CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH

Transkrypt

1 CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH POREJESTROWE DOŚWIADCZALNICTWO ODMIANOWE I ROLNICZE Wstępne wyniki plonowania odmian ZBOŻA OZIME 2013 Słupia Wielka, wrzesień 2013

2 Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Słupia Wielka tel.: do 47 faks: Dyrektor prof. dr hab. Edward S. Gacek Program Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego (PDOiR) Koordynatorzy prof. dr hab. Edward S. Gacek mgr inż. Marcin Behnke Pracownia WGO Roślin Zbożowych Kierownik mgr inż. Andrzej Najewski Opracowanie mgr inż. Joanna Szarzyńska... (tab. 1,2) mgr inż. Andrzej Najewski (tab. 3-5) mgr inż. Piotr Tokarski... (tab. 6,7) mgr Anna Skrzypek... (tab. 8,9) Informacja zawiera wyniki plonowania wszystkich odmian zarejestrowanych wg stanu na dzień 31 sierpnia 2013 roku, z wyjątkiem odmian, które nie były badane w trzech ostatnich latach (informacja pod tabelami). Synteza zawiera również wyniki trzech odmian jęczmienia, czterech pszenicy i dwóch pszenżyta, które przewidziane są do rejestracji we wrześniu br. Ponadto, zamieszczono także wyniki sześciu odmian pszenicy i jednej żyta ze Wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych (CCA), które wcześniej przeszły co najmniej dwuletni cykl badań w doświadczeniach rozpoznawczych. Średnie krajowe wyniki plonowania w roku 2013 podano na tle dwóch poprzednich lat, natomiast oceny plonowania w rejonach obejmują tylko ostatni rok badań. Wyniki pochodzą z doświadczeń prowadzonych w ramach programu porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego i rolniczego (PDOiR), a dla odmian nowych z doświadczeń rejestrowych. Dla jęczmienia, pszenicy i pszenżyta dodatkowo podano ocenę zimotrwałości, dla browarnych odmian jęczmienia także wartość browarną, a dla pszenicy zwyczajnej grupę wartości technologicznej. W syntezach nie uwzględniono danych z kilku doświadczeń, stąd po ich dołączeniu i pełnej weryfikacji wyniki mogą ulec niewielkiej zmianie. Zweryfikowane wyniki plonu ziarna, a także innych cech rolniczych odmian zostaną opublikowane w terminie późniejszym. W tabelach przyjęto alfabetyczną kolejność odmian w obrębie gatunków i wydzielonych grup. Przy nazwach odmian zagranicznych podano dwuliterowy kod państw, przyjęty przez organizacje międzynarodowe. Rozpowszechnianie danych zawartych w niniejszej publikacji wyłącznie z podaniem COBORU jako źródła informacji COBO 54/2013 n.420

3 Tabela 2 JĘCZMIEŃ OZIMY. Plon ziarna odmian w rejonach. Rok zbioru 2013 Odmiana Liczba doświadczeń I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI poziom a 1 i a 2 poziom a 1 poziom a Wzorzec, dt z ha ,7 66,4 73,8 64,8 65,4 61,5 80,8 76,6 85,4 72,4 72,1 71,0 1 Antonella DE Bartosz Bażant Epoque DE Fridericus DE Henriette DE Holmes DK Karakan Kobuz * (2) (2) (2) (2) (3) (2) KWS Meridian DE Laverda ** DE Lomerit DE Scarpia DE Souleyka DE SU Melania * DE (2) (2) (2) (2) (3) (2) Titus DE Zenek * FR (2) (2) (2) (2) (3) (2) Metaxa DE Nickela SE Wintmalt DE Kol. 1: wzorzec Souleyka, Titus, Nickela, * odmiany przewidziane do wpisania do krajowego rejestru we wrześniu 2013 roku; ** odmiana skreślona z krajowego rejestru po założeniu doświadczeń Kol. 2: w nawiasie doświadczenia rejestrowe Rejony: I zachodniopomorskie, pomorskie IV łódzkie, mazowieckie, lubelskie II warmińsko-mazurskie, podlaskie V dolnośląskie, opolskie, śląskie III lubuskie, wielkopolskie, kujawsko-pomorskie VI małopolskie, świętokrzyskie, podkarpackie

