Grzyby pleśniowe. Grzyby drożdżopodobne. Negatywna rola grzybów w mikrobiologii żywności

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Grzyby pleśniowe. Grzyby drożdżopodobne. Negatywna rola grzybów w mikrobiologii żywności"

Transkrypt

1 Grzyby drożdżopodobne Rodzaj Gatunek Udział w procesach/znaczenie Saccharomyces Candida S. cerevisiae S. uvarum S. elipsodeus S. kefir S. unisporus C. utilis C. kefyr Wywołują proces fermentacji alkoholowej, przez co mają znaczenie w przemyśle piekarskim, browarniczym, gorzelniczym, winiarskim i mleczarskim Przeprowadzają proces fermentacji alkoholowej i wytwarzają witaminy z grupy B, przez co odgrywają rolę w produkcji kefiru Geotrichum G. candidum Wywołują fermentację alkoholową rozkładając laktozę dlatego wykorzystywane są do produkcji kefiru oraz w procesie dojrzewania serów podpuszczkowych oraz miękkich Grzyby pleśniowe Rodzaj Gatunek Działanie Aspergillus Penicillium Mucor Rhizopus A. niger A. clavatus A. glauber A. oryzae P. roquefortii P. glaucum P. candidum P. camembert P. caseoidolum P. nalgiovensis P. album P. citrinum Przeprowadzają proces fermentacji cytrynowej, stosowane są w produkcji kwasu cytrynowego. Wykorzystywane są tez do otrzymywania preparatów enzymatycznych (pektynolitycznych, amylolitycznych, proteolitycznych). A. oryzae jest składnikiem sosów sojowych. Biorą udział w procesie dojrzewania serów podpuszczkowych z przerostem typu Roquefort i serów miękkich z porostem typu Camembert. Przeprowadzają rozkład cukrów, tłuszczów i białek. Wytwarzają kwas cytrynowy. M. piriformis Mają zdolność wytwarzania kwasu cytrynowego oraz enzymów. Kwas fumaranowy. Negatywna rola grzybów w mikrobiologii żywności Bardzo rozpowszechnione w przyrodzie, łatwo przenikają do żywności i stają się szkodnikami w przemyśle spożywczym Udział w procesach psucia, gnicia i rozkładu produktów spożywczych w wyniku wytwarzania różnych produktów metabolizmu tzn. alkoholu, produktów degradacji białek i tłuszczów Poprzez enzymy: amylazy, celulazy, lipazy czy proteinazy mają zdolność rozkładu białka, skrobi, celulozy, pektyny Niektóre rodzaje grzybów wytwarzają silnie trujące mikotoksyny, które są przyczyną zakażeń żywności Candida Grzyby drożdżopodobne Torulopsis Rodzaj Gatunek Działanie niepożądane C. valida C. famata C. parapsilosis C. lipolytica T. epizoa T. amora T. nigra Grzyby kożuchujące, osmofilne, rozkładające alkohol z wytworzeniem nieprzyjemnego zapachu. Są szkodnikami piwa, wina, kiszonek oraz słodkiego mleka zagęszczonego. Rozkładają także tłuszcze w majonezach i wyrobach mięsnych. Wywołują ciemne plamy na mięsie, rybach. Powodują gorzki smak mleka. Geotrichum G. candidum Rośnie w postaci białego nalotu, powoduje kwaśnienie serów miękkich, psucie kiszonek, kefiru. Powoduje zgniliznę warzyw: pomidorów, papryki, marchwi, ziemniaków. Trichosporon T. variabile Poprzez wytwarzanie amylazy powoduje chorobę kredową chleba.

2 Grzyby pleśniowe Rodzaj Rhizopus Mucor Aspergillus Penicillium Monilia Botrytis Fusarium Cladosporiu m Alternaria Działanie Rozkłada skrobię, jest szkodnikiem pieczywa, warzyw i owoców. Fermentuje cukry, powoduje psucie pieczywa, produktów mlecznych, owoców. Osmofilny, dlatego wywołuje rozkład kiszonek, dżemów a także olejów jadalnych, pieczywa i owoców. Rozkłada cukry i tłuszcze występujące w serach, owocach, pieczywie i mięsie. Powoduje proces jełczenia przez rozkład tłuszczów masła, śmietany, serów. Psuje owoce. Poprzez enzymy pektynolityczne powoduje zgniliznę owoców w szczególności winogron. W produktach zbożowych wytwarza alkohol, np.: tzw. pijany chleb. Jest szkodnikiem wina, owoców i mięsa. Wywołuje ciemną zgniliznę warzyw i owoców. Mikotoksyny Są to produkty przemiany materii grzybów pleśniowych, które są toksyczne dla człowieka, roślin i zwierząt. Termin mikotoksyny pochodzi od słów: greckiego mycos - grzyb oraz łacińskiego toxicum - trucizna. Produkowane są w produktach roślinnych, szczególnie zbożowych. Mikotoksykozy choroby wywoływane przez mikotoksyny Mikotoksyny endotoksyny - magazynowane w grzybni egzotoksyny - dyfundują do otaczającego środowiska, np.: żywności, paszy, mleka. Po usunięciu grzybni z takich produktów toksyny nadal w nich pozostają. Oporne na: gotowanie, obróbkę technologiczną i przetwarzanie produktów Najczęściej mikotoksyny występują w produktach pochodzenia roślinnego, zwłaszcza zbożach, przetworach zbożowych, warzywach, orzechach i innych nasionach oleistych. Najczęściej toksyny produkują grzyby należące do rodzajów: Aspergillus, Penicillium i Fusarium. Aflatoksyna Aflatoksynę wytwarzają głównie grzyby należące do gatunków Aspergillus flavus, A. parasiticus oraz A. nominus. Mogą ją także produkować grzyby z rodzajów: Penicillium, Mucor i Rhizopus. Spośród ok. 20 zidentyfikowanych aflatoksyn jedynie 4 występują w produktach spożywczych (aflatoksyny B1, B2, G1 i G2). Aflatoksyny najczęściej spotyka się w żywności pochodzenia roślinnego tj. w orzechach, kukurydzy, nasionach roślin strączkowych, mące i pieczywie, świeżych owocach i warzywach, suszonych owocach, zbożach, ryżu, słodyczach, przyprawach. Pochodne aflatoksyn można znaleźć w mleku i jego przetworach (aflatoksyny M1 i M2).Wytwarzane są one w organizmie zwierząt karmionych skażoną paszą.

