organizacje związkowe (NSZZ Solidarność, FZZ i OPZZ) udziału w pracach Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych. Związki zawodowe uzasadniały

Transkrypt

1 Wpływ strony pracodawców na projekt ustawy o Radzie Dialogu Społecznego, zakres projektowanych zmian prawnych dotyczących funkcjonowania dialogu społecznego, dialog strony pracodawców ze związkami zawodowymi Wstęp Przedmiotowa analiza traktuje o aktualnych pracach legislacyjnych nad nową regulacją dotyczącą dialogu społecznego w Polsce, czyli ustawą o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego. Ten akt prawny zastąpi obecną Ustawę z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych oraz wojewódzkich komisjach dialogu społecznego. Poniższy materiał zawiera także wyjaśnienie kontekstu związanego z planowanymi zmianami prawnymi oraz opis działań podejmowanych przez reprezentatywne organizacje partnerów społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu strony pracodawców na projektowaną ustawę. Niniejsza analiza obejmuje również prezentację najważniejszych rozwiązań prawnych przewidzianych w nowej regulacji dotyczącej funkcjonowania dialogu społecznego. Ponadto w materiale przedstawiony został dialog organizacji pracodawców ze związkami zawodowymi zarówno ten prowadzony na poziomie centralnym w związku z negocjacjami projektu nowej ustawy, ale także sytuacja w regionach, uwzględniająca działalność wojewódzkich komisji dialogu społecznego. Wpływ strony pracodawców na projekt ustawy o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego Opisując prace legislacyjne nad projektem nowej ustawy regulującej kwestie związane z dialogiem społecznym, należy w pierwszej kolejności wyjaśnić przyczynę ich podjęcia. Bez wątpienia główną determinantą było zawieszenie 26 czerwca 2013 r. przez reprezentatywne 1

2 organizacje związkowe (NSZZ Solidarność, FZZ i OPZZ) udziału w pracach Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych. Związki zawodowe uzasadniały swoją decyzję tym, że strona rządowa nie zrealizowała ich postulatów dotyczących, w szczególności wycofania reformy podwyższającej wiek emerytalny oraz nowelizacji wprowadzającej tzw. elastyczny czas pracy. Tym samy uznały, że prowadzony dotychczas dialog miał charakter fasadowy i dlatego postanowiły go przerwać. Nie bez znaczenia była również coraz powszechniejsza krytyka funkcjonowania samej Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych, jako instytucji pozbawionej kompetencji decyzyjnych. Warto także podkreślić to, że strona pracodawców (reprezentatywne organizacje pracodawców: Pracodawcy RP, Konfederacja Lewiatan, ZRP i BCC) wielokrotnie apelowała do central związkowych o powrót do stołu rozmów na forum Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych. Trzeba również zauważyć, iż organizacje pracodawców nigdy od tego stołu nie odeszły pracowały w Komisji, jej zespołach problemowych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego pomimo nieobecności związków. Był to wyraz ich przekonania o tym, że dialog społeczny stanowi podstawę państwa demokratycznego oraz sam w sobie jest wartością, nawet jeśli jego instytucje nie działają w sposób prawidłowy. Pracodawcy mieli wówczas świadomość tego, że impas dialogu jest szkodliwy i niebezpieczny, zarówno dla gospodarki, jak i dla rynku pracy. Stracony czas można było przecież przeznaczyć na konstruktywną dyskusję nad ważnymi dla kraju problemami społeczno-gospodarczymi. Zawieszając swój udział w Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych centrale związkowe przystąpiły jednocześnie do prac nad nową formułą dialogu społecznego, której pierwsze założenia zostały zaprezentowane podczas spotkania partnerów społecznych z Prezydentem RP Bronisławem Komorowskim 30 października 2013 r. Organizacjom pracodawców udało się wypracować wspólne stanowisko wobec tych propozycji. Jednocześnie podjęły one negocjacje nad własnym projektem zmiany obowiązujących przepisów. Początkowo obie strony pracowały samodzielnie, ale w październiku 2014 r. intensywną działalność rozpoczął zespół roboczy złożony z ekspertów pracodawców oraz związków zawodowych. Negocjacje nad nową formułą dialogu społecznego, prowadzone przez reprezentatywne organizacje pracodawców oraz centrale związkowe, były trudne i trwały przez ponad rok. Obie strony były jednak zgodne co do tego, że obecna instytucja dialogu 2

