ISBN

Transkrypt

1

2

3

4

5 Propozycja cytowania: A. Grzelak, M. Królikowski, A. Sakowicz, Europejskie prawo karne, Warszawa 2012 Redakcja: Iwona Duda Wydawca: Dagna Kordyasz Poszczególne czêœci opracowali: S³awomir Buczma rozdzia³ IX pkt 13, 14 Joanna D³ugosz rozdzia³ VIII pkt 3, 6, 10 Adam Górski rozdzia³ IX pkt 6 (razem z A. Sakowiczem) Agnieszka Grzelak rozdzia³ V, VIII pkt 1 Rafa³ Kierzynka rozdzia³ IX pkt 4, 9 Micha³ Królikowski rozdzia³ I, VI, IX pkt 1 Hanna Kuczyñska rozdzia³ IX pkt 5, 7, 10, 12 Arkadiusz Lach rozdzia³ II, VIII pkt 4, 9, 11, 14, IX pkt 15 Adam azowski rozdzia³ X pkt 3, 5 Tomasz Ostropolski rozdzia³ IV Piotr Rakowski rozdzia³ XI Andrzej Sakowicz rozdzia³ IX pkt 3, 6 (razem z A. Górskim), 8, 11, 18 S³awomir Steinborn rozdzia³ III Ma³gorzata W¹sek-Wiaderek rozdzia³ VII Mateusz Zreda rozdzia³ VIII pkt 5, IX pkt 2, 16, 17, X pkt 1, 2, 4, 6 S³awomir ó³tek rozdzia³ VIII pkt 2, 7, 8, 12, 13, 15 Publikacja dofinansowana ze œrodków Wydzia³u Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego Wydawnictwo C. H. Beck 2012 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Sk³ad i ³amanie: Krzysztof Biesaga Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN ISBN e-book

6 S AWOMIR BUCZMA Sêdzia, ekspert w Departamencie Wspó³pracy Miêdzynarodowej i Prawa Europejskiego w Ministerstwie Sprawiedliwoœci Dr LL.M. JOANNA D UGOSZ Adiunkt w Katedrze Prawa Karnego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Dr hab. ADAM GÓRSKI Adiunkt w Katedrze Postêpowania Karnego Uniwersytetu Jagielloñskiego; cz³onek Biura Studiów i Analiz S¹du Najwy szego Dr AGNIESZKA GRZELAK Adiunkt w Katedrze Prawa Europejskiego Szko³y G³ównej Handlowej w Warszawie; ekspert ds. legislacji w Biurze Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu; cz³onek Komitetu Doradczego ds. Prawa Europejskiego przy Ministrze Sprawiedliwoœci RAFA KIERZYNKA Sêdzia, ekspert w Departamencie Wspó³pracy Miêdzynarodowej i Prawa Europejskiego w Ministerstwie Sprawiedliwoœci Dr MICHA KRÓLIKOWSKI Adiunkt w Katedrze Prawa Karnego Porównawczego Uniwersytetu Warszawskiego; w latach dyrektor Biura Analiz Sejmowych, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwoœci; cz³onek Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego (kadencja ) Dr HANNA KUCZYÑSKA Adiunkt w Zak³adzie Prawa Karnego Instytutu Nauk Prawnych PAN; asystent sêdziego w Izbie Karnej S¹du Najwy szego Dr hab. ARKADIUSZ LACH Adiunkt w Katedrze Postêpowania Karnego Uniwersytetu Miko³aja Kopernika w Toruniu; adwokat Dr ADAM AZOWSKI Starszy wyk³adowca w School of Law, University of Westminster w Londynie Dr TOMASZ OSTROPOLSKI Naczelnik Wydzia³u w Departamencie Wspó³pracy Miêdzynarodowej i Prawa Europejskiego w Ministerstwie Sprawiedliwoœci; w latach pracownik Komisji Europejskiej (DG Wolnoœæ, Sprawiedliwoœæ, Bezpieczeñstwo) Dr PIOTR RAKOWSKI Adiunkt na Wydziale Politologii i Studiów Miêdzynarodowych Uniwersytetu Miko³aja Kopernika w Toruniu; wyk³adowca Collegium Civitas w Warszawie; radca ministra, kierownik referatu ds. przestrzeni wolnoœci, bezpieczeñstwa i sprawiedliwoœci w Departamencie Polityki Europejskiej MSZ Dr ANDRZEJ SAKOWICZ Adiunkt w Katedrze Prawa Karnego Uniwersytetu w Bia³ymstoku; ekspert ds. spraw legislacji w Biurze Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu Dr S AWOMIR STEINBORN Adiunkt w Katedrze Prawa Karnego Procesowego i Kryminologii Uniwersytetu Gdañskiego Dr MA GORZATA W SEK-WIADEREK Adiunkt w Katedrze Postêpowania Karnego, Prawa Karnego Wykonawczego i Kryminalistyki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego; cz³onek Biura Studiów i Analiz S¹du Najwy szego; cz³onek Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego przy Ministrze Sprawiedliwoœci MATEUSZ ZREDA Aplikant adwokacki; ekspert ds. spraw legislacji w Biurze Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu Dr S AWOMIR Ó TEK Adiunkt w Katedrze Prawa Porównawczego Uniwersytetu Warszawskiego; cz³onek Biura Studiów i Analiz S¹du Najwy szego

