ABSOLWENT NA RYNKU PRACY - FAQ

Transkrypt

1 ABSOLWENT NA RYNKU PRACY - FAQ 1. Jestem zatrudniony na podstawie umowy o dzieło / umowy zlecenia. Czy obowiązują mnie i zamawiającego dzieło / zleceniodawcę przepisy Kodeksu pracy? Nie, umowa o pracę, umowa o dzieło i umowa zlecenia są różnymi stosunkami prawnymi i podlegają regulacji różnych przepisów. Umowa o dzieło i umowa zlecenia, zwane potocznie umowami cywilnoprawnymi, są uregulowane w przepisach kodeksu cywilnego odpowiednio w art oraz w art Natomiast stosunek pracy, który powstaje wskutek zawarcia umowy o pracę, jest szczegółowo uregulowany w przepisach kodeksu pracy. Z uwzględnieniem nielicznych wyjątków, prawna Twoja sytuacja jest całkowicie odmienna od pozycji osób zatrudnionych w oparciu o umowy pracę. Do takich wyjątków należy m. in. obowiązek pracodawcy zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy niezależnie od podstawy prawnej zatrudnienia. Do pracowników zatrudnionych na umowę zlecenia lub o dzieło znajdą również zastosowanie przepisy o ochronie wynagrodzenia za pracę przed egzekucją (do wysokości minimalnego wynagrodzenia, czyli obecnie 1680,00 zł brutto) komornik będzie mógł zająć Twoje wynagrodzenie tylko w zakresie nadwyżki od tej kwoty. W związku z zatrudnieniem na umowę cywilnoprawną jesteś pozbawiony licznych przywilejów wynikających ze szczególnej ochrony pracowników w ramach stosunku pracy. W pierwszym rzędzie trzeba mieć na względzie przepisy o ochronie trwałości stosunku pracy, w szczególności zaś umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony zasadą jest to, że taką umowę pracodawca może wypowiedzieć z zachowaniem okresów wypowiedzenia i tylko w przypadku istnienia usprawiedliwionej przyczyny. Ponadto, jeżeli u pracodawcy działają związki zawodowe, to wypowiedzenie powinno być z nimi skonsultowane. W przeciwnym wypadku pracodawca naraża się na spór sądowy z pracownikiem, w następstwie którego może on zostać przywrócony do pracy lub otrzymać odszkodowanie. Pracownik zatrudniony na umowę o pracę ma również prawo do corocznego płatnego urlopu, obowiązują go też normy czasu pracy (co do zasady 8 godzin dziennie w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy), zaś w przypadku pracy w nadgodzinach należy mu się czas wolny lub dodatek do wynagrodzenia. Osobom

2 zatrudnionym na umowę o pracę przysługują jeszcze inne liczne przywileje, jak np. prawo do zrzeszania się w związkach zawodowych, czy prawo do urlopu macierzyńskiego. Należy jednak pamiętać, że w teorii nie można zastąpić umową zlecenia lub o dzieło stosunku, w ramach którego praca jest wykonywana w warunkach charakterystycznych dla umowy o pracę, tj. przy ścisłym podporządkowaniu pracownika pracodawcy, braku możliwości ustanowienia zastępcy do wykonywania zleconych zadań (osobiste wykonywanie pracy), wyznaczania konkretnego miejsca i czasu świadczenia tej pracy przez pracodawcę. Jest natomiast powszechną praktyką, wynikającą właśnie stąd, że osoby zatrudnione na umowy cywilnoprawne są pozbawione licznych korzyści wynikających z prawa pracy, (które generują oczywiście znaczne koszty dla pracodawcy), że zastępuje się umowy o prace umowami cywilnoprawnymi. Zasadniczo jest ona jednak niezgodna z prawem (takiemu pracodawcy grozi odpowiedzialność wykroczeniowa), zaś pracownik może wystąpić do sądu o ustalenie, że łączy go z pracodawcą stosunek pracy, a nie stosunek zlecenia czy dzieła. W takim postępowaniu pracownik musi należycie wykazać przed sądem, że pomimo nazwy umowy, a nawet jej treści, sposób wykonywania zadań odpowiadał cechom stosunku pracy. Jest to sytuacja bardzo niebezpieczna dla pracodawcy, ponieważ w sytuacji gdy pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę uda się wykazać, że w rzeczywistości jest on (lub był) zatrudniony na umowę o pracę, to będzie mógł on wykorzystywać uprawnienia przysługujące mu ze stosunku pracy, żądając przykładowo wypłaty dodatku do wynagrodzenia za każdą godzinę przepracowaną ponad 8 godzinę w danym dniu. 2. Pracodawca proponuje mi umowę o pracę na czas określony: a. Czym się ona różni od umowy na czas nieokreślony? Jak wskazuje sama nazwa umowa o pracę na czas określony w przeciwieństwie do umowy o pracę na czas nieokreślony ma charakter terminowy, tj. zostaje zawarta na z góry określony czas (np. 2 miesiące, 3 miesiące). Podstawową różnicą między tymi typami umowy o pracę jest stopień stabilności zatrudnienia. Trwałość stosunku pracy zawartego czas nieokreślony podlega szczególnej ochronie. I tak nie można wypowiedzieć takiego stosunku pracy, jeżeli

3 nie istnieją po temu usprawiedliwione przyczyny, które mogą zachodzić zarówno po stronie pracodawcy (np. zmiany organizacyjne skutkujące redukcjami, zmniejszenie ilości zamówień, kłopoty finansowe), jak i pracownika (np. utrata zaufania do niego, nierzetelność, częste spóźnienia, niedostosowywanie się do czasu i porządku pracy istniejącego u pracodawcy). Przyczyny te muszą być rzeczywiste (prawdziwe), obiektywne, a nie wynikać jedynie np. z niechęci pracodawcy do pracownika. Jeżeli pracodawca wypowie stosunek pracy pomimo braku po temu podstaw lub z naruszeniem przepisów regulujących procedurę wypowiadania umowy (np. niezachowanie formy pisemnej wypowiedzenia, brak konsultacji zamiaru wypowiedzenia ze związkami zawodowymi działającymi u pracodawcy), pracownik może wnieść odwołanie do sądu pracy i domagać się przywrócenia do pracy lub wypłaty odszkodowania. Opisany wyżej mechanizm ochronny nie obowiązuje natomiast w przypadku umowy o pracę na czas określony. Z upływem termin, na jaki została zawarta taka umowa, stosunek pracy ustanie i pracodawca nie będzie musiał dalej kontynuować z Tobą współpracy. Podsumowując, jeżeli zależy Ci na stabilnym zatrudnieniu, w ramach którego pracodawca będzie musiał dysponować ważnymi przyczynami, żeby Cię zwolnić, zdecydowanie korzystniejsza będzie dla Ciebie umowa o pracę na czas nieokreślony. Ta forma zatrudnienia, która dawniej była powszechnym standardem, a obecnie jest coraz częściej zastępowana mniej stabilnymi formami zatrudnienia, cieszy się obecnie chyba największym zainteresowaniem u pracowników. b. Czy ja lub pracodawca możemy taką umowę rozwiązać przed upływem określonego w niej terminu? Zasadą jest, że umowa zawarta na czas określony nie może być rozwiązana przed upływem terminu przez żadną z jej stron i to nawet jeżeli strony umowy chciałbyby sprawę uregulować odmiennie. Od tej reguły przewidziano jednak wyjątek dla sytuacji, gdy umowa o pracę zawierana jest na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy. W takim przypadku pracownik i pracodawca mogą w umowie przewidzieć zastrzeżenie, że umowa może zostać rozwiązana za dwutygodniowym wypowiedzeniem przez każdą ze stron.

