowania zasad i warunków funkcjonowania rynku zbiorowych przewozów pasaŝerskich. Skuteczna polityka mobilności w mieście musi zawierać zintegrowane rozwiązania problemów, które uwzględniają innowacyjne technologie, rozwój ekologicznych, bezpiecznych i inteligentnych systemów transportu, a takŝe zachęty ekonomiczne i zmiany w prawie. Wytyczne Strategii Lizbońskiej zostały uwzględnione takŝe w dokumencie Komisji pt. Zielona Księga. W kierunku nowej kultury mobilności w mieście. Instrumentem, który ma zachęcić państwa członkowskie UE do zwiększenia zainteresowania rozwojem infrastruktury transportowej, jest promowanie dobrych praktyk i stwarzanie moŝliwości dofinansowania działań w tym zakresie ze środków unijnych. Wśród dostępnych instrumentów finansowych znajdują się równieŝ środki z Funduszu Spójności i funduszy strukturalnych. MoŜliwości w tym zakresie zostały ujęte w następujących aktach prawnych: Rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT), Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999, Rozporządzenie (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady a dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1784/1999, Rozporządzenie Rady (WE) nr 1084/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające Fundusz Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) 1164/94, 24

25 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz Rozporządzenie Rady (WE) nr z dnia 7 kwietnia 2009 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr z dnia 11 lipca 2006 r., Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006r., ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące ERDF, EFS oraz FS oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ERDF, a takŝe Rozporządzenie Komisji (WE) nr 846/2009 z dnia 1 września 2009 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1828/2006 ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006. Analizowany projekt jest zgodny z polityką i prawem Unii Europejskiej. Jego cele są zgodne z wytycznymi Unii Europejskiej w zakresie rozwiązań przyjętych dla transportu publicznego. 3.2 Strategia rozwoju obszaru Realizacja projektu zgodna jest z następującymi dokumentami strategicznymi. 1. Na szczeblu krajowym a) Strategia Rozwoju Kraju na lata Projekt zgodny jest z załoŝeniami i głównym celem strategii. Zgodnie ze strategią polska gospodarka w roku 2015 musi być silna i konkurencyjna na arenie europejskiej i światowej, charakteryzować się wysokim i stabilnym wzrostem gospodarczym, wysoką innowacyjnością, wydajnym przemysłem, rozwiniętymi usługami i zmodernizowanym sektorem rolnym. Główny cel strategii został zdefiniowany następująco: Podniesienie poziomu i jakości Ŝycia mieszkańców Polski: poszczególnych obywateli i rodzin. 2 Dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu r. 25

26 Główny cel, a takŝe problemy społeczno-gospodarcze wynikające z zapóźnień rozwojowych, niedoinwestowania polskiej gospodarki oraz uwarunkowań zewnętrznych, wskazują na następujące priorytety działań: I. Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki, II. Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej, III. Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości, IV. Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa, V. Rozwój obszarów wiejskich, VI. Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej. Projekt zgodny jest w szczególności z następującymi priorytetami: Priorytet II. Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej Infrastruktura Techniczna Infrastruktura Transportowa Głównym celem wspierania inwestycji w infrastrukturę transportową będzie optymalizacja i podniesienie jakości systemu transportowego kraju, z uwzględnieniem kosztów zewnętrznych działalności transportowej, ponoszonych przez społeczeństwo i gospodarkę, w tym kosztów związanych z oddziaływaniem transportu na środowisko i zdrowie. Zgodnie z załoŝeniami strategii, poprawie bezpieczeństwa ruchu, likwidacji wąskich gardeł i polepszeniu jakości Ŝycia mieszkańców będą słuŝyć takŝe inwestycje w systemy transportu publicznego zwiększające jego rolę jako alternatywy dla motoryzacji indywidualnej, zwłaszcza w aglomeracjach. Priorytet VI Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej Polityka regionalna państwa w latach koncentrować się będzie na tworzeniu warunków dla wzrostu konkurencyjności wszystkich regionów w taki sposób, aby sprzyjać spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz dąŝyć do wyrównania szans rozwojowych województw przy zachowaniu zasady zrównowaŝonego rozwoju. Podstawowymi kierunkami działań będą: podniesienie konkurencyjności polskich regionów oraz wyrównanie szans rozwojowych obszarów problemowych. 26