7

8 Przedmowa XIX Wykaz skrótów XXI Część 1. Zagadnienia ogólne Rozdział I. Pojęcie europejskiego prawa karnego Istota europejskiego prawa karnego Normatywne ujęcie europejskiego prawa karnego Komponenty pojęcia Europejskie prawo karne jako postać transnarodowego prawa karnego Charakter penalny europejskiego prawa karnego Europejskie prawo karne jako podsystem prawa międzynarodowego Cechy charakterystyczne europejskiego prawa karnego Wtórność unijnego fragmentu europejskiego prawa karnego Europeizacja prawa karnego Rozdział II. Zarys historii współpracy w sprawach karnych na obszarze Europy Uwagi ogólne Historia współpracy w sprawach karnych w ramach Rady Europy Historia współpracy w sprawach karnych w ramach Unii Europejskiej Przykłady regionalnej współpracy prawnokarnej Współpraca prawnokarna państw Beneluxu Inne platformy współpracy w Europie (OBWE, WNP) Rozdział III. Ewolucja zasad współpracy karnej na obszarze Europy Pojęcie zasad współpracy karnej Zasada wzajemności i zasada wzajemnej lojalności we współpracy Zasada podwójnej przestępności (karalności) Zasada ochrony porządku publicznego Zasada wzajemnego uznawania Zasada nieudzielania pomocy w sprawach o przestępstwa wrażliwe Zasada specjalności Rozdział IV. Zapobieganie sporom o jurysdykcję w Unii Europejskiej i ich rozstrzyganie Pojęcie jurysdykcji Jurysdykcja cywilna a jurysdykcja karna Zasady jurysdykcyjne VII

9 4. Powstawanie konfliktów jurysdykcyjnych Zapobieganie sporom jurysdykcyjnym w UE Pierwsze próby Inicjatywa grecka Wspomagające rozwiązania sektorowe Implikacje mechanizmów wzajemnego uznawania Płaszczyzna instytucjonalna Decyzja ramowa Rady 2009/948/WSiSW obowiązki informacyjne oraz konsultacyjne Próba oceny decyzji ramowej Rady 2009/948/WSiSW Ochrona praw jednostki Postulaty de lege ferenda Podsumowanie Rozdział V. Charakterystyka instrumentów prawnych współpracy w sprawach karnych w Radzie Europy i Unii Europejskiej Uwagi wstępne Instrumenty prawne Unii Europejskiej Uwagi ogólne Katalog instrumentów prawnych w ramach dawnego III filara UE Decyzja ramowa Decyzja Konwencja Umowa międzynarodowa z dawnego art. 38 TUE Wspólne stanowisko Obecny katalog źródeł prawa pochodnego UE Rozporządzenie Dyrektywa Decyzja Zalecenia i opinie Umowy UE z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi Postanowienia przejściowe Instrumenty Rady Europy Uwagi ogólne Konwencje Zalecenia Komitetu Ministrów Podsumowanie Rozdział VI. Ochrona praw podstawowych z uwagi na proces europeizacji prawa karnego Pojęcie europejskiego systemu praw człowieka Struktura normatywna praw człowieka, praw podstawowych, zasad ogólnych prawa oraz skojarzonych obowiązków państw Relacja między Europejską Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności a Kartą Praw Podstawowych Charakter prawny aktów VIII

