Nr 70. Urzędy pracy wobec problemu bezrobocia młodych osób niepełnosprawnych. Jerzy Bartkowski Ewa Giermanowska 02/2007
|
|
- Tadeusz Krawczyk
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Nr 70 02/2007 i Opinie Analizy Analyses & Opinions Urzędy pracy wobec problemu bezrobocia młodych osób niepełnosprawnych Jerzy Bartkowski Ewa Giermanowska Polska na tle krajów członkowskich Unii Europejskiej charakteryzuje się bardzo niskim wskaźnikiem aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych, w tym niepełnosprawnej młodzieży. Prowadzona po 1989 r. polityka promowania zatrudnienia osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy jest nieskuteczna. Dla powiatowych urzędów pracy wspieranie niepełnosprawnych bezrobotnych stanowi zadanie drugoplanowe. W tej sytuacji niezbędne jest wzmocnienie organizacyjne działalności na rzecz niepełnosprawnych w strukturach powiatowych urzędów pracy przez wydzielenie odpowiednich stanowisk lub komórek i kierowanie do tych zadań odpowiednio przygotowanej kadry. Szczególną uwagę należałoby zwrócić na rolę doradców zawodowych w aktywizacji zawodowej młodych osób niepełnosprawnych. Warta szerszego upowszechnienia jest też praktyka zlecania zadań z zakresu pośrednictwa pracy i doradztwa zawodowego dla osób niepełnosprawnych instytucjom zewnętrznym, na przykład profesjonalnie przygotowanym organizacjom pozarządowym. Należy wprowadzić jak najwcześniejsze indywidualne profilowanie ścieżki edukacyjnej i zawodowej osoby niepełnosprawnej pod kątem zgodności z potrzebami lokalnego rynku pracy.
2 2 Urzędy pracy wobec problemu bezrobocia młodych osób niepełnosprawnych Niska aktywność zawodowa młodych osób niepełnosprawnych Pro b lem ni skiej akty w no ści osób nie - pełno spra w nych w Pol sce od kilku lat jest sta le obe c ny w de ba cie pu b li cz nej. Według Na ro do we go Spi su Po wszech ne go z 2002 roku, osób z pra w nie orze czoną nie pełno sprawnością było w Pol sce , w tym oso - by w wie ku lat. Nie pełno spra w ni (rów nież młodzi) w zde cy do wa nej wię kszo ści po zo stają poza ryn kiem pra cy. Współczyn nik aktywności za wo do wej osób nie pełno spra w nych w wieku pro - du kcy j nym wy no si 21%, a wska ź nik za trudnienia 18% 1. Oz na cza to, że ty l ko co piąty nie pełno spra - w ny w wie ku pro du kcy j nym po dej mu je pracę lub jej po szu ku je, a około 80% nie pra cu je i nie po szu - ku je za trud nie nia. W gru pie osób nie pełno spra w nych w wieku lata współczyn nik akty w no ści za wodowej jest je sz cze ni ż szy i wy no si 19%, a pra cu je je dy nie co dzie siąty. Sy tu a cja w gru pie nie pełnosprawnych w wie ku lat jest nie co le p sza; akty w ny na ryn ku pra cy jest co trze ci nie pełno sprawny (31%), pra cu je zaś co czwa r ty (28%). O ile ni skie współczynniki aktywności zawodowej i wskaźni - ki zatrudnienia w najmłodszej grupie niepełno - sprawnych częściowo wynikają z udziału młodych osób w sy ste mie edu ka cji szko l nej, to sy tu a cja, w której prawie 70% osób niepełnosprawnych w wieku lat pozostaje w sposób trwały poza rynkiem pracy jest alarmująca. W opinii pracowników powiatowych urzędów pra cy (PUP) około 90% młodych osób nie pełno - sprawnych w wieku lat po zakończeniu na - uki jest zdolnych podjąć pracę, wykorzystując róż - ne dostępne formy zatrudnienia 2. O czym świa d - czy więc tak wysoki poziom ich bierności zawodo - wej? Czy urzędy pracy są przygotowane do reali - za cji za dań pu b li cz nych wspie rających za trud nie - nie młodych osób nie pełno spra w nych? Czy za da - nia pu b li cz ne w za kre sie akty wi za cji za wo do wej młodych osób niepełnosprawnych można by reali - zo wać w spo sób bar dziej sku te cz ny? Zadania powiatowych urzędów pracy Zatrud nie nie osób nie pełno spra w nych po szu kujących pra cy re gu lują dwa pod - sta wo we akty pra w ne: Usta wa z 20 kwie t nia 2004 r. o pro mo cji za trud nie nia i in sty - tu cjach ryn ku pra cy (DzU 2004, nr 99, poz. 1001) i Usta wa z 27 sie r p nia 1997 r. o reha bi li ta cji za - wo do wej i społecz nej oraz za trud nia niu osób nie - pełno spra w nych (DzU 1997, nr 123, poz. 776). Oso ba nie pełno spra w na po szu kująca za trud nie - nia, po zare je stro wa niu w po wia to wym urzę dzie pra cy, może uzy skać sta tus bez robo t ne go lub po - szu kującego pra cy. Sta tus bez robo t ne go uzy sku - je oso ba nie pełno spra w na, któ ra jest zdo l na i go - to wa do pod ję cia za trud nie nia co naj mniej w połowie wy mia ru cza su pra cy i nie nabyła pra - wa do ren ty z tytułu nie zdo l no ści do pra cy, ren ty szko le nio wej, ren ty so cja l nej lub zasiłku stałego. Sta tus po szu kującego pra cy ma oso ba nie pełno - spra w na, któ ra po bie ra ren tę z tytułu nie zdo l no - ści do pra cy, zasiłek stały, ren tę so cjalną czy ren - tę ro dzinną. Usta wy nakładają na urzę dy pra cy za da nia wspie rające za trud nia nie osób nie pełno - spra w nych, ta kie jak: po śred ni c two pra cy i po - rad ni c two za wo do we, szko le nia i prze kwali fiko - wa nia, doradztwo organizacyjno-prawne i eko no - mi cz ne w za kre sie działal no ści go spo da r czej lub ro l ni czej po dej mo wa nej przez oso by nie pełno - spra w ne. Ponadto w Ustawie o promocji zatrudnienia oso by bez ro bo t ne w wie ku do 25 lat oraz oso by bez ro bo t ne nie pełno spra w ne zo stały za li czo ne do ka te go rii osób będących w szcze gó l nej sy tu a cji na ryn ku pra cy. W sto sun ku do tej gru py urzę dy pracy zostały zobligowane do podejmowania do - datkowych działań akty wi zujących. W ciągu 6 mie - się cy od dnia re je stra cji po wia to wy urząd pra cy po wi nien oso bie będącej w szcze gó l nej sy tu a cji na rynku pracy przedstawić propozycję zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, stażu, odbycia przygoto - wania zawodowego w miejscu pracy lub zatrud - nienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych. Instytut Spraw Publicznych Analizy i Opinie, 70
3 Urzędy pracy wobec problemu bezrobocia młodych osób niepełnosprawnych 3 Akty wi za cja za wo do wa młodych osób nie pełno spra w nych mo de le orga niza cy j ne w po wia to wych urzędach pracy Powia to we urzę dy pra cy mają zna cz ne trud no ści w re a li za cji przy pi sa nych im za dań w za kre sie akty wi za cji za wo do - wej młodych osób nie pełno spra w nych. Przyczyną tego jest brak od po wied niej wie dzy o ich sy tu a cji na da nym te re nie, luki w spe cjali sty cz nym przy - go to wa niu pra co w ni ków mery to ry cz nych, brak ka dry spe cjali sty cz nej i ty po we sche ma ty orga - niza cy j ne w pra cy z nie pełno spra w ny mi. Badania In sty tu tu Spraw Pu b li cz nych wska zały na dwie znaczące prze szko dy związane z przy go to wa niem mery to ry cz nym: nie do sta teczną in fo r ma cję o młodych oso - bach nie pełno spra w nych w ob sza rze dzia ła - nia urzę du; wy ra ź ne po czu cie bra ku od po wiedniego przygotowania specjalistycznego do pracy z tą grupą bez ro bo t nych i po szu kujących pracy. Od czu wa ny jest też brak in fo r ma cji o ocze ki - wa niach młodych osób nie pełno spra w nych wobec pra cy i brak wie dzy o mo ż li wo ściach ich za trud - nie nia na ró ż nych sta no wi skach, o wska za niach i prze ciw wska za niach le ka