Horyzont czasowy w hierarchii motywów oszczędzania. Sylwester Białowąs Iwona Olejnik

Transkrypt

1 Horyzont czasowy w hierarchii motywów oszczędzania Sylwester Białowąs Iwona Olejnik Konferencja Naukowa DŁUGOTERMINOWE OSZCZĘDZANIE Warszawa, czerwiec 2016

2 Plan Charakterystyka źródeł Pojęcie celów i motywów Hierarchia motywów przegląd podejść, propozycja jednolitego podejścia Model dwuczynnikowy Horyzonty czasowe dla celów i motywów Oszczędzanie wg motywów

3 Charakterystyka ilościowych badań własnych 2014 rok wywiady bezpośrednie na ogólnopolskiej próbie 1163 osób, próba losowa (Białowąs, Olejnik, grant NCN Zachowania oszczędnościowe i finansowe zabezpieczenie emerytalne w gospodarstwach domowych determinanty, postawy, modele (nr UMO-2012/05/B/HS4/04183) 2012 rok - wywiady bezpośrednie na próbie mieszkańców Wielkopolski. Próbę dobrano metodą kwotową, N=569 gospodarstw domowych rok - wywiady bezpośrednie na próbie mieszkańców Wielkopolski. Próbę dobrano metodą kwotową, N=882 gospodarstwa domowe rok - wywiady bezpośrednie na próbie mieszkańców Wielkopolski. Próbę dobrano metodą kwotową, N=702 gospodarstw domowych.

4 Hierarchia motywów oszczędzania porównanie wyników dla badań prowadzonych w Polsce

5 Górniak 2000 Fatuła 2010 Rószkie -wicz 2006 Smyczek 2007 Maison 2009 Białowąs 2011 Białowąs 2007 Białowąs 2012 Białowąs 2014 Zapewnienie płynności Bufor bezpieczeństwa 1 1 i Zabezpieczenie starości Powiększanie majątku Zakup drogich dóbr i usług 2 i 5 2 i , 4, Rodzina/spadek i Niezależności / duma i 4 Przekonanie o konieczności oszczędzania 6 3 C h ę ć p r z e s u n i ę c i a konsumpcji w czasie 5 Zabezpieczenie niedalekiej przyszłości 6 Konieczność liczenia tylko na siebie 3 Stabilne dochody z oszczędności 6 Finansowanie własnego wykształcenia 8 własny biznes 7 Inne 7 6,11,12

6 Cele a motywy korelacja (badanie jednoźródłowe 2012) samochód dom wakacje rtv odsetki potrzeba emerytura spadek długi biznes ostrożność -0,108 ** -0,035-0,038-0,120 ** 0,091 * 0,232 ** 0,208 ** 0,094 * -0,022 0,015 przezorność -0,114 ** -0,056-0,101 ** -0,165 ** 0,069 0,119 ** 0,336 ** 0,155 ** -0,056 0,047 przyjemność 0,011 0,100 ** -0,009-0,123 ** 0,033 0,001 0,116 ** 0,065-0,026-0,070 spadek/duma -0,087 * -0,026-0,139 ** -0,164 ** 0,081 * 0,026 0,227 ** 0,318 ** -0,013 0,059 spekulacja -0,034 0,102 ** -0,075-0,133 ** 0,167 ** -0,070 0,026 0,072-0,020 0,193 ** transakcja 0,130 ** 0,179 ** 0,019 0,078 * -0,010-0,056-0,090 * 0,007-0,042 0,056 niezależność -0,080 * 0,098 * 0,040-0,071 0,127 ** 0,031 0,071 0,022-0,038 0,080 * wewnętrzne przekonanie -0,110 ** -0,049-0,096 * -0,082 * 0,111 ** 0,125 ** 0,176 ** 0,011 0,056 0,067

7 Hierarchia motywów - Lindqvist Spadek rodzina Transakcje i pomnażanie majątku Przyszła konsumpcja Zabezpieczenie starości Zabezpieczenie buforowe Płynność finansowa

8 Hierarchia motywów propozycja hierarchii sześciostopniowej (Białowąs 2013) Spadek rodzina Transakcje Pomnażanie majątku Zabezpieczenie starości Zabezpieczenie buforowe Płynność finansowa

9 Hierarchia motywów wyniki badań ,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 Zapewnienie płynności finansowej Zabezpieczenie przed nieprzewidzianymi zdarzeniami Utrzymanie poziomu życia na emeryturze Pomnażanie oszczędności Odkładanie na drogie zaplanowane zakupy Spadek/rodzina