4 Tabela 1 JĘCZMIEŃ OZIMY. Plon ziarna i ważniejsze cechy rolniczo-użytkowe odmian. Lata zbioru: 2013, 2012, 2011 Odmiany Wzorzec, dt z ha Liczba doświadczeń poziom a 1 poziom a 2 Zimotrwałość skala 9 o Wartość browarna [0] 26 [20] 42 67,8 76,2 74,7 76,8 86,5 83,8 [1] wielorzędowe pastewne 1 Antonella DE (13) Bartosz ,5 3 Bażant Epoque DE Fridericus DE Henriette DE (13) ,5 7 Holmes DK (13) ,5 8 Karakan ,5 9 Kobuz * (d. WTD 1000) (13) (9) (13) KWS Meridian DE (13) Laverda ** FR Lomerit DE Scarpia DE Souleyka DE ,5 15 SU Melania * DE (13) (9) (13) ,5 (d. NORD 06067/5) 16 Titus DE 44 (9) (13) ,5 17 Zenek * FR (13) (9) (13) ,5 (d S) dwurzędowe pastewne 18 Metaxa DE ,5 dwurzędowe browarne 19 Nickela SE ,5 3,75 20 Wintmalt DE ,5 4,10 Odmiana niebadana w trzech ostatnich latach: wielorzędowa Bursztyn Wyniki odmian jęczmienia Bażant, Epoque i Wintmalt badanych w roku 2013 tylko w nielicznych doświadczeniach wybranych województw przedstawiono wyłącznie w ujęciu rejonowym (tab. 2) Kol. 1: wzorzec: 2013 Souleyka, Titus, Nickela; 2012 Maybrit, Souleyka; 2011 Maybrit, Souleyka, Nickela; * odmiany przewidziane do wpisania do krajowego rejestru we wrześniu 2013 roku; ** odmiana skreślona z krajowego rejestru po założeniu doświadczeń Kol. 2: [ ] liczba doświadczeń zdyskwalifikowanych po zimie, ( ) doświadczenia rejestrowe Kol. 3: a 1 przeciętny poziom agrotechniki Kol. 4: a 2 wysoki poziom agrotechniki (zwiększone nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe, ochrona przed wyleganiem i chorobami) Kol. 5: skala 9 o ; 9 zimotrwałość bardzo duża, 5 średnia, 1 bardzo mała; oceny nieporównywalne z odmianami pszenicy i pszenżyta Kol. 6: wartość browarna: 3,00-4,24 średnia 4,25-5,49 średnia do dobrej 5,50-6,74 dobra 6,75-7,99 dobra do bardzo dobrej 8,00-9,00 bardzo dobra

5 Tabela 3 PSZENICA ZWYCZAJNA i TWARDA OZIMA. Plon ziarna i ważniejsze cechy rolniczoużytkowe odmian. Lata zbioru: 2013, 2012, 2011 Wartość Liczba Zimotrwałość Odmiana technologiczna doświadczeń poziom a 1 poziom a skala Wzorzec, dt z ha [0] [33] [0] 72,0 69,6 77,9 86,5 81,3 88,1 pszenica zwyczajna 1 Astoria E 63 (10) (15) Akteur DE ,5 3 Alcazar FR ,5 4 Arkadia Arktis (d. LEU 60210) DE (10) (15) ,5 6 Askalon DE ,5 7 Baletka FR ,5 8 Bamberka Bockris DE Boomer UK Estivus DE 55 (10) (15) ,5 12 Figura Fregata ,5 14 Kepler FR ,5 15 Kohelia ,5 16 Kranich DE Kredo DE ,5 18 Lavantus (d. STRU ) DE (10) (15) ,5 19 Legenda Linus FR A (15) Ludwig AT ,5 22 Naridana Natula ,5 24 Operetka FR Ostka Strzelecka o/ Ostroga o/ Oxal FR (15) Patras DE 70 (10) (15) Praktik FR 61 (10) (15) Sailor DE (15) ,5 31 Skagen DE ,5 32 Smuga ,5 33 Tonacja ,5 34 Torrild DE Tulecka b/ 55 (10) (15) ,5 36 Türkis DE ,5 37 Wydma Zyta 3 2 2,5 39 Artist * (d. LEU 90218) DE (15) (10) (15) Banderola ,5 41 Batuta Bogatka Bystra FR B ,5 44 Fakir * DE (15) (10) (15) ,5 (d. Hadm ) 45 Fidelius AT Forum DE 51 (10) (15)

