Odwołania od kar Inspekcji Transportu Drogowego

Transkrypt

1 Biblioteka Przewoźnika Odwołania od kar Inspekcji Transportu Drogowego Poradnik dla właścicieli firm transportowych i osób zarządzających transportem

2 Odwołania od kar Inspekcji Transportu Drogowego

3 Autorzy: Ewa Matejczyk prawnik specjalizujący się w przepisach transportowych Agata Sawicka prawnik, specjalista z zakresu transportu drogowego Michał Petranik prawnik specjalizujący się w zagadnieniach związanych z transportem, asystent sędziego w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Warszawie Redakcja: Aldona Kapica Menedżer produktu: Patrycja Wądołowska Kierownik marketingu i sprzedaży: Julita Lewandowska-Tomasiuk Zdjęcie na okładce: fotolia.pl Korekta: Zespół Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski Druk: Miller Skład i łamanie: Dariusz Ziach ISBN Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2014 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, Warszawa, tel , faks , cok@wip.pl NIP: , KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, Wysokość kapitału zakładowego zł. Publikacja Odwołania od kar Inspekcji Transportu Drogowego została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy oraz doświadczenia jej twórców. Zaproponowane w niej wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Opublikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym autorzy, konsultanci oraz redakcja nie mogą ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Odwołania od kar Inspekcji Transportu Drogowego wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

4 Spis treści Spis treści Wstęp...7 Rozdział 1. Kto odpowiada za naruszenia przepisów transportowych Kary dla kierowców Kary dla właścicieli firm Kary dla zarządzających transportem Zarządzający transportem w firmach prowadzących przewozy na potrzeby własne Gdy właściciel jest zarządzającym lub kierowcą Gdy kierowca to zarządzający transportem Kary dla innych uczestników transportu...15 Rozdział 2. Wysokość kar Górna granica kary dla przewoźników Dla zarządzających i kierowców nie ma limitów...21 Rozdział 3. Kiedy firma transportowa może się uchronić przed zapłaceniem kary nałożonej przez ITD Jak można się uchronić przed płaceniem kary Kiedy uznaje się, że zapewniliśmy właściwą organizację pracy Kiedy uznaje się, że zapewniliśmy właściwą dyscyplinę pracy Jak wykazać, że zapewniliśmy prawidłowe zasady wynagradzania Kiedy uznaje się, że przewoźnik nie miał wpływu na powstanie naruszenia Szczególne zasady odpowiedzialności na podstawie ustawy o ruchu drogowym Rozdział 4. Odwołania firm transportowych od kar ITD jakich argumentów warto użyć, a jakich nie Wymagania formalne, które musi spełnić odwołanie Jakich argumentów warto użyć w odwołaniu Błędy inspektorów w zakresie ustaleń Błędy inspektorów w zakresie prawa materialnego Błędy inspektorów w zakresie prawa procesowego Jakiej argumentacji nie używać Które wnioski dowodowe będą skuteczne

5 Odwołania od kar Inspekcji Transportu Drogowego Rozdział 5. Kiedy i jak przewoźnik może złożyć do sądu skargę na karę ITD Kiedy uzyskamy umorzenie kary Kiedy są szanse na zmniejszenie kary Kiedy nie warto wnosić skargi do sądu Przedłużenie postępowania może się opłacać Na jakie decyzje ITD można złożyć skargę Kiedy i jak wnieść skargę Co powinna zawierać skarga Kto może być pełnomocnikiem Koszty postępowania przed sądem administracyjnym Jak będzie przebiegał proces Co zrobić, gdy się spóźnimy Co zrobić, gdy wyrok jest dla nas negatywny...82 Rozdział 6. Przykładowe orzeczenia sądów w sprawach dotyczących kar nakładanych na przewoźników Wyroki w sprawie zwolnienia przewoźnika z kary ITD przy nakładaniu kary musi wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności Odpowiedzialność załadowcy za przeładowanie pojazdu Zła sytuacja finansowa przewoźnika nie zawsze skutkuje umorzeniem kary Zmiana przepisów nie zwalnia z odpowiedzialności za naruszenia Nie można usprawiedliwiać naruszenia chorobą pracownika Konsekwencje postępowania kierowcy obciążają przewoźnika ITD musi zbadać aktualną sytuację przewoźnika, rozpoznając wniosek o umorzenie kary Wyroki w sprawie kar za naruszenia przepisów o czasie pracy kierowców Rejestr GPS to nie dokumentacja czasu pracy W trakcie odpoczynku nie można jeździć z otwartym tachografem Kara może zostać nałożona na podstawie ewidencji czasu pracy Kary za brak licencji, zezwoleń i zaświadczeń Wspólnicy spółek cywilnych nie mogą być karani oddzielnie Zgłaszanie do licencji zmian rodzaju pojazdu

