INNO-BROKER TEORIA I PRAKTYKA

Transkrypt

1 INNO-BROKER TEORIA I PRAKTYKA

2

3 Publikacja powstała w ramach projektu Projekt PI Nowy model kompleksowej obsługi potrzeb innowacyjnych przedsiębiorstw - INNO-BROKER współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Nr umowy 598/POKL /12-00 Lubelski Park Naukowo Technologiczny S.A. Lider projektu ul. Dobrzańskiego Lublin Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Partner projektu Pl. M. Curie-Skłodowskiej Lublin Autorzy: Elżbieta Wrońska-Bukalska Agnieszka Magdziarz-Orłowska Mariusz Kicia Marcin Denkowski Edyta Chruściel Ilona Dąbrowska Kamil Chmielewski Dawid Kowalczyk Redakcja: Arkadiusz Małek Małgorzata Kamieniecka Urszula Jackowska Druk: P. W. IMAGE Chełm, ul. Hutnicza 30 Lublin 2015 PUBLIKACJA DYSTRYBUOWANA BEZPŁATNIE

4 INNO-BROKER teoria i praktyka Spis treści Spis treści 3 1 Wprowadzenie Potencjał regionu do kreowania i komercjalizacji innowacji Uzasadnienie wprowadzenia zawodu inno-brokera 6 2 Opis modelu inno-broker Innowacyjność modelu inno-broker Rekrutacja inno-brokerów Proces szkolenia Zakres świadczonych usług 18 3 Procesy komercjalizacji innowacji ze wsparciem inno-brokera Identyfikacja idei o dużym potencjale komercjalizacyjnym Wycena własności intelektualnej Ochrona własności intelektualnej Drogi komercjalizacji innowacji Finansowanie komercjalizacji 34 4 Komputerowe wspomaganie pracy inno-brokera Platforma inno-broker Platforma internetowa INNO-BROKER opis ogólny Innowacyjne funkcjonalności Rejestracja podmiotów i edycja danych Składanie ofert Podsumowanie Narzędzia do pracy grupowej 45 5 Inno-brokerzy a Regionalna Strategia Innowacji Regionalna Strategia Innowacji założenia ogólne Inteligentne specjalizacje wynikające z RSIWL Biogospodarka Usługi medyczne i prozdrowotne Energetyka niskoemisyjna Informatyka i automatyka Podsumowanie 70 6 Studium dobrych praktyk Przypadek 1 klaster w obszarze Biogospodarki Przypadek 2 obsługa innowacyjnych potrzeb firmy medycznej Przypadek 3 udoskonalenie produktu w inżynierii biomedycznej Przypadek 4 animowanie zapotrzebowania na usługi w obszarze projektowania i designu 80 7 Upowszechnianie i dyfuzja modelu inno-broker 85 Bibliografia 87 Spis rysunków 88 Spis tabel 88 3

5 4

6 INNO-BROKER teoria i praktyka 1 Wprowadzenie 1.1 Potencjał regionu do kreowania i komercjalizacji innowacji Województwo lubelskie zajmuje ok. 8% powierzchni kraju (25114 km 2 ), plasując się na trzecim miejscu wśród polskich województw pod względem wielkości [23]. Mimo swoich znacznych rozmiarów, województwo lubelskie należy obecnie do najbiedniejszych regionów Unii Europejskiej (UE), a także do najsłabiej zurbanizowanych i zaludnionych regionów w Polsce, co nie pozostaje bez wpływu na sytuację demograficzną. Od początku lat dziewięćdziesiątych utrzymuje się bowiem spadek liczby ludności, w latach liczba ludności w regionie spadła o ponad 27 tys. osób [16]. Wpływ na tę trudną pozycję regionu na tle kraju i UE ma wiele czynników, do których w szczególności należy rolniczy charakter województwa lubelskiego, którego ponad 63% powierzchni zajmują użytki rolne, a ponad połowa ludności (także czynnej zawodowo) mieszka na wsi. Struktura zatrudnienia w województwie lubelskim, charakteryzująca się relatywnie wysokim wskaźnikiem osób zatrudnionych w rolnictwie, nie generuje zapotrzebowania na wysoko wykwalifikowanych pracowników. Sektor usług w regionie charakteryzują znacznie mniejsze rozmiary, niż w pozostałych regionach Polski i UE, co daje najniższą w Polsce wartość dodaną brutto na pracującego (ok. 80%). Tymczasem wydajność pracy znajduje się wśród istotnych czynników określających efektywność regionu. Regionalny przemysł zatrudnia jedynie 3,5% krajowych zasobów pracy, dostarczając 2,7% wartości produkcji sprzedanej przemysłu [2]. Jednym z podstawowych wskaźników wpływających na rozwój regionów (w szczególności także w aspekcie innowacyjności i przedsiębiorczości) jest aktywność gospodarcza, mierzona przy wykorzystaniu wielkości produktu krajowego brutto (PKB) lub PKB per capita w przeliczeniu na jednego mieszkańca obszaru. W 2012 r. PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca Lubelszczyzny wyniósł 68,1%, plasując region na niechlubnym przedostatnim miejscu w rankingu polskich województw (przed podkarpackim) [20]. Istotny wpływ na innowacyjność regionów wywiera sytuacja na rynku pracy, określana m.in. poprzez stopę bezrobocia, która w województwie lubelskim jest wyższa niż średnia stopa bezrobocia w kraju (w roku ,2%, w regionie przy 13,4% w kraju) [22]. Regionalny rynek pracy cechuje duża nadwyżka podaży pracy nad popytem, mimo oficjalnie niższej stopy bezrobocia. O wyjątkowo trudnej sytuacji na regionalnym rynku pracy świadczy fakt, że dominującą grupą wiekową wśród bezrobotnych jest młodzież. W 2011 r. osoby pomiędzy 25 a 34 rokiem życia stanowiły 33,6% ogółu bezrobotnych, ponad połowa zarejestrowanych bezrobotnych (55,7%) nie przekroczyła 34 roku życia, zaś 3/4 spośród tych osób jest w tzw. wieku mobilnym najwyższej aktywności zawodowej (do 44 lat) [19]. Mimo wskazanych wyżej trudności rozwojowych województwa lubelskiego oraz niskiej przedsiębiorczości regionu, pozytywnie dla jego rozwoju rokuje wzrastający potencjał społeczny Lubelszczyzny na tle kraju, w zakresie tzw. wskaźników edukacyjnych: współczynnika skolaryzacji netto w odniesieniu do uczniów szkół ponadgimanzjalnych (w roku szkolnym 2010/2011 wynosił 93,20%), liczby studentów, liczby absolwentów uczelni wyższych oraz udziału ludności z wyższym wykształceniem wśród ogółu mieszkańców regionu) [4]. Województwo lubelskie wyróżnia się na tle kraju znacznym potencjałem kapitału ludzkiego szkół wyższych studentów, absolwentów oraz pracowników naukowych. W roku akademickim 2012/2013, w 18 szkołach wyższych kształciło się ok. 92 tys. studentów [4]. Głównym ośrodkiem akademickim Lubelszczyzny jest stolica regionu miasto Lublin, gdzie funkcjonuje 9 szkół 5