4 c. Czy umowa na czas określony może zostać przedłużona? Tak, umowa o pracę na czas określony może być przedłużana. Tę możliwość wykorzystują zresztą często pracodawcy, by uniknąć zawierania umowy na czas nieokreślony zawierają wtedy długoterminowe umowy na czas określony (np. na 2 lata), najczęściej z zastrzeżeniem możliwości wypowiedzenia jej (patrz: pkt 2 ppkt b), a następnie je wielokrotnie przedłużają. Należy jednak zwrócić uwagę, że ustawodawca przewidział ryzyko takiej praktyki i ustanowił ograniczenia w wielokrotnym przedłużaniu umowy zawartej na czas określony. Jeżeli zostaną spełnione określone przesłanki, kolejna umowa na czas określony będzie już traktowana jako umowa zawarta na czas nieokreślony (tzn. mimo tego, że nazwa umowy będzie wskazywała, że jest ona zawarta na czas określony, a nawet będziesz wraz ze swoim pracodawcą przekonany, że łączy was właśnie taka umowa, to i tak będą Ci przysługiwały wszystkie uprawnienia przewidziane dla umowy zawartej na czas nieokreślony, w tym ochrona trwałości stosunku pracy powstałego na jej podstawie. Żeby zaistniał taki skutek, spełnione muszą być następujące warunki: podpisywałeś już dwukrotnie ze swoim pracodawcą umowy o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy; w przypadku przedłużenia okresu trwania umowy w drodze aneksu, aneksowaną umowę uważa się już za kolejną; podpisałeś po raz trzeci umowę na czas określony; przerwa pomiędzy zakończeniem kolejnych umów, a podpisaniem kolejnych nie może przekraczać miesiąca; nie jesteś zatrudniony w ramach tzw. umowy na zastępstwo, jak również Twoja praca nie polega na wykonywaniu zadań o charakterze dorywczym lub sezonowym lub realizowanych cyklicznie; Po spełnieniu tych wymogów ta trzecia umowa będzie traktowana jako zawarta na czas nieokreślony.

5 3. Otrzymuję wynagrodzenie brutto w wysokości 1000 zł brutto, a jestem zatrudniony: a. Na podstawie umowy o pracę, na pełen etat. Czy wysokość mojego wynagrodzenia jest zgodna z prawem? Taka praktyka jest niezgodna z prawem i pracodawca może ponieść z tego tytułu odpowiedzialność wykroczeniową. Niezależnie od tego możesz wystąpić do sądu pracy o wypłatę uzupełniającego wynagrodzenia, co najmniej do kwoty 1.680,00 zł brutto (a jeżeli jest to Twój pierwszy rok zatrudnienia 1.344,00 zł brutto). Są to kwoty tzw. minimalnego wynagrodzenia, która jest ustalana co roku obwieszczeniem premiera, po wcześniejszym uzgodnieniu ze związkami zawodowymi i związkami pracodawców. Zatrudniając na pełny etat pracodawca musi obecnie zagwarantować pracownikowi wynagrodzenie na poziomie 1.680,00 zł brutto (kwota ta ulegnie zmianie w kolejnym roku, przy czym obwieszczenie dotyczące wysokości tego wynagrodzenia zostanie ogłoszone najpóźniej 15 września). Wyjątek dotyczy osób w pierwszym roku ich zatrudnienia (chodzi o zatrudnienie w całej karierze, nie zaś u konkretnego pracodawcy), dla których minimalne wynagrodzenie wynosi 80 % stawki podstawowej, czyli obecnie 1.344,00 zł brutto. b. Na podstawie umowy o pracę, na niepełny etat. Czy wysokość mojego wynagrodzenia jest zgodna z prawem? Wszystko zależy od tego, jaki jest Twój wymiar czasu pracy. Jeżeli kwota 1000,00 zł pozostaje w stosunku do kwoty 1.680,00 zł brutto (1.344,00 zł brutto, jeżeli jest to Twój pierwszy rok zatrudnienia) co najmniej w takim stosunku, jak Twój wymiar czasu pracy, to wysokość wynagrodzenia jest zgodna z prawem. W przeciwnym wypadku aktualne są uwagi, które poczyniliśmy w pkt 3.a. Operując przykładem, jeżeli jesteś zatrudniony na 4/5 etatu, to wypłata wynagrodzenia w kwocie 1.000,00 zł jest niezgodna z prawem. Powinieneś otrzymywać wynagrodzenie w wysokości co najmniej 1344,00 zł brutto (1075,20 zł brutto, jeżeli jest to Twój pierwszy rok zatrudnienia).

6 c. Na podstawie umowy cywilnoprawnej. Czy wysokość mojego wynagrodzenia jest zgodna z prawem? Taka sytuacja jest zgodna z prawem, ponieważ gwarancja minimalnego wynagrodzenia nie dotyczy zatrudnienia na tej podstawie. Również ta okoliczność jest powodem dużej atrakcyjności zatrudnienia na umowy cywilnoprawne wśród pracodawców. Co do zasady posiadają oni pełną swobodę w kształtowaniu wysokości wynagrodzenia należnego osobie wykonującej zadania na takiej podstawie. Ciebie i Twojego zleceniodawcę będą obowiązywały jedynie takie stawki, jakie ustalicie w umowie. Przed podpisaniem umowy zlecenia, czy o dzieło pamiętaj więc, by zadbać o należyte zabezpieczenie swoich interesów. 4. Ukończyłem studia w czerwcu. Nie mogę znaleźć pracy. a. Gdzie zarejestrować się jako osoba bezrobotna? W tym celu musisz stawić się do Powiatowego Urzędu Pracy właściwego według miejsca swojego zameldowania. Po rejestracji jako osoba bezrobotna otrzymasz poradę doradcy zawodowego, który może Ci zaproponować liczne formy pomocy publicznej dla osób poszukujących zatrudnienia. Jeżeli znajdziesz pracodawcę, który zechce Cię zatrudnić pod warunkiem otrzymania stosownego wsparcia ze środków państwowych lub unijnych, możesz skorzystać z oferty płatnych staży. W wyniku ostatnich zmian w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy osoby poszukujące pracy uzyskały możliwość skorzystania z nowych form wspierania osób bezrobotnych, takich jak bon zatrudnieniowy, czy bon zasiedleniowy. Osoby poszukujące pracy mogą uzyskać wiele praktycznych informacji dotyczących różnych form pomocy na Infolinii Publicznych Służb Zatrudnienia Zielonej Linii pod numerem telefonicznym lub na portalu internetowym wspierającym jej działalność pod adresem Jeżeli szukasz pracy, a pozostawanie bez zatrudnienia utrzymuje się przez okres przekraczający 4 miesiąc po zakończeniu studiów niezwłocznie zarejestruj się jako osoba bezrobotna. Po upływie tego okresu wygasa bowiem Twoje prawo do bezpłatnych świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych.