3 Aflatoksyna W badaniach przeprowadzanych w Indiach, na 380 próbek rozdrobnionych orzechów ziemnych, w 97% występowała aflatoksyna. W badaniach orzechów pistacjowych w Holandii z 29 próbek 59% stanowiły próbki zanieczyszczone aflatoksyną. Aflatoksyna Mutagen, teratogen. Aflatoksyny mogą wywoływać szereg chorób, w tym raka wątroby, chroniczne zapalenie wątroby, żółtaczkę oraz marskość wątroby. Aflatoksyna jest jednym z głównych czynników powodujących choroby nowotworowe wątroby (hepatokancerogen) u człowieka. Objawy kliniczne ze strony wątroby obserwuje się u osób spożywających spleśniałe orzeszki ziemne. Określone grupy populacji ze względu na rodzaj spożywanej żywności i warunki bytowania są bardziej narażone na zatrucie aflatoksynami. Mogą to być Indianie i plemienia Batu spożywający znaczne ilości orzeszków ziemnych, u tych ludzi często występuje marskość i rak wątroby. Patulina cechuje się bardzo dużą toksycznością. Najważniejszym gatunkiem, który ją wytwarza jest Penicillium expansum. Mniejsze zdolności wytwarzania patuliny mają także gatunki grzybów: Byssochlamys oraz Penicillium, Aspergillus. Neurotoksyczna, teratogenna, immunosupresyjna. Patulina najczęściej występuje na powierzchni jabłek i w sokach jabłkowych a także w przetworach owocowych, moszczach, miodzie, ryżu. Toksynę tą obserwuje się także na żywności przechowywanej w lodówce: żółty ser, mięso. W badaniach soku jabłkowego w Turcji 100% z 44 próbek zawierała patulinę. Zearalenon to mikotoksyna o działaniu estrogennym produkowana przez grzyby z gatunków: Fusarium graminearum, F.roseum, F.culmorum, F. crookwellense. Występuje przede wszystkim w zbożach oraz kukurydzy. Istnieją także przypuszczenia, że toksyna ta może występować w: piwie, orzechach włoskich i bananach. Może prowadzić do hiperestrogenizmu i bezpłodności u ssaków. Ustalono, że niskie dawki tej mikotoksyny wpływają pozytywnie na cykl przemian tworzących estrogeny w organizmie, a przez to może mieć działanie ochronne przeciwko nowotworzeniu.

4 Ochratoksyna to pochodna kumaryny. Rodzaje toksyny: A - rakotwórcza, uszkadza nerki, B, C. Ochratoksyny produkują grzyby należące do gatunków: Aspergillus ochraceus, Penicillium verrucosum. Nefrotoksyczna, mutagenna, teratogenna, immunosupresyjna. W badaniach Guzmán i wspł. spośród 120 próbek kawy, tylko w jednej nie stwierdzono obecności ochratoksyny A. Deoksyniwalenon to mikotoksyna wytwarzana przez grzyby z gatunków: Fusarium Deoksyniwalenon występuje zazwyczaj w zbożach: jęczmieniu, pszenicy a także w kukurydzy. Mikotoksyna ta w organizmie człowieka może wywołać zapalenie nabłonka jelita cienkiego i w nastepstwie biegunkę oraz anoreksję. Trichoteceny wykazują także działanie karcinogenne w stosunku do wątroby. Stwierdzono, że podanie dużych dawek DON skutkuje wymiotami, brakiem apetytu, utratą masy ciała i biegunką, nekrozą (gangreną) pewnych tkanek, jak np. ścianki żołądkowo-jelitowej, szpiku kostnego lub tkanki chłonnej. Trichoteceny 1h po ekspozycji Utrata wagi ciała Wymioty Zapalenie skóry Podrażnienie błon śluzowych Krwiste biegunki Rozległe krwotoki Fumonizyny produkowane są przez grzyby z gatunków Fusarium moniliforme i F.proliferatum. Hepatoksyczne, neurotoksyczne, nefrotoksyczne nowotwory przewodu pokarmowego - rak przełyku? W badaniach żywności dla dzieci 20% próbek zawierało fumonizyny. Wstrząs spadek ciśnienia, niewydolność krążenia Śmierć w ciągu 12h

5 Luteoskiryna to żółty barwnik dwuantrachinonowy rozpuszczalny w tłuszczu. Stwierdzono, że przy jej długotrwałym przyjmowaniu wywołuje raka wątroby. Wytwarzają ją grzyby należące do gatunku Penicillium islandicum. Toksyna ta występuje najczęściej w: żółtym ryżu, orzechach ziemnych, jęczmieniu, płatkach owsianych, sokach jabłkowym i winogronowym. Satratoksyny Alergie, zespół zmęczenia, objawy neurotoksyczne, infekcje dróg oddechowych, zaburzenia odporności Występują w podłożach o wysokiej zawartości celulozy, np.: trawy, zboża, materiały budowlane, papier, kurz) Produkowane przez Stachybotrys cinerea Pozostałe toksyczne metabolity Cytrynina, fumigatyna, sterigmatocystyna, kwas terreinowy, fuzarenon, sporofurazyna, kwas penicylinowy, kwas sekalonikowy, rubratoksyna A, B, rugulozyna, wirydikatyna, dikumarol Nefrotoksyczne, rakotwórcze, mutagenne, teratogenne, przeciwbakteryjne, cytotoksyczne, hepatokarcinogenne Grzyby pleśniowe wytwarzające mikotoksyny można uznać za istotne zagrożenie dla zdrowia publicznego, a nawet duże zagrożenie dla istnienia ludzkości. Prof. dr hab. M. Gajęcki w swoim wystąpieniu podczas Konferencji Jakość i bezpieczeństwo żywności wyzwania XXI wieku, wygłosił tezę, iż mikotoksyny można traktować jako czynniki broni biologicznej tuż obok innych toksyn białkowych, np.: botulinowej gronkowcowej. Mikotoksyny zarówno z produktów spożywczych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, są przecież bardzo łatwo dostępne a skutkom ich toksyczności trudno przeciwdziałać i ciężko leczyć. Mikotoksykozy są często przyczyną śmierci zakażonego organizmu. Dlatego teza wykorzystania mikotoksyn jako broni biologicznej jest realna.

