Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu

Transkrypt

1 Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu 613[01]/ ZSZ, SP/MENiS/2005 PROGRAM NAUCZANIA ROLNIK 613[01] Zatwierdzam Minister Edukacji Narodowej i Sportu Warszawa 2005

2 Autorzy: mgr inż. Barbara Arciszewska ZSR CKP w Gródkach mgr inż. Jolanta Borczyńska-Żbikowska KCDRRiOW w Brwinowie mgr inż. Janina Kłap ZSR w Sichowie Dużym mgr inż. Maria Majewska KCDRRiOW w Brwinowie mgr inż. Antoni Maśka ZSA w Brwinowie mgr inż. Justyna Zdunek KCDRRiOW w Brwinowie Konsultant: dr Anna Grontkowska SGGW w Warszawie Recenzenci: mgr inż. Ewa Marciniak-Kulka Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Sieradzu mgr inż. Tadeusz Popowicz Jeleniogórski Ośrodek Doradztwa Metodycznego w Jeleniej Górze Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Jolanta Borczyńska-Żbikowska KCDRRiOW w Brwinowie Janina Dąbrowska KCDRRiOW w Brwinowie mgr Anna Jaworska KOWEZiU w Warszawie mgr Anna Wojciechowska KOWEZiU w Warszawie 1

3 Spis treści I. Plany nauczania 3 II. Programy nauczania przedmiotów zawodowych 5 1. Produkcja roślinna Produkcja zwierzęca Podstawy techniki Przepisy ruchu drogowego Przedsiębiorstwo w agrobiznesie Zajęcia praktyczne Praktyka zawodowa Nauka jazdy ciągnikiem rolniczym Nauka obsługi maszyn rolniczych

4 I. PLANY NAUCZANIA PLAN NAUCZANIA Zasadnicza szkoła zawodowa Zawód: rolnik 613[01] Podbudowa programowa: gimnazjum Lp. Przedmioty nauczania Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w trzyletnim okresie nauczania Liczba godzin tygodniowo w trzyletnim okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin w trzyletnim okresie nauczania Semestry I VI Klasy I III Forma stacjonarna 1. Produkcja roślinna Produkcja zwierzęca 3,5 2, Podstawy techniki 2 1, Przepisy ruchu drogowego Forma zaoczna 5. Przedsiębiorstwo w agrobiznesie 6. Zajęcia praktyczne Specjalizacja* 2, Razem Nauka jazdy ciągnikiem rolniczym 20 godzin na 1 ucznia. Nauka obsługi maszyn rolniczych 6 godzin na 1 ucznia. * Program specjalizacji opracowuje szkoła w porozumieniu z pracodawcą. 3

5 PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: rolnik 613[01] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Lp. Przedmioty nauczania Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w rocznym okresie nauczania Semestr I i II Liczba godzin tygodniowo w rocznym okresie nauczania Forma Dla dorosłych Liczba godzin w rocznym okresie nauczania Forma zaoczna stacjonarna 1. Produkcja roślinna Produkcja zwierzęca Podstawy techniki Przepisy ruchu drogowego Przedsiębiorstwo w agrobiznesie 6. Zajęcia praktyczne Specjalizacja* Razem Praktyka zawodowa: 8 tygodni. Nauka jazdy ciągnikiem rolniczym 20 godzin na 1 ucznia. Nauka obsługi maszyn rolniczych 6 godzin na 1 ucznia. * Program specjalizacji opracowuje szkoła w porozumieniu z pracodawcą. 4

6 II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH PRODUKCJA ROŚLINNA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: określić cele, zadania i znaczenie gospodarcze produkcji roślinnej, uzasadnić rolę produkcji roślinnej jako elementu zrównoważonego gospodarowania w rolnictwie, wyjaśnić zasady Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej, wyjaśnić pojęcie siedliska roślinnego i wyszczególnić jego czynniki, scharakteryzować czynniki klimatyczne i określić ich wpływ na wzrost, rozwój i plonowanie roślin, przewidzieć przebieg pogody na podstawie obserwacji zjawisk meteorologicznych oraz prognoz pogody, scharakteryzować skład i właściwości gleby, scharakteryzować gleby pod kątem ich przydatności do produkcji roślinnej, wyjaśnić sposoby przeciwdziałania procesom powodującym degradację gleby, określić cele i zadania uprawy roli, scharakteryzować rodzaje, cele i sposoby wykonywania poszczególnych zabiegów uprawowych, dobrać uprawki lub zespoły uprawek do warunków glebowych i wymagań poszczególnych gatunków roślin uprawnych, określić wpływ zabiegów melioracyjnych na produkcję roślinną, a także na środowisko roślin i zwierząt, wyjaśnić zasady właściwego użytkowania i konserwacji sieci melioracyjnych, wyjaśnić rolę nawożenia w produkcji roślinnej oraz wpływ makroi mikroelementów na wzrost, rozwój i plonowanie roślin uprawnych, rozpoznać nawozy organiczne i mineralne oraz scharakteryzować ich oddziaływanie na rośliny i glebę, określić zasady stosowania i przechowywania nawozów organicznych i mineralnych zgodnie z zasadami Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej, zaplanować nawożenie organiczne i mineralne w gospodarstwie rolnym, rozpoznać podstawowe choroby, szkodniki i chwasty roślin uprawnych, 5

7 zastosować metody i środki ochrony roślin zgodnie z zasadami Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej, scharakteryzować czynniki zmianowania roślin, dobrać przykładowe zmianowania roślin dla różnych warunków siedliskowych, rozpoznać i scharakteryzować podstawowe grupy i gatunki roślin uprawnych, określić cechy biologiczne i wymagania klimatyczno-glebowe roślin uprawnych, dobrać rośliny uprawne do warunków klimatyczno-glebowych regionu, zaplanować i zorganizować zabiegi w wybranych technologiach produkcji zbóż, zaplanować i zorganizować zabiegi w wybranych technologiach produkcji roślin okopowych, zaplanować i zorganizować zabiegi w wybranych technologiach produkcji roślin przemysłowych, zaplanować i zorganizować zabiegi w wybranych technologiach produkcji roślin pastewnych, określić znaczenie gospodarcze użytków zielonych, rozpoznać roślinność łąk i pastwisk, zaplanować i zorganizować zabiegi w technologiach produkcji pasz na użytkach zielonych, scharakteryzować sposoby zagospodarowania, użytkowania i pielęgnacji łąk i pastwisk, dobrać maszyny i urządzenia do prac w produkcji roślinnej, wyjaśnić zasady produkcji i przechowywania produktów roślinnych, zgodnie ze standardami jakościowymi i przepisami bezpieczeństwa żywności, wyjaśnić warunki i zasady stosowania ekologicznych metod produkcji roślin, zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa żywności. Materiał nauczania 1. Wiadomości wstępne Cele, zadania i znaczenie gospodarcze produkcji roślinnej. Produkcja roślinna jako element zrównoważonego gospodarowania w rolnictwie. Zasady, podstawy prawne i zakres Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej. 6

