1 (73) JAK WYPEŁNIĆ WNIOSEK O DOTACJĘ I NIE WALCZYĆ Z WIATRAKAMI WNIOSEK O DOTACJĘ FIRMY, KTÓRYM SIĘ UDAŁO!

Transkrypt

1 1 (73) Styczeń 2005 JAK WYPEŁNIĆ WNIOSEK O DOTACJĘ I NIE WALCZYĆ Z WIATRAKAMI WNIOSEK O DOTACJĘ NAJCZĘŚCIEJ POPEŁNIANE BŁĘDY FIRMY, KTÓRYM SIĘ UDAŁO! PRZECZYTAJ JAK ZDOBYĆ PIENIĄDZE Z FUNDUSZY OCHRONA PRAWNA OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ TOŻSAMOŚĆ I WIZERUNEK MARKI: STRATEGIE POZYCJONOWANIA Biuletyn dla małych i średnich firm

2 tel.: faks: tel.: faks: tel.: faks: tel./faks: tel.: faks: tel.: faks: tel.: faks: tel.: faks: tel.: faks: tel./faks: tel.: , tel.: faks: tel.: faks: tel.: faks: tel./faks:

3 Biuletyn euro info dla małych i średnich firm Od redakcji Spis treści Szanowni Czytelnicy, Serdecznie witamy w nowym roku. Największą zmianą, którą początek roku przyniósł w sieci centrów Euro Info, jest zmiana wydawcy Biuletynu Euro Info oraz afiliacji Warszawskiego ośrodka Euro Info Centre. Od stycznia EIC jest afiliowane przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, która jest jednocześnie nowym wydawcą Biuletynu. Mamy nadzieję, że ulokowanie redakcji u źródła informacji o programach współfinansowanych z funduszy strukturalnych pozwoli nam jeszcze lepiej służyć Państwu najświeższymi danymi. Miło mi poinformować, że nasza dotychczasowa działalność zostanie wzbogacona o nowe projekty kooperacyjne realizowane w ramach umów bilateralnych, informacje o zamówieniach ONZ oraz przetargach w poszczególnych krajach UE w których przedsiębiorcy mogą wziąć udział. Wierzymy, że nowe informacje spotkają się z Państwa zainteresowaniem. Już w lutym uruchamiamy spotkania naszych konsultantów, którzy podpowiedzą Państwu jak poprawnie przygotować wnioski o dotacje w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Wsparcie Konkurencyjności Przedsiębiorstw. Także w lutym zapraszamy na nasze pierwsze w tym roku seminarium informacyjne w ramach Klubu Eksportera. Jestem przekonany, ze nasza afiliacja przy Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, która czynnie wspiera wiele inicjatyw na rzecz rozwoju sektora MSP, przyczyni się do uatrakcyjnienia naszej oferty dla polskich firm i zaowocuje nowymi cennymi projektami. PIERWSZE INFORMACJE PO OCENIE WNIOSKÓW NAJŚWIEŻSZY MATERIAŁ Z OCENY WNIOSKÓW Z PIERWSZEGO TERMINU SPO WKP WNIOSEK O DOTACJĘ JAK PRAWIDŁOWO PRZYGOTOWAĆ WNIOSEK O DOTACJĘ I USTRZEC SIĘ POPULARNYCH BŁĘDÓW FIRMY, KTÓRYM SIĘ UDAŁO! PRZECZYTAJ JAK ZDOBYĆ PIENIĄDZE Z FUNDUSZY ROLA KREDYT BANKU W POZYSKIWANIU DOTACJI Z FUNDUSZY UNIJNYCH OCHRONA PRAWNA OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ JAKIE SPRAWY SĄDZĄ SĄDY GOSPODARCZE A CO ZWYKŁE? TOŻSAMOŚĆ I WIZERUNEK MARKI: STRATEGIE POZYCJONOWANIA ZE WZGLĘDU NA JAKIE CECHY BUDUJE SIĘ POZYCJE MARKI ROSZCZENIA Z TYTUŁU NARUSZENIA PRAW AUTORSKICH OFERTY WSPÓŁPRACY STYCZEŃ Andrzej Szewczyk Dyrektor Euro Info Centre w Warszawie Redaktor naczelna: Anna Sarzyńska tel.: A_sarzynska@parp.gov.pl Zespół: Zofia Pinchinat-Witucka Michał Polański Adres redakcji: Euro Info Centre przy PARP ul. Pańska 81/83, Warszawa tel.: faks: produkcja MARLEX Sp. z o.o. nakład: 5500 egz. Re dak cja nie zwra ca ma te ria łów nieza mó wio nych oraz za strze ga so bie pra wo do ich zmia ny i re da go wa nia. Uwa gi i ko men ta rze pro si my kie ro wać na ad res: biu le tyn_eic@co fund.org.pl Wszyst kie tek sty za war te w biu le ty nie Eu ro In fo mo gą być prze dru ko wy wa ne wyłącz nie po uzy ska niu zgo dy re dak cji. Za in te re so wa nych sub skryp cją pro si my o kontakt z najbliższym Eu ro In fo Cen tre. Okładka: Marisz Cieszewski styczeń 2005, nr 1 (73) 3

4 Gdy chodzi o pieniądze PIERWSZE INFORMACJE PO OCENIE FORMALNEJ WNIOSKÓW ZŁOŻONYCH DO SPO WKP DZIAŁANIE 2.3 WZROST KONKURENCYJNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW Monika KARWAT Na pierwszy termin składania wniosków do działania 2.3 SPO WKP wpłynęło 6495 wniosków od przedsiębiorców. Raporty z oceny formalnej nadal podlegają weryfikacji, dlatego ostateczna liczba wniosków odrzuconych z powodów formalnych może ulec zmianie, niewykluczone, że na korzyść wnioskodawcy (wniosek zostanie przywrócony). Z danych na dzień 6 stycznia 2005 r. wynika, że wniosków odrzuconych z powodów błędów formalnych jest 1923, informacja ta dotyczy 14 województw, w dwóch pozostałych raporty jeszcze nie są zamknięte. Dodatkowo w 14 województwach 89 przedsiębiorców wycofało wnioski samodzielnie. jeszcze w banku, i nalegał, aby w ten sposób złożony wniosek zarejestrować i niejako zapisać go w kolejce do sprawdzenia pod względem formalnym. Pozostałe 60% wniosków przedsiębiorcy złożyli po terminie uprawniającym do uzupełnień, z czego, w niektórych przypadkach, ponad 50% wniosków zostało odrzuconych z powodów formalnych. Oto najczęściej powtarzające się powody odrzucenia wniosków z przyczyn formalnych, podane na podstawie raportów RIF. Po wstępnej analizie wniosków złożonych w 10 wybranych losowo województwach wynika, że ok. 40% z nich przedsiębiorcy złożyli do 25 listopada, czyli na 7 dni przed terminem pierwszej tury (upływającym 2 grudnia). Wnioski złożone w tym czasie miały prawo w razie braków formalnych być uzupełnione w ciągu 3 dni od wezwania przez Samodzielne wypełnianie wniosków może wydawać się trudne, ale nie jest niemożliwe Regionalne Instytucje Finansujące do uzupełnienia. Z informacji przesłanych przez RIF wynika, że prawie 1. Brak obowiązkowych załączników, szczególnie takich jak obowiązkowe 100% przedsiębiorców było wzywanych dokumenty finansowe, sprawozdanie do uzupełnienia, a więc praktycznie żaden wniosek złożony do 25 listopada nie był kompletny. Czasami zawierał drobne poprawki, z otrzymanej pomocy publicznej innej niż pomoc de minimis, harmonogram rzeczowo-finansowy, pozwolenie budowlane. ale w większości przypadków lista uzupełnień była bardzo długa. Zdarzało się nawet, że przedsiębiorca składał tylko kopię wniosku, podczas gdy oryginał był Jak powinno być prawidłowo: Sprawozdanie z otrzymanej pomocy publicznej innej niż de minimis jest obowiązkowym załącznikiem dla wszystkich wnioskodawców. Oświadczenie dotyczy informacji o pomocy publicznej innej niż de minimis uzyskanej na ten sam projekt, który przedsiębiorca składa w działaniu 2.3 w celu otrzymania dotacji na inwestycje. Jeśli wnioskodawca nie otrzymał na to samo przedsięwzięcie innych pieniędzy publicznych, wypełnia tylko informacje w I części formularza dotyczące danych firmy oraz na końcu formularza składa podpis osoba uprawiona do reprezentowania firmy. Dokumenty finansowe wnioskodawca dołącza do wniosku następujące dokumenty finansowe: bilans oraz rachunek zysków i strat za ostatnie 2 lata oraz zakończone kwartały roku bieżącego (od 21 dnia miesiąca po zakończeniu kwartału) w formacie wymaganym przez bank lub leasingobiorcę (jednakże tylko wtedy, gdy wnioskodawca stara się o kredyt i jednocześnie z wnioskiem dołącza promesę kredytową, a wniosek jest parafowany przez bank) lub w formacie F02 w przypadku informacji za ostatnie 2 lata i F01 za rok bieżący. Formaty są dostępne na stronach mogą być wypełnione ręcznie lub komputerowo, muszą być podpisane przez osobę upoważnioną do reprezentacji firmy oraz osobę, która sporządziła dokumenty (np. główną księgową). Formularz za rok bieżący ma być przygotowany w następujący sposób: w mo- Rys.: Joanna Salwicka 4 styczeń 2005, nr 1 (73)