r skich w zależności od charakteru schorzenia. Urzę dom bra ku je ba zo wych in fo r macji do progra mo wa nia pra cy z młody mi nie pełno spraw - ny mi. Udzie le nie od po wie dzi na py ta nia zawarte w an kie cie ISP do tyczące pod sta wo wych danych (np. li cz by młodych osób nie pełno spra w nych miesz kających na te re nie po wia tu, od se t ka młodzie - ży nie konty nu ującej na uki, a rów no cze ś nie nie - akty w nej na ryn ku pra cy), spra wiało dużą trud - ność przed sta wi cie lom urzę dów pra cy. Aż połowa PU P -ów nie po tra fiła po dać tego ro dza ju informacji lub udzie lo ne od po wie dzi były wy mijające. Urzęd ni cy, któ rzy po sia da li od po wied nie informacje sza co wa li, że od se tek młod zie ży bie r nej za wo - do wo po za ko ń cze niu edu ka cji waha się w okoli - cach 40%. Wa r to za zna czyć, że fa kty cz ne prze r - wa nie (za ko ń cze nie) na uki wraz z usta niem obo - wiązku szko l ne go jest mo men tem kry ty cz nym dla lo sów za wo do wych młodych lu dzi i znacznie zwię ksza ry zy ko nie mo ż no ści wej ścia na ry nek pra cy. W przy pa d ku młod zie ży nie pełno sprawnej ry zy ko ta kie jest zna cz nie wię ksze niż w przy pa d - ku in nych grup młod zie ży, a sku t ki eko nomiczne i społecz ne bie r no ści za wo do wej zna cz nie wię ksze. Wie le ba da nych PU P -ów nie po tra fiło tak - że udzielić odpowiedzi na pytania o specyfikę lo - kalnego ryn ku pra cy dla młodych osób nie pełno - sprawnych. Prawdopodobnie w urzędach tych nie są sy ste maty cz nie gro ma dzo ne i prze twa rza ne in fo r ma cje na ten te mat. Jak bez ta kiej wie dzy udzielać tym osobom merytorycznego wsparcia? Jak projektować szkolenia dla bezrobotnej nie - pełnosprawnej młodzieży? Jak poszukiwać odpo - wied nich dla nich ofert pra cy na lo ka l nym ryn ku? Wy ni ki ana liz przy go to wa nych w In sty tu cie Spraw Pu b li cz nych wska zują na duże zna cze nie mo de lu orga niza cyj ne go PUP dla jego akty w no - ści w za kre sie akty wi za cji młodych nie pełno - spra w nych. Mo ż na wy ró ż nić czte ry mo de le pra - cy z nie pełno spra w ny mi w po wia to wych urzę - dach pra cy. W pie r wszym, naj rza dziej sto so wa nym (je dy - nie w ok. 3% po wia tów), nie ma wyspe cjali zo wa - nych pracowników w tym zakresie. Można powie - dzieć, że młodzi nie pełno spra w ni, jako spe cy fi cz - na kategoria bezrobotnych, dla tych urzędów nie istnieją. W drugim modelu organizacyjnym, w struktu - rze PUP są wy zna cze ni do tych za dań pra co w ni cy, ale pra cują oni z tą grupą bez ro bo t nych w wy mia - rze poniżej 50% swojego czasu pracy. Podstawo - we obo wiązki tych urzęd ni ków mają inny cha ra - kter, nie mniej jed nak orien tują się oni w spe cy fi ce sytuacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy. Jest to naj czę st szy mo del orga niza cy j ny, sto so wa - ny przez wię kszość (3 5 ) po wia tów. Zgodnie z kolejnym rozwiązaniem organizacy - jnym (trzeci model), wybrani pracownicy poświę - cają niepełnosprawnym bezrobotnym większość swo je go cza su pra cy, ale mają je sz cze inne obowiązki (około 13% powiatów). Na to miast czwa r ty mo del, za sto so wa ny w 1 4 urzędów pracy, uwzględnia stanowiska pracy wyodrębnione do obsługi osób niepełnosprawnych. Naj czę ściej sto so wa ny sche mat działania (mo - del drugi) nie sprzyja fachowemu gromadzeniu in - formacji i zatrudnianiu odpowiednich specjali - stów: wsparciem dla osób niepełnosprawnych zaj - Analizy i Opinie, 70 Instytut Spraw Publicznych
4 4 Urzędy pracy wobec problemu bezrobocia młodych osób niepełnosprawnych mują się pra co w ni cy urzę dów, dla któ rych jest to dru gop la no we i oka zjo na l ne za ję cie. Kluczowe dla do brej re a li za cji za dań z tego za kre su jest więc wy dzie le nie od po wied nich i wyspe cjali zo wanych pra co w ni ków do pra cy wyłącz nie z oso ba mi nie - pełno spra w ny mi. Tam, gdzie ta kie roz wiązanie przy ję to, wi do cz na jest le p sza orien ta cja urzę dów w tej pro ble ma ty ce, le p sza zna jo mość spe cy fi ki śro do wi ska nie pełno spra w nych, wię ksza aktyw - ność PUP w za kre sie inicjowania i wspierania aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu i ści śle j sza współpraca z innymi instytucjami. O wy bo rze mo de lu de cy du je typ po wia tu i wie l kość urzę du. Wzór dru gi do mi nu je w po - wia tach zie m skich, a szcze gó l nie w po wia tach o ni skiej ur ba ni za cji, mo del czwa r ty zaś w po - wia tach gro dz kich. Wy bór czwa r te go mo de lu jest głów nie funkcją wie l ko ści po wia tu. Roz wiąza nie z wy zna czo ny mi pra cow ni ka mi wyłącz nie do pra cy z nie pełno spra w ny mi wpro wa dzają prze de wszy stkim duże urzę dy pra cy, działające w śro - do wi sku wiel ko mie j skim. Jest ono sto so wa ne w zde cy do wa nej wię kszo ści miast metro poli ta r - nych oraz w wię k szo ści po zo stałych sto lic wo je - wództw i da w nych sto lic wo je wó dz kich, ale już ty l ko w około 1 3 po zo stałych mia st- po wia tów i ty l ko w co szó stym z po wia tów zie m skich. Z wo je wództw wy ró ż nia się pod tym wzglę dem do lnośląskie, gdzie aż w 44% po wia tów przy ję to ta kie roz wiąza nie. Oso ba nie pełno spra w na trud ny klient Cechą wię kszo ści młodych osób nie - pełno spra w nych zgłaszających się do urzę dów pra cy są ni skie kwa li fi ka cje za wo do we i ni skie ko m pe ten cje społecz ne. Oce na tych osób w za kre sie ra dze nia so bie na ryn ku pra - cy wy pa da zde cy do wa nie ne ga ty w nie. Z listy 13 aspe któw do tyczących ich kwa li fi ka cji za wo do - wych i ko m pe ten cji społecz nych, pra wie wszy - stkie zo stały oce nio ne ne ga ty w nie, z wyjątkiem zdo l no ści wdro że nia się w obo wiązki pra cownika i wie dzy o ofe r cie PUP. Ne ga ty w na oce na przygo - to wa nia w za kre sie kwa li fi ka cji fo r ma l nych i umie ję t no ści społecz nych, to fa kty za sta ne, pe - wien ba gaż uwa run ko wa ny do ty ch czasową ścieżką za wo dową i bio gra fią ży ciową młodej oso by nie pełno spra w nej, którą trud no ko rygować i na nowo kształto wać już po wej ściu na ry nek pra - cy. Jest to oczy wi ście mo ż li we, ale wy ma ga pro fe - sjo nal nego do ra dz twa za wo do we go i wiedzy o spe cy fi ce scho rzeń osób nie pełno spra w nych. Do tego nie są przy go to wa ne ka dry wię k szo ści powia - to wych urzę dów pra cy. Do stęp do za trud nie nia młodych osób nie - pełno spra w nych jest wy pa d kową ich cech indy - widu a l nych, ta kich jak: po ziom wy kształcenia, sto pień nie pełno spra w no ści, ro dzaj schorzenia oraz uwa run ko wań ze w nę trz nych okre ślonych przez mie j s ce za mie sz ka nia (po wiat gro dz ki czy ziemski, stopa bezrobocia na lokalnym rynku pra - cy). Otrzymane wyniki wskazują, że środowisko mie j skie i ni ska sto pa bez ro bo cia są czyn ni ka mi sprzy jającymi zwię ksza niu szans na za trud nie nie młodych osób niepełnosprawnych. Jednak tenden - cja ta nie była pra wdzi wa dla wszy stkich grup osób niepełnosprawnych. W opinii pracowników PUP, w przy pa d ku osób z wy kształce niem pod sta - wowym i podstawowym nieukończonym, gimnazja l nym i spe cja l nym, ze zna cz nym sto p niem nie - pełno spra w no ści i mających ta kie scho rze nia jak: upośledzenie umysłowe, choroby psychiczne, epi - lepsja, choroby narządu wzroku oraz zaburzenia głosu, mowy, cho ro by słuchu, szan se na zna le zie - nie za trud nie nia są nie wie l kie i nie mają na nie istotnego wpływu specyfiki lokalne. Nieco więk - sze szan se za trud nie nia mają oso by nie pełno spra - w ne mie sz kające w du żych me tro po liach (Wa r - sza wa, Kra ków, Łódź, Po znań i Wrocław), ale sy - tu a cja w tych mia stach nie zmie nia za sad ni cze go tren du. Stwier dze nie bra ku szans na zna le zie nie ofert pracy dla grup najtrudniejszych: bez kwalifi - ka cji, ze zna cz nym sto p niem nie pełno spra w no ści i najtrudniejszymi grupami schorzeń, pozwala przy pu sz czać, że obe c nie urzę dy pra cy same so bie z tym pro ble mem nie po radzą. Instytut Spraw Publicznych Analizy i Opinie, 70
