TECHNOLOGIA RFID JAKO CZYNNIK KONKURENCYJNO CI W ZARZ DZANIU LOGISTYK SŁU BY ZDROWIA

Transkrypt

1 TECHNOLOGIA RFID JAKO CZYNNIK KONKURENCYJNO CI W ZARZ DZANIU LOGISTYK SŁU BY ZDROWIA MAREK MATULEWSKI, ZBYSZKO PAWLAK Streszczenie Celem artykułu jest przybli enie technologii RFID jako czynnika konkurencyjno ci w zarz dzaniu logistyk słu by zdrowia. W coraz wi kszym stopniu, w celu poprawy konkurencyjno ci jednostek słu by zdrowia, wdra ane s ró norodne rozwi zana usprawniaj ce obieg informacji. Jednym z tego typu narz dzi umo liwiaj cym automatyzacj szeroko rozumianej identyfikacji jest technologia RFID. Optymalizuje ona wielopłaszczyznow wymian informacji oraz gromadzenie niezb dnych danych (tzn. m.in. takich jak pacjenci, personel, medykamenty, wyposa enie i sprz t techniczny oraz rodki transportu), których posiadanie stwarza podstaw do efektywniejszego pod ka dym wzgl dem wiadczenia usług medycznych przy jednoczesnym zachowaniu, narzuconego bud etu. Co wi cej, zastosowanie systemów automatycznej identyfikacji opartej o technologi RFID ułatwia wiele wa nych procesów zwi zanych z funkcjonowaniem placówek słu by zdrowia, takich jak np. ci gła kontrola procesu leczenia, wi ksza odpowiedzialno personelu za podj te decyzje, sprawne umawianie wizyt, ograniczenie biurokracji, wi ksza efektywno pracy personelu, czy te ograniczenie wyst puj cych kosztów. Takie wła nie rozwi zania, które jednoznacznie podnosz konkurencyjno, stanowi aktualn wykładni zarz dzania logistycznego w słu bie zdrowia. Słowa kluczowe: systemy automatycznej identyfikacji, konkurencyjno, zarz dzanie zasobami, technologia RFID 1. Wprowadzenie yjemy w społecze stwie informacyjnym, w którym informacja a wła ciwie jej przepływ (jako element zarz dzania logistycznego), odgrywa strategiczn rol i na równi z innymi dobrami mo e podlega dalszemu obrotowi i generowa pewne wymierne korzy ci w tym równie tzw. warto dodan. Co wi cej nale y zgodzi si z M. Golk, e: ( ) nie chodzi przy tym wył cznie o informacje jako dane dotycz ce produkcji i usług, cho one te s oczywi cie istotne. Chodzi o to, e informacje s traktowane jako produkt, jako towar na sprzeda (czasem wr cz jako surowiec), który staje si główn siła nap dow współczesnej cywilizacji 1. Ponadto informacja stała 1 Golka M.: Czym jest społecze stwo informacyjne? W Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny, 4/2005, Wydział Prawa i Administracji UAM, Pozna 2005, s. 254.

2 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 38, si obecnie warto ci, która obok zasobów kapitałowych, rzeczowych i ludzkich mo e nawet osi gn poziom, który cz sto decyduje o istnieniu i rozwoju firmy 2. W konsekwencji, dla ujednolicenia u ywanej terminologii, zdefiniowa nale y samo poj cie informacji. Nale y ona do zbioru poj podstawowych współczesnej nauki. Definiuje si j, jako (...) wiadomo o czym. (...) W systemach społeczno-gospodarczych, informacj traktuje si, jako kategori ekonomiczn i postrzega w nast puj cych aspektach: jako dobro wolne, jako zasób, jako produkt, jako czynnik produkcji, jako towar, jako elementy infrastruktury gospodarki 3. Stanowi ona (informacja) podstaw działania współczesnego przedsi biorstwa. Jest specyficznym rodzajem zasobów, który pozwala na zwi kszenie wiedzy o danym podmiocie gospodarczym oraz jego dalszym b d bli szym otoczeniu 4. Co wi cej, to wła nie informacja nale y do zasobów niematerialnych wszelkich jednostek systemu społeczno-gospodarczego. Obok takich elementów jak: renoma firmy, unikatowe umiej tno ci, powi zania nieformalne, patenty, licencje, klimat pracy, kultura organizacyjna, marki produktów, do wiadczenie, kontakty czy te technologie wszystko to jest kategori ekonomiczn, która w systemach społeczno-gospodarczych traktowana jest na równi z konkretnymi produktami, jak równie fizycznie istniej cymi zapasami w poszczególnych pozycjach asortymentowych. Drugim poj ciem wymagaj cym jednoznacznego zdefiniowania jest konkurencyjno. Konkurencyjno jest poj ciem teoretycznym, które