6 Alergeny grzybicze 1873r. Charles Blackley jako pierwszy opisał alergię po inhalacji zarodnikami Penicillium (bezgłos, katar oskrzelowy) Alergenami są głównie w postaci konidialnej Dojrzałe zarodniki wywołują chorobę inwazyjną Martwe lub w stanie spoczynku oraz w małej ilości wywołują reakcję alergiczną Objawy alergii mogą być powiązane z istniejącą grzybicą często nie zdiagnozowaną Stanowią 10-30% czynników etiologicznych chorób alergicznych Bioareozol Grzyby rozwijające się w pomieszczeniach źle wentylowanych wydzielają substancje lotne, zapachowe: Hexanol, cyklohexan, benzen, proteazy, glikozydazy, komponenty białkowe, białka stresu oksydacyjnego. Najczęstszą przyczyna alergii wziewnej są grzyby: Alternaria, Cladosporium, Penicillium, Aspergillus, Mucor, Fusarium, Curvularia, Rhizopus Grzyby rozwijające się w pomieszczeniach klimatyzowanych - Choroba klimatyzacyjna (Sick building syndrome) Etiologia: grzyby Fusarium, Aspergillus, Penicillium, Pullularia wydzielają endotoksyny i 1-3beta-glukan Postacie alergii na zarodniki grzybów pleśniowych Wziewna Pokarmowa Kontaktowa (skórna) Odpowiedź na istniejące w organizmie ognisko zakażenia grzybiczego, często niezdiagnozowane Objawy: grypopodobne, infekcje górnych dróg oddechowych, zapalenie spojówek, zespół zmęczenia, bóle głowy, obniżona koncentracja umysłowa Alergiczny nieżyt nosa i zatok (grzybniak zatok, polipy nosa i zatok, zapalenie zatok), alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych Astma oskrzelowa na tle grzybiczym - 67% - Cladosporium Reakcje nadwrażliwości Typ I Cladosporium i Alternaria IgE zależna Typ II Reakcja na wielocukier mannan w ścianie komórkowej Candida i galaktomannan Aspergillus Zależna od przeciwciał IgM i IgG Typ III Zależna od przeciwciał IgG i IgM Powstaje w wyniku długotrwałego ekspozycji na zarodniki grzybów (zawodowe choroby dolnych dróg oddechowych: serowarzy, pracownicy winnic) Typ IV Zmiany skórne zjedzenie lub dotknięcie podstawczaka (maślak, czernidlak, piestrzenica) Pokrywka drożdżaki, pleśnie Penicillium, Aspergillus Ziarniniakowatość oskrzelowo-płucna, zapalenie pęcherzyków płucnych

7 Choroby zawodowe Alternaria płuco pracownika przemysłu drzewnego Cladosporium, Penicillium płuco pracownika przemysłu tytoniowego Botrytis płuco pracowników winnic Penicillium - płuco serowara Fusarium płuco farmera a także kolonizacja filtrów klimatyzacyjnych i urządzeń nawilżających Dziękuję za uwagę

Grzyby. Morfologia. Występowanie 2015-11-08. Wpływ grzybów na organizmy żywe Mikotoksyny grzybicze

Grzyby. Morfologia. Występowanie 2015-11-08. Wpływ grzybów na organizmy żywe Mikotoksyny grzybicze Grzyby Wpływ grzybów na organizmy żywe Mikotoksyny grzybicze Roślinopodobne Organizmy eukariotyczne Heterotroficzne Brak chlorofilu = brak fotosyntezy Jednokomórkowe, wielokomórkowe, dimorficzne Rozprzestrzeniają

Bardziej szczegółowo

mgr Katarzyna Piskorska Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej Warszawski Uniwersytet Medyczny

mgr Katarzyna Piskorska Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej Warszawski Uniwersytet Medyczny Podstawowe zasady diagnostyki zakażeń grzybiczych. Zakażenia grzybicze i zatrucia wywołane przez toksyny grzybicze. Metody wykrywania grzybów i ich toksyn w żywności. Pozytywne i negatywne skutki działalności

Bardziej szczegółowo

Możliwości ograniczania mikotoksyn

Możliwości ograniczania mikotoksyn Możliwości ograniczania mikotoksyn Prof. dr hab. Marek Korbas Zakład Mikologii Instytut Ochrony Roślin PIB Poznań Mikotoksyny są wytwarzane przez wiele różnych rodzajów grzybów, jednakże większość z nich

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYCZNE CECHY GRZYBÓW

CHARAKTERYSTYCZNE CECHY GRZYBÓW CHARAKTERYSTYCZNE CECHY GRZYBÓW - Chityna i chitozan w ścianie komórkowej - Glikogen materiał zapasowy - Brak chlorofilu - Odżywianie na zasadzie osmotrofii pierwotnej (heterotrofia) - Ciało w postaci

Bardziej szczegółowo

Choroby grzybicze. Ewelina Farian

Choroby grzybicze. Ewelina Farian Choroby grzybicze Ewelina Farian Choroby grzybicze Grzybice to grupa chorób wywoływanych przez grzyby chorobotwórcze: dermatofity drożdżaki grzyby drożdżopodobne grzyby pleśniowe. Można je podzielić na:

Bardziej szczegółowo

ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU MIKOTOKSYN ROŚLINY ROLNICZE

ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU MIKOTOKSYN ROŚLINY ROLNICZE ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU MIKOTOKSYN ROŚLINY ROLNICZE Ekspertyza pod redakcją: prof. dr. hab. Marka Korbasa i dr inż. Joanny Horoszkiewicz-Janka, Instytut Ochrony Roślin - PIB Metabolity grzybów nazywa

Bardziej szczegółowo

BADANIA FIZYKOCHEMICZNE ŻYWNOŚCI

BADANIA FIZYKOCHEMICZNE ŻYWNOŚCI BADANIA FIZYKOCHEMICZNE ŻYWNOŚCI Kierownik Pracowni Badań Fizykochemicznych Żywności - dr n. o zdr. inż. Iwona Szymala tel: (32) 351 23 43; e-mail: dl-zc@wsse.katowice.pl Kierownik Pracowni Chromatografii

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1. PODSTAWY TOWAROZNAWSTWA 11 WSTĘP 9

SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1. PODSTAWY TOWAROZNAWSTWA 11 WSTĘP 9 SPIS TREŚCI WSTĘP 9 ROZDZIAŁ 1. PODSTAWY TOWAROZNAWSTWA 11 1. Podstawy towaroznawstwa 13 1.1. Zakres towaroznawstwa 13 1.2. Klasyf ikacja towarów 15 1.3. Kryteria podziału towarów (PKWiU) 15 1.4. Normalizacja

Bardziej szczegółowo

Metoda badawcza/ dokumenty odniesienia. Pracownia Chemiczna Żywności i Żywienia

Metoda badawcza/ dokumenty odniesienia. Pracownia Chemiczna Żywności i Żywienia Pracownia Chemiczna Żywności i Żywienia Metale 1. arsen Wydawnictwa Metodyczne PZH - 2005 metoda absorpcyjnej spektrometrii atomowej z generowaniem wodorków (HGAAS) 0,01 5,00 mg/kg w zakresie 0,02 5,00

Bardziej szczegółowo

Rola poszczególnych składników pokarmowych

Rola poszczególnych składników pokarmowych Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.

Bardziej szczegółowo

ŻYWNOŚĆ TWÓJ CUDOWNY LEK

ŻYWNOŚĆ TWÓJ CUDOWNY LEK ŻYWNOŚĆ TWÓJ CUDOWNY LEK Nasz organizm jest wspaniale działającym samoregulującym się systemem Czynniki zewnętrzne: Pożywienie Gazy oddechowe Informacja NASZE ZDROWIE W DUŻEJ MIERZE ZALEŻY OD TEGO CO I

Bardziej szczegółowo

5. Surowce, dodatki do żywności i materiały pomocnicze

5. Surowce, dodatki do żywności i materiały pomocnicze spis treści 3 Wstęp... 8 1. Żywność 1.1. Podstawowe definicje związane z żywnością... 9 1.2. Klasyfikacja żywności... 11 2. Przechowywanie i utrwalanie żywności 2.1. Zasady przechowywania żywności... 13

Bardziej szczegółowo

Ocena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy

Ocena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy Ocena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy Andrzej Drozd Toruń, 30 listopada 2016 r. 1 Gospodarka Ukrainy na tle gospodarki Polski Wyszczególnienie Ukraina Polska 2012 2015 2015 Ludność

Bardziej szczegółowo

Talerz zdrowia skuteczne

Talerz zdrowia skuteczne Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia

Bardziej szczegółowo

Spis treści SPIS TREŚCI

Spis treści SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI Rozdział 1. Wiadomości wstępne 9 1.1. Czym zajmuje się technologia gastronomiczna z towaroznawstwem? 10 1.2. Pracownia technologii gastronomicznej 11 1.2.1. Regulamin pracowni 12 1.2.2. Organizacja

Bardziej szczegółowo

Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia

Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia Niedożywienie może występować u osób z nadwagą (powyżej 120% masy należnej) niedowagą (poniżej 80%

Bardziej szczegółowo

10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA

10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie

Bardziej szczegółowo

PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW

PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego

Bardziej szczegółowo

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia

Bardziej szczegółowo

Mikrobiologia II rok Towaroznawstwo i Dietetyka. Ćwiczenie 7

Mikrobiologia II rok Towaroznawstwo i Dietetyka. Ćwiczenie 7 Część teoretyczna: Mikrobiologia II rok Towaroznawstwo i Dietetyka Ćwiczenie 7 I. GRZYBY STRZĘPKOWE (KRÓLESTWO: Fungi) A. Sprzężniaki (Zygomycota) cechy charakterystyczne: - grzybnia wielojądrowa, - brak

Bardziej szczegółowo

Szczegółowe plany specjalizacji na studiach niestacjonarnych II stopnia

Szczegółowe plany specjalizacji na studiach niestacjonarnych II stopnia Szczegółowe plany specjalizacji na studiach niestacjonarnych II stopnia Kierunek studiów: Technologia żywności i żywienie człowieka Specjalność: Technologia żywności Specjalizacja : ANALIZY I OCENY JAKOŚCI

Bardziej szczegółowo

TECHNOLOGIA GASTRONOMICZNA Z OBSŁUGĄ KONSUMENTA CZ. 2. Danuta Górecka, Halina Limanówka, Ewa Superczyńska, Melania Żylińska-Kaczmarek

TECHNOLOGIA GASTRONOMICZNA Z OBSŁUGĄ KONSUMENTA CZ. 2. Danuta Górecka, Halina Limanówka, Ewa Superczyńska, Melania Żylińska-Kaczmarek TECHNOLOGIA GASTRONOMICZNA Z OBSŁUGĄ KONSUMENTA CZ. 2 Danuta Górecka, Halina Limanówka, Ewa Superczyńska, Melania Żylińska-Kaczmarek SPIS TREŚCI Rozdział 1. Podstawowe wiadomości o produktach spożywczych

Bardziej szczegółowo

Ocena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy

Ocena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy Ocena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy mgr Mirosława Tereszczuk Warszawa, 25 listopada 2016 r. 1 Gospodarka Ukrainy na tle gospodarki Wyszczególnienie Polski Ukraina Polska 2012 2015

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1179

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1179 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1179 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 7 Data wydania: 24 kwietnia 2014 r. Nazwa i adres NUSCANA

Bardziej szczegółowo

Zagrożenia mikrobiologiczne płynące z wykorzystywania zielonej energii

Zagrożenia mikrobiologiczne płynące z wykorzystywania zielonej energii Zagrożenia mikrobiologiczne płynące z wykorzystywania zielonej energii Małgorzata Gołofit-Szymczak Pracownia Zagrożeń Biologicznych, Zakład Zagrożeń Chemicznych, Pyłowych i Biologicznych, Centralny Instytut

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 28 sierpnia 2015 r. Poz. 1256 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do

Bardziej szczegółowo

8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185

8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185 SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wiadomości wstępne 9

SPIS TREŚCI. Wiadomości wstępne 9 Wiadomości wstępne 9 Rozdział 1. Zapewnianie bezpieczeństwa żywności 11 1.1. Prawo żywnościowe 12 1.2. Normalizacja i normy 18 1.3. Systemy zapewniania bezpieczeństwa zdrowotnego żywności 20 1.3.1. Wiadomości

Bardziej szczegółowo

ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r

ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także

Bardziej szczegółowo

Zdrowe odżywianie - sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia.