5 Urzędy pracy wobec problemu bezrobocia młodych osób niepełnosprawnych 5 Stereotypy dotyczące kwalifikacji zawodowych osób niepełnosprawnych i preferencje dla chronionego rynku pracy Lista za wo dów, w któ rych, dzię ki po mo - cy po wia to wych urzę dów, najwięcej mło dych osób nie pełno spra w nych zna - lazło za trud nie nie w 2005 roku wska zu je, że jest to ry nek bar dzo ubo gi, w któ rym do mi nują za jęcia fizy cz ne, czę sto pra ce po mo c ni cze. W gru pie naj - czę ściej po dej mo wa nych za wo dów zna lazły się: pra co w nik ochro ny (do zo r ca, wa r to w nik, parkin - go wy) w 51% po wia tów, sprzątacz 44%, pra co - w nik biu ro wy 32%, sprze da w ca 26%, operator 22%, kra wiec 22%, ro bo t nik przy pra cach pro - s tych 19%, pra co w nik po mo c ni czy produkcji i usług 13%. Ana li za za wo dów wska zu je, że najłatwiej mo ż na otrzy mać pra cę ni sko kwa li fi ko - waną. Z ko lei pra co w ni cy PUP pod kre ślają, że naj wię ksze szan se na za trud nie nie mają oso by nie - pełno spra w ne z wy ższym wy kształce niem. To pe - w na sprze cz ność, mająca swe uza sad nie nie w ste - reo ty po wym post rze ga niu osób nie pełnosprawnych przez pra co w ni ków PUP, a ta k że pra codaw - ców. Cho ciaż po 1989 r. jed nym z założeń po li ty ki akty wi za cji osób nie pełno spra w nych stało się pro - mo wa nie ich za trud nia nia na otwa r tym rynku pra - cy, to pra co w ni cy urzę dów pra cy uz nają, że blisko 40% młodych osób nie pełno spra w nych powinno pra co wać na chro nio nym ryn ku pra cy, 50% na otwa r tym ryn ku, a 10% nie po win no po dejmować za trud nie nia. Wy da je się, iż ambi wa len t ne prze ko - na nia służb za trud nie nia wo bec prio ry te tów poli - ty ki pa ń stwa wy ni kają z prze świa d cze nia o ni - skich ko m pe ten cjach za wo do wych i społecznych osób nie pełno spra w nych, a ta k że są od zwier cied - le niem poglądów urzęd ni ków o ni skiej sku teczno - ści polityki promowania zatrudnienia niepełno - sprawnych na otwartym rynku pracy. Postulowany przez pracowników PUP rozwój se g men tów ryn ku pra cy dla młodych osób nie - pełnosprawnych wskazuje na preferencje dotyczące prze de wszy stkim: zakładów pra cy chro - nionej (68%), sektora publicznego (administracji publicznej lub samorządowej 56% oraz innych państwowych zakładów pracy 31%) i prywatnych zakładów pracy (55%). Pozostałe segmenty rynku pracy, to jest organizacje pozarządowe, zakłady aktywności zawodowej, samodzielna działalność gospodarcza, małe firmy rodzinne i warsztaty terapii zajęciowej, wskazywane były znacznie rzadziej. Biorąc pod uwa gę fakt, że dla wie lu pra co w ni - ków urzędów pracy udzielanie wsparcia osobom niepełnosprawnym jest dodatkowym obowiązkiem, zwiększającym zakres zadań do wykonania w ramach eta tu (do mi nujący mo del dru gi), jest to my - ślenie zrozumiałe. Pracownicy ci zazwyczaj dostosowują swoje działania do znanych pracodawców i sprawdzonych procedur, eliminując ryzyko związane z zatrudnieniem osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy u pracodawców prywat - nych czy w organizacjach pozarządowych. Kontakt z nowymi pracodawcami, zawieranie nowych typów kontraktów wymaga inicjatywy, elastycznego działania, uważnej interpretacji przepisów i stosowania niestandardowych procedur. Wydaje się więc, że racjonalność urzędnicza i minimalizowanie ryzyka to czynniki, które przy obecnym stanie prawnym utrudniają poszukiwanie nowych rozwiązań w kwestii zatrudnienia młodych osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy. Propozycje rozwiązań organizacyjnych Determinanty organizacyjne, będące konsekwencją funkcjonującego w prakty ce mo de lu działania PUP, są jedną z wa ż - nie j szych przy czyn utrud niających akty wizację za wo dową młodych osób nie pełno spra w nych. Powodują one marginalizację tych zagadnień w bie - żącej pra cy urzę du, niższą akty w ność i go r sze przy go to wa nie tej działal no ści, pre fe ren cje dla bar dziej pro s tych w re a li za cji form działania. Są to działania reaktywne wobec przyczyn niskiej aktyw- Analizy i Opinie, 70 Instytut Spraw Publicznych
6 6 Urzędy pracy wobec problemu bezrobocia młodych osób niepełnosprawnych no ści za wo do wej młodych osób nie pełnosprawnych i wy so kie go w tej gru pie za gro że nia trwałym bez ro bo ciem, oz na czającym dla osób niepełno - spra w nych usy tu o wa nie na ma r gi ne sie życia społecz ne go. Akty w ność urzę dów nie wiąże się z po dej mo wa niem trud nych, bar dziej złożonych form działania, bar dziej od ległych od bieżących za dań. Bra ku je działań o zna cze niu długofalo - wym, wy ma gających ko or dy na cji wie lu podmiotów, nie związa nych bez po śred nio zale ż no ścia mi organizacyjnymi i podległością. Takie działania powin ny być nakierowane przede wszystkim na przygo to wa nie młodych osób nie pełno spra w nych do samo dzie l no ści i akty w no ści na ryn ku pracy i na do pa so wa niu ich kwa li fi ka cji do po trzeb lokalne - go ryn ku pra cy, szcze gó l nie ze wzglę du na ich mniejszą mo bi l ność. Obe c ny mo del orga niza cy j ny do tyczący po - śred ni c twa pra cy i do ra dz twa za wo do wego dla osób nie pełno spra w nych wy ma ga gruntownej reor ga ni za cji i znaczącej zmiany. Po pie r wsze, na le ży wzmo c nić orga niza cy j - nie działal ność na rzecz nie pełno spra w nych w stru ktu rach po wia to wych urzę dów pra cy przez wy dzie le nie od po wied nich sta no wisk lub komórek oraz kie ro wa nie do tych za dań od po wiednio przy go to wa nej ka dry. Szcze gólną uwa gę nale - żałoby zwró cić na rolę do ra d ców za wo dowych. Nie zbęd ne jest wzmo c nie nie po zy cji i ko m pe ten - cji do ra d ców za wo do wych w po wia to wych urzę - dach pra cy. Usta wa o pro mo cji za trud nie nia i in - sty tu cjach ryn ku pra cy zde fi nio wała za wo dy pra - co w ni ków pu b li cz nych służb za trud nie nia, w tym za wód do ra d cy za wo do we go. Wpro wa dziła jed - no cze ś nie mo del hie rar chi cz ny awan su, który obejmu je na stę pujące sto p nie: sta ży sta, do ra d ca za wo do wy, do ra d ca za wo do wy I sto p nia, doradca za wo do wy II sto p nia. Z jed nej stro ny ustawa do - pu ściła do wy ko ny wa nia za wo du do ra d cy zawodo we go osoby po dowolnym kierunku studiów i ukoń czo nym ku r sie. Z dru giej wska zała, że wa - run kiem osiągnię cia ko le j nych szcze b li awan su jest staż w pu b li cz nych służ bach za trud nie nia, wy - noszący