Warszawa 25 kwietnia 2012r. Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie. Prof. Andrzej Węcławski

Transkrypt

1 Prof. Andrzej Węcławski Warszawa 25 kwietnia 2012r. Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie Wydział Grafiki Ocena dorobku artystycznego, dydaktycznego i organizacyjnego adiunkta Janusza Czumaczenko sporządzona w związku z przewodem habilitacyjnym w dziedzinie sztuk plastycznych, w dyscyplinie artystycznej rzeźba, wszczętym przez Radę Wydziału Malarstwa i Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. Janusz Czumaczenko urodził się 22 marca 1962 roku w Łodzi. W latach studiuje w Państwowej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi, na Wydziale Grafiki. Dyplom w zakresie grafiki projektowej uzyskuje w 1987 roku. W 1986 roku zostaje asystentem na Wydziale Grafiki PWSSP w Łodzi, w pracowni rzeźby prowadzonej przez prof. Aleksandra Hałata. W wyniku przewodu przeprowadzonego przez Radę Wydziału Malarstwa i Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu uzyskuje w 2000 roku kwalifikacje l stopnia w dziedzinie sztuk plastycznych, w zakresie dyscypliny artystycznej rzeźba. Aktualnie jest zatrudniony na stanowisku adiunkta na Wydziale Grafiki i Malarstwa w ASP w Łodzi, gdzie prowadzi pracownię rzeźby. Adiunkt Janusz Czumaszenko w 2009 roku złożył do Rady Wydziału Rzeźby ASP w Krakowie wniosek o otwarcie przewodu habilitacyjnego. Wniosek został rozpatrzony negatywnie. W 2011 roku przygotował nowy wniosek, tym razem skierowany do Rady Wydziału Malarstwa i Rzeźby ASP im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. Przewód został otwarty na posiedzeniu Rady w dniu r. Adiunkt Janusz Czumaczenko posiada dorobek w zakresie działalności organizacyjnej i popularyzatorskiej sztuki. Pełnił funkcję kuratora i opiekuna Pleneru Rzeźbiarskiego studentów i pedagogów ASP w Łodzi "Bedoń 2005", był kuratorem wystawy prof. Aleksandra Hałata "Obiekty przyścienne l

2 przestrzenne" w Galerii Parter, Łódź (2008r.), opiekunem pleneru studentów ASP w Łodzi w Górkach Wielkich (2009 r.), kuratorem Sympozjum Rzeźbiarskiego "Uniejów 2009", kuratorem Pleneru Rzeźbiarskiego w Łódzkim Ośrodku Sportu (2009 r.), kuratorem wystawy studentów Pracowni Rzeźby Wydziału Grafiki i Malarstwa ASP w Łodzi w Galerii Parter, Łódź (2009 r.), kuratorem 11 Wystawy Studentów 6 Pracowni Rzeźby ASP w Łodzi w Galerii Parter, Łódź (2010 r.). W latach Janusz Czumaczenko brał czynny udział w życiu artystycznym. Zorganizował 7 wystaw indywidualnych i uczestniczył w 17 wystawach zbiorowych. Do najważniejszych prezentacji jego twórczości z tego okresu należy zaliczyć wystawy indywidualne: "Rzeźba", Galeria ASP w Łodzi (1997 r.), "Rzeźba", Galeria "Solidarność" Polsko-Amerykańskiego Ośrodka Kształcenia w Łodzi (1999 r.), "Rzeźba, rysunek", Galeria,,Amcor- Rentsch" w Łodzi (2000 r.), "Rzeźba, rysunek", Miejska Galeria Sztuki w Łodzi (2000 r.), "Rzeźba", Galeria Parter w Łodzi (2006 r.), wystawę Janusz Czumaczenko "Rzeźba", Galeria Małopolskiego BWA "U Jaksy" w Miechowie (2008 r.) i wystawę towarzyszącą Sympozjum Rzeźby "Uniejów 2009". Wśród wystaw zbiorowych z lat należy wymienić: wystawę najlepszych prac dyplomowych uczelni plastycznych 1987 roku, Galeria Zachęta, Warszawa (1988 r.), Wystawę Jubileuszową 45-lecia PWSSP w Łodzi, Ośrodek Propagandy Sztuki, Łódź, (1990 r.), wystawę rzeźby, Galeria "Arkady", Tomaszów Mazowiecki (1993 r.), wystawę rzeźby, Galeria "Zet-Zet", Łódź (1994 r.), Wystawę Jubileuszową 50-lecia PWSSP w Łodzi, Muzeum Włókiennictwa, Łódź (1995 r.), "Spotkanie artystów", Galeria Warszawskiego Ośrodka Kultury (1996 r.), "Płaszcz Arlekina", Galeria Tower Building, Łódź (1997 r.) oraz Wystawę Jubileuszową 55-lecia ASP w Łodzi, Miejska Galeria Sztuki, Łódź, (2000 r.). W latach powiększył dorobek artystyczny o udział w kolejnych wystawach zbiorowych m.in: wystawę prac pedagogów Katedry Malarstwa, Rysunku i Rzeźby ASP w Łodzi, Miejska Galeria Sztuki, Łódź, (2004 r.), wystawę poplenerową "Bedoń 2005", Wystawę Jubileuszową 60-lecia ASP w Łodzi, Galeria ASP, Łódź, (2005 r.), wystawę poplenerową i sympozjum "Skrzyżowania.., Piotrków Trybunalski (2007 r.), Międzynarodowe Sympozjum Rzeźbiarskie "Landek '08", Ostrawa, Czechy (2008 r.), wystawę rzeźby, Ostrawa 2