6 Spis treści Zaświadczenie na przewozy na potrzeby własne trzeba mieć przy sobie Po ogłoszeniu upadłości przewoźnika wygasa jego licencja Pojazdem bez licencji nie wolno nic przewozić Zamiast świadectwa ATP wystarczy tabliczka Kary w związku z przewozami osób Kierowca musi sprawdzić dokumenty zagranicznych pasażerów Wyposażenie autobusu to nie jego warunki techniczne Rozdział 7. Zarządzający transportem też może się uchronić przed wysokimi mandatami Wykroczenia, za które odpowiada zarządzający transportem Ile maksymalnie może wynieść kara Kiedy można odmówić przyjęcia mandatu Za co grozi utrata dobrej reputacji Sądy orzekają niższe kary warto odmawiać przyjęcia mandatu Rozdział 8. Wzory pism Odwołanie od decyzji o karze Inspekcji Transportu Drogowego Skarga na decyzję Głównego Inspektora Transportu Drogowego Sprzeciw zarządzającego transportem od wyroku nakazowego Rozdział 9. Taryfikator kar Załącznik nr 1 do ustawy o transporcie kary dla kierowców Załącznik nr 2 do ustawy o transporcie kary dla osób zarządzających przedsiębiorstwem transportowym, transportem w przedsiębiorstwie oraz innych osób wykonujących czynności związane z przewozem drogowym Załącznik nr 3 do ustawy o transporcie kary dla firmy wykonującej przewóz drogowy Podstawa prawna

7

8 WSTĘP Często zdarza się, że przewoźnicy lub zarządzający transportem, którzy dostali karę od Inspekcji Transportu Drogowego, uważają, że zostali ukarani niesłusznie. Twierdzą, że nie przekroczyli przepisów albo że winien jest ktoś inny lub że przyczyną naruszenia były po prostu niesprzyjające okoliczności. Oczywiście w takiej sytuacji można się odwołać od kary, ale trzeba wiedzieć jak. Większość skarg jest bowiem rozpatrywana przez ITD negatywnie. Dlaczego? Ponieważ mało który z przewoźników czy zarządzających transportem umie napisać dobre, mocne odwołanie, poparte przepisami prawa. Jak to zrobić? Najlepiej skorzystać z rad doświadczonych ekspertów, którzy zetknęli się w swojej pracy z tysiącami odwołań i doskonale wiedzą, co działa, a co nie. Ich porady znajdą Państwo w tej książce. Nasi doradcy podpowiadają w niej Czytelnikom, jak pisać odwołania, żeby zostały rozpatrzone pozytywnie i jakich błędów unikać, żeby nie odebrać sobie szansy na sukces. Omawiają zarówno odwołania pisane do Inspekcji Transportu Drogowego, jak i skargi do sądu na decyzje ITD. Przedstawiają też orzeczenia sądów w sprawach związanych z transportem drogowym można w nich znaleźć wiele wskazówek, które kary nakładane na przewoźnika czy zarządzającego są zasadne, a które nie. Nasza książka jest przeznaczona dla osób zarządzających transportem oraz właścicieli firm transportowych. Nie zajmujemy się w niej karami nakładanymi na kierowców, w tym karami za brak opłat drogowych via- TOLL. Omawiamy decyzje ITD dotyczące przewoźników i menedżerów 7

9 Odwołania od kar Inspekcji Transportu Drogowego transportu nakładane zarówno na podstawie ustawy o transporcie drogowym, jak i innych przepisów. Jeśli zostaniemy niesłusznie ukarani, nie rezygnujmy z dochodzenia swoich racji. Dzięki odwołaniu możemy uzyskać dużo mniejszą karę niż w pierwotnej decyzji inspektora ITD albo nawet całkowite jej umorzenie. Warto więc walczyć o swoje. 8