jednocze nie odnosi si do rynku i wyst puj cych na nim regulacji. Wynika to bezpo rednio z istoty zachowa podmiotów gospodarczych, które (w du ym uproszczeniu) mo na sprowadzi do konkurowania, rywalizacji i konfrontacji na rynku 5. Jednocze nie nale y zdawa sobie spraw, e (zgodnie z Banse) adna definicja konkurencyjno ci nie uzyskała akceptacji wi kszo ci rodowiska naukowego zajmuj cego si tymi problemami 6. Z poj ciem konkurencyjno ci nierozerwalnie wi si trudno ci w efektywnym zrozumieniu wymaga stawianych przez klienta. Nale y podkre li, e ( ) wymaga si od mened erów, aby wyra nie odczytali wypowiadane potrzeby, ale musz te po wi ci wiele twórczej pracy, eby dotrze do tych ukrytych. Klienci nie zawsze potrafi przekaza cały zakres swoich potrzeb; niektóre s zachowywane w milczeniu, słabo zdefiniowane albo słabo artykułowane, firmy za nie rozmawiaj ze sob ani nie wymieniaj informacji. W dzisiejszym krajobrazie biznesu zadaniem dostawcy staje si rozpoznanie tych niemych potrzeb, ich zdefiniowanie i zapewnienie im głosu w procesie decyzyjnym dostawcy 7. 2 Jabło ski Wł.: Zarz dzanie informatyk w przedsiebiorstwie, Wy sza Szkoła Zarz dzania i Marketingu, Sosnowiec 2003, s Ole ski J.: Standardy informacyjne w gospodarce, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1997, s Kisielnicki J., Sroka H.: Systemy informacyjne biznesu. Informatyka dla zarz dzania. Wydawnictwo PLACET, Warszawa 2005, s Gorynia M., Jankowska B.: Klastry a mi dzynarodowa konkurencyjno i internacjonalizacja przedsi biorstwa. Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2008, s Banse M: The evolution of competitiveness in Hungarian Agriculture from transition to accession. [w] Materiały konferencyjne na IX Europejski Kongres Ekonomistów Rolnictwa, Warszawa 2002, s Slywotzky A.J., Morrison D. J., Andelman B.: Strefa zysku, PWE, Warszawa 2000, s. 43.

3 150 Marek Matulewski, Zbyszko Pawlak Technologia RFID jako czynnik konkurencyjno ci w zarz dzaniu logistyk słu by zdrowia Rekapituluj c powy sze informacja stanowi pewien stały czynnik konkurencyjno ci. Element, który w dobie ci gle nasilaj cej si konkurencji, jako element tzw. zasobów niematerialnych, najbardziej po danych aktywów danego podmiotu przyczynia si (lub te mo e si przyczyni ) do uzyskania trwałej dodatkowej przewagi nad bezpo redni konkurencj. Oczywi cie, po to by mogła osi gn taki stan informacja musi posiada pewne cechy, do których mo na zaliczy : by strategicznie warto ciowa, co oznacza, e mog by podstaw wykorzystania szans lub przeciwstawienia si zagro eniom, charakteryzowa si rzadko ci posiadania przez obecnych i przyszłych konkurentów, by trudn do imitacji i kopiowania przez konkurentów, by niemo liw do substytuowania przez inne zasoby 8. Posiadanie informacji charakteryzuj cych si tymi wła nie cechami oraz ich efektywne u ycie (w sposób, który pozwala na reagowanie na zmieniaj ce si warunki panuj ce na rynku szybciej w stosunku do innych jego uczestników), wzmacnia zajmowan przez dane przedsi biorstwo pozycj. Nale y równie zauwa y, e pomi dzy efektywno ci wykorzystania zasobów niematerialnych (dotyczy to w szczególny sposób informacji) a istniej cym na danym rynku (lub te jego segmencie) konkurencj oraz aktywno ci konkretnych podmiotów wyst puj pewne, daj ce si zauwa y zale no ci. Konkurencj nale y rozumie w tym przypadku (zgodnie z Goryni ), jako jeden z podstawowych mechanizmów gospodarki rynkowej. Samo poj cie konkurencji jest w tym przypadku odnoszone do strony poda owej (rozumianej, jako ubieganie si przedstawicieli poda y o wzgl dy przedstawicieli popytu) jak i od strony popytowej gospodarki (przedstawiciele popytu rywalizuj o wzgl dy przedstawicieli poda y Budowa systemu RFID Posiadanie nawet najbardziej sprawnego, popełniaj cego minimaln ilo bł dów systemu zarz dzania nie zda si na nic, je eli na wst pie nie b dziemy posiadali prawdziwych danych b d cych odzwierciedleniem wyst puj cej w danym miejscu i czasie sytuacji na rynku. Nowe sposoby przesyłania, wyszukiwania