3 - Petrzkowice (2008 r.}, wystawę poplenerową i sympozjum rzeźbiarskie "Uniejów 2009", wystawę rzeźby "Reminiscencje" Galeria "Blok", Łódź (2010 r.} oraz wystawę prac pedagogów Katedry Malarstwa, Rysunku i Rzeźby Wydziału Grafiki i Malarstwa ASP w Łodzi, Muzeum Etnografii i Artyatycznego Przemysłu Instytutu Narodowej Akademii Nauk we Lwowie (2010 r.}. Za swoją pracę otrzymał nagrody: w 1988 roku stypendium artystyczne Ministerstwa Kultury i Sztuki dla młodych twórców, w 1989 roku nagrodę Rektora PWSSP w Łodzi ( III stopnia} za działalność organizacyjną, w 1999 roku nagrodę Rektora ASP w Łodzi (li stopnia} za działalność organizacyjną. Kolekcja habilitacyjna Janusza Czumaczenko składa się z dziewięciu kamiennych rzeźb i nosi tytuł "Kalendarze". Poszczególne rzeźby posiadają tytuły: "Piotrków" (2007}, "Kalendarz"(2008}, "Brama na północ"(2008}, "Lato"(2009}, "Mały kalendarz"(2009}, "Uniejowski czas"(2009}, "Dopełnienie"(2009}, "Jesień"(2009} i "W oczekiwaniu"(2010}. Prace powstały na sympozjach rzeźbiarskich a ich podstawowym materiałem jest naturalny kamień, głównie granit. Trzy rzeźby powstały z wykorzystaniem polnych otoczaków granitowych: są to "Piotrków", "Uniejowski czas" i "Dopełnienie". Artysta dobrze wykorzystał kształt i rodzaj polnego kamienia prowadząc prace rzeźbiarską tak, aby nie naruszyć jego naturalności. Porowatą powierzchnię kamienia zderzył z wypolerowanymi rytmicznymi motywami, wklęsłymi lub wypukłymi. Pozostałe prace z cyklu zostały wykonane z kamienia ze złoża skalnego. Najbardziej monumentalne rzeźby "Kalendarz", "W oczekiwaniu", "Mały kalendarz" zostały wyrzeźbione z bloków skalnych kształtem zbliżonych do prostopadłościanów. Szczególnie charakterystyczną pracą z cyklu i jednocześnie jedną z ważniejszych dla autora jest rzeźba "Kalendarz" z 2008 roku. Od jej tytułu zyskał nazwę cały cykl. Prostą, dwu i pół metrowej długości, geometryczną bryłę granitu, Czumaczenko pokrył 24 wklęsłymi formami. Z jednej strony rzeźby jest ich dwanaście, a po drugiej kolejnych dwanaście. Rzeźba jest jednocześnie stworzonym przez artystę znakiem i rzeczywistym kalendarzem. Cykl rzeźbiarski "Kalendarze" jest dla autora rodzajem dziennika. Większość prac ma linearną, pionową lub poziomą narrację, a kolejne odcinki rzeźb posiadają kontynuację w następnych realizacjach. Cechą 3

