Imiesłów (partisiippi)

Transkrypt

1 Imiesłów () Pobrano z Imiesłów to wyraz będący formą czasownika mający cechy przymiotnika lub przysłówka. Imiesłowy odmieniają się przez przypadki. Jest sześć typów imiesłowu w języku fińskim: Fińska nazwa Polski opis Typowa końcówka Przykład Tłumaczenie przykładu aktiivin 1. imiesłów -VA maksava płacący klient przymiotnikowy asiakas czynny, czas teraźniejszy aktiivin 2. imiesłów -NUT laskun klient, który przymiotnikowy maksanut zapłacił czynny, czas asiakas rachunek przeszły

2 passiivin 1. imiesłów -VA maksettava rachunek do przymiotnikowy lasku zapłacenia bierny, czas teraźniejszy i przyszły passiivin 2. imiesłów -TU maksettu zapłacony przymiotnikowy lasku rachunek bierny, czas przeszły agentti imiesłów -MA asiakkaan rachunek przymiotnikowy maksama zapłacony ze wskazanym lasku przez klienta wykonawcą, wszystkie czasy kielto imiesłów -TON maksamaton niezapłacony przymiotnikowy lasku rachunek przeczący, wszystkie czasy AKTIIVIN 1. PARTISIIPPI Imiesłów przymiotnikowy czynny, czas teraźniejszy Jak tworzymy? Aktiivin 1. tworzymy od 3. osoby liczby mnogiej i usunięciu literki t : laulaa (śpiewać): laulavat (śpiewają) laulava (śpiewający) Verbityyppi Infinitiivi Tłumaczenie Końcówka Partisiippi

3 1 kertoa antaa opowiadać dawać kertova antava 2 tehdä robić tekevä kuulla słyszeć kuuleva 3 mennä purra juosta iść gryźć biec ava/ ävä menevä pureva juokseva 4 tavata spotykać tapaava 5 tarvita potrzebować tarvitseva 6 kyetä być zdolnym do kykenevä Odmiana imiesłowu aktiivin 1. przez przypadki na przykładzie tekevä (robiący): Przypadek Imiesłów aktiivin 1. pojedyncza mnoga Nominatiivi tekevä tekevät Genetiivi tekevän tekevien Partitiivi tekevää tekeviä Inessiivi tekevässä tekevissä Elatiivi tekevästä tekevistä Illatiivi tekevään tekeviiin Adessiivi tekevällä tekevillä Ablatiivi tekevältä tekeviltä Allatiivi tekevälle tekeville Essiivi tekevänä tekevinä Translatiivi tekeväksi tekeviksi

4 Abessiivi tekevättä tekevittä Komitatiivi tekevine Instruktiivi tekevin Zastosowanie Aktiivin 1. stosujemy do opisania niedokonanej sytuacji. Ihminen on ajatteleva eläin. (Człowiek to myślące zwierzę.) Samppanja on kuohuvaa viiniä. (Szampan to musujące wino.) AKTIIVIN 2. PARTISIIPPI Imiesłów przymiotnikowy czynny, czas przeszły Jak tworzymy? Aktiivin 2. tworzymy po usunięciu jednej ostatniej literki od bezokolicznika (typ 1 czasownika) lub dwóch literek (typ 2-6) oraz dodaniu nut/ nyt, nnut/ nnyt, lut/ lyt, sut/ syt lub rut/ ryt. Verbityyppi Infinitiivi Tłumaczenie Końcówka Partisiippi 1 antaa dawać antanut -nut / -nyt 2 tehdä robić tehnyt 3 kuulla mennä purra juosta słyszeć iść gryźć biec -lut / -lytnut/ -nytrut / -rytsut/ -syt kuullut mennyt purrut juossut 4 tavata spotykać tavannut -nnut/ - nnyt

5 5 tarvita potrzebować tarvinnut 6 kyetä być zdolnym do kyennyt Odmiana imiesłowu aktiivin 2. przez przypadki na przykładzie tehnyt (zrobiony): Przypadek Imiesłów aktiivin 2. pojedyncza mnoga Nominatiivi tehnyt tehneet Genetiivi tehneen tehneiden Partitiivi tehnyttä tehneitä Inessiivi tehneessä tehneissä Elatiivi tehneestä tehneistä Illatiivi tehneeseen tehneisiin Adessiivi tehneellä tehneillä Ablatiivi tehneeltä tehneiltä Allatiivi tehneelle tehneille Essiivi tehneenä tehneinä Translatiivi tehneeksi tehneiksi Abessiivi tehneettä tehneittä Komitatiivi tehneine Instruktiivi tehnein Zastosowanie Imiesłów aktiivin 2. stosujemy do opisania dokonanej sytuacji.