5 Biuletyn euro info dla małych i średnich firm Gdy chodzi o pieniądze mencie, gdy wniosek jest składany, np. po 22 października, do wniosku o dofinansowanie powinny być załączone: bilans i rachunek wyników za pierwszy kwartał danego roku; bilans i rachunek wyników za drugi kwartał danego roku obejmujący dane narastające za pierwszy i drugi kwartał roku; bilans i rachunek wyników za trzeci kwartał obejmujący dane narastające za pierwszy, drugi i trzeci kwartał roku. Harmonogram rzeczowo-finansowy jest również obowiązkowym załącznikiem i osobnym dokumentem, który przygotowuje się do wniosku. Wzór harmonogramu jest dostępny na stronie strukturalny w liście załączników do dotacji na inwestycje. Pozwolenie na budowę jest obowiązkowym załącznikiem dla wnioskodawcy, dla którego celem przedsięwzięcia inwestycyjnego jest budowa i który posiada już grunt pod nią. Pozwolenie musi być ważne w chwili składania wniosku oraz przez cały okres oceny projektu do chwili podpisania umowy, czyli ok. 100 dni od daty kończącej daną rundę aplikacyjną. Zwykle pozwolenie na budowę jest wydawane na 2 lata, a jeśli budowa w tym czasie nie została rozpoczęta, pozwolenie traci ważność. Pozwolenie na budowę, które zostało wydane wcześniej niż 2 lata przed złożeniem wniosku i nadal jest ważne, oznacza, że budowa jest rozpoczęta, a wtedy takie przedsięwzięcie nie może być dofinansowane, ponieważ został złamany podstawowy warunek udzielenia dotacji: rozpoczęto inwestycję przed złożeniem wniosku o wsparcie. Obowiązek dołączenia ważnego pozwolenia na budowę nie dotyczy jedynie sytuacji planowania nabycia nieruchomości. 2. Brak informacji w niektórych punktach wniosku i biznesplanu. Jak powinno być prawidłowo: Podobnie jak w programach PHARE, we wniosku oraz biznesplanie nie wolno zostawiać pustych pól. Wszystkie rubryki muszą być wypełnione, jeśli coś nie dotyczy naszego przedsięwzięcia, piszemy nie dotyczy. Jeśli mamy problemy z jednoznacznym określeniem adresu inwestycji (np. gdy dopiero planujemy zakup gruntu i będziemy uczestniczyć w kilku przetargach w gminie), to wpisujemy ten adres, który jest najbardziej prawdopodobny lub przez nas najbardziej pożądany, ważne, aby nie wykraczał on Serwis WWW Ministerstwa Gospodarki oferuje narzędzie pomocne przy wypełnianiu wniosku poza jeden powiat (może to mieć wpływ na poziom dofinansowania). 3. Niewłaściwie podpisany wniosek (np. przez osobę nieupoważnioną). Jak powinno być prawidłowo: Osobą uprawioną do podpisywania dokumentów jest osoba wskazana w wypisie z Krajowego Rejestru Sądowego jako osoba upoważniona do reprezentacji firmy i podejmowania zobowiązań w jej imieniu. W przypadku spółek cywilnych podpisują się wszyscy wspólnicy, w przypadku osób fizycznym prowadzących działalność gospodarczą podpisuje się właściciel firmy. Jeśli podpisuje się prokurent firmy, jego nazwisko musi widnieć w dokumentach rejestrowych jako nazwisko prokurenta i w opisie sposobu reprezentacji musi być wskazane, że prokurent jest upoważniony do podpisywania dokumentów i reprezentowania firmy na zewnątrz. Jeśli wyznaczono w dokumentach rejestrowych dwie osoby łącznie, np. prezesa i główną księgową, to obie te osoby podpisują się na wszystkich dokumentach i parafują strony dokumentów, na których jest wymaganych ich podpis. 3. Brak promesy kredytowej (w przypadkach gdy jest to załącznik obowiązkowy). Jak powinno być prawidłowo: Obowiązek współfinansowania z kredytu pojawia się w sytuacji, gdy przedsiębiorca wnioskuje o dotację równą lub większą niż zł. Wtedy wniosek wraz z wszystkimi załącznikami składa najpierw do banku. Bank może żądać dodatkowych dokumentów w celu udzielenia kredytu, jednakże tych dodatkowych dokumentów nie dołącza się później do wniosku. Bank sprawdza wniosek i po sprawdzeniu składa na nim podpis, który oznacza, Rys.: Joanna Salwicka że dokument został zweryfikowany przez bank. Do tak sprawdzonego wniosku wydaje promesę kredytową, którą wraz z wnioskiem należy złożyć do RIF. Przy ubieganiu się o kredyt przed złożeniem wniosku przedsiębiorca musi wziąć pod uwagę, że proces przyznawania kredytu może trwać nawet kilka tygodni, dlatego należy jak najwcześniej postarać się o weryfikację dokumentów przez bank, aby zdążyć ze złożeniem dokumentów w regionalnej instytucji finansującej. 4. Niezgodność projektu z zasadami działania (np. wcześniej rozpoczęta inwestycja, uwzględnienie w wydatkach kwalifikowanych działań niezgodnych z dokumentami programowymi, wnioskodawca nie kwalifikuje się do ubiegania się o wsparcie). styczeń 2005, nr 1 (73) 5

6 Gdy chodzi o pieniądze w jakiej formie dany załącznik powinien być złożony. Kopia informacji o numerze REGON: jest załączona do oryginału wniosku i do kopii wniosku, jest wystawiona nie wcześniej niż 3 miesiące przed dniem złożenia wniosku, jest potwierdzona za zgodność z oryginałem (każdy z egzemplarzy jest opatrzony klauzulą za zgodność z oryginałem, która jest własnoręcznie i czytelnie podpisana przez osobę uprawnioną). Zaświadczenie z urzędu skarbowego i ZUS (nie ma słowa kopia, a więc należy dołączyć oryginał z autentycznymi pieczątkami i podpisami urzędników ZUS i US) o niezaleganiu z zobowiązaniami: oryginał jest załączony do oryginału, a kopia do kopii wniosku, zaświadczenie jest aktualne i wystawione nie wcześniej niż 3 miesiące od daty złożenia wniosku, kopia jest potwierdzona za zgodność z oryginałem. Należy liczyć się z tym, że czas potrzebny na rozpatrzenie wniosku jest długi Jak powinno być prawidłowo: Szczególnie istotne w przygotowaniu budżetu jest właściwe zapisanie wydatków kwalifikowanych i niekwalifikowanych. W odróżnieniu do programów PHARE, w działaniu 2.3 SPO WKP nie ma możliwości wykreślenia wydatku niekwalifikowanego, jeśli wnioskodawca wpisał go jako kwalifikowany. Jeśli zdarza się taka sytuacja, wniosek jest odrzucany ze względów formalnych. Częstym błędem jest np. wpisywanie w kosztach kwalifikowanych zakup oprogramowania i jego wdrożenie, podczas gdy w dotacji inwestycyjnej kosztem kwalifikowanym jest tylko zakup środka trwałego lub wartości niematerialnej, czyli np. licencji na oprogramowanie. Wdrożenie jest usługą doradczą bądź szkoleniową, która nie jest kosztem kwalifikowanym. Rys.: Joanna Salwicka Kopia dokumentu jest tożsama z oryginałem, kiedy znajduje się na niej dokładnie to samo, co na oryginale, a jedynym nowym elementem jest wyrażenie za zgodność z oryginałem i podpis osoby upoważnionej. Dotyczy to również wniosku, np. jeśli wniosek był weryfikowany i parafowany w banku (w przypadku obowiązkowego kredytu), to kopią tożsamą z oryginałem będzie kopia wniosku, na którym jest pieczątka i podpis osoby weryfikującej wniosek w banku. 6. Dokumenty nie zostały parafowane lub kopie nie zostały potwierdzone za zgodność z oryginałem. Rady dla przygotowujących wnioski do działania 2.3 SPO WKP: 1. Odpowiednio wcześniej rozpocznij przygotowywanie dokumentów i ubieganie się o kredyt. Nie zostawiaj na ostatnią chwilę złożenia wniosku, skorzystaj z możliwości, jaką daje program i złóż wniosek na 7 dni Drugim poważnym błędem powodującym dyskwalifikację projektu jest rozpoczęcie inwestycji. Wynika to np. z ważnego pozwolenia na budowę, które zostało wydane ponad 2 lata wcześniej, więc straciłoby ważność, gdyby budowa się natychmiast nie rozpoczęła. 5. Oryginały i kopie wniosków nie są tożsame. Jak powinno być prawidłowo: Częstym błędem we wnioskach był brak oryginalnych dokumentów lub inna wersja oryginału a inna kopii. W liście sprawdzającej, zamieszczonej w wytycznych dla wnioskodawców, wskazano, Wnioski złożone po terminie nie będą rozpatrywane Rys.: Joanna Salwicka 6 styczeń 2005, nr 1 (73)

7 Biuletyn euro info dla małych i średnich firm Gdy chodzi o pieniądze przed terminem, będziesz miał szansę na uzupełnienie braków formalnych. 2. Dokładnie czytaj wytyczne oraz dokumenty dodatkowe, które musisz wypełnić. Staraj się na bieżąco sprawdzać strony internetowe PARP, czy nie pojawiły się nowe interpretacje bądź wyjaśnienia lub czy nie weszły w życie nowe rozporządzenia Ministra Gospodarki, które mogą mieć wpływ na składany przez ciebie wniosek. 3. Wypełniaj wszystkie pola we wniosku oraz biznesplanie. 4. W sposób przemyślany i ściśle wg wytycznych wypełniaj rubrykę koszty kwalifikowane i niekwalifikowane. Pamiętaj, że twój wniosek nie może być koncertem życzeń i okazją do kupienia, po otrzymaniu dotacji, wszystkiego, co chciałbyś kupić. Wszystkie zakupy powinny być ściśle związane z celem przedsięwzięcia, jaki chcesz osiągnąć, i niezbędne do jego osiągnięcia. Monika Karwat PARP, Sekcja Promocji M_karwat@parp.gov.pl WNIOSEK O DOTACJĘ NAJCZĘŚCIEJ POPEŁNIANE BŁĘDY NA ETAPIE JEGO WYPEŁNIANIA Anna TARNAWA Wzór wniosku Wnioskodawca, który zamierza ubiegać się o wsparcie finansowe na realizowane przez siebie przedsięwzięcie, powinien zapoznać się z formatem wniosku oraz listą załączników wymaganych przez właściwą dla danego działania instytucję wdrażającą. Przy większości działań wymagane jest, aby wniosek został wypełniony przy pomocy programu komputerowego Generatora Wniosków, aplikacji, która ma na celu ułatwienie wnioskodawcy poprawne przygotowanie formularza aplikacyjnego. Aplikacja ta znajduje się m.in. na stronie Ministerstwa Finansów ( Pozostałe załączniki, np. biznesplan i inne dokumenty, przygotowujemy bez użycia Generatora Wniosków. W przypadku działania 2.3 Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw przez inwestycje w Sektorowym Programie Operacyjnym Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw (SPO WKP), dla którego instytucją wdrażającą jest Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, do czasu wdrożenia aktualnej wersji programu komputerowego Generator Wniosków, wnioski powinny być składane przez ubiegających się o dofinansowanie w formie papierowej zgodnej ze wzorem określonym w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 12 października 2004 w sprawie trybu składania i wzorów wniosków o dofinansowanie realizacji projektu w ramach SPO WKP na lata oraz w formie dokumentu elektronicznego, będącego zapisem wniosku złożonego w formie papierowej. Wzór wniosku jest dostępny na stronie PARP strukturalny2.html. Informacja o wdrożeniu aplikacji Generator Wniosków wraz z terminem, od którego należy ją stosować, zostanie ogłoszona na stronie internetowej Na stronie PARP, oprócz wzoru wniosku, znajdują się również dodatkowe dokumenty, stanowiące niezbędne załączniki Najważniejszym z nich jest biznesplan. Należy pamiętać, że do czasu zmiany decyzji odnośnie używania Generatora Wniosków wnioskodawca nie powinien używać innego wzoru wniosku niż ten, który znajduje się na stronie PARP. Nie wolno wprowadzić żadnych zmian w układzie wniosku, wypełniając poszczególne wiersze automatycznie je poszerzamy, jednak ani nie tworzymy nowych tabel, ani nie usuwamy tych, które nas nie dotyczą. Należy pamiętać również o tym, że żadne pytanie nie może pozostać bez odpowiedzi. Jeśli jakiś punkt nie odnosi się do opisywanego przedsięwzięcia, piszemy nie dotyczy. Nie zaleca się również odpowiadania na zadane pytanie w formie tworzenia załącznika do wniosku, nawet jeśli naszym zdaniem we wniosku jest za mało miejsca na opisanie problemu. W sytuacji, kiedy na przykład pojawia się pytanie o nasze zasoby techniczne, a maszyn jest tak wiele, że nie sposób wymienić każdej z nich z osobna, należy je pogrupować lub podać tylko te, które są najistotniejsze dla planowanego przedsięwzięcia. Cele, opis i uzasadnienie projektu Wniosek o wsparcie, niezależnie od działania/programu współfinansowanego ze środków funduszy strukturalnych, składa się z podobnych części, w których należy przedstawić: informacje ogólne o prowadzonej przez wnioskodawcę działalności, jego dane oraz opis projektu. Wiele z punktów przedstawianych we wniosku ma swoje odpowiedniki w biznesplanie, na co trzeba zwrócić szczególną uwagę i zadbać o to, aby informacje podane w tych dwóch dokumentach były spójne. Punktem wniosku, który może sprawić niejakie trudności wnioskodawcy, jest samo przedstawienie projektu, który dzieli się na trzy części: cele, opis oraz uzasadnienie. Te na pozór łatwe do opisania elementy wniosku często nastręczają wnioskodawcom najwięcej problemów, głównie z powodu trudności, jakie przedsiębiorcy mają w przelewaniu na papier tego, co zamierzają zrobić, oraz wrażenia, że przechodząc przez poszczególne punkty wniosku, powtarzają się. Prawdą jest, ze granica między celami, opisem a uzasadnieniem projektu jest płynna. styczeń 2005, nr 1 (73) 7