7 Datą ukończenia studiów jest data złożenia egzaminu dyplomowego, natomiast w przypadku kierunków lekarskiego, lekarsko-dentystycznego i weterynarii - data złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu, a w przypadku kierunku farmacja - data zaliczenia ostatniej, przewidzianej w planie studiów praktyki. (art. 167 ust. 2 ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym). Gdy zarejestrujesz się jako osoba bezrobotna, składka na Twoje ubezpieczenie będzie finansowana ze środków publicznych. b. Czy mogę otrzymać zasiłek? Jeżeli w okresie studiów nie pracowałeś w pełnym wymiarze czasu pracy co najprawdopodobniej miało miejsce zasiłek Ci nie przysługuje. Prawo do zasiłku przysługuje bowiem osobom, które mogą się wylegitymować odpowiednim stażem pracy w okresie bezpośrednio poprzedzającym utratę zatrudnienia. Według ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy prawo do zasiłku dla bezrobotnych przysługuje co do zasady bezrobotnemu za każdy dzień kalendarzowy od dnia zarejestrowania się we właściwym powiatowym urzędzie pracy jeżeli: 1) nie ma dla niego propozycji odpowiedniej pracy, propozycji stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, prac interwencyjnych lub robót publicznych oraz 2) w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez okres co najmniej 365 dni: a) był zatrudniony i osiągał wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, przy czym w okresie tym nie uwzględnia się okresów urlopów bezpłatnych trwających łącznie dłużej niż 30 dni, b) świadczył usługi na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy dotyczące zlecenia z kodeksu cywilnego albo współpracował przy wykonywaniu tych umów, przy czym podstawę wymiaru składek stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na okres pełnego miesiąca c) opłacał składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy, przy czym podstawę wymiaru

8 składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zasiłek przysługuje więc zasadniczo dopiero po spełnieniu tych warunków, jeżeli nie zachodzą zarazem okoliczności wyłączające prawo do zasiłku (np. jeżeli sam wypowiedziałeś umowę swojemu pracodawcy albo on zwolnił Cię dyscyplinarnie). Pamiętaj więc, by podejmując zatrudnienie zadbać o ustalenie takich warunków zatrudnienia u pracodawcy, by w przypadku zakończenia tej współpracy (która nastąpi z inicjatywy pracodawcy) mieć zapewnione prawo do zasiłku. 5. W czasie studiów byłem zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Czy okres, w jakim pozostawałem wówczas zatrudniony, zostanie wliczony do mojego stażu pracy? Staż pracy jest terminem stanowiącym warunek uzyskania wielu różnorakich świadczeń. Od stażu pracy uzależnione jest powstanie między innymi następujących uprawnień: 1. prawo do dodatku do wynagrodzenia; 2. prawo do urlopu; 3. prawo do dłuższego okresu wypowiedzenia; 4. prawo do emerytury, renty oraz innych świadczeń z zabezpieczenia społecznego; 5. prawo do nagrody jubileuszowej; 6. prawo do odprawy. Sposoby ustalania stażu pracy na potrzeby nabywania różnych uprawnień pracowniczych lub z zakresu ubezpieczeń społecznych mogą być bardzo zróżnicowane, a w ramach niniejszej odpowiedzi nie ma potrzeby dokonywania ich szczegółowego opisu. Najprawdopodobniej chodziło Ci o staż pracy potrzebny do nabycia uprawnień emerytalnych lub urlopowych. W obecnym stanie prawnym okres studiów nie jest wliczany do stażu pracy ustalanego na potrzeby nabycia prawa do emerytury. Co istotne, zasadniczo wymóg spełnienia stażu pracy nie jest już warunkiem uzyskania prawa do emerytury. Ma on

9 znaczenie jedynie w przypadku nabywania prawa do emerytury minimalnej, której wypłata jest pokrywana ze środków publicznych. Nabywają ją osoby będące w stanie wylegitymować się 25 latami stażu pracy (przy czym taka wysokość stażu obowiązuje w przypadku kobiet, które będą się starały o emeryturę po 2022 r.), o ile wysokość emerytury obliczona według zasad ogólnych nie przekracza minimalnej kwoty ustalonej ustawą, która jest corocznie waloryzowana (obecnie wynosi 844,45 zł). Poza tym wyjątkiem staż pracy na potrzeby uprawnień emerytalnych nie ma znaczenia. Ogólną zasadą jest bowiem obecnie to, że liczą się środki zgromadzone przez Ciebie w postaci składek odprowadzanych od wynagrodzenia oraz wiek, w którym przechodzisz na emeryturę. Obecny system emerytalny można sprowadzić do lapidarnego sformułowania, że im wcześniej zaczniesz pracować, im więcej będziesz zarabiać oraz im później będziesz ubiegał się o prawo do emerytury, tym większe będą świadczenia wypłacane Ci z tego tytułu. Jeżeli pracujesz w trakcie studiów, Twoją sytuacja staje się lepsza z dwóch względów. Po pierwsze ma to wpływ na Twój staż pracy potrzebny w przypadkach, w których przepisy uzależniają od niego powstanie jakiegoś uprawnienia (w tym również potrzebny do uzyskania emerytury minimalnej). Po drugie, gromadzisz już od najwcześniejszych lat środki, które będą w przyszłości podstawą do ustalenia wysokości Twojej emerytury. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku stażu pracy koniecznego do ustalenia wymiaru urlopu. Wynosi on 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat, natomiast 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat. Jednak do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia szkoły wyższej 8 lat (co istotne, zarówno magisterskich, jak i licencjackich). Nawet jeżeli do ukończenia studiów nie podejmowałeś żadnego zatrudnienia, to w chwili podjęcia pracy będzie Ci przysługiwało rocznie 20 dni urlopu. Po upływie już 2 lat zatrudnienia nabędziesz natomiast prawo do urlopu w podwyższonym wymiarze (26 dni rocznie). Przy obliczaniu stażu na potrzeby ustalenia prawa do wymiaru urlopu wypoczynkowego nie będzie miało znaczenia to, czy w okresie studiów podejmowałeś jakieś zatrudnienie. Zgodnie ze stosowną regulacją kodeksu pracy jeżeli pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się bądź okres zatrudnienia, w którym była pobierana

