WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Transkrypt

1 Sygn. akt I C 3561/15 Dnia 27 września 2016 roku WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w W. Wydział I Cywilny w składzie następującym: Przewodniczący SSR Andrzej Vertun Protokolant Dorota Kasińska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 września 2016 roku w W. sprawy z powództwa G. Z. przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę 1. oddala powództwo; 2. zasądza od G. Z. na rzecz Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę (dwa tysiące dwieście siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę (tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

2 Sygn. akt I C 3561/15 UZASADNIENIE W pozwie złożonym w dniu 23 września 2015 r. powód G. Z., reprezentowany przez pełnomocnika procesowego będącego adwokatem, wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych. Uzasadniając dochodzone roszczenie, powód wskazał, że obejmuje ono równowartość pobranych od powoda kwot w oparciu o zawarte w umowie kredytowej z dnia 7 lipca 2006 r. oznaczonej nr KH/ (...) niedozwolone postanowienia umowne, które regulują zasady indeksacji wysokości kredytu zaciągniętego przez powoda oraz wysokości rat spłaty w stosunku do wysokości waluty franka szwajcarskiego. Powód zarzucił, iż ustalenie kursu waluty w 7 pkt 1 umowy kredytowej było zależne wyłącznie od pozwanego Banku natomiast sam powód nie miał zagwarantowanej możliwości weryfikowania podawanego przez pozwany Bank kursu waluty obcej. Powód podał, iż domaga się zwrotu nadpłaty rat kredytowych od dnia zawarcia umowy do dnia spłaty kredytu zgodnie ze średnim kursem franka szwajcarskiego ustalonego przez Narodowy Bank Polski w dacie zapłaty każdej kolejnej raty oraz rozliczenia przez Sąd spłaconego kredytu, według ustalonego przez Sąd kursu franka szwajcarskiego wobec waluty złotego polskiego. (pozew k. 1-4) W odpowiedzi na pozew pozwany Bank (...) S.A. z siedzibą w W., reprezentowany przez pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Pozwany zgłosił również zarzut przedawnienia roszczenia, wynoszący według jego oceny 3 lata z racji okresowego charakteru świadczenia. Pozwany wniósł także o sprawdzenie wartości przedmiotu sporu. Nadto zarzucił brak dopuszczalności drogi sądowej roszczenia w zakresie żądania ustalenia przez sąd kursu walutowego. Ustosunkowując się do wywiedzionego roszczenia, pozwany przyznał, że strony łączyła umowa kredytu hipotecznego z dnia 7 lipca 2006 r. oznaczona nr KH/ (...), której integralną część stanowił Regulamin kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej w Banku (...) S.A. Pozwany zarzucił, że postanowienie umowne, na którym powód opiera swe roszczenie, nie obowiązuje od dnia 17 sierpnia 2011 r., ponieważ zostało zastąpione innym postanowieniem. Zarówno postanowienie w pierwotnym kształcie, jak i te o zmienionej treści nie miało charakteru niedozwolonego w świetle art k.c. Przede wszystkim postanowienie to określa główne świadczenie stron i jest ono sformułowane w sposób jednoznaczny bowiem określa wysokość kwoty kredytu (w walucie franka szwajcarskiego) i rat spłaty kredytu (w złotym polskim). Określone jest ono w art. 69 ust. 1 Prawa bankowego. Nadto postanowienie to precyzuje w jaki sposób, tj. w oparciu o jaki kurs i z jakiej daty, następuje wypłata kredytu oraz spłata poszczególnych rat. Pozwany zarzucił również, że kwestionowane przez powoda postanowienie zostało z nim indywidualnie uzgodnione. Wreszcie sporne postanowienie nie kształtuje praw i obowiązków powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami ani nie narusza w sposób rażący jego interesów. Pozwany wskazał, że żądanie powoda w zakresie zwrotu przez pozwanego nadpłaty rat kredytowych od dnia zawarcia umowy kredytowej do dnia spłaty zgodnie ze średnim kursem franka szwajcarskiego ustalonym przez NBP w dacie zapłaty każdej kolejnej raty kredytu zakłada ukształtowanie na nowo stosunku obligacyjnego łączącego strony na mocy zawartej umowy kredytowej. Przy zawieraniu umowy kredytowej pozwany przekazywał powodowi informacje o ryzyku kursowym. Mimo istniejącego ryzyka wahań kursowych waluty obcej, powód zdecydował się ponieść ryzyko walutowe i wybrał ofertę kredytu walutowego pozwanego Banku. Odnosząc się do nieobowiązującego postanowienia wskazanego w uzasadnieniu pozwu, pozwany wyjaśnił, że w związku z wejściem w życie w dniu 26 sierpnia 2011 r. ustawy o zmianie ustawy Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw, z dniem 1 października 2011 r. pozwany, na mocy zarządzenia nr ZA/44/11 z dnia 17 sierpnia 2011 r. dokonał zmiany regulaminu do umowy kredytowej powoda, m.in. prowadzając szczegółowe zasady ustalania kursów walut dla potrzeb przeliczania rat spłaty ( 8 ust. 3 regulaminu). Pozwany Bank powiadomił o tej zmianie powoda, ten zaś nie wypowiedział umowy w okresie 14 dni od daty jego powiadomienia.

