PRAWO INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ. Jan Barcz, Maciej Górka Anna Wyrozumska. Podręcznik dla kierunków prawa, zarządzania i administracji. 4.
|
|
- Edyta Stasiak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1
2 INSTYTUCJE i PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ Podręcznik dla kierunków prawa, zarządzania i administracji Jan Barcz, Maciej Górka Anna Wyrozumska 4. wydanie Zamów książkę w księgarni internetowej Warszawa 2015
3 Stan prawny na 1 sierpnia 2015 r. Wydawca Agata Jędrasik Redaktor prowadzący Grażyna Polkowska-Nowak Opracowanie redakcyjne Ewa Adamska Łamanie Violet Design Projekt graficzny okładki i stron tytułowych Maryna Wiśniewska Poszczególne rozdziały napisali: Jan Barcz I III, X, XIX, XX Maciej Górka V VIII Anna Wyrozumska IV, IX, XI XVIII, XXI oraz Wprowadzenie do części czwartej Copyright by Wolters Kluwer SA, 2015 ISBN: wydanie Wydane przez: Wolters Kluwer SA Dział Praw Autorskich Warszawa, ul. Przyokopowa 33 tel ksiazki@wolterskluwer.pl księgarnia internetowa
4 Spis treści Wykaz skrótów Wstęp Część pierwsza TEORIA INTEGRACJI, CHARAKTER PRAWNY, STRUKTURA, ZAKRES PRZEDMIOTOWY I ZASADY DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ Rozdział I. Problem modelu prawnego procesu integracji europejskiej i zarządzania w ramach UE (Jan Barcz) Teorie integracji europejskiej Elastyczność czy fragmentacja UE Punkt odniesienia pojęcie organizacji międzynarodowej Pojęcie organizacji międzynarodowej Charakter prawny UE Próby klasyfikacji UE w kategoriach procesu państwowotwórczego Uwarunkowania polityczne i prawne Znaczenie idei federalizmu dla procesu integracji europejskiej Unia Europejska a państwa członkowskie zarządzanie wspólnymi sprawami Szczególna współzależność Modele współzależności Koncepcja kompleksowej współzależności integracyjnej Wymóg sprawnego państwa (budowanie państwa) w procesie integracji europejskiej Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Rozdział II. Struktura prawna i zakres podmiotowy procesu integracji europejskiej (Jan Barcz) Od Wspólnot do Unii Europejskiej Ustanowienie UE ewolucja jej charakteru prawnego Traktaty stanowiące podstawę UE i jej zakres przedmiotowy Traktaty stanowiące podstawę UE Zakres przedmiotowy traktatów stanowiących podstawę UE... 49
5 6 Spis treści 4. Wspólne wartości i cele UE Członkostwo w UE Proces rozszerzenia Wystąpienie z UE Wykluczenie z UE Zawieszenie w prawach państwa członkowskiego Czy UE można rozwiązać? Wzmocniona współpraca Terytorialny zakres obowiązywania traktatów stanowiących podstawę UE Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Rozdział III. Zakres przedmiotowy UE (Jan Barcz) Rynek wewnętrzny, polityki i działania wewnętrzne UE Pojęcie i struktura unijnego rynku wewnętrznego Swobody unijnego rynku wewnętrznego Polityki wspólne i polityki unijne Wspólne reguły konkurencji UE Unia Gospodarcza i Walutowa Podstawy prawne stosunków zewnętrznych UE Pojęcie stosunków zewnętrznych UE Struktura i podstawy prawne działań zewnętrznych Unii Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Rozdział IV. Zasady działania UE (Anna Wyrozumska) Uwagi ogólne Zasada przyznania kompetencji Uwagi ogólne Wybór właściwej podstawy prawnej Zasady podziału kompetencji Kompetencje wyłączne UE Kompetencje dzielone Kompetencje wspierające, koordynacyjne i uzupełniające Zasada pierwszeństwa prawa UE a podział kompetencji Ograniczanie kompetencji UE Zasada pomocniczości Uwagi ogólne Kontrola dokonywana przez parlamenty narodowe mechanizm żółtej i pomarańczowej kartki Kontrola sądowa Zasada proporcjonalności Zasada poszanowania równości i tożsamości narodowej państw członkowskich Sprawy należące do wyłącznych kompetencji państw członkowskich Zasada lojalnej współpracy Zasada efektywności Zasada równowagi instytucjonalnej
6 Spis treści 7 8. Zasada poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego Tożsamość europejska Zasada poszanowania godności osoby ludzkiej Zasada poszanowania wolności Zasada demokracji Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Część druga INSTYTUCJE I ORGANY UNII EUROPEJSKIEJ Rozdział V. Rada Europejska, Parlament Europejski, Rada, Komisja i Trybunał Obrachunkowy (Maciej Górka) Uwagi ogólne Rada Europejska Skład Organizacja pracy Funkcje Parlament Europejski Skład i status członków Struktura wewnętrzna i organizacja pracy Prezydium Konferencja Przewodniczących Konferencja Przewodniczących Komisji Grupy polityczne Komisje parlamentarne Sekretariat Generalny Organizacja pracy Funkcje Funkcje prawodawcze Funkcje budżetowe Funkcje kontrolne Prawo petycji Komisje śledcze Pytania pisemne i ustne Obowiązki składania sprawozdań Parlamentowi Możliwość zgłoszenia wotum nieufności wobec Komisji Europejskiej Prawo skargi do Trybunału Sprawiedliwości UE Funkcje kreacyjne Funkcje międzynarodowe Rzecznik Praw Obywatelskich Rada Skład i status członków Struktura wewnętrzna i organizacja pracy Funkcje Rady
7 8 Spis treści Funkcje prawodawcze Funkcje kreacyjne Funkcje kontrolne Funkcje międzynarodowe Komisja Skład i status członków Struktura wewnętrzna i organizacja pracy Funkcje Funkcje kontrolne Funkcje decyzyjne Funkcje wykonawcze Funkcje międzynarodowe Trybunał Obrachunkowy Skład i status członków Struktura wewnętrzna i organizacja pracy Funkcje Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Rozdział VI. Trybunał Sprawiedliwości UE (Maciej Górka) Trybunał Sprawiedliwości Skład i status członków Struktura wewnętrzna Właściwość Sąd Skład i status członków Struktura wewnętrzna Właściwość Sądy wyspecjalizowane Uwagi ogólne Sąd do spraw Służby Publicznej UE Postępowanie Wszczęcie postępowania i procedura pisemna Reprezentacja Środki przygotowawcze i sprawozdanie na rozprawę Rozprawa jawna i opinia rzecznika generalnego Wyroki Koszty postępowania System językowy Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Rozdział VII. Organy doradcze i agencje UE (Maciej Górka) Komitet Ekonomiczno-Społeczny Skład i status członków Struktura wewnętrzna i organizacja pracy Funkcje Komitet Regionów
8 Spis treści Skład i status członków Struktura wewnętrzna i organizacja pracy Funkcje Agencje UE Uwagi ogólne Funkcje agencji Struktura i sposób działania Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Rozdział VIII. System instytucjonalny w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości, Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Europejski Bank Inwestycyjny (Maciej Górka) Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Wprowadzenie Rozwój System Instytucjonalny Instytucje UE Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz Europejska Służba Działań Zewnętrznych Inne organy sui generis Agencje i inne struktury Mechanizm decyzyjny Przestrzeń Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości Wprowadzenie System instytucjonalny Struktury sui generis w obszarze polityki dotyczącej kontroli granicznej, azylu i imigracji Struktury sui generis w obszarze współpracy sądowej w sprawach cywilnych Struktury sui generis w obszarze współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych i współpracy policyjnej Szczególna rola parlamentów narodowych System instytucjonalny Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Europejski Bank Inwestycyjny Unia Gospodarcza i Walutowa Europejski Bank Centralny Struktura wewnętrzna Funkcje Komitet Ekonomiczno-Finansowy Skład Funkcje Struktura wewnętrzna i organizacja pracy Eurogrupa Europejskie Organy Nadzoru Finansowego Europejski Bank Inwestycyjny
9 10 Spis treści Struktura wewnętrzna Rada Gubernatorów Rada Dyrektorów Komitet Zarządzający Funkcje Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Część trzecia PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ Rozdział IX. Pojęcie prawa UE i jego źródła (Anna Wyrozumska) Prawo pierwotne i prawo wtórne Pojęcie źródeł prawa Prawo pierwotne Traktaty Akty konstytucyjne Rady lub Rady Europejskiej Ogólne zasady prawa Umowy międzynarodowe UE Kompetencje do zawarcia umowy międzynarodowej Skutki prawne zawartych umów Umowy mieszane Prawo pochodne (wtórne) Akty o charakterze ustawodawczym, delegowanym i wykonawczym Podstawowe formy aktów instytucji Rozporządzenie instrument ujednolicania prawa UE Dyrektywa instrument harmonizacji prawa Decyzja Inne akty Zalecenia i opinie Zalecenia Opinie Porozumienia międzyinstytucjonalne Instrumenty nieformalne Akty powiązane z prawem UE Umowy zawarte między państwami członkowskimi Akty przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie Akty Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa Akty przyjęte przed dniem 1 grudnia 2009 r. w zakresie Współpracy Policyjnej i Sądowej w Sprawach Karnych Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Rozdział X. Procedury stanowienia prawa UE (Jan Barcz) Wstęp Procedury zmiany (rewizji) traktatów stanowiących podstawę UE Traktaty stanowiące podstawę UE Poszczególne procedury zmiany traktatów stanowiących podstawę UE