10 nauka, bądź okres nauki, zależnie od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika. Nie można więc niejako kumulować stażu pracy z obu tytułów. 6. Ukończyłem studia wyższe, ale nie pracowałem. Czy okres studiów zostanie wliczony do mojego stażu pracy? Wyczerpująco zagadnienie to zostało omówione w pkt 5. Jeżeli w trakcie studiów nie pracowałeś, zasadniczo okres studiów nie zostanie wliczony do Twojego stażu pracy ustalanego na potrzeby różnych uprawnień przewidzianych przez prawo pracy lub prawo ubezpieczeń społecznych. Wyjątkiem jest staż pracy potrzebny do uzyskania podwyższonego wymiaru urlopu wypoczynkowego. Jeżeli ukończyłeś szkołę wyższą (również licencjatem) Twój staż pracy określany na potrzeby tego uprawnienia będzie wynosił aż 8 lat. 7. Ukończyłem studia i chcę założyć własną firmę. a. Jak wygląda procedura? Ile czasu trwa?jakie formy prawne działalności mogę wybrać? Wszystko zależy od tego, w jakiej branży będziesz chciał prowadzić działalność gospodarczą i jaką formę prawną ona przyjmie. Jeżeli chodzi o pierwsze zagadnienie, to trudno o jakiekolwiek uogólnienia inaczej będzie wyglądała procedura zakładania działalności gospodarczej związanej z świadczeniem usług sprzątających (do czego nie potrzebujesz żadnego zezwolenia), inaczej zaś zakładanie restauracji, co będzie wymagało m. in. uzyskania pozytywnej opinii projektu lokalu wydanej przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną, decyzji zatwierdzającej obiekt Powiatowego Inspektora Sanitarnego oraz zezwoleń na sprzedaż alkoholu. Procedury te są oczywiście czasochłonne. Niezależnie od tego musisz dopełnić procedury rejestracyjnej samej działalności (niezależnie od branży, w której będziesz działał). Zakres czynności koniecznych do podjęcia działalności oraz czas trwania procedury będzie uzależniony od tego, jaką formę prawną działalności wybierzesz. Poniżej przedstawimy krótką charakterystykę poszczególnych form działalności, zwracając

11 szczególną uwagę na te, które cieszą się największą popularnością. Jednocześnie wskażemy jakie czynności należy podjąć w celu rejestracji działalności. I. Jednoosobowa działalność gospodarcza A. Charakterystyka Jest to najprostsza, a zarazem najpopularniejsza forma prawna, w której moża prowadzić działalność gospodarczą. Przedsiębiorcą jest w tym wypadku osoba fizyczna. Do zdecydowanych zalet tej formy działalności należą w szczególności elastyczność działania, niskie koszty oraz najprostsza procedura rejestracyjna. Przedsiębiorca nie dzieli się w takim przypadku z nikim zyskiem, ale również i obowiązkami. Podstawową wadą pozostaje natomiast nieograniczona, osobista odpowiedzialność za zobowiązania. Innymi słowy, za zaciągnięte długi będziesz odpowiadał całym swoim majątkiem, a nie tylko tymi składnikami majątkowymi, które służą Ci do wykonywania działalności gospodarczej. Względnie niskie koszty działalności wiążą się z brakiem obowiązku prowadzenia pełnej księgowości. W większości wypadków wystarczy prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów, co można robić we własnym zakresie, korzystając z prostych w obsłudze programów komputerowych albo zlecić to podmiotowi oferującemu usługi księgowe. Musisz jednak uważać na poziom obrotów swojej firmy. W sytuacji gdy przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosą co najmniej równowartość w walucie polskiej euro, zajdzie konieczność prowadzenia pełnej księgowości. Oczywiście to, że ta forma bywa nazywana działalnością jednoosobową nie oznacza, że musisz działać samodzielnie dopuszczalne jest zatrudnianie pracowników. Niektórzy przedsiębiorcy, z różnych względów, prowadzą w tej formie działalność generującą duże przychody, zatrudniając wielu pracowników.

12 B. Rejestracja Działalność gospodarczą w tej formie prawnej możesz rozpocząć już w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Ponieważ wpis jest przypisany do osoby, nie zaś konkretnego rodzaju działalności, na jego podstawie będziesz mógł prowadzić działalność w różnych obszarach. Wniosek należy złożyć w dowolnej gminie na terenie kraju (konkretnie urzędu gminy lub miasta) osobiście lub za pośrednictwem poczty (wtedy jednak Twój podpis musi być poświadczony przez notariusza). Jeżeli złożysz wniosek w gminie właściwej według swojego miejsca zamieszkania, zostanie on po prostu rozpoznany szybciej nie będzie konieczne przekazywanie go według właściwości. Składając wniosek osobiście należy mieć przy sobie dowód osobisty oraz wypełniony formularz CEIDG- 1, który jest dostępny na stronie Możliwe jest również złożenie wniosku drogą elektroniczną, za pomocą portalu dostępnego na tej stronie, konieczne będzie jednak dysponowanie podpisem elektronicznym, który nie jest popularnym instrumentem. Od chwili złożenia wniosku możesz już podjąć działalność gospodarczą, o ile we wniosku określisz ten dzień jako datę początkową rozpoczęcia działalności. By zarejestrować działalność gospodarczą zasadniczo nie musisz już składać żadnych dodatkowych dokumentów. Od kilku lat obowiązuje zasada tzw. jednego okienka, w ramach której uniezależniono samą rejestrację działalności od dokonania osobiście zgłoszeń w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych dla potrzeb rozliczania składek na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne, Urzędzie Skarbowym dla uzyskania lub aktualizacji numeru NIP oraz Głównym Urzędzie Statystycznym dla uzyskania numeru REGON. Obecnie zawiadomienia o zarejestrowaniu działalności wyśle za Ciebie do właściwych urzędów CEIDG. W przeciągu 7 dni od przesłania przez CEIDG wniosku do GUS, organ ten nada Ci numer REGON potrzebny dla celów statystycznych, którym będziesz się identyfikował podczas załatwiania różnych spraw urzędowych. Niestety po rejestracji firmy (w terminie 7 dni) będziesz musiał się również udać do oddziału ZUS właściwego według miejsca zamieszkania celem dokonania zgłoszenia jako ubezpieczonego, ponieważ CEIDG przesłał wcześniej jedynie informację, że powstał nowy podmiot jako płatnik składek. Stosowne zgłoszenie