i przetwarzania informacji spowodowały mo liwo rewolucyjnych przemian w organizacji pracy i zarz dzaniu. Jednym z takich wła nie rozwi za jest automatyczna identyfikacja. Jego idea polega na zast pieniu r cznego wprowadzania danych do istniej cych systemów informacyjnych (zasilanych obecnie przez systemy informatyczne coraz cz ciej zintegrowane) w sposób automatyczny, przy zastosowaniu specjalnych metod. Przykładem takiej wła nie metody s systemy RFID (ang. Radio Frequency Identification). Działanie takiego systemu opiera si na wykorzystaniu fal radiowych. Sama idea wykorzystania tych fal do automatycznej identyfikacji nie jest (jak by to si mogło wydawa ) nowym pomysłem. Ju w okresie II wojny wiatowej (po roku 1940) po raz pierwszy na masow skal w Niemczech i Wielkiej Brytanii wykorzystano system IFF (ang. Identification, Friend or Foe przyjaciel czy wróg) do identyfikacji własnych jednostek oraz wykrywania samolotów wroga. Natomiast pierwszym cywilnym zastosowaniem było w latach 70-tych XX wieku wykorzystanie tzw. tagów RFID w transporcie 8 Skawi ska E. (red.): Konkurencyjno przedsi biorstw nowe podej cie, PWN, Warszawa-Pozna 2002,s Gorynia M., Jankowska B.: Klastry a mi dzynarodowa konkurencyjno i internacjonalizacja przedsi biorstwa. Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2008, s

4 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 38, (w urz dzeniach do pobierania opłat za przejazd) oraz w produkcji przemysłowej (do ledzenia obiektów na liniach produkcyjnych). System RFID to technologia umo liwiaj ca stworzenie systemu kontroli przepływu towarów i osób, oparta na zdalnym odczycie i zapisie danych przy u yciu fal radiowych. Schemat budowy systemu RFID przedstawia rys.1. Rysunek 1. Budowa systemu RFID ródło: Niemojewski P: Wprowadzenie do technologii RFID, konferencja Płatno ci bezstykowe dzi i jutro, Medien Service, Warszawa, Typowy system RFID składa si z trzech podstawowych elementów, którymi s : tag (transponder), czytnik i oprogramowanie. Tag (zwanych inaczej identyfikatorem lub transporterem) zbudowany jest z elektronicznego chipu z pami ci oraz miniaturowej anteny słu cej do ł czno ci bezprzewodowej. Pojemno pami ci identyfikatora to od kilkudziesi ciu bitów do kilku tysi cy bitów. Z reguły kilkadziesi t lub kilkaset bitów jest wystarczaj c wielko ci dla wi kszo ci aplikacji. Podział transporterów wg ró nych kryteriów zawiera poni sza tabela. ZE WZGL DU NA SPOSÓB ZASI- LANIA ZE WZGL DU NA MO LIWO ZAPISU Tabela 1. Podział transporterów RFID TYP TRANSPORDERA Aktywne posiadaj wbudowane ródło zasilania. Charakteryzuj si stosunkowo du ym zasi giem odczytu danych (do kilkudziesi ciu metrów). Jednak e ze wzgl du na swoj specyfik s du o wi ksze i dro sze od pasywnych. R/O urz dzenie pozwalaj ce tylko na odczyt WORM urz dzenie umo liwiaj ce jednokrotny zapis do pami ci oraz wielokrotny z niej odczyt Pasywne nie posiadaj wbudowanego ródła zasilania. Energi do działania czerpi z odbieranych fal elektromagnetycznych (posiadaj wbudowany kondensator, którego zadaniem jest gromadzenie tej e energii). R/W urz dzenie umo liwiaj ce swobodny zapis i odczyt danych ródło: Opracowanie własne na podstawie Papi ska-kacperek (red): Społecze stwo informacyjne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s Czytnik (dekoder) jest to urz dzenie nadawczo odbiorcze, które wysyła lub odbiera wi zk promieniowania elektromagnetycznego odpowiednio zdekodowan zapisuj c lub odczytuj c