10 3.2. Relacje między UE a systemem ochrony praw człowieka na podstawie EKPCz Standardy prawa karnego wyznaczone przez europejski system ochrony praw człowieka Podmiotowość człowieka (standard godności człowieka) Prawo do życia i integralności Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego Poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego, mieszkania i korespondencji Prawo do własności Prawo do rzetelnego procesu Zasada legalizmu w prawie karnym materialnym Reguły maksymalizujące ochronę praw podstawowych w prawie karnym Rozdział VII. Współpraca sądowa między Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej a sądami krajowymi państw członkowskich Wprowadzenie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej Uwagi wstępne Struktura Trybunału Sprawiedliwości UE Jurysdykcja Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej Pytanie prejudycjalne Uwagi wprowadzające Podstawa normatywna Zakres przedmiotowy procedury prejudycjalnej Pojęcie sądu na gruncie art. 267 TfUE Sądy orzekające w sprawach karnych zobowiązane do występowania z pytaniami prejudycjalnymi Przesłanki wystąpienia z wnioskiem prejudycjalnym i przesłanki dopuszczalności rozpoznania wniosku prejudycjalnego Podjęcie decyzji przez sąd krajowy o wystąpieniu z pytaniem prejudycjalnym i współpraca obu sądów w czasie trwania procedury prejudycjalnej Skutki naruszenia obowiązku skierowania pytania prejudycjalnego Związanie sądu karnego orzeczeniem Trybunału Zasady stosowania i wykładni prawa unijnego w sprawach karnych Uwagi wprowadzające Bezpośrednia skuteczność prawa unijnego i jej ograniczenia w obszarze prawa karnego Wykładnia prounijna i jej ograniczenia w obszarze prawa karnego Obowiązek prounijnej wykładni prawa krajowego w dawnym III filarze UE IX

11 Część 2. Regulacje materialnoprawne Rozdział VIII. Współpraca w obszarze prawa karnego materialnego w ramach Rady Europy i Unii Europejskiej Wprowadzenie Rasizm i ksenofobia Uzasadnienie istnienia europejskich regulacji dotyczących zwalczania rasizmu i ksenofobii Kształtowanie się europejskich regulacji dotyczących zwalczania rasizmu i ksenofobii Charakterystyka europejskich prawnokarnych regulacji dotyczących zwalczania rasizmu i ksenofobii Zastosowanie regulacji w krajowym porządku prawnym Terroryzm Uwagi wstępne Kształtowanie się regulacji kryminalizujących działalność terrorystyczną oraz finansowanie terroryzmu w skali międzynarodowej Organizacja Narodów Zjednoczonych Rada Europy Unia Europejska Wpływ regulacji prawa europejskiego na kształtowanie się prawa polskiego Handel ludźmi i wykorzystywanie dzieci jako element prowadzenia polityki migracyjnej Handel ludźmi podstawowe regulacje Penalizacja handlu ludźmi w prawie polskim Zwalczanie wykorzystywania dzieci Penalizacja wykorzystywania seksualnego dzieci w prawie polskim Nielegalny handel narkotykami Uwagi wstępne Walka z nielegalnym handlem narkotykami w prawie międzynarodowym Walka z nielegalnym handlem narkotykami w prawie Unii Europejskiej Zastosowanie regulacji w krajowym porządku prawnym Pranie pieniędzy Uwagi wstępne Kształtowanie się regulacji kryminalizujących pranie pieniędzy w skali międzynarodowej Początkowe inicjatywy Organizacja Narodów Zjednoczonych Rada Europy Unia Europejska Wpływ regulacji prawa europejskiego na kształtowanie się prawa polskiego X