13 składa się na formularzu ZUS-ZUA. Obowiązkowe pozostaje dla Ciebie ubezpieczenie zdrowotne oraz społeczne w zakresie ubezpieczenia emerytalnorentowego i wypadkowego. By otrzymywać z ZUS świadczenia rekompensujące w części Twoje dochody, gdy nie będziesz mógł wykonywać działalności z powodu choroby, możesz jeszcze opłacać dobrowolnie składkę chorobową. W wypadku, gdy w ramach wykonywania działalności gospodarczej będziesz płatnikiem podatku VAT, niezbędne będzie również złożenie w Urzędzie Skarbowym już po dokonaniu rejestracji w CEIDG stosownego zgłoszenia na formularzu VAT- R. Ustawodawca nakazuje organom działać w sposób bezzwłoczny, zakreślając jednocześnie bardzo krótkie terminy. Cała procedura rejestracji działalności gospodarczej nie powinna trwać dłużej niż 2 tygodnie. II. Działalność prowadzona w formie spółki cywilnej Spółka cywilna nie jest odrębnym od jej wspólników podmiotem prawa, a jedynie rezultatem umowy zawartej przez wspólników, którzy sami każdy z osobna prowadzą już działalność gospodarczą. Tworzenie i funkcjonowanie spółki cywilnej reguluje kodeks cywilny (art ). Umowa powinna być stwierdzona pismem, jakkolwiek przepisy nie regulują dalszych wymogów co do jej treści. Warto określić w niej wartość wkładów wnoszonych przez wspólników oraz stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Warto zwrócić uwagę, że wspólnicy spółki cywilnej solidarnie odpowiadają za zobowiązania spółki, przy czym odpowiedzialność ta ma charakter osobisty i nieograniczony (obejmuje również składniki majątku osobistego bez żadnych ograniczeń kwotowych). Wierzyciele mogą więc dochodzić swych należności od każdego ze wspólników z osobna w całości lub części albo od obu wedle swego uznania. Z kolei majątek spółki staje się współwłasnością łączną wspólników, która jest bardzo zbliżona do wspólności majątkowej istniejącej między małżonkami wskutek zawarcia małżeństwa. Bez zgody drugiego wspólnika nie można dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu spółką, w również czynności dotyczących waszego wspólnego tym majątkiem. To wspólnicy będą później dokonywali między sobą wzajemnych rozliczeń. Zdecydowaną zaletą spółki cywilnej

14 jest rozłożenie ciężaru obowiązków prowadzonej działalności na więcej niż jedną osobę. Zaletą spółki cywilnej jest również to, że nie jest ona podatnikiem podatku dochodowego. Opodatkowaniu podlega bowiem dochód każdego ze wspólników z osobna. Sama spółka nie podlega rejestracji w CEIDG, konieczne jest jednak uzyskanie wpisu przez każdego wspólnika, a następnie jego aktualizacja o NIP i REGON spółki. Gdy wspólnikiem zostaje osoba, która posiada już wpis w CEIDG, obciąża ją obowiązek uzupełnienia danych o spółce, a także wprowadzenie innych zmian związanych z rozpoczęciem działalności w ramach spółki, np. modyfikacja w zakresie przedmiotu działalności gospodarczej. Wspólnicy muszą jednak uzyskać odrębny dla spółki numer REGON, co nastąpi na wniosek, złożony na formularzach RG-1 i RG-SC. Konieczne będzie również udanie się do Urzędu Skarbowego w celu uzyskania numeru NIP dla spółki, a jeżeli będzie ona płatnikiem podatku VAT dokonanie rejestracji w tym zakresie. W tych przypadkach należy złożyć zgłoszenie identyfikacyjne NIP-2 z załącznikiem NIP-D oraz zgłoszenie płatnika VAT na formularzu VAT-R (opłata skarbowa od zgłoszenia wynosi 170 zł). III. Działalność prowadzona w formie spółki handlowej A. Charakterystyka spółek Spółki handlowe podlegają regulacji kodeksu spółek handlowych i zasadniczo stanowią bardziej skomplikowany i sformalizowany twór gospodarczy. Są one podmiotami prawnymi odrębnymi od swych wspólników stroną umów z kontrahentami będzie więc spółka, a nie wspólnik lub członek zarządu, chociaż te osoby będą reprezentowały spółkę. Spółki handlowe podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Krajowy Rejestr Sądowy i dopiero od tego momentu nabywają podmiotowość prawną, chociaż w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej, mogą już wcześniej podjąć działalność.

15 Ze względu na strukturę spółki, zakres odpowiedzialności wspólników lub akcjonariuszy i udział elementu osobowego w poszczególnych spółkach, dzieli się je na spółki osobowe oraz kapitałowe. 1. spółki osobowe spółka jawna Najprostszą strukturę spośród spółek osobowych posiada spółka jawna. Regulacja spółki jawnej stanowi wzorcowe rozwiązanie, które stosuje się odpowiednio do innych spółek osobowych, o ile przepisy dotyczące nich nie stanowią inaczej. Często wskazuje się, że spółka ta jest swym charakterem najbardziej zbliżona do spółki cywilnej. W przeciwieństwie do niej jednak, spółka partnerska posiada odrębną od wspólników podmiotowość prawną, a więc to ona jest w pierwszej kolejności odpowiedzialna za zobowiązania, zaś składniki majątkowe nabyt przez nią pozostają jej własnością a nie wspólników. Zanim dokona się wyboru tej formy prowadzenia działalności gospodarczej, należy zwrócić uwagę, że wspólnicy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki własnym majątkiem osobistym, w sytuacji gdy egzekucja z majątku spółki będzie bezskuteczna. Umowę spółki jawnej należy sporządzić w formie pisemnej pod rygorem nieważności. spółka partnerska Ta forma prawna przeznaczona została dla wyraźnie określonych grup zawodowych, zwanych potocznie wolnymi zawodami, m. in. adwokaci, lekarze, inżynierowie budowlani, aptekarze, maklerzy giełdowi. Jedynie osoby posiadające uprawnienia do wykonywania tych zawodów będą mogły założyć spółkę partnerską i w ramach niej wykonywać swój zawód. Umowę spółki partnerskiej należy sporządzić w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

16 spółka komandytowa Spółka ta nie cieszy się zbyt dużą popularnością wśród przedsiębiorców. Jej cechą charakterystyczną jest to, że wspólnicy dzielą się na tych, którzy odpowiadają za zobowiązania spółki bez ograniczeń również własnym majątkiem (komplementariusze) oraz tych, którzy odpowiadają w granicach wniesionych do spółki wkładów (komandytariusze). Zasadniczo to komplementariusz zajmuje się prowadzeniem spraw spółki, zaś rola komandytariuszy ogranicza się do wniesienia wkładów i kontrolowania działalności komplementarisza oraz uzyskiwania dochodów z działalności spółki ich udział w spółce stanowi więc najczęściej formę lokaty kapitału. Umowę spółki komandytowej należy sporządzić w formie aktu notarialnego. spółka komandytowo-akcyjna Również ta forma prowadzenia działalności gospodarczej jest stosunkowo rzadko wykorzystywana przez przedsiębiorców. Jej regulacja jest bardzo zbliżona do spółki komandytowej, jednak obecne są w niej również elementy charakterystyczne dla spółki akcyjnej. W spółce tej jeszcze mocniej wyeksponowano to, że rolą akcjonariuszy jest jedynie dokapitalizowanie działalności prowadzonej przez komplementariusza. Umowę spółki komandytowo-akcyjnej należy sporządzić w formie aktu notarialnego. 2. spółki kapitałowe spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Jest to spółka handlowa najchętniej chyba wykorzystywana przez przedsiębiorców. Jej zdecydowaną zaletą jest to, że udziałowcy nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. W przypadku gdy zobowiązania spółki przekroczą wartość jej majątku i egzekucja okaże się bezskuteczna, wierzyciele nie będą mogli sięgnąć po majątek udziałowców. Ich strata zamyka się wtedy tylko w granicach tego, co była warta spółka i jej majątek oraz w jakiej wysokości wkłady na