5 152 Marek Matulewski, Zbyszko Pawlak Technologia RFID jako czynnik konkurencyjno ci w zarz dzaniu logistyk słu by zdrowia w ten sposób dane. Czytniki zawieraj dekoder oraz anten, b d c ich integraln b d mobiln cz ci. Słu one do przetwarzania sygnału cyfrowego na sygnał radiowy. Mo na je umownie podzieli na stacjonarne oraz mobilne. Oprogramowanie systemowe (komunikacyjne i u ytkowe) odpowiada za fizyczn stron transmisji (oprogramowanie komunikacyjne) oraz za wymian, gromadzenie i przetwarzanie danych, które po cz ci mog pracowa na czytniku (w zale no ci od jego mo liwo ci technologicznych) a po cz ci na serwerze (PC-ie) terminalu współpracuj cym z czytnikiem (oprogramowanie systemowe). Identyfikacja przy pomocy fal radiowych (RFID) pozwala na zdalny odczyt danych z identyfikatorów (inaczej tagów, transponderów), jak równie zapis danych bez konieczno ci kontaktu optycznego pomi dzy urz dzeniem odczytuj cym a identyfikatorem. Istot działania tagów RFID jest realizowanie na danie czytnika, wysłania danych identyfikacyjnych drog radiow. Stosowane s te tzw. bezchipowe RFID, w których rol chipu odgrywa dedykowany obwód moduluj co-demoduluj cy, co pozwala na znaczn redukcj kosztów całego układu. Podstaw działania czytników jest pobieranie informacji z identyfikatorów. Komunikacja przebiega dwustopniowo. Najpierw wysyłane jest przez czytnik danie identyfikacji. W przypadku tagów pasywnych słu y ono równocze nie naładowaniu kondensatorów identyfikatora. Nast pnie wysyłana jest informacja zwrotna przez wszystkie identyfikatory wzbudzone przez czytnik. Nale y równie podkre li, e głównym czynnikiem wpływaj cym na prac urz dze RFID (zasi g odczytu/zapisu, odporno na zakłócenia i inne cechy funkcjonowania) jest cz stotliwo fal radiowych. Zgodnie z przeznaczeniem zostały one (cz stotliwo ci) podzielone na nast puj ce zakresy: Zakres cz stotliwo ci khz Warunki propagacji fali elektromagnetycznej w tym zakresie okre lanej jako fale długie pozwalaj na transmisj sygnałów w obszarze o promieniu ponad 1000 km przy niskich nakładach finansowych. Zakres cz stotliwo ci 6,78 MHz Warunki propagacji fali elektromagnetycznej w tym zakresie pozwalaj na transmisj sygnałów w obszarze o promieniu kilkuset kilometrów podczas dnia. W godzinach nocnych mo liwy jest do uzyskania przekaz transkontynentalny. Zakresy tych cz stotliwo ci wykorzystuje si szeroko do nadawania audycji radiowych, przekazu prognozy pogody, warunków panuj cych na morzu, informacji przekazywanych przez agencje informacyjne. Zakres cz stotliwo ci 13,56 MHz Warunki propagacji dla tego zakresu pozwalaj na transmisj transkontynentaln podczas całego dnia. Zakres przewa nie wykorzystywany do wiadczenia ró nego rodzaju usług radiowych, przekaz informacji pomi dzy agencjami prasowymi i w telekomunikacji. Innymi systemami pracuj cymi w tym zakresie to (oprócz RFID) systemy zdalnego sterowania, zdalnie sterowane modele, pagery oraz do demonstracji sprz tu radiowego. Zakres cz stotliwo ci 27,125 MHz Ten zakres jest przydzielony dla radia CB w całej Europie, USA i Kanadzie. Niezarejestrowane i nieopłacone systemy radiowe mog nadawa z moc do 4 Watów i tym samym uzyskiwa poł czenie na odległo ponad 30 km. Oprócz zastoso-

6 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 38, wania do celów RFID, zakres ten jest u ywany przez aplikacje medyczne, spawalnictwo wysokocz stotliwo ciowe, zdalnie sterowane modele oraz pagery. Zakres cz stotliwo ci 40,680 MHz. Fale w tym zakresie s propagowane po powierzchni Ziemi, wi c ich tłumienie przez budynki i inne obiekty nie odgrywa istotnego znaczenia. Wykorzystanie tego pasma oprócz systemów RFID to komercyjne systemy radiowe, np. w le nictwie, utrzymaniu dróg i autostrad oraz telewizji. Zakres wykorzystywany jest równie do przesyłania danych w systemach telemetrycznych oraz systemach zdalnie sterowanych. Nie jest najodpowiedniejszy do systemów RFID z transmisj z rozpraszaniem wstecznym (ang. backscatter) ze wzgl du na brak mo liwo ci zbudowania małego i taniego transpondera. Zakres cz stotliwo ci 433,920 MHz Jest on przeznaczony do usług radia amatorskiego. Amatorzy radiowi wykorzystuj ten zakres do transmisji głosu i danych oraz do przekazywania audycji przez stacje przeka nikowe. Przekaz jest silnie tłumiony, je eli nadawane fale elektromagnetyczne w tym zakresie natrafi na budynki i inne przeszkody. Wyst puj wtedy równie odbicia. W zale no ci od stosowanej mocy, mo liwy jest przekaz na odległo od 30 do 300 kilometrów. Oprócz urz dze RFID z rozpraszaniem wstecznym