8 Gdy chodzi o pieniądze Pisząc o celach, powinniśmy sobie odpowiedzieć na pytanie, co chcemy osiągnąć poprzez realizację projektu (np. poprawić naszą pozycję na rynku, pozyskać nowych klientów, zapewnić szybszy wzrost sprzedaży). Opis projektu powinien zawierać informację na temat tego, co jest naszym projektem np.: zakup maszyny poligraficznej, zakup oprogramowania do tej maszyny), jak będzie wyglądała realizacja projektu, jakie etapy w jego realizacji przewidujemy, kto będzie za nią odpowiedzialny. Uzasadnienie natomiast to rodzaj porównania sytuacji bieżącej z sytuacją wymarzoną, tzn. tą, jaka zaistnieje po realizacji całego przedsięwzięcia, w tym punkcie przedstawiamy nasze potrzeby, braki, z których bezpośrednio wynika konieczność realizacji projektu (np. zmiany prawne narzucające obowiązek dokonania inwestycji, kontrahenci grożący zerwaniem umowy, jeśli nie wdrożymy danego projektu, wysokie koszty itp.), podajemy także przyczyny wyboru zaplanowanych działań. Dobrym rozwiązaniem dla wnioskodawców, którzy obawiają się, że nie poradzą sobie z tą częścią wniosku, może być opisanie planowanego przedsięwzięcia na zwykłej kartce papieru, gdzie należy odpowiedzieć na trzy pytania: co chcemy zrobić, czemu to ma służyć i dlaczego to robimy, a następnie przelanie poszczególnych fragmentów w format wniosku. Wypełniając wniosek i biznesplan naszego przedsięwzięcia, musimy pamiętać jeszcze o kilku sprawach. Przedstawione przez nas cele muszą być zgodne z celami działania/priorytetu i programu operacyjnego, w ramach którego wnioskujemy o wsparcie. Celem programu SPO WKP jest poprawa konkurencji polskiej gospodarki. Cel priorytetu 2 to zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez wsparcie inwestycji poprawiających ich poziom technologiczny i/lub organizacyjny, także w zakresie ochrony środowiska, oraz zapewnienie wysokiej jakości usług doradczych dla przedsiębiorstw. Natomiast cel działania 2.3 to zwiększenie konkurencyjności polskich małych i średnich przedsiębiorstw poprzez unowocześnienie ich oferty produktowej i technologicznej. Dlatego też pisząc o celach projektu, musimy mieć na uwadze to, że muszą się one wpisywać w cele działania/priorytetu i programu. Tak naprawdę, jeśli celem naszego projektu jest wzrost konkurencyjności naszej firmy poprzez modernizację maszyn i urządzeń, przez co chcemy osiągnąć cele szczegółowe, np.: wzrost W SPO WKP trzeba porównać sytuacje bieżącą firmy z sytuacją,... obrotów, pozyskanie nowych klientów, utrzymanie dotychczasowych klientów, wzrost zadowolenia klientów, ograniczenie kosztów produkcji, wzrost zatrudnienia, poprawę bezpieczeństwa pracy, to osiągnąwszy te cele, przyczyniamy się do poprawy konkurencyjności naszej gospodarki funkcjonującej w warunkach otwartego rynku. Dzieje się tak poprzez prosty mechanizm powiązań, w którym zakup nowoczesnych, wydajnych maszyn, umożliwiających wytwarzanie produktu o dobrej jakości, przyczynia się do wzrostu zadowolenia naszych klientów. To z kolei przekłada się na wzrost zapotrzebowania na nasze produkty. W efekcie musimy zwiększyć zamówienia na surowce, stworzyć dodatkowe miejsca pracy, aby sprostać większym zamówieniom. Dzięki temu rosną obroty naszego przedsiębiorstwa, rosną też obroty naszych dostawców i odbiorców, a także ich dostawców i odbiorców. Nasze rodziny mogą sobie pozwolić na dodatkowe wczasy, kursy językowe, nowe meble, sprzęt RTV itp., co w rezultacie prowadzi do poprawy sytuacji na rynku lokalnym, a to z kolei oddziałuje na region i całą gospodarkę. Działania i koszty kwalifikowane Bardzo ważnym pojęciem, które pojawia się w każdym z programów współfinansowanych ze środków UE, są działania i koszty kwalifikowane. Termin ten oznacza działania oraz koszty z nimi związane, które stanowią podstawę do częściowego ich zwrotu. Wykaz działań i kosztów kwalifikowanych znajduje się w uzupełnieniu programu (SPO) oraz wytycznych dla wnioskodawców do danego działania. Kategorie kosztów kwalifikowanych są określone w Rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1145/2003. Niestety, nie wszystkie kategorie wydatków wymienionych w tym Rys.: Joanna Salwicka rozporządzeniu mają zastosowanie w poszczególnych działaniach i poddziałaniach SPO WKP. Dlatego należy sprawdzić, które koszty są kwalifikowane w interesującym nas działaniu. Zgodnie z wytycznymi dla wnioskodawców, do kosztów kwalifikowanych w ramach działania 2.3 należą wydatki w cenach netto na: 1. zakup nowych środków trwałych; 2. zapłatę rat kapitałowych z tytułu leasingu nowych środków trwałych do wysokości równej wartości zakupu nowych środków trwałych przez finansującego, pod warunkiem że umowa leasingu prowadzi do przeniesienia własności tych środków na korzystającego wnioskodawcę (leasing finansowy), z wyłączeniem leasingu zwrotnego; 8 styczeń 2005, nr 1 (73)

9 Biuletyn euro info dla małych i średnich firm Gdy chodzi o pieniądze 3. zakup używanych środków trwałych, pod warunkiem że: a) w okresie siedmiu lat poprzedzających złożenie wniosku o pomoc finansową nie zostały one nabyte z wykorzystaniem środków publicznych krajowych lub pochodzących z funduszy Unii Europejskiej, b) cena środka trwałego nie przekracza wartości rynkowej i jest niższa od ceny nowego środka trwałego, c) środek trwały ma właściwości techniczne niezbędne do realizacji przedsięwzięcia objętego wsparciem oraz spełnia obowiązujące normy i standardy; 4. zakup wartości niematerialnych i prawnych związanych z transferem technologii drogą nabycia praw patentowych, licencji, know-how, w tym nieopatentowanej wiedzy technicznej; 5. instalację i uruchomienie środków trwałych, z wyłączeniem wydatków na szkolenia w zakresie ich obsługi; 6. zakup gruntu, pod warunkiem że: a) istnieje bezpośredni związek między zakupem gruntu a celami przedsięwzięcia objętego wsparciem, b) wydatki na zakup gruntu stanowią nie więcej niż 10% kosztów kwalifikujących się do objęcia wsparciem, c) przedsiębiorca przedstawi opinię rzeczoznawcy majątkowego potwierdzającą, że cena zakupu gruntu nie przekracza jego wartości rynkowej; 7. zakup robót i materiałów budowlanych, pod warunkiem że pozostają w bezpośrednim związku z celami przedsięwzięcia objętego wsparciem (tzn. są niezbędne do prawidłowej realizacji i osiągnięcia celów projektu); 8. zakup nieruchomości zabudowanej, pod warunkiem że:... którą przewiduje się po zrealizowaniu dotacji a) istnieje bezpośredni związek między zakupem nieruchomości zabudowanej a celami przedsięwzięcia objętego wsparciem (tzn. zakup nieruchomości zabudowanej jest niezbędny do prawidłowej realizacji i osiągnięcia celów projektu), b) przedsiębiorca przedstawi opinię rzeczoznawcy majątkowego potwierdzającą, że cena zakupu nieruchomości zabudowanej nie przekracza wartości rynkowej, c) przedsiębiorca przedstawi opinię rzeczoznawcy budowlanego potwierdzającą, że obiekt nadaje się do używania w określonym celu, zgodnym z celami przedsięwzięcia objętego wsparciem, lub określającą zakres niezbędnych zmian lub ulepszeń, d) nieruchomość zabudowana w okresie 10 lat poprzedzających złożenie wniosku o wsparcie nie była finansowana z wykorzystaniem środków publicznych krajowych lub pochodzących z funduszy Unii Europejskiej, e) nieruchomość zabudowana będzie używana wyłącznie zgodnie z celami przedsięwzięcia objętego wsparciem; 9. porady prawne, taksy notarialne, ekspertyzy techniczne i finansowe, jeśli są bezpośrednio związane z realizacją przedsięwzięcia objętego wsparciem. Zakup środków transportu nie jest wydatkiem kwalifikowanym poza szczególnymi, uzasadnionymi przypadkami, gdy projektodawca nie prowadzi działalności w sektorze transportu, a środek transportu będzie stanowić nieodłączny element projektu i projektodawca będzie w stanie zagwarantować jego używanie wyłącznie do celów projektu. Podatek od towarów i usług (VAT) jest kosztem kwalifikowanym, jeśli naliczony został w związku z wydatkami określonymi w punktach 1-9, a podmiot otrzymujący wsparcie nie może odliczyć tego podatku ani uzyskać jego zwrotu 1. Jak widać z powyższego zestawienia, lista wydatków kwalifikowanych w funduszach strukturalnych jest znacznie bardziej atrakcyjna dla potencjalnego wnioskodawcy, niż to miało miejsce w Funduszu Dotacji Inwestycyjnych PHARE 2001 lub PHARE Dotychczas mogliśmy ubiegać się o zwrot kosztów zakupu nowych maszyn, urządzeń, sprzętu Rys.: Joanna Salwicka komputerowego i oprogramowania oraz mebli (hotele i restauracje), obecnie możemy starać się o częściowy zwrot kosztów ziemi, budynków, ich modernizacji, zakupu używanych maszyn i urządzeń lub też kosztów leasingu. Wydatki, które są związane z naszym projektem, a nie znalazły się na liście wydatków kwalifikowanym, stanowią koszty niekwalifikowane. Należy do nich m.in. cło, różnice kursowe, grzywny itp. Koszty niekwalifikowane są pokrywane ze środków własnych wnioskodawcy. Okres realizacji projektu W trakcie planowania, a potem realizacji naszego projektu bardzo ważne jest, abyśmy go dobrze rozplanowali w czasie, pamiętając o tym, że kosztem kwalifikowanym jest wydatek, który powstał styczeń 2005, nr 1 (73) 9