7 wyższych, na których studiuje 88% studentów w regionie. Największymi szkołami wyższymi są uczelnie publiczne, tj.: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej (26,6% ogółu studentów regionu); Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II (16,6%); Uniwersytet Przyrodniczy (11,4%); Politechnika Lubelska (10,7%); Uniwersytet Medyczny (7,8%). Szkoły wyższe w regionie lubelskim obok działalności dydaktycznej prowadzą także działalność badawczą i wdrożeniową (B+R). Niska innowacyjność przedsiębiorstw w regionie mogłaby ulec zmianie, przy odpowiednim wykorzystaniu potencjału funkcjonujących na Lubelszczyźnie uczelni. W tym celu jest niezbędny transfer badań i innowacji technologicznych wprowadzanie osiągnięć środowiska naukowego do gospodarki i życia społecznego. 1.2 Uzasadnienie wprowadzenia zawodu inno-brokera Główną przesłanką realizacji projektu jest zidentyfikowany problem niskiego poziomu współpracy pomiędzy sferą biznesu i nauki w województwie lubelskim. Problem ten dotyczy nie tylko Lubelszczyzny, ale całego kraju i w dużej mierze wynika z braku rozwiązań systemowych. Wyeliminowanie bądź ograniczenie tego problemu jest przedmiotem zainteresowania i interwencji wielu polityk na poziomie kraju i regionu. Z przeprowadzonych analiz wynika, ze zaledwie 1,2% przedsiębiorstw z województwa lubelskiego współpracuje z ośrodkami innowacji i tylko 3% z uczelniami. Problem słabej współpracy przedsiębiorstw z nauką wpływa negatywnie na aktywność innowacyjną przedsiębiorstw, z których tylko 13,6% wprowadza innowacje. Poziom innowacyjności całego regionu jest niski, w krajowych rankingach innowacji Lubelszczyzna zajmuje przedostatnie miejsce. To z kolei przekłada się na problem nieefektywnego wykorzystania potencjałów i atutów regionu, w tym m.in. tych związanych ze słabym wykorzystywaniem infrastruktury B+R oraz środków UE przeznaczonych na ten cel. Warto zaznaczyć, że instytucje naukowe w okresie finansowania zostały wyposażone w nowe budynki, których celem jest transfer innowacyjnych technologii na rynki. Przykładami inwestycji instytucji naukowych są: Centrum Innowacyjno-Wdrożeniowego Nowych Technik i Technologii w Inżynierii Rolniczej UP o całkowitej powierzchni m 2 wybudowane w ramach projektu za kwotę PLN. Gmach Naukowo-Dydaktyczny Biotechnologii KUL, którego całkowita szacunkowa wartość, zgodnie z podpisaną umową, wynosi PLN. Centrum Nanomateriałów Funkcjonalnych UMCS wyposażone, w ramach programu Rozwój ośrodków o wysokim potencjale badawczym, w zaawansowany sprzęt badawczy o wartości PLN. Centrum Studiów Inżynierskich Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Chełmie wybudowane i wyposażone za kwotę ponad 100 mln PLN. Centrum Innowacji i Zaawansowanych Technologii Politechniki Lubelskiej, w przypadku którego wartość projektu wynosiła PLN. Przytoczone milionowe inwestycje wymagają wsparcia inno-brokerów w celu efektywnego wykorzystania zarówno zgromadzonego sprzętu, jak i potencjału ludzkiego. Innym problemem jest niewielka aktywność przedsiębiorstw w działalności innowacyjnej. Z najnowszych badan GUS wynika, ze tylko co czwarte przedsiębiorstwo przemysłowe 6

8 INNO-BROKER teoria i praktyka z województwa lubelskiego prowadzi współpracę w ramach działalności innowacyjnej, co sytuuje województwo na ostatnim miejscu w kraju. Należy jednak pamiętać, że jest to głównie współpraca z dostawcami wyposażenia i nowych technologii oraz innymi przedsiębiorstwami w danej branży. Tylko niecałe 5% badanych przedsiębiorstw deklaruje chęć nawiązania współpracy z instytutami badawczymi i szkołami wyższymi. Przy czym zwykle jest to deklaracja współpracy, polegającej jedynie na zamówieniu konkretnego badania służącego przetestowaniu określonego rozwiązania innowacyjnego (produktowego lub procesowego), powstałego wcześniej w ramach aktywności innowacyjnej przedsiębiorcy. Na rysunku 1, za pomocą infografiki przedstawiono zarówno potencjał regionu do kreowania innowacji oraz rolę inno-brokerów, jaką mają odegrać w efektywnym wprowadzaniu innowacji na rynek. Rysunek 1. Wsparcie procesów komercjalizacji przez inno-brokerów Niski poziom współpracy przedsiębiorstw, w ramach działalności innowacyjnej z innymi podmiotami, uniemożliwia szerszy dostęp do wiedzy i nowych technologii. To z kolei nie pozwala na obniżenie kosztów i ryzyka prowadzonej działalności gospodarczej, co prowadzi do problemu niskiej zdolności przedsiębiorstw do konkurowania na rynkach krajowych i międzynarodowych. Autorzy Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Lubelskiego do roku 2020 (RSIWL) przyznali wprost, że dotychczasowe podejście do wsparcia innowacji nie przyniosło zauważalnego wzrostu poziomu innowacyjności i konkurencyjności gospodarki, dlatego RSIWL otwiera się na nowe działania, tworząc w tym celu nowy instrument, jakim są programy pilotażowe. Odpowiedzią na zaistniałą sytuację mają być Programy pilotażowe inicjujące regionalne laboratorium innowacji, służące systematycznemu poszukiwaniu rozwiązań (kierunków i typów działań oraz konkretnych projektów), które będą coraz lepiej dostosowywać kierunki i formy interwencji do zmieniających się potrzeb i wyzwań, związanych z rozwojem regionalnych obszarów inteligentnych specjalizacji. Programy pilotażowe są inspirowane dobrymi praktykami zebranymi przez OECD i platformę Pro Inno Europe oraz działaniami ostatnio wdrażanymi w regionie, skierowanymi do m.in. przedsiębiorczości akademickiej czy brokerów innowacji [13]. Inno-brokerzy znaleźli się w RSIWL, również w kontekście Regionalnych centrów wzrostu: Celem tego programu jest pobudzanie popytu na innowacje poprzez podniesienie jakości i efektywności otoczenia biznesu wspierającego innowacyjność i konkurencyjność firm działających 7

9 w ramach inteligentnych specjalizacji. Program będzie bazować na: (1) rekomendacjach wynikających z kompleksowych badań oceniających bariery i potrzeby otoczenia biznesu w kontekście rozwoju proinnowacyjnych usług na rzecz biznesu, (2) doświadczeniach zebranych w trakcie projektu Lubelskiego Parku Naukowo-Technologicznego S.A., zorientowanego na rozwój sieci brokerów oraz (3) dobrych praktykach pochodzących z krajów sytuujących się na najwyższych pozycjach europejskich i globalnych rankingów innowacyjności [13]. Podręcznik jest skróconą wersją Produktu Finalnego, wypracowanego w ramach projektu PI Nowy model kompleksowej obsługi potrzeb innowacyjnych przedsiębiorstw INNO-BROKER [18]. Podręcznik zawiera uzasadnienie wprowadzenia zawodu inno-brokera wraz ze szczegółowym opisem modelu. Jeden z rozdziałów poświęcono komercjalizacji innowacji przy wsparciu innobrokerów. Opisano w nim narzędzia niezbędne w pracy wraz z instrukcją ich wykorzystania. Podręcznik opisuje również spójność modelu z RSIWL. Na koniec przedstawiono studium dobrych praktyk zgromadzonych przez inno-brokerów na etapie testowania wstępnej wersji. 8