17 kapitał zakładowy wnieśli oni do spółki. Zaletą jest również to, że założenie spółki nie generuje wysokich kosztów przynajmniej w relacji do korzyści, które czerpią wspólnicy z wykorzystania tej formy prowadzenia działalności. Obecnie wymagane jest wniesienie przez wspólników wkładów na kapitał zakładowy w wysokości zł. Wadą skorzystania z tej formy prowadzenia działalności jest z pewnością to, że spółki kapitałowe obowiązują większe rygory dotyczące sprawozdawczości finansowej. Każdego roku konieczne będzie więc złożenie do sądu rejestrowego sprawozdania finansowego składającego się z bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej. Sporządzenie tej dokumentacji będzie najczęściej wymagało zatrudnienia biura rachunkowego. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może przybrać również formę jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, co oznacza, że wszystkie udziały w niej będzie posiadał jeden wspólnik. W przypadku gdy zostanie on również jedynym członkiem zarządu, pod względem zarządczym spółka taka nie będzie się różniła od działalności gospodarczej wykonywanej przez osobę fizyczną, Co jest natomiast dużą korzyścią, odpowiedzialność za zobowiązania pozostanie ograniczona jedynie do majątku spółki. Chociaż zasadą jest, że za zobowiązania odpowiada swym majątkiem tylko spółka, wobec wierzycieli mogą również w pewnych przypadkach odpowiadać członkowie zarządu. Jeżeli będziesz pełnił funkcję zarządczą w spółce, a znajdzie się ona w tarapatach finansowych, musisz w odpowiednim czasie (z reguły 14 dni od zaistnienia przyczyny) złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości spółki. W przeciwnym razie wierzyciele, którzy nie będą mogli uzyskać zaspokojenia z majątku spółki, będą mogli kierować roszczenia wobec Ciebie jako odpowiedzialnego członka zarządu. Do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga się zawarcia umowy spółki w formie aktu notarialnego, wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie kapitału zakładowego, powołania organów spółki oraz wpisu do rejestru. spółka akcyjna Jest to spółka o najbardziej skomplikowanej strukturze organizacyjnej, z której działalnością wiążą się liczne koszty. Jest ona przeznaczona dla przedsiębiorców prowadzących działalność wymagającą znacznego kapitału, który nie jest możliwy do zdobycia przez mniejsze podmioty w drodze kredytów, pożyczek lub innych form

18 finansowania. W tym celu emisji podlegają akcje, które są wykupywane przez podmioty często nie mające żadnego powiązania ze spółką. Środki uzyskane w drodze wykupu akcji są następnie przeznaczane na działalność inwestycyjną spółki. Rola akcjonariuszy ogranicza się do decydowania o sprawach najważniejszych dla spółki oraz kontrolowania działalności organów zarządczych. Czynności i dokumenty związane z zakładaniem spółki są sporządzane w formie aktu notarialnego. B. Rejestracja Wszystkie spółki handlowe podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, który prowadzą sądy rejonowe (rejstrowe). Powstanie spółki jest więc uzależnione od dokonania stosownego wpisu przez sąd, co powinno nastąpić w terminie 7 dni od złożenia wniosku, jednak praktyka pokazuje, że najczęściej sądy wywiązują się z tego obowiązku dopiero po upływie ok. 2-3 tyg. Wniosek składają w sądzie wspólnicy (w przypadku spółek osobowych) lub powołany zarząd (w spółkach kapitałowych). Wniosek składa się na urzędowych formularzach (np. dla spółek: jawnej, partnerskiej i komandytowej konieczne są co najmniej: KRS-W1 - wniosek o wpis podmiotu w rejestrze przedsiębiorców, KRS-WB - na którym podaje się wspólników, KRS-WK - gdzie wymienia się wspólników uprawnionych do reprezentacji i KRS-WM - z dokładnym wyszczególnieniem przedmiotu działalności; z kolei dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością będzie to formularz KRS-W3 wniosek o rejestrację spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, KRS-WE wniosek o wpis wspólników, KRS-WM z określeniem przedmiotu działalności, KRS-WK o osobach uprawnionych do reprezentowania podmiotu. Ponadto może zajść potrzeba złożenia także innych formularzy, na przykład przy utworzeniu oddziałów spółki (KRS-WA) czy powołaniu prokurentów (KRS-WL). Wszystkie formularze są dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości, dostępnej pod adresem: Do wniosku o pierwszy wpis do rejestru przedsiębiorców zarząd załącza umowę spółki oraz dokument potwierdzający uprawnienie do korzystania nieruchomości, w których znajduje się jego siedziba oraz złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki.

19 Wniosek o wpis do KRS powinien być złożony w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, a więc w przypadku zakładania spółki od momentu zawarcia umowy. Wpisy do KRS są ogłaszane w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Wraz z wnioskiem o wpis lub zmianę wpisu w rejestrze przedsiębiorców wnioskodawca musi złożyć (tzw. zasada jednego okienka): wniosek o wpis albo zmianę wpisu do Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej (REGON) na formularzy RG-1; zgłoszenie płatnika składek albo jego zmiany w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych na formularzu ZUS-ZPA; zgłoszenie identyfikacyjne albo aktualizacyjne wraz ze wskazaniem właściwego naczelnika urzędu skarbowego pod rygorem zwrotu wniosku na formularzu NIP-2. Sąd rejestrowy sam prześle wnioski i zgłoszenia do właściwych organów, co powinno nastąpić nie później niż w terminie 3 dni roboczych od dnia dokonania wpisu, przy czym zgłoszenie do ZUS zostanie przesłane dopiero po nadaniu NIP przez Urząd Skarbowy. b. Ile będzie mnie to kosztować? Koszty założenia działalności gospodarczej będą zróżnicowane, w zależności od wybranej formy prawnej prowadzenia działalności gospodarczej oraz wybranego przedmiotu tej działalności. Jeżeli chodzi o rejestrację jednoosobowej działalności gospodarczej, to co do zasady nie pociągnie ona za sobą żadnych kosztów. Jeżeli będziesz podatnikiem VAT, będziesz musiał jedynie uiścić 170 zł tytułem opłaty skarbowej od zgłoszenia do Urzędu Skarbowego. W przypadku spółki cywilnej nie możesz ponadto zapomnieć o uiszczeniu podatku od czynności cywilnoprawnych, który wynosi 0,5 % wartości wkładów ustalonych w umowie. Większe koszty generuje zakładanie działalności gospodarczej w formie spółek handlowych. Po pierwsze, w przypadku każdej z nich oprócz spółki jawnej oraz partnerskiej będziesz musiał pokryć koszty sporządzenia aktu notarialnego (zależne od wartości wkładów). Po drugie, w przypadku każdej spółki będziesz