Zdrowe odżywianie - sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia. Łukasz Sujecki IIIA Zdrowe odżywianie - sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia. Piramida zdrowego Odżywiania Pyyyszne mięsko

Bardziej szczegółowo

Mikotoksyny w paszach sposoby na minimalizację ich toksyczności

Mikotoksyny w paszach sposoby na minimalizację ich toksyczności Mikotoksyny w paszach sposoby na minimalizację ich toksyczności Autor: prof. dr hab. Bogdan Szostak Data: 18 września 2017 18Czynnikiem, który może być odpowiedzialny za problemy w rozrodzie, pogorszenie

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1 Grupy środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagania, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci

Bardziej szczegółowo

SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku

SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie

Bardziej szczegółowo

II. Analiza sensoryczna w ocenie jakości produktów spożywczych

II. Analiza sensoryczna w ocenie jakości produktów spożywczych SPIS TREŚCI Wprowadzenie 11 I. Jakość żywności, systemy zarządzania jakością i klasyfikacja żywności 13 1. Wstęp 13 2. Określenia jakości 14 3. Systemy zapewniające prawidłową jakość produktów spożywczych

Bardziej szczegółowo

Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna

Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna Prof. Dr hab. Ewa Solarska Pracownia Żywności Ekologicznej Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Konferencja naukowa

Bardziej szczegółowo

ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka

ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,

Bardziej szczegółowo

MIĘSO, WĘDLINY, RYBY, JAJKA I NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH W DIECIE DZIECKA

MIĘSO, WĘDLINY, RYBY, JAJKA I NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH W DIECIE DZIECKA MIĘSO, WĘDLINY, RYBY, JAJKA I NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH W DIECIE DZIECKA Wartość odżywcza Żywność z tej grupy należy do grupy produktów białkowych. Białko mięsa, ryb i jaj charakteryzuje sie dużą wartością

Bardziej szczegółowo

Autorki: Asia Pieczyńska Anna Parus Angelika Kolbertowicz Patrycja Banaś

Autorki: Asia Pieczyńska Anna Parus Angelika Kolbertowicz Patrycja Banaś Autorki: Asia Pieczyńska Anna Parus Angelika Kolbertowicz Patrycja Banaś Substancja bezpieczna Zalecana ostrożność Lepiej uważać Dodaje się ją do wyrobów cukierniczych, przetworów owocowych. Zapobiega

Bardziej szczegółowo

ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE

ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE RACJONALNIE = ZDROWO Zdrowa dieta jest jednym z najważniejszych elementów umożliwiających optymalny wzrost, rozwój i zdrowie. Ma przez to wpływ na fizyczną i umysłową

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI 1. ZAKRES, ROZWÓJ I ZNACZENIE CHEMII ŻYWNOŚCI 11

SPIS TREŚCI 1. ZAKRES, ROZWÓJ I ZNACZENIE CHEMII ŻYWNOŚCI 11 SPIS TREŚCI PRZEDMOWA 9 1. ZAKRES, ROZWÓJ I ZNACZENIE CHEMII ŻYWNOŚCI 11 1.1. Zakres chemii żywności 11 1.2. Zarys rozwoju 12 1.2.1. Początki wiedzy o żywności 12 1.2.2. Zaczątki chemii żywności 13 1.2.3.

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 22 kwietnia 2005 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 22 kwietnia 2005 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 28 sierpnia 2015 r. Poz. 1256 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA1) z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży

Bardziej szczegółowo

10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych

10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych 10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Potrawy typu fast food a żywność przygotowywana w domu. Cele: uświadomienie różnic pomiędzy daniami typu fast food a żywnością przygotowywaną

Bardziej szczegółowo

Wtórna nietolerancja laktozy, inaczej zwana jest odwracalną lub czasową. Więcej na temat tego, dlaczego wtórna nietolerancja laktozy rozwija się u

Wtórna nietolerancja laktozy, inaczej zwana jest odwracalną lub czasową. Więcej na temat tego, dlaczego wtórna nietolerancja laktozy rozwija się u Wtórna nietolerancja laktozy, inaczej zwana jest odwracalną lub czasową. Więcej na temat tego, dlaczego wtórna nietolerancja laktozy rozwija się u chorych onkologicznie w dalszej części prezentacji. 1

Bardziej szczegółowo

Piramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS

Piramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Piramida Żywienia Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Zasady zdrowego żywienia 1. Dbaj o różnorodnośd spożywanych produktów. 2. Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej.

Bardziej szczegółowo

dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć?

dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć? dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć? Do prawidłowego rozwoju, dobrego stanu zdrowia, odpowiedniej sprawności fizycznej i umysłowej powinnyśmy codziennie spożywać określoną

Bardziej szczegółowo

TOWAR JAKO PRZEDMIOT HANDLU

TOWAR JAKO PRZEDMIOT HANDLU 1 Plan zajęć dydaktycznych dla klasy I na rok szkolny. TOWAR JAKO PRZEDMIOT HANDLU Kwalifikacja A.18 Prowadzenie sprzedaży Zawód: technik handlowiec 522305, technik księgarstwa 522306, sprzedawca 522301

Bardziej szczegółowo

Zapraszamy do oglądania

Zapraszamy do oglądania Zapraszamy do oglądania 1.Odżywiaj się regularnie Należy spożywać przynajmniej 3 podstawowe posiłki dziennie (śniadanie, obiad, kolacja), a jeszcze zdrowiej będzie dołączyć dwie przekąski (II śniadanie

Bardziej szczegółowo

wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 17 maja 2016 r.

wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 17 maja 2016 r. ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1179 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 17 maja 2016 r. Nazwa i adres NUSCANA BIOTECHNIKA

Bardziej szczegółowo

STRES Leczenie żywieniowe w chorobie Hashimoto

STRES Leczenie żywieniowe w chorobie Hashimoto STRES Leczenie żywieniowe w chorobie Ile waży szklanka wody? Stres Przewlekły stres osłabia układ odpornościowy i zaostrza objawy chorób z autoagresji STRES KORTYZOL INSULINOOP. GŁÓD WAGA DEPRESJA WŁOSY

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI PRZEDMOWA 11 1. WITAMINY 13 2. TŁUSZCZ MLECZNY: STRUKTURA, SKŁAD I WŁAŚCIWOŚCI PROZDROWOTNE 39

SPIS TREŚCI PRZEDMOWA 11 1. WITAMINY 13 2. TŁUSZCZ MLECZNY: STRUKTURA, SKŁAD I WŁAŚCIWOŚCI PROZDROWOTNE 39 PRZEDMOWA 11 1. WITAMINY 13 1.1. Charakterystyka ogólna i podział.......................... 13 1.2. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach....................... 16 1.2.1. Witamina A......................................