od po wie d nio: 12, 24 i 36 mie się cy. W pra kty ce roz wiąza nie to ogra ni cza do stęp do za - wo du kadr o naj wy ższych kwa li fi ka cjach i doświa d cze niu w szcze gó l no ści ab so l wen tom stu - diów ma gi ste r skich spe cja li zujących się w psy - chologii pracy, specjalistom ds. zatrudnienia, spe - cjalistom ds. polityki społecznej lub analogicz - nym, kształconym na wydziałach socjologicz - nych, pedagogicznych i psychologicznych. Drugą negatywną konsekwencją zapisów ustawowych jest zrównanie absolwentów wyżej wymienionych spe cja li za cji z abso l wen ta mi do wo l nych kie run - ków studiów, co w dłuższej perspektywie oznacza deprofesjonalizację zawodu. Dla psychologów po - sia dających upra w nie nia diag no sty cz ne, a ta k że dla osób z wie lo le t nim do świa d cze niem w pra cy z osobami niepełnosprawnymi, zdobytym na przykład w organizacjach pozarządowych, rozpo - czynanie zatrudnienia od pozycji stażysty w po - wia to wym urzę dzie pra cy nie jest ofertą atra k - cyjną. Do ra d ca mi za wo do wy mi, zwłasz cza nie - pełnosprawnych, powinny być osoby o najwyż - szych kwa li fi ka cjach i przy naj mniej kil ku le t nim doświadczeniu zawodowym. Takich osób urzędy pra cy na ogół nie mają, a ist niejący sy stem wej ścia do zawodu praktycznie je eliminuje. Po drugie, warto upowszechniać praktykę zle ca nia za dań z za kre su po śred ni c twa pra cy i do - radztwa zawodowego dla osób niepełnosprawnych instytucjom zewnętrznym, na przykład orga - ni za cjom po zarządo wym. Ta kie za da nia re a li zu je m.in. Sto wa rzy sze nie Przy ja ciół In te gra cji, otwie - rając biura pośrednictwa pracy dla osób niepełno - sprawnych w Warszawie, Krakowie, Gdyni. Źródeł tego typu ini cja tyw na le ży szu kać w depro - fesjo nali za cji pub li cz ne go po śred ni c twa pra cy i doradztwa zawodowego. Pojawia się jednak py - ta nie, czy te roz wiąza nia są mo ż li we poza du ży mi ośrodkami miejskimi, gdzie tego typu usługi są najbardziej potrzebne. W metropoliach i dużych mia stach, w któ rych po ja wiają się ta kie ini cja ty - wy, ta k że po wia to we urzę dy pra cy działają spra w - niej. Kolejny dylemat to oddzielenie pośrednictwa pracy i doradztwa zawodowego osób niepełno - spra w nych od usług po wszech nych. To roz wiąza - nie po przez se g men ta cję po rad ni c twa pro wa dzi do segmentacji rynku pracy i może być odbierane jako forma dyskryminacji, której osoby niepełno - spra w ne nie chciałyby doświadczać. Po trze cie, po trze b na jest wię ksza in te gra - cja za rów no in sty tu cji działających w za kre sie przygotowania zawodowego i pośrednictwa pra - Instytut Spraw Publicznych Analizy i Opinie, 70
7 Urzędy pracy wobec problemu bezrobocia młodych osób niepełnosprawnych 7 cy, jak i śro do wi ska pra co da w ców. Aktu a l nie albo brak jest ta kiej współpra cy, albo jest ona ści śle pod porządko wa na bieżącym spra wom (skierowa - nie do pra cy, przy ję cie na staż, czy spo t ka nia z ucz nia mi). Na to miast rza d ko po ja wia się pro gra - mo wa nie przy go to wa nia za wo do we go w lokal - nych szkołach, tak aby tra fiało ono w po trze by lo - ka l ne go ryn ku pra cy, czy ułatwiało pó źniejsze prze kwali fiko wa nie się. Inną słabą stroną obe cne - go sy ste mu jest pó ź ne ukie run ko wa nie od powied - nie go pro fi lu ście ż ki przy go to wa nia za wo dowego oso by nie pełno spra w nej. Ni ska jest ta k że świa do - mość po trze by pre wen cyj ne go wspa r cia dla dzia - łań szkół z ni ż szych szcze b li na ucza nia, aby nie do pu sz czać do pogłębia nia się wpływu nie pełno - spra w no ści na ucze st ni c two w toku ucze nia się. Znacząca część przesłanek dla pó ź nie j szych zbyt ni skich kwa li fi ka cji i nie przy stoso wa nia spo łecz - ne go u młodych osób nie pełno spra w nych jest po - chodną działania wcze s nych ogniw nauczania. 1 Dane z Ba da nia Akty w no ści Eko no mi cz nej Lud no ści (BAEL) za dru gi kwa r tał 2006 r. rea lizo wa ne go przez GUS. Współczyn nik akty w no ści za wo do wej ob li czo no tu jako udział akty w nych za wo do wo (są to oso by pra cujące i bez ro - bo t ne) w ba da nej po pu la cji (oso by w wie ku 15 lat i wię cej), a wska ź nik za trud nie nia od po wie d nio jako pro cen to wy udział osób pra cujących. 2 Pre zen to wa ne w opra co wa niu wy ni ki ba dań po chodzą z ra po r tu In sty tu tu Spraw Pu b li cz nych: J. Ba r tko wski, E. Gie r ma no wska: Nie ty po we fo r my za trud nie nia osób nie - pełno spra w nych ana li za ryn ku ofert pra cy i roli po wia to - wych urzę dów pra cy, wy ko na ne go w ra mach pro je ktu: Ela - sty cz ne fo r my za trud nie nia szan sa na in te gra cję za wo - dową nie pełno spra w nej młod zie ży, ISP, Warszawa 2007; ba da nia an kie to we zrea li zo wa no w 2006 roku, objęły one 335 po wia to wych urzę dów pra cy. Analizy i Opinie, 70 Instytut Spraw Publicznych
8 Dr hab. Je rzy Ba r tko wski jest so - cjo lo giem, pra co w ni kiem na uko wym Instytutu Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz ekspertem In sty tu tu Spraw Pu b li cz nych. Dr Ewa Gie r ma no wska jest so - cjo lo giem, pra co w ni kiem na uko wym In sty tu tu Sto so wa nych Nauk Społecz - nych Uniwersytetu Warszawskiego. Jako eks pert In sty tu tu Spraw Pu b li cz - nych kie ru je pro je k tem ba da w czym po świę co nym pro mo cji za trud nie nia młodych osób nie pełno spra w nych. Pu b li ka cja po wstała w ra mach pro je ktu Ela sty cz ne fo r my za trud nie nia szan sa na in te gra cję za wo dową nie pełno - spra w nej młod zie ży. Pro jekt jest rea li - zo wa ny przez Pro gram Po li ty ki Spo - łecz nej ISP we współpra cy z Pa ń stwo - wym Funduszem Osób Niepełnosprawnych i fi nan so wa ny ze śro d ków Euro - pe j skie go Fun du szu Społecz ne go w ra - mach Se kto ro we go Pro gra mu Ope - racy j ne go Roz wój Za so bów lu dz kich. Ana li zy i Opi nie nr 70, luty 2007 Analizy i Opinie seria kilkustronicowych analiz dotyczących ważnych te ma tów dla Pol ski i Eu ro py. W ten spo sób In sty tut Spraw Pu b li cz nych chce akty w nie włączyć się w de ba tę pu b liczną po ka zy wać isto t ne pro ble - my, czę sto nie obe c ne w pol skiej i ogól - noeu rope j skiej de ba cie, oraz pro pono wać kon kre t ne roz wiąza nia. Tematyka poruszana w Analizach i Opi niach obe j mu je za gad nie nia związane m.in. z in te gracją eu ro pejską, po li tyką spo łeczną, edu kacją, ad mi ni - stracją publiczną, polityką migracyjną i po li tyką wschod nią. Redagują: Jacek Kucharczyk Dyrektor Programowy ISP, Jarosław Ćwiek-Karpowicz jarek.cwiek@isp.org.pl Piotr Kaźmierkiewcz piotr.kazmierkiewcz@isp.org.pl Adres: ul. Szpitalna 5 lok Warszawa
Rozwiązywanie umów o pracę
Ryszard Sadlik Rozwiązywanie umów o pracę instruktaż, wzory, przykłady Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o. Gdańsk 2012 Wstęp...7 Rozdział I Wy po wie dze nie umo wy o pra cę za war tej na
Bardziej szczegółowoRewolucja dziewczyn na informatyce
Rewolucja dziewczyn na informatyce Wro ku aka de mic kim 2017/18 od no to wa no w Pol sce naj więk szy w hi sto rii przy rost licz by stu den tek kie run ków in for ma tycz nych o 1179 w ska li kra ju
Bardziej szczegółowoKluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy!
Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! KLUCZODPOWIEDZIDOZADAŃZAMKNIĘTYCH zadania 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Poprawna odpowiedź D B A D C D D C B C C B D B B C B
Bardziej szczegółowoKluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy!
Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! KLUCZODPOWIEDZIDOZADAŃZAMKNIĘTYCH zadania 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Poprawna odpowiedź D B A D C D D C B C C B D B B C B
Bardziej szczegółowoPOLA ELEKTROMAGNETYCZNE
5. Pro mie nio wa nie elek tro ma gne tycz ne (PEM) nie jo ni - zu ją ce wy stę pu je w po sta ci na tu ral nej (źró dła mi są Zie - mia, Słoń ce, zja wi ska at mos fe rycz ne) oraz sztucz nej (zwią za
Bardziej szczegółowoPRAWO ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU
PRAWO SPÓŁDZIELCZE I MIESZKANIOWE... Część 6, rozdział 1, punkt 4.1, str. 1 6.1.4. PRAWO ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU 6.1.4.1. Usta no wie nie od ręb nej wła sno ści Z człon kiem spół dziel ni ubie ga ją
Bardziej szczegółowoNa jaką pomoc mogą liczyć pracownicy Stoczni?
2 Na jaką pomoc mogą liczyć pracownicy Stoczni? biuletyn informacyjny dotyczący ochrony praw pracowników USTA WA z dnia 19 grud nia 2008 r. o po stę po wa niu kom pen sa cyj nym w pod mio tach o szcze
Bardziej szczegółowoI. TE MAT LEK CJI: W a dza usta wo daw cza, czy li kto two rzy pra wo II. ZA O E NIA ME TO DYCZ NE:
44 Scenariusz 10 I. TE MAT LEK CJI: W a dza usta wo daw cza, czy li kto two rzy pra wo II. ZA O E NIA ME TO DYCZ NE: Te ma ty ka lek cji do ty czy pod r cz ni ka Wie dza o spo e czeƒ stwie, cz Êç I. Pod
Bardziej szczegółowoObcinanie gałęzi i ścinanie drzewa
Obcinanie gałęzi i ścinanie drzewa Zasady bezpieczeństwa WAŻNE Przed użyciem piły należy uważnie przeczytać instrukcję obsługi, dołączoną do urządzenia. 1. Pi łę na le ży moc no trzy mać obiema rę ka mi.
Bardziej szczegółowoLiturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ
Msza święta Liturgia eucharystyczna K. Pa - nie, nasz Bo - że, niech ta O - fia - ra, któ - rą skła - da - my...... Przez Chry - stu - sa, Pa - na na - sze - go. Modlitwa nad darami... Któ - ry ży - e
Bardziej szczegółowoLiturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ
Msza święta Liturgia eucharystyczna # Modlitwa nad darami " # # K. Pa - nie, nasz Bo - że, niech ta O - fia - ra, któ - rą skła - da - my...... Przez Chry - stu - sa, Pa - na na - sze - go. lub... Któ
Bardziej szczegółowoW I L K A P R Z E W A G A P R Z E Z J A K O Ś Ć Master Key
Master Key Zalety i korzyści Ochro na praw na klu cze sys te mo we pro du ko wa ne są wy łącz nie w fir mie WIL KA. Ponad to WIL KA chro ni je przed nie upraw nio ną pro duk cją, umiesz - cza jąc na nich
Bardziej szczegółowostr. 28 DZIENNIK URZÊDOWY KG PSP 1 2 Zarz¹dzenie nr 3
str. 28 DZIENNIK URZÊDOWY KG PSP 1 2 Zarz¹dzenie nr 3 Ko men dan ta G³ówne go Pa ñ stwo wej Stra y Po a r nej z dnia 24 lu te go 2006 r. w spra wie spo so bu pro wa dze nia przez prze³o o nych do ku men
Bardziej szczegółowoprzekrój prostokàtny
Szcze gól ne miej sce w wen ty la cji me cha nicz nej znaj du je wen ty - la cja o prze kro ju pro sto kąt nym. Co raz czę ściej sto so wa na i co raz czę ściej po szu ki wa na przez wy ko naw ców. Naj
Bardziej szczegółowoNr 72 marzec 2007. Jak stworzyć warunki do skutecznej integracji cudzoziemców w Polsce?
Nr 72 marzec 2007 i Opinie nalizy A Analyses & Opinions Jak stworzyć warunki do skutecznej integracji cudzoziemców w Polsce? Bartosz Smoter Piotr Kaźmierkiewicz Justyna Frelak (współpraca) Działania Pa
Bardziej szczegółowoOpakowania na materiały niebezpieczne
Założyciel firmy Georg Utz 1916 1988 Opakowania na materiały 208 GGVS Opakowania na materiały 209 Opakowania na materiały Cer ty fi ko wa ne po jem ni ki Utz jest pro du cen tem sze ro kiej ga my opa ko
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą. Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy
KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do we po praw ne od po wie dzi.
Bardziej szczegółowoFotografia kliniczna w kosmetologii i medycynie estetycznej
aparatura i technika Dr n. farm. Sławomir Wilczyński Katedra i Zakład Biofizyki Wydziału Farmaceutycznego z OML w Sosnowcu, SUM w Katowicach Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. fiz. Barbara Pilawa
Bardziej szczegółowoSTA TUT ZWI Z KU KY NO LO GICZ NE GOWPOL SCE
Statut Zwi zku Kynologicznego w Polsce 2/ 1 STA TUT ZWI Z KU KY NO LO GICZ NE GOWPOL SCE Roz dzia³ I Po sta no wie nia og l ne 1 Sto wa rzy sze nie no si na zw Zwi zek Ky no lo gicz ny w Pol sceµ zwa ny
Bardziej szczegółowoJUŻ PRA CU JĄ! materiały prasowe
JUŻ PRA CU JĄ! materiały prasowe Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach działania
Bardziej szczegółowoMetoda projekt w. badawczych. Po szu ku j¹c no wych spo so b w za in te re so -
Metoda projekt w badawczych Me to da pro jek t w jest spo so bem wspie ra nia ak tyw ne go za an ga o wa nia i ce lo we go ucze nia siê oraz roz wo ju in te lek tu al ne go, a dla nie kt rych na uczy cie
Bardziej szczegółowoORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE WSTĘP...9 ISTO TA I PRZED MIOT NA UKI O OR GA NI ZA CJI...11
SPIS TRE ŚCI WSTĘP.....................................................9 ROZ DZIAŁ I ISTO TA I PRZED MIOT NA UKI O OR GA NI ZA CJI.......................11 1. TEO RIE OR GA NI ZA CJI A NA UKI O ZAR ZĄ
Bardziej szczegółowoMontaż okna połaciowego
Montaż okna połaciowego L Okna do pod da szy do star czają na pod da sze pra wie 40% świa tła wię cej niż okna o tej sa mej po wierzch ni za mon to wa ne pio no wo. Wy bór okna za le ży od: po wierzch
Bardziej szczegółowoDoskonalenie w zakresie edukacji zdrowotnej kurs dla nauczycieli wf w gimnazjach
BAR BA RA WOY NA ROW SKA, MA RIA SO KO OW SKA, MAG DA LE NA WOY NA ROW SKA -SO DAN Doskonalenie w zakresie edukacji zdrowotnej kurs dla nauczycieli wf w gimnazjach W nowej podstawie programowej kszta³cenia
Bardziej szczegółowoUmowy o pracę
www.pip.gov.pl Kilka słów o umowie o pracę Przez za war cie umo wy o pra cę pra cow nik zo bo wią - zu je się do wy ko ny wa nia pra cy okre ślo ne go ro dza ju na rzecz pra co daw cy i pod je go kie row
Bardziej szczegółowoWpro wa dze nie dzie ci w tym wie ku
DZIELIMY SIĘ DOŚWIADCZENIAMI Europejski Dzień Wiosny Eu ro pej ski Dzień Wio sny w Szko le Pod sta wo wej nr 59 im. Ja na Ma tej ki w kla sach na ucza nia zin te gro wa ne go za ini cjo wa li na uczy cie
Bardziej szczegółowo1. PRZEWODNIK. 1.1. Spis treœci 1.2. Zespó³ autorski 1.3. Skorowidz rzeczowy 1.4. Wykaz skrótów 1.5. Objaœnienia piktogramów PRZEWODNIK.