10 ROZDZIAŁ 1. KTO ODPOWIADA ZA NARUSZENIA PRZEPISÓW TRANSPORTOWYCH Kary nakładane przez Inspekcję Transportu Drogowego na podstawie taryfikatorów zamieszczonych w ustawie o transporcie drogowym grożą: kierowcy, osobie zarządzającej transportem, osobie wykonującej przewozy drogowe (właścicielowi firmy transportowej) lub przewozy na potrzeby własne, spedytorowi, nadawcy, odbiorcy, załadowcy, organizatorowi wycieczki, organizatorowi transportu i operatorowi publicznego transportu zbiorowego. Trzeba przy tym pamiętać, że osoby wykonujące transport drogowy to nie tylko podmioty wpisane do ewidencji działalności gospodarczej, lecz także te, które formalnie takiej działalności nie zgłosiły, ale ją wykonują. Przedsiębiorcą wykonującym transport drogowy jest bowiem każdy podmiot, który faktycznie podejmuje działalność gospodarczą, bez względu na to, czy ją zarejestrował Kary dla kierowców Kary przewidziane dla kierowców zawiera załącznik nr 1 do ustawy. Kierowcę wolno ukarać grzywną m.in. za naruszenie: 9

11 Odwołania od kar Inspekcji Transportu Drogowego obowiązku posiadania w pojeździe wymaganych dokumentów, zasad dotyczących maksymalnego dziennego czasu prowadzenia pojazdu, dziennego czasu odpoczynku lub maksymalnego czasu prowadzenia pojazdu bez przerwy, określonych w rozporządzeniu WE nr 561/2006 oraz w umowie AETR, zasad regulujących użytkowanie urządzeń rejestrujących samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i czas postoju, obowiązkowe przerwy i czas odpoczynku, określonych w rozporządzeniu Rady (EWG) nr 3821/85. Odpowiedzialność kierowcy nie ma charakteru administracyjnego. Kary grzywny wymierza mu się na podstawie przepisów postępowania w sprawach o wykroczenia. Nakładane są w formie mandatów karnych. W przypadku odmowy przyjęcia mandatu ITD kieruje wniosek do sądu o ukaranie. Grzywny mogą być nałożone na kierowcę zarówno podczas kontroli przeprowadzanej w trakcie przewozu, jak i tej dokonywanej w siedzibie firmy. Do końca 2011 roku nakładano je tylko na drodze. W związku z tym od początku 2012 roku kierowcy płacą dużo więcej kar, ponieważ kontrole w firmach mają znacznie szerszy zakres. Kierowca nie może już odetchnąć z ulgą, gdy po okresie 28 dni zda szefowi wykresówki, na których zarejestrowały się jego naruszenia. W razie kontroli w przedsiębiorstwie i tak za nie odpowie Kary dla właścicieli firm Taryfikator dla przedsiębiorców stanowi załącznik nr 3 do ustawy o transporcie drogowym. Te kary są nakładane w drodze decyzji administracyjnej. Jeżeli właściciel firmy transportowej jest jednocześnie zarządzającym transportem (ma certyfikat kompetencji zawodowych), w niektórych sytuacjach odpowiada za naruszenia jako zarządzający. Omówimy to dokładniej w dalszej części tego rozdziału. Odpowiedzialność kierowcy i przedsiębiorcy są od siebie niezależne, a więc ukaranie jednego z nich nie oznacza, że drugi nie zostanie ukarany. 10

12 Rozdział 1. Kto odpowiada za naruszenia przepisów transportowych PRZYKŁAD Kiedy karę poniosą i kierowca, i przedsiębiorca? Inspektorzy WITD zatrzymali pojazd, którym kierował Stanisław, pracownik hurtowni nawozów sztucznych Agatt. Przeprowadzona kontrola wykazała, że nie posiadał wypisu z zaświadczenia na przewozy na potrzeby własne. WITD wszczął w związku z tym postępowanie administracyjne, a następnie decyzją nałożył na Agatt karę pieniężną za brak zaświadczenia. W odwołaniu pełnomocnik firmy Agatt zażądał uchylenia decyzji WITD, ponieważ sąd rejonowy ukarał już za to Stanisława grzywną w wysokości 500 zł, a przepisy zakazują podwójnego karania za to samo naruszenie. Czy takie argumenty są słuszne? Nie. Kierowca został ukarany grzywną zasądzoną wyrokiem nakazowym w postępowaniu prowadzonym w trybie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, co nie wyklucza możliwości ukarania przedsiębiorcy na podstawie ustawy o transporcie drogowym Kary dla zarządzających transportem Ustawa o transporcie zawiera też załącznik nr 2, w którym skatalogowane są kary nakładane na osobę zarządzającą przedsiębiorstwem lub transportem w przedsiębiorstwie oraz na każdą inną osobę wykonującą czynności związane z przewozem drogowym. Te kary grożą m.in. za brak badań i szkoleń kierowców, niewyposażenie ich w wymagane dokumenty oraz złe organizowania im pracy. W firmach transportowych jest obowiązek wyznaczania osoby zarządzającej transportem musi to być ktoś, kto ma certyfikat kompetencji zawodowych. W innych przedsiębiorstwach zajmujących się przewozami, np. takich, które prowadzą przewozy na potrzeby własne, odpowiedzialność zarządzających transportem ponoszą ci pracownicy, którzy wykonują obowiązki związane z przewozami, np. kierownicy działu transportu. Zarządzający transportem, podobnie jak kierowcy, mogą być ukarani zarówno podczas kontroli drogowej, jak i przy kontroli w przedsiębiorstwie. 11