Bardziej szczegółowo

Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS

Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS 1 Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS Profil : Zawodowy Stopień studiów: I Kierunek studiów: Turystyka i Rekreacja Specjalność: Semestr: Forma studiów: II stacjonarne/niestacjonarne

Bardziej szczegółowo

Zanieczyszczenia chemiczne

Zanieczyszczenia chemiczne Zanieczyszczenia chemiczne Zanieczyszczenia w środkach spożywczych Podstawa prawna: Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych

Bardziej szczegółowo

Wpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych

Wpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych Wpływ alkoholu na ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych Badania epidemiologiczne i eksperymentalne nie budzą wątpliwości spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko rozwoju wielu nowotworów złośliwych, zwłaszcza

Bardziej szczegółowo

Częstotliwość występowania tej choroby to 1: żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie.

Częstotliwość występowania tej choroby to 1: żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie. GALAKTOZEMIA Częstotliwość występowania tej choroby to 1:60 000 żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie. galaktoza - cukier prosty (razem z glukozą i fruktozą wchłaniany w przewodzie pokarmowym),

Bardziej szczegółowo

Podstawowe składniki odżywcze i ich rola dla organizmu człowieka ZAPRASZAMY

Podstawowe składniki odżywcze i ich rola dla organizmu człowieka ZAPRASZAMY Podstawowe składniki odżywcze i ich rola dla organizmu człowieka ZAPRASZAMY Czym są składniki odżywcze Składniki odżywcze substancje chemiczne dostarczane do organizmu przez pokarm, który dostaje się do

Bardziej szczegółowo

ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3

ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3 1 ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3 Uniwersytet Medyczny w Łodzi DIETA DZIECKA POWINNA BYĆ: Urozmaicona pod względem doboru produktów spożywczych, Uregulowana pod względem częstości i pory spożywania posiłków,

Bardziej szczegółowo

RACJONALNE ŻYWIENIE. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów. 2007 r.

RACJONALNE ŻYWIENIE. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów. 2007 r. RACJONALNE ŻYWIENIE Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów 2007 r. RACJONALNE ŻYWIENIE Polega na systematycznym dostarczaniu do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach i proporcjach

Bardziej szczegółowo

JADŁOSPIS. Data Zupa Drugie danie Napoje i Deser. Makaron pod pierzynką z musem truskawkowym 320g

JADŁOSPIS. Data Zupa Drugie danie Napoje i Deser. Makaron pod pierzynką z musem truskawkowym 320g 30.11.2015 Żurek Makaron pod pierzynką z musem truskawkowym 320g 01.12.2015 02.12.2015 03.12.2015 04.12.2015 1,3,4,7,9 z drobnym makaronem Jarzynowa Barszcz biały Ryżanka Kotlet schabowy 110g Sałata z

Bardziej szczegółowo

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY. 26.10.2015r.

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY. 26.10.2015r. ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY 26.10.2015r. ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY Żywienie, szczególnie zbiorowe, nie powinno być realizowane w sposób doraźny. Jest to istotny problem

Bardziej szczegółowo

JADŁOSPIS. Kotlet mielony (z pieca) 120g Ziemniaki 160g Surówka z czerwonej kapusty 80g Kalafior gotowany 90g

JADŁOSPIS. Kotlet mielony (z pieca) 120g Ziemniaki 160g Surówka z czerwonej kapusty 80g Kalafior gotowany 90g 06.01.2016 07.01.2016 08.01.2016 Rosół Grochówka Kotlet mielony (z pieca) 120g Ziemniaki 160g Surówka z czerwonej kapusty 80g Kalafior gotowany 90g Sola panierowana (z pieca) 110g Surówka z kapusty kiszonej

Bardziej szczegółowo

Zawartość. Wstęp I. TECHNOLOGIA PRZETWÓRSTWA OWOCÓW I WARZYW. 1. Półprodukty owocowe i warzywne Marta Mitek Wprowadzenie

Zawartość. Wstęp I. TECHNOLOGIA PRZETWÓRSTWA OWOCÓW I WARZYW. 1. Półprodukty owocowe i warzywne Marta Mitek Wprowadzenie Zawartość 141116 Wstęp I. TECHNOLOGIA PRZETWÓRSTWA OWOCÓW I WARZYW 1. Półprodukty owocowe i warzywne Marta Mitek 1.1. Wprowadzenie 1.2. Technologia produkcji pulp 1.3. Technologia produkcji wsadów owocowych

Bardziej szczegółowo

TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 2 TECHNOLOGIE KIERUNKOWE TOM 1

TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 2 TECHNOLOGIE KIERUNKOWE TOM 1 TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 2 TECHNOLOGIE KIERUNKOWE TOM 1 Praca zbiorowa pod red. Ewy Czarnieckiej-Skubina SPIS TREŚCI Rozdział 1. Przetwórstwo zbożowe 1.1. Asortyment przetwórstwa zbożowego 1.2. Surowce

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ ZAJĘĆ LEKCJI PRZYRODY

SCENARIUSZ ZAJĘĆ LEKCJI PRZYRODY SCENARIUSZ ZAJĘĆ LEKCJI PRZYRODY Hasło: Czynności życiowe człowieka. Czym się odżywiamy? Temat: Składniki odżywcze i ich znaczenie dla organizmu. Cele: 1. Poziom wiadomości - uczeń - zna podstawowe składniki

Bardziej szczegółowo

Temat: Higiena i choroby układu oddechowego.