6 Kaivo, jossa ei ole enää vettä, on kuivunut kaivo. (Studnia, w której już nie ma wody, to wyschnięta studnia.) Hän on kokenut mies. (On jest doświadczonym mężczyzną.) Stosujemy go również do tworzenia czasu przeszłego perfekti, pluskvamperfekti i przeczenia imperfekti. Hän on tullut tänne. (On tu przyszedł.) Hän ei pessyt pyykkiä. (On nie zrobił prania.) PASSIIVIN 1. PARTISIIPPI Imiesłów przymiotnikowy bierny, czas teraźniejszy i przyszły. Jak tworzymy? Typ 1: Od czasownika odmienionego w 1. osobie liczby pojedynczej usuwamy ostatnią literę (jeśli przedostatnią literą w bezokoliczniku jest a, to zamienimy ją na e ) i dodajemy ttava/ ttävä Typ 2-6: od bezokolicznika odejmujemy dwie literki i dodajemy tava/ tävä (typ 2 i 3) lub ttava/ ttävä (typ 4, 5, 6) Verbityyppi Infinitiivi Tłumaczenie Końcówka Partisiippi 1 kertoa antaa opowiadać dawać ttava/ ttävä kerrottava annettava 2 tehdä robić tehtävä 3 kuulla mennä purra słyszeć iść gryźć tava/ tävä kuultava mentävä purtava juosta biec juostava 4 tavata spotykać tavattava ttava/ ttävä

7 5 tarvita potrzebować tarvittava 6 kyetä być zdolnym do kyettävä Odmiana imiesłowu passiivin 1. przez przypadki na przykładzie tehtävä (do zrobienia): Przypadek Imiesłów passiivin 1. pojedyncza mnoga Nominatiivi tehtävä tehtävät Genetiivi tehtävän tehtävien Partitiivi tehtävää tehtäviä Inessiivi tehtävässä tehtävissä Elatiivi tehtävästä tehtävistä Illatiivi tehtävään tehtäviin Adessiivi tehtävällä tehtävillä Ablatiivi tehtävältä tehtäviltä Allatiivi tehtävälle tehtäville Essiivi tehtävänä tehtävinä Translatiivi tehtäväksi tehtäviksi Abessiivi tehtävättä tehtävittä Komitatiivi tehtävine Instruktiivi tehtävin Zastosowanie Imiesłów passiivin 1. stosujemy do opisania sytuacji, którą należy lub można wykonać. Imiesłów ten stoi samodzielnie lub przed

8 nazwą przedmiotu do wykonania. Minulla ei ole mitään sanottavaa sinulle. (Nie mam ci nic do powiedzenia.) Onko täällä jotakin juotavaa? (Czy jest coś do picia?) Korissa on pestäviä vaatteita. (W koszu są ubrania do prania.) Niektóre imiesłowy używane są również jako rzeczowniki. tehtävä (zadanie) käytävä (korytarz) PASSIIVIN 2. PARTISIIPPI Imiesłów przymiotnikowy bierny, czas przeszły. Jak tworzymy? Typ 1: Od czasownika odmienionego w 1. osobie liczby pojedynczej usuwamy ostatnią literę (jeśli przedostatnią literą w bezokoliczniku jest a, to zamienimy ją na e ) i dodajemy ttu/ tty Typ 2-6: od bezokolicznika odejmujemy dwie literki i dodajemy tu/ ty (typ 2 i 3) lub ttu/ tty (typ 4, 5, 6) Verbityyppi Infinitiivi Tłumaczenie Końcówka Partisiippi 1 kertoa antaa opowiadać dawać ttu/ tty kerrottu annettu 2 tehdä robić tehty 3 kuull amennä purra słyszeć iść gryźć tu/ ty kuultu menty purtu juosta biec juostu

9 4 tavata spotykać tavattu 5 tarvita potrzebować ttu/ tty tarvittu 6 kyetä być zdolnym do kyetty Odmiana imiesłowu passiivin 2. przez przypadki na przykładzie tehty (zrobiony): Przypadek Imiesłów passiivin 2. pojedyncza mnoga Nominatiivi tehty tehdyt Genetiivi tehdyn tehtyjen Partitiivi tehtyä tehtyjä Inessiivi tehdyssä tehdyissä Elatiivi tehdystä tehdyistä Illatiivi tehtyyn tehtyihin Adessiivi tehdyllä tehdyillä Ablatiivi tehdyltä tehdyiltä Allatiivi tehdylle tehdyille Essiivi tehtynä tehtyinä Translatiivi tehdyksi tehdyiksi Abessiivi tehdyttä tehdyittä Komitatiivi Instruktiivi tehdyin