27 b) Zaktualizowana Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 3 Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 jest nadrzędnym, strategicznym dokumentem rządowym, dającym podstawę prowadzenia krajowej polityki przestrzennej państwa. Krajowa polityka przestrzenna, zawarta w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, nie odnosi się bezpośrednio do lokalizacji przedsięwzięć, ale wpływa na sposób zagospodarowania przestrzennego na poziomie lokalnym pośrednio, poprzez określanie warunków i zasad. Nie obejmuje planowania uŝytkowania terenów, w którym jest określone przeznaczenie, warunki i sposoby zagospodarowania. Zgodnie z częścią 3. Działania w celu poprawy zagospodarowania przestrzennego kraju (podrozdział Rozmieszczenie obiektów infrastruktury transportowej. Transport w obszarach metropolitalnych ), zakłada się, Ŝe jednym z zadań polityki transportowej i przestrzennej państwa będzie wsparcie samorządów miast w realizacji polityki zrównowaŝonego rozwoju, odwrócenie niekorzystnych tendencji w przekształceniach struktur przestrzennych oraz w rozwoju systemów transportowych i podtrzymanie zmian korzystnych. Instrumenty polityki państwa w tym zakresie będą obejmować m.in. promowanie rozwiązań zapewniających przestrzenną i funkcjonalną integrację podsystemów transportowych, a takŝe promowanie i wspomaganie w duŝych miastach transportu szynowego, a zwłaszcza kolei i tramwaju, jako podstawowych środków transportu publicznego, przez współfinansowanie projektów modernizacji tras i wymiany taboru w ramach projektów rządowo-samorządowych. Jest to spójne z działaniami w projekcie. c) Polityka Transportowa Państwa na lata Zasadniczym zadaniem do roku 2025 jest unowocześnienie podstawowej sieci transportowej i zapewnienie wysokiej jakości usług transportowych tak, by transport wnosił właściwy wkład w rozwój gospodarczy kraju. Sprawny system transportowy przyczyni się takŝe do poprawy warunków Ŝycia, do powiększenia dostępności obszarów, a takŝe do zwiększenia inwestycji zagranicznych w Polsce. Nie oznacza to jednak rezygnacji z idei kontrolowania wzrostu transportochłonności gospodarki, zgodnie z zasadą zrównowaŝonego rozwoju. Głównym zadaniem polityki transportowej państwa powinno zatem być wsparcie samorządów miast w realizacji polityki zrównowaŝonego rozwoju, odwrócenie 3 Dokument opracowany przez Rządowe Centrum Studiów Strategicznych, Warszawa Dokument Ministerstwa Infrastruktury, Warszawa, 27 czerwca 2005r. 27

28 niekorzystnych tendencji w przekształceniach przestrzennych oraz w rozwoju systemów transportowych i podtrzymanie korzystnych zmian. Przyjmuje się m in. następujące instrumenty polityki państwa w odniesieniu do transportu w miastach: promowanie i wspomaganie w duŝych miastach roli transportu szynowego, w tym w szczególności kolei i tramwaju, jako podstawowych środków transportu publicznego, poprzez współfinansowanie projektów modernizacji tras i wymiany taboru w ramach projektów rządowo-samorządowych oraz wsparcie środkami UE. 2. Na szczeblu wojewódzkim a) Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego na lata W strefie ekonomicznej w obszarze priorytetowym: dostępność, za cel strategiczny przyjęto zwiększanie dostępności gospodarczej regionu. Zwrócono w nim uwagę na problemy dotyczące infrastruktury transportowej na terenie województwa, które odznacza się słabym zintegrowaniem oraz złym stanem istniejących powiązań drogowych i kolejowych. W ramach poprawy infrastruktury transportowej przyjęto zwiększanie dostępności zewnętrznej i wewnętrznej regionu poprzez rozwój i poprawę efektywności ekonomicznej i organizacyjnej infrastruktury transportowej i komunikacyjnej. Projekt modernizacji trasy tramwajowej Wschód- Zachód jest zgodny z celami i załoŝeniami strategicznymi zawartych w Strategii Rozwoju Kraju w zakresie infrastruktury technicznej oraz Strategii Rozwoju Województwa Łódzkiego na lata w zakresie dostępności gospodarczej regionu. Realizacja zadania pozwoli osiągnąć korzyści społeczne związane z oddziaływaniem na środowisko oraz zdrowie poprzez zmniejszenie emisji spalin do atmosfery, ograniczenie liczby kolizji i wypadków na trasie. Rozbudowa i modernizacja węzłów przesiadkowych spowoduje zintegrowanie róŝnych form transportu. Ponadto wprowadzenie systemów obszarowego sterowania ruchem i informacji przystankowej ułatwi pasaŝerom podróŝ. 28