znajduj si w tym zakresie nadajniki telemetryczne (np. bezprzewodowe termometry), interkomy głosowe, słuchawki bezprzewodowe, walkie-talkie krótkiego zasi gu, systemy zdalnego dost pu (np. centralne blokowanie zamków i zapłonu w pojazdach) i wiele innych aplikacji zostało wtłoczonych w przedstawiane pasmo. Niestety nie pozostaje to oboj tne na wzajemne interferencje pomi dzy urz dzeniami wykorzystuj cymi to pasmo. Zakres cz stotliwo ci 869,9 MHz Zakres ten został przekazany do cywilnego u ytku w Europie w roku 1997 celem wykorzystywania go przez sprz t SRD (ang. Short Range Devices) urz dzenia krótkiego zasi gu i od tego czasu mo e by stosowany w systemach RFID. Zakres cz stotliwo ci 915,0 MHz Zakres ten nie jest dost pny dla urz dze RFID w Europie. Stosowany w USA i w Australii. Zakres cz stotliwo ci 2,45 GHz Zakres ten jest cz ciowo pokrywa si z zakresami radia amatorskiego oraz systemów radiolokacyjnych. Warunki propagacji tego zakresu powoduj, e jakiekolwiek przeszkody, np. budynki powoduj silne odbicia i tłumienia propagowanych fal. Zakres tych cz stotliwo ci jest równie wykorzystywany w telemetrii oraz bezprzewodowych sieciach komputerowych. Zakres cz stotliwo ci 5,8 GHz Zakres ten cz ciowo pokrywa si z zakresami radia amatorskiego oraz systemów radiolokacyjnych. Typowymi aplikacjami wykorzystuj cymi te cz stotliwo ci s czujniki ruchu, stosowane przed drzwiami (w sklepach i marketach) lub urz dzeniach sanitarnych np. automatyczne spłukiwanie toalet. Zakres cz stotliwo ci 24,125 GHz

7 154 Marek Matulewski, Zbyszko Pawlak Technologia RFID jako czynnik konkurencyjno ci w zarz dzaniu logistyk słu by zdrowia Zakres cz ciowo pokrywa si z zakresami radia amatorskiego oraz systemów radiolokacyjnych, jak równie z naziemnymi usługami dostarczania danych poprzez satelit. Typowymi aplikacjami wykorzystuj cymi te cz stotliwo ci s czujniki ruchu, ale tak e kierunkowe systemy radiowej transmisji danych Zarz dzanie informacj w systemach RFID Systemy RFID maj zapewni sprawny pod ka dym wzgl dem przepływ informacji od i do klienta oraz generowa dane, co powoduje, e powinny cechowa si takimi atrybutami jak: przydatno, czyli dostosowanie do potrzeb u ytkowania, aktualno, czyli dostosowanie do czasu u ytkowania, odpowiedzialno, czyli gwarancja poprawno ci, typ własno ci, czyli okre lenie praw dost pu do nich, typ ochrony danych, czyli sposoby utrudniaj ce dost p oraz ich modyfikacj przez osoby niepowołane 11. Systemy RFID stanowi ponadto informatyczne zasilanie systemów informacyjnych, które przy powszechnie obserwowalnym obecnie zalewie informacyjnym (jego ródłem jest mi dzy innymi wzrost ilo ci informacji na niespotykan dot d skal ) zapewnia efektywne pod ka dym wzgl dem jego działanie oraz odpowiadaj ce ilo ciom danych przyspieszenie procesów informacyjnych. Do tak funkcjonuj cego systemu zalicza si przede wszystkim: tworzenie informacji, przekazywanie informacji, czyli dostarczanie ich u ytkownikom, przechowywanie informacji, czyli wł czanie dokumentów do systemu w taki sposób, by mo na je było odnale, gromadzenie informacji, czyli zdobywanie danych na temat dokumentów, ich pozyskiwanie oraz wprowadzanie do systemu, wyszukiwanie informacji, czyli wybieranie z systemu dokumentów spełniaj cych pewne kryteria, kopiowanie informacji, czyli jej zwielokrotnianie, przetwarzanie informacji, czyli opracowywanie danych, które polega na tworzeniu dokumentów pochodnych na podstawie dokumentów pierwotnych, wykorzystywanie informacji, niszczenie informacji. Wykonywanie tych operacji całkowicie automatycznie (szczególnie tam, gdzie przyspiesza to działanie systemu oraz eliminuje ródła dodatkowych bł dów) wpływa na zdobycie prawidłowych danych wej ciowych, których posiadanie jest fundamentalnym zało eniem poprawnego funkcjonowania systemu informacyjnego i umo liwia efektywne nim zarz dzanie Wierzbicki A. P.: Informacja jako zasób: wpływ na stosunki społeczne i gospodarcze w krajach rozwini tych. [w] Gospodarka Narodowa nr 12/1996, s.76.

