Scenariusz lekcji wprowadzającej uczniów do działań projektowych

Transkrypt

1 Załącznik nr 2 do regulaminu Projektu z ZUS Scenariusz lekcji wprowadzającej uczniów do działań projektowych Załącznik nr 2a do regulaminu Projektu z ZUS prezentacja

2

3 Scenariusz lekcji wprowadzającej uczniów do działań projektowych Temat: Ubezpieczenia społeczne Cele Uczeń: zna pojęcie: ubezpieczenia społeczne, wie, jakie są główne zadania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, posługuje się pojęciami: emerytura, zasiłek, świadczenie, zna zasady obowiązującego systemu emerytalnego. Metody/techniki: wykład, burza mózgów, praca w parach, dyskusja kierowana. Środki dydaktyczne: rzutnik i laptop do pokazu multimedialnego, pokaz multimedialny, filmy, opcjonalnie flipchart lub arkusze papieru i pisaki, materiały warsztatowe mapa myśli. Czas trwania zajęć: 1 godzina lekcyjna. Uwagi: Lekcja ma wprowadzić uczniów w podstawowe zagadnienia związane z ubezpieczeniami społecznymi i systemem tych ubezpieczeń w Polsce. Jest zasygnalizowaniem problematyki, bez zagłębiania się w szczegóły. Wprowadzenie w temat ułatwi podjęcie działań związanych z projektem. W trakcie pracy nad projektem uczniowie będą sami poszerzać swoją wiedzę dlatego na lekcji nie muszą poznawać odpowiedzi na wszystkie pytania czy wątpliwości. Metoda przewodnia lekcji to wykład ilustrowany slajdami, w trakcie wykładu uczniowie wykonują zadania, pytaniami inicjujemy dyskusję kierowaną, odnosząc się do wiedzy i doświadczenia uczniów. Scenariusz 3

4 Na wstępie lekcji prezentujemy film Twoje życie. Twój wybór, a na zakończenie film Sonda. Oba filmy są istotnymi elementami lekcji, ważne jest, aby uczniowie zobaczyli je w całości podczas lekcji. Dlatego trzeba zadbać o odpowiednie tempo zajęć. Przebieg zajęć: Wstęp Informujemy uczniów, że będziemy realizować projekt edukacyjny dotyczący ubezpieczeń [slajd 1]. Ich zadaniem będzie przygotowanie materiału, który wyjaśni, dlaczego ubezpieczenia społeczne są ważne. Na zajęciach poznają najważniejsze informacje związane z obszarem tematycznym projektu. W czasie lekcji korzystamy z prezentacji i komentarzy do slajdów, materiałów warsztatowych i filmów. Pojęcie: ubezpieczenie Wykład rozpoczynamy od zadania pytania uczniom: jakie mają skojarzenia z pojęciem ubezpieczenie [slajd 2]. Uczniowie w parach wypełniają mapę myśli [załącznik 2b], stosując burzę mózgów (każde skojarzenie jest dobre). Ubezpieczenie może kojarzyć się przede wszystkim z komercyjnymi firmami ubezpieczeniowymi. Dlatego zapewne uczniowie wymienią różne ich nazwy, odwołując się do wyniesionej z domu wiedzy związanej z ubezpieczeniem mieszkania czy samochodu. Nie rozwijamy dyskusji podczas prezentacji zapisów uczniów ewentualnie prostujemy błędy. Jeśli uczniowie wśród instytucji związanych z ubezpieczeniami wymienią Zakład Ubezpieczeń Społecznych, możemy ich poinformować, że właśnie z tą instytucją będzie związany projekt. Cel ubezpieczeń Prezentujemy film Twoje życie. Twój wybór [slajd 3]. Po zakończeniu komentujemy, iż bohaterowie filmu nie ubezpieczyli się i znaleźli się wraz ze swoimi rodzinami w trudnej sytuacji nie mieli środków do życia. Dlatego trzeba się ubezpieczać, abyśmy w sytuacji, w której na skutek wypadku lub w związku z zaawansowanym wiekiem nie będziemy mogli pracować, jednak mieli możliwość utrzymania siebie i rodziny. W nowoczesnych państwach, które dbają o słabszych i potrzebujących obywateli, ubezpieczenia są powszechne i obowiązkowe [slajd 4]. Celem głównym ubezpieczeń społecznych [slajd 5] jest zabezpieczenie materialne osób, które z różnych przyczyn nie mogą pracować. Historia ubezpieczeń Odnosimy się do historii ubezpieczeń, które nie są pomysłem świata współczesnego [slajdy 6 7]. Nowoczesny system ubezpieczeń społecznych wprowadzono najpierw w Niemczech za czasów kanclerza Bismarcka. W starożytności także zabezpieczano się przed utratą majątku zapewniającego utrzymanie. System ubezpieczeń społecznych w Polsce W Polsce obowiązuje powszechny (państwowy) system ubezpieczeń społecznych, który wprowadzono w roku 1934, klika lat po odzyskaniu przez nasz kraj niepodległości. Wyjaśniamy, iż instytucją, która zarządza tym systemem, jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) [slajd 8]. Kolejno omawiamy uczestników systemu ubezpieczeń społecznych, podając przykłady ubezpieczonych, świadczeniobiorców i płatników składek [slajd 9]. Wyjaśniamy, że aby otrzymać świadczenie, trzeba płacić składki. Tu także można odwołać się do wiedzy uczniów. Wyjaśniamy też, że ZUS jest instytucją realizującą zadania wyznaczone przez prawo [slajd 10]. 4

