Nasz Głos - Pismo Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie. wesołych świąt

Transkrypt

1 Nasz Głos - Pismo Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie wesołych świąt listopad-grudzień 6/2014 1

2 Nasz Głos - Pismo Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w KONIECZNIE Lublinie PRZECZYTAJ!!! Porozumienie o współpracy Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Lublinie, Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Białej Podlaskiej, Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Chełmie, Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Zamościu z Zarządem Regionu Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych Regionu Lubelskiego w sprawie działania na rzecz poprawy sytuacji zawodowej pielęgniarek i położnych zawarte dnia 24 listopada 2014r., w Lublinie pomiędzy Ogólnopolskim Związkiem Zawodowym Pielęgniarek i Położnych Regionu Lubelskiego reprezentowanym przez Marię Olszak-Winiarską zwaną w dalszym ciągu Związkiem a Okręgową Radą Pielęgniarek i Położnych w Lublinie w imieniu i na rzecz której działa Andrzej Tytuła zwany w dalszym ciągu ORPiP Okręgową Radą Pielęgniarek i Położnych w Białej Podlaskiej w imieniu i na rzecz której działa Elżbieta Celmer vel Domańska zwana w dalszym ciągu ORPiP Okręgową Rada Pielęgniarek i Położnych w Chełmie w imieniu i na rzecz której działa Wiesława Szaniawska zwana w dalszym ciągu ORPiP Okręgową Rada Pielęgniarek i Położnych w Zamościu w imieniu i na rzecz której działa Danuta Kusiak zwana w dalszym ciągu ORPiP łącznie bądź oddzielnie zwanych w dalszym ciągu: Stronami. Działając na mocy ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych oraz ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, w trosce o poprawę sytuacji pracowniczej Pielęgniarek i Położnych, jak również kierując się koniecznością powstrzymania deprecjacji zawodu pielęgniarki i położnej, w celu zagwarantowania pielęgniarkom i położnym należytych warunków pracy i płacy, które to warunki w sposób bezpośredni wpłyną na poprawę bezpieczeństwa pacjentów, strony postanowiły zawrzeć niniejsze porozumienie o treści następującej: 1. Przedmiotem niniejszego porozumienia jest stworzenie warunków umożliwiających efektywne poprawienie sytuacji zawodowej pielęgniarek i położnych. 2. W celu realizacji niniejszego porozumienia, Strony zobowiązują się do: a) przygotowania i przeprowadzenia kampanii informacyjnej na temat oceny zabezpieczenia społeczeństwa województw w świadczenia realizowane przez pielęgniarki i położne ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji pracowniczej pielęgniarek i położnych; b) organizacji konferencji informującej o wynikach przeprowadzonej oceny z udziałem: podmiotów mających wpływ na organizację systemu ochrony zdrowia na obszarze województwa, organizacji pacjenckich; c) rozpropagowania informacji na temat konferencji w celu zapewnienia wzięcia w nich udziału możliwie największej ilości osób, ze szczególnym uwzględnieniem osób mających wpływ na kształtowanie systemu ochrony zdrowia; d) rozpropagowania wyników konferencji oraz materiałów na ich potrzeby wytworzonych w sposób umożliwiający zapoznanie się z nimi największej liczbie osób; e) podejmowania działań inicjujących postępowania sądowe w sprawach stosowania nierównego traktowania albo mobbingu pielęgniarek lub położnych, f) informowania organów nadzorczych oraz kontrolnych o stwierdzonych nieprawidłowościach w poszczególnych podmiotach leczniczych na obszarze działania OIPiP, g) zawiadamiania organów ścigania o stwierdzonych nieprawidłowościach w poszczególnych podmiotach leczniczych na obszarze działania OIPiP w przypadkach, w których nieprawidłowości te wskazywać będą na istnienie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa, h) podejmowanie wszelkich innych działań mających na celu integrowanie środowiska pielęgniarek i położnych, obronę ich godności zawodowej oraz reprezentowanie i ochronę. 3. Strony przygotują sprawozdanie z wykonania niniejszego porozumienia, które zostanie wykorzystane do przygotowania debaty w Sejmie nt. Sytuacji Zawodowej Pielęgniarek i Położnych. 4. Każda ze stron zobowiązuje się do współdziałania w celu realizacji niniejszego porozumienia. 5. Porozumienie niniejsze sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron. 6. Zmiany w niniejszym porozumieniu dla swojej ważności wymagają formy pisemnej. za Związek OZZPiP: za Okręgową Radę Pielęgniarek i Położnych: ( ) Maria Olszak-Winiarska Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych w Lublinie ( ) Andrzej Tytuła Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych w Białej Podlaskiej ( ) Elżbieta Celmer vel Domańska Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych w Chełmie ( ) Wiesława Szaniawska Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych w Zamościu ( ) Danuta Kusiak 2 listopad-grudzień 6/2014

3 Nasz Głos - Pismo Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie KOMUNIKAT Informuję, że w dniach 24 grudnia 2014 r. oraz w dniach 2 i 5 stycznia 2015 r. biuro Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie będzie nieczynne Natomiast w dniach 31 grudnia 2014 r. biuro OIPiP w Lublinie będzie czynne w godzinach 8:00-13:00, a w dniu 10 stycznia 2015 r. tj. sobota biuro Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnychw Lublinie będzie czynne w godzinach 8:00-16:00 Za trudności przepraszamy Przewodniczący Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych Andrzej Tytuła tel przyjmuje w sprawie skarg i wniosków w godzinach pracy OIPiP Wiceprzewodniczące Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych Maria Olszak-Winiarska, Hanna Drozdowicz wtorek, czwartek tel Seretarz Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych Krystyna Amborska tel przyjmuje w sprawie skarg i wniosków w godzinach pracy OIPiP Skarbnik Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych Alina Kołodziejczyk tel wtorek, czwartek Sędzia Dyżurny tel I i III czwartek miesiąca godz Dyżur Rzecznika tel II i IV czwartek miesiąca godz Radca Prawny tel przyjmuje we czwartek godz Godziny pracy biura: poniedziałek godz wtorek godz środa godz czwartek godz piątek godz Nasz adres: OKRĘGOWA IZBA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH LUBLIN, ul. Czechowska 3a tel fax info@oipip.lublin.pl Nr konta: BGŻ O/Lublin Redaguje zespół w składzie: Krystyna Amborska, Hanna Drozdowicz, Anita Jasztal-Kniażuk, Alina Kołodziejczyk, Maria Olszak-Winiarska, Andrzej Tytuła. Stali współpracownicy: Małgorzata Lalak-Dybała, Beata Rozner, Barbara Rybarczyk. wydawany przez Okręgową Izbę Pielęgniarek i Położnych w Lublinie jest oficjalnym pismem samorządu pielęgniarek i położnych. Rozprowadzany jest bezpłatnie wśród członków samorządu. Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania zmian tytułów, skrótów i korekty redakcyjnej. Za treść zamieszczonych ogłoszeń nie ponosi odpowiedzialności. DRUK: Drukarnia PUNKTGRAF II, Lublin, ul. Łęczyńska 51 nakład: 2000 egz. Okładka fot. Piotr Michalski listopad-grudzień 6/2014 Andrzej Tytuła Przewodniczący ORPiP w Lublinie w numerze: Dehumanizacja i depersonalizacja w medycynie i świecie wspóczesnym, a życie św. Jana z Dukli W dniach października 2014 r. w Centrum Kongresowym Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie oraz na Zamku Lubelskim odbył się Międzynarodowy Kongres Naukowy Dehumanizacja i depersonalizacja w medycynie i świecie współczesnym a życie św. Jana z Dukli. Na kongres przyjechali przedstawiciele nauk medycznych, humanistycznych, społecznych i teologicznych z Europy oraz USA i Kanady. Czytaj na str. 5 Pielęgniarstwo operacyjne wczoraj i dziś Pod takim hasłem została zorganizowana pierwsza na Lubelszczyźnie bezpłatna konferencja adresowana przede wszystkim do środowiska pielęgniarek i położnych operacyjnych. Spotkanie odbyło się w dniu 22 października br. i miało miejsce w sali konferencyjnej Instytutu Medycyny Wsi w Lublinie. Organizatorami konferencji była Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych w Lublinie oraz Komisja ds. Pielęgniarstwa Operacyjnego działająca przy Okręgowej Radzie Pielęgniarek i Położnych w Lublinie. Czytaj na str. 12 Zjawisko wypalenia zawodowego Wyniki współczesnych badań oraz analiza przedmiotu pokazują, że syndrom wypalenia zawodowego dotyczy różnych grup zawodowych i specjalności. Na podstawie wieloletniej obserwacji środowiska pielęgniarskiego, zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań wykonywanego zawodu, przeglądu literatury z zakresu stresu, wypalenia zawodowego, psychologii, socjologii, zarządzania a nawet środków masowego przekazu, chciałam podkreślić, że zjawisko wypalenia zawodowego jest ważnym problemem indywidualnym jak i społecznym. Czytaj na str. 15 spis treści: Głos przewodniczącego str. 4 Dehumanizacja i depersonalizacja w medycynie i świecie współczesnym, a życie św. Jana z Dukli str. 5 Obchody Patronalne Świętego Łukasza str. 7 Wspomnienia z pielgrzymki do Matki Bożej na Jasną Górę str. 9 Nowoczesny wymiar współczesnego pielęgniarstwa str. 10 Pielęgniarstwo operacyjne wczoraj i dziś str. 12 Zjawisko wypalenia zawodowego ważny problem występujący wśród pielęgniarek chirurgicznych str. 15 Opieka paliatywna nad pacjentem hemodializowanym str. 19 Quo vadis opieko długoterminowa, jak było, jak jest a jak będzie? str. 21 VI Konferencja Polskiego Towarzystwa Pielęgniarstwa Ratunkowego str. 22 XIV Ogólnopolski Zjazd Szkół Rodzenia str. 24 Jakość w ochronie zdrowia str. 26 Komunikaty str. 27 Kondolencje str. 28 Oferta szkoleniowa str. 30 3

4 Nasz Głos - Pismo Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie Głos Przewodniczącego Drogie Koleżanki, Koledzy Ostatnio przeglądałem sentencje na temat upływającego czasu i jedna z nich, której wprost nie przytoczę skłoniła mnie do pewnej refleksji, a mianowicie mówiła o tym, że pewne wydarzenia w naszym życiu zataczają koło faktycznie kolejny numer Naszego Głosu, kolejne Boże Narodzenie i Nowy Rok. Za nami wydarzenia i refleksje związane z wyborami samorządowymi, w których kandydowały nasze koleżanki pielęgniarki i położne zainteresowane podejmowaniem działań na rzecz naszej grupy zawodowej, niestety wyniki wyborów nie dla wszystkich okazały się satysfakcjonujące na tyle, aby z prawem głosu zmieniać obecny zły stan ochrony zdrowia, którego nie akceptujemy. Śmiało należy stwierdzić, w myśl wyżej przytoczonej myśli, że te działania wielokrotnie już zatoczyły krąg w oceanie naszego życia były to kolejne wybory, w których brali udział przedstawiciele naszych zawodów, wybory ze znanymi już wynikami!. Kiedy zatem zaczniemy wyciągać konstruktywne wnioski z minionych wydarzeń? Oczywiście mamy czas - do kolejnych wyborów.. Pamiętajmy przy okazji, że każda nasza decyzja nawet najdrobniejsza kształtuje rzeczywistość, w której żyjemy. Wszyscy doskonale zdajemy sobie sprawę z faktu, iż nikt poza samymi pielęgniarkami i położnymi nie będzie należycie reprezentował interesów tych profesji, wielokrotnie doświadczaliśmy również skutków decyzji podejmowanych poza konsultacjami z naszym środowiskiem, wówczas jednym głosem mówiliśmy: nic o nas bez nas zachowajmy ten głos w pamięci podczas kolejnej szansy, którą przyniesie nam najbliższy rok. Dajmy szansę naszym przedstawicielom pielęgniarkom i położnym!. Dlatego też Samorząd Zawodowy województwa lubelskiego /4 Izby/ z Zarządem Regionu Lubelskiego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych podpisało porozumienie w sprawie wspólnego działania na rzecz poprawy sytuacji zawodowej pielęgniarek i położnych. Treść porozumienia zamieszczona została w bieżącym numerze pisma, a o dalszych działaniach będziemy na bieżąco informować. Myślę, że najwyższy czas przypomnieć decydentom, że jeszcze ostatnimi siłami będziemy walczyć o poprawę sytuacji naszej grupy zawodowej. Drodzy Czytelnicy tym numerem naszego pisma zamykamy kolejny rok pracy samorządowej, pomimo to nie chciałbym koncentrować się na podsumowaniach czy refleksjach związanych z naszą dotychczasową działalnością, już niebawem przyjdzie na to bardziej odpowiedni moment. Rok 2015 to okres sprawozdawczo - wyborczy, w którym będą miały miejsce takie wydarzenia jak dwa Okręgowe Zjazdy Pielęgniarek i Położnych w Lublinie, jeden z nich wiosenny będzie zjazdem sprawozdawczym, natomiast kolejny- jesienny będzie zjazdem sprawozdawczo - wyborczym. Wcześniej jednak przeprowadzone zostaną w rejonach wyborczych, wybory na delegatów na VII kadencję samorządu pielęgniarek i położnych. Zachęcam wszystkich członków naszego samorządu do lektury Naszego Głosu i śledzenia naszej strony www, gdyż tam będą zamieszczane informacje dotyczące organizacji i przebiegu wyborów, w szczególności podział na rejony wyborcze oraz kalendarz wyborczy członków OIPiP w Lublinie. Wcześniej jednak cieszmy się pięknym czasem oczekiwania na jedne z najpiękniejszych Świąt Bożego Narodzenia. Postarajmy się również o chwilę wytchnienia w tym gorącym przedświątecznym okresie, pamiętając, że czas płynie zawsze tak samo, to tylko my zanadto przyspieszamy. Z pozdrowieniem Andrzej Tytuła Przewodniczący ORPiP w Lublinie KONIECZNIE PRZECZYTAJ!!! INDYWIDUALNE I GRUPOWE PRAKTYKI PIELĘGNIAREK/POŁOŻNYCH Przypominamy wszystkim pielęgniarkom i położnym wykonującym działalność leczniczą w formie indywidualnej lub grupowej praktyki, wpisanym do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą prowadzonego przez Okręgową Izbę Pielęgniarek i Położnych w Lublinie o obowiązku zawierania umów odpowiedzialności cywilnej i niezwłocznego, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy przekazania jej do Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie. Ponadto przypominamy, że obowiązkiem każdej pielęgniarki i położnej wykonującej praktykę zawodową w formie działalności leczniczej wpisanej do rejestru, o którym mowa na wstępie jest zgłaszanie organowi prowadzącemu rejestr tj. OIPiP w Lublinie wszelkich zmian danych objętych wpisem do rejestru, w terminie 14 dni od dnia ich powstania. W przypadku nie zgłoszenia zmian danych objętych wpisem do rejestru w terminie, organ prowadzący rejestr może w drodze decyzji uchwały Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Lublinie nałożyć na podmiot wykonujący działalność leczniczą karę pieniężną w wysokości do dziesięciokrotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę określonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu. Podstawa prawna art. 25 ust. 3, art. 106 ust.4, art. 107 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2011 r. Nr 112, poz. 654 ze zm.) Przewodniczący ORPiP w Lublinie Andrzej Tytuła 4 listopad-grudzień 6/2014