10 Spis treści Zasadnicze procedury Procedura zawarcia traktatu rewizyjnego zwykła procedura zmiany Procedury kładki Klasyfikacja procedur kładki Procedury kładki o charakterze strukturalnym Procedura kładki określona w art. 48 ust. 6 TUE Procedura kładki określona w art. 48 ust. 7 TUE Procedury kładki ad hoc Procedury kładki ad hoc z zastrzeżeniem zatwierdzenia Procedury kładki ad hoc z zastrzeżeniem sprzeciwu ze strony parlamentów narodowych Procedury kładki ad hoc w ścisłym rozumieniu (sensu stricto) Procedury kładki ad hoc, w których decyzja w sprawie zmiany traktatów podejmowana jest w formie aktu unijnego prawa pochodnego Procedury kładki a zwykła procedura zmiany Procedury kładki praktyka Traktaty akcesyjne Metoda schengeńska Zawieranie umów międzynarodowych przez UE z państwami trzecimi lub organizacjami międzynarodowymi Stanowienie unijnego prawa pochodnego Uwagi wstępne Stanowienie aktów ustawodawczych Stanowienie aktów nieustawodawczych Stanowienie aktów delegowanych Stanowienie aktów wykonawczych komitologia Podpisywanie aktów prawa pochodnego UE Publikacja aktów prawa pochodnego UE Wejście w życie aktów prawa pochodnego UE Formuła podejmowania w Radzie UE decyzji większością kwalifikowaną Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Rozdział XI. Stosowanie prawa UE (Anna Wyrozumska) Zasada bezpośredniego stosowania/skutku bezpośredniego Autonomia prawa UE Kryteria bezpośredniego stosowania Skutek bezpośredni wertykalny i horyzontalny Zasada pierwszeństwa prawa UE Bezpośredni skutek rozporządzeń
11 12 Spis treści 1.6. Bezpośredni skutek decyzji Bezpośredni skutek dyrektyw Skutek wertykalny Brak skutku horyzontalnego dyrektyw Pojęcie państwa Bezpośredni skutek umów zawartych przez UE Zasada pośredniego stosowania (skutku pośredniego) wymóg zgodnej wykładni prawa krajowego Incydentalny horyzontalny skutek dyrektyw Skutek obiektywny dyrektyw Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa członkowskiego za naruszenie prawa UE Odpowiedzialność za brak transpozycji dyrektywy Odpowiedzialność za akty prawodawcze Odpowiedzialność za akty administracyjne i inne naruszenia Odpowiedzialność za orzeczenia sądowe Dochodzenie roszczeń opartych na prawie UE przed sądami krajowymi Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Rozdział XII. Ochrona praw podstawowych i niektóre zasady ogólne prawa UE (Anna Wyrozumska) Ochrona praw podstawowych w UE Uwagi ogólne Kontrola przestrzegania praw podstawowych Kontrola aktów prawnych i innych działań organów UE Kontrola aktów normatywnych Kontrola aktów administracyjnych Kontrola działań państw członkowskich Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności i standardy konstytucyjne państw członkowskich Karta praw podstawowych UE Moc wiążąca Zakres zastosowania Zróżnicowany charakter przepisów Karty praw podstawowych Skutek prawny Protokołu polsko-brytyjskiego Przystąpienie UE do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności Skargi przeciwko państwom członkowskim Kryterium ekwiwalentnej ochrony Skargi przeciwko UE Projekt umowy o przystąpieniu z 2013 r. oraz opinia TSUE nr 2/ Zasada niedyskryminacji Zasada pewności prawa Zasada nieretroakcji Zasada ochrony uprawnionego oczekiwania (ochrony zaufania) Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne
12 Spis treści 13 Część czwarta SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ Wprowadzenie (Anna Wyrozumska) Rozdział XIII. Skargi przeciwko państwu członkowskiemu z tytułu uchybienia zobowiązaniom (Anna Wyrozumska) Uwagi ogólne Skarga Komisji przeciwko państwu członkowskiemu Uwagi ogólne Procedura Przesłanki egzoneracyjne Wyrok i jego wykonanie Skarga państwa członkowskiego Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Rozdział XIV. Skarga o stwierdzenie nieważności (Anna Wyrozumska) Uwagi ogólne Akty podlegające zaskarżeniu Strony postępowania Locus standi osób fizycznych i prawnych Akty, których adresatami są osoby fizyczne lub prawne Akty, które dotyczą osób fizycznych lub prawnych w sposób bezpośredni i indywidualny Akty o zasięgu ogólnym (o charakterze generalnym) Akty regulacyjne Przesłanki nieważności Brak kompetencji Naruszenie istotnych wymogów proceduralnych Naruszenie traktatów lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z ich stosowaniem Nadużycie władzy Termin na wniesienie skargi Skutek stwierdzenia nieważności Incydentalna kontrola legalności aktów o zasięgu ogólnym zarzut niezgodności z prawem Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Rozdział XV. Skarga na bezczynność (Anna Wyrozumska) Uwagi ogólne Strony postępowania Bezczynność podlegająca kontroli legalności Locus standi podmiotów nieuprzywilejowanych Wezwanie organu do działania Skutki stwierdzenia bezprawnej bezczynności Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne
13 14 Spis treści Rozdział XVI. Skarga odszkodowawcza (Anna Wyrozumska) Odpowiedzialność umowna i deliktowa Odpowiedzialność deliktowa Uwagi ogólne Przesłanki odpowiedzialności deliktowej Odpowiedzialność za akty administracyjne Odpowiedzialność za akty prawodawcze Odpowiedzialność odszkodowawcza w przypadku braku bezprawności Odpowiedzialność za pracowników Konkurencyjna odpowiedzialność państw członkowskich Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Rozdział XVII. Odesłanie prejudycjalne (Anna Wyrozumska) Uwagi ogólne Akty podlegające kontroli Pojęcie sądu państwa członkowskiego Treść i forma pytania Obowiązek sądu, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu, w przypadku pytań dotyczących wykładni Pojęcie sądu, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu Zakres obowiązku Ograniczenia obowiązku Pytania dotyczące ważności aktów prawa pochodnego Skutki orzeczenia prejudycjalnego Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Rozdział XVIII. Opinia o zgodności umowy międzynarodowej z traktatami (Anna Wyrozumska) Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Część piąta PRAWNE ASPEKTY CZŁONKOSTWA POLSKI W UNII EUROPEJSKIEJ Rozdział XIX. Prawne aspekty akcesu Polski do UE (Jan Barcz) Strategia akcesu Polski do UE Uwagi wstępne Ramy polityczno-prawne po stronie UE Ramy polityczno-prawne po stronie Polski Finalizacja procesu akcesyjnego Traktat akcesyjny Zawarcie Traktatu akcesyjnego Charakter prawny i struktura Traktatu akcesyjnego Podstawa prawna przystąpienia do UE Struktura dokumentów akcesyjnych dotyczących Polski Podstawowe regulacje Traktatu akcesyjnego dotyczące Polski
14 Spis treści Zasadnicze problemy interpretacyjne dotyczące postanowień Traktatu akcesyjnego Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Rozdział XX. Konstytucyjne podstawy członkostwa Polski w UE (Jan Barcz) Uwagi wstępne Konstytucyjny akt integracyjny Decyzja Polski w sprawie powierzenia UE kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach Konstytucyjna podstawa podjęcia decyzji Pojęcie organizacja międzynarodowa lub organ międzynarodowy Legitymacja demokratyczna podjęcia decyzji Pojęcie ratyfikacji i procedury ratyfikacyjne Wyrażenie zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej na podstawie art. 90 Konstytucji RP Wyrażenie zgody na ratyfikowanie w drodze ustawy Wyrażenie zgody na ratyfikowanie umowy w drodze referendum ogólnokrajowego Granice powierzenia kompetencji UE Zakres przedmiotowy kompetencji powierzanych Klauzule limitacyjne Problem nowelizacji Konstytucji RP w związku z członkostwem Polski w UE Zakres problemu Identyfikacja zasadniczych problemów Problemy o charakterze strukturalnym Umocnienie efektywności prawa unijnego w polskim porządku prawnym Niejasności w obecnie obowiązujących postanowieniach Konstytucji RP Nowe okoliczności: wejście w życie Traktatu z Lizbony i perspektywa wejścia Polski do strefy euro Nowe wyzwania związane z wejściem w życie Traktatu z Lizbony Perspektywa wejścia Polski do strefy euro Przebieg prac nad rozdziałem unijnym Konstytucji RP Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Rozdział XXI. Zapewnianie efektywności prawu UE w Polsce (Anna Wyrozumska) Bezpośrednie stosowanie prawa pierwotnego UE Podstawy prawne Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 grudnia 2006 r. w sprawie podatku akcyzowego na samochody używane Bezpośrednie stosowanie i prymat prawa pochodnego UE Prymat prawa UE w stosunku do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Prymat prawa UE w stosunku do konstytucji
15 16 Spis treści Akceptacja prymatu w stosunku do konstytucji przez inne państwa członkowskie na przykładzie Niemiec Konstytucyjny pluralizm Stanowisko polskiego Trybunału Konstytucyjnego Orzeczenie z dnia 11 maja 2005 r. w sprawie Traktatu akcesyjnego Orzeczenie z dnia 27 kwietnia 2005 r. w sprawie Europejskiego Nakazu Aresztowania Orzeczenie z dnia 24 listopada 2010 r., K 32/09 w sprawie zgodności niektórych przepisów Traktatu z Lizbony oraz Deklaracji nr 17 odnoszącej się do pierwszeństwa z polską konstytucją Orzeczenie z dnia 16 listopada 2011 r., SK 45/09 dotyczące konstytucyjności rozporządzenia UE Podsumowanie Literatura uzupełniająca Zagadnienia egzaminacyjne Skorowidz