10 INNO-BROKER teoria i praktyka 2 Opis modelu inno-broker 2.1 Innowacyjność modelu inno-broker Innowacyjność proponowanego rozwiązania przejawia się w ujęciu instytucjonalnym, instrumentalnym i funkcjonalnym. Stanowi wzbogacenie i ulepszenie istniejących rozwiązań skupiających się na komercjalizacji wiedzy, pomijających wagę oraz rolę inicjującą strony popytowej. Proponowane rozwiązanie ułatwia artykułowanie i zaspokajanie potrzeb innowacyjnych przedsiębiorców. Model inno-brokera wprowadza nową jakość w kontaktach biznesu i nauki. Spowoduje otwarcie się przedsiębiorców na korzystanie z zasobów wiedzy oraz infrastruktury badawczej zgromadzonej w instytucjach naukowych. Innowacyjność rozwiązania przejawia się w kompleksowości usług inno-brokera, który wyposażony w wiedzę na temat potrzeb przedsiębiorców, aktualnego rynku innowacji (oferta badawcza jednostek naukowych, źródeł i mechanizmów finansowania, zasad ochrony prawnej innowacji itd.) pełni funkcję analityczno-doradczą. Inno-broker działa w zakresie diagnozy przedsiębiorstwa, nawiązania współpracy z odpowiednią jednostką badawczą oraz pozyskania środków na finansowanie innowacji. Wartością dodaną proponowanego w modelu inno-brokera rozwiązania jest szybkość, wysoka jakość oraz kompleksowość świadczonych usług pośrednictwa w zakresie transferu technologii. Proponowane rozwiązanie różni się od dotychczas stosowanych założeniem, że stymulatorem kreowania innowacji są przede wszystkim przedsiębiorstwa i ich potrzeby, a nie uczelnie wyższe i jednostki naukowo-badawcze. Dotychczasowe podejście zakłada, że tworzone na uczelniach rozwiązania mogą mieć bezpośrednie zastosowanie w biznesie, a brakuje jedynie mechanizmów transferu tej wiedzy. Potrzeby przedsiębiorców często pozostają niezaspokojone lub są zaspokajane we własnym zakresie, z pominięciem oferty jednostek naukowo badawczych. Spowalnia to proces komercjalizacji wiedzy i obniża jego jakość w bezpośredni sposób przyczyniając się do ograniczenia innowacyjności przedsiębiorstw. Przyjęty model różni się od dotychczas stosowanych także sposobem realizacji powiązania nauki i biznesu. Polega na zastosowaniu niezależnego ogniwa (inno-brokera), a nie wykorzystywaniu komórki umiejscowionej w strukturach jednostki naukowo-badawczej odpowiedzialnej za poszukiwania przedsiębiorstw, w których możliwe jest zastosowanie innowacyjnych rozwiązań. Poszukiwanie przez jednostki naukowo-badawcze właściwej komórki umiejscowionej w przedsiębiorstwie odpowiedzialnej za poszukiwanie możliwości nawiązania kontaktu z jednostkami naukowobadawczymi w celu opracowania innowacyjnych rozwiązań bywa często nieefektywne i czasochłonne. Punktem wyjścia do świadczenia usługi brokera jest przedsiębiorca i jego potrzeby innowacyjne. Realizując usługę na rzecz przedsiębiorcy brokerzy będą bezpośrednio współpracować z sektorem nauki, administracji i instytucjami otoczenia biznesu. Inno-brokera należy postrzegać jako ogniwo pośredniczące we współpracy biznesu z nauką, wyposażone we wszelkie potrzebne narzędzia w celu uskuteczniania przedmiotowej współpracy, co przedstawiono schematycznie na rysunku 2. Model INNO-BROKER jest podejściem nowym i dotychczas niestosowanym w regionie. Jest zgodny z postulatem wydatkowania środków na działalność B+R przez pryzmat potrzeb innowacyjnych przedsiębiorstw (end-user financing). Proponowane rozwiązanie jest bardziej efektywne w relacji nakład/rezultat. Inno-brokerzy są umiejscowieni w istniejącej strukturze centrum innowacji (w przypadku przedmiotowego projektu jest to Lubelski Park Naukowo- Technologiczny S.A.), co eliminuje potrzebę tworzenia dodatkowych struktur oraz niweluje wadę dotychczasowego systemu (który zakłada aktywność komórek odpowiedzialnych za komercjalizację badań działających przy jednostkach naukowo-badawczych). 9

11 Rysunek 2. Inno-broker jako ogniwo pośredniczące we współpracy biznesu z nauką Do prawidłowego zadziałania innowacji konieczne jest wykreowanie powiązań funkcjonalnych pomiędzy biznesem a nauką. Powiązania te mają służyć podpisaniu stosownych umów o współpracy biznes nauka, a w efekcie końcowym doprowadzić do procesu transferu innowacji. Do podstawowych warunków, które muszą być spełnione, aby innowacja działała prawidłowo zaliczyć można: prawidłowo przeprowadzoną rekrutację kandydatów na inno-brokerów, gruntowne przygotowanie kandydatów na inno-brokerów, pod względem wyposażenia ich w wiedzę fachową i wymagane umiejętności w tym umiejętności społeczne (np. jak nawiązać relacje z przedsiębiorcą), nawiązanie poprawnych relacji przez inno-brokera z przedsiębiorcami, odpowiedni poziom motywacji i zaangażowania inno-brokera do współpracy z przedsiębiorcami, jednostkami badawczo-naukowymi, uczelniami, instytucjami otoczenia biznesu oraz administracją. Dlatego też konieczne jest, aby produkt finalny wdrożonego modelu obejmował świadczenie usług kompleksowego zaspokojenia potrzeb innowacyjnych przedsiębiorstw i składał się między innymi z następujących elementów: a) kryteriów doboru kandydatów na inno-brokera, z uwzględnieniem profilu osobowego kandydata, zakresu kompetencji i umiejętności oraz wiedzy, b) opisu systemu szkolenia kandydatów na inno-brokerów zawierającego informacje wspierające ten proces, c) procedur i schematów postępowania przy wdrażaniu modelu, schematów przepływu informacji, ścieżek postępowania inno-brokera przy współpracy z przedsiębiorcą, procedur oceny i badania skuteczności, finansowania oraz narzędzi pracy inno-brokerów. 10