5 Andrzej Tytuła ORPiP w Lublinie Nasz Głos - Pismo Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie Dehumanizacja i depersonalizacja w medycynie i świecie współczesnym, a życie św. Jana z Dukli W dniach października 2014 r. w Centrum Kongresowym Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie oraz na Zamku Lubelskim odbył się Międzynarodowy Kongres Naukowy Dehumanizacja i depersonalizacja w medycynie i świecie współczesnym a życie św. Jana z Dukli. Na kongres przyjechali przedstawiciele nauk medycznych, humanistycznych, społecznych i teologicznych z Europy oraz USA i Kanady. Kongres był kluczowym wydarzeniem naukowym obchodów Roku św. Jana z Dukli ustanowionego uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 6 grudnia 2013 r. Patronat Honorowy nad obradami Kongresu objęła Pani Ewa Kopacz wówczas Marszałek Sejmu RP, a obecnie Przewodnicząca Rady Ministrów, z ramienia Stolicy Apostolskiej patronat objął Ksiądz Kardynał Zenon Grocholewski, Prefekt Kongregacji ds. Edukacji Katolickiej, Wielki Kanclerz Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego. Św. Jan z Dukli jest patronem Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej, z tego tez względu Centrum było współtwórcą wydarzeń związanych z Rokiem św. Jana z Dukli, który stawia kluczowe, ponadczasowe pytania dotyczące człowieka i medycyny we współczesnym świecie. Praca Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej to z całym przekonaniem praca w trudnej rzeczywistości, często za wszelką cenę i na przekór przeciwnościom taka praca charakteryzowała św. Jana z Dukli, dlatego też osoba tego świętego stała się inspiracją do nadania w 2010 r. COZL imienia św. Jana z Dukli, a obecnie zaowocowała organizacją tak ważnego wydarzenia. Bardzo imponujący wykład zaprezentował Prof. Joaquin Navarro-Valls były szef biura prasowego Stolicy Apostolskiej, dziennikarz i specjalista w dziedzinie psychiatrii, mówił o traktowaniu przez lekarzy pacjentów jak rzeczy. Nigdy nie spieszyć się przy cierpiących i traktować pacjenta jak osobę, a nie jak przedmiot leczenia. Żyjemy w czasach, kiedy wiemy wszystko o jednostce, ale nie wiemy, kim ona jest. Przygotowuje się mnóstwo regulacji prawnych, którym ludzie muszą się podporządkować. Ale ci ludzie nie mają pojęcia o antropologii zaznaczył prof. Navarro-Valls. Trzeba dostrzec różnicę pomiędzy chorobą, która jest przedmiotem i pacjentem, który jest osobą, podmiotem. Dopiero po połączeniu tych aspektów będziemy mieli do czynienia z ludźmi, którzy cierpią. To przez ich pryzmat powinno się patrzeć na chorobę. Dodał, że zmiana podejścia do pacjenta wymaga zmiany sposobu myślenia. Patrzę na to optymistycznie, jest szansa na zmianę. Już teraz jest bardzo dużo ludzi, którzy angażują się w pomoc chorym poprzez np. finansowanie bezpłatnych badań. Sam mam wiele takich doświadczeń. Chodzi o to, żeby te dobre praktyki kontynuować podkreślił prof. Navarro-Valls. Nigdy nie śpieszyć się przy cierpiących, to umieć słuchać. Tylko na tej drodze między lekarzem a pacjentem nawiązuje się porozumienie, które ma nie tylko wartość diagnostyczną, ale i terapeutyczną. Celem Kongresu było zwrócenie uwagi różnych środowisk na destrukcyjny proces dehumanizacji i depersonalizacji człowieka, który stał się faktem w dobie coraz to nowszych technologii medycznych, elektronicznych, należy zatem dołożyć wszelkich starań aby przywrócić właściwe, holistyczne podejście do Człowieka jako jednostki, podmiotu działań. listopad-grudzień 6/2014 5

6 Nasz Głos - Pismo Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych Dehumanizacja w Lublinie i depersonalizacja iędzynarodowy Interdyscyplinarny Kongres Naukowy z okazji Roku Świętego Jana z Dukli zgromadził wielu wybitnych naukowców z różnych dziedzin, którym przyświecała szczytna idea kształtowania bardziej ludzkiego oblicza współczesnej medycyny. Zadanie to staje się tym bardziej doniosłe, gdy uświadamiamy sobie niepokojące przejawy dehumanizacji i depersonalizacji w życiu społeczeństw. Prymat godności ludzkiej, zdumienie nad wspaniałością i zarazem kruchością daru ludzkiego życia oraz integralna troska o ludzkie zdrowie skłaniają do głębokiej refleksji prowadzącej do poszukiwania w medycynie harmonii pomiędzy fascynującymi nowoczesnymi technologiami a niezbywalnym wymiarem etycznym i duchowym, wpisanym w międzyosobową relację lekarza i pacjenta. Humanizacja medycyny polega na jej głębokiej personalizacji, na respektowaniu podmiotowości pacjenta i lekarza. Wymaga to od pracowników służby zdrowia harmonijnego, spójnego i wielostronnego rozwoju życia osobowego. Wzorem naszego Patrona, św. Jana z Dukli, pragniemy kierować się uniwersalnymi wartościami, osiągać prawdziwą wielkość ducha i umysłu, rozwijać wrażliwość na potrzeby innych. Radość i szczęście daje trud pokonywania siebie w trosce o drugiego człowieka. W takiej postawie zawiera się autentyczna samorealizacja, pokazująca jak wielki może być człowiek. Taką drogę wskazuje nam Patron Roku 2014, drogę jakże aktualną dla ludzi współczesnych, bowiem świętość i wielkość nigdy nie stają się przebrzmiałe. Doświadcza tego każdy, kto podejmuje trud takiego myślenia i postępowania. Obecnie w leczenie pacjentów zaangażowane są zintegrowane zespoły medyczne i administracyjne. Od właściwej organizacji pracy tych zespołów, synergii działań, wysokiego poziomu profesjonalizmu, ducha współpracy i przede wszystkim bezkompromisowego zaangażowania personelu na rzecz nadrzędnego dobra pacjenta zależy jego poczucie bezpieczeństwa i optymalna efektywność leczenia. W świecie współczesnym, pełnym antagonizmów i konfliktów św. Jan z Dukli jest wciąż aktualnym wzorcem budowania dialogu i pokoju, jednoczenia narodów i kultur. Wierzymy, że owoce obrad naszego Kongresu staną się istotnym impulsem niezbędnej zmiany w podejściu do pacjenta, człowieka i obywatela. 6 listopad-grudzień 6/2014

7 WYDARZENIE Nasz Głos - Pismo Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie Obchody Patronalne Świętego Łukasza W dniu 17 października 2014r. w Archikatedrze Lubelskiej odbyła się uroczysta Msza Święta ku czci Świętego Łukasza patrona służby zdrowia. Mszę Świętą celebrował Arcybiskup Stanisław Budzik, Metropolita Lubelski, który podczas homilii, odnosząc się do tajemnicy ludzkiego cierpienia zwrócił się do lekarzy, pielęgniarek oraz innych pracowników medycznych. listopad-grudzień 6/2014 Oprawę liturgiczną do Mszy Świętej przygotowały wspólnie: samorząd zawodowy pielęgniarek i położnych, związki zawodowe pielęgniarek i położnych, Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie Oddział w Lublinie oraz Katolickie Stowarzyszenie Pielęgniarek i Położnych Polskich Oddział w Lublinie. Przedstawiciele stowarzyszeń pielęgniarskich w osobach Pani mgr Doroty Flis Przewodniczącej PTP Oddział w Lublinie, Pani mgr Zofii Szyszkowksiej-Furtak Prezesa KSPiPP Oddział w Lublinie oraz Pan mgr Andrzej Tytuła Przewodniczący Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Lublinie, w wyrazie podziękowania za modlitwę w intencji wszystkich pracowników ochrony zdrowia oraz ich podopiecznych, złożyli na ręce Metropolity Lubelskiego Stanisława Budzika bukiet białych róż symbolizujących szacunek, honor, czystość zamiarów. Bukiet białych róż jako wyraz uduchowionej miłości, dziękczynienia za opiekę Poczty sztandarowe. Ciąg dalszy na str. 8 7

8 Nasz Głos - Pismo Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie Obchody patronalne św. Łukasza Od lewej: D. Flis, A. Tytuła, Z. Furtak podczas składania podziękowań Arcybiskupowi Metropolicie Lubelskiemu S. Budzikowi. i akt powierzenia pracowników służby zdrowia opiece Matki Bożej został złożony również pod cudownym obrazem Matki Bożej Płaczącej. W uroczystości ku czci Świętego Łukasza wzięli udział przedstawiciele samorządów zawodowych, związków zawodowych, stowarzyszeń i towarzystw naukowych, dyrektorzy i pracownicy podmiotów leczniczych, pacjenci. Wystawione zostały poczty sztandarowe, w tym Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie, Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego Oddział w Lublinie, Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych oraz Katolickiego Stowarzyszenia Pielęgniarek i Położnych Polskich Oddział w Lublinie. Poczty sztandarowe. Zdj. S. Sadowski. 8 listopad-grudzień 6/2014