3 społecznego wymaga przeformułowania. Miały one również wspólny cel wzmocnienie kompetencji przysługujących partnerom społecznym i organowi dialogu. Były przekonane o tym, że zmiany te podniosłyby rangę ogólnokrajowej instytucji dialogu społecznego. Istotną rolę w pracach nad projektem nowej ustawy odegrały reprezentatywne organizacje pracodawców. Zaakcentowania wymaga ich zaangażowanie, otwartość na dialog i skłonność do kompromisu. Bez takiej postawy pracodawców być może dziś nadal trwałby w Polsce impas dialogu trójstronnego. Ponadto byli oni tą stroną, która niejednokrotnie inicjowała spotkania oraz dbała o ich sprawny i merytoryczny przebieg. Zawsze też uczestniczyli we wspólnych negocjacjach, które zwłaszcza w ostatniej fazie były bardzo intensywne. Organizacje pracodawców chętnie brały także udział w spotkaniach dotyczących dialogu, organizowanych m.in. z inicjatywy Prezydenta RP czy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, oraz debatach poświęconych pracom nad nową ustawą. Co więcej, zawsze byli otwarci na argumenty strony związkowej. Dla dobra dialogu i prowadzonych negocjacji przystali na propozycję związków dotyczącą przykładowo nazwy nowego organu dialogu, tzn. Radę Dialogu Społecznego (zamiast obecnej Trójstronnej Komisji ds. Społeczno- Gospodarczych) oraz postulowany przez nie tytuł przedmiotowej ustawy (ustawa o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego). W trakcie prac nad projektem nowej ustawy strona pracodawców musiała powstrzymywać twórcze propozycje związków zawodowych i ich pobożne życzenia legislacyjne, które nie zawsze były zgodne z obowiązującym prawem czy nawet Konstytucją RP. Wstępne postulaty strony związkowej zakładały przykładowo ustanowienie obszarów, w szczególności takich jak prawo pracy, wymagających bezwzględnego uzgodnienia w ramach nowej instytucji dialogu. Pracodawcy podnosili wówczas, że takie rozwiązanie byłoby sprzeczne z zasadą trójpodziału władzy i stanowiłoby swoiste liberum veto. W praktyce spowodowałoby ono to, że żadne zmiany z zakresu prawa pracy nie mogłyby zostać uchwalone, gdyż prawdopodobnie zostałyby oprotestowane przez związki zawodowe. Dla strony pracodawców niektóre z propozycji strony związkowej były nieakceptowalne. Dotyczyły one przykładowo rozwiązania zakładającego powoływanie członków nowego organu dialogu przez Marszałka Sejmu. Pracodawcy nie chcieli się na to zgodzić, ponieważ marszałek nie jest organem apolitycznym. Taka koncepcja byłaby również sprzeczna z potrzebą zapewnienia niezależności nowego gremium. Inna propozycja związkowa zakładała utworzenie odrębnej funkcji Rzecznika Dialogu Społecznego. W ocenie 3

4 organizacji pracodawców taka instytucja powielałaby kompetencje przysługujące przewodniczącemu nowego organu dialogu, a ponadto zwiększałaby istotnie koszty administracyjne. Organizacje pracodawców oponowały także rozszerzenie projektowanej ustawy na inne akty prawne, które nie są z nią bezpośrednio powiązane. Odnosiło się to do postulatów związkowych przewidujących zawarcie w projekcie zmian dotyczących podwyższenia płacy minimalnej do 50% średniego wynagrodzenia oraz przyznania prawa koalicji osobom zatrudnionym na innej podstawie niż stosunek pracy. Pracodawcy stanowczo sprzeciwiali się wprowadzaniu tego rodzaju kluczowych zmian prawnych, niejako przy okazji uchwalenia nowej ustawy o dialogu społecznym. Większość reprezentatywnych organizacji pracodawców krytycznie odnosiła się też do wszelkich propozycji zmierzających do rozszerzenia projektowanej ustawy na dialog obywatelski. Zawsze akcentowali oni różnice występujące pomiędzy dialogiem społecznym a dialogiem obywatelskim. Warto zauważyć to, że ta kwestia może mieć istotne znaczenie w dalszych pracach legislacyjnych, w szczególności w kontekście krytyki projektu ze strony niektórych organizacji pozarządowych. Organizacje pracodawców wnioskowały natomiast o rozszerzenie przysługującego partnerom społecznym prawa do składania wniosków do Trybunału Konstytucyjnego. Dotyczyło to w szczególności zakresu spraw mogących być przedmiotem wniosku. Zagadnienie to ze względu na jego złożoność ostatecznie nie zostało zawarte w nowej ustawie. Jednak w ocenie pracodawców z uwagi na jego duże znaczenie dla działalności organizacji partnerów społecznych powinno zostać ponownie przeanalizowane, tak aby udało się wypracować rozwiązania niebudzące wątpliwości natury prawnej. W trakcie negocjacji nad nową ustawą strona pracodawców podjęła również próbę zmiany obowiązujących przepisów dotyczących reprezentatywności. W kwestii tej nie udało się jednak osiągnąć kompromisu i ostatecznie w projekcie znalazła się propozycja Pracodawców RP oraz Konfederacji Lewiatan (art. 24 projektu). Zakłada ona podwyższenie progów reprezentatywności oraz wprowadzenie wymogu posiadania przez organizację reprezentatywną, wśród swoich członków, regionalnych organizacji pracodawców o charakterze ponadbranżowym, mających siedziby w co najmniej połowie województw. Wzmocnienie oraz doprecyzowanie kryteriów prawnych w tym zakresie ma na celu zapewnienie większej konsolidacji środowiska pracodawców, a tym samym partycypację w 4