29 3. Na szczeblu lokalnym a) Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (wersja 2010) NajwaŜniejsze kierunki oraz zasady rozwoju systemu transportowego w Łodzi zawarto w głównych celach strategicznych: Wykształcenie racjonalnego i realnego układu komunikacyjnego miasta; Zapewnienie zrównowaŝonego systemu transportowego i obsługi komunikacyjnej miasta; Poprawa standardów obsługi komunikacyjnej miasta; Zapewnienie priorytetu transportu publicznego wobec transportu indywidualnego. Jako najwaŝniejsze cechy Studium z punktu widzenia badanego Projektu naleŝy wskazać: Zapewnienie sprawności funkcjonowania transportu między innymi poprzez: wzmocnienie rangi i poprawy jakości transportu zbiorowego kosztem indywidualnej komunikacji samochodowej oraz podejmowanie szerokich specjalistycznych studiów i analiz dotyczących przede wszystkim efektywności eksploatacyjnej i ekonomicznej komunikacji miejskiej; Przywrócenie tramwajowi roli środka podstawowego w przewozach komunikacją miejską poprzez zahamowanie degradacji torowisk, modernizację systemu, rozwój sieci torowisk oraz poprzez uprzywilejowanie tramwaju w ruchu miejskim; Modernizację taboru tramwajowego i wprowadzenie jednostek o róŝnej pojemności w zaleŝności od występujących potrzeb; Wprowadzenie, środkami organizacji ruchu, preferencji i priorytetu (w sytuacjach moŝliwych) w ruchu dla środków miejskiej komunikacji, np. poprzez wydzielenie pasów ruchu, a w uzasadnionych przypadkach zamykanie fragmentów ulic z torowiskami wbudowanymi w jezdnie dla indywidualnego ruchu kołowego; DąŜenie do wyeliminowania konkurencyjności linii autobusowych w stosunku do tramwaju w rejonie śródmiejski oraz w głównych relacjach przewozowych, obsługa obszarów peryferyjnych liniami autobusowymi o zróŝnicowanych pojemnościach; 29

30 Grupowanie przystanków komunikacji miejskiej tramwajowych i autobusowych poprzez budowę wspólnych peronów; Budowę zintegrowanych węzłów komunikacyjnych kolej, tramwaj, autobus, parking; Analiza i w uzasadnionych przypadkach przebudowa układu linii tramwajowych i autobusowych. b) Koncepcja przebudowy Centrum Łodzi (na podstawie studium wykonalności firmy SYSTRA, 2009, oraz programów Funkcjonalno przestrzennych, listopad 2009, oraz opracowania ZDiT w Łodzi Koncepcja układu drogowego wokół Multimodalnego Dworca Łódź Fabryczna). Budowa Nowego Centrum Łodzi oparta jest na utworzeniu multimodalnego węzła transportowego poprzez stworzenie nowego podziemnego dworca przystosowanego do obsługi kolei duŝych prędkości. Ponadto przebudowany dworzec kolejowy w przyszłości umoŝliwi takŝe obsługę linii średnicowej i pociągów regionalnych oraz pozwoli na integrację róŝnych środków transportu (stworzenie węzła przesiadkowego między pojazdami komunikacji miejskiej, krajowej i regionalnej autobusowej oraz kolejowej). Równocześnie rejon ten jest rozbudowywany do uzyskania nowych funkcji centralnych miasta, ze szczególnym uwzględnieniem kultury, wystawiennictwa oraz biznesu i częściowo mieszkalnictwa. Rejon ten staje się więc nowym znaczącym generatorem ruchu. Z punktu widzenia trasy tramwajowej W-Z koncepcja Nowego Centrum została wykorzystana w trzech aspektach: Zwiększenia generacji ruchu w rejonach Nowego Centrum, Połączenia trasą drogową Nowa Targowa, Zbadania planowanej w ramach Nowego Centrum trasy tramwajowej W-Z od centrum wzdłuŝ terenów kolejowych do ul. Konstytucyjnej (do badanej trasy W-Z) jako północny wariant trasy W-Z w wersji podstawowej. PoniŜszy schemat pokazuje powiązania linii W-Z z rozwiązaniami zaprojektowanymi dla Nowego Centrum Łodzi. Szczegółowy przebieg trasy pokazano na rysunkach w aneksie. 30