8 2. Czynniki środowiska Podział czynników środowiska. Klimatyczne czynniki środowiska. Pogoda i jej przewidywanie. Powstawanie i kształtowanie się gleb. Profile glebowe, skład i właściwości gleb. Klasyfikacja gleb w Polsce. Erozja gleb. Ochrona gleb zgodnie ze Zwykłą Dobrą Praktyką Rolniczą. Ćwiczenia: Prognozowanie pogody na podstawie zjawisk meteorologicznych. Czytanie map glebowo - rolniczych. Rozpoznawanie rodzajów gleb. 3. Zabiegi agrotechniczne Cele i zadania uprawy roli. Rodzaje i zadania zabiegów uprawowych. Zespoły uprawek. Uprawa różnych typów gleb. Nawożenie. Wymagania pokarmowe i potrzeby nawozowe roślin uprawnych. Rodzaje, charakterystyka, zasady stosowania i przechowywania nawozów organicznych. Podział, charakterystyka, zasady stosowania, przechowywania i mieszania nawozów mineralnych. Integrowane nawożenie organiczne i mineralne. Dyrektywa azotanowa. Cele i zadania ochrony roślin. Choroby roślin uprawnych. Szkodniki roślin uprawnych. Rodzaje i szkodliwość chwastów. Metody i środki ochrony roślin. Integrowana ochrona roślin. Rodzaje i zadania melioracji wodnych, odwadnianie i nawadnianie użytków rolnych. Zabiegi agrotechniczne w rolnictwie ekologicznym. Bezpieczeństwo i higiena pracy oraz ochrona środowiska podczas wykonywania zabiegów agrotechnicznych. Organizacja uprawy roli, nawożenia i ochrony roślin w gospodarstwie rolnym. Ćwiczenia: Planowanie zespołów uprawek dla wybranych gatunków roślin. Rozpoznawanie objawów niedoboru i nadmiaru składników mineralnych u roślin. Rozpoznawanie nawozów mineralnych. Obliczanie zapotrzebowania na nawozy mineralne (czysty składnik i masa towarowa). Planowanie kompleksowego nawożenia w gospodarstwie. Rozpoznawanie najczęściej występujących chorób roślin uprawnych. Rozpoznawanie najczęściej występujących szkodników roślin uprawnych. 7

9 Rozpoznawanie najczęściej występujących chwastów roślin uprawnych. Obliczanie dawek preparatów ochrony roślin. 4. Podstawy zmianowania roślin Zmianowanie i płodozmian. Czynniki zmianowania. Dobór roślin w strukturze zasiewów. Zasady stosowania zmianowań i płodozmianów w gospodarstwie. Ćwiczenia: Opracowywanie przykładowych zmianowań. Obliczanie struktury zasiewów w gospodarstwie. 5. Wybrane technologie produkcji zbóż Znaczenie gospodarcze i użytkowanie zbóż. Charakterystyka biologiczna zbóż. Technologia produkcji wybranego zboża ozimego i jarego. Odmiany zbóż, wymagania klimatyczno-glebowe. Zabiegi agrotechniczne, zbiór i przechowywanie, opłacalność produkcji zbóż. Standardy jakościowe w produkcji zbóż i bezpieczeństwo żywności. Ćwiczenia: Rozpoznawanie nasion zbóż. Rozpoznawanie zbóż w różnych fazach wzrostu i rozwoju. Dobieranie odmian zbóż do warunków klimatyczno-glebowych. Rozpoznawanie najczęściej występujących chorób zbóż oraz określanie sposobów zapobiegania i zwalczania. Rozpoznawanie szkodników zbóż oraz określanie sposobów zapobiegania i zwalczania. Rozpoznawanie chwastów zbóż oraz określanie sposobów zapobiegania i zwalczania. Planowanie zabiegów agrotechnicznych związanych z uprawą zbóż. Obliczanie opłacalności technologii produkcji wybranego zboża. 6. Wybrane technologie produkcji roślin okopowych Znaczenie gospodarcze i użytkowanie roślin okopowych. Charakterystyka biologiczna ziemniaka i buraka. Technologia produkcji ziemniaka i buraka. Odmiany ziemniaka i buraka, wymagania klimatyczno-glebowe, zabiegi agrotechniczne. Zbiór, transport, przechowywanie i opłacalność produkcji ziemniaka i buraka. Standardy jakościowe w produkcji ziemniaka i buraka, bezpieczeństwo żywności. 8

10 Ćwiczenia: Rozpoznawanie nasion roślin okopowych. Rozpoznawanie gatunków roślin okopowych. Dobieranie odmian roślin okopowych do warunków klimatycznoglebowych. Rozpoznawanie najczęściej występujących chorób roślin okopowych oraz określanie sposobów zapobiegania i zwalczania. Rozpoznawanie szkodników roślin okopowych oraz określanie sposobów zapobiegania i zwalczania. Rozpoznawanie chwastów roślin okopowych oraz określanie sposobów zapobiegania i zwalczania. Planowanie zabiegów agrotechnicznych związanych z uprawą roślin okopowych. Obliczanie opłacalności technologii produkcji ziemniaka i buraka. 7. Wybrane technologie produkcji roślin przemysłowych Znaczenie gospodarcze roślin przemysłowych. Charakterystyka biologiczna i odmiany rzepaku. Technologia produkcji rzepaku ozimego. Wymagania klimatyczno-glebowe, zabiegi agrotechniczne, zbiór, opłacalność przechowywania, opłacalność produkcji. Standardy jakościowe w produkcji rzepaku ozimego i bezpieczeństwo żywności. Ćwiczenia: Rozpoznawanie gatunków roślin przemysłowych. Dobieranie odmian rzepaku ozimego do warunków klimatycznoglebowych. Rozpoznawanie najczęściej występujących chorób rzepaku ozimego oraz określanie sposobów zapobiegania i zwalczania. Rozpoznawanie szkodników rzepaku ozimego oraz określanie sposobów zapobiegania i zwalczania. Rozpoznawanie chwastów rzepaku ozimego oraz określanie sposobów zapobiegania i zwalczania. Planowanie zabiegów agrotechnicznych związanych z uprawą rzepaku ozimego. Obliczanie opłacalności technologii produkcji rzepaku ozimego. 8. Wybrane technologie produkcji roślin pastewnych Gatunki roślin pastewnych i ich znaczenie. Charakterystyka biologiczna i odmiany roślin pastewnych. Technologia produkcji roślin pastewnych. Wymagania klimatyczno-glebowe, zabiegi agrotechniczne, zbiór i przechowywanie, opłacalność produkcji roślin pastewnych. Standardy jakościowe w produkcji roślin pastewnych i bezpieczeństwo żywności. 9