5 Świadczenia z ubezpieczeń Omawiamy rodzaje świadczeń z ubezpieczeń społecznych wypłacane przez ZUS [slajd 11]. Kolejno według zapisów prezentacji [slajd 11 15] wymieniamy świadczenia krótkoterminowe, podając ich przykłady (np. świadczenie chorobowe wtedy, gdy ktoś jest chory i mimo że nie pracuje, dostaje pieniądze; zasiłek macierzyński po urodzeniu dziecka itp.). Możemy zwrócić się do uczniów o podanie przykładów. Po omówieniu świadczeń krótkoterminowych przechodzimy do emerytur. Następie pytamy uczniów o osoby pracujące i niepracujące z ich rodzin lub wśród znajomych [slajd 16]. Pytamy, z jakiego powodu nie pracują, z czego się utrzymują. Pytamy o osoby starsze z otoczenia uczniów. Następnie za pomocą pytań pomocniczych dowiadujemy się, z czego się one utrzymują. Prowadzimy rozmowę tak długo, aż uczniowie stwierdzą, że te osoby są na emeryturze. Chodzi o to, by wykazać, że emeryci to ich bliscy, np. dziadkowie. Pytamy, czy wiedzą, co to jest emerytura, skąd są pieniądze na emeryturę? Jednak nie rozwijamy tematu szczegółowo. Cytujemy wyjaśnienie pojęcia: emerytura [slajd 17]. Umowa międzypokoleniowa Wyjaśniamy uczniom zasadę umowy międzypokoleniowej [slajd 18]. Pieniądze wpłacane przez obecnie pracujących jako składki są wypłacane osobom na emeryturze. Tłumaczymy konieczność płacenia składek na ubezpieczenia, bo przecież każdy z nas będzie kiedyś osobą starszą, która nie będzie mogła już pracować. Wskazujemy, iż w przyszłości na ich emerytury też ktoś będzie płacił. Wiek emerytalny Następnie przechodzimy do omówienia wysokości wieku emerytalnego (67 lat) w Polsce [slajd 19]. Prezentujemy też przykładowe rozwiązania z innych krajów europejskich. Zaznaczamy, iż systemy te różnią się, zarówno jeśli chodzi o wiek emerytalny, jaki i sposób wyliczania emerytury [slajd 20]. Wyraźnie należy podkreślić, że płacąc niskie składki na ubezpieczenia, dostaniemy niskie świadczenia. Trzeba podkreślić również związek między wysokością składki i okresem pracy a wypłacaną emeryturą oraz zwrócić uwagę na znaczenie legalnej pracy. Jeśli nie będziemy płacić składek, nie dostaniemy emerytury. Podsumowanie Na zakończenie należy zaakcentować, że wspólnotę obowiązuje zasada solidarności. W ubezpieczeniach oznacza ona, że wszyscy płacą składki, wiedząc, że świadczenia dostaną tylko niektórzy. Opcjonalnie w podsumowaniu prosimy uczniów, by wymienili zalety ubezpieczeń społecznych: co one umożliwiają ubezpieczonemu, jakie korzyści ma z nich ubezpieczony. Uświadamiamy uczniom, że ubezpieczenia społeczne są z nami od narodzin do śmierci. I zaznaczamy, że świadczenia można otrzymywać tylko wtedy, gdy jest się ubezpieczonym i opłaca się składki. Zadanie projektowe Na zakończenie zapraszamy na kilkuminutowy film z sondą: jaka jest wiedza na temat ubezpieczeń społecznych polskiego społeczeństwa [slajd 21 22]. Zadaniem uczniów jest przygotowanie materiału wyjaśniającego, dlaczego ubezpieczenia społeczne są ważne [slajd 23]. Scenariusz 5