16 Wykaz skrótów AKP (państwa) Afryka, Karaiby, region Pacyfiku Benelux Belgia, Holandia i Luksemburg CJTF Połączone Siły do Zadań Specjalnych (Combined Joint Task Forces) COREPER Komitet Stałych Przedstawicieli (Comité des Représentants Permanents) DG Dyrekcja Generalna Dz. U. Dziennik Ustaw Dz. Urz. UE Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej Dz. Urz. WE Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich EBC (ECB) Europejski Bank Centralny (European Central Bank) EBI (EIB) Europejski Bank Inwestycyjny (European Investment Bank) EKPC europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności EMS Europejski Mechanizm Stabilności ENA Europejski Nakaz Aresztowania EPS (ENP) Europejska Polityka Sąsiedztwa (European Neighbourhood Policy) ESBC Europejski System Banków Centralnych (European System of Central Banks) ETS Europejski Trybunał Sprawiedliwości (obecnie: Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej) ETPC Europejski Trybunał Praw Człowieka EWEA Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom) EWG Europejska Wspólnota Gospodarcza EWO Europejska Wspólnota Obronna EWP Europejska Wspólnota Polityczna EWWiS Europejska Wspólnota Węgla i Stali FSK Federalny Sąd Konstytucyjny GATS Generalne porozumienie w sprawie handlu usługami (General Agreement on Trade in Services) GO organizacja rządowa (governmental organization) GSP Ogólny System Preferencji Taryfowych (Generalised scheme of preferences) JAE Jednolity Akt Europejski (Single European Act) KE Komisja Europejska KEF Komitet Ekonomiczno-Finansowy KNZ Karta Narodów Zjednoczonych k.p.k. kodeks postępowania karnego KPP Karta praw podstawowych
17 18 Wykaz skrótów NATO NGO OBWE OECD OMK ONZ OTK-A PE PWBiS QMV RB ONZ RFN SIS SPI SUE TEMS TEWEA TEWG TEWWiS TFUE TK TS TUE TUF TWE UE UGiW UZE VIS WE WPBiO WPH WPZiB WPR WSiSW WTC WTO Zb. Orz. Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (North Atlantic Treaty Organisation) organizacja pozarządowa (non-governmental organization) Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organisation for Economic Co-operation and Development) otwarta metoda koordynacji Organizacja Narodów Zjednoczonych Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy, Seria A Parlament Europejski Przestrzeń Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości głosowanie większością kwalifikowaną (qualified majority voting) Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych Republika Federalna Niemiec System Informacyjny Schengen Sąd Pierwszej Instancji (obecnie Sąd UE, SUE) Sąd Unii Europejskiej (uprzednio Sąd Pierwszej Instancji, SPI) Traktat o Europejskim Mechanizmie Stabilności Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Trybunał Konstytucyjny Trybunał Sprawiedliwości Traktat o Unii Europejskiej Traktat o Unii Fiskalnej (Traktat o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w unii gospodarczej i walutowej) Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską Unia Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa Unia Zachodniouropejska Wizowy System Informacyjny (Visa Information System) w zależności od kontekstu: Wspólnota Europejska lub Wspólnoty Europejskie Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony Wspólna Polityka Handlowa Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Wspólna Polityka Rolna Współpraca w Dziedzinie Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych Wspólna Taryfa Celna Światowa Organizacja Handlu (World Trade Organization) Zbiór Orzeczeń
18 Wstęp Kolejne czwarte wydanie podręcznika nie przynosi zasadniczej zmiany w jego strukturze. Wynika to z tego, że poprzednie wydanie było przygotowywane już po wejściu w życie Traktatu z Lizbony i uwzględniło gruntowne zmiany w charakterze prawnym i strukturze Unii Europejskiej przeprowadzone na mocy tego traktatu. Podręcznik został wówczas również przygotowany od strony zakresu materiału w taki sposób, aby uwzględniał program wydziałów prawa, zarządzania i administracji. Niemniej, przygotowując obecne wydanie podręcznika, autorzy byli konfrontowani z nowymi i ważnymi wyzwaniami, z których dwa wymagają szczególnego podkreślenia: po pierwsze od wejścia w życie Traktatu z Lizbony (dnia 1 grudnia 2009 r.) minęło już ponad pięć lat, reformy wprowadzone na jego podstawie zostały więc implementowane i obrosły praktyką Unia lizbońska nabrała konkretnego kształtu; po drugie implementacja reform wprowadzonych na mocy Traktatu z Lizbony została przysłonięta wydarzeniami, które wstrząsnęły Unią Europejską kryzys finansowy, który ogarnął niektóre państwa strefy euro, zagroził stabilności tej strefy jako całości, a tym samym zachwiał podstawami Unii. Ostatnie lata przyniosły wiele działań nakierowanych na sanację i konsolidację strefy euro (ustanowiono mechanizm wsparcia finansowego dla państw strefy euro, umocniono Pakt Stabilności i Wzrostu, zarządzanie gospodarcze, ustanowiono unię bankową). Pojawiły się projekty ustanowienia w ramach strefy euro unii politycznej, najbardziej zaawansowanego stopnia integracji. Zarazem jednak procesy te ukazały narastające zróżnicowanie wewnętrzne w Unii Europejskiej i zakres nowych wyzwań. W niniejszym wydaniu podręcznika autorzy starali się ukazać prawo i instytucje Unii Europejskiej w świetle tych nowych wyzwań, nie narzucając jednak czytelnikowi gotowych odpowiedzi co do dalszej ewolucji Unii. Nowe wydanie uwzględnia także zmiany instytucjonalne będące wynikiem przystąpienia do Unii Europejskiej Chorwacji w 2013 r. oraz przeprowadzenia wyborów do Parlamentu Europejskiego i powołania nowej Komisji w 2014 r. Gdy chodzi o prawo Unii, podręcznik zwraca uwagę na problemy związane ze stosowaniem Karty praw podstawowych UE, a także z opinią 2/13 Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z grudnia 2014 r. dotyczącą umowy o przystąpieniu Unii do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Autorzy, podobnie jak w poprzednich wydaniach, dziękują za życzliwe uwagi i sugestie dotyczące zmian i poprawek, które otrzymywali co sobie szczególnie cenią również od studentów. Stan prawny uwzględniony w podręczniku obejmuje okres do lipca 2015 r. Warszawa, sierpień 2015 r. Autorzy
19
20 Część pierwsza TEORIA INTEGRACJI, CHARAKTER PRAWNY, STRUKTURA, ZAKRES PRZEDMIOTOWY I ZASADY DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ
21
22 Rozdział I Problem modelu prawnego procesu integracji europejskiej i zarządzania w ramach UE 1. Teorie integracji europejskiej Podpisany dnia 13 grudnia 2007 r. Traktat z Lizbony (wszedł w życie dnia 1 grudnia 2009 r.), który zastąpił odrzucony Traktat konstytucyjny 1, przekształcił Unię Europejską w spójną organizację międzynarodową, finalizując trwającą kilka lat trudną debatę nad jej reformą ustrojową. Debaty takie nie są zjawiskiem nowym, ponieważ próbom ustanowienia płaszczyzn wspólnej realizacji interesów europejskich oraz trwałego zagwarantowania pokoju i bezpieczeństwa w Europie musiały towarzyszyć przemyślenia koncepcyjne. 1 Najdłuższe tradycje, sięgające początku lat 20. XX w., ma koncepcja federalizmu (utworzony przez R.N. Coudenhove-Kalergiego ruch paneuropejski), w myśl której (przynajmniej niektórych jej nurtów) proces integracji europejskiej miałby prowadzić do ustanowienia federacji europejskiej (Stanów Zjednoczonych Europy) wobec zakładanej utraty przez państwa zdolności do efektywnych działań (J. Monnet). Z drugiej strony plasowały się koncepcje konfederacyjne, zakładające, że proces integracji miałby być stosunkowo słabym związkiem samodzielnych państw. Owa Europa ojczyzn Ch. de Gaulle a miała jednak jasny podtekst polityczny, zmierzający do zapewnienia Francji roli dominującej w konstrukcji integracyjnej na tyle słabej, aby jednocześnie nie ograniczać suwerenności Francji. Rozpoczęcie działalności przez Wspólnoty Europejskie, organizacje międzynarodowe nowego typu, dało naturalnie asumpt do ich teoretycznej klasyfikacji. Z bardziej znanych teorii pojawiła się teoria komunikacyjna (K. Deutsch), ujmująca integrację jako wspólnotę państw określoną wysokim poziomem współpracy w różnych dziedzinach, której znaczenie warunkowane byłoby zdolnością do wpływania na komunikację między państwami. Z kolei koncepcja funkcjonalizmu (D. Mitrany) wskazywała na to, że integracja musi się koncentrować na konkretnych zdarzeniach, potrzebach lub funkcjach (formę integracji powinna wyznaczać funkcja), za to powinna abstrahować 2 1 Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy (podpisany dnia 29 października 2004 r.), europa.eu/eu-law/decision-making/treaties/pdf/treaty_establishing_a_constitution_for_europe/treaty_establishing_a_constitution_for_europe_pl.pdf (data dostępu: ).