5 nowej instytucji dialogu jedynie takich organizacji pracodawców, które mają faktycznie charakter ogólnokrajowy i ponadbranżowy. Strona pracodawców merytorycznie pracowała nad przedmiotowym projektem. Miała istotny wpływ na zapis prawny zgłaszanych propozycji oraz doprecyzowanie kwestii organizacyjnych związanych z funkcjonowaniem instytucji dialogu. Można powiedzieć też, że czuwała nad tym, aby zgłaszane propozycje były zgodne z prawem i służyły realnemu wzmocnieniu nowego organu oraz rozwojowi dialogu społecznego w Polsce. Warto również zauważyć to, że ostatecznie dzięki argumentom pracodawców postulaty, które budziły wątpliwości i były dla nich nie do przyjęcie, nie zostały zawarte w projekcie (np. utworzenie odrębnej instytucji Rzecznika Dialogu Społecznego). Wydaje się, że reprezentatywne organizacje pracodawców mają poczucie dobrze wykonanej pracy. Faktem jest to, iż gdy dialog został przerwany, podjęły one odpowiednie działania na rzecz jego przywrócenia i przystąpiły do negocjacji ze stroną związkową nad jego nową formułą. Przygotowany przy ich współudziale projekt jest uznawany za pierwszy krok do uzdrowienia dialogu społecznego w Polsce. Można stwierdzić, że pracodawcy wypełnili swoją rolę jako partnerzy społeczni, uczestnicy dialogu i członkowie przyszłej Rady Dialogu Społecznego. Ponadto organizacje pracodawców wypracowany projekt nowej ustawy uznają za swój duży sukces oraz sukces dialogu autonomicznego. Obecnie z uwagi na konieczność wznowienia normalnego trybu pracy organów dialogu postulują szybkie procedowanie przedmiotowego projektu po to, aby został on przyjęty jeszcze w tej kadencji parlamentu. Oczekują również tego, że ostateczny kształt tej regulacji będzie zgodny z ich postulatami. Reprezentatywne organizacje pracodawców liczą też na to, że wprowadzenie tych zmian prawnych umożliwi przełamanie trwającego od prawie dwóch lat impasu zinstytucjonalizowanego dialogu trójstronnego w Polsce. Zakres projektowanych zmian prawnych dotyczących funkcjonowania dialogu społecznego Projekt ustawy, uzgodniony przez reprezentatywne organizacje partnerów społecznych, został przekazany Ministrowi Pracy i Polityki Społecznej 26 stycznia 2015 r. Reakcja ministra była pozytywna. Ponadto z jego inicjatywy w marcu br. odbyło się wyjazdowe spotkanie liderów organizacji pracodawców oraz związków zawodowych z przedstawicielami resortu pracy. Miało ono na celu ustalenie ostatecznego kształtu projektowanej ustawy. Wszelkie regulacje w zakresie dialogu trójstronnego wymagają 5