PRZEWODNIK Rozdzia³ 1, str. 1 SKUTECZNE ZARZ DZANIE SPÓ DZIELNI MIESZKANIOW Spis treœci 1. PRZEWODNIK 1.1. Spis treœci 1.2. Zespó³ autorski 1.3. Skorowidz rzeczowy 1.4. Wykaz skrótów 1.5. Objaœnienia piktogramów
Bardziej szczegółowoRaport z badañ Instytutu Spraw Publicznych. Agnieszka ada
Partnerstwo dla Prezydencji? Wspó³praca administracji z sektorem pozarz¹dowym podczas czeskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej wnioski dla Polski Raport z badañ Instytutu Spraw Publicznych Agnieszka
Bardziej szczegółowoKonstrukcja szkieletowa
Obudowa wanny Obudowę wanny mocuje się na konstrukcji szkieletowej zbudowanej z listewek o grubości 40 x 40 mm, rozstawionej wzdłuż boków wanny i przymocowanej do ściany. NARZĘDZIA poziomnica wyrzynarka
Bardziej szczegółowoOpis tech nicz ny. Prze zna cze nie
Nie jed no krot nie chęć po sia da nia ko min ka w dom ku let ni sko wym wy mu sza zna le zie nie ta kie go roz wią za nia, aby by ło spraw ne i bez piecz - ne, a jak to uczy nić je śli w samym dom ku
Bardziej szczegółowoKonstruowanie Indywidualnych Programów Edukacyjno-Terapeutycznych
Konstruowanie Indywidualnych Programów Edukacyjno-Terapeutycznych BE ATA DZIE WIĘC KA Głów nym za da niem wy cho waw czo dy - dak tycz nym re ali zo wa nym przez pla - ców ki przed szkol ne jest stwo rze
Bardziej szczegółowoWykaz skrótów... 11. Wstęp (Andrzej Patulski)... 13
Wstęp Spis treści Wykaz skrótów... 11 Wstęp (Andrzej Patulski)... 13 1. Źródła i zasady prawa pracy (Krzysztof Walczak)... 19 1.1. Wprowadzenie... 19 1.2. Fi lo zo fia pra wa pra cy... 20 1.3. Pod sta
Bardziej szczegółowoNowe me to dy na ucza nia w ma te ma ty ce. Re da k cja dr Jo an na Kan dzia
Nowe me to dy na ucza nia w ma te ma ty ce Re da k cja dr Jo an na Kan dzia Wa r sza wa 2012 Pro jekt rea li zo wa ny w ra mach Pro gra mu Ope racy j ne go Ka pi ta³ Lu dz ki Dzia³anie 9.4 Wy so ko wy
Bardziej szczegółowo1 3Przyj 0 1cie FOT. MAT. PRASOWE CUKIERNIA KACZMARCZYK. 58 magazyn wesele
1 3Przyj 0 1cie W E S E L N E 58 magazyn wesele 1 3 Tortowy zawr t g 0 0owy C o fantazjach w 0 2wiecie s 0 0odko 0 2ci C u kier ni czy 0 2wiat roz wi ja si 0 1 w b 0 0y ska wicz - nym tem pie, ofe ru j
Bardziej szczegółowoNr 75 maj 2007. Praca cudzoziemców w Polsce rozwiązaniem problemów na rynku pracy. Mirosław Bieniecki Justyna Frelak Piotr Kaźmierkiewicz (współpraca)
Nr 75 maj 2007 Opinie Praca cudzoziemców w Polsce rozwiązaniem problemów na rynku pracy Mirosław Bieniecki Justyna Frelak Piotr Kaźmierkiewicz (współpraca) i nalizy A Analyses & Opinions W polskiej gospodarce
Bardziej szczegółowo2.1. Identyfikacja Interesariuszy. G4 25a
16 17 2.1. Identyfikacja Interesariuszy Gru py In te re sa riu szy zo sta y wy bra ne w opar ciu o ana li z dzia al - no Êci ope ra cyj nej Gru py Ban ku Mil len nium. W wy ni ku pro ce su ma - po wa nia
Bardziej szczegółowoNowe zasady prowadzenia ewidencji odpadów
Wojciech Świątek Nowe zasady prowadzenia ewidencji odpadów Praktyczne wskazówki dla specjalistów ds. ochrony środowiska Ochrona środowiska VERLAG DASHÖFER www.dashofer.pl Wydawnictwo VERLAG DASHOFER Sp.
Bardziej szczegółowoMarek Ko odziej INFORMATYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM. G d y n i a 2 0 0 9
Marek Ko odziej INFORMATYKA PROGRAM NAUCZANIA DLA GIMNAZJUM G d y n i a 2 0 0 9 Program nauczania do nowej podstawy programowej (Rozporzàdzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 23.2.2008 r.) skonsultowany
Bardziej szczegółowoARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM CHEMIA
Miejsce na naklejk z kodem ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM CHEMIA Instrukcja dla zdajàcego POZIOM PODSTAWOWY Czas pracy 120 minut 1. Spraw dê, czy ar kusz eg za mi na cyj ny za wie ra 11 stron (zadania
Bardziej szczegółowoUbezpieczenie Ryzyka Śmierci lub Kalectwa wskutek Nieszczęśliwego Wypadku. Ogólne Warunki Ubezpieczenia Umowy Dodatkowej do Ubezpieczeń Uniwersalnych
Ubezpieczenie Ryzyka Śmierci lub Kalectwa wskutek Nieszczęśliwego Wypadku Ogólne Warunki Ubezpieczenia Umowy Dodatkowej do Ubezpieczeń Uniwersalnych Ogólne Warunki Ubezpieczenia Ryzyka Śmierci lub Kalectwa
Bardziej szczegółowoFASADY FOTOWOLTAICZNE
JANUSZ MARCHWIŃSKI FASADY FOTOWOLTAICZNE TECHNOLOGIA PV W ARCHITEKTURZE WARSZAWA 2012 SPIS TREŚCI WSTĘP...........................................................7 1. Przedmiot, uzasadnienie i cel pracy....................................7
Bardziej szczegółowoSkąd się bie rze si ła drę czy cie li?
Skąd się bie rze si ła drę czy cie li? Drę czy ciel nie jest ani ta ki zły, ani ta ki sil ny, na ja kie go wy glą da. Sam, bez po mo cy dzie ci, drę czy ciel jest ni kim. q Si ła drę czy cie la bie rze
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony
KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do
Bardziej szczegółowoPo zna je my wy da rze nia z dzie j w PRL -u
Po zna je my wy da rze nia z dzie j w PRL -u Scenariusz lekcji w III klasie gimnazjum Przed sta wia my Ko le an kom i Ko le gom pro po zy cjê sce na riu sza lek cji ote ma cie nie ³a twym, szcze g l nie
Bardziej szczegółowow umowach dotyczących
Niezbędne postanowienia w umowach dotyczących utworów audiowizualnych Produkcja utworu audiowizualnego wymaga nie tylko sporych nakładów finansowych i organizacyjnych, ale również współpracy wielu podmiotów
Bardziej szczegółowowww.nie bo na zie mi.pl
Nie bo Na Zie mi www.nie bo na zie mi.pl Kon rad Mi lew ski Wszel kie pra wa za strze żo ne. Nie au to ry zo wa ne roz po wszech nia nie ca ło ści lub frag men tu ni niej szej pu bli ka cji w ja kiej kol
Bardziej szczegółowoŚwiat współczesny. 1 wy mie nia głów ne kie run ki pol skiej. z sąsia da mi i pań stwa mi Unii Eu ro - wymienia zadania am ba sa d i kon -
1 Plan wy ni ko wy Pol ska we współ - cze snym świe cie NA TO od zim nej woj ny do współ - ist nie nia In te gra cja eu ro - pej ska Pol ska w sys te - mie po li tycz nym i go spo dar czym Świat współczesny
Bardziej szczegółowoMedyczny laser CO2. C jaki aparat jest optymalny dla lekarza medycyny estetycznej/dermatologa?