9 Halina Bońkowska Nasz Klub Głos Seniora - Pismo przy Okręgowej OIPiP w Izby Lublinie Pielęgniarek i Położnych w Lublinie Wspomnienia z pielgrzymki do Matki Bożej na Jasną Górę Jestem pielęgniarką, od lat przebywam na emeryturze. Spotykam się z koleżankami z Klubu Seniora działającego przy Okręgowej Radzie Pielęgniarek i Położnych. Moje zdrowie ogranicza dalsze wyjazdy, pielgrzymki, wycieczki. Oknem na świat jest telewizja, którą często oglądam szczególnie czas pielgrzymek na Jasną Górę. Kiedy to pielgrzymi z różnych stron Polski zdążają do matki Bożej Częstochowskiej na Jasną Górę do serca Narodu Polskiego. Patrzę na grupy pielgrzymów, wśród nich są małe dzieci w wózkach i te większe, trzymają za ręce rodziców i dzielnie kroczą, młodzież, starsi ludzie: uduchowieni, rozśpiewani, rozmodleni. Na trasie pielgrzymek witają ich serdecznie mieszkańcy, częstują posiłkami, zapraszają na noclegi. Patrząc na pielgrzymów, wracam do wspomnień postanowiłam opisać Pierwszą Lubelską Pielgrzymkę, w której uczestniczyłam. Był rok Organizatorem Lubelskiej Pielgrzymki był Wydział Duszpasterstwa Kurii Biskupiej w Lublinie. Pielgrzymka wyruszyła po Mszy Św. 4 sierpnia około godz. 8:30 z Placu Katedralnego. Pielgrzymka miała określoną trasę, obowiązujący pielgrzymów regulami wyposażono pielgrzymów w śpiewniki Idę śpiewając Ciebie taki tytuł nosił śpiewnik pielgrzymkowy. Było nas bardzo dużo pielgrzymów wszyscy z Lublina. Pielgrzymkę prowadził Krzyż. Nieśli go pielgrzymi. Mieliśmy wyznaczone postoje. Byłam w grupie personelu medycznego zabezpieczającego pielgrzymów. Program przewidywał dotarcie pielgrzymów na Jasną Górę w dniu 14 sierpnia około godz. 10:30. Na trzecim odcinku trasy pielgrzymkowej naszego postoju od Lublina w pewnym momencie podjechał człowiek w sutannie na motorze i poprosił tego pielgrzyma, który niósł Krzyż aby oddał, bo ten Krzyż już dalej nie będzie prowadził pielgrzymki. Pielgrzym przekazał księdzu Krzyż. Tym fałszywym księdzem był człowiek z bezpieki. Nasza pielgrzymka była witana przez mieszkańców wsi i małych miast przez, które przechodziliśmy, bardzo serdecznie ze łzami w oczach. Przygotowano dla nas posiłki, napoje, noclegi. Namioty, które polecono nam wziąć ze sobą nie przydały się, bo mieszkańcy przygotowali nam noclegi we własnych domach. Jednak na trasie naszego pielgrzymowania spotykaliśmy ludzi bardzo nam nieżyczliwych. Obrzucali nas wyzwiskami, opluwali, rzucali w nas kamieniami, szydzili z naszej wiary. Nawet wojsko jadące na ćwiczenia również obrzucało nas wyzwiskami, straszono i stosowano wobec nas groźby. Najgorzej to wyglądało na przejściu przez most na Wiśle kiedy powitano nas krzykami, wyzwiskami i opluto, z ich oczu wyzierała jakaś dziwna nienawiść ku nam. Ale szliśmy podążając z modlitwą na ustach do Naszej Jasnogórskiej Matki. Przy wejściu na Jasną Górę powitał nas pomnik żołnierza w szynelu wyciosanym z kamienia, u dołu ozdobiony poszarpanym haftem z napisem POLSKA. Uczestnictwo moje w tej pielgrzymce było dla mnie ogromnym duchowym przeżyciem, tego się nie da opisać. Grupę pielgrzymów, której byłam uczestnikiem, do dziś zachowałam w pamięci. Na kanwie tych moich wspomnień cieszę się,że dziś pielgrzymki mają zabezpieczoną trasę, życzliwych mieszkańców tak jak dawniej, towarzyszą im często żołnierze, policjanci, którzy dbają o bezpieczeństwo pielgrzymów, pomagają matkom małych dzieci, starszym ludziom, chorym,niepełnosprawnym. Każdy pielgrzym idzie do Swojej Matki by powierzyć Jej swoje troski, prośby, podziękować za otrzymane łaski. Dziękuję za umieszczenie w Naszym Głosie moich wspomnień z Pierwszej (Historycznej) Lubelskiej PIELGRZYMKI NA JASNĄ GÓRĘ. Spotkania z medycznym rynkiem pracy listopada 2014r. Wychodząc naprzeciw potrzebom studentów oraz uwzględniając ciągle zachodzące zmiany na rynku pracy w dniach listopada 2014 r. na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie odbyły się Spotkania z medycznym rynkiem pracy zorganizowane przez Biuro Karier oraz Biuro Promocji i Rozwoju Uczelni. Celem wydarzenia było zapewnienie studentom i absolwentom naszej Uczelni możliwości jak najlepszego wejścia w aktywne życie zawodowe poprzez dostarczenie im informacji nt. tendencji, jakie zachodzą na rynku pracy w zawodach medycznych. Zorganizowane w ramach wydarzenia warsztaty stworzyły studentom możliwość bezpośredniego kontaktu z wysokiej klasy specjalistami, co pozwoliło im na zdobycie informacji na temat obecnych wymagań i potrzeb potencjalnych pracodawców a także możliwości rozwoju zawodowego. Spotkania z praktykami pozwoliły także na rozwianie wielu wątpliwości, jakie pojawiają się u młodych ludzi u progu rozpoczęcia kariery zawodowej. W trakcie warsztatów studenci mogli zdobyć informacje m.in. na temat zakładania działalności gospodarczej oraz możliwości pozyskania na ten cel środków, technik rekrutacyjnych stosowanych przez pracodawców, chorób zawodowych występujących u pracowników służby zdrowia oraz ich profilaktyce. Największym zainteresowaniem cieszyły się spotkania z przedstawicielami samorządów zawodowych m.in. z Przewodniczącym Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie Panem Andrzejem Tytułą, który przedstawił możliwości kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych, specjalizacje przyszłości w tych zawodach. W trakcie warsztatu poruszono także temat konkurencyjności zawodu pielęgniarki i położnej w Unii Europejskiej, uznawalności dyplomu w innych krajach a także funkcjonowania ORPiP. W spotkaniu wzięli udział głównie studenci ostatniego roku Przewodniczący A. Tytuła podczas spotkania ze studentami. studiów I stopnia pielęgniarstwa. listopad-grudzień 6/2014 9

10 Anna Nasz Głos Bednarek - Pismo Okręgowej Katedra Izby Pielęgniarek i Zakład Pielęgniarstwa i Położnych Pediatrycznego w Lublinie Wydziału Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie Nowoczesny wymiar współczesnego pielęgniarstwa W dniach października 2014 r. odbyła się III Ogólnopolska Konferencja Naukowa pt. Pielęgniarstwo nauka i praktyka. Pielęgniarki i położne w nowoczesnej Europie, której organizatorem była Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych Regionu Warmii i Mazur z siedzibą w Olsztynie, we współpracy z Naczelną Izbą Pielęgniarek i Położnych w Warszawie, Okręgową Izbą Pielęgniarek i Położnych w Elblągu oraz Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. Honorowy patronat nad konferencją objął Rektor tego Uniwersytetu Prof. dr hab. Ryszard Górecki. Trzecia już ogólnopolska inicjatywa Pielęgniarek i Położnych z Olsztyna zgromadziła przedstawicieli środowiska naukowego w dziedzinie pielęgniarstwa z 10 jednostek akademickich w kraju oraz grupę pielęgniarek z Obwodu Kaliningradzkiego, która obecnie przebywa na szkoleniu w Uniwersyteckim Szpitalu w Olsztynie. Celem tej dwudniowej konferencji naukowej była próba ukazania niektórych aspektów dotyczących problematyki zawodu w kontekście współczesnych wyzwań pielęgniarstwa europejskiego zarówno w perspektywie jego szans jak i zagrożeń. Wiodące tematy olsztyńskiego spotkania naukowego koncentrowały się wokół pielęgniarstwa zabiegowego, zachowawczego, anestezjologicznego i intensywnej opieki, pediatrycznego, położniczo-ginekologicznego, ratunkowego, opieki długoterminowej i paliatywnej oraz organizacji i zarządzania opieką zdrowotną. Uroczystego otwarcia konferencji dokonała Pani mgr Maria Danielewicz Przewodnicząca Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Olsztynie, która w swoim wystąpieniu zwróciła uwagę na aktualne zadania pielęgniarek i położnych, w tym na stały proces doskonalenia zawodowego w wymiarze teoretycznym i praktycznym. Zadała także pytanie o nowoczesny charakter pielęgniarstwa jaka powinna być pielęgniarka we współczesnej Europie? żeby była doceniana zarówno przez świadczeniobiorców i ich rodziny oraz decydentów. Zwróciła uwagę na obecny wymiar odpowiedzialności zawodowej pielęgniarek za swoje działania i jakość pracy. Natomiast Przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego Konferencji dr n. ekon. Elżbieta Majchrzak-Kłokocka podkreśliła znaczenie integracji środowiska zawodowego poprzez wspólne badania naukowe w obszarze pielęgniarstwa. Nazwała współczesne pielęgniarki osobami wykształconymi, odważnymi, z pomysłami na przyszłość, które są w stanie sprostać wyzwaniom oraz możliwościom XXI wieku, tj. działaniom na rzecz zdrowia, postępowi w medycynie i nowym technologiom. Z kolei Przewodnicząca Komitetu Naukowego Konferencji prof. dr hab. n. med. Jadwiga Snarska wskazała na znaczenie transferu wiedzy, nauki oraz praktyki w zawodzie pielęgniarki i położnej. Dodała, że prowadzenie badań naukowych nabiera nowego znaczenia w perspektywie Evidence Based Nursing Practice (EBNP), czyli pielęgniarstwa opartego na dowodach naukowych. Natomiast wyniki badań pozwalają na zastosowanie najnowszych, sprawdzonych metod oraz technik pracy w działalności zawodowej pielęgniarek i położnych. Ważnym elementem tego procesu jest uświadomienie sobie charakteru praktyki zawodowej oraz bardzo szerokiego zakresu realizowanych zadań i uprawnień. Współczesny lider w pielęgniarstwie to zarówno teoretyk pielęgniarstwa, ale również praktyk i badacz. Zaproszeni Goście w tym Gospodarze miasta, Parlamentarzyści oraz Prorektor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w swoich wystąpieniach akcentowali potrzebę ustawicznego samokształcenia pielęgniarek i położnych, a okazją do tego jest m.in. wieloaspektowa tematyka obecnej konferencji. Pani Prezes Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych w Warszawie dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk zaznaczyła, że polskie pielęgniarki i położne wyróżnia pasja dążenia do nowoczesności, ale także ogromny szacunek dla drugiego człowieka. Wykład inauguracyjny konferencji O istocie obowiązku i powinności wygłosiła profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie dr hab. Ewa Starzyńska- -Kościuszko, która wyjaśniła m.in. czym są powinności i wynikające z nich obowiązki zawodowe. Zaznaczyła, że moralność jest sferą praktyczną, określającą czyny, postawy, poglądy i postanowienia konkretnej osoby lub grup społecznych, może być przedmiotem badań etyki, która jest systemem normatywnym, wartościującym, niezależnym i ponadwyznaniowym. Moralność odnosi się do tego jak jest, a etyka jak być powinno. Powinności tworzą obowiązki zawodowe, określone w Kodeksie Etyki Zawodowej, które powinny być możliwe do wykonania. Wstępne uroczystości związane z otwarciem konferencji zakończył krótki występ duetu filharmonii mazursko- -warmińskiej Duo Masuria. Pierwszego dnia konferencji odbyły się trzy sesje tematyczne poświęcone zagadnieniom nauki oraz praktyki w zawodzie pielęgniarki i położnej, procesowi zarządzania w pielęgniarstwie, a także wybranym problemom w opiece pediatrycznej i położniczej. Ciekawymi obszarami tematycznymi podejmowanymi przez autorów poszczególnych wystąpień w tych sesjach były zagadnienia związane z problemami medycznymi występującymi w strefie Schengen, niektórymi dyrekty- Ciąg dalszy na str listopad-grudzień 6/2014