6 bowiem akceptacji uczestników tego dialogu i powinny być wprowadzane w duchu konsensusu. Wypracowany projekt ustawy o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego uwzględnia zdecydowaną większość postulatów zgłaszanych przez partnerów społecznych. Warto w tym miejscu zauważyć również to, że 7 kwietnia 2015 r. przedmiotowy projekt został skierowany do konsultacji społecznych, a prawdopodobnie w czerwcu br. trafi on do Sejmu RP. Jeżeli prace parlamentarne będą przebiegały sprawnie to być może nowa ustawa zacznie obowiązywać jeszcze w tym roku, albowiem przewidziano w niej 14-dniowy okres vacatio legis. Zakres proponowanych zmian prawnych oraz szczegółowy opis nowych rozwiązań i przepisów zostaną przedstawione poniżej (w oparciu wersję projektu z 11 maja 2015 r.). Jak zostało wspomniane już wcześniej, nowa ustawa przewiduje utworzenie Rady Dialogu Społecznego w miejsce obecnej Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych. Jak stanowi art. 1 projektu Rada to forum trójstronnej współpracy strony pracowniczej, strony pracodawców oraz strony rządowej. Jej celem ma być prowadzenie dialogu dla zapewnienia warunków rozwoju społeczno-gospodarczego oraz zwiększenia konkurencyjności polskiej gospodarki i spójności społecznej. Ponadto Rada Dialogu Społecznego miałaby działać na rzecz poprawy jakości formułowania i wdrażania polityk oraz strategii społeczno-gospodarczych, a także budowania wokół nich społecznego porozumienia w drodze prowadzenia przejrzystego, merytorycznego i regularnego dialogu organizacji pracowników, pracodawców i rządu. Celem przedmiotowego projektu jest także wzmocnienie uprawnień reprezentatywnych organizacji partnerów społecznych oraz zwiększenie ich wpływu na proces legislacyjny. Dlatego przewidziano w nim możliwość przygotowywania przez stronę pracodawców oraz stronę związków zawodowych, w ramach Rady Dialogu Społecznego, wspólnych projektów legislacyjnych, które byłyby obligatoryjnie rozpatrywane przez Radę Ministrów, a ich nieprzyjęcie wymagałoby przedstawienia pisemnego uzasadnienia (art. 7 projektu). Byłaby to taka quasi inicjatywa ustawodawcza. Zapis prawny tego rozwiązania to propozycja pracodawców, podobnie jak regulacji nakładającej na stronę rządową obowiązek udzielania w terminie 30 dni odpowiedzi na pytania kierowane przez stronę społeczną Rady Dialogu Społecznego (art. 9 projektu). Co więcej, strony pracodawców oraz związków zawodowych miałyby prawo do występowania z wnioskiem do Rady Ministrów o przeprowadzenie wysłuchania publicznego 6

7 w sprawie projektu aktu normatywnego, dotyczącego spraw objętych zakresem właściwości Rady Dialogu Społecznego (art. 8 projektu). Pierwotnie propozycja ta odnosiła się wyłącznie do projektów rozporządzeń, co miałoby ograniczone znaczenie praktyczne, dlatego też w drodze konsultacji międzyresortowych jej formuła została poszerzona o projekty ustaw. Kolejną istotną kompetencją, która zostałaby przyznana partnerom społecznym na gruncie nowej ustawy, byłoby prawo występowania do Sądu Najwyższego z wnioskami o wykładnię przepisów budzących wątpliwości interpretacyjne (art. 14 projektu). Strona pracodawców z rozwagą podchodziła do tej propozycji podkreślając to, że takie rozwiązanie może być niespójne z obowiązującym systemem sądownictwa. Wątpliwości te, na etapie konsultacji, podzielił również Sąd Najwyższy, dlatego przedmiotowy przepis będzie wymagał korekty. Ponadto celem zmian prawnych, zgodnie z intencją strony społecznej, jest zapewnienie większej niezależności dla nowej instytucji dialogu społecznego. Dlatego członków Rady Dialogu Społecznego miałby powoływać Prezydent RP (art. 27, ust. 1 projektu). Co więcej, funkcja Przewodniczącego Rady byłaby rotacyjna. Art. 32 projektu zakłada, że roczną kadencję sprawowałby naprzemiennie przedstawiciel: strony pracodawców, strony pracowników oraz strony rządowej. Odnosząc się natomiast do kwestii organizacyjnych to obsługę Rady Dialogu Społecznego miałoby zapewnić odrębne Biuro (art. 37 projektu), którego pracami kierowałby Dyrektor powoływany przez ministra właściwego do spraw pracy na wniosek Rady (art. 38 projektu). Dodatkowo dla większej transparentności prac posiedzenia nowego gremium byłyby jawne (art. 35, ust. 1 projektu), a Przewodniczący musiałby przedstawiać corocznie do 31 maja Sejmowi RP sprawozdanie z działalności Rady (art. 32 projektu). Projekt zakłada też poszerzenie nowego forum. Art. 22 stanowi bowiem o tym, że w pracach Rady Dialogu Społecznego braliby udział, z głosem doradczym, przedstawiciele Prezydenta RP oraz innych zainteresowanych organizacji czy instytucji. Wiele kontrowersji wzbudzał natomiast przepis dotyczący finansowania Rady Dialogu Społecznego. Strona związkowa zgłosiła zastrzeżenia do art. 39 projektu, zgodnie z którym wydatki związane z funkcjonowaniem Rady i Biura byłyby pokrywane z budżetu państwa z części 31 - Praca, w ramach wyodrębnionego rozdziału klasyfikacji budżetowej. Z kolei projekt planu finansowego Biura miałby być przygotowywany przez Dyrektora i podlegałby zatwierdzeniu przez Radę. 7