8 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 38, Zalety i wady systemów RFID Systemy RFID posiadaj, jak ka de istniej ce rozwi zanie szereg zalet oraz wad. Do najwa niejszych zalet mo na zaliczy, takie ich atrybuty jak to, e: wymiana informacji nast puje drog radiow, dzi ki czemu identyfikator (tag, transponder) nie wymaga bezpo redniej widzialno ci z anten urz dzenia czytaj cego, RFID jako technologia ma najni szy współczynnik wyst powania bł dów odczytu spo ród wszystkich technologii automatycznej identyfikacji, tagi radiowe pracuj w szerokim zakresie temperatur i praktycznie s niewra liwe na warunki otoczenia ( nieg, lód, błoto, deszcz, wibracje, itp.) umo liwiaj c identyfikacj w trudno dost pnych miejscach, gdzie metody optyczne zawodz, tagi radiowe mog by wykonane w kształcie i z materiałów odpowiadaj cym indywidualnym wymaganiom (kr ek, pier cie, prostopadło cian, szklana kapsułka, karta, guzik, kolczyk, itp.), tagi radiowe mog umo liwia wielokrotny zapis danych (do razy), modyfikacje ich cz ci, a nie tylko odczyt (nieograniczony co do ilo ci), dzi ki temu oznaczony obiekt mo e przenosi ze sob zmienne informacje, tagi radiowe s praktycznie niepodrabialne ich numer seryjny jest nadawany przez producenta w chwili wytwarzania i nie mo e by zmieniony, a zapisana informacja mo e by chroniona hasłem u ytkownika, du a powszechno stosowania. Równocze nie nale y zdawa sobie spraw, e rozwi zanie to posiada równie pewne ograniczenia oraz problemy zwi zane z ich wdro eniem i pó niejszym eksploatowaniem. Zaliczy do nich mo na m.in.: brak jednolitego, obowi zuj cego w skali globalnej standardu oraz wyst puj ce trudno ci techniczne w implementacji, brak wykwalifikowanej kadry, konieczno uwzgl dniania zachowania si fal radiowych w okre lonym rodowisku i ich wzajemne oddziaływanie na siebie, bezpiecze stwo danych ze wzgl du na wysokie prawdopodobie stwo nara enia na ataki hakerów konieczno odpowiedniego zabezpieczenia danych. Technologia RFID jest szczególnie przydatna tam, gdzie du uwag przywi zuje si m.in. do: przejrzysto ci przepływu towarów w przedsi biorstwie oraz łatwej ich lokalizacji, ledzenia drogi cennych materiałów, cz ci lub gotowych produktów, zmniejszenia gro by kradzie y produktów, podniesienia efektywno ci produkcji czy te tropienia podróbek oraz zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpiecze stwa i wiadczenia usług według ci le okre lonych procedur na z góry zaplanowanym poziomie.

9 156 Marek Matulewski, Zbyszko Pawlak Technologia RFID jako czynnik konkurencyjno ci w zarz dzaniu logistyk słu by zdrowia 5. Implementacje RFID w słu bie zdrowia Ze wzgl du na przewa aj ce (w stosunku do wad) zalety tego rozwi zania oraz konieczno ci głego podnoszenia konkurencyjno ci podmiotów działaj cych w słu bie zdrowia, systemy RFID znalazły (oraz ci gle znajduj nowe) praktyczne zastosowania. Najbardziej korzystne wydaje si wdro enie cało ciowego, zintegrowanego z systemem informacyjnym danej jednostki słu by zdrowia bazuj cego na technologii RFID. Przykład takiego wła nie rozwi zania przedstawia rys.2. Rysunek 2. Przykładowe systemowe zastosowanie technologii RFID w słu bie zdrowia ródło: W takim zastosowaniu, na ka dym obszarze i etapie prowadzonej przez dan placówk słu by zdrowia działalno ci wyst puje zasilenie istniej cego systemu informacyjnego przez systemy RFID. Ich działanie mo na zaobserwowa ju od samego pocz tku procesu tzn. identyfikacji danych pacjenta. Ideałem byłaby pełna implementacja danych zawartych z jednej strony w istniej cym systemie danych o pacjencie w danej placówce (baza danych danej placówki słu by zdrowia) a z drugiej w ogólnym systemie obowi zuj cym na danym terytorium administracyjnym (np. Polska, Unia Europejska itp.). Istnienie takiego rozwi zania skraca czas (który w niektórych przypadkach decyduje o yciu, czy te zdrowiu pacjenta), potrzebny na uzyskanie podstawowych informacji. Zaliczy do nich nale y nie tylko te o ogólnym stanie zdrowia, czy te przebytych chorobach, ale równie dane potwierdzaj ce prawo pacjenta do danego typu wiadcze zdrowotnych czy te ewentualnych ródeł finansowania procesu leczenia i rekonwalescencji. Uzupełnienie systemu stanowi karty identyfikacyjne dla personelu, które pozwalaj na okre lenie jednoznacznej odpowiedzialno ci za wykonywane czynno ci na rzecz pacjentów. Takie rozwi zanie z jednej strony zwi ksza bezpiecze stwo pacjentów a z drugiej ułatwia zarz dzanie logistyk danej jednostki słu by zdrowia. Równolegle (dla podniesienia poziomu bezpiecze stwa i jako ci wiadczonych usług) z kart powinny funkcjonowa równie opaski RFID na r k nadawane pacjentom zgłaszaj cym si na leczenie lub na konkretne badania/zabiegi. Dzi ki takim opaskom personel