10 Gdy chodzi o pieniądze w okresie od pierwszego dnia po dniu złożenia wniosku do ostatniego dnia realizacji naszego projektu. Daty te określamy we wniosku o dotację, stanowią one również zapis w umowie o dotację. Nie jest możliwe, podobnie jak to było i jest w programach PHARE, otrzymanie zwrotu kosztów, które powstały przed dniem złożenia wniosku o dotację. W przeciwieństwie jednak do programów PHARE nie musimy czekać z rozpoczęciem projektu do dnia, kiedy podpiszemy umowę o dotację. Możemy zacząć jego realizację następnego dnia po złożeniu wniosku, biorąc jednak na siebie ryzyko nieotrzymania dotacji. Co więcej, we wniosku o dotację znajduje się pytanie dotyczące tego, co się stanie z projektem, jeśli nie otrzymamy wsparcia. Wśród odpowiedzi, z których musimy wybrać jedną, są dwie skrajne: zrealizujemy projekt w zakresie i czasie przewidzianym we wniosku lub nie zrealizujemy go wcale. Pomiędzy nimi są odpowiedzi będące pewną kombinacją ograniczania czasu i zakresu projektu. To pytanie nie podlega ocenie punktowej, dlaczego więc jest elementem wniosku? Wielu wnioskodawców zapewne uśmiechnie się, widząc ten punkt wniosku. Bo co tak naprawdę mamy odpowiedzieć? Oczywiście prawdę, co w większości przypadków oznacza, że zrealizujemy projekt w czasie i wymiarze określonym we wniosku, gdyż bez tego projektu firma nie będzie miała racji bytu. To potwierdza, że jesteśmy w dobrej sytuacji finansowej i zaczynamy projekt, nie czekając na decyzję o przyznaniu dotacji, co oznacza, że jest to zgodne z wymogami (zawartymi w rozporządzeniach), jakie nam się stawia, z drugiej zaś oznacza, że tak naprawdę nie potrzebujemy tej dotacji, więc może lepiej ją dać komuś innemu. Jeśli natomiast odpowiemy, że nie zrealizujemy projektu wcale, jeśli nie otrzymamy dotacji, wskazujemy, że tak naprawdę nasza sytuacja finansowa nie jest najlepsza, a być może stworzyliśmy projekt po to tylko, aby dostać trochę pieniędzy, skoro są do wzięcia. Najlepszym wyborem jest oczywiście pisanie zgodnie z prawdą, ale raczej omijanie tych skrajnych odpowiedzi na rzecz jakiejś pośredniej, np. realizujemy przedsięwzięcie w czasie określonym w harmonogramie, lecz w ograniczonym zakresie. Poziom wsparcia Poziom wsparcia finansowego do każdego działania w programach operacyj- Wsparcie udzielane w ramach działania 2.3 jest zgodne z Rozporządzeniem Komisji Europejskiej nr 70/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie stosowania artykułów 87 i 88 Traktatu do udzielania pomocy publicznej dla małych i średnich przedsiębiorstw. Wsparcie jest udzielane w formie dotacji w okresie od dnia 1 maja 2004 r. do dnia 31 grudnia 2006 r. Oznacza to, że do końca 2006 r. powinny zostać zawarte umowy o udzielenie wsparcia pomiędzy Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości a wnioskodawcami. Ostatecznym dniem przekazania środków finansowych na rzecz beneficjentów jest 31 grudnia 2008 r. Oznacza to, że ostateczne rozliczenie projektów wiążące się ze złożeniem raportu technicznego i finansowego oraz wniosku o płatność musi nastąpić do 30 września 2008 r. W ramach działania 2.3 możemy otrzymać wsparcie w wysokości minimum zł, maksimum zł, przy czym dotacja nie może przekroczyć: 30% kosztów kwalifikowanych, jeżeli projekt jest realizowany w powiecie miasta Warszawa lub miasta Poznań, 40% kosztów kwalifikowanych, jeżeli projekt jest realizowany w powiecie miast Wrocław, Kraków, Gdańsk, Gdynia lub Sopot, 50% kosztów kwalifikowanych, jeżeli projekt jest realizowany w powiecie innym niż wyżej wymienione. Jeśli poziom wsparcia przekracza zł, wnioskodawca ma obowiązek Rys.: Joanna Salwicka sfinansować inwestycję środkami Ustalając cele projektu we wniosku, najlepiej określić je ogólnie, wskazując np. na rozwój firmy pochodzącymi nych, często wyrażony kwotowo i procentowo, wskazany jest w uzupełnieniu (lista banków akredytowanych znaj- z kredytu lub funduszu inwestycyjnego programu do danego programu operacyjnego. strukturalny2.html) na co najmniej 25% duje się na stronie wnioskowanej wartości wsparcia. Jeśli projekt jest finansowany z zastosowaniem leasingu, wnioskodawca nie jest zobowiązany do zaciągania kredytu. Skwantyfikowane wskaźniki realizacji celów projektu Skwantyfikowane wskaźniki projektu są po opisie projektu najtrudniejszym etapem wypełniania wniosku. Wskaźniki, do których należą wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania, są liczbowymi wyrażeniami celów, które określiliśmy uprzednio. Wskaźniki wpisujemy w zadaną tabelę z podziałem na lata. Każdy opatrujemy w jednostkę miary (kg, m, 10 styczeń 2005, nr 1 (73)

11 Biuletyn euro info dla małych i średnich firm Gdy chodzi o pieniądze t, km, l, szt., godz. itp.). Wskaźniki dotyczą: produktu jest nim każdy bezpośredni, materialny efekt realizacji projektu mierzony konkretnymi wielkościami, np. liczba zakupionych i zamontowanych maszyn produkcyjnych lub służących ochronie środowiska, zrealizowany projekt doradczy, wprowadzenie zmiany w technologii produkcji, liczba godzin odbytych szkoleń, certyfikat itp. Wymieniamy jedynie rzeczy lub usługi zakupione przy wykorzystaniu środków, o które wnioskujemy. Wskaźniki produktu pojawiają się jedynie w okresie wdrażania projektu; rezultatu jest nim każdy bezpośredni (dotyczący wnioskodawcy) i natychmiastowy (mierzony po zakończeniu realizacji projektu lub jego części) efekt wynikający z dostarczenia produktu, np. zwiększenie wielkości produkcji, zmniejszenie emisji zanieczyszczeń, liczba utrzymanych lub nowo utworzonych miejsc pracy, zmiana organizacji produkcji, spadek kosztów produkcji. Rezultat informuje o zmianach, jakie nastąpiły u wnioskodawcy bezpośrednio po zakończeniu realizacji projektu. Wskaźniki rezultatu pojawiają się w tabeli nie wcześniej niż wskaźniki produktu, ponieważ zawsze są ich wynikiem; oddziaływania są to konsekwencje uzyskanego produktu wykraczające poza natychmiastowe efekty dla wnioskodawcy, np. zmniejszenie poziomu bezrobocia, wzrost zadowolenia klientów, wzrost pozycji naszej firmy na rynku itp. Efekty te odczuwane są w dłuższym okresie, nie od razu po zakończeniu projektu, mogą one dotyczyć zarówno wnioskodawcy, jak i jego otoczenia społeczno-ekonomicznego. Wskaźniki oddziaływania mogą być podawane dla roku zakończenia projektu oraz lat kolejnych. Należy pamiętać o tym, aby każda mierzalna wartość celu, który opisaliśmy wcześniej, miała swój odpowiednik w tabeli zawierającej skwantyfikowane wskaźniki realizacji celów. Nie każdy cel daje się w prosty sposób zmierzyć, niemierzalne mogą pozostać jedynie w części opisowej celów projektu. Wszystkie wskaźniki powinny być podane w sposób realistyczny na ich podstawie zostanie dokonana ocena projektu. Jak czytamy w wytycznych dla wnioskodawców, jeżeli Wnioskodawca nie Dotacja z SPO WKP działanie 2.3 jest przeznaczona na podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw osiągnie deklarowanych stanów wskaźników produktu, mogą być wyciągnięte wobec niego konsekwencje finansowe w postaci braku refundacji poniesionych wydatków lub zażądania zwrotu części bądź całości dofinansowania. Również niedotrzymanie wskaźnika dotyczącego tworzenia miejsc pracy przedstawionego na poziomie rezultatu w stopniu, który spowodowałby przyznanie mniejszej, niż faktycznie otrzymana, liczby punktów w trakcie oceny merytorycznej, może, w zależności od faktycznych rezultatów nieotrzymania stosownej liczby punktów, być przyczyną zażądania zwrotu części bądź całości dofinansowania. Wnioski Jak pokazuje doświadczenie, każda tura przyjmowania wniosków w zależności od programu, którego dotyczyła, poszerza naszą wiedzę na temat tego, jak powinien wyglądać prawidłowo przygotowany wniosek. W przypadku każdego działania/programu zakres błędów będzie nieco inny. Nierzadkie są też opinie o niespójności informacji w dokumentach programowych i częstych zmianach, które powodują, że wnioskodawcy czują się zawiedzeni, dowiadując się, że ich wniosek został odrzucony. Jedyne, co możemy zrobić, aby znaleźć się w grupie szczęśliwych beneficjentów, to: być uważnym tzn. dokładnie czytać wytyczne dla wnioskodawców i inne dokumenty programowe; być czujnym tzn. raz na dwa-trzy dni sprawdzać stronę internetową instytucji wdrażającej właściwej dla interesującego nas działania w poszukiwaniu zmian, jakie mogły się pojawić; być skrupulatnym dokładnie sprawdzić, czy zebraliśmy wszystkie wymagane załączniki, czy są one aktualne, czy są to w zależności od wymogów oryginały/kopie, czy osoba podpisująca wniosek ma Rys.: Joanna Salwicka do tego uprawnienia; być nieufnym w razie jakichkolwiek wątpliwości upewnić się co do słuszności naszego rozumowania w instytucji wdrażającej i zarządzającej. Anna Tarnawa EIC Warszawa A_tarnawa@parp.gov.pl 1 Wytyczne dla wniosków ubiegających się o wsparcie w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw. Priorytet 2 Bezpośrednie wsparcie przedsiębiorstw. Działanie 3 Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez inwestycje; Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. styczeń 2005, nr 1 (73) 11