6 cd. tabeli 3 Wartość Liczba Zimotrwałość Odmiana technologiczna doświadczeń poziom a 1 poziom a skala Wzorzec, dt z ha [0] [33] [0] 72,0 69,6 77,9 86,5 81,3 88,1 47 Garantus FR ,5 48 Jantarka Jenga DE ,5 50 Kampana KWS Dacanto DE (15) KWS Livius * (d. KW ) DE (15) (10) (15) ,5 53 KWS Magic DE 47 (10) (15) ,5 54 KWS Ozon DE Look DE B ,5 56 Meister FR (15) ,5 57 Meteor DE ,5 58 Mewa o/ Mulan DE Muszelka ,5 61 Nateja ** ,5 62 Nutka Pengar * DE (15) (10) (15) (d. BB ) 64 Platin DE 69 (10) (15) Smaragd DE Speedway DE 41 (10) (15) ,5 67 Bagou FR K ,5 68 Belenus FR Elipsa BE Forkida ,5 71 Henrik FR C ,5 72 Markiza Mikula Rapsodia UK ,5 75 Satyna ,5 76 Brilliant (CCA) DE (A) Galvano (CCA) DE (E) ,5 78 Julius (CCA) DE (E) Opus (CCA) FR (C) 4 4 3,5 80 Pamier (CCA) DE (A) Toras (CCA) SE (A) ,5 pszenica twarda 82 Komnata o/ ,5 Odmiany z krajowego rejestru niebadane w trzech ostatnich latach: Muza (A), Olivin (A), Rywalka (A), Sukces (A), Turnia (A), Zawisza (A), Dorota (B), Kobiera (B), Kris (B) Wyniki odmian pszenicy zwyczajnej Baletka, Fregata, Kranich, Ludwig, Ostka Strzelecka, Zyta, Kampana, Look, Mewa, Nateja, Nutka, Mikula, Rapsodia, Satyna i odmian ze Wspólnotowego katalogu (CCA) Galvano, Opus, Pamier oraz odmiany pszenicy twardej Komnata badanych w roku 2013 tylko w nielicznych doświadczeniach wybranych województw przedstawiono wyłącznie w ujęciu rejonowym (tab. 4) Kol. 1: wzorzec: 2013 Figura, Patras, KWS Ozon, Muszelka; 2012, 2011 Bockris, Figura, KWS Ozon, Muszelka; o/ ostka; b/ odmiana białoziarnista; * odmiana przewidziana do wpisania do krajowego rejestru we wrześniu br.; ** odmiana skreślona z krajowego rejestru po założeniu doświadczeń; CCA odmiana ze Wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych, włączona do doświadczeń PDOiR na podstawie wyników doświadczeń rozpoznawczych, niewpisana do krajowego rejestru Kol. 2: E pszenica elitarna, A pszenica jakościowa, B pszenica chlebowa, C pszenica pozostała (w tym paszowa), K pszenica na ciastka; w nawiasie ocena na podstawie trzech parametrów (liczba opadania, zawartość białka, SDS), analizy wykonano w Laboratorium Chemiczno-Technologicznym w Słupi Wielkiej Kol. 3: [ ] liczba doświadczeń zdyskwalifikowanych po zimie, ( ) doświadczenia rejestrowe Kol. 4,5: a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki (zwiększone nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe, ochrona przed wyleganiem i chorobami) Kol. 6: skala 9 ; 9 zimotrwałość bardzo duża, 5 średnia, 1 bardzo mała