11 Nowoczesny wymiar współczesnego pielęgniarstwa Nasz Głos - Pismo Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie wami europejskimi czy transgraniczną opieką zdrowotną. Istotne aspekty prezentowanych doniesień stanowiła wiedza i postawy personelu pielęgniarskiego wobec praktyki opartej na badaniach naukowych oraz potrzeba wsparcia informacyjnego jako ważnego elementu satysfakcji pacjentów z opieki pielęgniarskiej. Część prac prezentowała tematykę potrzeby budowania elektronicznej strategii wdrażania dokumentacji pielęgniarskiej oraz identyfikacji problemów zdrowotnych w pielęgniarskim podejmowaniu decyzji, a także oceny wskaźników skuteczności zarządzania systemowego w podmiotach leczniczych. Jako aktualne problemy w opiece pediatryczno-położniczej podkreślano znaczenie wybranych predykatorów zachowań zdrowotnych ze względu na wiek i ich wpływ na psychospołeczne funkcjonowanie. Analizowano problem jakości opieki zdrowotnej w opinii pacjentów, członków rodzin i personelu medycznego w różnych stanach chorobowych oraz zwracano uwagę na problematykę obciążeń psychicznych związanych z hospitalizacją i chorobą somatyczną u adolescentów. Podnoszono kwestie realizacji szczepień ochronnych jako elementu profilaktyki chorób zakaźnych u dzieci, a także omawiano znaczenie indywidualnej opieki pielęgniarskiej na przykładzie wybranych przypadków klinicznych u pacjentów w różnym wieku i stanie zdrowia. Pierwszy dzień konferencji zakończyła uroczysta kolacja, która była okazją do wymiany poglądów naukowych i praktycznych spostrzeżeń na temat niektórych aspektów związanych z pracą pielęgniarki w realiach nowoczesnego systemu europejskiego. Ponadto miła atmosfera tego spotkania sprzyjała zabawie, wypoczynkowi oraz nawiązaniu i podtrzymaniu kontaktów koleżeńskich. Drugi dzień konferencji rozpoczął się od sesji studenckiej, która koncentrowała się wokół zagadnień satysfakcji zawodowej pielęgniarek, szeroko omawiała zagadnienia strategii radzenia sobie ze stresem w pracy pielęgniarek zatrudnionych na oddziałach anestezjologicznych i psychiatrycznych oraz profilaktykę zagrożeń mikrobiologicznych w środowisku pracy wybranych oddziałów szpitalnych. Niektóre prace dotyczyły wartościowania zdrowia w opinii studiujących pielęgniarek oraz czynników warunkujących ich jakość życia. Sesja piąta i szósta (plakatowa) dotyczyły interdyscyplinarnych aspektów opieki nad przewlekle chorym i niepełnosprawnym pacjentem, najczęściej z powodu chorób układu oddechowego, krążenia, tkanki łącznej, cukrzycy oraz radzenia sobie z bólem w wyniku choroby nowotworowej i opieki nad pacjentem w terminalnym stadium choroby. Ostatnia sesja siódma przedstawiała zagadnienia odpowiedzialności zawodowej pielęgniarek i położnych w systemie ochrony, a prezentowane w niej prace dotyczyły znajomości praw pacjenta wśród personelu medycznego oraz osobowościowych uwarunkowań funkcjonowania zawodowego pielęgniarek. Istotnym poszerzeniem tematyki konferencji była możliwość uczestniczenia w warsztatach szkoleniowych na listopad-grudzień 6/2014 temat radzenia sobie z trudnym pacjentem, odpowiedzialności cywilnej pielęgniarek pozostających w ramach stosunku pracy i wykonujących zawód na podstawie umowy cywilnoprawnej oraz warsztatach symulacyjnych z zakresu rozpoznania i postępowania w stanach zagrożenia życia, a także zasad resuscytacji krążeniowo-oddechowej u noworodków. Prezentowane prace podczas konferencji zawierały dorobek naukowy pielęgniarek, położnych, lekarzy i psychologów. Nie bez znaczenia był także udział studentów kierunku pielęgniarstwo. Doniesienia przedstawione w ramach poszczególnych sesji wykazały, że przede wszystkim pielęgniarki i położne uczestniczą nie tylko w procesie realizowania opieki czy kształcenia, ale są również badaczami i twórcami nauki, tj. pielęgniarstwa opartego na dowodach naukowych. Tematyka konferencji cieszyła się dużym zainteresowaniem wszystkich jej uczestników. Wystąpienia prelegentów sprzyjały merytorycznym dyskusjom i wymianie poglądów oraz doświadczeń zawodowych reprezentowanych przez osoby z różnych ośrodków naukowych. Obradom podczas Konferencji towarzyszyła życzliwa atmosfera, która zachęcała do zadawania pytań i poszukiwania odpowiedzi na nurtujące zagadnienia współczesnego pielęgniarstwa. Dobra organizacja i przebieg sesji wykładowych, urok mazurskich jezior, miłe otoczenie hotelowe, a także dość dobra pogoda, to dodatkowe atuty przyjaznej atmosfery tego spotkania. W moim przekonaniu, interdyscyplinarny charakter zagadnień poruszanych na konferencji, w tym sposób postrzegania problemów zdrowotnych oraz ich rozwiązań może być przyczynkiem do budowania wizji polskiego pielęgniarstwa w nowoczesnej Europie. Serdecznie dziękuję Okręgowej Radzie Pielęgniarek i Położnych w Lublinie za dostrzeganie potrzeby ustawicznego samokształcenia personelu pielęgniarskiego i położniczego poprzez sponsorowanie udziału swoim członkom w różnych inicjatywach naukowo-szkoleniowych. Przesyłając podziękowanie Państwu za możliwość poszerzenia swojej wiedzy, a dzięki warsztatom również umiejętności przydatnych w pracy zawodowej, podczas uczestniczenia w III Ogólnopolskiej Konferencji Pielęgniarek i Położnych w Olsztynie, życzę dalszych sukcesów oraz inspirujących wyzwań. Informacja o autorze; Dr n. med., mgr piel. Anna Bednarek Adiunkt w Katedrze i Zakładzie Pielęgniarstwa Pediatrycznego UM w Lublinie Specjalista pielęgniarstwa pediatrycznego Specjalista Medycyny Społecznej I Specjalista promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej Przygotowanie kwalifikacyjne w zakresie nauk o rodzinie 11

12 Joanna Nasz Głos - Borzęcka Pismo Okręgowej Izby Przewodnicząca Pielęgniarek i Położnych Komisji ds. w Lublinie Pielęgniarstwa Operacyjnego przy ORPiP w Lublinie Pielęgniarstwo operacyjne wczoraj i dziś P od takim hasłem została zorganizowana pierwsza na Lubelszczyźnie bezpłatna konferencja adresowana przede wszystkim do środowiska pielęgniarek i położnych operacyjnych. Spotkanie odbyło się w dniu 22 października br. i miało miejsce w sali konferencyjnej Instytutu Medycyny Wsi w Lublinie. Organizatorami konferencji była Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych w Lublinie oraz Komisja ds. Pielęgniarstwa Operacyjnego działająca przy Okręgowej Radzie Pielęgniarek i Położnych w Lublinie. Uroczystego otwarcia konferencji dokonał Pan Andrzej Tytuła Przewodniczący Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Lublinie, który gorąco powitał wszystkich obecnych gości oraz uczestników konferencji w osobach pań pielęgniarek i położnych. Przewodniczący Okręgowej Rady dokonał wprowadzenia w tematykę konferencji oraz wyraźnie zaznaczył jak istotnym dla środowiska pielęgniarek i położnych operacyjnych pozostaje fakt, że tego typu konferencja została zorganizowana po raz pierwszy na terenie województwa lubelskiego przez członków OIPiP w Lublinie. Program konferencji został podzielony na trzy sesje tematyczne w ramach, których prezentowane były wystąpienia prelegentów.,,praca to hasło przewodnie sesji pierwszej, której moderatorami były członkinie Komisji ds. Pielęgniarstwa Operacyjnego: mgr Mariola Gralewska i mgr Danuta Matyka. Pierwszy wykład inaugurujący konferencję wygłoszony został przez specjalnego gościa Panią mgr Barbarę Dąbrowską prezesa Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Instrumentariuszek (OSI). Tematem wykładu były cele i zadania Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Instrumentariuszek w rozwoju pielęgniarstwa operacyjnego. W toku swojego wystąpienia pani prezes podkreśliła konieczność organizowania lokalnych konferencji służących pogłębianiu wiedzy zawodowej wśród pielęgniarek i położnych operacyjnych. Istotną rolę odgrywa współdziałanie OSI z Karkonoskim Stowarzyszeniem Instrumentariuszek z siedzibą w Jeleniej Górze, Stowarzyszeniem Instrumentariuszek Ortopedycznych oraz Towarzystwem Pielęgniarek i Położnych Operacyjnych w Bydgoszczy oraz Zespołami/Komisjami ds. Pielęgniarstwa Operacyjnego powstałymi przy OIPiP w Lublinie, Katowicach, Gdańsku. Krakowie, Poznaniu, Rzeszowie. OSI od dwóch lat organizuje co roku konferencje z udziałem pielęgniarek operacyjnych z różnych państw Europy. I tak pierwsza konferencja nosiła hasło:,,współczesne pielęgniarstwo operacyjne rozwój i integracja, zaś tegoroczna,,europejskie pielęgniarstwo operacyjne kształcenie, kompetencje, formy zatrudnienia. Pani Prezes przedstawiła działania podjęte przez Stowarzyszenie w latach 2012 do chwili obecnej. I tak: Przy aktywnej współpracy środowiska pielęgniarek i położnych operacyjnych (listy protestacyjne, udział w konsultacjach społecznych) udało się utrzymać kurs kwalifikacyjny i specjalizację z pielęgniarstwa operacyjnego. Ze strony OSI w tworzeniu nowych programów nauczania udział bierze pani mgr Anna Nagadowska z Warszawy Działania w celu przywrócenia pierwotnego zapisu regulującego obsady pielęgniarek/położnych operacyjnych na :,, na 1 czynny stół operacyjny (1 pacjent), co najmniej 1 pielęgniarkę albo położną operacyjną i 1 pielęgniarkę albo położną asystującą pielęgniarce albo położnej operacyjnej Zorganizowanie debaty nad stanem pielęgniarstwa operacyjnego w Polsce w dniu 4 lutego 2013 roku. Podczas tej debaty zaprezentowano przedstawicielom NRPiP oraz Ciąg dalszy na str listopad-grudzień 6/2014

13 Pielęgniarstwo operacyjne wczoraj i dziś Nasz Głos - Pismo Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie Departamentu ds. Pielęgniarstwa przy Ministerstwie Zdrowia ogólnopolskie standardy pielęgniarskiej praktyki klinicznej w dziedzinie pielęgniarstwa operacyjnego. Pakiet tych dziesięciu dokumentów został w dniu 4 kwietnia 2013 roku przekazany NRPiP z prośbą o rekomendację. Przeprowadzenie ogólnopolskich badań,,wpływ środowiska pracy na funkcjonowanie pielęgniarek operacyjnych pod kierunkiem dr Bożeny Majchrowicz. Najtrudniejszym w procesie adaptacji okazały się być: akceptacja zespołu pielęgniarek, brak opiekuna w pierwszych tygodniach pracy, trudna komunikacja z lekarzami, przyswojenie wiedzy o pracy na stanowisku pielęgniarki operacyjnej. Ponadto badania wykazały, że w miejscu zatrudnienia najczęściej występujące czynniki stresogenne związane z wykonywa pracą to kolejno: niska płaca, współpraca z trudnymi lekarzami,duża odpowiedzialność, duże obciążenie fizyczne Przygotowanie aplikacji Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Instrumentariuszek do EORNA (Europejskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Bloku Operacyjnego). Aplikacja została przyjęta w dniu 6 grudnia 2013 roku. Stowarzyszenie zostało jednogłośnie przyjęte po prezentacji celów, działań i planów OSI przedstawionych przez Joanną Borzęcką na walnym zgromadzeniu EORNA, które miało miejsce w Tallinie w dniach 29 2 listopada 2014 roku. Plany OSI to przede wszystkim powołanie odrębnego Konsultanta Krajowego w dziedzinie pielęgniarstwa operacyjnego. W chwili obecnej jest jeden konsultant dla pielęgniarstwa chirurgicznego i operacyjnego (dr hab. n med. Maria Teresa Szewczyk kierownik Zakładu Pielęgniarstwa Chirurgicznego przy CM UMK w Bydgoszczy). Drugim ważnym celem OSI jest podjęcie działań o przywrócenie nauczania pielęgniarstwa operacyjnego podczas studiów pielęgniarskich. pozostałe plany to: uwzględnienie dokumentacji pielęgniarek operacyjnych w rozporządzeniu o dokumentacji medycznej, uwzględnianie kwalifikacji pielęgniarek operacyjnych w rozporządzeniu dotyczącym świadczeń gwarantowanych, normy zatrudnienia zapewniające właściwą jakość udzielanych świadczeń, akt prawny w formie rozporządzenia dotyczący naszej dziedziny.,,jakość narzędzi chirurgicznych to temat prezentacji mgr Iwony Zagrodniczek z Aesculapa. W toku wykładu uczestnicy poznali zasady audytu narzędzi dokonywanego przez firmę Aesculap. Celem takiego trzydniowego audytu jest ocena stanu instrumentarium, jakie jest w danym szpitalu. Prelegentka zauważyła, że w jednym zestawie są narzędzia pochodzące od wielu różnych producentów -,,rekordzista w jednym zestawie miał 33 producentów. Stan badanych narzędzi przedstawiał się źle: spośród 1000 przebadanych narzędzi 524 sztuki nie listopad-grudzień 6/2014 Uczestnicy Konferencji. nadawało się do dalszego użytku. Narzędzia chromowo-niklowe mimo, że nie produkowane od 20 lat nadal znajdują się w zestawach. Prelegentka pokazała narzędzia z różnymi typami korozji: od korozji powierzchniowej poprzez korozję cierną aż do najbardziej niebezpiecznej czyli korozji wżerowej. Stwierdzenie obecności takiej korozji powinno spowodować wyeliminowanie danego narzędzia z obiegu.,,nowoczesna centralna sterylizatornia a rzeczywistość taki temat poznali uczestnicy konferencji dzięki pani mgr Jolancie Gumieniak kierownikowi Centralnej Sterylizatorni w SPSK Nr 4 w Lublinie. Autorka przedstawiła historię sterylizacji począwszy od wykorzystania tzw kociołka Papina przez Roberta Kocha do sterylizacji aż do współczesnej sterylizatorni prowadzącej zwalidowany proces dekontaminacji. Nowoczesna sterylizatornia musi mieć wydzielone strefy: brudną, czystą i sterylną. Wymogi jakim ma sprostać współczesna sterylizatornia zostały określone w rozporządzeniu MZ z dnia (Dz U Nr 0 poz. 739). Autorka podkreśliła konieczność dokumentowania każdego z etapów dekontaminacji narzędzi i sprzętu. Następna prezentacja zatytułowana,,zalecenia epidemiologiczne dotyczące bloku operacyjnego została przygotowana i wygłoszona przez panią mgr Lucynę Kotasz z Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej. Autorka podkreśliła konieczność znajomości przez wszystkich ludzi pracujących na bloku operacyjnym zasad poruszania się po pomieszczeniach bloku, przedstawiła układ funkcjonalny bloku operacyjnego, czyli drogę pacjenta, personelu, materiału. Istotną rzeczą w naszej codziennej pracy jest dbałość o jakość wszystkich działań, w tym stosowanie środków ochrony osobistej. Uczestnicy konferencji usłyszeli również o konieczności wdrażania procedur w przypadku ekspozycji zawodowej. Prelegentka przypomniała słuchaczom o tym, że najpierw należy umyć ranę wodą z mydłem i pozwolić na swobodny wyciek krwi (nie wyciskać krwi) zaś do dezynfekcji nie używać preparatów na bazie alkoholu. Bardzo dużym zainteresowaniem cieszył się wykład pani mgr Beaty Rozner przewodniczącej Ogólnopolskiego Związku Pracowników Bloku Operacyjnego, Anestezjologii i Intensywnej Sterylizacji. Wykład nosił tytuł:,,emerytury pomostowe dla pielęgniarek operacyjnych prawda czy fikcja? Prawo do emerytury pomostowej mają osoby, które wykonywały,,prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru. prelegentka przedstawiła warunki, które muszą być spełnione łącznie przez osobę ubiegającą się o taką emeryturę. I tak: osoba ubiegająca się o prawo do emerytury pomostowej spełniać ma łącznie następujące warunki: 1) urodziła się po dniu 31 grudnia 1948 r.; 2) przed dniem 1 stycznia 1999 r. była zatrudniona na stanowiskach i przy pracach wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, z późn. zm.); 3) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywała pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienioną w stanowiącym załącznik do ustawy wykazie rodzajów prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze; 4) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat; 5) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn; 6) osiągnąła wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn; 7) nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy. Ciąg dalszy na str