12 Wywiad JAK ROBIĄ TO INNI rozmowa z dyrektorem generalnym SOFTEX DATA Wojciechem Warskim oraz z Joanną Wolską, pełnomocnikiem ds. SZJ oraz pozyskiwania funduszy z UE. Proszę powiedzieć kilka słów o Państwa firmie. W.W. Firma istnieje na polskim rynku informatycznym od roku 1990 i działa na terenie całego kraju, zarówno pod względem handlowym, jak i serwisowym. Stale się rozwijamy i obecnie jesteśmy na umownej granicy firmy małej i średniej przy obrotach 30 mln zł i zatrudnieniu ponad 50 osób. Nieco wbrew nazwie pozycję firmy zbudowaliśmy nie tylko na sprawach związanych z software em, ale przede wszystkim na tym, co jest związane z wydrukami, z drukarkami ciężkimi, z drukowaniem profesjonalnym, tzn. takim, gdzie ilość i szybkość liczą się najbardziej. Natomiast od 4-5 lat systematycznie poszerzamy portfolio produktów. Nasi klienci to w większości sektor finansowy. Duża stabilność tego sektora dawała zawsze, w czasach burzy i naporu, tę gwarancję, że za wykonaną pracę będzie również płaca, co w polskich warunkach lat 90. wcale nie było aksjomatem rynkowym. Specjalizujemy się w tej chwili we wszelakich kwestiach związanych z obsługą dokumentów, w znaczeniu archiwizacji, przepływu, obiegu i oczywiście druku, a także związanych ze sferą bezpieczeństwa - rozumianego zarówno jako bezpieczeństwo informatyczne (ochrona danych, dokumentów, budowa chronionych kanałów transmisji informacji), jak i bezpieczeństwo fizyczne (unikalne systemy dozoru wizyjnego budowanego metodami całkowicie informatycznymi). W niektórych dziedzinach konkurencję odczuwamy wyraźnie (np. dumping cenowy proponowany przez firmy zagraniczne), ale jest też kilka obszarów, w których dominujemy na rynku ( wydruk masowy, inteligentny system dozoru wizyjnego). Jaki był rodzaj i cel dotacji, o którą wystąpili Państwo do PARP? J.W. W obydwu sytuacjach, w których korzystaliśmy z konsultacji w Euro Info Centre, staraliśmy się o dotacje inwestycyjne. W pierwszym wypadku zwróciliśmy się do Funduszu Dotacji Inwestycyjnych, a w drugim do Krajowego Funduszu Dotacji Inwestycyjnych. Za pierwszym razem była to pomoc i konsultacja znacznie szersza niż za drugim. Obydwa przypadki dotyczyły zakupu sprzętu do naszego centrum wydruku cyfrowego. Pierwsza maszyna, kopertownica, po skończonym wydruku ma za zadanie zakopertować produkt dla klienta (ta maszyna jest już zakupiona, a projekt został rozliczony). Druga dotacja to sprzęt wydrukowy i ta sprawa jest dopiero w toku. Skąd dowiedzieli się Państwo o możliwości uzyskania dotacji? Skąd pomysł zwrócenia się do Euro Info Centre? I jak oceniają Państwo pomoc doradczą EIC? J.W. Pierwsze, ogólne informacje przyniosła oczywiście prasa, jednakże dopiero później, podczas spotkania w Business Center Club, dowiedzieliśmy się więcej. Także podczas spotkań w BCC państwa ośrodek został przez organizatorów wspomniany właśnie po raz pierwszy wtedy też związaliśmy się z EIC, a później, przy składaniu wniosków, korzystaliśmy już tylko z państwa usług. Pierwsza konsultacja była bardzo szeroka, późniejsze dotyczyły spraw drobniejszych i bardziej ogólnych. Samą pomoc doradczą oceniam dobrze, jednakże dodzwonienie się nie tylko do EIC, ale i do innych punktów doradczych w Warszawie i skontaktowanie z nimi jest bardzo trudne. Jest zdecydowanie za mało konsultantów. W.W. W kwestii współpracy z EIC; w biznesie szeroko stosowany jest taki oto mechanizm: jeśli się ma dobrego konia, który się sprawdził, to się go później w biegu nie zmienia. Stąd też nasze następne konsultacje w EIC. Wspominając spotkania w BCC, chciałbym powiedzieć, że była to bardzo dobra inicjatywa. Jej podstawową zaletą było to, że nie mówiono na nich: bierzcie pieniądze i korzystajcie z nich (czyli nie były to informacje o najwyższym stopniu ogólności), tylko pokazywały drogę od pierwszego kroku do uzyskania dotacji m.in. właśnie EIC było pokazywane jako możliwość pierwszego kroku. Czy wniosek wydał się Państwu skomplikowany? Która z jego części była dla Państwa najtrudniejsza przy wypełnianiu? J.W. Wniosek każdemu przedsiębiorcy, który widzi go po raz pierwszy, musi wydać się skomplikowanym. Na pewno najtrudniejsza część dotyczy prognozowania i zniechęca wielu do składania wniosków. Jednak pomoc dotyczyła głównie części opisowych. Konsultant przejrzał wniosek i pokazał nam, w których częściach informacje wymagają uzupełnienia i jakie elementy należy jeszcze dodać. Z naszego punktu widzenia pewne sprawy wydawały się albo zbyt oczywiste, albo uznaliśmy, że wręcz nie należy ich tutaj umieszczać, a jednak pan Adam Kaliszuk powiedział nam, co i w którym miejscu należy dodać, jak przedstawić, by komisja oceniająca spojrzała na wniosek pozytywnie. Nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że informacje, które umieszcza się we wniosku, należy dopasowywać pod kątem programu i tego, co jest w nim napisane. W.W. Bardzo istotne jest to że my przedsiębiorcy jesteśmy fascynatami pewnego przedsięwzięcia, celu biznesowego i mamy klapki na oczach, z których sobie nawet nie zdajemy sprawy. Znamy rynek, pewne działania są dla nas oczywiste, natomiast kluczowa jest tu umiejętność właściwego przedstawienia tego z punktu widzenia formalnego. Wnioski czytają przecież nie jacyś specjaliści, jak w naszym przypadku od druku, tylko ludzie kierujący się właśnie kryteriami formalnymi. Umiejętność przełożenia pewnych treści merytorycznych, umiejętność wyłowienia z tych treści spraw istotnych dla celów projektów wymaga innej optyki i przestawienia się na inny tor myślenia. A to proste nie jest, właśnie ze względu na rozbieżność pomiędzy codziennym myśleniem biznesowym, gdzie wszystko jest oczywiste i rynek doskonale znany, 12 styczeń 2005, nr 1 (73)

13 Biuletyn euro info dla małych i średnich firm Wywiad a umiejętnością opisania tego w kategoriach zrozumiałych dla ludzi, którzy wcale znawcami tematu nie są. Czy rozważali Państwo możliwość zwrócenia się do innych firm komercyjnych z prośbą o pomoc przy wypełnianiu wniosku? J.W. Nad konsultacjami komercyjnymi się nie zastanawialiśmy. Wtedy były to bardzo duże koszty. Z założenia chcieliśmy wypełnić te wnioski sami, przy pomocy bezpłatnych punktów konsultacyjno-doradczych. I tu właśnie korzystaliśmy z pomocy EIC, a także z innych punktów doradczych, gdzie telefonicznie mogliśmy się skonsultować w sprawie wyjaśnienia drobnych kwestii i ich interpretacji. Z mojego doświadczenia wynika, że Warszawa pod tym względem jest najgorszym miejscem w kraju, a to z tej przyczyny, że po prostu nie można się nigdzie dodzwonić i trudno się umówić na spotkanie. W a r t o tu jeszcze wspomnieć, że ze względu na braku czasu wcześniejszy wniosek złożyliśmy bez konsultacji z doradcą i to, niestety, odbiło się negatywnie na decyzji. Wniosek został odrzucony ze względu na brak parafek na stronach. Drobiazg, na który konsultanci zwracają jednak dużą uwagę. Wcześniej nie spodziewaliśmy się, że jest to aż tak ważne. Proszę powiedzieć coś o procedurach rozliczeniowych. J.W. Proces rozliczenia dotacji jest bardzo długi, bardzo trudny i bardzo złożony. Instytucje kontrolujące wnioski o wypłatę najpierw wymagają pewnych podstawowych dokumentów, których lista jest udostępniona, natomiast później wymagają kolejnych dokumentów, pieczątek,parafek. Problem polega na tym, że dodatkowe dokumenty nie figurują na liście dokumentów wymaganych, a Beneficjentowi zarzuca się złożenie niekompletnego wniosku, co mija się z prawdą Od złożenia wniosku do uzyskania jakiejkolwiek informacji mija bardzo dużo czasu i z pewnością jest to dla przedsiębiorcy bardzo stresujące. Gdy zbliża się termin, kiedy dotacja musi być rozliczona, a sprawa wciąż jest niepewna, pojawia się myśl: Czy koszty inwestycji zostaną zrefundowane? Czy ubiegają się Państwo o kolejne dotacje z sektorowych programów operacyjnych lub z innych programów? J.W. Na razie nie mamy takiego planu inwestycyjnego, natomiast jeżeli zrodzi się potrzeba pozyskania środków trwałych i będzie można skorzystać z dotacji, to prawdopodobnie spróbujemy. Joanna Wolska i Wojciech Warski z firmy SOFTEX DATA (w tle kopertownica zakupiona ze środków z dotacji) Jak oceniają Państwo politykę informacyjną dotyczącą funduszy? W.W. Elementów oceny jest wiele. Ogólnie rzecz ujmując, informacje są, tylko że czasem taka informacja jest dla małych firm niezbyt czytelna. W firmie musi znajdować się osoba, która znaczącą część czasu pracy poświęca na śledzenie tego, co się dzieje na rynku, jakie pieniądze są dostępne, jakie są ograniczenia w ich przyznawaniu i jakie szanse ich otrzymania. Informacje płyną z bardzo wielu źródeł, ale są to bardzo często informacje wyrywkowe. To, czego dzisiaj brakuje, to być może nawet dwustronicowej, klarownej encyklopedii obejmującej wszystkie fundusze dostępne w poszczególnych odcinkach czasowych i to, kto tymi funduszami zarządza. Chodzi o to, by przedsiębiorca mógł sobie zaplanować wystąpienie o taki wniosek wcześniej; żeby nie musiał rzucać się na jakieś pieniądze według zasady bo są. Zdecydowanie bardziej racjonalne będzie, jeśli przedsiębiorca poczeka z większym projektem i uruchomi go pół roku później, korzystając z innej transzy, z innych możliwości. I tego właśnie typu informacji brakuje. Druga sprawa polega na tym, ze inwestycji nie podejmuje się z dnia na dzień. Jest to związane z konkretną sytuacją na rynku. Trzeba mieć perspektywę, klienta, promesę. A klient i możliwość wiecznie czekać nie będą. I właśnie ten przedłużający się proces oczekiwania zarówno na informacje o dotacjach, decyzje o ich przyznaniu, jak i ich rozliczenie zabija niektóre możliwości zrobienia interesu. Czy możemy mówić w takim razie o realnej korzyści dla SOFTEX DATA? J.W. Tak, oczywiście. Dzięki dotacji unowocześniliśmy nasze Centrum Druku Cyfrowego i możemy oferować naszym Klientom nowe, lepsze usługi. Dlatego warto starać się o dotację. Zakup kopertownicy zwiększył naszą konkurencyjność Foto: Jakub Radziejowski na rynku możemy pozyskiwać klientów, którzy mają większe wymagania, a sprzęt jest wykorzystywany zgodnie z przeznaczeniem. Otrzymanie dotacji nie jest niewykonalne i z pewnością nie należy się zniechęcać pierwszą, nieudaną próbą. W.W. Faktem niezaprzeczalnym jest to, że Unia Europejska dała nam możliwość korzystania z jej usług, z istotnym swoim własnym współfinansowaniem. I to, wręcz w sposób skokowy, daje wielu polskim przedsiębiorcom możliwość przeniesienia się w inne rewiry, jeśli chodzi o możliwości produkcyjne czy możliwości świadczenia usług. I tak jest dokładnie w naszym przypadku. Nasza usługa jest teraz nowocześniejsza, szybsza, wydajniejsza, lepiej zabezpieczona na wypadek awarii. Małymi kroczkami przenosimy się w przedsiębiorczość XXI wieku. Dziękuję za rozmowę i życzę dalszych sukcesów. Rozmawiał Jakub Radziejowski. styczeń 2005, nr 1 (73) 13