11 Ćwiczenia: Rozpoznawanie gatunków roślin pastewnych. Dobieranie odmian roślin pastewnych do warunków klimatycznoglebowych. Rozpoznawanie najczęściej występujących chorób roślin pastewnych oraz określanie sposobów zapobiegania i zwalczania. Rozpoznawanie szkodników roślin pastewnych oraz określanie sposobów zapobiegania i zwalczania. Rozpoznawanie chwastów roślin pastewnych oraz określanie sposobów zapobiegania i zwalczania. Planowanie zabiegów agrotechnicznych związanych z uprawą roślin pastewnych. Obliczanie opłacalności technologii produkcji wybranej rośliny pastewnej. 9. Użytki zielone Znaczenie gospodarcze i przyrodnicze użytków zielonych. Roślinność użytków zielonych. Podział użytków zielonych. Nawożenie i pielęgnacja łąk i pastwisk. Użytkowanie łąk i pastwisk. Zagospodarowanie i odnawianie łąk i pastwisk. Gospodarowanie na użytkach zielonych zgodnie ze Zwykłą Dobrą Praktyką Rolniczą. Ćwiczenia: Rozpoznawanie gatunków traw, roślin motylkowych, ziół i chwastów występujących na łąkach i pastwiskach. Układanie mieszanek do zagospodarowania łąk i pastwisk. Planowanie nawożenia oraz pielęgnacji użytków zielonych. Obliczanie opłacalności technologii produkcji pasz na użytkach zielonych. Środki dydaktyczne Przyrządy kontrolno-pomiarowe do określania: czynników meteorologicznych, właściwości gleb, materiału siewnego. Mapy dzielnic rolniczo-klimatycznych Polski. Mapy glebowo-rolnicze. Profile glebowe. Zestawy nawozów mineralnych. Środki ochrony roślin. Zestawy nasion roślin uprawnych. Przykładowe płodozmiany. Atlasy chorób, szkodników i chwastów roślin uprawnych. Atlasy roślin uprawnych. 10

12 Program komputerowy AGRONOM 2.1. Maszyny i narzędzia do uprawy gleby, nawożenia, ochrony roślin i zbioru. Instrukcje obsługi maszyn i narzędzi rolniczych. Uwagi o realizacji Przedmiot Produkcja roślinna obejmuje szeroki zakres wiedzy, gdyż integruje treści z wielu dziedzin nauki i techniki. Tematyka przedmiotu jest ściśle związana z przedmiotami ogólnokształcącymi i zawodowymi: biologią, chemią, podstawami techniki, produkcją zwierzęcą, przedsiębiorstwem w agrobiznesie. Po zapoznaniu się z treściami i układem działów tych przedmiotów należy dokonać korelacji międzyprzedmiotowej. Realizacja celów kształcenia zawartych w programie nauczania przedmiotu Produkcja roślinna możliwa będzie jedynie w odpowiednio wyposażonej pracowni. Podczas realizacji programu przedmiotu proponuje się stosować następujące metody nauczania: sytuacyjną, projektów, przypadków, przewodniego tekstu, metaplanu, gier dydaktycznych, a także w zależności od potrzeb pokazu z objaśnieniami i pokazu z instruktażem oraz ćwiczenia. Zastosowanie tych metod sprzyja kształtowaniu umiejętności: podejmowania decyzji, logicznego myślenia, samodzielnego planowania pracy, pracy w zespole, interpretowania wiedzy z różnych dziedzin, korzystania z różnych źródeł informacji. Metody nauczania należy dobierać tak, aby w jak największym stopniu wyzwalać inwencję uczniów podczas nabywania umiejętności, a więc ograniczać stosowanie metod podających na rzecz aktywizujących. Właściwe organizowanie procesu dydaktycznego oraz wzbogacanie treści przez pokazy, filmy i wycieczki dydaktyczne pozwoli osiągnąć założone cele kształcenia. W trakcie realizacji treści kształcenia należy podkreślić, że Polska, będąc członkiem Unii Europejskiej, musi zintensyfikować działania dostosowujące nasz kraj do wymagań jednolitego rynku w wielu dziedzinach życia gospodarczego, co dotyczy także sektora żywnościowego. W państwach Unii Europejskiej ogromne znaczenie przywiązuje się do bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, a kontrolę jakości przeprowadza się na wszystkich etapach produkcji, począwszy od gospodarstwa rolnego. W praktyce oznacza to konieczność dostosowania się do uregulowań prawnych obowiązujących w Unii Europejskiej, stawianych gospodarstwom w zakresie higieny produkcji, ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa żywności. Bardzo ważne jest również wpajanie zasad Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej, a więc takich 11

13 standardów gospodarowania, których przestrzega racjonalnie postępujący rolnik. Szczególną uwagę należy zwrócić także na przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska. Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych: Lp. Działy tematyczne Liczba godzin 1. Wiadomości wstępne 4 2. Czynniki środowiska Zabiegi agrotechniczne Podstawy zmianowania roślin Wybrane technologie produkcji zbóż Wybrane technologie produkcji roślin okopowych Wybrane technologie produkcji roślin przemysłowych Wybrane technologie produkcji roślin pastewnych Użytki zielone 10 Razem 144 Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły. Wiadomości wstępne realizację treści nauczania należy rozpocząć od omówienia celów, zadań i znaczenia gospodarczego produkcji roślinnej. Bardzo ważne jest uzasadnienie roli produkcji roślinnej jako elementu zrównoważonego gospodarowania w rolnictwie. Zrównoważona produkcja rolnicza jest systemem gospodarowania umożliwiającym trwały wzrost produkcji przy zachowaniu bezpieczeństwa ekologicznego. Taki system gospodarowania możliwy jest do wdrożenia przy wykorzystaniu Zasad Dobrej Praktyki Rolniczej. Zasady te można wdrożyć na podstawie wyznaczników rozwoju produkcji rolniczej, stanowiących kluczowe elementy agrotechniki. Należą do nich zapewnienie żyzności gleby, odpowiedni dobór gatunków i odmian roślin, nawożenie i ochrona roślin. Wdrażanie Zasad Dobrej Praktyki Rolniczej, umożliwia połączenie celów technologii gospodarowania z uwarunkowaniami społeczno ekonomicznymi rolnictwa zrównoważonego. W trakcie procesu nauczania-uczenia się należy podkreślać, że produkcja roślinna jest tylko jednym z elementów zrównoważonego gospodarowania w rolnictwie. Dla pełnego wykorzystania potencjału 12