31 Rysunek 3. Trasa W-Z na tle koncepcji Nowego Centrum Łodzi Północna trasa W -Z Podstawowa trasa W-Z Źródło: Studium układu komunikacyjnego Nowego Centrum Łodzi, Spółka TEREN,

32 4 Analiza otoczenia społeczno - gospodarczego projektu 4.1 Podstawowe dane społeczno-gospodarcze Dane ogólne Łódź połoŝona jest w centralnej części Polski. Stolica województwa łódzkiego oddalona jest około 30 kilometrów od geometrycznego środka Polski, znajdującego się w miejscowości Piątek. Miasto leŝy na wysokości od 161,8m n.p.m. do 278,5m n.p.m.; zawiera się w tak zwanym łódzkim regionie geograficznym, którego naturalne granice są wyznaczone przez dolinę Warty (na południu i zachodzie), fragment bruzdy pradoliny warszawsko-berlińskiej wykorzystanej przez dolny Ner i środkową Bzurę (na północy) oraz dolinę Rawki i środkowy odcinek Pilicy (na wschodzie). Przez Łódź przepływa osiemnaście większych lub mniejszych rzek i strumieni. Miasto jest dobre skomunikowane z resztą Polski i Europą: przelotowe trasy samochodowe wiodące w róŝnych kierunkach, bliskość głównego portu lotniczego w kraju (Warszawa Okęcie - około 130 km), rozbudowana sieć kolejowa. Posiada takŝe dobre połączenie komunikacyjne z miastami oraz z gminami wchodzącymi w skład aglomeracji łódzkiej (m.in. Łódzki Tramwaj Regionalny). W odległości poniŝej 300 km od Łodzi leŝy siedem duŝych aglomeracji miejskich w Polsce: Warszawa, Bydgoszcz, Poznań, Wrocław, Katowice, Kraków, Lublin. Łódź graniczy z miastami: Aleksandrów Łódzki, Konstantynów Łódzki, Zgierz, Pabianice, oraz z gminami: Aleksandrów Łódzki, Andrespol, Brójce, Nowosolna, Pabianice, Rzgów, Stryków, Zgierz. Wraz z sąsiednimi miastami oraz zurbanizowanymi wsiami tworzy aglomerację łódzką, którą zamieszkuje ponad 1,1 mln mieszkańców. Łódź, licząca mieszkańców (ok. 29% mieszkańców województwa łódzkiego), jest największym miastem, pod względem liczby ludności oraz powierzchni, wśród miast wchodzących w skład łódzkiego zespołu metropolitarnego. Powierzchnia miasta (293,25 km 2 ) stanowi 1,61% powierzchni województwa. Gęstość zaludnienia na kilometr kwadratowy miasta wynosi 2514 os/km 2. 5 Znajdujące się na terenie miasta ośrodki akademickie zachęcają absolwentów łódzkich szkół ponadgimnazjalnych do kontynuowania nauki w Łodzi; są takŝe atrakcyjnym miejscem edukacyjnym dla młodych ludzi z całej Polski. 5 Główny Urząd Statystyczny, dane na r. 32