14 Nasz Głos - Pismo Okręgowej Izby Pielęgniarek Pielęgniarstwo i Położnych w Lublinie operacyjne wczoraj i dziś Prelegentka określiła problemy z interpretacją prawa do emerytury pomostowej: na przykład niektórzy pracodawcy nie odprowadzają składek na Fundusz Emerytur Pomostowych. Prelegentka dodała, że o tym czy stanowisko pracy spełnia wymogi szczególnych warunków decyduje organ rentowy, a w razie odwołania sąd powszechny, natomiast Państwowa Inspekcja Pracy nie ma uprawnień do ustalania czy dane stanowisko pracy spełnia wymogi szczególnych warunków pracy. W sytuacji, gdzie zdarzają się odmowy ZUS do przyznania świadczeń emerytury pomostowej związek domaga się między innymi zniesienia warunku wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy i zniesienia zapisu,,w warunkach ostrego dyżuru argumentując, że wyrażenie to nie jest nigdzie zdefiniowane. Następne wystąpienia: Pani Aneta Kołacińska przedstawiciel firmy Zarys, która przedstawiła faruchy operacyjne i ubrania wykonane m. in. z włókniny spulance mesh Wyglądem zbliżona jest do tekstyliów, jest trwała, odznacza się wysoką wytrzymałością, dobrymi mechanicznymi i jednocześnie estetycznymi właściwościami, jak również wysoką chłonnością Przedstawiciel firmy Mőnlyke (dawne JKT) zaprezentował monitorowany system dystrybucji ubrań Unisoft, tzw. UniSzafa służąca do przechowywania i wydawania ubrań Unisoft. Jest ona wyposażona w system raportowania, który umożliwia monitorowanie poziomu zużycia ubrań przez każdego użytkownika, a także informuje o poziomie zapasów w maszynie. Automat UniSzafa posiada talerze z przegródkami, pozwalające umieścić indywidualnie dopasowane do każdego użytkownika zestawy ubrań Unisoft (bluza plus spodnie). Urządzenie umożliwia: stałą informację o poziomie zapasów, dopasowanie rozmiaru ubrania dla każdego użytkownika, zapewnia porządek i higienę użytkowania Przedstawiciel firmy Medilab pan Mateusz Mazurkiewicz zaprezentował między innymi nowy preparat do maszynowego i manualnego mycia narzędzi, endoskopów, oprzyrządowania anestezjologicznego i innych wyrobów medycznych o nazwie Aniosyme Synergy 5, zawierający w swoim składzie oprócz detergentu pięć różnych enzymów: proteza, lipaza, amylaza, mannaza, celulaza. Zestaw tych enzymów zapewnia również usunięcie biofilmu i jest jednakowo skuteczny dla wody o różnym stopniu twardości. Sesja druga - pod hasłem,,ludzie rozpoczęła się od prezentacji sylwetek dwóch nestorek pielęgniarstwa operacyjnego Lubelszczyzny pań Haliny Dańko i Teresy Lewandowskiej. Wybór osób nie był przypadkowy. Pani Halina Dańko jest absolwentem pierwszej edycji specjalizacji z pielęgniarstwa operacyjnego według programu opracowanego przy współpracy z Ellen Murphy z Amerykańskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Bloku Operacyjnego. Specjalizacja ta rozpoczęła się w 1981 roku i została zakończone egzaminem w Warszawie po zakończeniu stanu wojennego. Po ukończeniu specjalizacji została pierwszym kierownikiem specjalizacji z dziedziny pielęgniarstwa operacyjnego. Początki kariery zawodowej związała ze Szpitalem Klinicznym Nr 4 w Lublinie, a następnie rozpoczęła budowę zespołu pielęgniarek operacyjnych w szpitalu im. Jana Bożego przy ul. Biernackiego w Lublinie. Pani Teresa Lewandowska, związana zawodowo ze Szpitalem Klinicznym Nr 1, a od chwili oddania Dziecięcego Szpitala Organizatorzy Konferencji. Klinicznego rozpoczęła aktywną działalność edukacyjną. Była długoletnim kierownikiem szkolenia praktycznego w DSK.,,Metody obniżania stresu stosowane przez instrumentariuszki to tytuł prezentacji wygłoszonej przez mgr Elżbietę Wąsalę z Lubelskiego Stowarzyszenia Ochrony Zdrowia Psychicznego w Lublinie. Prelegentka przedstawiła stresory, jakie oddziałują na pielęgniarki i położne operacyjne: presja czasu, wymuszona pozycja ciała, konieczność wykonania wielu czynności na raz. Pani psycholog zaznaczyła, że nasze życie składa się w 10% z tego co nas spotyka, a z 90% - jak na to reagujemy. W naszej walce z codziennym stresem istotna jest nasza postawa, nasz charakter. Istotne jest poznanie siebie, znalezienie odskoczni od codziennego życia, innymi słowy każdy z nas, po samoobserwacji, ma za zadanie znaleźć coś co nas uspokoi, zrelaksuje. Na zakończenie swojej prezentacji prelegentka wyraziła gotowość do współpracy w zorganizowaniu warsztatów dotyczących technik walki ze stresem.,,ewolucja zawodu pielęgniarki operacyjnej na świecie i w Polsce taki tytuł nosiła prezentacja mgr Joanny Borzęckiej z Okręgowego Szpitala Kolejowego SP ZOZ w Lublinie. Autorka przedstawiła metody pracy stosowane przez instrumentariuszki. Metoda,,tylnego stołu to sposób pracy pamiętany przez część uczestników, a polegający na wyłożeniu wszystkich sterylnych narzędzi na stół przykryty czterema warstwami sterylnych prześcieradeł. Z tego stołu instrumentariuszki wybierały narzędzia do operacji i układały je na stoliku Mayo. Materiał opatrunkowy, robiony własnoręcznie przez pielęgniarki i położne operacyjne przechowywany był (po sterylizacji) w puszkach Schimmelbuscha ustawionych na specjalnych stojakach. Materiał szewny (jedwab i len) również był pleciony specjalnym sposobem ułatwiającym wyciąganie pojedynczych nitek. Tak uplecione,,warkocze czy,,motki były sterylizowane i przechowywane w czystym spirytusie. Na końcu prezentacji autorka przedstawiła fotografie Penelope instrumentariuszki robota. Po prezentacji wśród uczestników rozdane były fotografie dawnych narzędzi chirurgicznych, przeznaczenie niektórych z nich wyjaśniał dopiero podpis. W wyszukaniu tych fotografii nieocenioną pomoc autorka uzyskała od pani mgr Danuty Matyki. Na zakończenie konferencji przedstawiciel firmy Schülke pan Marek Mrozek przedstawił uwarunkowania przeprowadzania właściwej dezynfekcji, przedstawił problemy związane z dezynfekcją zwłaszcza narzędzi laparoskopowych, mikronarzędzi i narzędzi robotycznych oraz sztywnych i giętkich endoskopów. Prelegent przedstawił nowy środek do czyszczenia mechanicznego tego rodzaju narzędzi o handlowej nazwie Thermosept X-tra. Konferencja szkoleniowa zakończyła się ciepłym posiłkiem, a zdaniem wielu z uczestników była ciekawym wydarzeniem, które oprócz pogłębienia wiedzy zawodowej służyło integracji środowiska pielęgniarek i położnych operacyjnych. Na zakończenie chciałabym zaprosić wszystkie osoby zainteresowane współpracą w wybranych przez siebie obszarach pielęgniarstwa operacyjnego o kontakt (joannaborzecka-1@tlen.pl lub komisja.piel.operacyjne@tlen.pl). W imieniu organizatorów bardzo prosimy o informacje zwrotne (na jeden z podanych adresów) dotyczące potrzeby organizowania takich konferencji, propozycji ich tematyki. 14 listopad-grudzień 6/2014