14 produkcyjnego w gospodarstwie, przy zachowaniu zasad ochrony środowiska, zalecane jest połączenie produkcji roślinnej oraz zwierzęcej. Czynniki środowiska podczas realizacji treści kształcenia szczególną uwagę należy zwrócić na wpływ czynników środowiska na wzrost, rozwój i plonowanie roślin uprawnych. Wskazane jest kształtowanie umiejętności wyciągania wniosków z obserwacji przebiegu pogody dla agrotechniki roślin uprawnych, a także możliwości przeciwdziałania skutkom niekorzystnych zjawisk meteorologicznych. Należy również zwrócić uwagę na części składowe gleby oraz na zależność między składnikami gleby a jej właściwościami fizyko - chemicznymi, a w rezultacie na wartość użytkową i przydatność rolniczą. Każdy uczeń powinien umieć ocenić jakość gleby i jej przydatność rolniczą, a także odczytywać mapy glebowo - rolnicze, rozróżniać podstawowe typy gleb, szczególnie występujące w najbliższym rejonie. Nauczyciel powinien uświadomić uczniom, że obowiązkiem rolnika jest przeciwdziałanie chemicznym, biologicznym i fizycznym procesom powodującym degradację gleby, a w szczególności erozji, które w efekcie prowadzą do zmniejszenia jej żyzności. Zabiegi agrotechniczne treści kształcenia powinny być skorelowane z przedmiotem Podstawy techniki. Należy wyjaśnić wpływ poszczególnych zabiegów uprawowych na glebę, wzrost, rozwój oraz plonowanie roślin. Uczniowie powinni dobrać sposób uprawy do rodzaju gleby oraz zaplanować uprawę roli w gospodarstwie ekologicznym. Podczas realizacji treści dotyczących podziału i charakterystyki nawozów organicznych i mineralnych należy wyjaśnić ich wpływ na wegetację i plonowanie roślin uprawnych. Należy przedstawić uczniom zasady przechowywania i stosowania nawozów wynikające ze Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej oraz wyjaśnić wytyczne zawarte w Dyrektywie Azotanowej. Uczniowie powinni umieć zaplanować nawożenie organiczne i mineralne oraz podać zasady i sposoby nawożenia w gospodarstwie ekologicznym. W trakcie procesu nauczania-uczenia się należy zwrócić szczególną uwagę na środki ochrony roślin, które mogą stanowić zagrożenie dla człowieka i środowiska, jeżeli nie będą stosowane zgodnie z zasadami określonymi w instrukcji. Decyzja o zastosowaniu chemicznych środków ochrony roślin musi zostać podjęta wówczas, kiedy efektywność metod biologicznych i agrotechnicznych nie jest wystarczająca. Wskazane jest uświadomienie uczniom, że najbardziej bezpieczne jest stosowanie integrowanej ochrony roślin, polegającej na łączeniu różnych metod biologicznych, agrotechnicznych i chemicznych oraz podkreślenie znaczenia metod ochrony roślin stosowanych w rolnictwie ekologicznym. 13

15 Realizacja treści kształcenia dotyczących melioracji powinna umożliwić uczniowi opanowanie podstawowych wiadomości i umiejętności niezbędnych rolnikowi do wytworzenia i utrzymania właściwych stosunków powietrzno - wodnych w glebie. Podstawy zmianowania roślin - realizacja treści kształcenia ma na celu kształtowanie umiejętności ucznia dotyczących opracowywania przykładowych zmianowań dostosowanych do warunków przyrodniczych i organizacyjno-ekonomicznych gospodarstwa. Wybrane technologie produkcji roślin uprawnych realizując treści kształcenia dotyczące technologii produkcji roślin uprawnych należy zwrócić uwagę: technologię produkcji wybranego zboża ozimego i jarego, technologię produkcji ziemniaka i buraka, technologię produkcji rzepaku ozimego, technologię produkcji wybranego gatunku roślin pastewnych. Technologie produkcji innych gatunków z poszczególnych grup roślin uprawianych w rejonie należy omówić skrótowo i porównawczo. Wskazane jest podkreślenie znaczenia przestrzegania przepisów prawa obowiązujących w Unii Europejskiej dotyczących standardów jakościowych oraz bezpieczeństwa żywności. Należy podkreślić, że w każdym gospodarstwie rolnym bardzo ważne jest prowadzenie dokumentacji i szczegółowych zapisów dotyczących produkcji roślinnej, które pozwalają zidentyfikować pochodzenie produktu oraz umożliwiają sprawdzenie, czy żywność, bądź surowiec wytworzony w gospodarstwie, przeznaczony do dalszego przetwórstwa, nie stanowi zagrożenia dla zdrowia konsumenta. Wskazane jest obliczanie kosztów wykonania zabiegów i opłacalności technologii produkcji roślin uprawnych. Użytki zielone realizując treści działu należy podkreślić znaczenie łąk i pastwisk, jako źródła paszy, ich rolę w ochronie środowiska naturalnego oraz walory przyrodniczo-krajobrazowe. Uczniowie powinni zdobyć wiedzę z zakresu podstawowych gatunków roślin łąk i pastwisk, ich nawożenia, pielęgnacji, użytkowania, a także sposobów zakładania oraz gospodarowania na użytkach zielonych zgodnie ze Zwykłą Dobrą Praktyką Rolniczą. Wskazane jest obliczanie kosztów produkcji pasz na użytkach zielonych. 14

16 Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy prowadzić systematycznie przez cały czas realizacji programu nauczania przedmiotu, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Celem oceniania jest przede wszystkim poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie, wspieranie i doradztwo oraz doskonalenie procesu kształcenia. Proces oceniania powinien obejmować: diagnozę stanu wiedzy uczniów pod kątem założonych celów kształcenia, identyfikowanie postępów uczniów w trakcie realizacji programu oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu założonych celów kształcenia, sprawdzanie wiadomości i umiejętności uczniów po zrealizowaniu programu. Osiągnięcia uczniów należy oceniać na podstawie: ustnych sprawdzianów poziomu wiadomości i umiejętności, pisemnych sprawdzianów, testów osiągnięć szkolnych, ukierunkowanej obserwacji indywidualnej i zespołowej pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń, wytworu projektu, prezentacji projektu. Podczas wykonywania ćwiczeń wskazane jest prowadzenie arkusza obserwacji pracy ucznia. Dokonując oceny umiejętności praktycznych uczniów należy zwrócić uwagę na: rozpoznawanie rodzajów gleb, planowanie nawożenia w gospodarstwie, zapobieganie chorobom i szkodnikom roślin uprawnych oraz ich zwalczanie, wykonywanie zabiegów agrotechnicznych związanych z produkcją roślin, przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności. Oceniając osiągnięcia uczniów, należy zwrócić uwagę na umiejętność logicznego myślenia, wiązanie teorii z praktyką, sprawność i dokładność wykonania zadań oraz zaangażowanie w wykonaną pracę. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów po zakończeniu realizacji programu nauczania przedmiotu należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela. 15