33 Rysunek 4. Lokalizacja Łodzi na tle Polski i odległość od największych polskich miast Źródło: Łódź skupia na swym obszarze wiele funkcji usługowo-administracyjnych, kulturowych, zdrowotnych, akademickich i naukowo-badawczych oraz gospodarczych województwa, przez co pełni rolę centrum metropolitalnego. W opracowanej przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego Łódź uznana została za miejsce predestynowane do rozwoju logistyki, lokowania duŝych inwestycji oraz nowoczesnych technologii. Wysoka dynamika rozwoju, wysoki poziom przedsiębiorczości i innowacyjności powodują, Ŝe Łódź idealnie wpisuje się w ekonomiczną teorię Françoisa Perrouxa jako bieguna wzrostu, stymulujący rozwój regionalny. Łódź stanowi waŝny węzeł komunikacyjny. Przez miasto i w jego pobliŝu przebiegają drogi krajowe i międzynarodowe. 33

34 Od 1 stycznia 1993 r. Łódź jest jednolitą gminą miejską, od 1 stycznia 1999 r. na prawach powiatu. W mieście nie ma dzielnic. Dla lepszej administracyjnej obsługi ludności wprowadzono podział na pięć rejonów działania Delegatur Urzędu Miasta Łodzi: Bałuty (78,9 km 2 ), Górna (71,9 km 2 ), Polesie (46,0 km 2 ), Śródmieście (6,8 km 2 ), Widzew (90,8 km 2 ). W mieście funkcjonuje podział na osiedla administracyjne (obecnie 37), mające status jednostek pomocniczych gminy, które w swym zakresie działania i kompetencjach nie są odpowiednikami dzielnic. Przedstawiono je na poniŝszym rysunku. Rysunek 5. Osiedla z zaznaczeniem ich przynaleŝności do pięciu rejonów Łodzi Źródło: Urząd Miasta Łodzi, 34

35 Łódź jest liczącym się ośrodkiem akademickim i kulturalnym. Znajduje się tu 20 wyŝszych uczelni, spośród których międzynarodową sławą cieszy się Państwowa WyŜsza Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna. DuŜe centra handlowo-rekreacyjne m in. Galeria Łódzka i Manufaktura to najnowsze wizytówki tego miasta. Zachowane zabytki, rewitalizacja terenów i budynków pofarbykanckich sprawiają, Ŝe Łódź przyciąga turystów nie tylko z Polski, ale i z całego świata Demografia Łódź, licząca mieszkańców (ok. 29% mieszkańców województwa łódzkiego), jest największym miastem pod względem liczby ludności oraz powierzchni, wśród miast wchodzących w skład łódzkiego zespołu metropolitarnego. 6 Ujemny przyrost naturalny, utrzymujący się od kilku lat, powoduje obniŝanie się liczby ludności miasta. W tabeli przedstawiono prognozowaną liczbę mieszkańców Łodzi wraz z podziałem na rejony, opartą na materiałach statystyczno prognostycznych Departamentu Badań Demograficznych GUS. Przy jej opracowaniu załoŝono: kontynuację w przyszłości obecnego modelu rodziny z utrzymaniem wzorców zachowań prokreacyjnych, wzrost przeciętnego trwania Ŝycia: dla męŝczyzn do 68 lat, dla kobiet do 77,9 lat, dalsze zmniejszenie poziomu umieralności niemowląt. 6 Główny Urząd Statystyczny, dane na r. 35

36 Tabela 4. Prognoza liczby ludności Łodzi według głównych rejonów miasta Wyszczególnienie Łódź-Bałuty Łódź-Górna Łódź-Polesie Łódź-Śródmieście Łódź-Widzew Łódź- ogółem Wyszczególnienie Łódź-Bałuty Łódź-Górna Łódź-Polesie Łódź-Śródmieście Łódź-Widzew Łódź- ogółem Wyszczególnienie Łódź-Bałuty Łódź-Górna Łódź-Polesie Łódź-Śródmieście Łódź-Widzew Łódź- ogółem Źródło: Prognoza GUS (rok 2003) Bezpieczeństwo ruchu drogowego WaŜnym problemem, nie tylko komunikacyjnym i gospodarczym, ale takŝe społecznym, jest bezpieczeństwo ruchu drogowego. Poprawa stanu dróg, ich nawierzchni, nośności, czy budowa obwodnic, mogą znacząco poprawić sytuację w tym zakresie. 36