3 Pozwany dodał, że jego praktyka w zakresie określania kursów walut nie uległa zmianie, a jedynie została bardziej wyczerpująco opisana w regulaminie. Pozwany podniósł, że kursy walut stosowane przez niego w wypadku umowy kredytowej powoda były zawsze kursami rynkowymi, stąd nie sposób przyjąć zdaniem pozwanego, że kursy były ustalane w sposób dowolny. Kursy wskazane w tabelach nie były ustalane wyłącznie na potrzeby wykonywania umów kredytu, bowiem były to kursy obowiązujące w banku dla sprzedaży lub kupna franka szwajcarskiego. Powód nie skorzystał z opcji bezpłatnego przewalutowania kredytu walutowego na kredyt w złotówkach. W ocenie pozwanego powód usiłuje niniejszym pozwem uniknąć skutków wzrostu kursu waluty, którą indeksowany był udzielony mu przez pozwanego kredyt. Według pozwanego roszczenia zawarte w pozwie są sprzeczne i niespójne, bowiem z jednej strony, jako prawidłowy do rozliczenia kredytu powód wskazuje kurs średni NBP, natomiast z drugiej strony domaga się rozliczenia według kursu ustalonego przez Sąd. Pozwany zauważył również, że powód domaga się w istocie rozliczenia kredytu według kursu średniego NBP, który nie jest kursem komercyjnym stosowanym przez banki w tym pozwany Bank, lecz kursem statystycznym. Wyjaśniając zasadność zarzutu przedawnienia, pozwany wskazał, że miesięczne raty kredytu stanowią świadczenia okresowe, które zgodnie z art. 118 k.c. przedawniają się w terminie 3 lat, natomiast pozew dotyczy okresu od 07 lipca 2006 r. i został złożony w dniu 16 września 2015 r. Zdaniem pozwanego za przedawnione należy zatem uznać roszczenia dotyczące okresu do dnia 15 września 2012 r. (odpowiedź na pozew k ) Sąd uznał za ustalone następujące okoliczności: W dniu 19 maja 2006 r. G. Z. (dalej również jako powód ) złożył wniosek do Banku (...) S.A. z siedzibą w W. (dalej również jako pozwany ) o udzielenie kredytu hipotecznego indeksowanego do waluty franka szwajcarskiego w kwocie zł na zakup lokalu mieszkalnego na rynku pierwotnym. W celu wykazania swojej zdolności kredytowej, powód przedstawili we wniosku informacje o zatrudnieniu i dochodach. (dowód: wniosek kredytowy k ). W związku z ubieganiem się przez powoda o kredyt indeksowany kursem waluty obcej franka szwajcarskiego, pozwany Bank sporządził dokładne parametry wejściowe symulacji, oceniając w nich zdolność kredytową powoda dla postulowanej przez niego kwoty, tak w złotych polskich jak i w walucie franka szwajcarskiego, a także przedstawiając porównanie, dla kredytu w polskiej walucie i w walucie obcej, parametrów takich jak oprocentowanie i wysokość raty. (dowód: parametry wejściowe symulacji k ; wstępna ocena zdolności kredytowej powoda w złotych polskich k ). W dniu 21 lipca 2006 r. pozwany Bank wydał ostateczną pozytywną decyzję kredytową, na mocy której został przyznany powodowi kredyt indeksowany do waluty franka szwajcarskiego z kwotą wypłaty w złotych równą ,06 zł. W decyzji kredytowej wyszczególnione zostały warunki, od których spełnienia uzależnione zostało zawarcie umowy kredytowej z powodem oraz uruchomienie kredytu. W ostatecznej decyzji stwierdzono także, że okres kredytowania wyniesie 120 miesięcy. (dowody: decyzje kredytowe k ). Następnie, w dniu 25 lipca 2006 r. powód zawarł z pozwanym Bankiem umowę kredytową oznaczoną nr KH/ (...), w ramach której pozwany Bank udzielił powodowi kredytu hipotecznego w wysokości ,06 zł indeksowanego kursem waluty franka szwajcarskiego na zakup lokalu mieszkalnego na rynku pierwotnym. Przedmiotem kredytowania była nieruchomość lokalowa położona w K. przy ul. (...). Stosownie do 1 przedmiotowej umowy, przed zawarciem umowy kredytobiorca otrzymał regulamin do umowy i zaakceptował warunki w nim zawarte. Zgodnie zaś z do 1 pkt 2 kredytobiorca zobowiązał się do spłaty kredytu wraz z odsetkami oraz opłatami i prowizjami wynikającymi z umowy i aktualnego cennika w oznaczonych terminach spłaty oraz wywiązania się z pozostałych postanowień umowy. Załączniki do umowy kredytowej oznaczonej nr KH/ (...) w postaci Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej w Banku (...) S.A. (dalej również jako (...))

4 oraz Cennika Kredyt hipoteczny/pożyczka hipoteczna (dalej również jako (...)) stanowiły integralną część zawartej pomiędzy stronami umowy kredytowej. W 2 ust. 2 umowy zawarte było postanowienie, iż kredyt jest indeksowany do waluty franka szwajcarskiego, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna waluty franka szwajcarskiego według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (...) S.A. w dniu uruchomienia kredytu lub transzy. Po uruchomieniu kredytu lub pierwszej transzy kredytu wypłaconego w transzach pozwany Bank wysyła do kredytobiorcy (powoda) pismo informujące o wysokości 1 raty kredytu, kwocie kredytu w walucie franka szwajcarskiego oraz jego równowartości w złotych polskich zgodnie z kursem kupna waluty franka szwajcarskiego według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (...) S.A. w dniu uruchomienia kredytu/transzy przy czym zmiany kursów walut w trakcie okresu kredytowania mają wpływ na wysokość kwoty zaciągniętego kredytu oraz raty kapitałowo odsetkowej. W 4 ust. 3 umowy wskazano, że w przypadku zmiany waluty kredytu w okresie obowiązywania umowy, kredytobiorca (powód) poniesie koszty prowizji zgodnie z aktualnie obowiązującym Cennikiem jednak nie wyższe niż 0,00% w przypadku zmiany waluty na złotego polskiego. Z 11 Regulaminu wynikało ponadto, że pozwany Bank może na wniosek Kredytobiorcy (powoda) przewalutować kredyt. W 6 umowy ustalono zasady zmiennego oprocentowania kredytu wskazując, iż oprocentowanie kredytu ulega zmianie w zależności od zmiany stopy referencyjnej LIBOR 3M (franka szwajcarskiego). Oprocentowanie kredytu wynosiło % w stosunku rocznym, co stanowi sumę stopy referencyjnej LIBOR 3M (franka szwajcarskiego), obowiązującej w dniu sporządzenia umowy oraz marży w wysokości 1.00 p.p., stałej w całym okresie kredytowania. W 7 umowy ustalono, iż kredytobiorca (powód) zobowiązuje się spłacić kwotę kredytu w walucie obcej franka szwajcarskiego ustaloną zgodnie z 2 w złotych polskich, z zastosowaniem kursu sprzedaży franka szwajcarskiego obowiązującego w dniu płatności raty kredytu, zgodnie z (...) Banku (...) S.A. W 8 pkt 4 Regulaminu wskazano, że w przypadku kredytu w walucie obcej Kredytobiorca (powód) może zastrzec w umowie kredytu, iż będzie pobierał ratę spłaty w walucie, do jakiej kredyt jest indeksowany. (dowód: umowa o kredyt k ; regulamin