17 Literatura Bińkowska J., Arciszewska B.: Podstawy produkcji roślinnej-ćwiczenia. Format AB, Warszawa 1997 Kowalak Z: Produkcja rolnicza. Cz. 2. Wydawnictwo empi 2, Poznań 2003 Kowalak Z: Produkcja rolnicza. Cz. 3. Wydawnictwo empi 2, Poznań 2003 Kowalak Z: Produkcja rolnicza. Cz. 4. Wydawnictwo empi 2, Poznań 2004 Magazynowanie nawozów naturalnych poradnik. Projekt Bliźniaczy PHARE Standardy Dla Gospodarstw Rolnych, Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, Warszawa 2004 Pr. zb. pod red. A. Dzień: Produkcja i pozyskiwanie surowców rolniczych. Format-AB, Warszawa 1998 Pr. zb. pod red. A. Gawrońskiej: Podstawy produkcji roślinnej. Cz.1 Hortpress, Warszawa 1996 Pr. zb. pod red. A. Gawrońskiej: Podstawy produkcji roślinnej. Cz.2 Hortpress, Warszawa 1997 Pr. zb. pod red. M. Fotymy: Technologie produkcji roślinnej. Hortpress, Warszawa 1995 Pr. zb.: Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE produkcja ziemniaków i zbóż. KCDRRiOW, Poznań 2004 Pr. zb.: Podstawy produkcji roślinnej. PWRiL, Warszawa 1999 Pr. zb.: Praktyczne podstawy ochrony roślin. KCDRRiOW, Poznań 1999 Pr. zb.: Technologie produkcji roślinnej. PWRiL, Warszawa 1999 Siebeneicher G.E.: Podręcznik rolnictwa ekologicznego. PWN, Warszawa 1997 Sołtysiak U.: Ekologiczna produkcji żywności w świetle wymogów Unii Europejskiej. CDiEwR, Poznań 1998 Suwara I.: Podstawy produkcji roślinnej. WSiP, Warszawa 1998 Szymona J.: Podstawy rolnictwa ekologicznego. Fundacja Programów Pomocy dla Wsi i Rolnictwa (FAPA), Warszawa 1997 Wydawnictwa COBORU: Lista Odmian Roślin: Rolniczych; Lista Opisowa Odmian: Roślin Rolniczych; Diariusz COBORU Zwykła Dobra Praktyka Rolnicza. FAPA, Warszawa 2003 Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2004 r. Nr 11, poz. 94) Ustawa z dnia 26 lipca 2000 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. z 2000 r. Nr 89, poz. 991) Ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o nawozach i nawożeniu (Dz. U Nr 91, poz. 876) Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. z 2004 r. Nr 93, poz. 898) Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 16

18 PRODUKCJA ZWIERZĘCA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: określić cele, zadania i znaczenie gospodarcze produkcji zwierzęcej, objaśnić zasady funkcjonowania narządów, układów i całego organizmu zwierzęcego, scharakteryzować rolę i znaczenie poszczególnych narządów i układów w funkcjonowaniu organizmu zwierzęcego, wyjaśnić znaczenie składników organicznych i nieorganicznych w żywieniu zwierząt, dokonać podziału pasz i określić ich wartość pokarmową, rozróżnić rodzaje pasz, dokonać konserwacji, przechować i przyrządzić pasze dla zwierząt, określić czynniki wpływające na zdrowie i produkcyjność zwierząt, określić kryteria oceny dobrostanu zwierząt gospodarskich, scharakteryzować wpływ chowu zwierząt gospodarskich na środowisko, rozpoznać i scharakteryzować różne typy użytkowe i rasy bydła, trzody chlewnej i drobiu, zaplanować i zorganizować rozród zwierząt gospodarskich, scharakteryzować sposoby żywienia i pielęgnacji zwierząt w okresie karmienia mlekiem matki, scharakteryzować sposoby żywienia i pielęgnacji młodych zwierząt, dobrać i przygotować pasze dla różnych gatunków dorosłych zwierząt gospodarskich, scharakteryzować użytkowanie mleczne i określić warunki specjalizacji gospodarstw w produkcji mlecznej krów, scharakteryzować rodzaje użytkowania mięsnego różnych gatunków zwierząt gospodarskich, dobrać żywienie do rodzaju użytkowania zwierząt, określić sposoby utrzymania i pielęgnacji różnych gatunków zwierząt gospodarskich, scharakteryzować i ocenić pomieszczenia dla różnych gatunków zwierząt gospodarskich, zadać pasze i usunąć odchody, z uwzględnieniem doboru urządzeń technicznych i warunków bezpiecznej obsługi, przechować odchody zwierząt zgodnie z wymogami Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej, scharakteryzować System Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt, 17

19 dobrać gatunki, typy użytkowe i rasy bydła, trzody chlewnej i drobiu zgodnie z potrzebami regionalnymi oraz możliwościami zbytu produktów pochodzenia zwierzęcego, zaplanować i zorganizować proces produkcji mleka w gospodarstwie, zaplanować i zorganizować proces produkcji żywca wołowego w gospodarstwie, zaplanować i zorganizować proces produkcji żywca wieprzowego w gospodarstwie, zaplanować i zorganizować produkcję jaj i brojlerów w gospodarstwie rolnym, obliczyć efekty ekonomiczne produkcji zwierzęcej w gospodarstwie, dostosować gospodarstwo rolne do wymogów UE w zakresie produkcji mleka, żywca wołowego i wieprzowego oraz produkcji jaj i brojlerów, scharakteryzować przyczyny, objawy i sposoby zapobiegania chorobom zwierząt gospodarskich, udzielić pierwszej pomocy chorym zwierzętom gospodarskim, zastosować przepisy o ochronie dobrostanu zwierząt, zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej, zaplanować i zorganizować produkcję zwierzęcą w gospodarstwie, zorganizować produkcję zwierzęcą metodami ekologicznymi, zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności, prowadzić sprzedaż produktów zwierzęcych wytworzonych w gospodarstwie rolnym. Materiał nauczania 1. Budowa i czynności życiowe zwierząt gospodarskich Budowa komórek, tkanek, narządów. Budowa i fizjologia układów: kostnego, mięśniowego, powłokowego, krwionośnego i chłonnego, oddechowego, pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego, neurohormonalnego oraz narządów zmysłów. Topografia narządów i układów. Ćwiczenia: Określanie położenia ważniejszych kości, stawów, ich połączeń stawowych na szkielecie lub żywym zwierzęciu. Określanie wieku krowy na podstawie rogów (jeśli zwierzęta nie podlegały dekornizacji możdżeni rogowych). Analizowanie różnic w budowie i funkcji przewodu pokarmowego i układu rozrodczego na rysunku lub na wypreparowanych narządach różnych gatunków zwierząt. 18

20 Rozróżnianie narządów na modelu lub żywym zwierzęciu. 2. Podstawy żywienia zwierząt Racjonalne żywienie zwierząt. Czynniki wpływające na strawność pasz. Rola składników pokarmowych w organizmie zwierzęcym. Czynniki wpływające na wartość pokarmową pasz. Zasady podziału pasz. Charakterystyka pasz i określanie norm spożycia: objętościowych soczystych, objętościowych suchych, treściwych, produktów pochodzenia przemysłu rolno-spożywczego, dodatków paszowych. Zakiszanie i suszenie pasz. Mieszanki przemysłowe. Koszty żywienia zwierząt. Ćwiczenia: Rozróżnianie rodzajów pasz. Rozpoznawanie pasz stosowanych dla poszczególnych gatunków zwierząt. Porównywanie wartości pokarmowej pasz z wykorzystaniem tablic. Dokonywanie oceny jakościowej kiszonki i siana. Obliczanie kosztów żywienia. 3. Zoohigiena Wpływ czynników klimatycznych i glebowych na organizm zwierzęcy. Mikroklimat pomieszczeń inwentarskich. Znaczenie czynników ekologicznych dla dobrostanu zwierząt. Dezynfekcja, dezynsekcja i deratyzacja pomieszczeń inwentarskich. Wpływ higieny żywienia i pojenia zwierząt na bezpieczeństwo żywności. Humanitarny transport zwierząt z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Podział chorób zwierząt, przyczyny i drogi zakażenia. Profilaktyka i leczenie chorób. Działalność Inspekcji Weterynaryjnej w zakresie ochrony zwierząt i bezpieczeństwa ochrony żywności. Ćwiczenia: Rozróżnianie środków dezynfekcyjnych stosowanych w pomieszczeniach inwentarskich. Rozpoznawanie chorób według czynników i objawów chorobotwórczych. 4. Chów bydła Znaczenie chowu bydła. Rasy i typy użytkowe bydła hodowane w Polsce. Rozpłód bydła. Odchów, żywienie cieląt i młodego bydła. Technologia produkcji bydła mlecznego. Technologia produkcji bydła mięsnego. Wyposażenie pomieszczeń inwentarskich zgodnie 19