14 Artykuł sponsorowany Rola Kredyt Banku w pozyskiwaniu dotacji z funduszy unijnych Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej otworzyło polskim firmom i jednostkom samorządu terytorialnego prawo do korzystania z unijnych środków pomocowych. Dotacje z funduszy unijnych wypłacane są jako refundacja kosztów już poniesionych. Oznacza to, że firma ubiegająca się o wsparcie, powinna w pierwszej kolejności zapewnić sobie finansowanie planowanej inwestycji, uzyskać akceptację instytucji odpowiadającej za wypłatę dotacji, zrealizować inwestycję, a dopiero po zakończeniu inwestycji otrzyma przyznaną dotację. Przykład montażu finansowego projektu współfinansowanego z funduszy unijnych: Wkład własny Inwestora Kredyt bankowy Inne źródła finansowania Montaż finansowy projektu współfinansowanego z funduszy unijnych Koszty niekwalifikowane Koszty kwalifikowane Dotacja UE Pomoc w finansowaniu inwestycji Kredyt Bank proponuje wszystkim firmom, ubiegającym się o dotacje, indywidualnie dopasowaną pomoc w finansowaniu inwestycji. Kredyt pomoże firmie uzyskać środki na: pokrycie udziału własnego przedsiębiorcy, ponieważ dotacja finansuje tylko część nakładów inwestycyjnych. W większości przedsięwzięć udział własny wynosi 50 proc. kosztów kwalifikowanych; zapewnienie środków począwszy od rozpoczęcia inwestycji aż do otrzymania dotacji; sfinansowanie kosztów inwestycyjnych nie objętych dotacją unijną (tzw. kosztów niekwalifikowanych). W niektórych przypadkach przepisy nakładają konieczność współfinansowania inwestycji kredytem bankowym. Na przykład w działaniu 2.3 SPO-WKP (Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw) kredyt jest wymagany, gdy dotacja przekracza zł. Wysokość kredytu nie może być niższa niż 25 proc. wnioskowanej dotacji. Oferta szyta na miarę Kredyt Bank przygotował specjalną ofertę dla klientów ubiegających się o wsparcie finansowe z funduszy unijnych. Firmom, które występują o dotację bank wystawia promesę kredytową. Pozwala ona udokumentować możliwość finansowania inwestycji kredytem bankowym przed instytucją zarządzającą dotacjami. Bank może zawrzeć z klientem umowę o kredyt inwestycyjny w formie warunkowej podpisywaną, gdy przedsiębiorca chce mieć pewność, że po podpisaniu umowy dotacji bank sfinansuje inwestycję na warunkach określonych w umowie kredytu. W banku można wziąć także kredyt inwestycyjny. Jest on udzielany, gdy przedsiębiorca ma już podpisaną umowę przyznającą dotację na realizowane przedsięwzięcie. W takiej sytuacji kredyt inwestycyjny może być udzielony jako pomostowy na czas do wypłaty dotacji lub standardowy na okres ustalany z przedsiębiorcą, wykraczający poza termin wypłaty dotacji. Kredyt Bank na indywidualnych warunkach może również skredytować projekt inwestycyjny, którego realizację firma zamierza rozpocząć przed otrzymaniem decyzji o przyznaniu dotacji. Inwestycja Kredyt na 10 lat Kredyt inwestycyjny na finansowanie przedsięwzięć objętych wsparciem UE jest udzielany maksymalnie na 10 lat w zależności od jego celu. Kredyt można wziąć zarówno w złotych, jak i w EUR lub USD (dewizowy i denominowany). Udział własny, który trzeba zadeklarować wynosi od 20 proc. kwoty kredytu, przy czym dotacja nie może być traktowana jako środki własne. Kredyt można spłacić z dotacji lub ze środków firmy. Oprocentowanie jest oparte na stawkach rynku pieniężnego WIBOR, EURIBOR, LIBOR, a marża ustalana indywidualnie na atrakcyjnych warunkach. Zabezpieczenie kredytu uzależnione jest od kondycji finansowej klienta, rodzaju projektu inwestycyjnego, może to być również poręczenie/gwarancja udzielona przez BGK ze środków Funduszu Poręczeń Unijnych. Kredyt Bank podpisał umowę o współpracy z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości, by ułatwić przedsiębiorcom dotarcie do środków unijnych. Przedsiębiorstwa z sektora MSP będą mogły sfinansować kredytem bankowym inwestycje refinansowane ze środków UE w ramach programu Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw. Kontakt: lub infolinia: opłata jak za połączenie lokalne. Procedura ubiegania się o dotacje unijne z uwzględnieniem kredytu z Kredyt Banku Przygotowanie wniosku o dofinansowanie z wykorzystaniem środków funduszu Kontakt z bankiem Otrzymanie bankowej promesy kredytowej lub podpisanie umowy kredytu Pozytywne rozpatrzenie wniosku o dofinansowanie Podpisanie umowy kredytu i otrzymanie środków Realizacja inwestycji Zamknięcie inwestycji i otrzymanie dofinansowania z funduszu. Środki z przyznanego dofinansowania wpływają do banku na spłatę częściową lub całkowitą kredytu. 14 styczeń 2005, nr 1 (73)

15 Biuletyn euro info dla małych i średnich firm Prawo polskie OCHRONA PRAWNA OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ Antoni JASIŃSKI Wszystkim przedsiębiorcom przysługuje ochrona sądowa przed działaniami i zaniechaniami innych podmiotów, które są dla nich szkodliwe. Podstawową drogą dochodzenia przez nich praw jest droga cywilna. Aby ją uruchomić, przedsiębiorcy przysługuje prawo do złożenia pozwu nazywane przez prawników zdolnością sądową. Przysługuje ona osobom fizycznym i prawnym, a także spółkom pozbawionym osobowości prawnej. Zdolność sądowa oznacza, poza możliwością składania pozwu, także uprawnienie do aktywnego działania przed sądem: składania wniosków dowodowych, przedstawiania sądowi dokumentów oraz odwołania się w razie zapadnięcia niekorzystnego orzeczenia. 1 Naruszenie praw przez innego przedsiębiorcę Ustawodawca, doceniając znaczenie i specyfikę obrotu gospodarczego, wprowadził do postępowania cywilnego pojęcie spraw gospodarczych. W sprawach gospodarczych mogą występować jedynie przedsiębiorcy. Ogólnie mówiąc, sądom gospodarczym podlega każdy podmiot dopuszczony do prowadzenia działalności gospodarczej. Są to osoby fizyczne, osoby prawne, spółki prawa handlowego oraz wspólnicy spółki cywilnej. Od powyższej zasady przepisy kodeksu postępowania cywilnego przewidują wyjątki. Rozdział IVa KPC wyłącza z kręgu przedsiębiorców osobę fizyczną, która prowadzi działalność gospodarczą osobiście, ale zarobek z takiej działalności stanowi jedynie jej dodatkowy dochód. Sprawą gospodarczą nie będzie także spór między przedsiębiorcą a rolnikiem indywidualnym. Działalność w zakresie wytwórczości, produkcji roślinnej, zwierzęcej, ogrodnictwa, sadownictwa nie będzie także spór cywilny o jakąkolwiek kwestię niezwiązaną bezpośrednio z działalnością gospodarczą stron. Do spraw gospodarczych zalicza się ponadto: sprawy ze stosunku spółki (art. 479¹ 2 pkt 1 KPC), sprawy przeciwko przedsiębiorcom o zaniechanie naruszenia środowiska (art. 479¹ 2 pkt 2), sprawy o uznanie postanowień umownych za niedozwolone (art. 479¹ 2 pkt 4). Sądem rozstrzygającym sprawy gospodarcze jest generalnie sąd okręgowy. Jednak art. Sprawa gospodarcza to pewien problem, spór wynikający z wzajemnych stosunków łączących przedsiębiorców, który normuje prawo cywilne. To właśnie prawo cywilne określa np., jakie są konsekwencje zawarcia przez podmioty gospodarcze umowy sprzedaży, zlecenia, umowy o świadczenie usług czy umowy agencyjnej. Przedmiotem sprawy gospodarczej może być także czyn niedozwolony. Jest to każde zachowanie lub zaniechanie, które powoduje u przedsiębiorcy szkodę. Przykładowym czynem niedozwolonym jest zbyt długie przechowywanie towaru przez właściciela magazynu i wyrządzenie tym samym szkody, np. zepsucie zamówionej dostawy hiszpańskich pomarańczy. Sprawy gospodarcze między przedsiębiorcami reguluje Kodeks Postępowania Cywilnego jest działalnością gospodarczą w rozumieniu powyższych przepisów. Innymi słowy, producent przetworów spożywczych nie może rozstrzygać w sądzie gospodarczym sporów wynikających z zawartej z rolnikiem umowy dostawy. Stronami sprawy gospodarczej mogą być więc jedynie przedsiębiorcy. Sprawa gospodarcza może dotyczyć tylko kwestii wynikającej z prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Nie będzie sprawą gospodarczą spór przedsiębiorców o podział wspólnej nieruchomości, w której nie prowadzą działalności Taką sprawą nie Foto: Artur Hojny 479³ 2 pkt 1 KPC wskazuje, że wyjątkowo właściwy dla rozstrzygnięcia sporu, którego przedmiot ma wartość poniżej zł, jest sąd rejonowy. Sprawy gospodarcze rozpatrywane przez sąd okręgowy bądź rejonowy mogą być rozstrzygane w postępowaniu nakazowym lub upominawczym. Postępowanie nakazowe to takie postępowanie sądowe, w którym powód (np. przedsiębiorca w sprawie gospodarczej) upomina się przed sądem o roszczenie pieniężne, które jest potwierdzone posiadanym dokumentem urzędowym. Może to być też rachunek zaakceptowany styczeń 2005, nr 1 (73) 15

16 Prawo polskie przez dłużnika (np. faktura podpisana przez innego przedsiębiorcę) albo wezwanie do zapłaty, co do którego dłużnik wydał oświadczenie pisemne, że je akceptuje. W postępowaniu nakazowym można także dochodzić roszczeń wynikających z weksla. Postępowanie upominawcze to z kolei taki tryb, w którym sąd wystawia nakaz zapłaty przysługującego powodowi roszczenia pieniężnego. Nie musi więc w trybie upominawczym istnieć tak oczywisty dowód roszczenia jak w trybie nakazowym. Właściwym miejscowo do rozstrzygania spraw gospodarczych jest wyodrębniony wydział gospodarczy sądu okręgowego lub rejonowego (w zależności od wartości przedmiotu sporu). Jest to sąd właściwy dla okręgu/rejonu, w którym zamieszkuje pozwany przedsiębiorca osoba fizyczna lub ma siedzibę pozwana spółka. W sprawach o wykonanie umowy, jej rozwiązanie lub unieważnienie pozew może być złożony do sądu właściwego dla miejsca wykonania umowy. Możliwość wyboru sądu odnosi się również do spraw o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. Podobnie jest w sprawach o zawarcie umowy, ustalenie jej treści lub zmianę umowy, tu przedsiębiorca może wytoczyć powództwo w miejscu wykonania umowy. Od 5 lutego 2005 r. roszczenia majątkowe przeciwko przedsiębiorcy mogą być także kierowane w miejscu siedziby zakładu, o ile roszczenie pozostaje w związku z tym konkretnym zakładem (np. hurtownią, sklepem). W przypadku roszczenia o naprawienie szkody spowodowanej czynem niedozwolonym można je wnieść w okręgu, w którym taki czyn nastąpił. Przedsiębiorca, który zgłasza roszczenie dotyczące nieruchomości (np. jej własności, praw rzeczowych itd.), musi dokonać tego w sądzie właściwym dla położenia tej nieruchomości. Sąd zobowiązany jest, aby sprawa gospodarcza została zakończona w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia pozwu. Sprawy o zawarcie umowy, jej zmianę, rozwiązanie lub ustalenie jej treści powinny być rozstrzygane w pierwszej kolejności. W sprawach cywilnych (nie tylko gospodarczych) przedsiębiorca będący osobą fizyczną może występować w procesie samodzielnie. Może także udzielić pełnomocnictwa adwokatowi, radcy prawnemu, a także rodzicom, małżonkowi, rodzeństwu, dzieciom. Pełnomocnikiem osób prawnych i jednostek przedsiębiorcy może być także pracownik. Udzielone pełnomocnictwo może upoważniać do zastępowania przedsiębiorcy w całym postępowaniu lub jedynie do dokonania konkretnych czynności (np. zgłaszania dowodów, wniesienia odwołania). 2 Naruszenie praw przedsiębiorcy przez inne podmioty Poza sprawami gospodarczymi przedsiębiorca może dochodzić swoich praw wobec podmiotów, które nie mają statusu przedsiębiorcy. Do tego celu służy postępowanie przed sądem cywilnym. Rozstrzyga się tutaj wszelkie sprawy wynikające ze stosunków cywilnych. Rozstrzygnięcia sądu mogą zapadać w trybie postępowania zwyczajnego lub, jeśli zachodzą konieczne warunki, także w tzw. trybach odrębnych. Do najważniejszych postępowań odrębnych, z punktu widzenia przedsiębiorcy, należą opisane już postępowania nakazowe i upominawcze. Ponadto są to także: postępowanie uproszczone oraz postępowanie z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Do rozstrzygania w postępowaniu uproszczonym należą sprawy o roszczenia wynikające z zawartych umów, pod warunkiem że wartość takiego roszczenia nie przekracza zł (od 5 lutego 2005 r. będzie to kwota zł). W tym postępowaniu mogą być także rozpatrywane roszczenia skierowane przeciwko przedsiębiorcom wynikające z rękojmi bądź gwarancji, o ile nie przekroczą wskazanej sumy. Sprawy cywilne w postępowaniu uproszczonym rozstrzygają z zasady sądy rejonowe właściwe dla siedziby lub miejsca zamieszkania pozwanego. 3 Szkoda wyrządzona przestępstwem Przedsiębiorca może zostać pokrzywdzony również w wyniku przestępstwa. Szkoda materialna może powstać np. w wyniku kradzieży towaru, włamania do zakładu czy sklepu albo rozboju. Zdarza się, że zatrudniony pracownik podbiera pieniądze z kasy lub korzystając z telefonów firmy, generuje olbrzymie rachunki telefoniczne. W opisanych przypadkach główną inicjatywę w ukaraniu winnego przejmuje oskarżyciel publiczny. Pokrzywdzonemu przedsiębiorcy oprócz ewentualnej satysfakcji z ukarania sprawcy przestępstwa pozostaje również możliwość ubiegania się o materialne zadośćuczynienie za doznaną szkodę. Przedsiębiorca i każdy inny podmiot może w postępowaniu karnym skierowanym przeciwko sprawcy przestępstwa wystąpić z powództwem cywilnym (art. 62 KPK). Powództwo cywilne w procesie karnym to roszczenie o naprawienie szkody spowodowanej popełnionym przestępstwem. Jeżeli więc, przykładowo, sklep przedsiębiorcy został okradziony, to właściciel może żądać od sądzonego włamywacza odszkodowania równego sumie strat, które poniósł właściciel sklepu, zakładu itd. Do takiej sumy zalicza się wartość skradzionego towaru, pieniędzy, wartość szkód (wybitych szyb) itd. Warunkiem koniecznym jest, aby roszczenie majątkowe było związane z przestępstwem. Oznacza to, że szkoda musiała powstać w wyniku czynu przestępczego. Przykładami szkody spowodowanej przestępstwem są rozbita szyba, zniszczony alarm, wysoki rachunek telefoniczny, skradziony towar lub kwota pieniędzy przeznaczona na haracz. Wniosek o odszkodowanie należy zgłaszać pisemnie zaraz po rozpoczęciu sprawy karnej. Sąd może odmówić przyjęcia powództwa cywilnego i na taką decyzję nie przysługuje zażalenie. Przedsiębiorca może skorzystać wówczas ze zwykłego postępowania przez sądem cywilnym. Powództwo cywilne w procesie karnym jest uznane w całości lub części jedynie w razie skazania sprawcy przestępstwa bądź warunkowego umorzenia postępowania. W sytuacji, kiedy sąd karny nie dopuści powództwa lub pozostawi je bez rozpoznania (nie ma na to żadnego środka odwoławczego), można w terminie 30 dni zgłosić temu sądowi, aby przekazał sprawę do sądu cywilnego. Za moment wniesienia pozwu uważa się wtedy dzień złożenia pozwu w postępowaniu karnym. Antoni Jasiński, prawnik Antoni-jasinski@wp.pl 16 styczeń 2005, nr 1 (73)

