Leki stosowane w chorobach przebiegających ze skurczem oskrzeli

Transkrypt

1 Leki stosowane w chorobach przebiegających ze skurczem oskrzeli Cele leczenia astmy Opanowanie objawów choroby (duszności) Zapobieganie zaostrzeniom Utrzymanie wydolności układu oddechowego na poziomie zbliżonym do prawidłowego Utrzymanie pełnej aktywności życiowej (w tym tolerancji na wysiłek fizyczny) Cele leczenia astmy Unikanie skutków niepożądanych działań leków stosowanych w astmie oskrzelowej Niedopuszczenie do rozwoju nieodwracalnego zwężenia oskrzeli Zapobieganie nagłym zgonom z powodu astmy 1

2 Podział leków Leki znoszące istniejący skurcz oskrzeli Leki zapobiegające reakcji skurczowej wywołanej działaniem mediatorów fazy wczesnej i fazy późnej reakcji alergicznego zapalenia Leczenie Leki kontrolujace przebieg choroby, przyjmowane regularnie GKS wziewne i doustne, długo działające beta2-mimetyki wziewne, leki przeciwleukotrienowe, metyloksantyny o przedłuzonym działaniu, monoklonalne przeciwciało anty-ige, kromony Leczenie Leki przyjmowane doraźnie, zwane objawowymi Szybko działajace beta2-mimetyki wziewne Krótkodziałające cholinolityki GKS doustne Inne leki stosowane przez krótki czas 2

3 Leki rozkurczające mięśnie gładkie Leki pobudzające receptory β-adrenergiczne Receptory β-adrenergiczne znajdują się: W obrębie mięśni gładkich od tchawicy do oskrzelików końcowych W obrębie pęcherzyków płucnych Na komórkach nabłonka, śródbłonka naczyń i na mastocytach Powodują rozkurcz mięśni oskrzeli i poprawę klirensu śluzowo-rzęskowego Hamują uwalnianie mediatorów z mastocytów Hamują bazofile, eozynofile, neutrofile oraz limfocyty Hamują uwalnianie mediatorów prozapalnych i cytokin Leki kontrolujące chorobę Początek działania Czas działania Szybki późny krótki fenoterol pirbuterol prokaterol salbutamol terbutalina długi Formoterol salmeterol Bromek ipratropium Leki cholinolityczne Skuteczny w zapobieganiu powysiłkowemu skurczowi oskrzeli Nie znosi skurczu wywołanego histaminą Stosowany 1(40 μg)-2 porcji -3-4 x na 24 h Działanie rozpoczyna się po 3-5 minutach Stosowany jako wspomagający z β- adrenomimetykami w leczeniu nagłego napadu duszności i w duszności nocnej 3

4 Glikokortykosteroidy Wiązanie z receptorem GR Połączenie lek receptor wnika do jądra komórkowego Hamowanie lub nasilanie ekspresji genów Zmiana syntezy białek Przeciwzapalne działanie GKS w drogach oddechowych Zmniejszenie liczby eozynofili Zmniejszenie uwalniania histaminy, prostaglandyn i leukotrienów Hamowanie przepuszczalności naczyń Hamowanie wytwarzania śluzu Zwiększenie gęstości receptorów β2 i zwiększenie wiązania cyklazy adenylanowej przez nie Zmniejszenie wychwytu pozaneuronalnego amin katecholowych Zwiększenie syntezy enzymów rozkładających kininy biorące udział w odczynach zapalnych GKS podawane miejscowo do drzewa oskrzelowego Leki te ulegają metabolizmowi w wątrobie już przy pierwszym przejściu Dawka najczęściej stosowana 400μg/24h Dawka dobowa nieprzekraczająca 1 mg nie wpływa na oś przysadkowo-nadnerczową Podawanie hydrokortyzonu drogą wziewną jest nieracjonalne, bowiem lek ten podany wziewnie wywiera takie samo działanie jak podany dożylnie 4