8 Nowa ustawa przewiduje także wzmocnienie dialogu społecznego na poziomie regionów, co było od dawna postulowane przez partnerów społecznych. W miejsce wojewódzkich komisji dialogu społecznego mają powstać wojewódzkie rady dialogu społecznego, które będą funkcjonowały przy marszałkach województwa, a nie jak obecnie przy wojewodach, ponieważ to tam zapadają kluczowe dla regionu decyzje dotyczące spraw społeczno-gospodarczych. Ponadto na mocy art. 42 projektu marszałek województwa przekazywałby stronom wojewódzkiej rady do zaopiniowania projekty strategii rozwoju województwa i programów w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych i organizacji pracodawców, oraz roczne sprawozdania z ich realizacji. Podsumowując zakres projektowanych zmian prawnych dotyczących dialogu społecznego należy zauważyć to, że nowa ustawa powstała w oparciu o doświadczenia płynące z ponad 20-lat istnienia Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych. Stąd w przygotowanych przepisach wybrzmiewa potrzeba poprawy stanu dialogu społecznego i usprawnienia funkcjonowania jego organów. Przedmiotowy projekt stanowi także próbę kompleksowego uregulowania zasad działania i organizacji nowych instytucji dialogu społecznego oraz praw im przysługujących. Zawiera on również wiele nowych rozwiązań, które odnoszą się w szczególności do kompetencji reprezentatywnych organizacji partnerów społecznych. Celem tych zmian ma być wzmocnienie instytucjonalne nowego gremium, a w konsekwencji podniesienie jego rangi. Czas i praktyka funkcjonowania Rady Dialogu Społecznego pokaże czy ten cel uda się zrealizować. Dialog strony pracodawców ze związkami zawodowymi Odnosząc się do zagadnienia dotyczącego dialogu strony pracodawców ze związkami zawodowymi warto rozdzielić je na dialog prowadzony na poziomie centralnym oraz ten na poziomie regionalnym. Sytuacja w Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych po zawieszeniu swojego udziału przez stronę związkową, w tym działania wówczas podejmowane przez partnerów społecznych oraz negocjacje projektu nowej ustawy, zostały przedstawione powyżej. Dlatego ta część analizy obejmie w szczególności dialog pracodawców ze związkami zawodowymi, prowadzony na forum wojewódzkich komisji dialogu społecznego (dalej: WKDS). Ponadto nie sposób opisać relacji obu stron bez narzucenia jakiegokolwiek zakresu czasowego, stąd analiza ograniczy się głównie do stanu z 2014 r., kiedy to przygotowywano projekt ustawy o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego. 8