12 7. Korupcja Uzasadnienie istnienia europejskich regulacji antykorupcyjnych i ich znaczenie dla europejskiego prawa karnego Kształtowanie się europejskich regulacji antykorupcyjnych Charakterystyka europejskich regulacji antykorupcyjnych Zastosowanie regulacji w krajowym porządku prawnym Zwalczanie fałszowania euro Uzasadnienie istnienia i cele europejskich regulacji dotyczących prawnokarnego zwalczania fałszowania euro Kształtowanie się europejskich regulacji dotyczących prawnokarnego zwalczania fałszowania euro Charakterystyka europejskich regulacji dotyczących prawnokarnego zwalczania fałszowania euro Zastosowanie regulacji w krajowym porządku prawnym Przestępczość komputerowa Uwagi wstępne Walka z cyberprzestępczością w prawie Rady Europy Walka z cyberprzestępczością w prawie Unii Europejskiej Zastosowanie regulacji w krajowym porządku prawnym Przestępczość zorganizowana Uwagi wstępne Kształtowanie się regulacji w zakresie zwalczania przestępczości zorganizowanej w skali międzynarodowej Organizacja Narodów Zjednoczonych Unia Europejska Wpływ regulacji prawa europejskiego na kształtowanie się prawa polskiego Nielegalna imigracja Pojęcie nielegalnej imigracji Walka z nielegalną imigracją w prawie Unii Europejskiej Realizacja zobowiązań w prawie polskim Prawnokarna ochrona środowiska Uzasadnienie istnienia europejskich regulacji dotyczących prawnokarnej ochrony środowiska Kształtowanie się europejskich regulacji dotyczących prawnokarnej ochrony środowiska Charakterystyka europejskich regulacji dotyczących prawnokarnej ochrony środowiska Zastosowanie regulacji w krajowym porządku prawnym Ochrona interesów finansowych Unii Europejskiej Zakres zagadnienia Kształtowanie się i charakterystyka ochrony interesów finansowych Unii Europejskiej Zastosowanie regulacji w krajowym porządku prawnym Ochrona danych osobowych w ramach współpracy policyjnej i sądowej XI

13 14.1. Ochrona danych osobowych w ramach współpracy policyjnej i sądowej w prawie Rady Europy Ochrona danych osobowych w ramach współpracy policyjnej i sądowej w prawie Unii Europejskiej Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych w prawie europejskim Uzasadnienie istnienia europejskich regulacji dotyczących odpowiedzialności penalnej podmiotów zbiorowych Kształtowanie się europejskich regulacji dotyczących odpowiedzialności penalnej podmiotów zbiorowych Charakterystyka europejskich regulacji dotyczących odpowiedzialności penalnej podmiotów zbiorowych Zastosowanie regulacji w krajowym porządku prawnym Część 3. Regulacje procesowe i warunki instytucjonalne Rozdział IX. Współpraca w obszarze prawa karnego procesowego w ramach Rady Europy i Unii Europejskiej Ekstradycja i Europejski Nakaz Aresztowania Uwagi wstępne Uwarunkowania ekstradycyjne Europejski system ekstradycyjny Unijny system współpracy w zakresie przekazywania osób dla celów wymiaru sprawiedliwości karnej Przewartościowanie zasad współpracy Istota Europejskiego Nakazu Aresztowania Zastrzeżenia wywodzone z praw podstawowych Funkcjonowanie i perspektywy Europejskiego Nakazu Aresztowania Zespoły dochodzeniowo-śledcze Uwagi wprowadzające Rada Europy Prawo Unii Europejskiej Konwencja z 2000 r. o wzajemnej pomocy w sprawach karnych Decyzja ramowa 2002/465/WSiSW Zastosowanie regulacji w polskim porządku prawnym Wykonywanie postanowień o zabezpieczeniu mienia i środków dowodowych Uwagi wstępne Zabezpieczenie dowodów i mienia w konwencjach Narodów Zjednoczonych Regulacje prawne w zakresie zabezpieczenia dowodów i mienia wypracowane na forum Rady Europy Rozwiązania prawne UE w zakresie zabezpieczenia dowodów i mienia Wzajemne uznawanie nakazów konfiskaty Uwaga wstępna XII