15 Nasz Głos - Pismo Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie mgr piel. Anna Jendrzejczak Klinika Kardiochirurgii SPSK nr4, Zjawisko wypalenia zawodowego ważny problem występujący wśród pielęgniarek chirurgicznych Wyniki współczesnych badań oraz analiza przedmiotu pokazują, że syndrom wypalenia zawodowego dotyczy różnych grup zawodowych i specjalności. Na podstawie wieloletniej obserwacji środowiska pielęgniarskiego, zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań wykonywanego zawodu, przeglądu literatury z zakresu stresu, wypalenia zawodowego, psychologii, socjologii, zarządzania a nawet środków masowego przekazu, chciałam podkreślić, że zjawisko wypalenia zawodowego jest ważnym problemem indywidualnym jak i społecznym. Syndrom wypalenia zawodowego niesie ze sobą wystąpienie konsekwencji mających charakter ekonomiczny, społeczny, indywidualny dla pracownika i pracodawcy. Cierpi nie tylko pracownik lecz skutki wypalenia zawodowego odbijają się niekorzystnie na odbiorcach świadczeń pielęgniarskich, współpracownikach zespołu, rodzinie i przyjaciołach. Obniżona jakość pracy, popełniane błędy, absencje chorobowe,zmiany pracy lub wręcz odejście z zawodu mają znaczący wpływ na kondycję zakładu świadczącego usługi medyczne. Zawód pielęgniarki związany jest z ratowaniem życia i zdrowia ludzkiego. Profesja ta wymaga stałej oraz pełnej dyspozycyjności psychofizycznej pomimo obciążeń związanych z zapewnieniem wysokiej jakości opieki oraz bezpieczeństwa pacjentów. Pracę w zawodzie pielęgniarki zakwalifikowano do kategorii co najmniej średnio ciężkiej. Jest ona najlepszym przykładem profesji, której zagraża najbardziej syndrom wypalenia zawodowego. Właśnie w tym zawodzie występuje najwięcej elementów istotnych dla rozwoju syndromu wypalenia zawodowego. Do obowiązków pielęgniarki na oddziale chirurgicznym należy wykonywanie czynności z użyciem siły fizycznej, uczestniczenie w zabiegach chirurgicznych i reanimacyjnych. Duże obciążenie psychiczne związane z koniecznością stałej koncentracji uwagi, szybka oceną oraz natychmiast podejmowanymi decyzjami jako reakcją na nagłe zmiany w stanie zdrowia pacjentów. Pielęgniarka pełni rolę banku informacji aby zapewnić integrację opieki świadczonej przez interdyscyplinarny zespół terapeutyczny co w dużym stopniu jest obciążeniem stresującym i obciążającym psychicznie. Właśnie w zawodzie jakim jest pielęgniarstwo występuje najwięcej elementów istotnych dla rozwoju syndromu wypalenia zawodowego. Należą do nich: cechy osobowości, które są najbardziej pożądane w wizerunku pielęgniarki, przekonania, wartości, które decydują o wyborze zawodu, charakter pracy obciążający emocjonalnie częsta konfrontacja z negatywnymi emocjami roszczeniowymi pacjentów, konfrontacja z cierpieniem i bezradność wobec cierpienia, bliski kontakt z drugim człowiekiem, ciągłe podnoszenie swoich kwalifikacji zawodowych, struktura i organizacja pracy. W połączeniu z niskim wynagrodzeniem za swoją odpowiedzialną i ciężką pracę może dochodzić do wystąpienia frustracji, bezradności oraz długotrwałego stresu i silnego napięcia nerwowego. Takiej osobie bardzo trudno jest odczuwać satysfakcję zawodową z wykonywanej pracy. Narastają trudności w radzeniu sobie z zawodowymi obciążeniami, prowadzą do coraz większego zmęczenia i wyczerpanie emocjonalnego. W chwili, gdy pielęgniarka przeżywa niepowodzenia i doświadcza brak sukcesu zawodowego listopad-grudzień 6/2014 pojawia się wypalenie zawodowe. W konsekwencji dochodzi do zniechęcenia, wzrostu napięcia, niezadowolenie, brak motywacji do pracy oraz problemy natury zdrowotnej. Typowymi konsekwencjami jakie ponosi pielęgniarka jest dystansowanie się do zawodowych problemów, poczucie braku adekwatnej gratyfikacji, obniżona lub brak satysfakcji z wykonywanej pracy. Pojawia się chwiejność uczuć, irytacja, spadek entuzjazmu, traktowanie dotąd wykonywanych zajęć jako przymusu zewnętrznego, a nie jako ciekawego wyzwania. Wypalenie zawodowe (professional burnout) może dotyczyć każdej pielęgniarki/pielęgniarza i na każdym stanowisku niezależnie od wieku i stażu pracy w zawodzie. Proces wypalenia zawodowego częściej obserwowany jest u młodych zarówno wiekiem jak i stażem zawodowym pracowników. Zespół wypalenia zawodowego związany jest również z płcią pracownika. Większą skłonność przypisuje się kobietom, przede wszystkim ze względu na ich większą wrażliwość i labilność emocjonalną, wyższy poziom empatii przejawiający się między innymi w większej skłonności do identyfikowania się z problemami pacjentów. Wyraża się ona w tym, że kobiety są bardziej skłonne do wyczerpania emocjonalnego natomiast mężczyźni do depersonalizacji i obniżonego poczucia dokonań osobistych. Przyczyny wypalenia zawodowego można podzielić na dwie grupy: indywidualne, uwarunkowane osobowościowo oraz wynikające z nieprawidłowego funkcjonowania kliniki/ oddziału. Przyczyny to: uwarunkowania środowiskowe, zachwiane poczucie własnej wartości, trudności w kontrolowaniu i opanowaniu własnych emocji, tendencja do nadmiernej rywalizacji, przedmiotowe traktowanie innych, przepracowanie, brak sukcesów, utrata nadziei, apatia, złość, niechęć do ludzi, zwiększone starania by być solidnym, bezradność, niepewność w kontaktach z innymi, niska samoocena, zbyt wiele obowiązków, niskie wynagrodzenie, brak satysfakcji z pracy. Objawy wypalenia zawodowego zazwyczaj rozwijają się bardzo wolno na przestrzeni czasu. Bardzo często nie są zauważalne przez samą pielęgniarkę/pielęgniarza ani przez otoczenie. Ujawniają się jednak z duża siłą oraz nagle. Najpełniejszym obrazem objawów są następujące symptomy: uczucie zawodu wobec samego siebie, złość i niechęć, poczucie winy, brak odwagi i obojętność, negatywizm, izolacja i wycofanie się, codzienne uczucie zmęczenia i wyczerpania mimo odpoczynku, częste spoglądanie na zegarek, Ciąg dals zy na str

16 Nasz Głos - Pismo Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie Zjawisko wypalenia zawodowego... wielkie zmęczenie w pracy, utrata pozytywnych uczuć zwłaszcza dla pacjentów, przesuwanie, zamiany dyżurów, awersja do telefonów i potrzeb pacjentów, wyrażenie bezruchu, cynizm i postawa strofująca wobec pacjentów, zakłócenia snu, częste bóle głowy i dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, nieufność i paranoidalne wyobrażenia, problemy małżeńskie i rodzinne, częsta nieobecność w pracy, nieustępliwość w myśleniu i niechęć do zmian. Najbardziej charakterystyczne dla syndromu wypalenia zawodowego są trzy symptomy. 1. Wyczerpanie emocjonalne i utrata wiary we własne możliwości zawodowe. 2. Obojętność na potrzeby innych pracowników, poczucie bezsensu i cynizm. 3. Negatywna ocena pracownika, przeżywanie lęków o przyszłość i stabilność pracy, poczucie winy i krzywdy. Zasadnicze objawy syndromu wypalenia zawodowego mogą być bardzo liczne. Do najczęściej rozpoznawalnych i spotykanych należą objawy behawioralne, fizyczne, interpersonalne oraz związane z postawą człowieka. Fizyczne dominujące uczucie zmęczenia obniżenie potrzeb seksualnych bóle głowy, kręgosłupa. częste infekcje bóle mięśniowe zaniedbywanie aktywności fizycznej nadużywanie leków, alkoholu, palenie tytoniu zakłócenia snu utrata uwagi i zaburzenia apetytu Emocjonalne i behawioralne trudności w relaksowaniu się utrzymujące się uczucie znużenia zaabsorbowanie samym sobą obniżony nastrój stała obecność negatywnych postaw i myśli poczucie pustki i braku celów długotrwałe resentymenty i urazy wobec innych ludzi regularnie występujące uczucie osamotnienia oraz izolacji Rodzinne i społeczne obniżenie zainteresowania członkami rodziny łatwiejsze wpadanie w irytację lub złość na członków rodziny spędzanie większej ilości czasu poza domem opór przed wspólnym wypoczynkiem rosnące poczucie niekompetencji nadmierne oglądanie telewizji jako sposób ucieczki od problemów Związane z pracą utrata zapału poczucie że wciąż brakuje na coś czasu niezdolność do podejmowania decyzji schematyczne traktowanie pacjentów obawy i opór przed codziennym wyjściem do pracy narastające niezadowolenie z pracy potrzeba częstego patrzenia na zegarek trudności w wyrażaniu opinii utrzymująca się złość i pielęgnowanie urazów do przełożonych i współpracowników Rozwój wypalenia zawodowego i jego przebieg jest zespołem objawów powstających w wyniku przeciążenia emocjonalnego oraz fizycznego, które mogą rozwijać się jako jednocześnie występujące fazy lub może wystąpić ominięcie niektórych faz i ich przemieszczenie i wystąpienie w innym etapie wypalenia. Należy jednak podkreślić, że fakt wystąpienia niektórych tylko objawów nie oznacza jednak że pielęgniarka/pielęgniarz padł ofiarą wypalenia zawodowego. Należy jednak uświadomić sobie fakt, że wypalenie nie pojawia się tylko wtedy gdy zaistnieje triada symptomów. Istnieje skomplikowana relacja między indywidualnymi predyspozycjami a nasileniem poszczególnych objawów syndromu wypalenia zawodowego. Zanim wypalenie zawodowe rozwinie się w pełni pojawiają się pierwsze symptomy, których nie należy bagatelizować lecz podjąć kroki zaradcze i uruchomić zmiany w pożądanym kierunku. Pierwsze objawy są sygnałem do zmiany podejścia do siebie i swojej pracy. Zmiany relacji z otoczeniem i dbałość o higienę w relacjach z innymi ludźmi oraz rezygnację z dysfunkcyjnego stylu pracy. Istotne znaczenie ma rozpoznanie u siebie swojego potencjału zawodowego, życiowego. Koniecznie należy uświadomić sobie że odpoczynek i czas wolny jest konieczny aby zachować równowagę psychiczną. Nie ulega wątpliwości że aby przeciwdziałać powstaniu syndromu wypalenia zawodowego warto wdrażać programy edukacyjne dla personelu pielęgniarek/pielęgniarzy. Pielęgniarki powinny poznawać, nabywać umiejętności radzenia sobie ze stresem, techniki relaksacji, komunikacji interpersonalnej, asertywności. Uczestnictwo w warsztatach psychologicznych jest bardzo pomocne we wzmacnianiu słabych stron osobowości oraz daje możliwość nabycia umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Istotne i zarazem konieczne jest nauczenie pielęgniarek/pielęgniarzy korzystania z pozytywnych doświadczeń zawodowych, życiowych, kształtowanie realistycznych przekonań zawodowych. Tworzenie w zespole atmosfery koleżeńskich relacji, możliwości i umiejętności wymiany doświadczeń zawodowych, okazywania wzajemnego szacunku i uznania. Także w interesie pracodawcy leży zapobieganie pojawianiu się wypalenia zawodowego pracowników. W możliwościach które mogą zastosować są między innymi: przywiązywanie wagi do powierzonych zadań pracownikom adekwatnych do ich możliwości, udzielanie obiektywnej i konstruktywnej oceny odnośnie zatrudnianych osób stwarzanie możliwości podnoszenia kwalifikacji, uczenia się i rozwoju, adekwatne wynagrodzenia pracowników, kultura organizacyjna pracy gdzie cenione są pozytywne relacje interpersonalne, szkolenia z zakresu umiejętności interpersonalnych, komunikacji,rozwiązywania konfliktów skutecznych metod radzenia sobie ze stresem. Działania profilaktyczne z zakresu radzenia i zapobiegania wypaleniu zawodowemu są realne i możliwe do realizowania. Ważna jest świadomość, że istnieje takie zagrożenie i zdecydowana konsekwentna postawa. Przede wszystkim ważne jest podejmowanie pracy zgodne ze zdobytym wykształceniem i kwalifikacjami, a także intensywny wysiłek w celu rozwijania swojej osobowości, adekwatnej samooceny i obiektywnej oceny rzeczywistości. Konieczne jest gromadzenie umiejętności radzenia sobie ze stresem. Dzięki nim sytuacje trudne są postrzegane jako wyzwanie,a nie jako strata czy zagrożenie. Koniecznie trzeba utrzymać bliskie relacje z innymi ludźmi,dzięki którym możemy liczyć na pomoc i wsparcie w trudnych sytuacjach. Podsumowanie Syndrom wypalenia zawodowego jest coraz częstszym zjawiskiem, ponieważ praca jest bardzo istotną dziedziną życia człowieka. Niejednokrotnie decyduje w sposób subiektywny o jakości lub stanie zdrowia człowieka. Wydaje się,że najistotniejszą rolę w zapobieganiu wypaleniu zawodowemu odgrywa sama znajomość tego problemu wśród pielęgniarek/pielęgniarzy. Problem ten powinien być uświadomiony pracownikowi tak aby nie padł on ofiarą tego syndromu. Inspiracją do poruszenia tematu wypalenia zawodowego w zawodzie pielęgniarki są obserwacje i doświadczenia zawodowe nabyte na przestrzeni czasu i pracy w zawodzie pielęgniarki. Mam nadzieję że koleżanki i koledzy pracujący w zawodzie pielęgniarki/pielęgniarza nie zbagatelizują problemu jakim jest wypalenie zawodowe i w porę podejmą środki zaradcze co oczywiście nie jest rzeczą łatwą. 16 listopad-grudzień 6/2014