23 24 I. Problem modelu prawnego procesu integracji europejskiej i zarządzania w ramach UE od wszelkich ideologii i dogmatów. Koncepcja neofunkcjonalizmu (E.H. Haas) skupiała się natomiast nie tyle na potrzebach funkcjonalnych, ile na procedurach rozstrzygania sporów i podejmowania decyzji. Również w naukach ekonomicznych podejmowano próby klasyfikacji teoretycznej integracji europejskiej, wyróżniając (I. Tinbergen) integrację negatywną (polegającą na eliminowaniu przez państwa barier utrudniających współpracę ekonomiczną) i integrację pozytywną (oznaczającą budowanie wspólnych instytucji i wprowadzanie wspólnych rozwiązań). Ujmując integrację jako stan i proces (B. Balassy), wyodrębniano następujące etapy integracji: strefa wolnego handlu, unia celna, wspólny rynek, unia gospodarcza, pełna integracja gospodarcza. Wymienione koncepcje wyczerpały swoją formułę intelektualną, nigdy też nie znalazły bezpośredniego odzwierciedlenia w pracach nad kolejnymi traktatami ustanawiającymi Wspólnoty czy też dokonującymi ich rewizji. Ekonomiczne koncepcje bardziej opisywały istniejący stan, niż określały wizję procesu integracji. Jak jednak zobaczymy, pewne nawiązanie, zwłaszcza do koncepcji federalizmu i konfederalizmu, występowało również w debacie nad modelem Unii w ostatnich latach. Odniesienia te mają jednak stricte polityczne znaczenie, służąc bądź zwolennikom pogłębienia procesu integracji, bądź zwolennikom osłabienia tego procesu, względnie jego fragmentacji. 3 Dla naszych rozważań punktem odniesienia przy określeniu modelu integracji europejskiej będzie pojęcie organizacji międzynarodowej. Wspólnoty Europejskie zostały ustanowione przez państwa jako organizacje międzynarodowe. Również sama Unia Europejska, mimo początkowo złożonej wewnętrznej struktury filarowej (w ramach której działały Wspólnoty organizacje międzynarodowe i obszary tzw. współpracy międzyrządowej), jednoznacznie zmierzała do przekształcenia się w organizację międzynarodową. Kropkę nad i postawił Traktat z Lizbony, dopełniając przekształcenia Unii w organizację międzynarodową. Nie może więc dziwić, że współczesne rozważania teoretyczne koncentrowały się przede wszystkim na objaśnieniu fenomenu współdziałania między państwami członkowskimi i Wspólnotami (a obecnie Unią Europejską), tym bardziej że klasyfikowane były one jako nowy typ organizacji międzynarodowych organizacje ponadnarodowe. Cechą takich organizacji jak zobaczymy jest właśnie specyficzna i głęboko sięgająca współzależność z państwami członkowskimi przy zarządzaniu (wykonywaniu) wspólnymi zadaniami. Określamy ten fenomen jako kompleksową współzależność integracyjną. Niezależnie jednak od tego, zwłaszcza ostatnie lata sprawiły, że istotnego znaczenia nabrały koncepcje integracji zróżnicowanej (differentiated integration). 2. Elastyczność czy fragmentacja UE 4 Dokonane dnia 1 maja 2004 r. i dnia 1 stycznia 2007 r. duże rozszerzenia UE, akcesja Chorwacji w 2013 r. (w wyniku czego w skład Unii wchodzi obecnie 28 państw członkowskich) oraz realistyczna perspektywa przyjęcia do Unii państw Bałkanów Zachodnich sprawiły, że szczególnie aktualny stał się problem elastyczności procesu integracji europejskiej. Jest to następstwem nie tylko zwiększenia liczby państw członkowskich,
24 2. Elastyczność czy fragmentacja UE 25 lecz przede wszystkim radykalnego pogłębienia zróżnicowania ich wydolności ekonomicznej i politycznej oraz zwiększenia się zakresu przedmiotowego UE. Koncepcje wskazujące na niezbędność podniesienia elastyczności procesu integracji zaczęły pojawiać się od początku lat 70. ubiegłego wieku. W myśl koncepcji Europy o wielu prędkościach (W. Brandt, L. Tindemans) różnice w poziomie rozwoju gospodarczego między państwami członkowskimi uzasadniałyby odejście od koncepcji wspólnej realizacji zadań integracyjnych. Państwom, które nie są w stanie wykonać postawionych zadań, należałoby przyznawać derogacje, pozostałe natomiast powinny iść do przodu. Koncepcja Europy o zmiennej geometrii (F. Mitterrand, K. Lamers, W. Schäuble) zakładała natomiast przestrzenne zróżnicowanie państw członkowskich, spośród których grupa najbardziej wydolna tworzyłaby tzw. twarde jądro UE, pozostałe zaś tworzyłyby peryferie Unii. W końcu koncepcja Europy à la carte (R. Dahrendorf) proponowała, aby państwa członkowskie swobodnie wybierały rodzaje polityk, w których chciałyby uczestniczyć. Suma takich polityk tworzyłaby strukturę integracyjną. Powyższe koncepcje odwoływały się do modelu zróżnicowanej integracji (differentiated integration), który zakłada wewnętrzne zróżnicowanie UE, wywodzące się z akceptowanego założenia, że nie wszystkie państwa członkowskie będą objęte procesem integracji w taki sam sposób i w takim samym zakresie, raczej przeciwnie podgrupa państw członkowskich może w określonym zakresie pogłębić integrację w stosunku do pozostałych państw członkowskich Unii Europejskiej. Koncepcje te zostały doprecyzowane z teoretycznego punktu widzenia (C.-G. Stubb) przez przyporządkowanie do kryteriów: czasu (time), przestrzeni (space) i zakresu zadań/spraw (matter). I tak istota koncepcji Europy o zmiennej geometrii (kryterium zróżnicowania przestrzeń) polegałaby na tym, że w ramach UE wytworzyłby się trwały podział na państwa członkowskie jądra Europy i pozostałe państwa, składające się na peryferie Unii. Koncepcja Europy o wielu prędkościach (kryterium zróżnicowania czas) zakładała również wyłonienie się grupy państw członkowskich tworzących jądro Europy, niemniej założeniu temu towarzyszyło ważne uzupełnienie, że pozostałe państwa dołączałyby stopniowo do owego jądra Europy. Koncepcja zaś Europy à la carte (kryterium zróżnicowania zadania/sprawy) polegałaby na tym, że państwa członkowskie UE byłyby co prawda związane podstawowym zasobem wspólnych celów, niemniej z pozostałych polityk Unii mogłyby wybierać jak z menu, decydując, w jakim zakresie uczestniczą w programie UE. Wskazane koncepcje zróżnicowanej integracji stanowią istotny punkt odniesienia dla rozważań teoretycznych, jednak już w ubiegłym dziesięcioleciu odnotowano, że nie stanowią one zwartej teorii integracji europejskiej, lecz raczej są reakcją na bieżące wyzwania związane z rosnącą liczbą państw członkowskich (G. Majone). W nawiązaniu do działań na rzecz sanacji i konsolidacji strefy euro sformułowano nowe ujęcia teoretyczne, odwołujące się do kryteriów spójności politycznej, efektywności polityk i instytucjonalnej zdolności do zarządzania Unią Europejską (N. Tocci, G. Faleg), przy czym raczej chodziło o teoretyczne modele integracji europejskiej, umożliwiające zidentyfikowanie elementów, które prowadzą do spójnej, efektywnej, zdolnej do zarządzania i legitymowanej UE. Zostały one ujęte zbiorczą koncepcją integracji elastycznej (flexible integration), przy założeniu, że zróżnicowanie wewnętrzne stało się strukturalną cechą integracji europejskiej, decydującą o jej dynamicznym rozwoju (J. Barcz).