13 Odwołania od kar Inspekcji Transportu Drogowego Grzywny wymierzane zarządzającym nakłada się niezależnie od tego, czy podczas tej samej kontroli ukarano kierowcę lub właściciela firmy transportowej, czy nie. ITD wymierza zarządzającym kary w formie mandatów karnych, a w razie odmowy przyjęcia mandatu kieruje wniosek do sądu. Kiedy zarządzający dostaje karę Wbrew temu, co sądzi wielu przewoźników, ukaranie kierowcy mandatem karnym nie kończy kontroli dokonywanej na drodze. Jeżeli bowiem zostały podczas niej stwierdzone naruszenia, wymienione w załączniku nr 2 do ustawy o transporcie drogowym, rusza machina mająca na celu ustalenie, kto jest zarządzającym transportem w tej firmie. Właściciel przedsiębiorstwa otrzyma pismo, w którym organ przeprowadzający kontrolę wezwie go do wskazania osoby pełniącej u niego funkcję zarządzającego. Jeżeli nie zostanie wskazany, ITD ustali to w inny sposób. Na przykład dowie się tego od organu, który udzielił przedsiębiorstwu licencji transportowej i w związku z tym ma dane osoby posiadającej certyfikat kompetencji zawodowych w tej firmie. Jeżeli przewoźnik, chcąc uniknąć kłopotów, prześle organowi kontroli informację, że w jego firmie nie ma osoby zarządzającej transportem, zostanie wobec niego podjęta procedura cofnięcia licencji z uwagi na niespełnianie ustawowych wymogów. Zarządzający transportem może też być ukarany podczas kontroli w siedzibie przedsiębiorstwa Zarządzający transportem w firmach prowadzących przewozy na potrzeby własne Jeżeli przedsiębiorstwo wykonuje tylko przewozy na potrzeby własne, nie musi wyznaczać osoby zarządzającej transportem, która ma certyfikat. Nie oznacza to jednak, że nie ma tam nikogo, kto odpowie jako zarządzający w razie kontroli ITD. Taryfikator nr 2 dotyczy również przedsiębiorców wykonujących przewozy na potrzeby własne. Jest tak dlatego, że art. 92 ust. 3 ustawy 12

14 Rozdział 1. Kto odpowiada za naruszenia przepisów transportowych o transporcie drogowym, w którym przewidziano kary, mówi nie tylko o odpowiedzialności osób, które zarządzają transportem na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009, ale także o każdej innej osobie wykonującej czynności związane z przewozem drogowym. Jeżeli więc podczas kontroli samochodu wykonującego przewozy na potrzeby własne zostaną stwierdzone naruszenia z załącznika nr 2, właściciel firmy zostanie wezwany do wskazania osoby, która była odpowiedzialna za sprawy związane z przewozem drogowym. Jeśli jej nie wskaże, może spodziewać się dalszych czynności ze strony Inspekcji Transportu Drogowego, np. kontroli w siedzibie swojego przedsiębiorstwa Gdy właściciel jest zarządzającym lub kierowcą Często, szczególnie w niewielkich firmach transportowych, bywa tak, że właściciel przedsiębiorstwa jest jednocześnie zarządzającym transportem ma bowiem certyfikat kompetencji zawodowych. Czy w razie stwierdzenia naruszeń zostanie ukarany dwukrotnie jako przedsiębiorca i jako zarządzający? Nie, w sytuacji gdy właściciel firmy naruszy przepisy, za które może być ukarany też jako kierowca lub zarządzający, nakłada się karę tylko na firmę. Taką zasadę przewiduje art. 92a ust. 5 ustawy o transporcie drogowym. Czasami to się opłaca. Na przykład, jeśli podczas kontroli drogowej zostanie stwierdzony brak legalizacji tachografu, właściciel firmy, który jest jednocześnie zarządzającym transportem, zapłaci zł. Gdyby transportem zarządzał ktoś inny, przedsiębiorstwo i tak dostałoby zł kary, a zarządzający dodatkowo zł. Trzeba jednak pamiętać, że zasada ta działa tylko wówczas, gdy taryfikator nr 3 przewiduje za dane wykroczenie karę dla przewoźnika. Jest bowiem wiele naruszeń ujętych w załączniku nr 1 lub 2, które nie pojawiają się w załączniku nr 3. 13