kredytowania osób fizycznych k v oraz k v; Cennik v; harmonogram spłaty kredytu k ). Ponadto, na mocy pełnomocnictwa z dnia 7 lipca 2006 r., które stanowiło załącznik do umowy kredytowej zawartej między stronami, powód upoważnił pracowników pozwanego Banku do wykonywania szeregu czynności, w tym do pobierania z rachunku bankowego Kredytobiorcy (powoda) środków pieniężnych z zaliczeniem ich na spłatę wymagalnych zobowiązań z tytułu kredytu, odsetek, prowizji i innych opłat w przypadku opóźnienia, względnie zwłoki ze spłatą tych zobowiązań w wysokości wynikającej z umowy kredytowej. W pełnomocnictwie powód oświadczył, iż wyraża zgodę, aby przy pobraniu środków pieniężnych z jego rachunku w pozwanym Banku, pozwany Bank stosował kurs/y zgodnie z obowiązującą w pozwanym Banku (...) S.A. w dniu pobrania środków pieniężnych z rachunku. (dowód: pełnomocnictwo k v; oświadczenia k ). Na mocy zarządzenia nr ZA/44/11 wydanego przez Prezesa Zarządu pozwanego Banku z dnia 17 sierpnia 2011 r. dokonano zmiany regulaminu do umowy kredytowej zawartej z powodem, m.in. prowadzając szczegółowe zasady ustalania kursów walut dla potrzeb przeliczania rat spłaty zawarte 8 ust. 3 regulaminu. Pozwany Bank powiadomił o tej zmianie powoda, ten zaś nie wypowiedział umowy w okresie 14 dni od daty jego powiadomienia. Zgodnie z nowym brzmieniem 8 ust. 3 regulaminu w przypadku kredytu w walucie obcej, kwota raty obliczana jest według aktualnego kursu sprzedaży dewiz dla danej waluty obowiązującego w Tabeli Kursów Walut Obcych pozwanego Banku w dniu spłaty raty. Tabela Kursów Walut Obcych ustalana jest nie rzadziej niż raz dziennie, na podstawie kwotowań rynkowych poszczególnych par walut przy możliwym odchyleniu dla kursu kupna i kursu

5 sprzedaży nie większym niż 10% od kwotowań rynkowych rata pobierana jest na koniec dnia, w którym przypada jej płatność. W przypadku, gdy Tabela Kursów Walut Obcych ustalana jest w danym dniu co najmniej 2-krotnie, do ustalenia wysokości raty przyjmowany jest kurs sprzedaży dewiz dla danej waluty najkorzystniejszy dla kredytobiorcy (powoda) z kursów obowiązujących w dniu płatności raty. Przedmiotowe postanowienie zostało inkorporowane do umowy o kredyt zawartej z powodem w dniu 01 października 2011 r. (dowody: zarządzenie k. 306; regulamin kredytowania osób fizycznych k ). W trakcie wykonywania umowy powód od maja 2009 r. dysponował dostępem do rachunku bankowego za pośrednictwem systemu bankowości elektronicznej M.. (...) ten w zakładce przeznaczonej do wyłącznego dostępu powoda zawierał odrębną pozycję w postaci salda kredytu we frankach szwajcarskich razem z informacją o wysokości spłaty danej raty liczonej w złotych polskich. (dowód: wydruki transakcji, k ) W dniu 4 lutego 2015 r. powód zawarł z pozwanym Bankiem aneks nr 1/2015 umowy o kredyt hipoteczny łączącej strony, którym 2 tej umowy nadano następujące brzmienie: Kurs wymiany walut obcych, na podstawie którego przeliczane są na złote polskie zobowiązania kredytobiorcy wyrażone w walucie obcej, podawany jest w Tabeli Kursów Walut Obcych Banku. Podstawą do ustalenia kursów kupna i sprzedaży zawartych w Tabeli Kursów Walut Obcych Banku jest kurs bazowy, stanowiący średnią arytmetyczną z ofert kupna i ofert sprzedaży tej waluty oferowanych przez profesjonalnych uczestników rynku walutowego i podanych na stronie serwisu (...) w chwili tworzenia Tabeli Kursów Walut Obcych. Wartość kursu kupna i wartość kursu sprzedaży z Tabeli Kursów Walut Obcych mogą odbiegać od kursu bazowego o nie więcej niż 10%. Tabela Kursów Walut Obcych Banku tworzona jest przynajmniej raz dziennie każdego dnia roboczego. Pierwsza Tabela Kursów Walut Obcych Banku tworzona jest pomiędzy godziną 8:00 a godziną 10:00 danego dnia. Tabela Kursów Walut Obcych publikowana jest każdorazowo na stronie W przypadku, gdy Tabela Kursów Walut Obcych tworzona jest w danym dniu co najmniej dwukrotnie, do ustalenia wysokości zobowiązania wyrażanego w walucie obcej przyjmowany jest kurs sprzedaży dewiz dla danej waluty najkorzystniejszy dla Kredytobiorcy (powoda) spośród kursów sprzedaży dewiz obowiązujących w pozwanym Banku w dniu przeliczania zobowiązania na złote polskie. W przypadku wcześniejszej częściowej spłaty kredytu będzie to najkorzystniejszy kurs sprzedaży dewiz spośród kursów obowiązujących w pozwanym Banku danego dnia do chwili złożenia dyspozycji wcześniejszej częściowej spłaty. Nowe brzmienie strony nadały także 7 ust. 1 umowy, który od tej pory stanowił, iż Kredytobiorca (powód) zobowiązuje się spłacić kwotę kredytu w walucie, do której kredyt jest indeksowany lub denominowany. W przypadku przedterminowej całkowitej lub częściowej spłaty kredytu, spłata nastąpi w walucie, do której kredyt jest indeksowany lub denominowany, oraz 7 ust. 3 umowy, który od tej pory stanowił, iż spłaty rat kredytu będą dokonywane przez bezpośrednie potrącanie przez pozwany Bank należnych mu kwot z rachunku Kredytobiorcy (powoda) o nr ( ). Otwarcie i prowadzenie rachunku walutowego służącego do gromadzenia środków przeznaczonych na spłatę kredytu jest bezpłatne w okresie spłaty tego kredytu. Pozostałe warunki umowy o kredyt zawartej przez powoda z pozwanym Bankiem nie uległy zmianie. (dowody: aneks do umowy o kredyt k ; umowa o kredyt k ). Wyrokiem z dnia 14 grudnia 2010 r. wydanym w sprawie XVII Amc 426/09 Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał za niedozwolone i zakazał pozwanemu wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień m.in. wzorca umowy o treści: W przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej kwota raty spłaty obliczona jest według kursu sprzedaży dewiz, obowiązującego w Banku na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia spłaty." ( 8 ust. 3 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej (...) S.A. - dalej Regulamin);