7 Tabela 4 PSZENICA ZWYCZAJNA i TWARDA OZIMA. Plon ziarna odmian w rejonach. Rok zbioru 2013 War- Liczba doświadczeń Odmiana tość technologiczna I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI poziom a 1 i a 2 poziom a 1 poziom a Wzorzec, dt z ha ,4 74,9 81,5 69,1 67,7 58,4 96,3 85,7 96,2 85,1 83,7 74,1 pszenica zwyczajna 1 Astoria E Akteur Arkadia Askalon Baletka Bamberka Bockris Boomer Estivus Figura Fregata Kepler Kohelia A Kranich Kredo Legenda Linus Ludwig Naridana Natula Operetka Ostka Strzel. o/ Ostroga o/ Oxal Patras Praktik Sailor Skagen

8 cd. tabeli 4 War- Liczba doświadczeń Odmiana tość technologiczna I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI poziom a 1 i a 2 poziom a 1 poziom a Wzorzec, dt z ha ,4 74,9 81,5 69,1 67,7 58,4 96,3 85,7 96,2 85,1 83,7 74,1 29 Smuga Tonacja Torrild A Tulecka b/ Wydma Zyta Artist * (2) (2) (2) (3) (4) (2) Banderola Batuta Bogatka Fakir * (2) (2) (2) (3) (4) (2) Fidelius Forum Jantarka Jenga Kampana B KWS Dacanto KWS Livius * (2) (2) (2) (3) (4) (2) KWS Magic KWS Ozon Look Meister Meteor Mewa o/ Mulan Muszelka Nateja ** Nutka Pengar * (2) (2) (2) (3) (4) (2)

9 cd. tabeli 4 Wartość Liczba doświadczeń Odmiana technologiczna I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI poziom a 1 i a 2 poziom a 1 poziom a Wzorzec, dt z ha ,4 74,9 81,5 69,1 67,7 58,4 96,3 85,7 96,2 85,1 83,7 74,1 58 Platin Smaragd B Speedway Bagou K Belenus Forkida Henrik C Markiza Mikula Rapsodia Satyna Brilliant (CCA) (A) Galvano (E) Julius (CCA) (E) Opus (CCA) (C) Pamier (CCA) (A) Toras (CCA) (A) pszenica twarda 75 Komnata o/ Kol. 1: wzorzec Figura, Patras, KWS Ozon, Muszelka; o/ ostka; b/ odmiana białoziarnista; * odmiana przewidziana do wpisania do krajowego rejestru we wrześniu br.; ** odmiana skreślona z krajowego rejestru po założeniu doświadczeń Kol. 3: w nawiasie doświadczenia rejestrowe Rejony: I zachodniopomorskie, pomorskie III lubuskie, wielkopolskie, kujawsko-pomorskie V dolnośląskie, opolskie, śląskie II warmińsko-mazurskie, podlaskie IV łódzkie, mazowieckie, lubelskie VI małopolskie, świętokrzyskie, podkarpackie

10 Tabela 5 PSZENICA ZWYCZAJNA OZIMA i JARA. Plon ziarna odmian przy opóźnionym terminie siewu. Lata zbioru: 2013, 2012 Odmiana Wartość technologiczna 2013 dobre przezimowanie odmian 2012 zróżnicowane przezimowanie odmian Wzorzec, dt z ha 81,2 85,1 68,1 pszenica ozima 1 Astoria E 94 2 Arkadia Askalon Baletka Bamberka Bockris Estivus Figura Kepler Kranich Kredo A 12 Linus Natula Operetka Oxal Patras Praktik Sailor Skagen Torrild Tulecka b/ Banderola Bystra Fidelius Forum Jantarka Kampana KWS Dacanto KWS Magic B KWS Ozon Look Meister Muszelka Platin Smaragd Speedway Bagou K Belenus Elipsa C 40 Forkida Henrik

11 cd. tabeli 5 Odmiana Wartość technologiczna 2013 dobre przezimowanie odmian 2012 zróżnicowane przezimowanie odmian Wzorzec, dt z ha 81,2 85,1 68,1 42 Nawra pszenica jara Ostka Smolicka o/ Parabola A Tybalt Waluta Liczba doświadczeń Kol. 1: wzorzec: 2013 Figura, Patras, KWS Ozon, Muszelka; 2012 Bockris, Figura, KWS Ozon, Muszelka; b/ odmiana białoziarnista; o/ ostka; Kol. 2: E pszenica elitarna, A pszenica jakościowa, B pszenica chlebowa, K na ciastka, C pszenica pozostała (w tym paszowa) Kol. 3-5: termin siewu: po 10 listopada; intensywny poziom agrotechniki