25
Część pierwsza TEORIA INTEGRACJI, CHARAKTER PRAWNY, STRUKTURA, ZAKRES PRZEDMIOTOWY I ZASADY DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ
INSTYTUCJE I PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ Autorzy: Barcz J., Górka M., Wyrozumska A. Część pierwsza TEORIA INTEGRACJI, CHARAKTER PRAWNY, STRUKTURA, ZAKRES PRZEDMIOTOWY I ZASADY DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ ROZDZIAŁ
Bardziej szczegółowoSystem instytucjonalny i prawny Unii Europejskiej. Autor: Justyna Maliszewska-Nienartowicz CZĘŚĆ I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA UNII EUROPEJSKIEJ
System instytucjonalny i prawny Unii Europejskiej. Autor: Justyna Maliszewska-Nienartowicz CZĘŚĆ I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA UNII EUROPEJSKIEJ ROZDZIAŁ 1. CHARAKTER PRAWNY UNII EUROPEJSKIEJ ROZDZIAŁ 2. OSOBOWOŚĆ
Bardziej szczegółowoInstytucje i prawo Unii Europejskiej
Instytucje i prawo Unii Europejskiej Podr cznik dla kierunków prawa, zarzàdzania i administracji Jan Barcz Maciej Górka Anna Wyrozumska Wydanie 3 Warszawa 2012 Poszczególne rozdziały napisali: Jan Barcz
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX
Wykaz skrótów... XIII Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające... 1 1. Prawo Unii Europejskiej jako akademicka dyscyplina prawa... 3 I. Rozwój autonomicznej dyscypliny
Bardziej szczegółowoBARIERY INTEGRACJI UNII EUROPEJSKIEJ
POLSKIE TOWARZYSTWO EKONOMICZNE BARIERY INTEGRACJI UNII EUROPEJSKIEJ pod redakcją Heleny Tendery-Właszczuk Kraków 2009 4 Autorzy Wojciech Bąba rozdz. 4 Czesław Kłak rozdz. 1 Helena Tendera-Właszczuk rozdz.
Bardziej szczegółowoSpis treści. Część A. Testy. Wykaz skrótów Wykaz literatury Wykaz stron internetowych Przedmowa XIII XVII XIX XXI
Wykaz skrótów Wykaz literatury Wykaz stron internetowych Przedmowa XIII XVII XIX XXI Część A. Testy Test 1 1 Odpowiedzi do testu 1 113 Test 2 6 Odpowiedzi do testu 2 115 Test 3 10 Odpowiedzi do testu 3
Bardziej szczegółowoPRAWO UNII EUROPEJSKIEJ PO TRAKTACIE Z LIZBONY. Autorzy: Jacek Barcik, Aleksandra Wentkowska. Wykaz skrótów. Wykaz literatury.
PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ PO TRAKTACIE Z LIZBONY Autorzy: Jacek Barcik, Aleksandra Wentkowska Wykaz skrótów Wykaz literatury Przedmowa Rozdział I. Zagadnienia wstępne 1.Pojęcie instytucji europejskich w
Bardziej szczegółowoSpis treści: Wykaz skrótów Przedmowa (Artur Kuś)
Spis treści: Wykaz skrótów Przedmowa (Artur Kuś) Rozdział I. Geneza i rozwój procesów integracyjnych w Europie po II wojnie światowej (Tomasz Sieniow) ı2. PodłoŜe procesów integracyjnych w Europie po II
Bardziej szczegółowoSpis treœci. Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Przedmowa... XXVII
Wykaz skrótów... Wykaz literatury... XV XXI Przedmowa... XXVII Rozdzia³ I. Zagadnienia wstêpne... 1 1. Pojêcie instytucji europejskich w szerokim i w¹skim znaczeniu... 1 2. Informacje ogólne o organizacjach
Bardziej szczegółowoUnia Europejska - charakterystyka (zarys treści na potrzeby ćwiczeń z zakresu KPP UE)
Unia Europejska - charakterystyka (zarys treści na potrzeby ćwiczeń z zakresu KPP UE) Ogólna charakterystyka UE Charakter prawny art. 1 akapit 2 TUE Osobowość prawna art. 47 TUE, art. 216, 221, 335 TFUE
Bardziej szczegółowoHISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ. Marta Statkiewicz Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Uniwersytet Wrocławski
HISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Marta Statkiewicz Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Uniwersytet Wrocławski 1944 1948 9 maj 1950 1951 27 maj 1952 1957 1960 1965 1974 1986 1992 Ustanowienie
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. III.2.2. Definicja i cele... 92
SPIS TREŚCI Uwagi wstępne... 13 Rozdział I. Pod znakiem idei ponadnarodowości... 29 I. Motywy i przesłanki integracji państw Europy Zachodniej... 29 II. Projekty federalistów... 35 II.1. Plan Schumana...
Bardziej szczegółowoSpis treści. Str. Nb. Wykaz skrótów... XV Wstęp do piątego wydania... XVII
Wykaz skrótów... XV Wstęp do piątego wydania... XVII Rozdział I. Wprowadzenie... 1 1 1. Pojęcie prawa europejskiego i prawa Unii Europejskiej... 1 1 2. Proces integracji państw europejskich po II wojnie
Bardziej szczegółowoPrawo pierwotne i prawo wtórne
Prawo UE Prawo pierwotne i prawo wtórne Jednolity reżim prawny Prawo pierwotne = Traktaty założycielskie, rewizyjne, akcesyjne, ogólne zasady prawa Prawo wtórne = stanowione przez instytucje+ umowy międzynarodowe
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
Przekazanie kompetencji ustawodawczych UE dr Aleksandra Sołtysińska Źródła prawa i procedury prawodawcze UE 1-2 grudnia 2017 roku przyjmowanie aktów prawnych wykonanie aktów prawnych środki proceduralne
Bardziej szczegółowoTRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ
TUE - Traktat o Unii Europejskiej. TFUE - Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. KPP - Karta praw podstawowych Unii Europejskiej / [redaktor prowadzący Katarzyna Gierłowska]. wyd. 2. Warszawa, cop.
Bardziej szczegółowoIntegracja europejska w okresie przemian. Aspekty ekonomiczne
Jan Barcz Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska Krystyna Michałowska-Gorywoda Integracja europejska w okresie przemian. Aspekty ekonomiczne SPIS TREŚCI Wstęp Wykaz skrótów 1. Pojęcie, formy, efekty i koncepcje
Bardziej szczegółowoPrawo Unii Europejskiej zagadnienia egzaminacyjne (2014/2015)
Prawo Unii Europejskiej zagadnienia egzaminacyjne (2014/2015) 1. Sposoby pojmowania terminów: prawo europejskie, prawo wspólnotowe, Prawo Unii Europejskiej. 2. Rada Europy charakter prawny, statutowe cele
Bardziej szczegółowoTRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ (wersja skonsolidowana) str. 15. TYTUŁ I. Postanowienia wspólne (art. 1-8) str. 17
Spis treści TRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ (wersja skonsolidowana) str. 15 PREAMBUŁA str. 15 TYTUŁ I. Postanowienia wspólne (art. 1-8) str. 17 TYTUŁ II. Postanowienia o zasadach demokratycznych (art. 9-12)
Bardziej szczegółowoUnit 3-03/ Kompetencje Unii. Zasady strukturalne
Unit 3-03/09.11.2016 Kompetencje Unii. Zasady strukturalne Fragmenty z podręcznika: Zasady działania UE: pkt 73-74 Zasada przyznania kompetencji (kompetencje wyłączne i dzielone; kompetencje wyraźnie i
Bardziej szczegółowoSpis treści Rozdział I. Europeizacja prawa administracyjnego pojęcie i konteksty 1. Uwagi wstępne 2. Europeizacja prawa administracyjnego
Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Rozdział I. Europeizacja prawa administracyjnego pojęcie i konteksty. 1 1. Uwagi wstępne... 10 I. Europeizacja............................................... 10 II.