6 Ubezpieczenia społeczne dlaczego są ważne? 6

7 Skojarzenia z pojęciem UBEZPIECZENIE 2 Głównym celem ubezpieczeń społecznych jest zapewnienie bezpieczeństwa materialnego: osobom w podeszłym wieku, niezdolnym do pracy, osobom chorym, ofiarom wypadków. 7

8 Film Twoje życie, Twój wybór 3 8

9 Nowoczesne Państwo dba o słabszych i potrzebujących dlatego wprowadza powszechne obowiązkowe ubezpieczenia społeczne 4 9

10 Ubezpieczenia społeczne Ich głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa materialnego osobom chorym, ofiarom wypadków, osobom niezdolnym do pracy, w podeszłym wieku. Wypłaty z tych ubezpieczeń mogą mieć charakter krótkoterminowy lub długoterminowy. 5 10

11 Ubezpieczenia społeczne w Europie Powstanie ubezpieczeń społecznych zostało wymuszone szybkim uprzemysłowieniem Europy. Pierwszym państwem, które w końcu XIX w. wprowadziło ubezpieczenia społeczne, były Niemcy. Inicjatorem tych zmian był kanclerz II Rzeszy Otto von Bismarck. Lata to czasy eksperymentu i poszukiwań w polityce społecznej najlepszych sposobów ingerencji państwa w sprawy socjalne. Istotną rolę w kształtowaniu współczesnej polityki społecznej odegrał kanclerz II Rzeszy Otto von Bismarck, który był inicjatorem wprowadzenia trzech rodzajów obowiązkowego ubezpieczenia: na wypadek choroby (1883), od wypadków przy pracy (1884), w razie starości i inwalidztwa (1889). Ustawy niemieckie dały innym państwom europejskim impuls do poszukiwania najlepszych sposobów na problemy socjalne. Wiele z tych krajów uznało niemieckie rozwiązania za modelowe i warte naśladowania. 11

12 w starożytności kupcy, rzemieślnicy i przewoźnicy zrzeszali się, aby wspólnie zabezpieczać się przed ryzykiem uczestnicy karawan zobowiązywali się pokryć ewentualne szkody za padłe zwierzęta i utracony ładunek w Palestynie posiadacze osłów zawierali umowy gwarantujące im rekompensatę w naturze w przypadku ich utraty 7 Umowy dotyczyły przede wszystkim utraty zwierząt jucznych. Jeżeli jeden z uczestników umowy stracił zwierzę, pozostali zbierali odpowiednią sumę, która miała tę stratę wyrównać. 12