17 Biuletyn euro info dla małych i średnich firm Marketing TOŻSAMOŚĆ I WIZERUNEK MARKI: STRATEGIE POZYCJONOWANIA Katarzyna M. STASZYŃSKA Marka to symbol, który pozwala konsumentowi jednoznacznie zidentyfikować produkt o pewnych unikalnych właściwościach i odróżnić go od innych produktów występujących na rynku. Produkt oznaczony marką ma swoją odrębną, jednostkową tożsamość i swój unikalny wizerunek w świadomości nabywców. Tożsamość marki budowana jest w ścisłym związku z cechami funkcjonalnymi produktu oraz korzyściami z jego używania dla konsumenta, ale także z wartościami i treściami kultury, które marka komunikuje, oraz osobowością marki i profilem jej użytkownika. Same cechy funkcjonalne i korzyści dla konsumenta to zwykle za mało, żeby zbudować taki wizerunek marki, który odróżniałby ją od innych marek w tej samej kategorii produktów. W pewnych jednak sytuacjach atrybuty produktu i korzyści funkcjonalne są w stanie zbudować tożsamość marki, która będzie jedyna w swoim rodzaju i zdecydowanie odróżni ją od tożsamości innych produktów w tej samej kategorii. Możliwe jest to zwłaszcza wtedy, kiedy produkt jest innowacyjny i posiada takie cechy, które umożliwiają zaspokojenie potrzeb niedających się zaspokoić przez inne marki w tej samej kategorii produktu. Na przykład szampon Wash & Go, wprowadzany na nasz rynek na początku lat 90., był pierwszym szamponem na polskim rynku, który miał w składzie także odżywkę do włosów. Jego pozycjonowanie, czyli zabieg służący budowaniu wizerunku marki w świadomości konsumentów, zbudowane było właśnie na tym właśnie atrybucie. Cechy marki, które tworzą jej tożsamość, to poza atrybutami fizycznymi i funkcjonalnymi korzyściami dla konsumenta wyobrażenie użytkownika (np. ci, którzy piją Pepsi), kraj pochodzenia marki (Finea mix to margaryna z dodatkiem prawdziwego fińskiego masła), skojarzenia z wizerunkiem producenta (Vizir to proszek Procter&Gamble, który finansuje transplantacje szpiku kostnego u dzieci), symbole (słoneczko używane przez Procter&Gamble jako symbol kampanii marketingu społecznie zaangażowanego na rzecz chorych dzieci albo po prostu symbol graficzny będący logo marki) oraz charakter relacji między marką a jej użytkownikiem (np. ci dwoje poznali się dzięki Neostradzie). Tożsamość marki uwzględnia także emocjonalne korzyści dla jej konsumenta (na przykład, są one często wykorzystywane w budowaniu wizerunku piwa przez prezentację towarzyskich okazji picia; były także zastosowane w reklamach proszku do prania Lanza nowoczesne kobiety piorą teraz w proszku Lanza ). Kreowanie tożsamości marek może być budowane na różnych elementach zależnie od strategii marketingowej, ale także na kategorii produktu, do której marka należy. I tak na przykład skojarzenia z wizerunkiem producenta wykorzystuje się najczęściej do budowania tożsamości marek produktów skomplikowanych technicznie samochodów, sprzętu gospodarstwa domowego lub RTV, komputerów i urządzeń peryferyjnych do nich, a także do budowania wizerunku usług, takich jak produkty bankowe i ubezpieczenia albo usługi medyczne. Siła skojarzeń z wizerunkiem korporacji producenta polega na tym, że z reguły wyjątkowo się wyróżnia, znacznie bardziej niż cechy samego produktu. Dzięki tej odrębności wizerunku producenta łatwiej można zbudować oryginalny wizerunek marki. Sprawia to także inna specyficzna cecha wizerunku korporacji jest on mało dynamiczny i bardzo stabilny, niemal nienaruszalny. Wizerunek producenta wykorzystywany jest w pewnych specyficznych sytuacjach do budowy tożsamości marek produktów szybkozbywalnych. Dzieje się tak na przykład wtedy, kiedy organizacja producenta jest na rynku silnie kojarzona z działalnością charytatywną, marketingiem społecznie zaangażowanym lub sponsoringiem, co sprawia, że jej wizerunek jest wyraźnie odróżnialny od wizerunku innych producentów tej samej kategorii produktów. Kojarzenie tożsamości marki z wizerunkiem jej producenta nie ma natomiast sensu, jeżeli w świadomości konsumentów producent nie ma wyraźnie wyodrębnionego wizerunku ani też wtedy, kiedy nie jest on identyfikowany z marką (ma to często miejsce w przypadku towarów codziennego użytku). Droższe marki odwołują się często do korzyści emocjonalnych, które można uzyskać używając produkt Foto: Artur Hojny Osobowość marki jest takim aspektem jej tożsamości, który pomaga wyróżnić produkt nawet na rynku zapełnionym przez wiele marek o podobnej wartości i pozycji rynkowej. Osobowość pomaga marce budować relacje z konsumentami i sprawia, że jest ona łatwiej zapamiętywana. Podobne znaczenie ma symbol zastosowany do budowy tożsamości marki. Może nim być logo marki lub jej producenta (jak lew Peugeota), może być także slogan towarzyszący dokończenie wszystkim na markom str. 20 styczeń 2005, nr 1 (73) 17

18 Marketing danego producenta (jak Volvo for life ). Symbol jednoznacznie identyfikuje markę i nie pozwala jej pomylić z żadną inną. Symbol wywołuje w umyśle konsumentów natychmiastowe i jednoznaczne skojarzenie z marką. Nadając marce tożsamość, dobrze jest zadbać o to, żeby była ona złożona i zbudowana z jak największej liczby elementów. Bogactwo tożsamości nie tylko pozwoli wypracować wiele dróg skutecznej komunikacji marketingowej, ale także nada marce wyraźną odrębność. Nie warto ograniczać wizerunku marki do jej cech fizykalnych i korzyści funkcjonalnych; łatwo bowiem może się zdarzyć, że marki konkurencyjne będą wyposażone w te same cechy i będą przynosić te same korzyści; nasza marka zginie wtedy pomiędzy innymi. Im bogatsza tożsamość marki, tym łatwiej markę pozycjonować, tym łatwiej reagować na niekorzystne zdarzenia na rynku i tym łatwiej zbudować spójną i atrakcyjną komunikację marketingową; innymi słowy tym łatwiej marką zarządzać. Trzeba tylko pamiętać, żeby poszczególne aspekty tożsamości były spójne. w tej samej kategorii produktu ze względu na cechy istotne dla konsumenta i dla zaspokojenia jego potrzeb, żeby sprawiała wrażenie, iż lepiej niż inne marki te potrzeby zaspokoi. Jeśli pozycjonowanie przyniesie zamierzony rezultat, konsument zyska powód do zainteresowania się marką i jej zakupu. Drugą zasadniczą funkcją pozycjonowania jest budowanie związku konsumenta z marką; samo zainteresowanie marką może doprowadzić do jednokrotnego jej zakupu, ale zakup powtarzalny, którego cechą jest lojalność konsumentów wobec marki, będzie możliwy tylko wtedy, kiedy uda się zbudować relację między marką a jej użytkownikiem, w sporej części opartą na przesłankach racjonalnych ( ta marka dobrze zaspokaja moje potrzeby, ten proszek skutecznie pierze ), ale w znacznej mierze zbudowaną na przesłankach Tożsamość marki jest przedmiotem komunikacji marketingowej, która zmierza do wbudowania i utrwalenia wizerunku marki w świadomości Pozycjonowanie marki zależy w dużej mierze od potrzeb konsumenta konsumentów. Nie wszystkie aspekty tożsamości staną się treścią wizerunku marki na rynku. Zależy to tak samo od atrakcyjności różnych aspektów tożsamości marki dla konsumentów, jak i od strategii komunikacji i pozycjonowania. Pozycjonowanie jest o naturze emocjonalnej ( jestem dobrą panią domu, skoro moje pranie jest śnieżnobiałe ). Pozycjonowanie ma zatem doprowadzić do powstania takich przekonań o marce, które wywołają intencję jej zakupu i zbudują lojalność konsumentów wobec niej. procesem komunikowania tożsamości marki konsumentom; inaczej mówiąc polega na przekazywaniu konsumentom wiedzy i przekonań o atrybutach marki, czy to fizykalnych, czy to emocjonalnych, które odróżniają markę od innych w tej samej kategorii. Jeżeli tożsamość marki jest bogata i złożona, łatwiej markę pozycjonować; można w pozycjonowaniu wybierać różne aspekty tożsamości i różne ich kombinacje, zależnie od sytuacji konkurentów i zależnie od zmieniających się potrzeb konsumentów. Koncepcji pozycjonowania może być tyle, ile różnych aspektów tożsamości marki. Wybór koncepcji zależy od sytuacji w otoczeniu konkurencyjnym marki i sposobu pozycjonowania marek konkurencyjnych. Zależy także od diagnozy potrzeb konsumentów i stanu ich zaspokojenia przez marki konkurencyjne. Pozycjonowanie będzie bowiem skuteczne tylko wtedy, jeżeli doprowadzi do rozpoznawania marki na rynku jako innej (lepszej) od pozostałych w takich aspektach, które wiążą się z zaspokajaniem potrzeb konsumentów. Pozycjonowanie ma za zadanie doprowadzić do tego, żeby marka była przez konsumentów łatwo odróżnialna od innych marek Można zatem pozycjonować markę ze względu na jej cechy fizykalne. Takie pozycjonowanie stosuje się najczęściej w odniesieniu do produktów codziennego użytku; ma ono sens i może być skuteczne jednak tylko wtedy, kiedy uwypukla się w nim taki atrybut marki, który jest ważny dla konsumentów, a jednocześnie odróżnia naszą markę od innych w tej samej kategorii. Nie warto już na polskim rynku pozycjonować proszku do prania ze względu na jego skuteczność; wszystkie proszki są bowiem mniej lub bardziej skuteczne. Jeżeli jednak nasz proszek do prania jako jedyny zawiera składnik zmiękczający tkaniny i ułatwiający prasowanie (zastępuje więc płyny do płukania tkanin), to warto tę jego cechę uczynić osią pozycjonowania. Wystarczy jednak, żeby na rynku pojawił się konkurencyjny proszek ze środkiem zmiękczającym, żeby takie pozycjonowanie przestało być skuteczne. Kolejną koncepcją jest pozycjonowanie marki ze względu na korzyści dla konsumenta. Korzyści, jakie konsument osiąga przez używanie marki, mają jakiś związek z czystymi cechami marki. Zmiękczający składnik w proszku do prania sprawia, że pranie staje się mniej uciążliwe (nie trzeba pamiętać o dodaniu płynu do płukania), a zakupy lżejsze (nie trzeba tegoż Foto: Artur Hojny płynu do płukania kupować). Warto w pozycjonowaniu odwoływać się nie tylko do korzyści czysto funkcjonalnych, ale sięgnąć do skojarzonych z nimi korzyści emocjonalnych ( jeżeli używasz naszego proszku do prania, nie musisz już kupować płynów do płukania i masz więcej czasu dla siebie ). Poleganie w pozycjonowaniu na korzyściach, jakie marka przynosi konsumentowi, jest na ogół bardziej bezpieczne niż poleganie na samych atrybutach produktu. Często bowiem bywa tak, że sam fakt, iż produkt zawiera jakiś składnik (na przykład TAED w proszku do prania), nic konsumentowi nie komunikuje, gdyż nie daje wiedzy o pożytkach z tego płynących. Kolejną koncepcją pozycjonowania jest wskazanie w nim specyficznych zastosowań marki (np. zjedz baton Snickers, kiedy chwyci cię ostry głód ). Takie pozycjonowanie wynika, rzecz jasna, z cech fizykalnych marki i korzyści, jakie jej używanie przynosi konsumentowi, dokończenie ze str styczeń 2005, nr 1 (73)