Bardziej szczegółowoWERSJE SKONSOLIDOWANE
26.10.2012 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C 326/1 WERSJE SKONSOLIDOWANE TRAKTATU O UNII EUROPEJSKIEJ I TRAKTATU O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ (2012/C 326/01) 26.10.2012 Dziennik Urzędowy Unii
Bardziej szczegółowo2. Zadania Tryb podejmowania decyzji i organizacja pracy... 57
SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... XI Wykaz literatury... XV Wykaz orzeczeń... XIX Przedmowa... XXIII Przedmowa do 5. wydania... XXIV Z przedmowy do 1. wydania... XXV Część 1. Zagadnienia wprowadzające... 1
Bardziej szczegółowoSpis treści: Od autorów Wykaz skrótów CZĘŚĆ I PRAWO INSTYTUCJONALNE
Spis treści: Od autorów Wykaz skrótów CZĘŚĆ I PRAWO INSTYTUCJONALNE ROZDZIAŁ I. GENEZA I ROZWÓJ INSTYTUCJONALNY INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ. OD TRAKTATU PARYSKIEGO PO TRAKTAT Z LIZBONY 2.Sytuacja gospodarcza
Bardziej szczegółowoSpis treści. Poszczególne rozdziały napisali 13 Od autorów 17 Wykaz skrótów 21
Podstawy prawa Unii Europejskiej z uwzględnieniem Traktatu z Lizbony : zarys wykładu / pod red. Jana Galstera ; Paulina Justyńska [et al.]. Toruń, 2010 Spis treści Poszczególne rozdziały napisali 13 Od
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów... XI Wykaz literatury... XV Ważniejsze strony internetowe... XXI Przedmowa...XXIII. I. Część ogólna
Wykaz skrótów... XI Wykaz literatury... XV Ważniejsze strony internetowe... XXI Przedmowa...XXIII I. Część ogólna Rozdział I. Rozważania ogólne... 3 1. Organizacja międzynarodowa, prawo organizacji międzynarodowych
Bardziej szczegółowoA KRYSTYNA WIADERNY-BIDZIŃSKA
A 397411 KRYSTYNA WIADERNY-BIDZIŃSKA Spis treści Wstęp 9 Rozdział I Przestanki i główne koncepcje tendencji integracyjnych w Europie Zachodniej po II wojnie światowej 13 1. Uwagi wstępne - Europa jako
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
3 4 5 6 7 Unia Europejska i prawo unijne po Traktacie z Lizbony -zagadnienia wprowadzające Prof. dr hab. Stanisław Biernat 7 listopada 05 r. Droga Polski do Unii Europejskiej 99 Podpisanie Układu Europejskiego
Bardziej szczegółowoDroga Polski do Unii Europejskiej
Prof. dr hab. Stanisław Biernat Unia Europejska i prawo unijne po Traktacie z Lizbony -zagadnienia wprowadzające STUDIA PODYPLOMOWE 7 listopada 2015 r. Droga Polski do Unii Europejskiej 1991 Podpisanie
Bardziej szczegółowoZakres materiału na egzamin z prawa konstytucyjnego
Poznań, 9 października 2018 r. Zakres materiału na egzamin z prawa konstytucyjnego I. Podstawowe pojęcia prawa konstytucyjnego 1. Pojęcia małej konstytucji, minimum konstytucyjnego, ustawy organicznej.
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
Rozwój podstaw traktatowych Wspólnot Europejskich (Unii Europejskiej) do Traktatu z Lizbony Stanisław Biernat Prawo Unii Europejskiej po Traktacie z Lizbony STUDIA PODYPLOMOWE 17 listopada 2017 r. 1951
Bardziej szczegółowoSYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UE TOMASZ DĄBROWSKI
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UE TOMASZ DĄBROWSKI Grupa A: Skutek incydentalny w prawie UE. Grupa B: Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa członkowskiego za naruszenie prawa UE Gdzie można dochodzić roszczeń?
Bardziej szczegółowoSYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ RODZAJE POSTĘPOWAŃ PRZED TSUE RODZAJE POSTĘPOWAŃ PRZED TSUE skargi przeciwko państwu członkowskiemu z tytułu uchybienia zobowiązaniom skarga o stwierdzenie nieważności
Bardziej szczegółowoSylabus przedmiotu / modułu kształcenia - (studia podyplomowe)
załącznik nr 6 Sylabus przedmiotu / modułu kształcenia - (studia podyplomowe) Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia Nazwa w języku angielskim Język wykładowy Ustrój polityczno-prawny w Polsce i UE Legal
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Rozdział I. Aksjologiczne fundamenty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Uwagi wprowadzające... 26
SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... XI Wykaz podstawowej literatury... XV Przedmowa... XVII Rozdział I. Aksjologiczne fundamenty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej... 1 1. Uwagi wprowadzające... 2 2. Zasada
Bardziej szczegółowoEuropejski Trybunał Sprawiedliwości
Europejski Trybunał Sprawiedliwości dr hab. Gertruda Uścińska Uniwersytet Warszawski Ekspert krajowy w programie tress (Training and reporting on European Social Security) dotyczącym implementacji przepisów
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa... V Wykaz skrótów... XXI
Spis treści Przedmowa... V Wykaz skrótów... XXI Wykaz literatury... XXVII Rozdział I. Zarys historii integracji europejskiej... 1 1. Periodyzacja historii integracji europejskiej... 1 I. Okres przed 1945
Bardziej szczegółowoWitam serdecznie na cyklu wykładów z podstaw prawa ustrojowego UE.
EUROPEISTYCZNE PODYPLOMOWE STUDIA UNIWERSYTECKIE CENTRUM EUROPEJSKIE UNIWERSYTET WARSZAWSKI EDYCJA XX 2009/2010 DR PATRYCJA DĄBROWSKA WYKŁAD PODSTAWY PRAWA USTROJOWEGO (INSTYTUCJONALNEGO) UNII EUROPEJSKIEJ
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa... XI
Przedmowa...................................................... XI Wykaz skrótów................................................... XIII Rozdział I. Konstytucyjne zasady prawa i ich znaczenie dla interpretacji
Bardziej szczegółowoTest kwalifikacyjny z zakresu prawa unijnego i europejskiego
. Imię i nazwisko Test kwalifikacyjny z zakresu prawa unijnego i europejskiego 1. Zgodnie z Traktatami założycielskimi, od daty wejścia w życie Traktatu z Lizbony Unia Europejska: a) ma osobowość prawną
Bardziej szczegółowoReforma ustroju UE w latach Traktat nicejski
Reforma ustroju UE w latach 1996-2007. Traktat nicejski Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków Aksjologia 1. Wzmocnienie procedury art. 7 ust. 1-6 TUE Etap
Bardziej szczegółowoINTEGRACJA EUROPEJSKA
A 388687 INTEGRACJA EUROPEJSKA Podręcznik,akademicki redakcja naukowa Antoni Marszałek Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2004 Spis treści Wstęp 17 Część pierwsza PODSTAWOWE ZASADY INTEGRACJI 23
Bardziej szczegółowoWIELOPOZIOMOWEZARZĄDZANIEWUNIEUROPEJSKIEJ-ROLASAMORZĄDÓW
WIELOPOZIOMOWEZARZĄDZANIEWUNIEUROPEJSKIEJ-ROLASAMORZĄDÓW Konferencja skierowana do członków i ich zastępców polskiej delegacji w Komitecie Regionów WARSZAWA, 27-28 WRZEŚNIA 2012 Kompleksowa współzależność
Bardziej szczegółowoHISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
93V7 Kazimierz Łastawski HISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Spis treści WSTĘP 9 I. ROZWÓJ IDEI ZJEDNOCZENIOWYCH W DZIEJACH EUROPY 15 1. Prapoczątki idei jednoczenia Europy (Grecja, Rzym) 15 2. Średniowieczna
Bardziej szczegółowoArt. 263 TFUE (1) skarga o stwierdzenie nieważności
Art. 263 TFUE (1) skarga o stwierdzenie nieważności Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej kontroluje legalność aktów ustawodawczych, aktów Rady, Komisji i Europejskiego Banku Centralnego, innych niż
Bardziej szczegółowoWniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 28.11.2014 r. COM(2014) 714 final 2014/0338 (COD) Wniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY uchylająca niektóre akty prawne w dziedzinie współpracy policyjnej i
Bardziej szczegółowoEuropejski System Banków Centralnych
Europejski System Banków Centralnych Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków Instytucje i organy UGiW 1. Rada Europejska 2. Rada Unii Europejskiej 3. Komisja
Bardziej szczegółowoSystem prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej
Krystyna Michałowska-Gorywoda System prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej Z formalno - prawnego punktu widzenia należałoby mówić tutaj o systemie prawa i instytucji Wspólnot Europejskich. Pojęcia
Bardziej szczegółowoEWOLUCJA USTROJU UNII EUROPEJSKIEJ
EWOLUCJA USTROJU UNII EUROPEJSKIEJ ] Geneza nadania Unii Europejskiej statusu jednolitej organizacji międzynarodowej Projekt Altiero Spinelliego z 14 lutego 1984 r. nadanie Unii Europejskiej osobowości
Bardziej szczegółowoWykaz skrótów. Wykaz literatury. Ważniejsze strony internetowe. Przedmowa. I. Część ogólna
Wykaz skrótów Wykaz literatury Ważniejsze strony internetowe Przedmowa I. Część ogólna Rozdział I. Rozważania ogólne ő 1. Organizacja międzynarodowa, prawo organizacji międzynarodowych - definicja ő 2.