6 Wyrokiem z dnia 21 października 2011 r. (sygn.. akt VI ACa 420/11) Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apelację pozwanego od powyższego wyroku. Klauzula została umieszczona w rejestrze klauzul niedozwolonych prowadzonym przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod numerem (...). (dowód: rejestr klauzul niedozwolonych dostęp elektroniczny) Ostatecznie, powód dokonał całkowitej spłaty kredytu w 2015 r. (dowody: rozliczenie rat kredytowych k ; wyciąg z rachunku umowy powoda k ). Różnica pomiędzy spłatami kredytu wyliczonymi według kursu zastosowanego przez pozwany Bank na gruncie umowy o kredyt zawartej z powodem a spłatami wyliczonymi według kursu średniego Narodowego Banku Polskiego, w perspektywie całego okresu kredytowania wyniosła kwotę 3.207,87 zł, w okresie od daty płatności pierwszej raty kredytowej do dnia 1 października 2011 r. kwotę 1.360,84 zł, z kolei w okresie od dnia 01 października 2011 r. do daty zapłaty ostatniej raty kwotę 1.847,03 zł. (dowody: opinia pisemna biegłego sądowego K. J. k , załącznik do opinii pisemnej biegłego sądowego K. J. k ; opinia uzupełniająca biegłego sądowego K. J. k oraz nagranie na płycie DVD k. 497). Powyższy stan faktyczny, będący podstawą rozważań prawnych w sprawie, był w istocie bezsporny pomiędzy stronami procesu. Podstawę ustaleń, na których Sąd oparł swoje rozstrzygnięcie, stanowiły szczegółowo w nim wskazane dowody. Spór koncentrował się co do zasady wokół oceny prawnego znaczenia wymienionych w stanie faktycznym faktów a nie ich prawdziwości. W konsekwencji zakres ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd sprowadzał się w zasadzie do faktu zawarcia umowy o kredyt pomiędzy stronami procesu oraz treści tej umowy. Nadmienić należy, że prawdziwość dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w oparciu o które Sąd ustalił fakty istotne dla sprawy, nie była kwestionowana przez strony. Wiarygodność tych dokumentów nie budziła wątpliwości również Sądu. W ocenie Sądu, przydatna dla ustalenia stanu faktycznego była opinia biegłego sądowego K. J.. Powyższa opinia, zdaniem Sądu została sporządzona w sposób rzetelny, co pozwoliło na uznanie jej przez Sąd za pełnowartościowy materiał dowodowy w niniejszej sprawie. Opiniując uzupełniająco - wobec zgłoszonych zastrzeżeń powoda - biegły sądowy przedstawił logiczną argumentację na poparcie wniosków zawartych w opinii zasadniczej. Sąd oparł się również na zeznaniach świadka M. M. oraz świadka W. J.. Zeznania świadków były spójne, wyważone i wzajemnie się uzupełniały, niemniej nie wniosły one do sprawy w zasadzie nic istotnego. Wprawdzie świadek M. M. brała udział w procedurze złożenia wniosku o udzielenie kredytu powodowi, jednak nie pamiętała ona w jaki konkretny sposób dana procedura przebiegała. Z kolei świadek W. J. zeznał, iż nie pamięta czy pozwany Bank informował klienta, w tym powoda, o sposobie ustalenia wysokości rat. W dużej mierze zeznania M. M. opierały się na jej przypuszczeniach. Jedyną istotną informacją przekazaną przez M. M. było to, iż podczas zawierania podobnych umów o kredyt w pozwanym Banku negocjacji podlegały prowizja oraz marża. Fakt ten potwierdził również świadek W. J., podając, że klient pozwanego Banku miał możliwość negocjowania marży oraz prowizji. Odnosząc się do przesłuchania powoda w charakterze strony, wskazać należy, że powód podkreślił, że zarówno na etapie zawierania umowy, jak i w trakcie jej wykonywania nie wiedział dokładnie od czego będzie zależała wysokość kursu stanowiącego podstawę obliczenia wysokości rat. Takie stwierdzenie nie podlega ocenie Sądu w kategoriach wiarygodności. Z zeznań powoda nie można wywieść tego, iż kwestionuje on okoliczności ustalone w stanie faktycznym, w tym, że pozwany Bank udzielił mu informacji odnośnie ryzyka kredytowego i obliczania wysokości rat i kapitału udzielanego mu kredytu. Powód potwierdził również, że zapoznał się z umową oraz regulaminem do umowy. Natomiast twierdzenie to w ocenie Sądu nie może być utożsamiane z brakiem rzeczywistej wiedzy o wysokości kursu. Do tego powód miał dostęp choćby przez porównanie wysokości środków na rachunku pobranych w walucie polskiej oraz wysokości raty obliczonej we franku szwajcarskim, która miała stałą wysokość. Tezy jakoby powód nie znał wysokości kursu, bo nie był on dostępny nie sposób zatem uznać za wiarygodną.

7 Sąd nie poczynił ustaleń istotnych dla sprawy w oparciu o przedłożone przez pozwany Bank ekspertyzy. Wskazać bowiem należy, że nie zostały one sporządzone przez biegłych sądowych na skutek postanowienia Sądu wydanego w niniejszej sprawie, a zatem jako dokumenty prywatne stanowią jedynie dowód tego, że osoby które je sporządziły złożyły oświadczenie o wskazanej w ekspertyzach treści. Takim zaś oświadczeniami nie można zastępować dowodu z opinii biegłego. Sąd oddalił pozostałe wnioski dowodowe stron ponieważ zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uwzględniony w przytoczonych powyżej ustaleniach faktycznych był wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy, a jednocześnie okoliczności, na które miały zostać powołane przedmiotowe dowody nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy w świetle art. 227 k.p.c. Na rozprawie w dniu 25 marca 2016 r. Sąd postanowił na podstawie art k.p.c. pominąć wniosek pozwanego zgłoszony w jego piśmie z dnia 18 stycznia 2016 r. o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka I. R., jako sprekludowany (k. 405). Pozwany nie wykazał, aby zgłoszenie przedmiotowego wniosku dowodowego było niemożliwe bądź poważnie utrudnione już na etapie wniesienia odpowiedzi na pozew, jak miało to miejsce w wypadku wniosków dowodowych z zeznań świadków W. J., G. T. i M. M.. Odnosząc się do zastrzeżenia pozwanego Banku, jakoby dowód ten pozwolił zobrazować kwestię jego polityki w zakresie ustalenia wysokości kursów walut obcych, należy zauważyć, że sposób ustalenia wysokości kursów walut obcych w wypadku umowy powoda była na gruncie niniejszej sprawy zasadniczo bezsporna. Nadto Sąd pominął dowód z zeznań świadka G. T. zgodnie z wolą strony zgłaszającej przedmiotowy wniosek dowodowy. Należy podkreślić, iż na rozprawie w dniu 25 marca 2016 r. pozwany Bank oświadczył, iż cofa wymieniony wniosek dowodowy (k. 405). Sąd zważył, co następuje: Dochodzone roszczenie powód opierał na tezie, że postanowienie odnoszące się sposobu obliczenia kursu waluty na potrzeby zastosowanie mechanizmu indeksacji kwoty kredytu do waluty franka szwajcarskiego zawarte w umowie o kredyt z dnia 7 lipca 2006 r. oznaczonej nr KH/ (...) jest niewiążące z uwagi na to, iż jest ono niedozwoloną klauzulą umowną, a tym samym winno być pominięte w ustalaniu wysokości jego zobowiązania względem pozwanego Banku. Zdaniem powoda raty kredytowe należne na podstawie w/w umowy zawartej z pozwanym Bankiem winny były być ustalane przy uwzględnieniu kursu średniego Narodowego Banku Polskiego, a nie w oparciu o kurs rynkowy stosowany przez pozwany Bank. W rezultacie pobranie przez pozwany Bank rat kredytu w części przewyższającej wysokość rat należnych wskutek zastosowania takiej