17 Anita Jasztal-Kniażuk Nasz Głos OIPiP - Pismo w Lublinie Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie Daj nadzieję i wsparcie w jesieni życia czyli Kompleksowa pielęgniarska opieka nad pacjentem z najczęstszymi schorzeniami wieku podeszłego III edycja szkolenia prowadzona przez Okręgową Izbę Pielęgniarek i Położnych w Lublinie Daj nadzieję i wsparcie w jesieni życia to hasło towarzyszy kampanii promującej projekt systemowy pn.: Rozwój kwalifikacji i umiejętności kadry pielęgniarskiej w kontekście zmian epidemiologicznych będących następstwem starzejącego się społeczeństwa, współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego realizowanego w latach W ramach przedmiotowego projektu Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Lublinie po pomyślnym przejściu procedury przetargowej oraz po podpisaniu w pierwszej połowie września 2014 r. umowy z Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych przystąpiła do realizacji kolejnej - trzeciej edycji kursu specjalistycznego pod nazwą: Kompleksowa pielęgniarska opieka nad pacjentem z najczęstszymi schorzeniami wieku podeszłego. Program kursu adresowany był tak jak dotychczas do pielęgniarek i pielęgniarzy posiadających prawo wykonywania zawodu oraz aktualnie zatrudnionych w zawodzie na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, którzy zakwalifikowani zostali do udziału w kursie. Z uwag na fakt, iż tym razem liczba miejsc na kursie odpowiadała liczbie osób zainteresowanych udziałem w kursie, wszystkie te osoby bez konieczności przystępowania do egzaminu kwalifikacyjnego wzięły udział w kursie. Liczba uczestników III edycji kursu liczyła 30 pielęgniarek. Kierownictwo kursu powierzono Pani dr Hannie Kachaniuk nauczycielowi akademickiemu oraz Konsultantowi Wojewódzkiemu w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego, która najogólniej rzecz ujmując odpowiedzialna została za ustalenie Pamiątkowe zdjęcie. szczegółowych warunków i przebiegu szkolenia w sposób zapewniający właściwą realizację programu kształcenia. Zajęcia dydaktyczne realizowane były w okresie od dnia 15 września 2014 r. do dnia 6 listopada 2014 r. Program kursu specjalistycznego obejmował realizację zajęć teoretycznych oraz zajęć praktycznych, których celem było przygotowanie pielęgniarki do sprawowania kompleksowej opieki nad osobą starszą z najczęstszymi schorzeniami wieku podeszłego oraz wspierania i edukowania jej rodziny/ opiekunów. Podczas części teoretycznej każda z uczestniczek kursu zrealizowała 110 godzin dydaktycznych, w tym 24 godziny zajęć warsztatowych oraz 90 godzin zajęć praktycznych. Zgodnie z planem kształcenia uczestnicy kursu realizowali treści dydaktyczne przyporządkowane konkretnym jednostkom modułowym, treści te obejmowały zagadnienia organizacji opieki geriatrycznej w Polsce, fizjologii procesu starzenia, komunikowania się z osobą starszą i jej rodziną, sposobu właściwego odżywiania seniorów ale także charakterystykę wybranych wielkich zespołów geriatrycz- listopad-grudzień 6/2014 Ciąg dalszy na str. 18 KALENDARIUM 1 października 2014 r. W Collegium Maius Uniwersytetu Medycznego w Lublinie odbyła się Inauguracja Roku Akademickiego, w której uczestniczył Pan Andrzej Tytuła Przewodniczący Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Lublinie. 9 października 2014 r. W Wyższej Szkole Ekonomii i Innowacji w Lublinie odbyła się inauguracja roku akademickiego, w której uczestniczył Pan Andrzej Tytuła Przewodniczący Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Lublinie października 2014 r. W Centrum Kongresowym Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie oraz na Zamku Lubelskim odbył się Międzynarodowy Kongres Naukowy Dehumanizacja i depersonalizacja w medycynie i świecie współczesnym a życie św. Jana z Dukli. Św. Jan z Dukli jest patronem Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej, z tego tez względu Centrum było współtwórcą wydarzeń związanych z Rokiem św. Jana z Dukli. W Kongresie uczestniczył Pan Andrzej Tytuła Przewodniczący ORPiP w Lublinie. Relacja z Kongresu zamieszczona została w bieżącym numerze Naszego Głosu. 14 października 2014 r. W siedzibie OIPiP w Lublinie dobyło się posiedzenie Komisji ds. Pomocy Socjalnej działającej przy ORPiP w Lublinie. Członkowie Komisji rozpatrzyli wnioski o przyznanie losowych zapomóg bezzwrotnych członkom samorządu znajdującym się w trudnych sytuacjach losowych. 17 października 2014 r. W Sali Kolumnowej Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie przy ul. Spokojnej 4 odbyła się uroczystość obchodów Dnia Ratownika Medycznego, w której uczestniczył Pan Andrzej Tytuła Przewodniczący Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Lublinie. W tym samym dniu w godzinach wieczornych w Archikatedrze Lubelskiej odbyła się Msza Święta z okazji obchodów Św. Łukasza patrona służby zdrowia. Mszy Świętej przewodniczył Arcybiskup Stanisław Budzik. We Mszy Świętej uczestniczył Przewodniczący ORPiP w Lublinie Pan Andrzej Tytuła, Przewodnicząca PTP O/Lublin Pani Dorota Flis, Prezes KSPiPP O/Lublin Pani Zofia Furtak, a także poczty sztandarowe OIPiP w Lublinie, KSPiPP O/Lublin, OZZPiP Zarząd Regionu w Lublinie, podmiotów leczniczych, samorządów zawodowych. 21 października 2014 r. W siedzibie OIPiP w Lublinie odbyło się posiedzenie Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Lublinie. Członkowie Okręgowej Rady podjęli uchwały w sprawie nadania uprawnień do wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej, prowadzenia kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych, przyznania losowych zapomóg bezzwrotnych, a także dofinansowania do kosztów kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych, dofinansowania udziału w konferencji. 22 października 2014 r. W Instytucie Medycyny Wsi w Lublinie odbyła się konferencja zorganizowana przez Komisję ds. Pielęgniarstwa Operacyjnego działającą przy ORPiP w Lublinie oraz przez Okręgową Radę Pielęgniarek i Położnych w Lublinie. Temat konferencji brzmiał: Pielegniarstwo operacyjne wczoraj i dziś, spotkanie adresowane było do pielęgniarek operacyjnych, uczestnicy konferencji otrzymali certyfikaty uczestnictwa. Konferencja była bezpłatną formą aktualizacji wiedzy zawodowej z zakresu pielęgniarstwa operacyjnego. 29 października 2014 r. W Warszawie odbyła się konferencja zorganizowana przez CKPPiP poświęcona organizacji kursów specjalistycznych prowadzonych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. W konferencji uczestniczył Pan Andrzej Tytuła Przewodniczący ORPiP w Lublinie. 4 listopada 2014 r. W siedzibie OIPiP w Lublinie dobyło się spotkanie z kierowniczą kadrą pielęgniarską z terenu działania naszej izby. Temat spotkania poświęcony był sprawom związanym z wykonywaniem zawodów pielęgniarki i położnej, uprawnieniami z tym związanymi, a także bieżącym problemom grupy zawodowej Pielęgniarek i Położnych oraz samorządu zawodowego. W godzinach popołudniowych w siedzibie Izby odbyło się posiedzenie Komisji ds. Etyki działającej przy ORPiP w Lublinie, a także posiedzenie Komisji ds. Pomocy Socjalnej działającej przy ORPiP w Lublinie- członkowie Komisji ds. Pomocy socjalnej rozpatrzyli wnioski o przyznanie losowych zapomóg bezzwrotnych pielęgniarkom i położnym znajdującym się w trudnej sytuacji losowej. 17

18 Nasz Głos - Pismo Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie Daj nadzieję i wsparcie... KALENDARIUM 6 listopada 2014 r. W siedzibie OIPiP w Lublinie odbyło się posiedzenie Komisji ds. Kształcenia i Doskonalenia Zawodowego Pielęgniarek i Położnych działającej przy ORPiP w Lublinie, członkowie Komisji rozpatrzyli wnioski o dofinansowanie do kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych, które wpłynęły do biura OIPiP w Lublinie. 7 listopada 2014 r. W Centrum Konferencyjno Wystawienniczym Etiuda w Lublinie odbyła się uroczystość nadania Certyfikatu Akredytacyjnego ISO Wojewódzkiemu Szpitalowi Specjalistycznemu im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Lublinie. W uroczystości uczestniczyli Pan Andrzej Tytuła Przewodniczący ORPiP w Lublinie oraz Pani Krystyna Amborska Sekretarz ORPiP w Lublinie. 17 listopada 2014 r. W Dziekanacie Wydziału Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Lublinie odbyło się posiedzenie Komisji Konkursowej, której celem była ocena prac magisterskich absolwentów WPiNoZ. W pracach Komisji Konkursowej uczestniczył Pan Andrzej Tytuła Przewodniczący ORPiP w Lublinie. W tym samym dniu w siedzibie OIPiP w Lublinie odbyło się szkolenie adresowane do pielęgniarek i położnych na temat Leczenie żywieniowe u pacjentów z odleżynami i trudno gojącymi ranami, Problem odleżyn i nietrzymania moczu ważnym zagadnieniem w opiece nad pacjentem w wieku starszym, którego organizatorem była Firma PELARGOS przy współpracy z OIPiP w Lublinie. Uczestnicy szkolenia otrzymali certyfikaty uczestnictwa oraz materiały promocyjne. 18 listopada 2014 r. W Uniwersytecie Medycznym w Lublinie w Aulii Collegium Antomicum odbyła się konferencja pn.: Przyszłość w zawodach medycznych w ramach projektu MEDFUTURE - Medyczne zawody przyszłości. W konferencji uczestniczył Pan Andrzej Tytuła Przewodniczący ORPiP w Lublinie. W siedzibie OIPiP w Lublinie odbyło się posiedzenie Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Lublinie. Członkowie Okręgowej Rady podjęli uchwały w sprawie nadania uprawnień do wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej, prowadzenia kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych, przyznania losowych zapomóg bezzwrotnych, a także dofinansowania do kosztów kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych, dofinansowania udziału w konferencji. Głównym tematem posiedzenia była dyskusja na temat podjęcia działań służących obronie interesów zawodowych pielęgniarek i położnych. 19 listopada 2014 r. W siedzibie OIPiP w Lublinie odbyło się posiedzenie Komisji ds. Jakości Opieki Pielęgniarskiej i Położniczej działającej przy ORPiP w Lublinie. 20 listopada 2014 r. W Warszawie w siedzibie Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych odbył się Konwent Przewodniczących, w którym uczestniczył Pan Andrzej Tytuła Przewodniczący ORPiP w Lublinie. 21 listopada 2014 r. W SPZOZ MSW w Lublinie odbyło się posiedzenie Rady Społecznej Szpitala, w posiedzeniu uczestniczył Pan Andrzej Tytuła Przewodniczący ORPiP w Lublinie. 24 listopada 2014 r. W siedzibie OIPiP w Lublinie odbyło się spotkanie przewodniczących Okręgowych Rad Pielęgniarek i Położnych, w osobach: Lublin Pan Andrzej Tytuła, Zamość - Pani Danuta Kusiak, Chełm Pani Wiesława Szaniawska, Biała Podlaska Pani Elżbieta Celmer vel Domańska oraz przedstawicieli Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych w osobach Pani Marii Olszak-Winiarskiej, Pani Marzeny Siek. W spotkaniu uczestniczyła również Pani Krystyna Amborska Sekretarz ORPiP w Lublinie. Celem spotkania było podpisanie porozumienia o współpracy w sprawie działań na rzecz poprawy sytuacji zawodowej pielęgniarek i położnych. 26 listopada 2014 r. W siedzibie OIPiP w Lublinie odbyło się szklenie dla pielęgniarek zorganizowane przez Komisję ds. Jakości Opieki Pielęgniarskiej i Położniczej działającej przy ORPiP w Lublinie pt.: Rola pielęgniarki w profilaktyce, w terapii cukrzycy w świetle aktualnych rekomendacji towarzystw diabetologicznych. nych czy podstaw klinicznych oraz opieki pielęgniarskiej w najczęściej występujących w tym wieku schorzeniach metabolicznych, schorzeniach układu krążenia i układu oddechowego, ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, nieurazowych schorzeniach narządu ruchu, zaburzeniach psychicznych, podstaw opieki paliatywnej, odrębności opieki nad pacjentem w wieku podeszłym leczonym chirurgicznie. Zajęcia praktyczne realizowane były w dwóch podmiotach leczniczych na terenie działania Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie w strukturze, których występuje zakład opiekuńczo- leczniczy, oddział neurologii oraz oddział internistyczny. Nad właściwym przebiegiem zajęć praktycznych czuwali opiekunowie staży powołani przez organizatora kształcenia, którzy byli merytorycznymi pracownikami placówki stażowej, posiadającymi odpowiednie przygotowanie zawodowe oraz staż pracy. W dniu rozpoczęcia kursu każdy z uczestników otrzymał materiały szkoleniowe, aktualną publikację książkową z zakresu pielęgniarstwa geriatrycznego oraz tzw. Pakiet Startowy, na który składały się min. notes, długopis, pamięć USB, teczka filcowa. Rodzaj materiałów dydaktycznych, a także sposób ich wykonania szczegółowo określony został w załącznikach do umowy, która została podpisana pomiędzy OIPiP w Lublinie a CKPPiP. Z uwagi na fakt, iż uczestnictwo w kursie było finansowane ze środków Unii Europejskiej organizator szkolenia zobowiązany został do spełnienia szeregu warunków dotyczących zarówno właściwego prowadzenia dokumentacji przebiegu kształcenia jak i dokumentowania rodzajów udzielanego uczestnikom kursu wsparcia. Zgodnie z zapisami umowy uczestnicy Projektu otrzymali w każdym dniu zajęć teoretycznych wyżywienie, na które składała się przerwa kawowa, drugie śniadanie oraz ciepły posiłek określany mianem pełnowartościowego obiadu z deserem. Ponadto uczestnicy kursu, którzy mieszkali poza miejscem kształcenia otrzymali zwrot wydatków poniesionych na dojazd na kurs. Zasady uzyskania zwrotu wydatków zostały szczegółowo określone w Regulaminie zwrotu wydatków na dojazd poniesionych przez uczestnika projektu, który każdy z uczestników otrzymał w dniu rozpoczęcia kursu. Egzamin końcowy przeprowadzony przez komisję egzaminacyjną powołaną przez organizatora kształcenia, w formie testu wiadomości dopełnił całości, przystąpili do niego wszyscy uczestnicy kursu, którzy wczesnej uzyskali zaliczenie treści teoretycznych oraz praktycznych realizowanych w przebiegu procesu kształcenia, forma zaliczenia tych treści określona została w programie kształcenia. Uroczystym momentem zarówno dla organizatorów jak i uczestników projektu było rozdanie zaświadczeń o ukończeniu kursu specjalistycznego. Z uwagi na fakt, iż pomimo rekomendacji Ministerstwa Zdrowia kurs ten nie jest uwzględniany w procedurze kontraktowania świadczeń zdrowotnych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, gdyż w dokumentach Narodowego Funduszu Zdrowia brak jest adnotacji na ten temat z uwagi na co pielęgniarki, które ukończyły ten rodzaj kształcenia nie mogą wykazać swoich kwalifikacji w procedurze kontraktowania świadczeń zdrowotnych, Pan Przewodniczący Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Lublinie w dniu 27 października br. wystosował do Ministra Zdrowia, Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych oraz do Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych w Warszawie pismo odnosząc się w nim do stanu faktycznego. Celem tego wystąpienia było zwrócenie uwagi na nadanie przez decydentów takiego biegu sprawie aby uzyskane w procesie kształcenia kwalifikacje naszych koleżanek znalazły swoje przełożenie w konkretnych aktach prawnych, a następnie w procedurach przetargowych na realizację świadczeń zdrowotnych. 18 listopad-grudzień 6/2014