12 INNO-BROKER teoria i praktyka 2.2 Rekrutacja inno-brokerów Proces rekrutacji opiera się na zidentyfikowaniu kompetencji koniecznych na wysokim poziomie na wejściu (nie wymagających szkolenia). Ponieważ ważnym elementem pracy innobrokera powinna być również sieć kontaktów osobistych, rozwijanych zarówno w ramach bezpośredniej współpracy z przedsiębiorcami i naukowcami, przyjąć należy, że umiejętności miękkie są najważniejsze. W profilu kompetencyjnym kandydatów na inno-brokerów przyjęto więc wysoki poziom umiejętności intrapersonalnych, interpersonalnych oraz koncepcyjnych jako koniecznej podstawy do rozszerzania kwalifikacji. Wymagane w projekcie kompetencje miękkie na wysokim poziomie nie mogą zostać wykształcone na wymaganym poziomie w trakcie szkoleń zaplanowanych w projekcie (w krótkim czasie 2 tygodni). W związku z tym kluczową rolę odgrywa prawidłowa selekcja kandydatów na inno-brokerów posiadających wysoki poziom kompetencji miękkich. Model zakłada również, że kandydaci powinni posiadać dobrą znajomość języka angielskiego oraz podstawową wiedzę w zakresie m.in. ekonomii, finansów, prawa, finansowania, instytucji otoczenia biznesu, technologii. Model zakłada zrekrutowanie osób w wieku do 30 lat, co uwarunkowane jest koniecznością z jednej strony świeżego i innowacyjnego spojrzenia na problematykę problemu transferu technologii, z drugiej zaś pewnego doświadczenia w kontaktach zarówno w sferze naukowej, jak i przedsię biorstw. Wymagane jest również posiadanie odpowiednio wysokiej motywacji do udziału w projekcie. Najlepiej jeśli są to wybitni absolwenci studiów wyższych z tytułem magistra lub inżyniera ze wszystkich uczelni województwa (zarówno z publicznych jak i prywatnych). Taki wachlarz kandydatów pozwala na objęcie szerokiego spektrum dziedzin wiedzy fachowej, jaką dysponować mają inno-brokerzy. Preferowane są obszary studiów w naukach społecznych (m.in. prawo, socjologia, ekonomia, zarządzanie i marketing), ścisłych (m.in. matematyka, fizyka), przyrodniczych (m.in. biologia, chemia, biotechnologia), technicznych (m.in. mechanika i budowa maszyn, informatyka, transport i logistyka, budownictwo i architektura), medycznych (m.in. medycyna, farmacja, inżynieria biomedyczna) oraz rolniczych (m.in. technologia żywienia, techniki rolnicze, agrobioinżynieria), leśnych i weterynaryjnych. Praktyka bardzo dobrze zweryfikowała absolwentów kierunków interdyscyplinarnych. Zapewnić ma to możliwość wyłonienia spośród nich założonej grupy osób, najlepiej odpowiadających profilowi inno-brokera. Rekrutacja kandydatów powinna odbywać się z zachowaniem równości szans kobiet i mężczyzn. Możliwe jest zamknięcie całego procesu rekrutacji łącznie ze szkoleniem kandydatów w okresie 5 tygodni (od momentu zakończenia składania formularzy zgłoszeniowych i cv, poprzez 2 tygodniowy proces szkolenia do momentu ostatecznego wyłonienia założonej liczby innobrokerów). Model zakłada wyłonienie takiej ilości kandydatów, która odpowiada przynajmniej ilości inteligentnych specjalizacji regionu wynikających z dokumentów strategicznych. W przypadku przedmiotowego projektu celem było wyłonienie czterech inno-brokerów. Rekrutacja to czas wymagający ze strony organizatorów dużej dyscypliny i poświęcenia dużej ilości czasu oraz pełnego zaangażowania wyłącznie w proces rekrutacji. Poszczególne etapy procesu rekrutacji przedstawiono na rysunku 3. Proces rekrutacji został podzielony na kilka etapów: 1) ETAP 1 Selekcja formalna oparta na analizie dokumentów (formularza zgłoszeniowego oraz cv); na podstawie analizy dokumentów wyłonione powinno być ok. 50 kandydatów. Podczas zakrojonej na szeroką skalę kampanii rekrutacyjnej, zarówno za pomocą mediów tradycyjnych jak i społecznościowych, kandydatów należy poinformować o podstawowym zakresie pracy w charakterze inno-brokerów oraz wymaganiach stawianych kandydatom. Na tym etapie rekrutacji kandydat wymagał spełnienia kilku kryteriów formalnych: 11

13 Zaliczanie się do grona wybitnych absolwentów studiów wyższych z tytułem magistra lub inżyniera (z różnych uczelni), ze średnią wszystkich ocen w indeksie powyżej 4,0. Preferowane były następujące kierunki wykształcenia: nauki społeczne, ścisłe, przyrodnicze, techniczne, medyczne, rolnicze, leśne, weterynaryjne. Wymagana aktywność społeczna i naukowa kandydatów w czasie studiowania (działalność w kołach naukowych, projektach współpracy z biznesem itp.). Biegła znajomość co najmniej jednego języka obcego (najlepiej jęz. angielskiego). Rysunek 3. Schemat procesu rekrutacji inno-brokerów Osoby spełniające kryteria formalne zachęcane były do wypełnienia formularza zgłoszeniowego znajdującego się na stronie internetowej projektu. Przygotowanie formularza w wersji elektronicznej charakteryzuje wiele zalet względem tradycyjnych metod aplikowania w wersji papierowej w oparciu tylko o CV i list intencyjny. Po pierwsze możliwa jest bardzo szybka selekcja kandydatów ze względów formalnych. Dodatkowo można, w sposób standaryzowany, uzyskać istotne informacje gotowe do obróbki statystycznej czy porównań pomiędzy poszczególnymi kandydatami. Na podstawie wyników z przeprowadzonej rekrutacji powstał recenzowany artykuł naukowy [6]. Formularz zawiera pytania dotyczące: ukończonej uczelni; wieku kandydata (do 30 lat); wyników w nauce, z podaniem średniej wszystkich ocen ze studiów; członkostwa w organizacjach uczelnianych działających na rzecz nauki i biznesu; członkostwa w pozauczelnianych organizacjach działających na rzecz nauki i biznesu; innej aktywności społecznej wykazywanej przez kandydatów; uczestnictwa kandydatów w międzynarodowej wymianie studenckiej (np.: Erasmus, konferencje międzynarodowe, targi); znajomości języka angielskiego z określeniem poziomu; znajomości innego niż angielski języka obcego z określeniem poziomu; pracy podczas studiów; aktualnej sytuacji zawodowej; 12