klauzuli indeksacyjnej stanowiło świadczenie nienależne, które obecnie pozwany Bank winien zwrócić powodowi. Zarazem powód żądał zasądzenia dochodzonej kwoty jako odszkodowania z tytułu nienależytego wykonania umowy o kredyt przez pozwany Bank, z tego względu, że wykonywał on umowę zawierającą niedozwolone klauzule umowne w świetle art k.c., co doprowadziło do zapłaty kwoty przekraczającej jego zobowiązanie z umowy o kredyt. Kluczowe w sprawie było zatem rozważenie, czy zakwestionowane przez powoda klauzule zamieszczone w umowie o kredyt zawartej z pozwanym Bankiem miały charakter abuzywny, determinowało to bowiem rozstrzygnięcie niniejszej sprawy. W odniesieniu do wzorca umowy stosowanego przez pozwany Bank w dniu 14 grudnia 2010 r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie XVII AmC 426/09 wydał wyrok w którym uznał za niedozwolone klauzule i zakazał pozwanemu Bankowi wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień wzorca umowy o treści m.in. "Kredyt jest indeksowany do (...)/USD/EUR, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna (...)/USD/EUR według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (...) w dniu uruchomienia kredytu lub transzy." ( 2 ust 2 Umowy o kredyt hipoteczny); "W przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej kwota raty spłaty obliczona jest według kursu sprzedaży dewiz, obowiązującego w Banku na podstawie obowiązującej w Banku (...) z dnia spłaty. ( 8 ust 3 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej). Przedmiotowy wyrok został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 października 2011 r. wydanym w sprawie VI ACa 420/11. Sąd Apelacyjny podzielając argumentację Sądu

8 Okręgowego wskazał, że tak określone klauzule są abuzywne albowiem dotyczą dowolnego i nie poddającego się weryfikacji kryterium ustalania kursów kupna i sprzedaży walut obcych, stanowiących narzędzie indeksacji kredytu i rat jego spłaty, wpływając na wysokość własnych korzyści finansowych i generując dla kredytobiorcy dodatkowe i nieprzewidywalne co do wysokości koszty kredytu. Na skutek wydania wymienionych wyroków przytoczone postanowienia umowne, zostały wpisane w dniu 15 maja 2012 r. do rejestru klauzul niedozwolonych, prowadzonych przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, pod pozycjami 3178 oraz Wprawdzie treść klauzul uznanych za abuzywne została wprost zawarta w umowie o kredyt zawartej pomiędzy powodem a pozwanym Bankiem, to stwierdzenie to automatycznie nie przesądza o bezskuteczności tychże postanowień. Sąd w składzie orzekającym w niniejszej sprawie podziela bowiem stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z 23 października 2013 r. w sprawie o sygn. akt IV CSK 142/13 (Legalis nr , Prok. i Pr nr 6, poz. 44, str. 32, zgodnie z którym sam fakt uznania za abuzywną nie powoduje wyłączenia danej klauzuli z obrotu ale winien skutkować w każdym przypadku zarzutu w indywidualnym układzie faktycznym. Innymi słowy, nawet w sytuacji, gdy umowa zawiera postanowienie, które jest uznane za niedozwolone, to w sposób automatyczny nie prowadzi to do uznania, że jest ono niedozwolone w konkretnej umowie z konsumentem. Każdorazowo, bowiem należy ocenić czy spełnione zostały przesłanki przewidziane w art k.c. Zgodnie bowiem z art k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Nadto jeżeli postanowienie umowy zgodnie z 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (art k.c.). Nieuzgodnione indywidualnie są natomiast te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art k.c.). Przy czym ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (art k.c.). Nie budziło jakichkolwiek wątpliwości, zarówno Sądu, jak i samych stron procesu, że na gruncie umowy o kredyt zawartej z pozwanym Bankiem w dniu 25 lipca 2006 r. powód występował w roli konsumenta w rozumieniu art k.c. Z kolei w roli przedsiębiorcy w rozumieniu art k.c. w tymże stosunku obligacyjnym występował pozwany Bank, bowiem prowadzi on działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług finansowych. Dokonując oceny czy konkretne kwestionowane postanowienia były przedmiotem indywidualnych uzgodnień między pozwanym Bankiem a powodem należy mieć na uwadze, że ustawodawca wprowadził domniemanie braku indywidualnych uzgodnień postanowień umowy w przypadku gdy postanowienie umowy zostało zaczerpnięte ze wzorca umowy. Wzorce umowne są definiowane jako wszelkie klauzule umowne opracowane jednostronnie przez podmioty, które mają zawrzeć wiele umów na identycznych warunkach kontraktowych. Przerzucenie ciężaru dowodu oznacza, że to przedsiębiorca będzie musiał wykazać, że pomimo posłużenia się klauzulą standardową - to postanowienie umowne zostało indywidualnie uzgodnione z konsumentem. W tej sytuacji to na pozwanym Banku spoczywał obowiązek wykazania, że postanowienia dotyczące odesłania do Tabeli Kursów Walut Obcych były przedmiotem uzgodnień pomiędzy stronami umowy o kredyt z dnia 25 lipca 2006 r. W tym względzie pozwany Bank nie sprostał ciężarowi dowodowemu wynikającemu z art. 6 k.c. i nie wykazał powyższej okoliczności. W szczególności za chybione należało uznać rozumowanie pozwanego przedstawione w odpowiedzi na pozew. Pozwany stał bowiem na stanowisku, że przedstawiony powodowi wzorzec umowy mógł posłużyć zarówno do zawarcia umowy kredytu złotówkowego, jak i kredytu walutowego, w związku z czym zawarte w tym wzorcu postanowienia na udzielenie kredytu walutowego wymagały indywidualnego uzgodnienia w celu zawarcia umowy kredytu walutowego. Pozwany uważał, że poprzez wskazanie alternatywnie we wzorcu i regulaminie trzech walut obcych (franka szwajcarskiego, dolara, euro), konieczne było indywidualne uzgodnienie tego