Temat: Higiena i choroby układu oddechowego. Temat: Higiena i choroby układu oddechowego. 1. Sprawność układu oddechowego - ważnym czynnikiem zdrowotnym. a) zanieczyszczenia powietrza Pyły miedzi, aluminium, żelaza, ołowiu, piaskowe, węglowe, azbestowe,

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA

SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA CELE: 1. Zapoznanie dzieci z Piramidą Zdrowia pożądanym modelem zdrowego odżywiania. 2. Zapoznanie dzieci z produktami ważnymi w ich diecie. 3. Podjęcie

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1179

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1179 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1179 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 8 Data wydania: 30 stycznia 2015 r. Nazwa i adres NUSCANA

Bardziej szczegółowo

Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie

Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie Doktorze Zdrówko, co to znaczy być zdrowym? Być zdrowym, to nie tylko nie chorować, ale też czuć się dobrze, być radosnym i sprawnym fizycznie. Czy wiesz, co pomaga

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

PRZEDMIOTY PODSTAWOWE PRZEDMIOTY PODSTAWOWE Anatomia człowieka 1. Które z białek występujących w organizmie człowieka odpowiedzialne są za kurczliwość mięśni? 2. Co to są neurony i w jaki sposób stykają się między sobą i efektorami?

Bardziej szczegółowo

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej

Bardziej szczegółowo

DIETA ŻŁOBKOWA Komponowanie posiłków zgodnie z obowiązującymi normami

DIETA ŻŁOBKOWA Komponowanie posiłków zgodnie z obowiązującymi normami DIETA ŻŁOBKOWA Komponowanie posiłków zgodnie z obowiązującymi normami Dorota Sokół www.przewodnikzywienia.pl dorota@przewodnikzywienia.pl T: 511 764 699 Zmiany w żywieniu żłobkowym Ustawa z dnia 4.02.2011

Bardziej szczegółowo

I. Wiadomości podstawowe

I. Wiadomości podstawowe SPIS TREŚCI 3 Od Redakcji.... 9 I. Wiadomości podstawowe 1 Żywność i jej bezpieczeństwo... 12 1.1. Podstawowe definicje związane z żywnością... 12 1.2. Klasyfikacja żywności... 14 1.3. Dodatki i materiały

Bardziej szczegółowo

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA. Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA. Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku Nadwaga i otyłość - najważniejszy problem zdrowia publicznego. Istnieje ok. 80 chorób powstających na tle wadliwego

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA

WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (ZBiJŻ) Ćwiczenie nr

Bardziej szczegółowo

Nauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS

Nauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS Nauczycielski plan dydaktyczny Produkcja zwierzęca Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012 Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS 2005.02.03 Prowadzący mgr inż. Alicja Adamska Moduł, dział, Temat: Lp. Zakres

Bardziej szczegółowo

ROZDZIAŁ 1. ASORTYMENT TOWAROWY 11

ROZDZIAŁ 1. ASORTYMENT TOWAROWY 11 Spis treści WSTĘP 9 ROZDZIAŁ 1. ASORTYMENT TOWAROWY 11 1.1. Podstawowe pojęcia towaroznawstwa 12 1.2. Towar 14 1.2.1. Podział towaroznawstwa 14 1.2.2. Przydatność wiedzy o towarach w pracy w handlu 15

Bardziej szczegółowo

2. Budowa i podstawowy skład surowców oraz produktów żywnościowych Robert Tylingo 9

2. Budowa i podstawowy skład surowców oraz produktów żywnościowych Robert Tylingo 9 Spis treści Przedmowa XI 1. Zakres i rola chemii żywności Zdzisław E. Sikorski 1 1.1. Zakres i rozwój chemii żywności 3 1.2. Rola chemii żywności w gospodarce żywnościowej 3 1.2.1. Priorytety 3 1.2.2.

Bardziej szczegółowo

GRZYBY PLEŚNIOWE W MIKROŚRODOWISKU MIESZKALNYM CZŁOWIEKA

GRZYBY PLEŚNIOWE W MIKROŚRODOWISKU MIESZKALNYM CZŁOWIEKA GRZYBY PLEŚNIOWE W MIKROŚRODOWISKU MIESZKALNYM CZŁOWIEKA Opracowanie: dr inż. Jan Antoni Rubin Politechnika Śląska, Gliwice PSMB, Wrocław Gliwice, 21-22 czerwca 2017r. 1 MYKOLOGIA BUDOWLANA to dział budownictwa,

Bardziej szczegółowo

ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH

ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH Dr inż. Anna Tokarska Dział Żywienia Świętokrzyskie Centrum Onkologii Obserwowane trendy w żywieniu w ostatnim czasie wskazują, że na wskaźniki zachorowalności

Bardziej szczegółowo

2011-03-17. Woda. Rola wody. Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia?

2011-03-17. Woda. Rola wody. Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia? Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia? A. Jarosz Woda głównym składnikiem ciała i podstawowym składnikiem pożywienia stanowi 50 80 %masy ciała zasoby wodne organizmu muszą być stale

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA

SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA CELE: 1. Zapoznanie dzieci z Piramidą Zdrowia pożądanym modelem zdrowego odżywiania. 2. Zapoznanie dzieci z produktami ważnymi w ich diecie. 3. Podjęcie

Bardziej szczegółowo

dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Wszechnica żywieniowa Warszawa, 21 października 2015 r.

dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Wszechnica żywieniowa Warszawa, 21 października 2015 r. Rozporządzenie Ministra Zdrowia dotyczące żywienia w stołówkach i asortymentu w sklepikach szkolnych szansą na poprawę sposobu żywienia i stanu zdrowia dzieci i młodzieży. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak

Bardziej szczegółowo

ANKIETA ŻYWIENIOWA ...

ANKIETA ŻYWIENIOWA ... ANKIETA ŻYWIENIOWA IMIĘ... NAZWISKO Zdiagnozowane schorzenia lub dolegliwości: Występujące alergie pokarmowe:...... 1. Od jakiego czasu towarzyszy Pani/Panu otyłość i choroba..? 2. Czy były kiedyś próby

Bardziej szczegółowo

Cukry właściwości i funkcje

Cukry właściwości i funkcje Cukry właściwości i funkcje Miejsce cukrów wśród innych składników chemicznych Cukry Z cukrem mamy do czynienia bardzo często - kiedy sięgamy po białe kryształy z cukiernicy. Większość z nas nie uświadamia

Bardziej szczegółowo

DIETA PO RESEKCJI TRZUSTKI

DIETA PO RESEKCJI TRZUSTKI DIETA PO RESEKCJI TRZUSTKI Opracowała: Dr n. med. Dorota Waśko-Czopnik specjalista chorób wewnętrznych, dietetyk Leczenie operacyjne polegające na całkowitym usunięciu trzustki, niekiedy wraz z sąsiadującymi

Bardziej szczegółowo

Co to jest FERMENTACJA?