14 INNO-BROKER teoria i praktyka samooceny znajomości innowacji technologicznych w wyuczonym zawodzie; samooceny znajomości innowacji technologicznych na poziomie ogólnym (w branży ICT, automotive, medycznej, lotniczej, bioinżynierii, nanotechnologii, itd.); bycia aktywnym naukowcem (posiadanie przez kandydatów dorobku w postaci publikacji naukowych); posiadania doświadczenia w handlu; grania w gry komputerowe; deklarowanej przez kandydatów chęci przyszłej pracy w dużej międzynarodowej korporacji. Warto zaznaczyć, że do celów rekrutacji inno-brokerów opracowano Regulamin rekrutacji szczegółowo opisujący poszczególne etapy rekrutacji, sposób ich oceny oraz rolę członków Komisji rekrutacyjnej. Komisja wybiera ok. 50 kandydatów, którzy przechodzą do kolejnego etapu. 2) ETAP 2 Test kompetencji składający się z 20 pytań testowych jednokrotnego wyboru sprawdzających wiedzę ogólną kandydatów oraz 5 pytań otwartych, z czego 2 wymagały odpowiedzi w języku angielskim. Pytania testowe sprawdzają wiedzę ogólną kandydatów z zakresu prowadzenia zarządzania projektami, ekonomii i finansów, działalności gospodarczej, instrumentów finansowania badań i innowacji, polityki innowacyjnej (na poziomie kraju i regionu), badań naukowych i technologii, prawa i ochrony własności intelektualnej oraz pytania na inteligencję. Na pytania otwarte kandydaci muszą udzielić krótkiej odpowiedzi, np: Opisz w jaki sposób uzyskasz kontakt do pracownika naukowego, który miałby podjąć się opracowania, dostosowania lub ulepszenia technologii, nad którą pracujesz. W jaki sposób udział w projekcie w charakterze Innobrokera wpłynie na Twoje kompetencje oraz rozwój zawodowy? W jakich kierunkach, Twoim zdaniem, powinno rozwijać się województwo lubelskie? Describe your future dream job. (in English) How do you like to spend your free time? (in English) 20 kandydatów z największą ilością punktów przechodzi do następnego etapu rekrutacji. Komisja rekrutacyjna dokonuje oceny testów według przygotowanego klucza odpowiedzi. 3) ETAP 3 Assessement Center, który wiąże się z kontynuacją sprawdzania umiejętności i wykorzystaniem wiedzy tym razem w ćwiczeniach praktycznych. Obserwacja prowadzona przez min. 3, a najlepiej 5-6 członków Komisji rekrutacyjnej. Etap ten obejmuje: Ćwiczenie negocjacyjne w parach (dobór w pary na podstawie wstępnej oceny charakterystyki kandydatów). Obserwacja zachowań związanych z umiejętnością radzenia sobie z konfliktami, komunikacją, przekonywaniem, motywacją do wysokich wyników. Ćwiczenie 5 min. publiczna prezentacja wykonana ad hoc na zadany temat przez Komisję np. konieczność przekonania zebranych do nowego/ kontrowersyjnego pomysłu. Ćwiczenie na umiejętności pracy planowania czasu priorytetów (opis przypadku). Potem dyskusja każdy z uczestników uzasadnia priorytety. Ćwiczenie związane z oceną projektu (ocena założeń, dostrzeżenie błędów). Analiza przypadku (elementy ekonomii, marketingu ) Komisja na podstawie obserwacji wykonuje profil wszystkich kandydatów w kluczowych obszarach związanych z pracą inno-brokera. 8 osób o profilu najbardziej zbliżonym do idealnego przechodzi do kolejnego etapu. 4) ETAP 4 Selekcja po szkoleniu, po której zostaje wybranych 4 inno-brokerów. Po przeprowadzeniu Assessment Center kandydaci na inno-brokerów poddani są 2 tygodniowemu szkoleniu i niezwłocznie po jego zakończeniu przeprowadzany jest 13

15 ostatni etap selekcji, który przyjmuje formę wywiadu z przeszkolonymi kandydatami. Jednym z podstawowych celem wywiadu winna być weryfikacja umiejętności miękkich. Kandydaci powinni posiadać wszystkie te kompetencje, czyli: Pozytywne cechy interpersonalne (łatwość nawiązywania kontaktów, komunikatywność, otwartość), Proaktywne nastawienie na obsługę klienta (stabilność emocjonalna; życzliwość; sumienność; uprzejmość; pomocne i spersonalizowane relacje z klientem), Silną motywację i orientację na wyniki (ekstrawersja, koncentracja na wykonaniu zadania), Pewność siebie i elastyczność (zdolność do zachowań asertywnych i dostosowywania się do różnych sytuacji), Wytrwałość i opanowanie (zdolność podążania za stawianymi celami oraz panowanie nad swoimi reakcjami), Entuzjazm (zdolność wykazywania pozytywnej postawy w różnych sytuacjach), Dokładność i skrupulatność ( umiejętności ustalenia sobie priorytetów i trzymania się przyjętego planu), Inteligencję praktyczną (zdolność wykorzystywania własnych doświadczeń w sposób elastyczny i kreatywny), Własną inicjatywę oraz stanowczość (zdolność samodzielnego planowania pracy i jej wykonywania). Weryfikacja kompetencji miękkich jest realizowana przy zastosowaniu metody wywiadu częściowo ustrukturyzowanego (pytania dotyczące ścieżki rozwoju i przyszłych celów; pytania sondujące, obserwacja zachowań w trakcie rozmowy, zadawanie niewygodnych pytań ). W celu weryfikacji tych umiejętności stosowane jest wykonanie praktycznych zadań związanych z projektem. Na zakończenie każdy z uczestników identyfikuje przedsiębiorstwo, dla którego przygotuje propozycje i projekt pro forma zaliczany przed komisją ekspertów. Na tym etapie oceniane są umiejętności kandydata związane z: Oceną potrzeb innowacyjnych przedsiębiorstwa Wskazaniem kierunków rozwoju innowacyjnego firmy, Pomocą w zidentyfikowaniu partnera do współpracy po stronie jednostki naukowej, Doprowadzeniem do zawarcia umowy o współpracy firmy z nauką, Przygotowaniem wniosku aplikacyjnego pozwalającego sfinansować umowę o współpracy, Zarządzaniem procesem współpracy i projektami ją finansującymi. Wywiad przed Komisją ekspertów każdego z kandydatów trwa ok. 20 minut. Obrady Komisji doprowadzają do wyłonienia 4 inno-brokerów. Każdy z uczestników szkolenia otrzymuje stosowny Certyfikat ukończenia szkolenia. Inno-brokerzy zyskują zatrudnienie na pełny etat na okres roku czasu z atrakcyjnym wynagrodzeniem. 2.3 Proces szkolenia Proces szkolenia jest częścią ostatniego etapu selekcji, obejmującym weryfikację wiedzy i umiejętności koniecznych do wypełniania zadań inno-brokera. Jednocześnie jest to też weryfikacja wiedzy i umiejętności zdobytych w procesie szkolenia. Proces szkolenia został bowiem opracowany przy uwzględnieniu: priorytetowych kompetencji miękkich oraz wymaganej podstawowej wiedzy w kilku obszarach, która to podstawowa wiedza może być rozwijana w procesie szkolenia i samokształcenia, 14