9 W pierwszej kolejności należy zauważyć to, że w 2014 r. w związku z sytuacją w Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych w większości WKDS dialog został przerwany. Dlatego warto przywołać pozytywne przykłady województw, w których problemy dialogu na poziomie centralnym nie spowodowały zawieszenia prac w WKDS. Na zaakcentowanie zasługuje sytuacja w WKDS we Wrocławiu, gdzie 30 czerwca 2014 r. miało miejsce podpisanie Koalicji Organizacji Pracodawców Dolnego Śląska w obecności wojewody dolnośląskiego i marszałka województwa. Jest to bezprecedensowy na skalę kraju dokument, zobowiązujący regionalne organizacje pracodawców do ścisłej współpracy na rzecz promocji dialogu społecznego, rozwoju zatrudnienia i lokalnej przedsiębiorczości. Podpisały się pod nim następujące organizacje: Związek Pracodawców Polska Miedź (Pracodawcy RP), Sudecki Związek Pracodawców (Konfederacja Lewiatan), Loża Dolnośląska Business Centre Club, Związek Pracodawców Dolnego Śląska (Pracodawcy RP) oraz Dolnośląska Izba Rzemieślnicza we Wrocławiu (ZRP). Inicjatywa ta dowodzi, że dialog i współpraca partnerów społecznych są możliwe i to pomimo problemów na poziomie centralnym oraz w obliczu zawieszenia swojej działalności przez część WKDS. Dużą aktywnością w 2014 r. wykazał się też mazowiecki WKDS, który w partnerstwie ze Związkiem Pracodawców Warszawy i Mazowsza, realizuje projekt Centrum Dialogu Regionalnego. W jego ramach powołano także Forum Dialogu Regionalnego składające się z przedstawicieli stron reprezentowanych w regionalnych instytucjach dialogu społecznego. Jego uczestnicy, w związku z prowadzonymi pracami legislacyjnymi nad nową ustawą o dialogu społecznym, przygotowali własne rekomendacje. Zostały one przekazane Ministrowi Pracy i Polityki Społecznej oraz reprezentatywnym organizacjom partnerów społecznych. Zaangażowanie przedstawicieli WKDS w prace nad nową regulacją należy ocenić pozytywnie. Ich doświadczenie i wiedza praktyczna okazały się pomocne w przygotowywaniu konkretnych rozwiązań prawnych. Niemniej jednak w ostatecznej wersji projektu nie została uwzględniona postulowana przez nich propozycja zakładająca przyznanie nowym wojewódzkim radom dialogu społecznego prawa quasi inicjatywy ustawodawczej. Warto podkreślić też sytuację dialogu na Śląsku, gdzie w związku z problemami w górnictwie zaangażowano się w łagodzenie sporów ze związkami zawodowymi w kopalniach. Stanowiło to przykład prawidłowego funkcjonowania dialogu pozainstytucjonalnego. Dużą aktywnością wykazał się też WKDS w Olsztynie, a przedmiotem jego działania były tematy 9

10 społeczno-gospodarcze dotyczące regionu oraz konflikty mające miejsce na terenie województwa. Swojej działalności nie zaprzestał też małopolski WKDS. Podczas posiedzeń w 2014 r. dyskutowano kwestie, które odnosiły się zarówno do problemów ogólnokrajowych, jak i tych bezpośrednio powiązanych z regionem. Również przedstawiciele WKDS w Gdańsku uznali, że pomimo nieobecności strony związkowej warto rozmawiać. Jednak organizowane posiedzenia miały jedynie charakter informacyjny. Podobnie prace wyglądały w województwie świętokrzyskim i zachodniopomorskim. Dialog pracodawców ze związkami zawodowymi nigdy nie jest łatwy, bowiem wpisany jest w niego konflikt interesów. Problem ten pogłębił dodatkowo kryzys w Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych, który miał negatywny wpływ na dialog prowadzony w regionach na forum WKDS. Bark dialogu pracodawców ze związkami zawodowymi, czy to na szczeblu centralnym czy wojewódzkim, zawsze jest niekorzystny, nie tylko dla stron tego dialogu, ale także dla reprezentowanych przez nie grup. Podsumowanie Konkludując, lata należy uznać za kluczowe dla dialogu społecznego w Polsce i jego przyszłości. Kryzys zinstytucjonalizowanego dialogu trójstronnego był ważną lekcją dla uczestników tego dialogu reprezentatywnych organizacji partnerów społecznych, ale i dla strony rządowej. Pozytywne jest jednak to, że pomimo problemów stronom udało się przełamać ten impas. Projekt nowej ustawy o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego, który powstał w dialogu autonomicznym stanowi niewątpliwy sukces partnerów społecznych. Dowodzi on również tego, iż współpraca organizacji pracodawców ze związkami zawodowymi, nawet w trudnym okresie, jakim był kryzys w Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych oraz wojewódzkich komisjach dialogu społecznego jest możliwa. Wioletta Żukowska - Ekspert ds. Prawa Pracy Pracodawców Rzeczypospolitej Polskiej 10