1 3aparatura i technika Dr n. farm. S 0 0awomir Wilczy Ґski Katedra i Zak 0 0ad Podstawowych Nauk Biomedycznych, Wydzia 0 0 Farmaceutyczny z OML w Sosnowcu 0 1l 0 2skiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
Bardziej szczegółowoGwarantowana Renta Kapitałowa. Ogólne warunki ubezpieczenia
Gwarantowana Renta Kapitałowa Ogólne warunki ubezpieczenia OGÓL NE WA RUN KI UBEZ PIE CZE NIA GWARANTOWANEJ RENTY KAPITAŁOWEJ GRK/R/4/2007 1. DE FI NI CJE Ile kroć w ni niej szych ogól nych wa run kach
Bardziej szczegółowoNa uczy ciel jest oso bą wspo ma ga ją cą,
DZIELIMY SIĘ DOŚWIADCZENIAMI Ratujmy kasztanowce Metoda projektu Istota metody projektów polega na tym, że grupa osób uczących się samodzielnie inicjuje, planuje i wykonuje pewne przedsięwzięcia, a następnie
Bardziej szczegółowoRozdział 4. Blokada nadgarstka PODSTAWY WSKAZANIA DO ZASTOSOWANIA ŚRODKI OSTROŻNOŚCI
Rozdział Blokada nadgarstka PODSTAWY Blo ka da nad garst ka po le ga na znie czu le niu trzech ner wów: pro mie nio we go, po środ ko we go oraz łok cio we go. 1. Nerw łok cio wy ma ga łąz kę czu cio wą
Bardziej szczegółowoModele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Chemia Poziom podstawowy
Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z PERNEM Chemia Poziom podstawowy Listopad 2010 W klu czu są pre zen to wa ne przy kła do we pra wi dło we od po wie dzi. Na le ży rów nież uznać od po wie dzi
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia osobowe. Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY. Allianz ubezpieczenia od A do Z.
Ubezpieczenia osobowe Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY Allianz ubezpieczenia od A do Z. Spis treœci.........................................................................................................
Bardziej szczegółowoJaki podatek. zapłaci twórca? podatki. prawo. Twór ca i ar ty sta wy ko naw ca w pra wie au tor skim
Jaki podatek zapłaci twórca? Zbliża się czas rozliczenia z fiskusem. Wielu twórcom rozliczenia podatkowe mogą nastręczać trudności, zwłaszcza, gdy prowadzą kilka rodzajów działalności, albo osiągają przychody
Bardziej szczegółowoo przetargach nieograniczonych na sprzedaż zespołów składników majątku Stoczni Gdynia SA
w po stę po wa niu kom pen sa cyj nym w STOCZ NI GDYNIA S.A., pro wa dzo nym na pod sta wie prze pi sów usta wy z dnia 19 grud nia 2008 r. o po stę po wa niu kom pen sa cyj nym w pod mio tach o szcze gól
Bardziej szczegółowo250 pytań rekrutacyjnych
250 pytań rekrutacyjnych które pomogą Ci zatrudnić właściwych ludzi 250 pytań rekrutacyjnych, które pomogą Ci zatrudnić właściwych ludzi Autorzy Katarzyna Chudzińska dyrektor zarządzający zasobami ludzkimi
Bardziej szczegółowoNie pod le głość Li twy w 1990 r. sta ła się
ZE ŚWIATA Wspieranie rozwoju dziecka na Litwie Na świe cie za uwa ża się wy raź ną ten den cję do wspie ra nia roz wo ju dziec ka. Uza leż nio ne jest to jed nak od tra dy cji edu ka cyj nych, kul tu ro
Bardziej szczegółowoElżbieta Judasz. Prawo pra cy. pierwsze kroki
Elżbieta Judasz Prawo pra cy pierwsze kroki War sza wa 2012 Aktualizacja Katarzyna Piecyk Pro jekt okład ki www.jsphoto.eu Opra co wa nie re dak cyj ne Izabella Skrzecz Opra co wa nie ty po gra ficz ne
Bardziej szczegółowoPierw sze in no wa cyj ne wdro że nie sys te mu EPC/RFID na pol skim ryn ku
Mi chał Gra bia, Grze gorz So ko łow ski, Piotr Ho łu bo wicz In sty tut Lo gi sty ki i Ma ga zy no wa nia GS1 Polska Pierw sze in no wa cyj ne wdro że nie sys te mu EPC/RFID na pol skim ryn ku Śle dząc
Bardziej szczegółowoJak działa mikroskop? Konspekt lekcji
Jak działa mikroskop? Konspekt lekcji Zajęcia zgodne z niniejszym konspektem przeprowadzono z uczniami klasy I gimnazjum podczas Klubu Młodego Odkrywcy DawBas, działającego przy Zespole Szkół w Górsku.
Bardziej szczegółowoOtwar cie 1. Zna cze nie Otwar cie 1 ma na stę pu ją ce zna cze nia:
20 Wspólny Język 2010 Wspólny J zyk 2010 Standard Otwar cie Zna cze nie Otwar cie ma na stę pu ją ce zna cze nia: A) 5 kar w si le 12 17, B) układ 4441 z czwór ką ka ro w si le 12 17, C) układ 4 ka ra,
Bardziej szczegółowoPraca w wakacje. www.pip.gov.pl
www.pip.gov.pl Pierwsza praca Jeżeli chcesz podjąć pracę jako pracownik młodociany mu sisz: mieć co najmniej ukończone gimnazjum oraz po sia dać świa dec two le kar skie stwier dza ją ce, że praca którą
Bardziej szczegółowoWniosek o ubezpieczenie mienia od wszystkich ryzyk
Wniosek o ubezpieczenie mienia od wszystkich ryzyk 1. DANE UBEZPIECZAJĄCEGO WNIOSEK STANOWI INTEGRALNÀ CZĘŚĆ POLISY TYP 09802 Nr jednostka organizacyjna WYPE NIĆ GRANATOWYM LUB CZARNYM D UGOPISEM, DRUKOWANYMI
Bardziej szczegółowoul-czaspracy_kampoznaj-wzn-zus2011: :34 Strona 1
ul-czaspracy_kampoznaj-wzn-zus2011:02 2011-09-05 11:34 Strona 1 ul-czaspracy_kampoznaj-wzn-zus2011:02 2011-09-05 11:34 Strona 2 Przydatne pojęcia Czas pra cy to czas, w któ rym po zo sta jesz w dys - pozycji
Bardziej szczegółowoWar sza wa 2015 PUBLIKACJA DYSTRYBUOWANA BEZPŁATNIE
Pu bli ka cja po wsta ła w ra mach pro jek tu re ali zo wa ne go z do fi nan so wa niem NFOŚiGW w ra mach pro gra mu prio ry te to we go Edu ka cja eko lo gicz na Lider projektu: Wyż sza Szko ła Eko lo
Bardziej szczegółowoModele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony
Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony Listopad 2010 W klu czu są pre zen to wa ne przy kła do we pra wi dło we od po wie dzi. Na le ży rów nież
Bardziej szczegółowoUbezpieczenia osobowe. Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY. Allianz ubezpieczenia od A do Z.
Ubezpieczenia osobowe Og lne Warunki Ubezpieczenia Sp³aty Kredytu dla Kredytobiorc w Banku PAKIET MULTIBEZPIECZNY Allianz ubezpieczenia od A do Z. Spis treœci.........................................................................................................