14 4.2. Zakres decyzji ramowej Rady 2006/783/WSiSW Konfiskata rozszerzona Postępowanie w państwie wydania Postępowanie w państwie wykonania Podwójna karalność Implementacja decyzji ramowej do prawa polskiego Rozdział 66c KPK wystąpienie przez sąd polski do państwa członkowskiego UE o wykonanie orzeczenia przepadku Ogólne zasady wystąpienia Właściwość Zaświadczenie Postępowanie Rozdział 66d KPK wystąpienie państwa członkowskiego UE do sądu polskiego o wykonanie orzeczenia przepadku Właściwość Podstawy odmowy Postępowanie Wzajemne uznawanie kar o charakterze pieniężnym Wykonywanie orzeczeń nakładających kary o charakterze pieniężnym Organy współpracy Pojęcie kary o charakterze pieniężnym Procedura przekazywania orzeczeń Zasady wykonywania orzeczeń Zasady wymiaru kary Podstawy odmowy uznania i wykonania orzeczenia Implementacja do prawa polskiego Podsumowanie Europejski nakaz dowodowy Uwagi wstępne Istota i przedmiot europejskiego nakazu dowodowego Forma i procedura przekazania europejskiego nakazu dowodowego oraz jego wykonania Forma europejskiego nakazu dowodowego Procedura przekazania nakazu dowodowego Procedura wykonania europejskiego nakazu dowodowego Podsumowanie Europejski nakaz wykonawczy Uwagi wstępne Uznawanie i wykonywanie wyroków w sprawach karnych Konwencja strasburska Instrumenty prawne utworzone w ramach Unii Europejskiej XIII

15 7.2. Decyzja ramowa o stosowaniu zasady wzajemnego uznawania do wyroków skazujących na karę pozbawienia wolności lub inny środek polegający na pozbawieniu wolności w celu wykonania tych wyroków w UE Zakres oddziaływania decyzji Zasady wykonywania przekazanych wyroków Obowiązki państwa wykonującego wyrok Rozwiązywanie różnic międzysystemowych Możliwość zastosowania warunkowego zwolnienia Przekazanie skazanego Możliwość niewykonania wyroku Podstawy odmowy wykonania wyroku Wyroki zaoczne Podwójna karalność Prawa proceduralne Przestrzeganie praw podstawowych Zgoda osoby skazanej Podsumowanie Uwzględnienie wyroków skazujących w nowym postępowaniu karnym Uwagi wstępne Uwzględnienie wyroków skazujących w nowym postępowaniu karnym wśród państw Rady Europy Uwzględnienie wyroków skazujących w nowym postępowaniu karnym w Unii Europejskiej Wzajemne uznawanie wyroków i decyzji w sprawie zawieszenia lub warunkowego zwolnienia w celu nadzorowania przestrzegania warunków zawieszenia i obowiązków wynikających z kar alternatywnych Uwaga wstępna Cel i zakres decyzji ramowej Środki podlegające przekazaniu Postępowanie w państwie wydania orzeczenia Postępowanie w państwie wykonania orzeczenia Podwójna karalność Wzajemne uznawanie orzeczeń w sprawie środków nadzoru stanowiących alternatywę dla tymczasowego aresztowania Wzajemne uznawanie środków nadzoru w państwach członkowskich Unii Europejskiej Decyzja ramowa w sprawie stosowania przez państwa członkowskie Unii Europejskiej zasady wzajemnego uznawania do decyzji w sprawie środków nadzoru Zakres oddziaływania decyzji ramowej Procedura przekazania do wykonania decyzji w sprawie środków nadzoru XIV