10 157 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 38, 2011 medyczny w ka dej chwili i w dowolnym miejscu mo e sprawdzi status pacjenta znajduj cego si w dowolnej jednostce organizacyjnej (szpital, przychodnia przyszpitalna itp.). Ponadto w przypadku wykrycia wyst powania jakichkolwiek nieprawidłowo ci skraca si niezb dny czas potrzebny na reakcj i wprowadzenie niezb dnych zmian przy jednoczesnym wykryciu i eliminacji ródła bł du. Dodatkowo zastosowanie technologii RFID pozwala (w przeciwie stwie np. do kodów kreskowych) na zwi kszenie efektywno ci pracy, jako ci obsługi pacjenta oraz wyeliminowanie bł dów wynikaj cych z ludzkiej omylno ci nie tylko w miejscach identyfikacji pacjenta takich jak: recepcja, izba przyj, gabinet lekarski, sala operacyjna, laboratorium, apteka (gdzie mo na stosowa czytniki kodów) ale na terenie całej placówki słu by zdrowia. System informacyjny danej jednostki wyposa ony w technologi RFID umo liwia równie automatyczne monitorowanie stanu fizycznego umiejscowienia i wykorzystania b d cych do dyspozycji zasobów, przez co umo liwia efektywniejsze pod ka dym wzgl dem jego zarz dzanie. W nast pstwie istnienia efektywnie działaj cego systemu informatycznego oraz urz dze do automatycznej identyfikacji zastosowanych w całym obiekcie mamy mo liwo optymalnego zarz dzania zasobami. Nadanie unikalnych kodów oraz danych towarom, rodkom trwałym, badaniom i materiałom do bada ich dokładna ewidencja w takich miejscach jak punkt dostaw towarów, punkt pobrania materiału do analiz, laboratorium, bank krwi, apteka, pralnia, kuchnia przyczynia si zarówno do obni enia kosztów funkcjonowania szpitala czy przychodni, jak i do zwi kszenia bezpiecze stwa pacjenta. Co wi cej, dzi ki implementacji tych danych do systemu informacyjnego wyposa onego w zintegrowane oprogramowanie, mo na zamie ci dowoln informacj na etykiecie. Konkluduj c nale y podkre li, e tylko cało ciowe wdro enie technologii RFID i pełna jego implementacja w systemie informacyjnym danej jednostki organizacyjnej słu by zdrowia, zapewni uzyskanie efektu synergii objawiaj cego si m.in. szybkim obiegiem informacji dotycz cym pełnej (na danym etapie) identyfikacji chorego, kontroli zlecanych mu bada i lekarstw oraz optymalnego zarz dzania b d cymi w danym momencie do dyspozycji zasobami. Co wi cej, zintegrowanie w jednym miejscu i czasie pełnych danych, umo liwia lekarzowi natychmiastowy dost p do poprzednich wyników, analiz i zalece. Taki stan rzeczy znacz co poprawia standard leczenia pacjenta i pozwala bardzo szybko wprowadza zmiany w sposób zorganizowany. Jednocze nie mo liwo natychmiastowego dost pu do wybranych przez lekarza danych historycznych umo liwia porównanie podobnych przypadków i analizowanie ich pod wieloma wzgl dami w celu znalezienia najbardziej optymalnego dla danego pacjenta rozwi zania. Przykładowe zastosowanie technologii RFID w słu bie zdrowia przedstawia rys. 3 Rysunek 3. Przykładowe zastosowanie technologii RFID w słu bie zdrowia ródło:

11 158 Marek Matulewski, Zbyszko Pawlak Technologia RFID jako czynnik konkurencyjno ci w zarz dzaniu logistyk słu by zdrowia 6. Uwagi ko cowe Reasumuj c nale y podkre li, e we współczesnych czasach szybka i wła ciwa informacja stanowi czynnik wzrostu. Jest to element, który jednoznacznie generuje dodatkowe korzy ci i stanowi podstaw racjonalnego zarz dzania. Kreuje logistyczne algorytmy post powania, za pomoc, którego przepływy fizyczne materiałów mog by koordynowane w taki sposób, aby realizowa maksymalnie efektywnie usługi przy zachowaniu zaplanowanego bud etu działania. Co wi cej, ka da instytucja, która aspiruje organizacyjnie do pozycji lidera, musi sobie zdawa spraw, e jej sukces w du ej mierze zale y od tego, na ile kontrolowany jest przepływ materiałów, zapasy produktów oraz popyt na ka dym etapie realizacji. Tylko pełna informacja zapewnia mo liwo optymalnego wykorzystania b d cych do dyspozycji sił i rodków. Dzi ki nowoczesnym systemom informacyjnym wyposa onym w narz dzia wykorzystuj ce technologi RFID, słu ba zdrowia zyskuje instrumentarium do pełnej, szybkiej identyfikacji danych pacjenta, oznaczania próbek, kartotek b d kart pacjenta oraz optymalnego zarz