16 INNO-BROKER teoria i praktyka pogłębienia wiedzy z kluczowych obszarów specjalistycznych krytycznych w pracy innobrokera. Szkolenie jest intensywnym procesem. Czas szkolenia jest krótki (2 tygodnie, 8 godzin zajęć codziennie) i jest zabiegiem celowym, gdyż ma pozwolić zorientować się w umiejętnościach szybkiej absorpcji wiedzy przez kandydata na inno-brokera. Przewidziane szkolenie jest zrealizowane przez 10 dni szkoleniowych, po 8h dziennie w łącznym wymiarze 80 godz. lekcyjnych (80x45 min. = 3600 min.) w zakresie: 1) Podstaw prawa, w tym prawa ochrony własności intelektualnej, 2) Badań naukowych i technologii (głównie obszary OZE, medycyna, biotechnologia, IT i automatyka), 3) Instrumentów finansowania, 4) Zarządzania projektami, 5) Finansów i ekonomii, 6) Zarządzania i marketingu, 7) Polityki innowacyjnej, 8) Umiejętności miękkich (warsztaty). Każdy z modułów szkoleniowych jest obowiązkowy dla każdego ze słuchaczy, bez względu na ukończony rodzaj i kierunek studiów. W przypadku ukończenia kierunkowych studiów zgodnych z modułem szkoleniowym, słuchacz jest zobligowany do uczestniczenia w zajęciach ze względu na to, że program i materiał szkoleniowy są przygotowane pod kątem przydatności dla INNO- BROKERA. Treści szkoleniowe są zorientowane na potrzeby profilu specjalnościowego brokera. Zajęcia są prowadzone w formie seminariów i warsztatów dydaktycznych. Każdy z ww. modułów jest realizowany w zajęciach grupowych (8 os.) przez odrębnego trenera, specjalistę w swojej dziedzinie. Proces szkolenia jest wspierany opracowanymi przez zespół projektowy pomocami dydaktycznymi w postaci programu szkolenia i skryptów, odrębnych dla słuchaczy i dla kandydatów na inno-brokerów. Z uwagi na to, że główny obszar zainteresowania brokerów ściśle dotyczy rozwiązań, które podlegają ochronie ustawowej dorobku intelektualnego, ważnym z tego powodu szkoleniem jest kurs dot. Regulacji prawnych w zakresie ochrony i komercjalizacji własności intelektualnej. W ramach tego kursu słuchacze zostają zapoznani z zakresem ochrony własności intelektualnej (IP), rodzajami utworów podlegających ochronie prawnej, rodzajami patentów i sposobów pozyskiwania praw do produkcji rozwiązań posiadających zastrzeżenia ochronne. Ponadto, otrzymują praktyczne wsparcie w zakresie identyfikacji rozwiązań innowacyjnych i noszących znamiona innowacyjności, umożliwiających otrzymanie na nie ochrony patentowej czy zastrzeżeń. Kolejnym istotnym z punktu widzenia działalności brokera innowacji szkoleniem jest trening w zakresie prawa. W ramach tego modułu słuchacze zostają zapoznani z ogólnymi zasadami prawa. Przechodzą również rozszerzony kurs w zakresie prawa: cywilnego, gospodarczego i administracyjnego pod kątem specyfiki wykonywanej działalności inno-brokera. Zdobyta wiedza w tych zakresach pozwoli inno-brokerom na sprawne poruszanie w sferze przepisów praw obowiązujących w Polsce dotyczących obrotu własnością intelektualną i zgodności z innymi przepisami pokrewnymi w tym zakresie. W ramach modułu szkoleniowego dot. polityki innowacyjnej kandydaci zostają zapoznani z ogólnymi obowiązującymi definicjami innowacyjności oraz jej formami w zależności od zasięgu terytorialnego. Są to szkolenia, które przybliżą słuchaczom innowacyjność w wymiarze europejskim, krajowym i regionalnym. Zostają zapoznani m.in. z takimi dokumentami jak Regionalna Strategia Innowacji oraz pewne zagadnienia ze strategii krajowej. 15

17 Kolejna grupa szkoleń skierowanych do kandydatów to wiedza w zakresie instrumentów finansowania zarówno innowacji i systemów finansowania działalności gospodarczej. W ramach tych szkoleń zostają przybliżone zagadnienia w zakresie m.in. systemów finansowania szkolnictwa wyższego i nauki, systemów finansowania przedsiębiorstw, sektorów gospodarki narodowej, wykonywania sprawozdań finansowych i ich analizy, wykonywania biznesplanów itp. W ramach tej grupy szkoleń zostanie przybliżona tematyka nowoczesnego zarządzania poprzez projekt umiejętności zarządzania projektami, zarządzania ryzykiem projektu, jak również wiedza o źródłach pozyskiwania środków na zadania projektowe. Odrębny cykl szkoleń zostanie poświęcony badaniom naukowym i technologii w zakresie nowoczesnych rozwiązań funkcjonujących na rynku. Szkolenia będą prowadzone w zakresie określonych obszarów nauki i wiedzy adekwatnych do zapisów w strategii RSI woj. lubelskiego. Są to: 1) szkolenia w zakresie technologii biologicznych, medycznych i biologiczno-medycznych, 2) szkolenia w zakresie technologii IT i automatyki, 3) szkolenia w zakresie rozwiązań energetycznych, ze szczególnym naciskiem na OZE (odnawialne źródła energetyki). Całość szkoleń jest podsumowana i spięta w jedną całość warsztatami szkoleniowymi z zakresu kompetencji miękkich niezbędnych do nawiązywania kontaktów roboczych i biznesowych zarówno z przedstawicielami sfery biznesu jak i nauki. Zajęcia mają charakter warsztatowy i są ukierunkowane na praktyczną weryfikację umiejętności personalnych i predyspozycji interpersonalnych kandydatów na inno-brokerów. Całość szkolenia ma się zamknąć w 80 godz. lekcyjnych wykładów, ćwiczeń i warsztatów, które są prowadzone przez doświadczonych fachowców w określonym obszarze wiedzy i umiejętności. Zaprogramowany cykl szkoleń dostarcza kandydatom podstawowej, ale za to szerokiej wiedzy i umiejętności w zakresie poszukiwania, pozyskiwania, transferu i komercjalizacji osiągnięć świata nauki i biznesu w celu osiągnięcia dobra społecznego i poprawy poziomu innowacyjnej kultury technicznej. W trakcie szkolenia uczestnicy otrzymują podręczniki, stanowiące podstawę treści merytorycznych prezentowanych w trakcie szkolenia, zawierające omówienie zagadnień z zakresu wyżej wymienionego, skrypty, pozwalające na utrwalenie wiedzy zdobytej w trakcie szkolenia oraz materiały w wersji elektronicznej, pełniące rolę uzupełniającą i stanowiące m.in. studia przypadków, ilustrujące poruszane zagadnienia. Ich charakterystyka została przedstawiona w tabeli 1. Projekt przewiduje pewne działania zapobiegawcze w sytuacji potencjalnego zagrożenia efektywności rekrutacji. W przypadku rezygnacji zrekrutowanych uczestników szkoleń na etapie udziału w projekcie elementem zapobiegawczym zagrożeniu jest prawidłowo przeprowadzona rekrutacja (kryteria naboru zdefiniowane w sposób czytelny dla kandydatów i zapewniający obiektywność wyboru), pozwalająca wybrać osoby zmotywowane do działania i przekonane do wdrażanego modelu. Konieczne jest przygotowanie listy rezerwowej, która pozwoli na zastąpienie uczestnika w przypadkach losowych. Dodatkowo z zaangażowanymi do udziału w projekcie osobami, są podpisywane deklaracje uczestnictwa i umowy zobowiązujące do systematycznego i aktywnego udziału w zajęciach pod rygorem konsekwencji finansowych. Działaniem minimalizującym ryzyko, jest dodatkowy nabór uczestników oraz nasilenie akcji informacyjnej promującej cele projektu i uświadamiającej korzyści wynikające z udziału w nim. 16