16 10.5. Skutki przekazania do wykonania decyzji w sprawie środków nadzoru Podstawy odmowy wykonania decyzji w sprawie środków nadzoru Podsumowanie Wzajemne uznawanie orzeczeń kończących postępowanie karne w kontekście zasady ne bis in idem Uwagi wstępne Zasada ne bis in idem w porządku prawnym Rady Europy Konwencja europejska o międzynarodowej mocy wyroków karnych z r Europejska konwencja w sprawie karania przestępstw drogowych z 1964 r Inne rozwiązania konwencyjne nawiązujące do zasady ne bis in idem Obowiązywanie zasady ne bis in idem na terytorium Unii Europejskiej Konwencja o podwójnym karaniu z r Konwencja w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich z r Konwencja w sprawie zwalczania korupcji urzędników Wspólnot Europejskich i urzędników państw członkowskich Unii Europejskiej z r Konwencja Wykonawcza do Układu z Schengen z r Zakres przedmiotowy prawomocnego wyroku Pojęcie prawomocności wyroku Pojęciem tożsamości czynu (idem) Zakres temporalny zakaz ne bis in idem Wyjątki od zasady ne bis in idem Przekazanie przejęcie ścigania Podstawy prawne współpracy w dziedzinie przekazywania i przejmowania ścigania w sprawach karnych Europejska konwencja o przekazywaniu ścigania w sprawach karnych Procedura przekazania postępowania Subsydiarna kompetencja do ścigania Konsekwencje przekazania ścigania Podstawy odmowy wykonania wniosku Projekt decyzji ramowej dotyczącej przekazywania postępowań w sprawach karnych Kompetencja państwa członkowskiego do prowadzenia postępowania Procedura przekazania postępowania Skutki przekazania postępowania XV

17 Możliwość odmówienia przyjęcia postępowania Podsumowanie Pomoc prawna i stosowanie dobrej praktyki we wzajemnej pomocy prawnej w sprawach karnych Wstęp Definicja pomocy prawnej Zasady pomocy prawnej Instrumenty prawne określające formy pomocy prawnej Europejska Konwencja o pomocy prawnej w sprawach karnych Doręczenia Przesłuchanie świadków i biegłych Informacje z rejestru skazanych Wniosek o pomoc prawną Organy zaangażowane w pomoc prawną Instrumenty pomocy prawnej w Unii Europejskiej Wspólne działania w sprawie stosowania dobrej praktyki w sprawach karnych Pomoc prawna w Konwencji wykonawczej do Układu z Schengen Konwencja o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej Protokół do Konwencji z 2000 r Pomoc prawna w stosunkach z Islandią, Norwegią, Japonią i USA Zabezpieczenie mienia i dowodów Regulacje polskie dotyczące pomocy prawnej Uwagi końcowe Wymiana informacji pochodzących z rejestru karnego pomiędzy państwami członkowskimi oraz treści tych informacji Wprowadzenie Źródła Decyzja Rady 2005/876/WSiSW w sprawie wymiany informacji pochodzących z rejestru karnego Decyzja ramowa Rady 2009/315/WSiSW z r. w sprawie organizacji wymiany informacji pochodzących z reje - stru karnego pomiędzy państwami członkowskimi oraz treści tych informacji Obowiązki państwa skazującego i państwa, którego obywatelem jest dana osoba Wniosek o udzielenie informacji i odpowiedź na wniosek Terminy udzielenia odpowiedzi Warunki wykorzystania danych osobowych i sposób ich ochrony Relacje z innymi aktami prawnymi XVI

18 14.5. Europejski system przekazywania informacji z rejestru skazanych (ECRIS) Instrumenty wymiany informacji z rejestrów karnych a prawo polskie Pomoc ofiarom przestępstw Prawo do tłumacza w ramach postępowania karnego Uwagi wstępne Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej Prawo Unii Europejskiej Prawo dostępu do obrońcy oraz do powiadomienia osoby trzeciej o zatrzymaniu Uwagi wstępne Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej Prawo Unii Europejskiej Europejski nakaz dochodzeniowy Uwagi wstępne Założenia europejskiego nakazu dochodzeniowego Procedury i gwarancje obowiązujące w państwie wydającym i państwie wykonującym Rozdział X. Organy wspierające współpracę w sprawach karnych Wprowadzenie Europejski Komitet ds. Problemów z Przestępczością (CDPC) Eurojust Uwagi wstępne Geneza Eurojustu Podstawa prawna Eurojustu w prawie pierwotnym i prawie pochodnym Skład Eurojustu Kompetencje przedstawicieli krajowych Cele, zadania oraz uprawnienia Eurojustu Krajowy system koordynacyjny Eurojustu Ochrona danych osobowych w działalności Eurojustu Kontrola legalności decyzji podejmowanych przez Eurojust Współpraca Eurojustu z innymi organami i instytucjami Unii Europejskiej Współpraca Eurojustu z państwami trzecimi Europejska Sieć Sądowa (EJN) Prokuratura Europejska Geneza koncepcji Prokuratury Europejskiej Postanowienia Traktatu z Lizbony Prace nad powołaniem Prokuratora Europejskiego Europejski rejestr skazanych XVII