20 musiał zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych. Następnie trzeba będzie uiścić opłatę sądową od wniosku o wpis do KRS (500 zł) oraz za wpis do Monitora Sądowego i Gospodarczego (100 zł). Jeżeli będziesz podatnikiem VAT, dodatkowo poniesiesz koszt uiścić 170 zł tytułem opłaty skarbowej od zgłoszenia do Urzędu Skarbowego. W przypadku spółki akcyjnej, jeżeli przedmiotem wkładu będą wkłady niepieniężne, dojdzie koszt powołania biegłego rewidenta w celu oszacowania wartości tych wkładów. 8. Jestem zatrudniony po raz pierwszy na podstawie umowy o pracę na pełen etat od lipca bieżącego roku. Chcę wziąć urlop w grudniu. Jaki wymiar urlopu wypoczynkowego będzie mi przysługiwał? Zasadniczo uprawnienie do urlopu wypoczynkowego pracownik nabywa z początkiem każdego roku kalendarzowego tj. 1 stycznia. Od tego dnia może on o ile uzgodni to z pracodawcą wykorzystać urlop w pełnym wymiarze, jaki mu przysługuje. Wyjątkiem od tej zasady jest regulacja dotycząca pracowników, którzy podejmują w danym roku pracę po raz pierwszy w życiu. W tym roku pracownik uzyskuje prawo do urlopu wypoczynkowego z upływem każdego miesiąca pracy w wymiarze 1/12 urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. I tak np. jeżeli po upływie roku pracownikowi będzie przysługiwał urlop w wymiarze 20 dni (tak będzie w większości przypadków), to w pierwszym roku kalendarzowym zatrudnienia pracownik będzie nabywał z upływem każdego miesiąca pozostawania w stosunku pracy do urlopu w wymiarze 1/12 z 20 dni, a więc do 1,66 dnia urlopu. Skoro pracujesz od lipca, wcześniej nie brałeś urlopu i chcesz go wykorzystać w grudniu, to przysługuje Ci on w wymiarze 8,3 dnia. Wynika to z następującego wyliczenia. Jeżeli rozpocząłeś pracę na początku lipca, to w z upływem listopada będziesz miał przepracowane 5 pełnych miesięcy. W konsekwencji nabędziesz prawo do urlopu w wymiarze 5 x 1,66 dnia (1/12 z 20 dni). W zakresie niepełnego dnia (tj. 0,3) urlop powinien zostać udzielony przez przeliczenie tej części dnia na godziny. W przypadku pierwszego urlopu nie obowiązuje bowiem zasada zaokrąglania w górę urlopu do pełnych dni. Od następnego roku prawo do urlopu będziesz nabywał już każdorazowo 1 stycznia.

21 9. Jestem zatrudniony na podstawie umowy cywilnoprawnej. Czy zatrudniający mnie jest obowiązany uiszczać składki zdrowotne i składki na ubezpieczenie społeczne? Wszystko zależy od tego, jaka umowa łączy Cię z pracodawcą. Jeżeli zawarłeś umowę o dzieło (i nie masz z tym samym pracodawcą zawartej jednocześnie umowy o pracę), to jesteś pozbawiony jakiejkolwiek ochrony ubezpieczeniowej. Pracodawca nie musi za Ciebie odprowadzać ani składek na ubezpieczenie zdrowotne, ani na ubezpieczenie społeczne. Nie przysługują Ci bezpłatne świadczenia medyczne (nawet za wizytę u lekarza pierwszego kontaktu będziesz musiał więc zapłacić), nie odkładasz środków na przyszłą emeryturę, nie będziesz mógł przejść na rentę gdy staniesz się niezdolny do pracy, a jeżeli ulegniesz wypadkowi przy pracy, to nie otrzymasz z tego tytułu żadnych świadczeń. Inaczej jest już w przypadku umowy zlecenia. Jeżeli nie posiadasz innego tytułu ubezpieczenia, pracodawca będzie musiał opłacić za Ciebie składki zdrowotne oraz składki na ubezpieczenie społeczne w zakresie składki emerytalno-rentowej oraz wypadkowej. Będzie on jedynie zwolniony z obowiązku odprowadzania składki na ubezpieczenie chorobowe (dzięki któremu w przypadku choroby ubezpieczony otrzymuje świadczenie zastępujące częściowo dochód, którego nie uzyskuje wskutek choroby, tzw. zasiłek chorobowy), ma ono bowiem w tym wypadku charakter dobrowolny. Będziesz musiał przekonać pracodawcę by pokrył składkę lub opłacać ją samodzielnie, a w przeciwnym wypadku nie będziesz ubezpieczony od tego ryzyka. Inaczej będzie jeżeli jesteś już zatrudniony u innego pracodawcy na umowę o pracę, a Twoja płaca jest równa co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę. W takim przypadku składki będzie odprowadzała tylko firma, z którą łączy Cię stosunek pracy. Natomiast pracodawca, dla którego wykonujesz zadania na podstawie umowy zlecenia, zapłaci z tego tytułu jedynie składkę zdrowotną.

22 10. Po ukończeniu studiów po raz pierwszy zostałem zatrudniony na umowę o pracę. Wysokość mojego wynagrodzenia minimalnego różni się od wysokości wynagrodzenia minimalnego, jakie przysługuje mojemu koledze, który pracuje już ponad rok. Czy taka sytuacja jest zgodna z prawem? Sytuacja taka może być zgodna z prawem, o ile jest to Twój pierwszy rok pracy, a wynagrodzenie wynosi 1.344,00 zł brutto. Wynika to ze szczególnego uregulowania zawartego w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, z którego wynika, że wysokość wynagrodzenia pracownika w okresie jego pierwszego roku pracy nie może być niższa niż 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę. W pierwszym roku pracy pracownik musi się więc liczyć z tym, że jego płaca będzie niższa o 20 % od minimalnego wynagrodzenia za pracę (które wynosi obecnie 1.680,00 zł brutto). Ustalając taką pensję w umowie pracodawca nie złamie więc prawa. 11. Byłem dziś na rozmowie kwalifikacyjnej, w trakcie której pracodawca powiedział, że zostałem przyjęty do pracy i następnie ustaliliśmy ustnie warunki, na jakich będę zatrudniony. Nie sporządziliśmy umowy na piśmie, w związku z czym nie wiem czy nasze ustalenia miały jakiekolwiek znaczenie. Nie znam też moich podstawowych praw i obowiązków związanych z podjęciem pracy. Umowa, którą zawarłeś z pracodawcą jest oczywiście wiążąca. Co prawda przepisy stawiają wymóg, by umowa o pracę była stwierdzona pismem, jednakże ma on znaczenie jedynie dowodowe. Trudno będzie Ci wykazać, jakie dokładnie warunki uzgodniłeś z pracodawcą. Dlatego powinieneś zadbać, by już w dniu rozpoczęcia pracy potwierdzić na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków. Jest to obowiązek pracodawcy, wynikający z przepisów kodeksu pracy, a jego uchybienie rodzi po jego stronie odpowiedzialność wykroczeniową. Umowa powinna określać co najmniej strony, jej rodzaj, datę zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności zaś rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania, wynagrodzenie ze wskazaniem jego składników, wymiar czasu pracy oraz termin, kiedy zostanie ona rozpoczęta.