21 z wymogami Unii Europejskiej. Usuwanie i zagospodarowanie odchodów. Choroby bydła. Ćwiczenia: Rozpoznawanie typów użytkowych i ras bydła. Opracowywanie preliminarza pasz dla bydła. Opracowywanie projektu wyposażenia obory dla stada krów mlecznych. Obliczanie opłacalności produkcji mlecznej krów. Obliczanie opłacalności produkcji mięsnej bydła. Rozpoznawanie wybranych chorób bydła. 5. Chów trzody chlewnej Znaczenie chowu trzody chlewnej. Rasy trzody chlewnej i mieszańce międzyrasowe hodowane w Polsce. Rozpłód trzody chlewnej. Użytkowanie rozpłodowe lochy i knura. Wychów, żywienie prosiąt i młodej trzody chlewnej. Technologia produkcji żywca wieprzowego. Wyposażenie pomieszczeń dla różnych grup użytkowych trzody chlewnej zgodnie z wymogami Unii Europejskiej. Usuwanie i zagospodarowanie odchodów. Choroby trzody chlewnej. Ćwiczenie: Rozpoznawanie ras trzody chlewnej. Opracowywanie preliminarza pasz trzody chlewnej. Projektowanie systemu żywienia tuczników. Opracowywanie projektu wyposażenia chlewni dla macior z prosiętami. Obliczanie opłacalności produkcji żywca wieprzowego. Rozpoznawanie wybranych chorób trzody chlewnej. 6. Chów drobiu Znaczenie chowu drobiu. Typy użytkowe, mieszańce międzyrasowe i międzyrodowe drobiu. Użytkowanie rozpłodowe drobiu. Technika przeprowadzania lęgów. Użytkowanie nieśne drobiu. Użytkowanie mięsne drobiu. Technika żywienia drobiu nieśnego i mięsnego. Warunki utrzymania drobiu. Najczęściej występujące choroby drobiu. Programy zapobiegania chorobom drobiu. Ćwiczenia: Rozpoznawanie cech użytkowych drobiu nieśnego i mięsnego. Wybieranie jaj do wylęgu według ustalonych kryteriów. Opracowywanie projektu użytkowania nieśnego lub mięsnego drobiu. 20

22 Obliczanie opłacalności produkcji drobiu nieśnego lub mięsnego. 7. Inne gatunki zwierząt gospodarskich Znaczenie gospodarcze chowu wybranego gatunku zwierząt. Rasy i typy użytkowe. Użytkowanie rozpłodowe. Żywienie i utrzymanie wybranego gatunku zwierząt. Użytkowanie produkcyjne. Choroby wybranego gatunku zwierząt. Opłacalność chowu zwierząt. Ćwiczenia: Rozpoznawanie ras i typów użytkowych wybranego gatunku zwierząt. Projektowanie procesu technologii produkcji wybranego produktu zwierzęcego. Obliczanie opłacalności produkcji wybranego gatunku zwierząt. Środki dydaktyczne Szkielety zwierząt, pojedyncze kości, połączenia stawowe kości. Plansze przedstawiające narządy i układy organizmów zwierzęcych. Modele zwierząt. Preparaty mokre. Próbki pasz. Termometry weterynaryjne. Albumy ras zwierząt, zdjęcia. Foliogramy, filmy video i CD, programy komputerowe z zakresu produkcji zwierzęcej. Uwagi o realizacji Program nauczania przedmiotu Produkcja zwierzęca ściśle łączy się z przedmiotami Produkcja roślinna, Przedsiębiorstwo w agrobiznesie, Podstawy techniki. Stanowi integralną część przygotowania zawodowego w szkołach kształcących w zawodzie rolnik. Nauczanie przedmiotu Produkcja zwierzęca nauczyciel powinien rozpocząć od zapoznania ucznia z programem nauczania oraz sposobami wykorzystania różnych źródeł informacji. Podczas realizacji programu na bieżąco należy aktualizować wiedzę merytoryczną w oparciu o czasopisma specjalistyczne oraz wyniki badań naukowych z zakresu produkcji rolniczej. Skuteczność nauczania przedmiotu Produkcja zwierzęca zależy w dużym stopniu od właściwego doboru treści i metod nauczania. Nauczyciel powinien wykorzystywać różne metody nauczania, w tym metody aktywizujące takie, jak: metodę przypadków, burzę mózgów, metodę symulacyjną, gry dydaktyczne oraz metodę projektów. Zależnie od potrzeb można stosować pokaz, wykład i pogadankę. 21

23 Celem ćwiczeń jest kształtowanie umiejętności rozpoznawania ras i typów użytkowych zwierząt, projektowania wybranej produkcji w oparciu o potrzeby człowieka i wymagania UE, obliczania opłacalności produkcji. Proponuje się następujący podział godzin na realizacje poszczególnych działów tematycznych: Lp. Działy tematyczne Liczba godzin 1. Budowa i czynności życiowe zwierząt 15 gospodarskich 2. Podstawy żywienia zwierząt Zoohigiena Chów bydła Chów trzody chlewnej Chów drobiu Inne gatunki zwierząt gospodarskich 16 Razem 126 Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły. Budowa i czynności życiowe zwierząt gospodarskich realizacja treści stanowi podbudowę dla zrozumienia wiadomości i nabycia umiejętności z zakresu chowu poszczególnych gatunków zwierząt. Podstawy żywienia zwierząt podczas realizacji treści kształcenia, szczególną uwagę należy zwrócić na wpływ racjonalnego żywienia na zdrowie, wyniki produkcyjne, jakość surowca i efekty ekonomiczne chowu zwierząt. Treści działu należy skorelować z przedmiotem Produkcja roślinna, który stanowi podbudowę do treści nauczania z zakresu żywienia poszczególnych gatunków zwierząt. Należy podkreślić wpływ naturalnych, ekologicznych pasz na jakość surowca zwierzęcego, który również ma wpływ na zdrowie człowieka. Zoohigiena podczas procesu nauczania-uczenia się szczególną uwagę należy zwrócić na higienę, dobrostan zwierząt, szkodliwość zanieczyszczeń paszy i wody pitnej oraz warunków mikroklimatycznych pomieszczeń. Bardzo ważną rolę odgrywa transport zwierząt hodowlanych i rzeźnych. Humanitarne traktowanie zwierząt to nie tylko respektowanie 22