19 6.1. Wprowadzenie Rozwój wymiany informacji z rejestrów karnych w Europie Decyzja ramowa Rady 2009/315/WSiSW Decyzja Rady 2009/316/WSiSW Część 4. Współpraca policyjna Rozdział XI. Współpraca policyjna w Unii Europejskiej i w Radzie Europy Uwagi wstępne Kwestie terminologiczne i formalnoprawne problematyki Geneza współpracy policyjnej w Unii Europejskiej i Radzie Europy Współpraca policyjna w UE Transgraniczna wymiana informacji Wykorzystywanie systemów informacyjnych w Unii Europejskiej Działania operacyjne w wymiarze transgranicznym Obserwacja transgraniczna Pościg transgraniczny Dostawy niejawnie nadzorowane Operacje pod przykryciem Zespoły dochodzeniowo-śledcze Inne przykłady współpracy operacyjnej Wykorzystywanie oficerów łącznikowych Ochrona osób publicznych Wymiar instytucjonalno-organizacyjny współpracy policyjnej w Unii Europejskiej Współpraca policyjna a Rada Europy Podsumowanie Indeks rzeczowy XVIII

20 Przedmowa Gdy przystępowaliśmy do przygotowania prezentowanej monografii towarzyszyło nam kilka zamierzeń. Przede wszystkim chcieliśmy, aby na polskim rynku wydawniczym pojawiła się w końcu książka opisująca możliwie kompleksowo szczegółową, mieszaną dziedzinę prawa karnego i międzynarodowego, jaką jest europejskie prawo karne. Tego rodzaju podręczniki i większe opracowania można spotkać w literaturze obcojęzycznej, natomiast w polskiej mimo specjalizacji w tym temacie coraz większego grona akademików i praktyków oraz wielu bardzo kompetentnych opracowań szczegółowych zaskakująco takiej pozycji brakuje. Wspomnieć można jedynie o dwóch opracowaniach podręcznikowych: dr Arkadiusza Lacha, Europejskie prawo karne. Zarys wykładu, Toruń 2008, oraz dr Agnieszki Grzelak i dr Tomasza Ostropolskiego, Współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych i współpraca policyjna, Warszawa W 2010 r. Wydawnictwo C.H. Beck opublikowało również dwutomowy komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka pod red. L. Garlickiego. Mimo to, wyraźna stała się dla nas potrzeba powstania opracowania o charakterze zarysu systemu europejskiego prawa karnego. Drugim naszym zamierzeniem było zrealizowanie wspomnianego projektu naukowego w szerokim, reprezentatywnym zespole autorskim. Zaprosiliśmy do współpracy wielu pracowników naukowych i praktyków, którzy na swoich uczelniach prowadzą zajęcia z interesującego nas przedmiotu, lub też w praktyce urzędniczej mają bezpośredni kontakt z funkcjonowaniem fragmentów europejskiego systemu karnego. Tym samym pragnęliśmy stworzyć płaszczyznę współpracy między różnymi środowiskami akademickimi i praktykami, skupiając w tym miejscu odmienne perspektywy postrzegania analizowanej dziedziny prawa. W końcu chcieliśmy przygotować książkę dostatecznie spójną, by nie miała ona charakteru luźnego zbioru niezależnych wypowiedzi. Zdecydowaliśmy się przy tym potraktować dziedzinę europejskiego prawa karnego szeroko, obejmując nią system konstruowany w oparciu o ramy instytucjonalne i prawne Rady Europy oraz Unii Europejskiej. Mamy nadzieję, że cel ten choćby tylko w części udało nam się zrealizować. Wyrażamy wdzięczność wielu osobom, których pomoc pozwoliła nam w przygotowaniach do podjęcia się tego projektu i w konsultacjach jego zamysłu. W szczególności słowa podziękowania chcemy skierować w stronę prof. Piotra Hofmańskiego, prof. Cezarego Mika i prof. Eleonory Zielińskiej. XIX