5 GKS stosowane w chorobach ze skurczem oskrzeli Beklometazon Beclazone EB aerozol wziewny 0,1 mg/dawkę Becodisk proszek do inhalacji 0,1 mg/dawkę Budezonid Budesonid forte (0,2mg/dawkę) i mite (0,05mg/dawkę) aerozol wziewny Rhinocort aerozol do nosa Cyklezonid Flutikazon Propionian flutikazonu Flixotide aerozol wziewny -0,125 mg/dawkę i 0,25 mg/dawkę Flixotide Dysk proszek do inhalacji 0,05; 0,1; 0,25 i 0,5 mg/dawkę Flixonase aerozol do nosa GKS podawane miejscowo do drzewa oskrzelowego Działania niepożądane Ułatwienie rozwoju zakażeń grzybiczych (kandydozy) jamy ustnej i zatok przynosowych Chrypka wynik miopatii mięśni głosowych krtani Kaszel najczęściej przy stosowaniu preparatów bezpośrednio z inhalatorów MDI Miejscowe działanie uszkadzające błonę śluzową (suchość, krwawienia) Alergia kontaktowa Osteoporoza Hamowanie osi przysadkowo-nadnerczowej zależy od dawki, czasu podawania GKS podawane doustnie w astmie oskrzelowej Prednizon mg/24h Rzadziej deksametazon 3-10 mg/24h i prednizolon Najmniejsze hamowanie osi p-n jest przy podawaniu GKS zgodnie z rytmem fizjologicznym Jednorazowa dawka poranna lub Co drugi dzień 2 dawki jednorazowo rano 5

6 GKS podawane dożylnie w astmie oskrzelowej Półbursztynian hydrokortyzonu (Hydrocortisonum hemisuccinatum) Półbursztynian może wywoływać duszność u chorych z tzw. astmą aspirynową podawać tetrahydroftalan prednizolonu (Fenicort 25 mg) GKS podawane dożylnie w astmie oskrzelowej Dexametazon (Dexaven) roztwór do wstrzykiwań Metylprednizolon (wodobursztynian metyloprednizolonu (Solu-Medrol proszek i rozp. do sporządzenia roztworu do wstrzykiwań) dorośli 30mg/kg we wlewie i.v. przez 30 min. Minimalizacja działań niepożądanych Płukanie jamy ustnej i gardła wodą po każdej aplikacji leku 6

7 Kofeina Teofilina Teobromina Metyloksantyny Powodują rozkurcz mięśni gładkich oskrzeli, naczyń krwionośnych, przewodu pokarmowego Metyloksantyny mechanizm działania Nieselektywny inhibitor fosfodiesterazy Wzrost camp prowadzi do rozkurczu mięśni gładkich Wykazano zwiększoną aktywność enzymu fosfodiesterazy u chorych na astmę oskrzelową Teofilina nie rozkurcza mięśni gładkich oskrzeli u osób zdrowych Metyloksantyny mechanizm działania Fosfodiesteraza składa się z izoenzymów, które mogą występować w różnych komórkach Fosfodiesteraza III odgrywa rolę w skurczu mięśni gładkich oskrzeli Fosfodiesteraza IV bierze udział w uwalnianiu mediatorów z takich komórek jak: mastocyty, eozynofile, limfocyty T 7

8 Metyloksantyny mechanizm działania Teofilina blokuje receptory adenozynowe A1 i A2 Adenozyna jest jednym z fizjologicznych mediatorów kurczących oskrzela pośrednio poprzez uwalnianie histaminy i leukotrienów z mastocytów Mechanizm blokowania receptorów adenozynowych odgrywa rolę w niektórych działaniach niepożądanych metyloksantyn tj.: pobudzenie oun zaburzenia rytmu serca refluks żołądkowo-przełykowy Metyloksantyny mechanizm działania Efekt bronchodylatacyjny występuje przy dużym stężeniu leku (>10 mg/l) działanie przeciwzapalne obserwuje się przy mniejszych stężeniach (5-10 mg/l) i prawdopodobnie wynika z: Zahamowania degranulacji mastocytów Zahamowanie uwalniania toksycznych rodników tlenowych z neutrofili i makrofagów Zahamowanie cytotoksycznych białek z eozynofilów Zahamowanie uwalniania cytokin z limfocytów Teofilina Teofilinę i aminofilinę w postaci o przedłużonym uwalnianiu można stosować jako leki kontrolujące astmę. Wiele badań klinicznych wykazało, że przewlekłe leczenie preparatami teofiliny o przedłużonym uwalnianiu skutecznie kontroluje objawy astmy i poprawia czynność płuc. Czas działania takich preparatów jest długi i dlatego są one przydatne do opanowywania objawów nocnych 8