13 Polski system ubezpieczeń społecznych 8 13

14 Uczestnicy powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych to: UBEZPIECZENI ŚWIADCZENIOBIORCY 7,2 mln (np. emeryci, renciści) PŁATNICY około 14,8 mln (np. pracownicy) około 2,1 mln (np. pracodawcy, przedsiębiorcy) 9 W Polsce są jeszcze inne systemy ubezpieczenia społecznego, które obejmują rolników (KRUS Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego), służby mundurowe, prokuratorów i sędziów. ZUS ich nie obsługuje. 14

15 ZUS nie tworzy prawa, nie ustala reguł rządzących systemem ubezpieczeń społecznych ZUS nie ma wpływu na wysokość przyznawanych świadczeń Co to znaczy? ale ZUS ma obowiązek prawidłowo wyliczyć i wypłacić te świadczenia ZUS nie ma wpływu na wysokość składek ale ZUS ma obowiązek zbierać i ewidencjonować składki 10 Tutaj odwołujemy się do wiedzy uczniów z lekcji WOS o władzy ustawodawczej. 15

16 Jakie są świadczenia dla ubezpieczonych w ZUS? 11 16

17 Ubezpieczenie chorobowe ZASIŁEK CHOROBOWY ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE 12 Z tego ubezpieczenia są wypłacane zasiłki chorobowe, świadczenia rehabilitacyjne, zasiłki macierzyńskie, zasiłki opiekuńcze. zasiłek chorobowy: świadczenie wypłacane na podstawie zwolnienia lekarskiego na czas choroby. Okres zasiłkowy wynosi zazwyczaj maksymalnie 182 dni, w przypadku ciąży jest to maksymalnie 270 dni. Świadczenie rehabilitacyjne: przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu maksymalnego okresu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Może być ono wypłacane maksymalnie przez 12 miesięcy. 17

18 ZASIŁEK MACIERZYŃSKI ZASIŁEK OPIEKUŃCZY 13 Okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia dziecka jest uzależniony od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie (20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie). zasiłek macierzyński przez okres urlopu rodzicielskiego przysługuje w wymiarze do 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka, a w przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwojga lub więcej dzieci 34 tygodnie. Z tego zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego mogą korzystać oboje rodzice dziecka jednocześnie, ale w wymiarze nieprzekraczającym odpowiednio 32 lub 34 tygodni łącznie. Ojciec wychowujący dziecko ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego, którego wymiar wynosi do 2 tygodni. zasiłek opiekuńczy: świadczenie wypłacane podczas opieki nad zdrowym dzieckiem (w sytuacjach określonych w przepisach), chorym dzieckiem lub innym chorym bliskim członkiem rodziny. Przysługuje przez okres do 60 dni w roku kalendarzowym, jeśli opieka sprawowana jest nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat lub nad chorym dzieckiem w wieku do 14 lat. W przypadku opieki nad innym chorym członkiem rodziny zasiłek ten przysługuje przez okres 14 dni w roku kalendarzowym. Jednak łączny okres pobierania zasiłku opiekuńczego nad dziećmi i innymi członkami rodziny nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym. 18

19 Ubezpieczenie wypadkowe 14 Świadczenia wypłacane z tego ubezpieczenia są związane z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Należne świadczenia to: zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne. Dodatkowo przysługuje także m.in. jednorazowe odszkodowanie i renta wypadkowa. wypadek przy pracy nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w związku z wykonywaną pracą i spowodowało uraz lub śmierć. choroba zawodowa schorzenie spowodowane szkodliwymi dla zdrowia czynnikami, które występują w miejscu pracy lub wynikają ze sposobu wykonywania obowiązków zawodowych. 19

20 Ubezpieczenia rentowe RENTA ZASIŁEK POGRZEBOWY 15 Z tych ubezpieczeń wypłacane są renty i zasiłki pogrzebowe. renty: z tytułu niezdolności do pracy, rodzinne (po zmarłym ubezpieczonym członku rodziny), szkoleniowa. zasiłek pogrzebowy: świadczenie wypłacane po śmierci danej osoby, które ma zrekompensować koszty pogrzebu. 20