15 Odwołania od kar Inspekcji Transportu Drogowego PRZYKŁAD 1 Przedsiębiorca i kierowca w jednym Właściciel firmy transportowej jeździł jako jeden z jej kierowców. Podczas kontroli inspektorzy ITD stwierdzili, że używał wykresówki dłużej niż przez okres, na który była przeznaczona. Popełnił więc naruszenie przewidziane jako lp załącznika nr 1 do ustawy o transporcie. W związku z tym dostał mandat w wysokości 100 zł, nie nałożono na niego jednak kary jako na przedsiębiorcę, ponieważ naruszenia tego nie ma w załączniku nr 3 do ustawy. PRZYKŁAD 2 Jednocześnie właściciel i zarządzający Podczas kontroli stwierdzono, że kierowca, który wykonywał przewóz drogowy, nie miał ważnego orzeczenia lekarskiego. W firmie, do której należał samochód, właściciel był jednocześnie zarządzającym transportem. Jako zarządzający został ukarany mandatem karnym w kwocie zł na podstawie lp załącznika nr 2 do ustawy. Punkt ten przewiduje sankcję za dopuszczenie do wykonywania przewozu drogowego przez kierowcę, który nie posiada orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy. Nie zostanie wobec niego wszczęte postępowanie administracyjne w celu nałożenia kary z załącznika nr 3. Ten taryfikator nie zawiera bowiem naruszenia związanego z niedopełnieniem obowiązku kierowania kierowców na badania lekarskie i psychologiczne oraz na szkolenia Gdy kierowca to zarządzający transportem Może też być jeszcze inaczej. Zdarza się, że osoba zarządzająca transportem, posiadająca certyfikat, jeździ jako kierowca. Co zrobi inspektor, gdy wykryje wykroczenie zarówno z załącznika nr 1, jak i nr 2? 14

16 Rozdział 1. Kto odpowiada za naruszenia przepisów transportowych Artykuł 92a ust. 5 ustawy o transporcie uwzględnia tylko sytuację, gdy ktoś popełnia czyn będący jednocześnie wykroczeniem z załącznika nr 1 (dla kierowców) lub 2 (dla zarządzających) oraz naruszeniem z załącznika nr 3 (dla przedsiębiorców). Wówczas stosuje się tylko sankcję administracyjną. Jednak w przepisie tym nie ma mowy o przypadku, gdy ktoś dokona wykroczenia przewidzianego jednocześnie w załącznikach nr 1 i nr 2. A to jest możliwe. Zdarza się przecież, że kierowca-zarządzający nie ma przy sobie wypisu z licencji. Na podstawie załącznika nr 1 grozi mu wówczas mandat w kwocie 500 zł (za brak wymaganego dokumentu), a na bazie załącznika nr 2 kara zł (za niewyposażenie kierowcy w wypis z licencji). To sytuacja, której nie rozstrzygnęły ani przepisy, ani Główny Inspektor Transportu Drogowego w swoich wytycznych. W związku z tym w tego rodzaju przypadkach jeden kontrolujący zastosuje sankcję łagodniejszą i nałoży mandat 500 zł, inny zaś uzna, że należy ukarać karą wyższą, i zaproponuje mandat w kwocie zł. Można sobie nawet wyobrazić sytuację, że kontroler będzie próbował nałożyć dwa mandaty karne, wychodząc z założenia, że nie karze dwukrotnie za to samo naruszenie, ponieważ nieokazanie dokumentu i niewyposażenie w ten dokument to dwie różne kwestie Kary dla innych uczestników transportu Odpowiedzialność wobec ITD ponoszą też spedytor, nadawca, odbiorca, załadowca, organizator wycieczki, organizator transportu i operator publicznego transportu zbiorowego. Jednak podlegają karze tylko wówczas, gdy okoliczności sprawy i dowody jednoznacznie wskazują, że mieli wpływ na powstanie naruszenia lub się na to godzili. Osoby te nie podlegają kontroli na tych samych zasadach co właściciele firm transportowych. Można je ukarać tylko wtedy, gdy podczas kontroli przewoźnika zostanie stwierdzone naruszenie, a okoliczności i dowody wskażą jednoznacznie, że załadowca czy nadawca wiedzieli o nim i godzili się na nie lub tym bardziej mieli na nie wpływ. 15