23 W terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę pracodawca powinien poinformować dodatkowo na piśmie o obowiązującej Cię dobowej i tygodniowej normie czasu pracy, częstotliwości wypłat wynagrodzenia, wymiarze urlopu wypoczynkowego, obowiązującej długości okresu wypowiedzenia, jak również o tym, czy jesteś objęty układem zbiorowym pracy. Jeżeli u pracodawcy nie został ustalony regulamin pracy, powinieneś być dodatkowo poinformowany o porze nocnej, miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia oraz przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy. Jeżeli chodzi o Twoje podstawowe prawa, to są one odzwierciedleniem obowiązków pracodawcy. Powinien on między innymi zaznajomić Cię z zakresem obowiązków, sposobem wykonywania pracy na konkretnych stanowiskach oraz o podstawowych uprawnieniach. Pracodawcy często wywiązują się z tej powinności przez wręczenie pracownikowi na piśmie zakresu obowiązków uszczegóławiającego umowę o pracę, chociaż nie jest to konieczne. Pracodawca powinien również zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy, przeciwdziałać dyskryminacji w zatrudnieniu, terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie. Z konkretnych, a bardzo istotnych obowiązków pracodawcy należy wskazać konieczność skierowania pracownika na własny koszt i w czasie pracy na wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie. Jeżeli chodzi o Twoje podstawowe obowiązki, to są one wymienione w art. 100 k.p. Należy do nich przede wszystkim sumienne i staranne wykonywanie pracy oraz stosowanie się do poleceń przełożonych, ale tylko takich które dotyczą samej pracy oraz nie są sprzeczne z prawem lub umową o pracę. Do ważnych obowiązków należy też zaliczyć obowiązek ścisłego stosowania się do czasu pracy, który został ustalony w zakładzie (tj. w szczególności punktualność zaczynania pracy oraz ścisłego stosowania się do harmonogramu przerw) oraz regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku. O treści regulaminu, jeżeli obowiązuje on u pracodawcy, powinieneś zostać przez niego poinformowany przed rozpoczęciem pracy.

24 12. Przez okres studiów pracowałem na podstawie umowy zlecenia. Często pracowałem przez 10 i więcej godzin na dobę. Teraz zostałem zatrudniony na umowę o pracę. Czy to oznacza, że pracodawca nie może mi zlecać pracy dłuższej niż 8 godzin dziennie od poniedziałku do piątku? Zagadnienie czasu pracy w prawie pracy jest skomplikowane i pełne przedstawienie obowiązującej regulacji wykracza poza konieczne ramy tej odpowiedzi. Co prawda ogólną zasadą jest, że czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, jednak od tej zasady istnieje wiele wyjątków. Prawo przewiduje możliwość wprowadzenia przez pracodawcę różnych systemów i rozkładów czasu pracy, które mają za zadanie uelastycznić zatrudnienie, a w niektórych przypadkach w ogóle umożliwić funkcjonowanie firmy pracodawcy. W kodeksie uregulowano system równoważnego czasu pracy, pracę w ruchu ciągłym, system przerywanego czasu pracy, system zadaniowego czasu pracy, system skróconego tygodnia pracy, system czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta, a także indywidualny rozkład czasu pracy. Przykładowo ramach równoważnego systemu czasu pracy dopuszczalne będzie przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy aż do 12 godzin, co będzie równoważone krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w innych dniach lub udzieleniem dni wolnych od pracy. Z kolei w zadaniowym systemie czasu pracy pracownika rozlicza się z pracodawcą na podstawie wykonania powierzonych zadań, nie zaś faktycznie przepracowanych godzin. W zależności od tego jak szybko pracownik wykona swoje obowiązki, będzie mógł zakończyć swój dzień pracy, w związku z czym może on trwać np. 7 godzin, ale też 10. Właściwe uregulowanie systemów i rozkładów czasu pracy jest o tyle istotne, że jeżeli nie zostanie wprowadzony np. równoważny (lub inny) system czasu pracy, a zgodnie z poleceniami pracodawcy pracownik będzie pracował w ciągu dnia więcej niż 8 godzin, to praca ta będzie traktowana jako nadgodziny, za które obok wynagrodzenia, przysługuje jeszcze dodatek.

25 13. Jestem zatrudniony na umowę o pracę. Współpraca z pracodawcą nie układa się. Co powinienem zrobić, by jak najszybciej rozwiązać stosunek pracy? Czy mogę po prostu nie przyjść do pracy, a to będzie oznaczało, że zrezygnowałem? W sytuacji, w której się znalazłeś najlepiej udać się do pracodawcy i zaproponować, by zakończyć współpracę jak najszybciej za porozumieniem stron. Wtedy będziesz mógł odejść z pracy już tego samego dnia, w którym podpiszesz wspólne oświadczenie. Również w interesie pracodawcy powinno być to, by nie zatrudniać dłużej pracownika, który nie jest zainteresowany pracą u niego. Jeżeli jednak z jakichkolwiek przyczyn pracodawca nie chce się zgodzić na taki tryb rozwiązania stosunku pracy, to niestety nie pozostaje Ci nic innego jak skorzystać z wypowiedzenia umowy. Z pewnością nie możesz po prostu nie przyjść do pracy. Zachowanie takie będzie traktowane jako porzucenie stanowiska pracy, które stanowi naruszenie podstawowego obowiązku pracowniczego, dając podstawę do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika. W konsekwencji informacja o sposobie ustania stosunku pracy zostanie odnotowana w Twoim świadectwie pracy (co będzie stanowiło dla Ciebie swojego rodzaju wilczy bilet u innych pracodawców), a pracodawca będzie miał prawo do dochodzenia odszkodowania w wysokości Twojego wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a w przypadku umowy o pracę na czas określony lub wykonania określonej pracy w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni. By uniknąć tych nieprzyjemnych konsekwencji musisz wypowiedzieć pracodawcy umowę o pracę. Zrób to poprzez złożenie oświadczenia na piśmie. Miej przy sobie drugi egzemplarz tego oświadczenia i zadbaj by pracodawca potwierdził na nim jego przyjęcie ze wskazaniem daty. Twój stosunek pracy ustanie z dniem upływu terminu wypowiedzenia, którego długość jest uzależniona od rodzaju umowy, którą zawarłeś z pracodawcą. Poniżej wskazujemy okresy wypowiedzenia dla poszczególnych umów: umowa na okres próbny o jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni 3 dni robocze o jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie 1 tydzień o jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące 2 tygodnie umowa na zastępstwo 3 dni robocze umowa na czas nieokreślony