12 Tabela 6 PSZENŻYTO OZIME. Plon ziarna i zimotrwałość odmian. Lata zbioru: 2013, 2012, 2011 Odmiany Liczba doświadczeń poziom a 1 poziom a 2 Zimotrwałość skala 9º Wzorzec, dt z ha [0] [9] [0] 69,9 75,4 76,1 81,7 85,4 85,2 1 Agostino NL (15) ,5 2 Alekto Algoso Aliko Amorozo 58 (15) (15) Atletico ,5 7 Baltiko ,5 8 Bereniko (15) Borowik (15) ,5 10 Borwo ,5 11 Cerber ,5 12 Cyrkon ,5 13 Elpaso Fredro ,5 15 Gniewko Grenado ,5 17 KWS Trisol DE (15) ,5 18 Leontino ,5 19 Maestozo (15) Magnat Mikado Moderato ,5 23 Palermo * (d. DL 1049/05) (14) (15) (15) Pawo ,5 25 Pigmej Pizarro Sorento Subito 58 (15) (15) ,5 29 Todan ,5 30 Tomko 60 (15) (15) ,5 31 Torino 57 (15) (15) ,5 32 Transfer * (d. MAH 6110) (14) (15) (15) ,5 33 Trigold DE ,5 34 Trismart ,5 35 Tulus DE Twingo 56 (15) (15) Wiarus 60 (15) (15) ,5 38 Witon ,5 Odmiany z krajowego rejestru niebadane w trzech ostatnich latach: Presto, Tornado Wyniki odmiany Gniewko badanej w roku 2013 tylko w nielicznych doświadczeniach wybranych województw przedstawiono wyłącznie w ujęciu rejonowym (tab. 6) Kol. 1: wzorzec: 2013 Borwo, Fredro, Tomko, Wiarus; 2012 Algoso, Fredro, Borwo; 2011 Algoso, Elpaso, Fredro, Borwo; * odmiana przewidziana do wpisania do krajowego rejestru we wrześniu br. Kol. 2: [ ] liczba doświadczeń zdyskwalifikowanych po zimie, ( ) doświadczenia rejestrowe Kol. 3, 4: a 1 przeciętny poziom agrotechniki a 2 wysoki poziom agrotechniki (zwiększone nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe, ochrona przed wyleganiem i chorobami) Kol. 5: skala 9 o ; 9 zimotrwałość bardzo duża, 5 średnia, 1 bardzo mała

13 Tabela 7 PSZENŻYTO OZIME. Plon ziarna odmian w rejonach. Rok zbioru 2013 Liczba doświadczeń Odmiana I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI poziom a 1 i a 2 poziom a 1 poziom a Wzorzec, dt z ha ,2 65,9 78,0 63,4 62,9 64,1 96,1 78,9 91,7 76,0 71,6 75,0 1 Agostino Alekto Algoso Aliko Amorozo Atletico Baltiko Bereniko Borowik Borwo Cerber Cyrkon Elpaso Fredro Gniewko Grenado KWS Trisol Leontino Maestozo Mikado Moderato Palermo * (2) (2) (2) (3) (3) (2) Pawo Pigmej Pizarro

14 cd. tabeli 7 Liczba doświadczeń Odmiana I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI poziom a 1 i a 2 poziom a 1 poziom a Wzorzec, dt z ha ,2 65,9 78,0 63,4 62,9 64,1 96,1 78,9 91,7 76,0 71,6 75,0 26 Sorento Subito Todan Tomko Torino Transfer * (2) (2) (2) (3) (3) (2) Trismart Tulus Twingo Wiarus Witon Kol. 1: wzorzec Borwo, Fredro, Tomko, Wiarus; * odmiana przewidziana do wpisania do krajowego rejestru we wrześniu br. Kol. 2: w nawiasie doświadczenia rejestrowe Rejony: I zachodniopomorskie, pomorskie II warmińsko-mazurskie, podlaskie III lubuskie, wielkopolskie, kujawsko-pomorskie IV łódzkie, mazowieckie, lubelskie V dolnośląskie, opolskie, śląskie VI małopolskie, świętokrzyskie, podkarpackie