9 postanowienia przez wskazanie jednej z trzech wymienionych walut. Nadto w wypadku postanowienia dotyczącego spłaty kredytu konieczne było dokonanie wyboru, czy spłata kredytu następować będzie w złotym polskim, czy bezpośrednio w walucie obcej. Podobnie było w wypadku postanowień dotyczących oprocentowania kredytu czy zmiany oprocentowania, gdzie konieczne było wskazanie jednej z czterech stóp referencyjnych. W ocenie Sądu, sam fakt wskazania przez powoda jednej z trzech walut obcych, w której pozwany Bank oferował swe kredyty oraz dokonania wyboru waluty, w której kredyt taki będzie spłacany przez powoda i podpisania przez niego umowy, nie wyczerpuje przesłanki indywidualnego uzgodnienia spornych postanowień na kanwie niniejszej sprawy. Należy na uwadze mieć bowiem to, że strony nie negocjowały, ani nie uzgadniały wyboru kryteriów ustalania kursu waluty franka szwajcarskiego na podstawie Tabeli Kursów Walut Obcych, a przecież postanowienia tej treści, a nie sam fakt wyboru umowy zawierającej wariant indeksacji złotówki do franka szwajcarskiego był przedmiotem rozważanego zarzutu. O ile sam wybór waluty indeksacji można traktować jako indywidualne uzgodnienie tej cechy analizowanej umowy, to przecież sposób określenia spłat kredytu nie jest z tym wyborem immanentnie związany, w tym znaczeniu, że krytyczne rozwiązanie zaproponowane przez Bank powodowi było jedynym możliwym do zastosowania. Uszczegółowienie kryteriów ustalania wartości kursów było przecież możliwe przy wyborze franka jako waluty indeksacji w większym lub mniejszym stopniu, w oparciu o takie a nie inne wartości, parametry lub wskaźniki. Sposób przeliczenia waluty został zaczerpnięty do umowy wprost z regulaminu banku a żaden z dowodów nie wskazywał, iżby taki a nie inny kształt klauzuli przeliczeniowej był przedmiotem negocjacji stron lub choćby powód mógłby mieć w układzie stosunków stron jakikolwiek realny nań wpływ, co jest warunkiem wyłączenia klauzuli spod badania pod względem jej niedozwolonego charakteru na podstawie art k.c. Przepis ten nie miał w sprawie zastosowania. Niesłuszny okazał się zarzut pozwanego, zgodnie z którym postanowienie umowy o kredyt dotyczące sposobu ustalania kwoty kredytu poprzez odesłanie to Tabeli Kursów Walut Obcych stanowiło główne postanowienie umowy i dotyczyło bezpośrednio głównych świadczeń stron tej umowy. Ocena, czy dane świadczenie stanowi świadczenie główne winna być dokonana z uwzględnieniem charakteru, ogólnej systematyki i postanowień rozpatrywanej umowy, a także jej kontekstu prawnego i faktycznego. Wskazać należy, że na podstawie zawartej umowy o kredyt pozwany Bank udostępnił powodowi określoną sumę kredytu w złotych polskich, wynoszącą ,06 zł. Suma ta została indeksowana według kursu waluty franka szwajcarskiego w dniu wydania powodowi kwoty kredytu. Przedmiotowa indeksacja odnosiła się także do określenia wysokości poszczególnych rat kredytowych. Powód jako kredytobiorca zobowiązany był zwrócić pozwanemu Bankowi określoną sumę, przy czym w związku z kursem waluty franka szwajcarskiego suma wykorzystana w dniu wykonania umowy kredytu mogła mieć inną wartość rynkową w wyniku indeksacji walutowej. Powód mógł zatem być zobowiązany do zwrotu na rzecz pozwanego Banku pierwotnie wykorzystanej kwoty kredytu, jednak jego suma mogła mieć inną wartość rynkową w okresie spłaty kredytu. W świetle powyższych rozważań niezasadne jest twierdzenie pozwanego, iż klauzule regulujące zasady indeksacji określają główne świadczenia stron umowy o kredyt (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2016 r., sygn. akt I CSK 1049/14). Klauzule te nie odnoszą się bowiem bezpośrednio do samych elementów przedmiotowo istotnych umowy kredytu, a kształtują jedynie dodatkowy mechanizm indeksacyjny głównych świadczeń stron stosunku zobowiązaniowego tj. sposób określania rynkowej wartości wydanej sumy kredytu w złotym polskim w relacji do waluty franka szwajcarskiego. Zarazem Sąd podziela słuszne stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w cytowanym wyroku, zgodnie z którym umowna klauzula waloryzacyjna nie jest objęta wyłączeniem zawartym w art zd. 2 k.c. Klauzula taka nie określa bowiem bezpośrednio świadczenia głównego, a wprowadza jedynie umowny reżim jego podwyższenia. Cel abstrakcyjnej kontroli postanowień wzorców umownych nie przemawia za szerokim rozumieniem formuły postanowień określających główne świadczenie stron. W tej sytuacji należy stwierdzić, że postanowienia bankowego wzorca umownego, zawierającego uprawnienie banku do przeliczania sumy wykorzystanego przez kredytobiorcę kredytu do waluty obcej (klauzula tzw. spreadu walutowego), nie dotyczą głównych świadczeń stron w rozumieniu art zd. 2 k.c. W tym stanie rzeczy należało się pochylić nad oceną analizowanego postanowienia umownego przez pryzmat materialnych przesłanek abuzywności. Wstępnie zauważyć należy, że działanie klauzuli indeksacyjnej powoduje, że w momencie wypłaty kwoty kredytu w miejsce pierwotnego zobowiązania do zwrotu wskazanej w umowie o kredyt

10 kwoty w walucie polskiej powstaje zobowiązanie do zwrotu równowartości tej kwoty w walucie szwajcarskiej, a więc walucie indeksacji. Z tej racji kredyt, który na etapie udzielania był kredytem w walucie polskiej ulega przekształceniu w kredyt w walucie szwajcarskiej. Nie powoduje to jednak powstania po stronie kredytobiorcy obowiązku zwrotu kapitału w kwocie wyższej aniżeli kwocie pierwotnie mu udostępnionej. Mimo ewentualnego wzrostu kursu waluty franka szwajcarskiego, do którego pozyskania obowiązany był powód, nie przekłada się to na wzrost zadłużenia powoda wobec pozwanego Banku wyrażonej saldem kredytu w walucie indeksacji. Kredytobiorca zwraca pozwanemu Bankowi wykorzystaną sumę kredytu, przy czym w związku z kursem waluty obcej suma ta wyrażona walutą polską może być wyższa odpowiednio do relacji do waluty obcej. Suma wykorzystana w dniu wykonywania umowy kredytu hipotecznego może mieć bowiem inną wartość rynkową w wyniku indeksacji walutowej. Innymi słowy, kredytobiorca może być zobowiązany do zwrotu bankowi sumy pierwotnie wykorzystanego kredytu (w chwili wykonania umowy przez pozwany Bank), ale taka wykorzystana suma (w całości lub części) może mieć inną (wyższą) wartość rynkową w okresie spłaty kredytu. Stąd istotne znaczenie mechanizmu rozliczeniowego walut dla wykonywania tej umowy. Brak tego mechanizmu czyniłby w istocie umowę niewykonywalną. Niewątpliwie przedmiotem umowy o kredyt zawartej pomiędzy powodem a pozwanym Bankiem był oferowany przez ten Bank kredyt, stanowiący co do zasady gotowy produkt bankowy, co oznacza, że pozwany opierał się na z góry ustalonym i gotowym wzorcu umownym. Spornym postanowieniem pozwany Bank w istocie przyznał sobie uprawnienie do jednostronnego regulowania wysokości rat kredytu waloryzowanego kursem waluty franka szwajcarskiego poprzez wyznaczanie w tabelach kursowych kursu sprzedaży waluty franka szwajcarskiego oraz wartości spreadu walutowego, stanowiącego różnicę pomiędzy kursem sprzedaży a kursem zakupu waluty wskazanej waluty obcej. W pierwotnym brzmieniu tego postanowienia (tzn. przed zmianą regulaminu oraz wejściem w życie aneksu nr (...) do umowy o kredyt zawartego przez strony w dniu 4 lutego 