24 zapisu prawa Unii Europejskiej, ale zabezpieczanie zwierząt przed stresem, który ma bardzo negatywny wpływ na funkcjonowanie organizmu oraz na jakość mięsa po uboju, co w efekcie obniża wyniki ekonomiczne. Dezynfekcja pomieszczeń jest podstawą zapobiegania rozwojowi chorób. Chów bydła należy podkreślić wpływ doboru ras i typów użytkowych na zaplanowane kierunki użytkowania w gospodarstwie. Szczególną uwagę powinno się zwrócić na projektowanie technologii produkcji mleka i mięsa wołowego zgodnie z wymogami Unii Europejskiej, co będzie miało duży wpływ na efekty ekonomiczne gospodarstwa. Uczeń powinien umieć obliczyć opłacalność produkcji mleka w gospodarstwie. Należy podkreślić konieczność usuwania i zagospodarowania odchodów zwierzęcych. Chów trzody chlewnej podczas procesu nauczania-uczenia się należy zwrócić szczególną uwagę na wybór materiału genetycznego do określonej produkcji, który decyduje o wynikach produkcyjnych gospodarstwa, na sposób żywienia, opiekę nad nowonarodzonymi prosiętami oraz warunki wychowu. Podczas projektowania technologii produkcji trzody chlewnej należy zgodnie z wymaganiami UE uwzględnić sposób usuwania i zagospodarowania odchodów zwierzęcych nie powodujący zanieczyszczenia środowiska. Końcowym etapem produkcji jest sprzedaż jakościowo dobrego surowca i obliczenie efektów ekonomicznych. Chów drobiu realizując program nauczania nauczyciel powinien wybrać taki gatunek drobiu, który jest preferowany w danym regionie /kury, indyki, kaczki, gęsi/. Należy zwrócić uwagę na dobór materiału genetycznego, wybór systemu żywienia, warunków wychowu i pielęgnacji. Uczeń powinien zrozumieć potrzebę stosowania zabiegów profilaktycznych, ich wpływ na zdrowie piskląt, jakość surowca mięsnego a w końcowym efekcie wyniki ekonomiczne. Inne gatunki zwierząt gospodarskich w wielu regionach Polski oprócz gatunków ujętych w programie, duże znaczenie ma również chów owiec, kóz, koni, zwierząt futerkowych, pszczół. W związku z powyższym daje się szkołom i nauczycielowi możliwość wyboru innego gatunku zwierzęcia gospodarskiego, zgodnie z potrzebami rynku, konsumenta i wyposażeniem bazy dydaktycznej szkoły. 23

25 Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów należy prowadzić systematycznie przez cały czas realizacji programu nauczania przedmiotu, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. W trakcie realizacji programu, osiągnięcia uczniów proponuje się sprawdzać za pomocą: ustnych sprawdzianów poziomu widomości i umiejętności, pisemnych sprawdzianów, testów osiągnięć szkolnych, ukierunkowanej obserwacji indywidualnej i zespołowej pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń, wytworu projektu, prezentacji projektu. Podczas oceniania sprawdzianów ustnych należy brać pod uwagę: poprawność merytoryczną, operowanie zdobytą wiedzą, właściwe stosowanie pojęć technicznych, poprawność wnioskowania, poprawność językową, precyzję i jasność wypowiedzi. Dokonując oceny umiejętności praktycznych uczniów należy zwrócić uwagę na: stosowanie pasz zgodnie z ich wartością pokarmową, wykonywanie codziennej pielęgnacji zwierząt gospodarskich, planowanie i organizowanie produkcji produktów zwierzęcych, rozpoznawanie podstawowych objawów chorób zwierząt gospodarskich, przestrzeganie zasad dotyczących warunków utrzymania zwierząt w pomieszczeniach inwentarskich, usuwanie i zagospodarowanie odchodów zwierząt gospodarskich, przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, po zakończeniu realizacji programu nauczania przedmiotu, należy uwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela. Po zakończeniu realizacji programu przedmiotu proponuje się zastosowanie testu praktycznego z zadaniami typu próba pracy, zadaniami nisko symulowanymi lub sprawdzianu praktycznego. 24

26 Literatura Czasopisma rolnicze: Przegląd rolniczy, Trzoda chlewna, Polskie Drobiarstwo, Biuletyn informacyjny wydawany przez MRiGŻ i ARiMR. Magazynowanie pasz - poradnik. Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, Projekt Bliźniaczy PHARE Standardy Dla Gospodarstw Rolnych, Wydanie I 2004 Minksztym W.: Podstawy produkcji zwierzęcej. Zeszyt 1. Anatomia zwierząt. Hortpress, wyd Minksztym W.: Podstawy produkcji zwierzęcej. Zeszyt 2. Żywienie zwierząt. Hortpress, wyd Minksztym W.: Podstawy produkcji zwierzęcej. Zeszyt 3. Zoohigiena Hortpress, wyd Minksztym W.: Technologie produkcji zwierzęcej. Zeszyt 1. Bydło. Hortpress, wyd Pr. zbiorowa: Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE - produkcja drobiu i jaj. Wyd. KCDRRiOW Oddział w Poznaniu, Poznań 2004 Pr. zbiorowa: Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE - produkcja mleka. Wyd. KCDRRiOW Oddział w Poznaniu, Poznań 2004 Pr. zbiorowa: Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE - produkcja bydła mięsnego i żywca wołowego. Wyd. KCDRRiOW Oddział w Poznaniu, Poznań 2004 Pr. zbiorowa: Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE - produkcja trzody chlewnej. Wyd. KCDRRiOW Oddział w Poznaniu, Poznań 2004 Praca zbiorowa pod red. Lewandowskiego S.: Podstawy produkcji zwierzęcej. Hortpress. Warszawa Praca zbiorowa pod red. Nałęcz T.: Technologie produkcji zwierzęcej. Hortpress. Warszawa Praca zbiorowa: Podstawy produkcji zwierzęcej. WSiP. Warszawa 1997 Praca zbiorowa: Hodowla zwierząt tom 1 i 2 PWRi L. Warszawa 1996 Systemy utrzymania bydła poradnik. Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, Projekt Bliźniaczy PHARE Standardy Dla Gospodarstw Rolnych, Wydanie I 2004 Systemy utrzymania drobiu poradnik. Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, Projekt Bliźniaczy PHARE Standardy Dla Gospodarstw Rolnych, Wydanie I 2004 Systemy utrzymania koni poradnik. Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, Projekt Bliźniaczy PHARE Standardy Dla Gospodarstw Rolnych, Wydanie I 2004 Systemy utrzymania owiec poradnik. Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, Projekt Bliźniaczy PHARE Standardy Dla Gospodarstw Rolnych, Wydanie I