10 Zastosowanie Imiesłów passiivin 2. stosujemy do opisania sytuacji, którą się wydarzyła. Pakattu laukku on eteisessä. (Spakowana torba jest w przedpokoju.) varattu paikka (zajęte miejsce) Ten imiesłów stosowany jest do tworzenia strony biernej w czasie przeszłym perfekti, pluskvamperfekti i przeczącym imperfekti Tämä penkki on juuri maalattu. (Ta ławka jest dopiero co malowana.) AGENTTIPARTISIIPPI Imiesłów przymiotnikowy ze wskazanym wykonawcą, wszystkie czasy Jak tworzymy? Agentti tworzymy od 3. osoby liczby mnogiej. Usuwamy vat/ vät i dodajemy ma/ mä juosta (biec): juoksevat (oni biegają) juoksema (biegany przez) Verbityyppi Infinitiivi Tłumaczenie Końcówka Partisiippi

11 1 kertoa antaa opowiadać dawać kertoma antama 2 tehdä robić tekemä kuulla słyszeć kuulema 3 mennä purra juosta iść gryźć biec ava/ ävä menemä purema juoksema 4 tavata spotykać tapaama 5 tarvita potrzebować tarvitsema 6 kyetä być zdolnym do kykenemä Odmiana imiesłowu agentti przez przypadki na przykładzie tekemä (robiony przez): Przypadek Imiesłów agentti pojedyncza mnoga Nominatiivi tekemä tekemät Genetiivi tekemän tekemien Partitiivi tekemää tekemiä Inessiivi tekemässä tekemissä Elatiivi tekemästä tekemistä Illatiivi tekemään tekemiiin Adessiivi tekemällä tekemillä Ablatiivi tekemältä tekemiltä Allatiivi tekemälle tekemille

12 Essiivi tekemänä tekeminä Translatiivi tekemäksi tekemiksi Abessiivi tekemättä tekemittä Komitatiivi tekemine Instruktiivi tekemin Zastosowanie Agentti stosujemy do wykonawcy danej rzeczy/czynności. Wykonawca jest w genetiivi. Rakastan äidin leipomaa pullaa. (Kocham bułeczki upieczone przez mamę.) Imiesłów ma przyrostek dzierżawczy, jeśli wykonawca przedstawiony jest za pomocą zaimka dzierżawczego. Minun maalaamani taulu riippuu seinällä. (Obraz namalowany przeze mnie wisi na ścianie.) KIELTOPARTISIIPPI Imiesłów przymiotnikowy przeczący, wszystkie czasy. Jak tworzymy? Agentti tworzymy od 3. osoby liczby mnogiej. Usuwamy vat/ vät i dodajemy maton/ mätön palaa (palić się):

13 palaavat (palą się) palamaton (niepalny) Verbityyppi Infinitiivi Tłumaczenie Końcówka Partisiippi 1 kertoa antaa opowiadać dawać kertomaton antamaton 2 tehdä robić tekemätön kuulla słyszeć kuulematon 3 mennä purra juosta iść gryźć biec ava/ ävä menemätön purematon juoksematon 4 tavata spotykać tapaamaton 5 tarvita potrzebować tarvitsematon 6 kyetä być zdolnym do kykenemätön Odmiana imiesłowu kielto przez przypadki na przykładzie tekemätön (nie do zrobienia, nie zrobiony): Przypadek Imiesłów kielto pojedyncza mnoga Nominatiivi tekemätön tekemättömät Genetiivi tekemättömän tekemättömien Partitiivi tekemätöntä tekemättömiä Inessiivi Elatiivi tekemättömässä tekemättömissä tekemättömästä tekemättömistä

14 Illatiivi tekemättömään tekemättömiin Adessiivi tekemättömällä tekemättömillä Ablatiivi tekemättömältä tekemättömiltä Allatiivi tekemättömälle tekemättömlle Essiivi tekemättömänä tekemättöminä Translatiivi tekemättömäksi tekemättömiksi Abessiivi tekemättömättä tekemättömittä Komitatiivi tekemättömine Instruktiivi tekemättömin Zastosowanie Kielto stosujemy jako przeczący imiesłów zarówno czynny jak i bierny. palava materiaali (łatwopalny materiał) palamaton materiaali (niepalny materiał) kokenut ihminen (doświadczony człowiek) kokematon ihminen (niedoświadczony człowiek) tehtävä työ (praca do zrobienia) tekemätön työ (praca nie do zrobienia) käytetty tavara (towar używany)

15 käyttämätön tavara (towar nieużywany)