2015 r.) pozwany Bank posiadał uprawnienie do określania wysokości kursu sprzedaży i kupna waluty franka szwajcarskiego bez jakichkolwiek wytycznych, ram czy ograniczeń. Zasadniczo dawało to pozwanemu Bankowi pewną dowolność w zakresie wyboru kryteriów ustalania kursu waluty franka szwajcarskiego w Tabeli Kursów Walut Obcych, a co za tym idzie kształtowania wysokości zobowiązań powoda, którego kredyt indeksowany był tą walutą obcą. Umowa o kredyt pierwotnie nie precyzowała w jaki sposób dochodzi do ustalenia kursu wymiany walut wskazanego w Tabeli Kursów Walut Obcych. Przesłanki precyzyjności i jasności nie wyczerpuje przede wszystkim samo odwołanie w treści umów do Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w pozwanym Banku w dniu uruchomienia kredytu. Zastosowanie przez pozwany Bank w umowie o kredyt zawartej z powodem klauzul we wskazanym powyżej brzmieniu mogło zostać zatem uznane za działanie wbrew dobrym obyczajom. Te racje leżały u podstaw stwierdzenia abuzywności analizowanej klauzuli w wyroku z dnia 14 grudnia 2010 r. Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie o sygn. akt XVII AmC 426/09, utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 października 2011 r. wydanym w sprawie o sygn. akt VI ACa 420/11. Następstwem m.in. powyższych orzeczeń było wydanie w dniu 17 sierpnia 2011 r. przez Prezesa Zarządu pozwanego Banku zarządzenia nr ZA/44/11, którym dokonano zmiany regulaminu do umowy kredytowej zawartej z powodem, m.in. prowadzając szczegółowe zasady ustalania kursów walut dla potrzeb przeliczania rat spłaty zawarte 8 ust. 3 regulaminu a także zawarcie przez strony w dniu 04 lutego 2015 r. aneksu nr (...) do umowy o kredyt. Bez tych istotnych zmian w umowie o kredyt zawartej między stronami, zabrakło niewątpliwie precyzyjnego jednoznacznego i zrozumiałego dla konsumenta określenia warunków ustalania kursów w Tabeli Kursów Walut Obcych. Powód nie miał wpływu na treść powyższych zapisów, które wymuszały na nim zakup waluty po określonym według tabeli pozwanego Banku kursie, przy jednoczesnym braku określenia relacji tego kursu w stosunku do rynku walutowego. Rzecz jednak w tym, że sama ta konstatacja nie wyczerpuje istoty problemu. W wyroku z dnia 14 maja 2015 r. (II CSK 768/14) Sąd Najwyższy przyjął, że uznanie postanowienia umowy kredytu bankowego przewidującego zmienną stopę oprocentowania kredytu za niedozwolone (art k.c.) nie jest równoznaczne z przyjęciem stałej stopy oprocentowania tego kredytu. W tej sprawie przedmiotem kontroli sądów powszechnych i Sądu Najwyższego była klauzula umowna zastrzegająca dla banku prawo do zmiany wysokości procentowania kredytu w przypadku zmiany stopy referencyjnej określonej dla danej waluty oraz zmiany parametrów finansowych rynku pieniężnego i kapitałowego w kraju (lub krajów zrzeszonych w UE), którego waluta jest podstawą waloryzacji, bez bliższego

11 określenia parametrów tej zmiany oraz podstaw jej dokonania. Sąd Najwyższy uznając co do zasady za słuszny zarzut abuzywności tak skonstruowanej klauzuli zmiennego oprocentowania wskazał wszakże, że eliminacja danej klauzuli umownej jako konsekwencja tej abuzywności nie może prowadzić do sytuacji, w której następowałaby zmiana prawnego charakteru stosunku obligacyjnego łączącego twórcę wzorca i kontrahenta. Sąd Najwyższy zauważył, że klauzula zmiennej stopy procentowej, której elementem było uprawnienie do dowolnej zmiany wartości stopy procentowej stanowiła zasadniczy element łączących bank z kontrahentami umów kredytu i uznał, że w tym stanie rzeczy element ten nie mógł być wyeliminowany w związku z uznaniem abuzywności klauzuli. Sąd Najwyższy podkreślił, że można dostrzec dwa zasadnicze elementy treści kwestionowanej klauzuli dotyczącej zmiany stopy procentowej. Po pierwsze, należy wyróżnić jej część odsyłającą do kryteriów ustalania (weryfikowania) stopy procentowej w czasie trwania stosunku kredytowego (element parametryczny lub ekonomiczny). Po drugie, w treści klauzuli znalazło się stwierdzenie, że "zmiana wysokości oprocentowania kredytu może nastąpić "przy pojawieniu się zmian" wspomnianych parametrów (element decyzyjny, kompetencyjny). Dostrzegając te dwie płaszczyzny analizowanego postanowienia Sąd Ten przyjął, że uznanie za abuzywną tylko części kwestionowanej klauzuli umownej pozwala na pozostawienie jako wiążącej strony pozostałej części klauzuli, tj. jej elementu parametrycznego. Nie podzielił jednocześnie poglądu Sądu Apelacyjnego, że brak wzmianki w treści analizowanej klauzuli o czynniku kosztów udzielania kredytów oznacza ogóle niemożność powoływania się przez Bank na takie koszty, podkreślając, że u podstaw parametrycznego elementu klauzuli leży właśnie czynnik ekonomicznej opłacalności angażowania się pozwanego Banku w taki typ kredytu hipotecznego o zmiennej stopie procentowej. Przytoczone wyżej rozumowanie leżące u podstaw odmowy wyrugowania z umowy kredytu oprocentowania według zmiennej stopy procentowej znajdują, mutatis mutandis, zastosowanie w rozpoznawanej sprawie. Przedmiotem skargi powoda jest bowiem w istocie analogiczna norma umożliwiająca w sposób blankietowy i nieskrępowany obiektywnymi i dostępnymi dla konsumenta parametrami określanie wartości danej raty w złotych poprzez stosowanie kursu wymiany walut przyjmowanego dla operacji przeprowadzanych przez sam bank. Również i w analizowanym przypadku eliminacja całego postanowienia umownego zastrzegającego, że spłata kredytu zostanie dokonana w ratach, których wartość będzie przeliczana z franków na złote według kursu sprzedaży tej pierwszej waluty w dacie płatności raty prowadziłaby do usunięcia mechanizmu niezbędnego dla utrzymania prawnego i gospodarczego sensu umowy kredytu indeksowanego, z którą to cechą powiązane były inne istotne postanowienia umowne (klauzule dotyczące oprocentowania). Te same racje, które przyświecały idei zachowania klauzuli zmiennego oprocentowania i poddania jej kontroli pod względem zasady uczciwości w obrocie konsumenckim służą wypracowaniu modelu oceny klauzuli swobodnego określenia wartości kursów przez banki. I w odniesieniu do tego postanowienia można rozróżnić element kompetencyjny (uprawnienie banku do samodzielnego określenia wartości kursów) oraz element parametryczny (konieczność określenia wysokości salda kredytu na potrzeby określenia wysokości spłaty danej raty ze względu na indeksowanie wartości salda kredytu z waluty polskiej do waluty zagranicznej). W istocie zresztą zależność