19 Biuletyn euro info dla małych i średnich firm Prawo polskie ROSZCZENIA Z TYTUŁU NARUSZENIA PRAW AUTORSKICH Krzysztof GIENAS Choć temat ochrony praw autorskich gościł już na łamach Biuletynu, warto do niego powrócić. Tym razem skupimy się jednak na możliwościach dochodzenia przez twórców roszczeń z tytułu naruszenia ich uprawnień. Wielu przedsiębiorców niemal na co dzień boryka się z problematyką ochrony praw autorskich. Zagadnienie to jest szczególnie bliskie tym, którzy profesjonalnie zajmują się tworzeniem produktów informatycznych. Zapobiegliwe serwisy internetowe decydują się nawet na cykliczne kontrolowanie zawartości konkurencyjnych stron. Wszystko po to, by wyłapać i skutecznie eliminować przypadki internetowych plagiatów. Z kolei problemem rodzimych programistów pozostaje plaga stron WWW oferujących nielegalne kopie efektów ich pracy. Roszczenia przysługujące w razie naruszenia uprawnień autorskich Ujawnienie naruszenia praw autorskich to dopiero początek sprawy. Kolejnym etapem jest dochodzenie roszczeń, które będą choć w części satysfakcjonować autora. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych w art zawiera regulacje odnoszące się do ochrony autorskich praw osobistych i majątkowych. Ponadto w grę wchodzą przepisy karne dotyczące wielu przestępstw związanych z naruszaniem praw twórców. Na początku warto zaznaczyć, że do rozpatrywania roszczeń z zakresu praw autorskich właściwy jest sąd okręgowy. Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania (art. 78 ust. 1 ustawy o prawie autorskim). Analogiczne żądanie przysługuje w przypadku naruszenia autorskich praw osobistych. Praktyka dowodzi, że w wielu sytuacjach wystarczające do zaniechania naruszeń uprawnień autorskich jest przesłanie pocztą elektroniczną żądania np. usunięcia Ujawnienie naruszenia praw autorskich to dopiero początek sprawy publikacji będącej plagiatem. Nie jest więc konieczne występowanie na drogę sądową. Wszystko zależy jednak od konkretnej sytuacji. Ponadto autor może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub na żądanie twórcy zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny. Jeżeli twórca nie wyraził innej woli, po jego śmierci z powództwem o ochronę autorskich praw osobistych zmarłego może wystąpić małżonek, a w jego braku kolejno: zstępni, rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa. Ponadto wymienione osoby są uprawnione do wykonywania autorskich praw osobistych (o ile zmarły nie wyraził innej woli). Z roszczeniami z art. 78 ustawy może wystąpić też stowarzyszenie twórców właściwe ze względu na rodzaj twórczości lub organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, która zarządzała prawami autorskimi zmarłego twórcy (chyba że zmarły twórca wyraził inną wolę art. 78 ustęp 4). Art. 79 ustawy o prawie autorskim przewiduje roszczenia na wypadek naruszenia majątkowych praw autorskich. Najczęstszym przykładem takich zachowań jest Foto: Artur Hojny udostępnianie w sieciach komputerowych pirackich kopii utworów. W takiej sytuacji twórca może żądać od osoby, która naruszyła jego autorskie prawa majątkowe, zaniechania naruszenia, wydania uzyskanych korzyści albo zapłacenia w podwójnej, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione, potrójnej wysokości stosownego wynagrodzenia za wartość dzieła (wartość z dnia rozpoczęcia dochodzenia); twórca może również żądać naprawienia wyrządzonej szkody, jeżeli działanie naruszającego było zawinione (art. 79 ustęp 1 ustawy). Specjaliści uznają, że stosowne wynagrodzenie to takie, które przysługiwałoby twórcy w razie zawarcia umowy o korzystanie z utworu w ramach, w jakich nastąpiło naruszenie jego uprawnień. Przykładowo Jan Kowalski wykupił licencję na korzystanie styczeń 2005, nr 1 (73) 19

20 Prawo polskie z edytora tekstu na jednym stanowisku komputerowym. Wbrew postanowieniom umowy program był zainstalowany i wykorzystywany na trzech komputerach. Jako stosowne wynagrodzenie można byłoby więc w tym wypadku uznać różnicę pomiędzy kwotą, którą autor programu uzyskałby w razie zawarcia umowy licencji obejmującej trzy stanowiska, a sumą, którą uzyskał od Jana Kowalskiego. Niezależnie od wymienionych roszczeń podmiot, któremu przysługują majątkowe prawa autorskie, może się domagać, ażeby sprawca zawinionego naruszenia dokonanego w ramach działalności gospodarczej podejmowanej w cudzym albo we własnym imieniu, choćby na cudzy rachunek, uiścił odpowiednią sumę pieniężną z przeznaczeniem na Fundusz Promocji Twórczości (jest to państwowy fundusz celowy, którego status regulują m.in. przepisy ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Suma ta nie może być niższa niż dwukrotna wysokość uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z dokonanego naruszenia.??? Przepisy prawa autorskiego wprowadzają ponadto możliwość zabezpieczenia roszczeń z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych (art. 80). W postępowaniu tym sąd miejsca, w którym sprawca naruszeń prowadzi działalność lub znajduje się jego majątek, rozpoznaje (także przed wniesieniem pozwu) wniosek o: zabezpieczenie dowodów (przy czym osoba składająca wniosek nie musi udowadniać, że późniejsze przeprowadzenie dowodów będzie niemożliwe); zobowiązanie osoby naruszającej autorskie prawa majątkowe do udzielenia informacji i udostępnienia określonej przez sąd dokumentacji mającej znaczenie dla roszczeń, które mogą zostać przeciwko niej skierowane; zabezpieczenie roszczenia z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych, wydając stosowne zarządzenie tymczasowe (po uprawdopodobnieniu, że niezabezpieczenie roszczenia może pozbawić uprawnionego zaspokojenia, choćby zarządzenie tymczasowe zmierzało do zaspokojenia roszczenia; zabezpieczenie takie może dotyczyć zarówno roszczenia o zaniechanie, jak i roszczeń pieniężnych). Wspomniane wnioski są rozpoznawane w ciągu 3 dni od ich złożenia. Uwzględniając żądania strony pozwanej, sąd może zobowiązać wnioskodawcę do złożenia kaucji. Dochodzenie roszczeń na drodze sądowej jest, rzecz jasna, związane z potrzebą udowodnienia, że doszło do naruszenia praw autorskich. Zgodnie z ogólną zasadą prawa cywilnego ciężar udowodnienia tego faktu spoczywa na osobie, którą dotykają skutki tego naruszenia (art. 6 kodeksu cywilnego). W większości przypadków obowiązek ten będzie ciążyć na autorze. Jednak nie zawsze. W niektórych przypadkach podmiotem autorskich praw majątkowych będzie bowiem inna osoba. Warto wziąć pod uwagę chociażby taką sytuację, w której utwór powstaje w ramach stosunku pracy. W przypadku plagiatów skuteczną metodą może być porównywanie atrybutów plików stron WWW i dat ich utworzenia. Na wszelki wypadek warto przy tym skorzystać z programów pozwalających na archiwizację całej strony i możliwość jej przeglądania w trybie offline. Linki a prawo autorskie Specyficzne są przypadki, kiedy na stronach WWW umieszczane są jedynie odnośniki (linki) do materiałów naruszających prawa autorskie. Obecnie jest to dość powszechny zabieg, mający pozwolić na uniknięcie ewentualnej odpowiedzialności prawnej. Ta sytuacja pokazuje sposób funkcjonowania witryn, będących w istocie jedynie zbiorem odnośników do nielegalnych kopii oprogramowania komputerowego udostępnianego w ramach programów typu peer to peer (pozwalających na bezpośrednią wymianę danych pomiędzy użytkownikami). Właściciele takich stron przekonują, że nie udostępniają oni materiałów naruszających prawa Foto: Artur Hojny autorskie, a jedynie dają wskazówki, gdzie je znaleźć. Czy twórca może skutecznie przeciwdziałać takim praktykom? Dotychczas polskie sądy nie miały okazji wypowiedzieć się w tej kwestii. Mimo tego uzasadnione jest rozważenie zachowania osoby udostępniającej linki jako pomocnictwa. Zgodnie z art. 422 kodeksu cywilnego, za szkodę odpowiedzialny jest nie tylko ten, kto ją bezpośrednio wyrządził, lecz także ten, kto inną osobę do wyrządzenia szkody nakłonił albo był jej pomocny, jak również ten, kto świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody. Warunkiem odpowiedzialności pomocnika będzie jednak jego wina umyślna. W praktyce miały miejsce przypadki, kiedy na pisemne żądanie webmaster usuwał odnośniki 20 styczeń 2005, nr 1 (73)