Bardziej szczegółowoParlament Europejski. Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, Kraków.
Parlament Europejski ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków Status posła 1. Poseł do PE był przedstawicielem narodów państw należących do UE (art. 190 TWE). Od TL reprezentuje obywateli Unii (art. 14 ust. 2 TUE)
Bardziej szczegółowoWykaz skrótów... 8 Przedmowa CZĘŚĆ I Wzajemne relacje między konstytucją państwa członkowskiego a prawem UE wybrane problemy
Spis treści Wykaz skrótów...................................................... 8 Przedmowa.......................................................... 9 CZĘŚĆ I Wzajemne relacje między konstytucją państwa
Bardziej szczegółowoPrawo Unii Europejskiej zagadnienia egzaminacyjne (2013/2014)
Prawo Unii Europejskiej zagadnienia egzaminacyjne (2013/2014) Prof. US dr hab. Jerzy Ciapała, mgr Marcin Przybysz I. 1. Sposoby pojmowania terminów: prawo europejskie, prawo wspólnotowe, Prawo Unii Europejskiej.
Bardziej szczegółowoA8-0251/ POPRAWKI Poprawki złożyła Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych
9..205 A8-025/ 00-00 POPRAWKI 00-00 Poprawki złożyła Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych Sprawozdanie Claude Moraes A8-025/205 Uchylenie niektórych aktów prawnych w ramach
Bardziej szczegółowoCopyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2011
Recenzenci: prof. dr hab. Władysław Czapliński prof. dr hab. Piotr Hofmański Redakcja i korekta: Grażyna Polkowska-Nowak Projekt okładki: Marta Kurczewska Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa
Bardziej szczegółowoRola ETS w ochronie praw i wolności jednostki
Rola ETS w ochronie praw i wolności jednostki Metody integracji poprzez prawo: 1/ substytucja (inaczej unifikacja): wprowadzenie jednolitych materialnych norm wspólnotowych; całkowite ujednolicenie prawa
Bardziej szczegółowoKrakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2012/2013
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2012/2013 WydziałPrawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych
Bardziej szczegółowoNSP (Z) III ćwiczenia nr ZASADY DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ
NSP (Z) III ćwiczenia nr 2 24.03.2013 ZASADY DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ ZASADY KONSTYTUCYJNE UE 1. Zasada solidarności (lojalności) 2. Zasada pomocniczości 3. Zasada wzmocnionej współpracy ZASADY, NA
Bardziej szczegółowoPRAWO USTROJOWE UNII EUROPEJSKIEJ
PRAWO USTROJOWE UNII EUROPEJSKIEJ REPETYTORIUM 2. WYDANIE redakcja Michał Pyka Bartłomiej Wojtyniak Warszawa 2012 Spis treści Wykaz skrótów...15 Wstęp...19 Rozdział 1 Historia integracji europejskiej...21
Bardziej szczegółowoWYKŁAD III. SYSTEM ŹRÓDEŁ PRAWA W ŚWIETLE KONSTYTUCJI RP z dnia 2 kwietnia 1887 r.
WYKŁAD III SYSTEM ŹRÓDEŁ PRAWA W ŚWIETLE KONSTYTUCJI RP z dnia 2 kwietnia 1887 r. I. Pojęcie i rodzaje źródeł prawa II. Cechy systemu źródeł prawa w Polsce: 1. konstytucjonalizacja 2. dychotomiczny podział
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
1 1 2 System ochrony prawnej w UE skargi kierowane do Trybunału Sprawiedliwości UE Prof. UJ Dr hab. Nina Półtorak 20 stycznia 2018 r. 2 3 4 RZECZNICY GENERALNI PRZY TRYBUNALE SPRAWIEDLIWOŚCI 5 6 SĄD -
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
1 2 1 2 Zadania administracji krajowej w wykonywaniu prawa UE Inga Kawka 16 grudnia 2017 Administracja Zespół działań organizatorskich i wykonawczych, podejmowanych w wyznaczonych przez prawo granicach
Bardziej szczegółowoWspólny wniosek DECYZJA RADY
KOMISJA EUROPEJSKA WYSOKI PRZEDSTAWICIEL UNII DO SPRAW ZAGRANICZNYCH I POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA Bruksela, dnia 28.11.2016 r. JOIN(2016) 51 final 2016/0367 (NLE) Wspólny wniosek DECYZJA RADY w sprawie zawarcia
Bardziej szczegółowo10116/14 mb/aga/mak 1 DG D 2B
RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 21 maja 2014 r. (02.06) (OR. en) 10116/14 NOTA Od: Do: Sprawozdanie Komisji: FREMP 100 JAI 352 POLGEN 72 ASILE 16 COHOM 88 COPEN 157 CULT 85 DATAPROTECT 78 DROIPEN 78 ECOFIN
Bardziej szczegółowoEfektywność prawa wspólnotowego w Polsce na przykładzie VAT
Efektywność prawa wspólnotowego w Polsce na przykładzie VAT Adam Bartosiewicz Oficyna a Wolters Kluwer business Warszawa 2009 Wykaz skrótów 13 Akty prawne 13 Organy 14 Publikatory 14 Uwagi wprowadzające
Bardziej szczegółowoSkarga na bezczynność
Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr Skarga na bezczynność ART. 265 I 266 TFUE Informacje ogólne Przepis art. 265 stanowi konieczne uzupełnienie
Bardziej szczegółowoKONSTYTUCYJNY SYSTEM ORGANÓW PAŃSTWOWYCH RED. EWA GDULEWICZ
KONSTYTUCYJNY SYSTEM ORGANÓW PAŃSTWOWYCH RED. EWA GDULEWICZ PRZEDMOWA ROZDZIAŁ I. ZMIANY USTROJU POLITYCZNEGO POLSKI W LATACH 1944-1997 1. Pojęcie ustroju politycznego i jego periodyzacja 2. Okres Krajowej
Bardziej szczegółowoSpis treści. Spis treści. Spis treści
Spis treści Spis treści Spis treści Wykaz skrótów.................................................. 15 Od Autora...................................................... 19 ROZDZIAŁ I. Pojęcie i przedmiot
Bardziej szczegółowoPierwsza polska prezydencja w Unii Europejskiej
PIERWSZA POLSKA PREZYDENCJA W UNII EUROPEJSKIEJ UWARUNKOWANIA PROCESY DECYZYJNE OSIĄGNIĘCIA I NIEPOWODZENIA Janusz Józef Węc Pierwsza polska prezydencja w Unii Europejskiej Uwarunkowania Procesy decyzyjne
Bardziej szczegółowoPODSTAWA PRAWNA ZWYKŁEJ PROCEDURY USTAWODAWCZEJ. Podstawa prawna Przedmiot Elementy procedury 1. w ogólnym interesie gospodarczym
ZAŁĄCZNIK III PODSTAWA PRAWNA ZWYKŁEJ PROCEDURY USTAWODAWCZEJ 1 Podstawa prawna Przedmiot Elementy procedury 1 Artykuł 14 Artykuł 15 ust. 3 Artykuł 16 ust. 2 Artykuł 18 Artykuł 19 ust. 2 Artykuł 21 ust.
Bardziej szczegółowoSposoby wykonywania prawa UE STUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
Administracja Inga Kawka Zadania administracji krajowej w wykonywaniu prawa UE 16 grudnia 2017 STUDIA PODYPLOMOWE Zespół działań organizatorskich i wykonawczych, podejmowanych w wyznaczonych przez prawo
Bardziej szczegółowo2010/06 Struktura Dziennika Urzędowego - Dostosowanie w związku z wejściem w życie traktatu lizbońskiego Dziennik Urzędowy seria L
200/06 Struktura Dziennika Urzędowego - Dostosowanie w związku z wejściem w życie traktatu lizbońskiego Dziennik Urzędowy seria L L I Akty ustawodawcze a) rozporządzenia b) dyrektywy c) decyzje d) budżety
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 2 do Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej pn. "GWIEZDNY KRĄG" Zagadnienia VII Olimpiada GWIEZDNY KRĄG
Załącznik nr 2 do Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej pn. "GWIEZDNY KRĄG" Zagadnienia VII Olimpiada GWIEZDNY KRĄG I. Zawody I stopnia 1. Społeczeństwo. Definicja społeczeństwa. Pojęcie zbiorowości społecznej.