19 Lilla Ozon Diaverum Chodźki, Nasz Specjalistka Głos - Pismo w Okręgowej dziedzinie Izby opieki Pielęgniarek paliatywnej i Położnych w Lublinie OPIEKA PALIATYWNA NAD PACJENTEM HEMODIALIZOWANYM Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia z roku 2002 opieka paliatywna oznacza postępowanie z pacjentem z zaawansowaną chorobą przewlekłą, którego głównym celem jest poprawa jakości życia chorego i jego rodziny. Jest opieką wszechstronną całościową nad pacjentem nieuleczalnie chorym, nie poddającego się leczeniu przyczynowemu. Opieką paliatywną może być objęty każdy zgłaszający się lub zgłaszany przez inne osoby chory będący w terminalnej fazie choroby. Przewlekła choroba nerek pomimo ciągłego doskonalenia technik dializoterapii i transplantacji nadal pozostaje chorobą nieuleczalną o charakterze przewlekłym, a ryzyko zgonu w tej grupie chorujących jest niestety wielokrotnie większe niż wśród osób zdrowych w tym samym wieku. Choroby układu moczowego, mogące doprowadzić do terminalnego okresu choroby, dotyczą przede wszystkim niewydolności nerek. Dlatego też pacjent chory na PChN powinien być objęty szeroko rozumianą opieką paliatywną, której głównym zadaniem jak wspomniałam wcześniej jest poprawa jakości życia, podejście holistyczne do każdego pacjenta. Przyczynami dla których opieka paliatywna powinna być oferowana pacjentom z przewlekłą chorobą nerek są: - ograniczone przeżycie - znaczny odsetek chorych w podeszłym wieku - częste i długie hospitalizacje - narastająca liczba pacjentów niesprawnych i obciążonych dodatkowymi chorobami współistniejącymi - liczne dokuczliwe dolegliwości tj. ból, świąd, zmęczenie, negatywne emocje co prowadzi do złej jakości życia - problem nierozpoczynania czy wstrzymania dializoterapii - problemy opieki u kresu życia nad chorym i jego rodziną Chory przewlekle, a tym samym pacjent z PChN na każdym etapie swojej choroby wymaga stałego wsparcia obejmującego wszystkie sfery jego życia: sferę fizyczną, psychiczną, socjalną i duchową. Sytuacje kryzysowe w życiu pacjenta wymagające szczególnego wsparcia: - rozpoznanie przewlekłej choroby nerek - rozpoczęcie dializoterapii - hospitalizacje i zabiegi chirurgiczne - powikłania i pogorszenie stanu zdrowia Każdy chory inaczej odczuwa chorobę, ból, cierpienie. Dlatego też pielęgniarka, jako osoba będąca najbliżej pacjenta powinna zadbać o komfort fizyczny, psychiczny, duchowy i socjalny pacjenta przewlekle chorego. Często chorzy dializowani nie są świadomi tego, iż są skazani na zabiegi dializy do końca życia. Kontakt z chorym oparty na prawdzie i jasna rozmowa sprzyjają nawiązaniu dobrych relacji. Prawda nie odbiera nadziei, lecz pozwala listopad-grudzień 6/2014 pielęgniarce ofiarować swoją pomoc w wyjaśnieniu często niejasnych, czy źle interpretowanych zagadnień, bez narzucania swojej woli czy sugestii. Opieka pielęgniarska powinna zawierać głęboki szacunek, akceptację i pokorę wobec osoby chorej, zbliżającej się do kresu swego życia. Pacjent oczekuje pomocy w zrozumieniu sensu życia i cierpienia, pomocy w znalezieniu odpowiedzi na pytania, po co cierpi, dlaczego umiera i jaki to ma wszystko sens. Każda osoba pochylająca się z troską nad chorym, może dostąpić zaszczytu powierzania skrywanych tajemnic. Opieka paliatywna wymaga wiedzy i umiejętności praktycznych z wielu dziedzin medycyny i psychologii, umiejętności komunikowania się i określonych cech osobowościowych. Pacjent z przewlekłą chorobą powinien mieć dostęp do specjalistycznej opieki paliatywnej, w tym opieki hospicyjnej zarówno domowej, jak i stacjonarnej, zwłaszcza u schyłku życia. Chorzy ci cierpią z powodu wielu objawów związanych z chorobą zasadniczą takich jak zmęczenie, bezsenność lub nadmierna senność, świąd, objawy dyspeptyczne, biegunki, zaparcia czy zaburzenia funkcji seksualnych. Ból towarzyszy ok % chorym dializowanym. Jego przyczyny są związane obecnością przetoki tętniczożylnej: osteodystrofia nerkowa, artropatia amyloidowa, kalcyfilaksja, choroba niedokrwienna kończyn dolnych, niedokrwienna neuropatia i zespół podkradania. Ból spowodowany częstym nakłuwaniem przetoki może również wpływać negatywnie na jakość życia chorego. Niewydolność krążenia występująca zwłaszcza u osób starszych i chorych długo dializowanych, manifestuje się narastającą dusznością. Często pacjentom towarzyszy lęk i depresja, które wynikają z współistniejących objawów i chorób towarzyszących oraz poczucia utraty kontroli nad własnym życiem spowodowanej uciążliwością dializoterapii. Dla zapewnienia całościowej opieki ze szczególnym uwzględnieniem leczenia objawów fizycznych, wsparcia psychosocjalnego i duchownego ośrodki prowadzące pacjentów z PChN powinny rozwijać programy nefrologicznej opieki paliatywnej: - prowadzenia profesjonalnego programu edukacyjnego, dostarczając choremu i jego rodzinie właściwej informacji na różnych etapach choroby - wdrożenie koncepcji zintegrowanej opieki celem poprawy jakości życia - wnikliwa ocena objawów oraz ustalenie leczenia bólu czy depresji - ustalenie postępowania w okresie umierania chorego, jak również w przypadku nierozpoczynania lub wstrzymania dializoterapii (komunikacja z chorym czy Ciąg dalszy na str

20 Nasz Głos - Pismo Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Lublinie Opieka paliatywna... rodziną, leczenie objawowe u kresu życia, korzystanie z opieki hospicyjnej) - stała ocena zarówno jakości życia, jak i umierania chorych oraz satysfakcji z opieki medycznej - stałe szkolenia personelu medycznego dotyczące aspektów opieki paliatywnej chorych leczonych zachowawczo i nerkozastępczego. Opieka paliatywna łączy się z koniecznością podejmowania trudnych decyzji i rozwiązywania problemów etycznych. Postępowanie w okresie umierania obejmuje kwestie związane ze wstrzymaniem dializoterapii jako metody mającej znamiona terapii uciążliwej u kresu życia. W Polsce rozmowy z chorym i rodziną na temat wyboru leczenia zachowawczego przewlekłej choroby nerek oraz omawianie warunków wstrzymania się dializoterapii należą do rzadkości( w St. Zjednoczonych i W. Brytanii istnieją wytyczne dotyczące takiej procedury, a wstrzymanie dializ oznacza wdrożenie intensywnego leczenia objawowego.) Model opieki nad chorym terminalnie wiąże się z przyjęciem postawy akceptacji nieuchronności śmierci, prowadzącej do zapewnienia dobrej jakości życia i związanej z tym dobrej jakości umierania. Ponieważ nadrzędną wartością jest jednak życie, niekiedy chęć ratowania go za wszelką cenę może prowadzić do stosowania nieskutecznego już leczenia czy zabiegów medycznych, tzw. uporczywej terapii. Podejmowanie decyzji w tej kwestii jest jedną z najtrudniejszych zagadnień etycznych dotyczących problematyki końca życia. W opiece paliatywnej szczególnie ostrożnie należy wyważać korzyści i uciążliwości leczenia, kierując się zasadą działania dla dobra chorego, jak również unikać nieskutecznego leczenia czy interwencji częściowo skutecznych, jednak w sumie przynoszących choremu szkodę( np. nie tylko wydłużenie życia, lecz również cierpienia). Decyzje medyczne dotyczą najczęściej takich procedur, jak resuscytacja krążeniowo- oddechowa, antybiotykoterapia, chemio- i radioterapia paliatywna, ostatnio także leczenie nerko zastępcze oraz sztuczne żywienie i nawadnianie. Szczególne emocje budzi odstąpienie od sztucznego żywienia i nawadniania, skutkuje ono bowiem uruchomieniem patologicznych procesów powodujących zgon. W większości sytuacji pojenie i karmienie pacjenta uznaje się za formę opieki podstawowej, właściwą dla opieki paliatywnej i moralnie konieczną. Decyzję o daremności leczenia podejmuje lekarz, jednak powinna być ona skonsultowana z członkami wielospecjalistycznego zespołu sprawującego opiekę nad chorym. Łączy się ona z wieloma rozterkami i trudnościami wynikającymi z zakodowanego w świadomości pracownika medycznego powołania do ratowania życia i obawy popełnienia błędu. W naszym kraju niepodjęcie działań medycznych może grozić odpowiedzialnością prawną i posądzeniem o działania eutanatyczne. W opiece paliatywnej istotne są także prawa umierającego pacjenta. Do podstawowych praw osoby umierającej należy: - prawo do uzyskania opieki medycznej - prawo do zachowania godności ludzkiej - prawo osobowego wsparcia - prawo do zniesienia bólu i ulgi w cierpieniu - prawo do informacji - prawo do samookreślenia się - prawo do odmowy leczenia Na świecie pacjenci zdolni do działań prawnych mają prawną możliwość spisywania, na wypadek utraty zdolności podejmowania decyzji, szczególnych dyspozycji odnośnie do kontynuacji lub przerwania terapii w przyszłości tzw. testament życia. Niestety w Polsce kwestia testamentu życia i jego respektowania nie doczekała się jeszcze regulacji prawnych. Problemy etyczne opieki paliatywnej dotyczą zatem nie tylko trudnych decyzji, ale również wzajemnych stosunków pomiędzy personelem a pacjentem o takiej jakości, że możliwe jest zapewnienie ciągłości opieki, otwartość, zaufanie i wiarygodność. Szacunek i ochrona godności osób terminalnie chorych i umierających wymaga stosownej opieki w odpowiednim otoczeniu, tak aby chory mógł umierać z godnością. Znajomość zagadnień etycznych wśród pielęgniarek sprawujących opiekę nad pacjentami nieuleczalnie i terminalnie chorymi jest niezbędna, są one bowiem w oczywisty sposób zaangażowane w trudne decyzje dotyczące schyłkowego okresu życia pacjenta i powinny nieć świadomość ich etycznej dopuszczalności. Otaczanie opieką umierających z przewlekłą niewydolnością nerek jest bardzo trudne dla personelu medycznego i wymaga ciągłej edukacji. Bibliografia: 1. Pielęgniarstwo Nefrologiczne : Beata Białobrzeska, Alicja Dębska-Ślizień, Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 2013r. 2. Pielęgniarstwo w opiece paliatywnej i hospicyjnej : Krystyna de Walden- Gałuszko, Anna Kaptacz, Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 2005, listopad-grudzień 6/2014