Co to jest FERMENTACJA? Co to jest FERMENTACJA? FERMENTACJA - rozkład niektórych monosacharydów, np. glukozy, pod wpływem enzymów wydzielanych przez drożdże lub bakterie. czyli tzw. biokatalizatorów. Enzymy (biokatalizatory)

Bardziej szczegółowo

OCENA ZAWARTOŚCI MIKOTOKSYN W WYBRANYCH PRODUKTACH SPOŻYWCZYCH

OCENA ZAWARTOŚCI MIKOTOKSYN W WYBRANYCH PRODUKTACH SPOŻYWCZYCH ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2007, 3 (52), 139 146 PIOTR POKRZYWA, EWA CIEŚLIK, KINGA TOPOLSKA OCENA ZAWARTOŚCI MIKOTOKSYN W WYBRANYCH PRODUKTACH SPOŻYWCZYCH S t r e s z c z e n i e Celem niniejszej

Bardziej szczegółowo

1 TŻ technologia gastronomiczna z towaroznawstwem

1 TŻ technologia gastronomiczna z towaroznawstwem 1 TŻ technologia gastronomiczna z towaroznawstwem Moduł - dział -temat L.p. Zakres treści Zapoznanie z PSO Kryteriami egzaminu zawodowego 1 Procesy technologiczne w produkcji potraw. Cele i zadania przedmiotu

Bardziej szczegółowo

TESTY DO WYKRYWANIA MIKOTOKSYN

TESTY DO WYKRYWANIA MIKOTOKSYN TESTY DO WYKRYWANIA MIKOTOKSYN AFLATOKSYNA OGÓŁEM TOKSYNA NAZWA PRODUKTU OPIS KOD OPAKOWANIE CENA KATALOGOWA PLN Netto TESTY W TECHNICE KASETKOWEJ LFD AFLATOKSYNA B1 Aflatoksin B1 szybki test ilościowy

Bardziej szczegółowo

Wybrane zagadnienia z mikologii lekarskiej. dr n. med. Robert Kuthan

Wybrane zagadnienia z mikologii lekarskiej. dr n. med. Robert Kuthan Wybrane zagadnienia z mikologii lekarskiej dr n. med. Robert Kuthan epidemiolog, diagnosta laboratoryjny http://www.pfdb.net/photo/mirhendi_h/box020909/standard/a_flavus_s.jpg Metody badań w rutynowej

Bardziej szczegółowo

3 MAJA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ASTMY I ALERGII

3 MAJA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ASTMY I ALERGII 3 MAJA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ASTMY I ALERGII Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, charakteryzującą się nawracającymi atakami duszności, kaszlu i świszczącego oddechu, których częstotliwość

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA GDAŃSKA Wydział Mechaniczny

POLITECHNIKA GDAŃSKA Wydział Mechaniczny POLITECHNIKA GDAŃSKA Wydział Mechaniczny Katedra Energetyki i Aparatury Przemysłowej Seminarium: WSPÓŁCZESNE TECHNIKI ZAMRAŻANIA Temat: Psucie się żywności nieutrwalonej Prowadzący pracę: doc. dr inż.

Bardziej szczegółowo

DIETA LUDZI PIERWOTNYCH CZYLI KILKA SŁÓW O PALEO

DIETA LUDZI PIERWOTNYCH CZYLI KILKA SŁÓW O PALEO DIETA LUDZI PIERWOTNYCH CZYLI KILKA SŁÓW O PALEO Dieta Paleo może być nie lada wyzwaniem dla większości Polaków lubujących się w potrawach mącznych jak pierogi czy naleśniki. Mimo to, coraz więcej osób

Bardziej szczegółowo

Rodzaje autoprzeciwciał, sposoby ich wykrywania, znaczenie w ustaleniu diagnozy i monitorowaniu. Objawy związane z mechanizmami uszkodzenia.

Rodzaje autoprzeciwciał, sposoby ich wykrywania, znaczenie w ustaleniu diagnozy i monitorowaniu. Objawy związane z mechanizmami uszkodzenia. Zakres zagadnień do poszczególnych tematów zajęć I Choroby układowe tkanki łącznej 1. Toczeń rumieniowaty układowy 2. Reumatoidalne zapalenie stawów 3. Twardzina układowa 4. Zapalenie wielomięśniowe/zapalenie

Bardziej szczegółowo

Listerioza. Teresa Kłapeć

Listerioza. Teresa Kłapeć Listerioza Teresa Kłapeć Listerioza Jest to choroba zakaźna ludzi i zwierząt (zoonoza), wielopostaciowa, wykryta po raz pierwszy u człowieka w 1939 roku w Danii. Czynnikiem etiologicznym objawów chorobowych

Bardziej szczegółowo

Indywidualny skrócony wynik

Indywidualny skrócony wynik Indywidualny skrócony wynik Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej 60-129 Poznań, ul. Sielska 10 Tel.: 061 862 63 15 www.instytut-mikroekologii.pl Strona 1 IMIĘ I NAZWISKO Numer badania : Data urodzenia

Bardziej szczegółowo

Jesteśmy tym czym oddychamy?

Jesteśmy tym czym oddychamy? Jesteśmy tym czym oddychamy? Jak działają płuca Najczęstsze choroby płuc Dr med. Piotr Dąbrowiecki Wojskowy Instytut Medyczny Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę Alergię i POCHP ANATOMIA UKŁADU

Bardziej szczegółowo

Biologiczne zanieczyszczenia żywności. Mikotoksyny

Biologiczne zanieczyszczenia żywności. Mikotoksyny Zeszyty Naukowe nr 781 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2008 Katedra Towaroznawstwa Żywności Biologiczne zanieczyszczenia żywności. Mikotoksyny 1. Wprowadzenie Postępująca chemizacja środowiska naturalnego

Bardziej szczegółowo

MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA

MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA Na czym polega zdrowy styl życia? ZDROWY STYL ŻYCIA Prawidłowe odżywianie Aktywność

Bardziej szczegółowo