10 Motywy oszczędzania propozycja ujednolicenia (Białowąs 2013) Białowąs Zapewnienie płynności Nieprzewidzi ane zdarzenia Drogie zakupy Keynes Ostrożność Ostrożność Poprawa/ przedsiębiorczość Pomnażanie Pozostawienie oszczędności spadku Wyrachowanie Duma Emerytura Przezorność Claycamp Zapewnienie Na czarną Zakupy dóbr Spadek/edukacja Zabezpieczenie najbliższej godzinę trwałego użytku dieci starości przyszłości Katona Nieprzewidzia Dla dzieci Na emeryturę ne zdarzenia Callen i Stabilna utrata dochod. Duże wydatki Emerytura i Emerytura i Thimann konsumpcja (stabilna spadek spadek konsumpcja) Horioka i Watanabe Ostrożność Cykl życia Spadek Cykl życia Warneryd Ostrożność Pomnażanie Spadek Ostrożność majątku Lindqvist Płynność Nieprzewidzia ne zdarzenia Drogie zakupy Zarządzanie majątkiem Zarządzanie majątkiem Zarządzanie majątkiem

11 60% Cele oszczędzania popularność (2014) 50% 40% 30% 20% 10% 0%

12 Horyzont celów oszczędzania średnie emerytura nieoczekiwana potrzeba - zdrowie zakup domu, mieszkania nieoczekiwana potrzeba długi, kredyty pomoc dzieciom pomnażanie pieniędzy zakupy drogich sprzętów i usług biznes samochód remonty, naprawy podróże bieżące potrzeby - medyczne prezenty bieżące potrzeby - przyjemności bieżące potrzeby - życiowe lata

13 Horyzont celów oszczędzania typowy obszar zmienności + mediana emerytura nieoczekiwana potrzeba - zdrowie zakup domu, mieszkania nieoczekiwana potrzeba długi, kredyty pomoc dzieciom pomnażanie pieniędzy zakupy drogich sprzętów i usług biznes samochód remonty, naprawy podróże bieżące potrzeby - medyczne prezenty bieżące potrzeby - przyjemności bieżące potrzeby - życiowe lata

14 Horyzont celów oszczędzania typowy obszar zmienności + mediana emerytura nieoczekiwana potrzeba - zdrowie zakup domu, mieszkania nieoczekiwana potrzeba długi, kredyty pomoc dzieciom pomnażanie pieniędzy zakupy drogich sprzętów i usług biznes samochód remonty, naprawy podróże bieżące potrzeby - medyczne prezenty bieżące potrzeby - przyjemności bieżące potrzeby - życiowe lata

15 Horyzont motywów oszczędzania średnie starość nieprzewidziane zdarzenia zabezpieczenie rodziny pomnażanie zakupy bieżące wydatki lata

16 Horyzont motywów oszczędzania typowy obszar zmienności + mediana starość nieprzewidziane zdarzenia zabezpieczenie rodziny pomnażanie zakupy bieżące wydatki lata 30

17 Model dwuczynnikowy - test BEZP zmienna bieżące nieprzewidziane starość rodzina/spadek symbol a1a a1b a1c a1f TRANS zakupy pomnażanie a1d a1e

18 Horyzont motywów oszczędzania (model dwuczynnikowy średnie motyw bezpieczeństwa motyw transakcyjno-spekulacyjny lata

19 Horyzont motywów oszczędzania (model dwuczynnikowy typowy obszar zmienności + mediana) motyw bezpieczeństwa motyw transakcyjno-spekulacyjny lata

20 Motywy oszczędzania - realizacja Spadek/rodzina Pomnażanie oszczędności Odkładanie na drogie zaplanowane zakupy Utrzymanie poziomu życia na emeryturze Zabezpieczenie przed nieprzewidzianymi zdarzeniami Zapewnienie regularnego płacenia rachunków 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% dbam o to i czuję się spokojna/y dbam o to, ale niewystarczająco planuję zadbać o to w przyszłości nie zamierzam dbać o to

21 Determinanty motywu zabezpieczenia starości regresja logistyczna Na podstawie modelu regresji logistycznej wyróżniono najważniejsze determinanty realizacji poszczególnych motywów. Przykładowo, dla motywu zabezpieczenia starości* są to: Wiek (+) Dochody (+) Poziom optymizmu (+) * R-kwadrat Nagelkerke=0,2, przyrost poprawności klasyfikacji +12 p.p.

22 Sylwester Białowąs Nakład wyczerpany, książka dostępna w wersji elektronicznej: ZACHOWANIA OSZCZĘDNOŚCIOWE W POLSKICH ResearchGate GOSPODARSTWACH Academia DOMOWYCH postawy, determinanty, model sylwester.bialowas@ue.poznan.pl Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu

23 Horyzont czasowy w hierarchii motywów oszczędzania Sylwester Białowąs Iwona Olejnik Konferencja Naukowa DŁUGOTERMINOWE OSZCZĘDZANIE Warszawa, czerwiec 2016