27 Systemy utrzymania świń poradnik. Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, Projekt Bliźniaczy PHARE Standardy Dla Gospodarstw Rolnych, Wydanie I 2004 Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 26

28 PODSTAWY TECHNIKI Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: odczytać schematy i rysunki, posłużyć się dokumentacją techniczną, określić przydatność i zasady stosowania nowoczesnych materiałów w technice rolniczej, określić zjawisko tarcia i jego wpływ na pracę maszyn, określić zasady obsługi i konserwacji podstawowych maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji rolniczej, zapobiec powstawaniu awarii oraz przyspieszonemu zużyciu maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji rolniczej, dobrać maszyny i urządzenia do wybranych prac w produkcji roślinnej, określić zasady obsługi i konserwacji maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji roślinnej, scharakteryzować rodzaje pomieszczeń inwentarskich dla poszczególnych gatunków zwierząt, dobrać maszyny i urządzenia do pomieszczeń inwentarskich w zależności od kierunku użytkowania zwierząt i wielkości produkcji, określić zasady obsługi i konserwacji maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji zwierzęcej, określić zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji roślinnej i zwierzęcej, zaplanować zaopatrzenie w części maszyn, paliwa, smary i energię, określić zasady obsługi silnika spalinowego, scharakteryzować instalacje, urządzenia elektryczne stosowane w rolnictwie, określić zasady korzystania z niekonwencjonalnych źródeł energii stosowanych w rolnictwie, zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz przepisy o ruchu drogowym, określić budowę i zasady działania pojazdów silnikowych użytkowanych w rolnictwie, wyjaśnić zasady udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy. 27

29 Materiał nauczania 1. Podstawy rysunku technicznego Rysunki techniczne elementów, podzespołów maszyn i urządzeń rolniczych. Dokumentacja techniczna. Ćwiczenia: Rozpoznawanie części maszyn na rysunkach złożeniowych sporządzonych w rzutach prostokątnych. Odczytywanie symboli graficznych na schematach. 2. Materiały stosowane w technice rolniczej Materiały konstrukcyjne i eksploatacyjne, ich właściwości i zastosowanie. Ćwiczenia: Rozpoznawanie materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych stosowanych w technice rolniczej. 3. Budowa, eksploatacja oraz agregatowanie maszyn i urządzeń rolniczych Budowa, warunki pracy, zasady działania podzespołów roboczych, narzędzi i maszyn do prac w produkcji roślinnej i zwierzęcej. Eksploatacja i agregatowanie maszyn do jednostek napędowych. Wyposażenie techniczne pomieszczeń inwentarskich i magazynowych. Ćwiczenia: Dobieranie jednostek napędowych i agregatowanych maszyn do warunków pracy. Rozpoznawanie podstawowych zespołów oraz mechanizmów maszyn i urządzeń rolniczych. 4. Pojazdy i środki transportu w rolnictwie Pojazdy silnikowe. Budowa i działanie silnika spalinowego. Budowa i działanie układów pojazdu. Środki transportu i rolnicze maszyny samojezdne. Ćwiczenia: Rozpoznawanie silników i układów pojazdu. 5. Konserwacja pojazdów, maszyn i narzędzi rolniczych Czynniki wpływające na trwałość sprzętu rolniczego, zjawisko korozji i zmęczenia materiału. Stopień zużycia i wykrywanie niesprawności 28

30 sprzętu rolniczego. Konserwacja, przechowywanie, zasady zakupu i serwisowania sprzętu rolniczego oraz postępowanie w razie awarii. Ćwiczenia: Określanie stopnia zużycia części maszyn. Analizowanie instrukcji obsługi, dokumentacji ciągnika i karty gwarancji. 6. Urządzenia elektryczne i niekonwencjonalne źródła energii w rolnictwie Rodzaje energii, źródła i nośniki. Ekologiczne znaczenie odnawialnych źródeł energii. Instalacje i urządzenia elektryczne stosowane w rolnictwie. Zasady bezpiecznej obsługi urządzeń elektrycznych. Ćwiczenia: Rozpoznawanie zabezpieczeń instalacji elektrycznej i odbiorników prądu. 7. Bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona przeciwpożarowa oraz ochrona środowiska Prawna ochrona pracy. Zagrożenie osób, mienia i otoczenia występujące w rolnictwie. Zapobieganie i zasady postępowania w sytuacji zagrożenia oraz udzielanie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach. Ćwiczenia: Dobieranie środków ochrony indywidualnej do rodzaju pracy. Udzielanie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy. Środki dydaktyczne Próbki materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych. Elementy maszyn. Modele narzędzi, maszyn i urządzeń stosowanych w rolnictwie. Modele pojazdów. Plansze przedstawiające budowę narzędzi, maszyn i urządzeń rolniczych. Instrukcje obsługi sprzętu rolniczego. Katalogi sprzętu rolniczego i części zamiennych. Odzież i sprzęt ochrony indywidualnej. Karty technologiczne stosowane w mechanizacji produkcji rolniczej. Foliogramy, fazogramy, filmy, programy komputerowe z zakresu techniki rolniczej. 29

31 Uwagi o realizacji Przedmiot Podstawy techniki stanowi integralną część kształcenia w zawodzie. Ważne jest przygotowanie ucznia do prawidłowej obsługi oraz starannej konserwacji maszyn, pojazdów i urządzeń stosowanych w rolnictwie. Zajęcia dydaktyczne powinny odbywać się w specjalnie do tego przystosowanej pracowni, wyposażonej w modele i eksponaty, części maszyn oraz urządzeń rolniczych. Metodami wiodącymi podczas realizacji treści kształcenia dotyczących budowy i działania narzędzi, maszyn, ciągników i urządzeń rolniczych powinny być: pokaz, opis i ćwiczenia. W procesie dydaktycznym należy stosować również: pogadankę dydaktyczną, dyskusję oraz metody problemowe. Na szczególną uwagę zasługują metody aktywizujące. Zapoznanie uczniów ze sprzętem rolniczym powinno się rozpocząć od ogólnej charakterystyki maszyn, układów i zespołów w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne do zrozumienia zasad obsługi i bezpiecznego ich użytkowania. Proponuje się następujący podział godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych: Lp. Działy tematyczne Liczba godzin 1. Podstawy rysunku technicznego 3 2. Materiały stosowane w technice rolniczej 3 3. Budowa, eksploatacja oraz agregatownie maszyn i 26 urządzeń rolniczych 4. Pojazdy i środki transportu w rolnictwie Konserwacja pojazdów, maszyn i narzędzi 11 rolniczych 6. Urządzenia elektryczne i niekonwencjonalne źródła 11 energii w rolnictwie 7. Bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona 6 przeciwpożarowa oraz ochrona środowiska Razem 72 Podane w tabeli liczby godzin na realizację poszczególnych działów mają charakter orientacyjny. Nauczyciel może wprowadzić pewne zmiany, mające na celu dostosowanie programu do specyfiki szkoły. 30