21 Osoby pracujące i niepracujące ich źródło utrzymania? 16 21

22 Emerytura to świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie są już zdolne do pracy zarobkowej. 17 Emerytura jest wypłacana z ubezpieczenia emerytalnego. 22

23 Zasada umowy międzypokoleniowej (solidaryzm) Składki obecnie wpłacane przez aktywnych zawodowo przekazywane są na wypłatę świadczeń dla obecnych emerytów. 18 Odwołujemy się do slajdów prezentujących pierwsze ubezpieczenia, przypadków zrzeszania się w celu wspólnego ponoszenia ryzyka dotyczących działalności handlowej, rzemiosła i transportu, przypominamy także o obowiązującej zawsze w ubezpieczeniach zasadzie wzajemności i solidarności. 23

24 Wiek emerytalny w Polsce 19 Przypominamy: kim są ubezpieczeni, a kim są emeryci; kto płaci, a kto pobiera świadczenia. Obecnie wiek emerytalny jest stopniowo podnoszony. Docelowo ma on wynieść 67 lat dla kobiet i mężczyzn. Planowane są jednak zmiany. Według obecnych prognoz w roku 2060 liczba emerytów zbliży się bardzo do liczby ubezpieczonych, czyli aktywnych zawodowo. Jeżeli więc nie poprawi się dzietność i nie będzie wyższego przyrostu naturalnego, na jednego emeryta będzie przypadało niewiele więcej niż jeden pracujący, który będzie odprowadzać składki właśnie na pokolenie już niepracujące. W nowym systemie emerytalnym, ile wpłaciłeś, tyle otrzymasz. Oparty jest on na mechanizmie uzależniającym wysokość przyszłej emerytury od wysokości sumy wpłaconych składek. Suma zgromadzonych składek dzielona jest przez średnie dalsze trwanie życia na emeryturze. System wymaga od każdego ubezpieczonego dbałości o to, aby składka emerytalna była za niego opłacana. 24

25 Wiek emerytalny w Europie 20 Omawiamy wiek emerytalny w wybranych krajach Europy: niski wiek emerytalny (55 62 lata) Rosja i Białoruś: w przypadku kobiet wynosi on 55 lat, w przypadku mężczyzn 60. W Rosji jakiś czas temu zaczęto jednak rozważać możliwość podwyższenia wieku emerytalnego. Słowacja: 62 lata zarówno w przypadku kobiet, jak i mężczyzn. Między 63. a 66. rokiem życia Niemcy: w 2014 roku postanowiono, że osoby, które przez 45 lat płaciły składki, mogą przejść na emeryturę w wieku 63 lat. Pozostali pracują do 65 roku życia, a w przyszłości do 67 (w 2031 roku). wysoki wiek emerytalny Grecja: 67 lat. Szwecja: obowiązuje elastyczny wiek emerytalny od 61 do 67 lat. Francja: 67 lat (zacznie obowiązywać w 2023 roku). 25

26 Jaka jest wiedza w społeczeństwie o ubezpieczeniach społecznych? 21 Prezentujemy film. 26

27 sonda 22 Krótkie podsumowanie filmu i konkluzja, iż wiedza o ubezpieczeniach społecznych jest mała. 27

28 Projekt z ZUS Celem projektu jest przygotowanie materiału, który wyjaśni: dlaczego ubezpieczenia społeczne są ważne? 23 Krótkie podsumowanie i konkluzja, że wiedza o ubezpieczeniach społecznych jest niewielka, często też błędna. Dlatego ważna jest rzetelna wiedza i pokazanie korzyści z podlegania ubezpieczeniom społecznym. Waszym zadaniem projektowym jest przygotowanie materiału promującego ubezpieczenia społeczne. 28