tę dostrzegł sam powód, który przecież nie negował samej dopuszczalności i konieczności zastosowania jakiegoś mechanizmu kursowego a jedynie kwestionował ten stosowany przez bank. Dopuszczalności takiego rozgraniczenia norm płynących z analizowanego postanowienia umownego nie stoją na przeszkodzie zasady sądowej kontroli niedozwolonych postanowień umownych, w tym zasada oceny danego postanowienia z punktu widzenia dobrych obyczajów w momencie jej zawierania. Przedmiotem kontroli tak abstrakcyjnej jak i konkretnej postanowień umowy w zakresie ich abuzywnego charakteru jest ich treść materialna wyrażająca się w zawartości normatywnej określającej prawa lub obowiązki stron, nie zaś wyłącznie ich językowe ujęcie (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 listopada 2015 r., III CZP 17/15). Tak ujęty przedmiot kontroli podlega zasadom związanym z kontrolą dozwolonego charakteru postanowień umownych, w tym momentu miarodajnego dla oceny, otoczenia danej normy w świetle pozostałych postanowień umownych oraz innych źródeł praw i obowiązków stron. Nie stoi to na przeszkodzie rozszczepieniu danego postanowienia stanowiącego jedną jednostkę w sensie językowym na kilka płynących z niej norm i poddanie każdej z nich kontroli w aspekcie materialnoprawnych podstaw abuzywności. Rozważania powyższe prowadzą do wniosku, że o ile norma kompetencyjna, stanowiąca zresztą wyłączny przedmiot krytyki Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, uprawniająca bank do przeliczenia kredytu wedle określanych przez siebie w sposób dowolny kursów, nie może wiązać stron, o tyle sama norma, zgodnie z którą takie przeliczenie

12 powinno nastąpić wedle kursu sprzedaży franka w stosunku do złotego jest dla stron wiążąca. W tym stanie rzeczy rolą Sądu było prześledzenie, czy stosowane przez bank kursy odbiegały od kursów rynkowych stosowanych w praktyce konsumenckiej w sposób rażąco naruszający interesy powoda. Innymi słowy sprawdzeniu podlegała praktyka wykonywania umowy. W konsekwencji tych rozważań zauważyć należy, że niebagatelne znaczenie dla układu stosunków stron miało wejście w życie w dniu 26 sierpnia 2011 r. ustawy z 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo bankowe (Dz. U 2011, nr 165, poz. 984 dalej również jako nowela ). Ideą wejścia w życie tej noweli, jak trafnie zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 marca 2015 r. w sprawie o sygn. akt IV CSK 362/14), było utrzymanie funkcjonujących kredytów według nowych zasad poprzez wprowadzenie do ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz dalej również jako Prawo bankowe ) m.in. art. 69 ust. 2 pkt. 4a, zgodnie z którym umowa kredytu powinna określać w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu. W myśl art. 4 noweli w przypadku kredytów lub pożyczek pieniężnych zaciągniętych przez kredytobiorcę lub pożyczkobiorcę przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy ma zastosowanie art. 69 ust. 2 pkt 4a oraz art. 75b prawa bankowego (a w konsekwencji również art. 69 ust. 3), w stosunku do tych kredytów lub pożyczek pieniężnych, które nie zostały całkowicie spłacone - do tej części kredytu lub pożyczki, która pozostała do spłacenia. W tym zakresie bank zobowiązany był dokonać bezpłatnie stosownej zmiany umowy kredytowej lub umowy pożyczki. Sąd Najwyższy wskazał, że regulacja ta stanowiła narzędzie prawne pozwalające wyeliminować z obrotu postanowienia umowne zawierające niejasne reguły przeliczania należności kredytowych, w odniesieniu do umów zawartych, jak w niniejszej sprawie, przed wejściem w życie noweli, w części dotychczas niespłaconej. Przepis sam w sobie nie usuwał jednakże abuzywności klauzul, a stanowił jedynie normę, na podstawie której strony kredytów zostały zobowiązane do precyzyjnego określania w przypadku m.in. umów indeksowanych do walut obcych, szczegółowych zasad określania sposób i terminów ustalania kursu wymiany walut. Ponadto kredytobiorca uzyskał, stosownie do wprowadzonego ustępu 3. analizowanego artykułu, w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, możliwość dokonywania spłaty rat kapitałowoodsetkowych oraz dokonać przedterminowej spłaty pełnej lub częściowej kwoty kredytu bezpośrednio w tej walucie. Sensem tej zmiany było uniezależnienie kredytobiorców od działalności kantorowej banków udzielających kredytu i prowadzących rachunki rozliczeniowe dla kredytu. Nowela ta przyznawała kredytobiorcy roszczenie o zmianę umowy, poprzez wprowadzenie rozwiązań technicznych umożliwiających spłatę kredytu w walucie indeksacji, uniezależniając kredytobiorcę od kursów stosowanych przez bank. Wejście w życie noweli sprawiło, że od decyzji kredytobiorcy zależało czy kredyt będzie spłacał w walucie polskiej akceptując w konsekwencji fakt, że bank samodzielnie dokona wymiany waluty po kursie przez siebie proponowanym, czy też pozyska franka szwajcarskiego na rynku z innego źródła dokonując wpłaty w tej walucie i w konsekwencji umorzenia kredytu w odpowiedniej części. Innymi słowy nowela usunęła wszelkie ryzyko związane z obowiązkiem spłaty kredytu w złotówkach i koniecznością zdania się kredytobiorcy na kursy stosowane przez bank. Usunięcie tego swoistego przymusu kantorowego sprawiło, że kredytobiorca odzyskał na gruncie umowy kontrolę nad kursem waluty i mógł przeprowadzić kalkulację, czy stosować kursy banku Millennium, czy waluty tej poszukiwać u innych źródeł, po korzystniejszym dla siebie kursie wymiany. W takim otoczeniu normatywnym pozwany stał się wyłącznie jednym z możliwych i dostępnych dla powoda dostawców waluty. Stosownie do tej pozycji, analogicznie jak inni dostępni powodowi dostawcy walut, nie miał obowiązku ujawniać powodowi w jaki sposób kształtuje kurs waluty we własnej działalności kantorowej. Powód przecież takiej informacji nie uzyskałby u żadnego innego dostawcy, o ile w ogóle występowałby o jej udzielenie. Fakt, że powód z rysującej się możliwości na gruncie istniejącego stanu prawnego skorzystał dopiero w 2015 r. nie odejmuje doniosłości omawianej noweli dla układu stosunków stron. Zaniechania wystąpienia powoda o zmianę umowy, względnie zaniechania spłaty we franku nie można powiązać z żadnym działaniem ze strony banku. Skoro możliwość ta wynikała ze zmiany stanu prawnego, to brak wiedzy o niej przypisywany mógł być wyłącznie powodowi, stosownie do zasady ignorantia iuris nocet. W konsekwencji powyższych rozważań uznać należy, że nie doszło do naruszenia dobrych obyczajów a co za