18 INNO-BROKER teoria i praktyka Tabela 1. Charakterystyka materiałów szkoleniowych Charakterystyka materiałów, jakie otrzymają kandydaci: 1. Podręcznik szkoleniowy INNO-BROKER Tom I 2. Podręcznik szkoleniowy INNO-BROKER Tom II 3. Skrypt szkoleniowy dla wykładowców 4. Materiały w wersji elektronicznej Część pierwsza podręcznika poświęcona jest przybliżeniu wiedzy z zakresu podstaw prawa cywilnego, handlowego, gospodarczego i administracyjnego. Część druga traktuje o polityce innowacyjnej. W części trzeciej przybliżone zostały zagadnienia z zakresu badań naukowych w obszarze biotechnologicznym i medycznym. Części czwarta i piąta dotyczą zagadnień z obszaru IT oraz technologii, ze szczególnym uwzględnieniem innowacyjnej energetyki. Stanowi kontynuację Tomu I. Części pierwsza, druga i trzecia są poświęcone omówieniu sektorów gospodarki krajowej, systemom finansowania szkolnictwa wyższego i przedsiębiorstw. Część czwarta poświęcona jest formom organizacyjnym prowadzenia działalności przedsiębiorstwa, traktuje o polityce innowacyjnej. W części piątej i szóstej opisano sprawozdawczość finansową i konstruowanie biznesplanu. W części siódmej i ósmej przybliżono zagadnienia zarządzania poprzez projekt. Część ostatnia, dziewiąta poświęcona jest ocenie finansowej projektów rozwojowych. Materiały w formie prezentacji zawierające treści programowe, które znalazły szerokie rozwinięcie w podręcznikach, ale w formie bardziej skondensowanej, zawierającej ilustracje wykładanych zagadnień wpływające na zwiększoną przyswajalność prezentowanych zagadnień (10 prezentacji). Materiały pełniące rolę uzupełniającą i stanowiące m.in. studia przypadków, ilustrujące poruszane zagadnienia: a) Procedury postępowania, b) Regulacje prawne w zakresie ochrony i komercjalizacji własności intelektualnej, procedury prawne i zasady postępowania w zakresie komercjalizacji własności intelektualnej c) Listy instytucji otoczenia biznesu i innowacji d) Propozycje porozumień, umów e) Źródła finansowania inwestycji f) Opis platformy internetowej 17

19 2.4 Zakres świadczonych usług Ponieważ istotą innowacji w ramach niniejszego projektu jest stworzenie popytowego modelu obsługi innowacyjnych potrzeb przedsiębiorstw za pomocą systemu brokerów innowacji wyszkolonych specjalistów. Inno-broker zobowiązany jest do kompleksowego i profesjonalnego świadczenia usług związanych z rozwojem współpracy przedsiębiorcy ze sferą nauki, poczynając od identyfikacji jego potrzeb (np. poprzez audyt innowacyjności), poprzez wsparcie nawiązania współpracy z odpowiednią jednostką naukowo-badawczą aż do skonstruowania mechanizmu finansowania zaprojektowanej współpracy. Następnie inno-broker przygotowuje wniosek o finansowanie współpracy ze środków zewnętrznych i jego rozliczenie. Główne zadania innobrokera zostały przedstawione w sposób schematyczny na rysunku 4. Ważną cechą wsparcia tego typu jest iteracyjny charakter związany z poszukiwaniem najlepszych rozwiązań. Rysunek 4. Model kompleksowej obsługi potrzeb innowacyjnych przez brokera innowacji Jednak inno-brokerzy realizują szereg dodatkowych działań. Zakres tych działań innobrokerów zależy od etapu wdrażania modelu: na etapie wdrażania modelu konieczne jest jego odpowiednie rozpropagowanie, dlatego konieczne jest uczestnictwo inno-brokerów w seminariach informacyjnych, promujących współpracę sektora nauki z biznesem, a także inicjowane przez uczelnie wyższe uczestnictwo w targach, seminariach i konferencjach naukowych, na etapie upowszechniania konieczne są działania związane z przekazaniem wiedzy na temat dotychczasowych doświadczeń, ale też zaleceń usprawniających funkcjonowanie modelu. Szeroki zakres świadczonych usług oraz realizowanych działań wymaga zastosowania instytucjonalnego wsparcia inno-brokera oraz odpowiedniego zaplecza eksperckiego (np. w zakresie przeprowadzenia audytu technologicznego, przy opracowaniu biznes planu, 18

20 INNO-BROKER teoria i praktyka wykonalności projektu, itd.). Wsparcie takie zostało przedstawione w sposób schematyczny na rysunku 5. Rysunek 5. Model wsparcia inno-brokera Model działania inno-brokera zakłada, że na kompletną usługę składają się następujące komponenty: działania oraz niezbędne do świadczenia usługi narzędzia (np. systemy informatyczne). Narzędzia mają za zadanie zapewnić skuteczne mechanizmy funkcjonowania i kompleksowego świadczenia usług. Zostaną one omówione w dalszej części podręcznika. Odpowiedzi na pytanie: Kim są inno-brokerzy? w bardzo wymowny i prosty sposób przedstawia infografika z rysunku 6. Rysunek 6. Kim są inno-brokerzy? 19

21 20

22 INNO-BROKER teoria i praktyka 3 Procesy komercjalizacji innowacji ze wsparciem inno-brokera 3.1 Identyfikacja idei o dużym potencjale komercjalizacyjnym Już od pierwszego kontaktu inno-brokerów z przedsiębiorcami powinni oni gromadzić istotne dane przedsiębiorstwa i dokonywać ich monitoringu oraz ewaluacji w czasie trwania i rozwoju współpracy. Właściwe rozpoznanie początkowe może mieć kluczowe znaczenie w rozpoznaniu innowacyjnego przedsiębiorstwa, które ma potencjał skorzystania z oferowanej pomocy. Właściwie dokonany Audyt początkowego potencjału innowacyjnego przedsiębiorstwa powinien zostać sformalizowany i stanowić najważniejszy dokument wstępnej selekcji przedsiębiorców bezpośrednio współpracujących w ramach wypracowanego modelu. Formalnym dokumentem potwierdzającym wykonanie Audytu początkowego potencjału innowacyjnego przedsiębiorstwa jest odpowiedni formularz. Formularz powinien zostać wypełniony przez inno-brokerów i w początkowej fazie aktywności będzie stanowił istotny składnik ich wdrażania do działania na rynku obejmującym szerokie spektrum różnej wielkości firm działających w bardzo zdywersyfikowanym obszarze produkcji i usług. Poza kwestiami formalnymi, rejestrowanymi w formularzu, istotnymi z punktu widzenia współpracy inno-brokerów ze środowiskiem przedsiębiorstw i nauki, funkcjonalnie najważniejsze są obszary diagnozy, które bezpośrednio dotyczą zagadnień samych istniejących innowacji lub zapotrzebowania na nie: Ocena innowacyjności przedsiębiorstwa, Potencjał innowacyjny, Oczekiwania czy Finansowanie innowacji (Tabela 2). Ostatni obszar jest szerzej omówiony w punkcie 3.5. Opracowania, poniżej wskazano zaś narzędzia, które mogą pozwolić na identyfikację innowacyjnych pomysłów i ich potencjału komercyjnego. W rozwinięciu punktu dotyczącego oceny innowacyjności przedsiębiorstwa powinna znaleźć się ocena innowacji (produktowej, procesowej i marketingowej), która może być dostrzeżona podczas pierwszego kontaktu inno-brokera z przedmiotową firmą. Ocena powinna uwzględniać zakup innowacyjnego sprzętu oraz szkoleń z funduszy europejskich w poprzednim okresie finansowania. Może to być łatwo dostrzeżone ze względu na obowiązek umieszczania tabliczek lub tablic informacyjnych o uzyskanym dofinansowaniu. Przed wybraniem się na pierwszą wizytę inno-broker powinien koniecznie zapoznać się ze stroną internetową firmy. Ocenie powinna podlegać historia firmy, oferta produktowa czy usługowa oraz organizacja kanałów dystrybucji i sprzedaży. Pozwoli to inno-brokerowi dostosować swoją ofertę do potrzeb danej firmy. Potencjał innowacyjny firma może wykazywać na różnych poziomach zarządzania. Począwszy od samego zarządu przedsiębiorstwa (lub właściciela) poprzez kadrę menadżerską, a skończywszy na szeregowych pracownikach. W punkcie tym inno-broker powinien uchwycić chęci oraz istnienie innowacyjnych pomysłów by zmieniać na lepsze obecną strukturę i ofertę firmy. Określenie świadomości np.: ekologicznej przedsiębiorstwa (w zakresie zrównoważonego rozwoju, zmniejszenia emisji CO 2, uzyskiwania homologacji i certyfikatów na poziomie krajowym i europejskim) pozwoli inno-brokerowi dobrać ofertę pomocy takiemu przedsiębiorstwu. Jednak chęci do wprowadzania zmian stanowią tu kluczową sprawę zwłaszcza na poziomie kadry zarządzającej. Jeśli decyzja zapadnie na poziomie zarządczym, wszystkie pozostałe działy firmy muszą się po prostu przystosować. Wstępna identyfikacja oczekiwań dotyczących wsparcia modelu aktywności innowacyjnych przedsiębiorcy prowadzi do kolejnych działań w komercjalizacji innowacji, zwłaszcza określenia sposobu wejścia innowacji na rynek, która determinuje przepływ know-how pomiędzy instytucjami nauki i biznesu lub pomija konieczność występowania instytucji naukowej w procesie komercjalizacji. Wypychanie technologii na rynek ma miejsce w przypadku wytworzenia innowacji na poziomie 21