Bardziej szczegółowoWykaz skrótów Podstawowa literatura Wybrane adresy internetowe Przedmowa
Wykaz skrótów Podstawowa literatura Wybrane adresy internetowe Przedmowa XI XIII XVII XIX Część A. Pytania Rozdział 1. Zagadnienia wstępne 3 1.1. Podstawowe pojęcia i definicje. Pytania 1 2 3 1.2. Podmioty
Bardziej szczegółowoWprowadzenie Wykaz skrótów Podstawowa literatura Wybrane adresy internetowe
Wprowadzenie Wykaz skrótów Podstawowa literatura Wybrane adresy internetowe XI XIII XV XIX Część A. Pytania Rozdział 1. Zagadnienia wstępne 3 1.1. Podstawowe pojęcia i definicje. Pytanie 1 2 3 1.2. Podmioty
Bardziej szczegółowoUE JAKO ORGANIZACJA MIĘDZYNARODOWA struktura instytucjonalna Unii
UE JAKO ORGANIZACJA MIĘDZYNARODOWA struktura instytucjonalna Unii Marta Statkiewicz Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytet Wrocławski UNIA EUROPEJSKA
Bardziej szczegółowoTrybunał Sprawiedliwości UE
mgr Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr Trybunał Sprawiedliwości UE ZAGADNIENIA OGÓLNE TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ Po co
Bardziej szczegółowoSpis treści. 4. Nieodpłatna pomoc prawna w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym charakterystyka
Przedmowa... XIII Wykaz skrótów... XV Wykaz literatury... XIX Wykaz orzecznictwa... LI Wprowadzenie... 1. Założenia metodologiczne... I. Uzasadnienie wyboru tematu... II. Metody badawcze... III. Struktura...
Bardziej szczegółowoWykaz podstaw prawnych przewidujących stosowanie zwykłej procedury ustawodawczej w traktacie z Lizbony 1
Wykaz podstaw prawnych przewidujących stosowanie zwykłej procedury ustawodawczej w traktacie z Lizbony 1 Niniejszy załącznik zawiera wykaz podstaw prawnych, do których ma zastosowanie zwykła procedura
Bardziej szczegółowoANNA BIERNACKA-RYGIEL TEAM EUROPE
ANNA BIERNACKA-RYGIEL TEAM EUROPE OBYWATELSTWO UNII EUROPEJSKIEJ Każda osoba będąca obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej jest obywatelem europejskim. Obywatelstwo Unii Europejskiej uzupełnia
Bardziej szczegółowoZagadnienia. Klasa III I. PRAWO
Jednostka tematyczna 1. Prawo i systemy prawne 2. Rzeczpospolita Polska jako państwo prawa Zagadnienia Klasa III I. PRAWO normy prawne i ich charakter koncepcje budowy normy prawnej źródła norm prawnych
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne przedmiotu Edukacja Europejska
Wymagania edukacyjne przedmiotu Edukacja Europejska Poziom I Wiadomości II Umiejętności Kategoria A Zapamiętanie wiadomości B Zrozumienie wiadomości C Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych D Stosowanie
Bardziej szczegółowoWarunki działalności i rozwoju
Warunki działalności i rozwoju Polityka Państwa Zasoby ludzkie Aspekty ekonomiczne Regulacje Prawne Usługi Telekomunikacyjne Rozwiązania techniczne POPYT (użytkownicy telekomunikacji) PODAŻ (sieci telekomunikacyjne)
Bardziej szczegółowoJan Barcz Stanowienie prawa UE
Jan Barcz Stanowienie prawa UE Spis treści 1. Stanowienie prawa pierwotnego 1.1. Główne dziedziny 1.2. Zawarcie traktatów założycielskich 1.3. Zmiana Traktatów stanowiących podstawę UE 1.3.1. Zwykła procedura
Bardziej szczegółowoSystem ochrony prawnej w Unii Europejskiej
System ochrony prawnej w Unii Europejskiej Joanna Siekiera Chair of International and European Law Centre d excellence Jean Monnet University of Wrocław, Poland 1. Karta Praw Podstawowych Charakter prawny
Bardziej szczegółowoPolskie referendum akcesyjne
Mariusz Jabłoński Polskie referendum akcesyjne Wrocław 2007 Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Spis treści Słowo wstępne ' 9 Rozdział I. Referendum jako instytucja demokracji bezpośredniej 1. Elementy
Bardziej szczegółowoPrawo bankowe. doc. dr Marek Grzybowski. październik Katedra Prawa Finansowego
Prawo bankowe doc. dr Marek Grzybowski październik 2014 Katedra Prawa Finansowego Próba definicji całokształt norm prawnych regulujących funkcjonowanie systemu bankowego, a w tym strukturę, organizację
Bardziej szczegółowoAkty normatywne. PPwG prof. Stanisław Piątek
Akty normatywne PPwG prof. Stanisław Piątek Rodzaje aktów normatywnych Akty normatywne (źródła prawa) - dokumenty odpowiednio ustanowione przez organy władzy publicznej, które zawierają przepisy prawa,
Bardziej szczegółowoKONKURENCJA PODATKOWA UNII EUROPEJSKIEJ
Leokadia Oręziak KONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW w ramach UNII EUROPEJSKIEJ Implikacje dla Polski Warszawa 2007 SPIS TREŚCI Wstęp...........................................................
Bardziej szczegółowoRozdział I. Od Układu Stowarzyszeniowego do Traktatu Akcesyjnego
SPIS TREŚCI Wprowadzenie Rozdział I. Od Układu Stowarzyszeniowego do Traktatu Akcesyjnego I. Zewnętrzne działania Integracyjne Wspólnot Europejskich 1.1. Ekonomiczne i pozaekonomiczne czynniki integracyjne
Bardziej szczegółowoSpis treści. a. Wstęp B. Dumping socjalny jako przeszkoda w liberalizacji rynku wewnętrznego obawa czy skutek?... 24
Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Wprowadzenie... XIII XVII XLIII Rozdział I. Rynek wewnętrzny Unii Europejskiej... 1 1. Wstęp... 1 2. Wewnętrzny, wspólny, a może jednolity? Próba usystematyzowania
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY. Nowe ramy UE na rzecz umocnienia praworządności
KOMISJA EUROPEJSKA Strasburg, dnia 11.3.2014 r. COM(2014) 158 final ANNEXES 1 to 2 ZAŁĄCZNIK do KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Nowe ramy UE na rzecz umocnienia praworządności PL
Bardziej szczegółowoRozdział 1 Nazwa i przedmiot prawa konstytucyjnego 1.Nazwa 2.Przedmiot prawa konstytucyjnego i jego miejsce w systemie prawa
POLSKIE PRAWO KONSTYTUCYJNE Red.: Dariusz Górecki Wykaz skrótów Wstęp Rozdział 1 Nazwa i przedmiot prawa konstytucyjnego 1.Nazwa 2.Przedmiot prawa konstytucyjnego i jego miejsce w systemie prawa Rozdział
Bardziej szczegółowoKonwencja dot. pewnych instytucji wspólnych dla Wspólnot Europejskich 1957
Prof. dr hab. Anna Wyrozumska Wstęp do prawa europejskiego/ Podstawy prawa Unii Europejskiej teksty traktatów i innych dokumentów http://eur-lex.europa.eu lub strona Katedry Europejskiego Prawa Konstytucyjnego
Bardziej szczegółowoLiczba. Jednostka tematyczna. Zagadnienia. Klasa III I. PRAWO 1. Lekcja organizacyjna Ustalenie kontraktu, omówienie kryteriów
Jednostka tematyczna Zagadnienia Klasa III I. PRAWO. Lekcja organizacyjna Ustalenie kontraktu, omówienie kryteriów 2//4/5. Prawo cywilne i rodzinne oceniania, wymagań programowych. Zapoznanie z procedurami
Bardziej szczegółowoI.Zawody I stopnia. Załącznik nr 2 do Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej pn. "GWIEZDNY KRĄG"
Załącznik nr 2 do Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej pn. "GWIEZDNY KRĄG" Zagadnienia IX Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej GWIEZDNY KRĄG I.Zawody I stopnia 1.System instytucjonalny Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoKONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW. w ramach UNII EUROPEJSKIEJ. Implikacje dla Polski B 365094
KONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW w ramach UNII EUROPEJSKIEJ Implikacje dla Polski B 365094 SPIS TREŚCI Wstęp 9 ROZDZIAŁ I. PODATKI JAKO CZYNNIK WPŁYWAJĄCY NA MIĘDZY- NARODOWĄ POZYCJĘ GOSPODARKI
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
Prof. UJ Dr hab. Nina Półtorak System ochrony prawnej w UE skargi kierowane do Trybunału Sprawiedliwości UE 20 stycznia 2018 r. STUDIA PODYPLOMOWE 2 RZECZNICY GENERALNI PRZY TRYBUNALE SPRAWIEDLIWOŚCI 3
Bardziej szczegółowo