15 Tabela 7 ŻYTO OZIME. Plon ziarna odmian. Lata zbioru: 2013, 2012, 2011 Odmiany Liczba doświadczeń poziom a 1 poziom a Wzorzec, dt z ha ,4 72,9 66,5 72,0 83,1 74,2 populacyjne 1 Antonińskie (d. AND 12) (8) (14) (14) Armand (14) Bosmo Dańkowskie Amber Dańkowskie Diament Dańkowskie Rubin (d. CHD 62) (14) (14) Dańkowskie Złote Daran Domir Horyzo (14) Rostockie Słowiańskie Stanko Walet 2 2 syntetyczne 15 Caroass DE 4 16 Herakles DE mieszańcowe 17 Balistic DE Brasetto DE Gonello DE Gradan Lp/ Konto Minello DE Palazzo DE Stach SU Allawi DE 30 (14) SU Drive DE (14) SU Satellit (d. HYH251) DE (8) (14) (14) SU Skaltio DE SU Spektrum (d. HYH267) DE (8) (14) (14) SU Stakkato DE 30 (14) (14) Tur (d. RPD 2) (8) (14) (14) Visello DE Helltop (CCA) DE Odmiany z krajowego rejestru niebadane w trzech ostatnich latach: Agrikolo, Amilo, Arant, Dańkowskie Nowe, Matador Wyniki odmian Słowiańskie, Herakles oraz odmiany ze wspólnotowego katalogu (CCA) Helltop badanych w roku 2013 tylko w nielicznych doświadczeniach wybranych województw przedstawiono wyłącznie w ujęciu rejonowym (tab. 8) Kol. 1: wzorzec: 2013 średnia z dziewięciu odmian populacyjnych; 2012 średnia z dziewięciu odmian popula-cyjnych; 2011 średnia z siedmiu odmian populacyjnych; Lp/ odmiana mieszańcowa liniowo-populacyjna; CCA odmiana ze Wspólnotowego Katalogu Odmian Roślin Rolniczych, włączona do doświadczeń PDOiR na podstawie wyników doświadczeń rozpoznawczych, niewpisana do krajowego rejestru Kol. 2: w nawiasie doświadczenia rejestrowe (tylko poziom a 1 ) Kol. 3,4: a 1 przeciętny poziom agrotechniki a 2 wysoki poziom agrotechniki (zwiększone nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe, ochrona przed wyleganiem i chorobami)

16 Tabela 8 ŻYTO OZIME. Plon ziarna odmian w rejonach. Rok zbioru 2013 Liczba doświadczeń Plon ziarna (%wzorca) Odmiana I II III IV V VI I II III IV V VI I II III IV V VI poziom a 1 i a 2 poziom a 1 poziom a Wzorzec, dt z ha ,0 64,2 71,6 57,0 53,4 53,9 91,5 73,3 81,1 74,3 63,0 65,1 1 Antonińskie (1) (3) (2) (2) Armand Bosmo Dańkowskie Amber Dańkowskie Diament Dańkowskie Złote Daran Domir Horyzo Słowiańskie Stanko Herakles Brasetto Gonello Minello Palazzo SU Allawi SU Drive SU Satellit (1) (3) (2) (2) SU Skaltio SU Spektrum (1) (3) (2) (2) SU Stakkato Tur (1) (3) (2) (2) Visello Helltop (CCA) Kol. 1: wzorzec średnia z dziewięciu odmian populacyjnych Kol. 2: w nawiasie doświadczenia rejestrowe Rejony: I zachodniopomorskie, pomorskie II warmińsko-mazurskie, podlaskie III lubuskie, wielkopolskie, kujawsko-pomorskie IV łódzkie, mazowieckie, lubelskie V dolnośląskie, opolskie, śląskie VI małopolskie, świętokrzyskie, podkarpackie