23 naukowych badań podstawowych. Bardzo dobrym przykładem jest technologia niebieskiego lasera, nanorurek węglowych czy grafenu. Następnie poszukiwany jest partner biznesowy w celu dalszej dyfuzji innowacji. W takim przypadku występuje zazwyczaj model odgórny współpracy nauki i biznesu z udziałem najwyższych władz (np.: Premier i/lub Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego). Zasysanie technologii przez rynek polega na diagnozowaniu zapotrzebowania, a następnie na jego zaspokojeniu. Przedsiębiorca, działający zazwyczaj w konkretnej branży, zgłasza innowacyjny pomysł, który jest rozwijany do formy rynkowej przy pomocy instytucji naukowych czy z wykorzystaniem potencjału naukowego (np.: bardzo drogiego sprzętu badawczego). W tym przypadku zazwyczaj działa model oddolny. Jednak sam projekt, jak i aktywność inno-brokerów, zakładają wsparcie przedsiębiorstw podczas procesu zasysania innowacyjnych technologii przez rynek i obejmują obydwa modele współpracy nauki i biznesu. Tabela 2. Fragmenty arkusza Audytu początkowego potencjału innowacyjnego przedsiębiorstwa w obszarach Ocena innowacyjności przedsiębiorstwa, Potencjał innowacyjny i Oczekiwania [17] 5 Produktowa brak niski średni wysoki Ocena innowacji 6 Procesowa brak niski średni wysoki 7 Marketingowa brak niski średni wysoki 14 Potencjał innowacyjny Właściciela/zarządu brak mały średni duży 15 Kadry kierowniczej brak mały średni duży 16 Pracowników brak mały średni duży 20 Oczekiwania Wypycha innowacje tak nie 21 Zasysa innowacje tak nie 22 Ochrona patentowa tak nie Ocena potencjału innowacyjnego i możliwości komercjalizacji rozwiązań innowacyjnych opiera się przede wszystkim na doświadczeniu inno-brokerów oraz umiejętności subiektywnej konfrontacji informacji, jakie przekazuje przedsiębiorstwo oraz wiedzy na temat rozwiązań istniejących w danym zakresie. W wyniku tej konfrontacji inno-broker powinien potrafić dostrzec i rozbudować wizję wykorzystania potencjału komercjalizacyjnego innowacji. Poniżej wskazano na kilka narzędzi, które mogą w tym zakresie pomóc. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na fakt, że inno-broker może mieć pierwszy kontakt z innowacyjnym rozwiązaniem, dla którego będzie poszukiwał wsparcia na różnym etapie zaawansowania jego rozwoju: wstępnych faz obarczonych dużą niepewnością (odkrycie lub formułowanie koncepcji) lub faz formułowania rozwiązań (rozwoju lub optymalizacji). Na każdym z tych etapów wymagane będzie zrozumienie zupełnie różnych potrzeb potencjalnych klientów inno-brokerów oraz cech samej innowacji. Schemat etapowego procesu rozwoju samej innowacji przedstawiony został w tabeli 3. 22

24 INNO-BROKER teoria i praktyka Pierwszy etap rozwoju innowacji wymaga przede wszystkim zrozumienia różnych perspektyw, spojrzeń na problem, jego formułowanie i postrzeganie, a także ustalenie oczekiwań różnych grup interesariuszy, którzy mogą być zaangażowani w tworzenie i rozwój innowacji. Po drugie, należy zrozumieć w jaki sposób przebiegają procesy, które mają zostać zastąpione innowacyjnym rozwiązaniem oraz zrozumieć, dlaczego i w jaki sposób użytkownicy innowacji mogą chcieć korzystać z jej efektów. Warto w tym obszarze przeprowadzić ocenę: wewnętrznych zasobów, postaw klientów oraz miejsca na rynku w kontekście zachowań nie-klientów i konkurencji w reakcji na potencjalną innowację. Na etapie formułowania możliwych koncepcji należy pamiętać, aby projektowane rozwiązanie było pożądane (desirable), wykonalne (feasible) i wartościowe z komercyjnego punktu widzenia (valuable). Niezależnie od tego, czy mówimy o produkcie, usłudze, modelu biznesowym czy technologii, innowacyjne rozwiązania zawsze powinny spełniać te trzy wskazane cechy, aby maksymalizować prawdopodobieństwo sukcesu rynkowego. Rolą inno-brokerów w identyfikacji idei o wysokim potencjale komercyjnym jest więc skupienie uwagi na tych właśnie cechach innowacji. Tabela 3. Schemat procesu rozwoju innowacji [15] Kluczowe pytania Wymagana wiedza Rodzaj innowacji ROZPOZNANIE SZANS ODKRYCIE KONCEPCJA Czy istnieje inny sposób, w jaki możemy zaspokajać potrzebę? Jakie są wszystkie możliwe sposoby zaspokajania potrzeby? Wiedza o zachowaniach Wiedza techniczna Propozycja nowych wartości Propozycja nowej technologii produktu REWOLUCJA PERSPEKTYWA PROBLEMU KREOWANIE WARTOŚCI ROZWÓJ OPTYMALIZACJA Na czym może polegać inne i lepsze zaspokajanie potrzeby? Jak możemy zrobić to najlepiej, taniej, szybciej, sprawniej? Wiedza produktowa Wiedza produktowa i/lub znajomość procesu produkcji Udoskonalenie produktu Optymalizacja produktu EWOLUCJA PERSPEKTYWA ROZWIĄZANIA 23