4 charakterystyczną jest ich rytmiczność i powtarzalność podobnych motywów. Rytm w tych rzeźbach jest odzwierciedleniem odwiecznych cykli funkcjonujących w przyrodzie. Czumaczenko nie tworzy prac przedstawiających, jak twierdzi nie chce naśladować natury. Jednocześnie tworzy rzeźby opowiadające o człowieku, jego kondycji i emocjach. Rzeźby Janusza Czumaczenko mają charakter archetypicznego znaku. To stworzone przez artystę symbole czasu i przemijania. Ich forma budzi skojarzenia z archaicznymi narzędziami, przedmiotami o nie do końca określonej funkcji i przeznaczeniu. Tworzy w kamieniu, to z niego w trakcie mozolnej obróbki pojawi się przyszła rzeźba. Poszukuje prostej i jednocześnie oryginalnej formy, właściwego przełożenia idei w zmaterializowane dzieło. Jest to zmaganie się z materią, ale również z własnymi emocjami i wyobrażeniami. W czasach, gdy rzeźbę można tworzyć ze wszystkiego, wykorzystując gotowe materiały i elementy wzięte z otaczającej nas rzeczywistości, przywiązanie do tradycyjnego medium i tradycyjnego warsztatu musi budzić respekt. Tym bardziej, że zmaganie się z tak trudnym materiałem, jakim jest kamień, wymaga wiele wytrwałości, pracy i konsekwencji. W opisie pracy habilitacyjnel zatytułowanym 11Czas, przestrzeń, rzeźba, kalendarz - czwarty wymiarn Janusz Czumaczenko analizuje podstawowe pojęcia istotne dla jego pojmowania sztuki i opisywanego cyklu. Charakteryzuje pojęcie czasu, różne jego aspekty i koncepcje filozoficzne poczynając od Heraklita, Platona przez Kanta, Newtona po teorię względności Einsteina. Najważniejsza i najpełniejsza dla autora jest definicja czasu którą przedstawił św. Augustyn, wyodrębniając z niego trzy dziedziny: teraźniejszość rzeczy przeszłych w pamięci, teraźniejszość rzeczy obecnych w dostrzeganiu i teraźniejszość rzeczy przyszłych w oczekiwaniu. W kolejnej części pracy rozważa pojęcie przestrzeni w kontekście zjawisk fizycznych i teorii filozoficznych, a w następnej kontynuuje rozmyślania na temat czasu, przestrzeni i czwartego wymiaru w sztuce. Przywołuje przykłady prac i wypowiedzi artystów: Katarzyny Kobro, Constantina Brancusiego, Maxa Billa, i Andy Goldswortha. Janusz Czumaczenko opisuje też artystów, którzy podejmowali temat kalendarza i motyw upływu czasu m.in. Teresę Murak i jej likalendarz kobiety 11, zbiór obrazów EJ.era Bruegela 11 Kalendarz 11, obrazy liczone Romana Opałki, artystów rozważających w sztuce problem relacji dzieła i przestrzeni m.in. Jana 4

5 Berdyszaka, Macieja Szańkowskiego Anish Kapoera oraz artystów analizujących w kontekście czasu temat drogi i nieskończoności takich jak Richard Deacon, Jonathan Borofsky czy Magdalena Abakanowicz. W części pracy odnoszącej się do cyklu "Kalendarze", Janusz Czumaczenko szczegółowo opisuje założenia, miejsce i okoliczności powstania kolejnych prac. Pisze: "Kiedy artysta realizuje projekt polegający na wykonaniu szeregu odcisków, to negatywy odciśniętych przedmiotów są łatwe do rozpoznania w swej materialności i niematerialności. Ta koegzystencja jest nierozerwalna mimo tego, że część, która pozostawiła ślady nie istnieje fizycznie w dziele. Tworzymy ją sobie na podstawie przywoływanych obrazów znanego nam dobrze przedmiotu - pozytywu. Można powiedzieć, że wklęsłość odcisku, wypełnia energia, która działa jak masa, bryła. Jest jak wypalone ciało mieszkańca Pompei, który pozostawił swój ślad w wulkanicznej skale. Działanie usuniętej bryły jest elementem wykorzystywanym przeze mnie w pracy nad cyklem rzeźbiarskim Kalendarze, gdzie mijające godziny i dni są już tylko wspomnieniem, pustą przestrzenią, czwartym wymiarem". Adiunkt Janusz Czumaczenko posiada dorobek osiągnręcra pedagogiczne. Od 2007 roku, po odejściu na emeryturę prof. A. Hałata, za zgodą Rady Wydziału, pełni funkcję kierownika Pracowni Rzeźby na W'ydziale Grafiki i Malarstwa ASP w Łodzi. W swojej opinii Kierownik Katedry Malarstwa, Rysunku i Rzeźby prof. Piotr Stachlewski w pozytywny sposób ocenia program dydaktyczny Janusza Czumaczenko. Pisze: "Ważnym elementem wspomnianego programu jest bioniczne podejście do przyrody i próba odnalezienia w niej zasady ogólnej, pierwiastka wspólnego dla całej natury. Podobnie we własnej twórczości, korzystając z przypadkowych kamiennych form obladrów, jak pisze:"... przemianowuje przypadek na świadome działanie twórcze" interweniując w materię tylko tam, gdzie uważa to za celowe i ważne dla własnej wizji. Koherencja między własnym doświadczeniem i credo pracowni stanowi interesującą i ciesząca się uznaniem propozycją programową, znajdująca żywe odbicie w pracach studentów umożliwiającą im eksperymentowanie, twórczą realizację własnej ekspresji". s

6 Podsumowując, wyrażam pogląd, że adiunkt Janusz Czumaczenko posiada dorobek artystyczny, doświadczenie pedagogiczne i jest aktywy w pracy na rzecz środowiska w którym mieszka i pracuje. Przygotowane w związku z przewodem habilitacyjnym materiały są kompletne i spełniają wymogi ustawy. Autor przygotował dobrze napisany autoreferat i interesujący opis pracy habilitacyjnej. Praca habilitacyjna, cykl rzeźb "Kalendarze", była prezentowana publicznie. Jednoznacznie stwierdzam, że adiunkt l stopnia Janusz Czumaczenko posiada niezbędne kwalifikacje do uzyskania stopnia doktora habilitowanego w dziedzinie sztuk plastycznych, w dyscyplinie rzeźba. 6