dzania b d cym w danej chwili do dyspozycji wyposa eniem technicznym, rodkami farmakologicznymi oraz kadr lekarsk,, piel gniarsk i personelem pomocniczym. Poprzez system informacyjny zintegrowany z tagami RFID mo na identyfikowa, przypisywa i rejestrowa niezb dne elementy bada, diagnozy czy historii choroby. Zastosowanie systemów automatycznej identyfikacji w szpitalach, przychodniach, laboratoriach czy aptekach podnosi efektywno pracy, pozwala skutecznie monitorowa proces leczenia oraz zarz dza logistycznie wszystkimi dost pnymi zasobami. Pozwala zwi kszy bezpiecze stwo pacjentów, mi dzy innymi poprzez: prawidłow identyfikacj pacjenta, ci gł kontrol procesu leczenia (co zostało przepisane, w jakiej dawce, jak cz sto nale y dawkowa, kto przepisał, kto wydał leki, kto zaaplikował pacjentowi), wi ksz odpowiedzialno personelu za podj te działania oraz zwi ksza satysfakcj pacjentów (m.in. poprzez sprawne umawianie wizyt, elektroniczne skierowania do specjalistów, elektroniczne wystawianie recept itp.), ni sze ponoszone koszty (m.in. poprzez: ograniczenie biurokracji niezb dne dokumenty generowane s automatycznie z systemu, wi ksz efektywno pracy personelu, ograniczenie do minimum zlece medycznych, ograniczenie ilo ci drukowanej dokumentacji, identyfikacj jednostek generuj cych nieuzasadnione koszty) czy te efektywniejsze zarz dzanie i kontrol. 1. Banse M: The evolution of competitiveness in Hungarian Agriculture from transition to accession. [w] Materiały konferencyjne na IX Europejski Kongres Ekonomistów Rolnictwa, Warszawa Golka M.: Czym jest społecze stwo informacyjne? W Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny, 4/2005, Wydział Prawa i Administracji UAM, Pozna Gorynia M., Jankowska B.: Klastry a mi dzynarodowa konkurencyjno i internacjonalizacja przedsi biorstwa. Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2008, s Jabło ski Wł.: Zarz dzanie informatyk w przedsiebiorstwie, Wy sza Szkoła Zarz dzania i Marketingu, Sosnowiec Kisielnicki J., Sroka H.: Systemy informacyjne biznesu. Informatyka dla zarz dzania. Wydawnictwo PLACET, Warszawa Niemojewski P: Wprowadzenie do technologii RFID, konferencja Płatno ci bezstykowe dzi i jutro, Medien Service, Warszawa,

12 159 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 38, Ole ski J.: Standardy informacyjne w gospodarce, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa Papi ska-kacperek (red): Społecze stwo informacyjne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Slywotzky A.J., Morrison D. J., Andelman B.: Strefa zysku, PWE, Warszawa Skawi ska E. (red.): Konkurencyjno przedsi biorstw nowe podej cie, PWN, Warszawa- Pozna Wierzbicki A. P.: Informacja jako zasób: wpływ na stosunki społeczne i gospodarcze w krajach rozwini tych. [w] Gospodarka Narodowa nr 12/ RFID TECHNOLOGIES AS A COMPETITIVENESS FACTOR IN MANAGEMENT OF LOGISTICS IN HEALTH SERVICES Summary The aim of the paper is to present the RFID technology as a competitiveness factor in logistics management of health services. More and more often in order to improve the competitiveness of health service units, the units resort to implementation of various technologies facilitating the information flow. One of such solutions, enabling the automation of identification, is called RFID. This technology optimizes multidimensional exchange of information and gathering necessary data (concerning patients, medical staff, pharmaceuticals, equipment and facilities, means of transportation) which are essential to render medical services in a more effective and efficient way and at the same time which help to meet the imposed budget limitations. Moreover, the application of automatic identification systems based on RFID technology facilitates many important processes connected with the functioning of health service units, including continuous monitoring of the patient treatment process, a higher degree of responsibility of the medical staff for decisions, an effective appointment system, the limitation of bureaucracy, the higher efficiency of staff work and the limitation of incurred costs. Such solutions which definitely increase competitiveness, constitute the state-of-the-art trend in logistics management in health services. Keywords: automatic identification systems, competitiveness, stock management, RFID Marek Matulewski Zbyszko Pawlak Wy sza Szkoła Logistyki ul. E. Estkowskiego 6, Pozna marek.matulewski@wsl.com.pl zbyszko.pawlak@wsl.com.pl