9 Wskazania do leczenia teofiliną Astma oskrzelowa Zapalenie oskrzeli Rozedma płuc Teofilina zwiększa drożność dróg oddechowych poprzez rozkurcz mięśni oskrzeli, pobudzenie ośrodka oddechowego i zwiększenie wrażliwości na CO2 Interakcje Barbiturany indukują enzymy mikrosomalne i nasilają metabolizm teofiliny Leki hamujące enzymy mikrosomalne zwiększają stężenie teofiliny to są: Erytromycyna, Cymetydyna, Fluorochinolony Doustne środki antykoncepcyjne Interakcje Przy stosowaniu dużych dawek β2-adrenomimetyków i wlewów dożylnych metyloksantyn zwiększa się występowanie działań niepożądanych ze strony serca 9

10 Leki przeciwleukotrienowe Inhibitory 5-lipooksygenazy, czyli hamują biosyntezę leukotrienów cysteinylowych zileuton Antagoniści receptora leukotrienowego zafirlukast, montelukast, pranlukast Monoklonalne przeciwciało anty-ige Omalizumab Omalizumab łączy się z IgE, które nie może połączyć się z receptorami na komórkach tucznych i bazofilach, co zapobiega rozpoczęciu reakcji alergicznej. Omalizumab Stosowany s.c. co 2-4 tygodnie Nie działa jako szybko rozszerzajacy oskrzela lek, dlatego nie może być stosowany jako leczenie ratujące czy terapia stanu astmatycznego 10

11 Leki zapobiegające reakcji alergicznej i hamujące alergiczne zapalenie Kromony Kromoglikan disodowy Nedokromil sodu Hamują uwalnianie mediatorów z komórek tucznych oskrzeli Hamują gromadzenie się leukocytów w drogach oddechowych W leczeniu astmy stosowany do inhalacji roztwór w aerozolu lub nebulizator Ketotifen Inne leki wspomagające w leczeniu stanów skurczowych oskrzeli Leki wykrztuśne i mukolityczne Leki przeciwhistaminowe H1 w astmie atopowej Antybiotyki Przewlekła obturacyjna choroba płuc POChP Charakteryzuje się niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe Związana jest z nieprawidłową reakcją zapalną płuc na szkodliwe pyły i gazy W POChP podstawowe znaczenie ma aktywacja granulocytów obojętnochłonnych i makrofagów (w astmie oskrzelowej mastocytów i eozynofili) 11

12 Przewlekła obturacyjna choroba płuc POChP Objawy: Kaszel Odkrztuszanie plwociny Duszność wysiłkowa Najpoważniejszym czynnikiem ryzyka jest palenie papierosów Leczenie POChP Β2-adrenomimetyki Leki przeciwcholinergiczne: tiotropium Metyloksantyny Glikokortykosteroidy wziewne Tlen Leki stosowane doraźnie Leki stosowane doraźnie w leczeniu astmy powodują szybkie ustąpienie skurczu oskrzeli i towarzyszących mu ostrych objawów. Do tej grupy leków należą: szybko działające beta 2 -mimetyki wziewne i wlewów dożylnych, glikokortykosteroidy w postaci doustnej lub pozajelitowej (i.v.), wziewne leki przeciwcholinergiczne: ipratropium, teofilina w postaci preparatu o krótkim czasie działania lub w postaci wlewów dożylnych (pod kontrolą stężenia leku w surowicy) oraz Sole potasu 12