Bardziej szczegółowoOgólne warunki grupowego pracowniczego ubezpieczenia na życie GRU/P. Ogólne warunki dodatkowych ubezpieczeń grupowych
Ogólne warunki grupowego pracowniczego ubezpieczenia na życie GRU/P Ogólne warunki dodatkowych ubezpieczeń grupowych Szanowni Państwo, Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom naszych Klientów, zamieściliśmy
Bardziej szczegółowoOgólne warunki umowy dodatkowej do ubezpieczeń uniwersalnych. Ubezpieczenie Składki
Ogólne warunki umowy dodatkowej do ubezpieczeń uniwersalnych Ubezpieczenie Składki OGÓL NE WA RUN KI UBEZ PIE CZE NIA SKŁAD KI US/J/3/2007 Ni niej sze ogól ne wa run ki ubez pie cze nia sto su je się wy
Bardziej szczegółowoUkładanie paneli z PCV
Układanie paneli z PCV Wybór paneli 1. Panele z PVC są produktem gotowym do użytku. Można kłaść je we wszystkich rodzajach pomieszczeń. Szczególnie dobrze sprawdzają się w pomieszczeniach wilgotnych (łazienki,
Bardziej szczegółowoUkładanie wykładzin podłogowych
Układanie wykładzin podłogowych Sposoby układania Sposób układania Układanie swobodne Zastosowanie Zalety Wady W małych pomieszczeniach, tam gdzie wystarcza jeden arkusz lub rzadko odwiedzanych Szybkie
Bardziej szczegółowo1. Zdecydowane masowanie wzdłuż ramienia: 2. Zdecydowane uciskanie całego ramienia: od nad garst ka w kie run ku ra mie nia
masazyk_layout 1 10/9/13 2:29 PM Page 1 Ćwi cze nie Spo sób wy ko na nia Ma su je te ra peu ta lub sa mo dziec ko ko lej no każ dą rę kę od od ra mie nia w kie run ku dło ni po stro nie ze wnętrz nej ra
Bardziej szczegółowo2.0 SAMORZĄDNOŚĆ UCZNIOWSKA W SYSTEMIE EDUKACYJNYM BADANIA EKSPERTYZY REKOMENDACJE JĘDRZEJ WITKOWSKI
Koalicja na rzecz samorządów uczniowskich to nieformalne zrzeszenie jedenastu organizacji pozarządowych, powstałe z inicjatywy Fundacji Centrum Edukacji Obywatelskiej. Celem działania koalicji jest wzmocnienie
Bardziej szczegółowoRAPORT. Kobiety w IT i TECH. womenintechsummit.pl
RAPORT Kobiety w IT i TECH 2018 RAPORT Kobiety w IT i TECH 2018 Na świe cie trwa ci cha re wo lu cja: zmie nia się ro la ko biet w no wych tech no lo giach. Ich wpływ, do tych czas nie wiel ki, za czy
Bardziej szczegółowoRe no wa cje bez wy ko po we prze wo dów in fra struk tu ry
Tomasz LATAWIEC członek SIDiR Re no wa cje bez wy ko po we prze wo dów in fra struk tu ry pod ziem nej miesz czą się w sze ro ko ro zu mia nej dzie - dzi nie in ży nie rii sa ni tar nej i ochro nie śro
Bardziej szczegółowoZarz¹dza nie sy tu a cja mi kry zy so wy mi na te re nie szko³y/pla ców ki oœwia to wej
16 Ka ta rzy na Ko sze wska Ka ta rzy na Ko sze wska Zarz¹dza nie sy tu a cja mi kry zy so wy mi na te re nie szko³y/pla ców ki oœwia to wej W osta t nich la tach zmnie j szyło się po czu cie bez - pie
Bardziej szczegółowoISBN: 978-83-931598-0-2
ISBN: 978-83-931598-0-2 Fundacja dla Polski ul. Narbutta 20/30 02-541 Warszawa tel. (0-22) 542 5880 fax.(0-22) 542 9890 e-mail: fdp@fdp.org.pl www.fdp.org.pl ISBN: 978-83-931598-0-2 Autorzy: Dominika
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Geografia Poziom rozszerzony
KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Geografia Poziom rozszerzony Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do we po praw ne
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Geografia Poziom podstawowy
KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Geografia Poziom podstawowy Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do we po praw ne od.
Bardziej szczegółowoOGسLNE ZASADY zamieszczania nekrolog w
OGسLNE ZASADY zamieszczania nekrolog w I. DEKLARACJA WYDAWCY II. OKREعLENIA Ago ra SA, wy daw ca Ga ze ty Wy bor czej wiad czy kom plek so wà usùu gو Ne kro lo gi, po le ga jà cà na za miesz cza niu ne
Bardziej szczegółowoZA CHRYSTUSEM HYMN V SYNODU
EIN ZYMŃKI Z CHRYUEM HYMN V YNODU DIECEZJI RNOWKIEJ Z CHRYUEM HYMN V YNODU DIECEZJI RNOWKIEJ Wielbimy Ciebie, rójco Przenajśiętsza: Ojcze i ynu i Duchu Miłości! Otorzyć chcemy serc i sumień nętrza na
Bardziej szczegółowoUnij ne pie nią dze na do cho do we pro jek ty
LUTY 2009 15 lutego 14 marca 2009 nr 2/27 Wydawnictwo Eurosystem Warszawa www.forumsamorzadowe.pl ISSN 1897-0079 INDEX 226424 Cena 12 zł (0% VAT) FORUM SAMORZĄDOWE n i e z a l e ż n y m i e s i ę c z n
Bardziej szczegółowoŚcianka z płyt gip so wo- -kar to no wych na rusz cie aluminiowym
Ścianka z płyt gip so wo- -kar to no wych na rusz cie aluminiowym szpachelka (15 cm) NARZĘDZIA piła długa linijka drobnoziarnisty papier ścierny nóż z wymiennym ostrzem kuweta na zaprawę kuweta na klej
Bardziej szczegółowol skiego Dnia Budowlanych
WYDANIE SPECJALNE ISSN 1643-6350 Konferencja III l skie Forum Inwestycji, Budownictwa, Nieruchomo ci wraz z obchodami l skiego Dnia Budowlanych - 2011 Katowice, 28 wrze nia 2011 r. Sala Sejmu l skiego
Bardziej szczegółowoŚrod ka mi ochro ny indywidualnej wska za ny mi w oce nie ry zy ka za wo do we go przy ob słu dze LPG są także: oku
BHP NA STACJACH LPG Pra cow nik, przy stę pu jąc do pra cy na sta no wi sku ope ra to ra LPG po wi nien za po znać się z oce ną ry zy - ka za wo do we go dla je go sta no wi ska oraz sto so wać odzież
Bardziej szczegółowoIn struk cja dla ucznia
Imi i nazwisko ucznia.................................................................. Wype nia nauczyciel Klasa.................. SPRAWDZIAN KOMPETENCJI DRUGOKLASISTY Z OPERONEM 2010 Czas pracy: 2 razy
Bardziej szczegółowoMo de le od po wie dzi do ar ku sza Prób nej Ma tu ry z OPE RO NEM. Wie dza o spo e czeƒ stwie Po ziom rozszerzony
Mo de le od po wie dzi do ar ku sza Prób nej Ma tu ry z OPE RO NEM Wie dza o spo e czeƒ stwie Po ziom rozszerzony Listopad 2009 1. c) ini cja ty w lu do wà 2. b) po ma raƒ czo wà re wo lu cjà 3. c) Egipt
Bardziej szczegółowoŹródło: Bińczycki B., Organizacja procesu rekrutacji w urzędzie administracji samorządowej na przykładzie Miasta Krakowa [w:] Doskonalenie systemów zarządzania w społeczeństwie informacyjnym, red. A. Stabryła,
Bardziej szczegółowoWy daw ca - GREMI MEDIA Sp. z o.o. z sie dzi bą w War sza wie przy ul. Pro sta 51, płat nik VAT za re je stro wa ny
Ogól ne za sa dy za miesz cza nia ogło szeń wy mia ro wych i re klam w Par kie cie i je go do dat kach oraz wkład ko wa nia I. PO STA NO WIE NIA OGÓL NE 1 Ile kroć w ni niej szych za sa dach ogól nych
Bardziej szczegółowoW p r o w a d z e n i e. do sprawozdania finansowego
Monitor Polski B Nr 4 956 787 SPRAWOZDANIE FINANSOWE PRZEDSIÊBIORSTWO WODOCI GÓW I KANALIZACJI WODNIK Spó³ka z o.o. w Jeleniej Górze 58-560 Jelenia Góra, Pl. Piastowski tel. 75 755-0-9; fax 755-0-9 REGON
Bardziej szczegółowoSztuka i komputer. Fotografia opracowana w kom pu te ro wym pro gra mie gra ficz nym.
Sztuka i komputer Jak już wie cie, za po mo cą kom pu te ro wych pro gra mów gra ficz nych moż na wy ko ny wać róż ne dzie ła pla stycz ne, czy li two rzyć gra fi kę kom pu te ro wą. Ta ki ob raz moż na
Bardziej szczegółowoKoncepcje i strategie logistyczne
Ewa Ku liń ska 1 Agniesz ka Do rn fel d 2 Za rzą dza nie ry zy kiem pro ce sów lo gi stycz nych - studium przypadku 3 Przed mio tem pu bli ka cji jest oce na ry - zy ka to wa rzy szą ce go re ali za cji
Bardziej szczegółowoUczeƒ z dysleksjà w domu
Marta Bogdanowicz Anna Adryjanek Ma gorzata Ro yƒska Uczeƒ z dysleksjà w domu Poradnik nie tylko dla rodziców G d y n i a 2 0 1 0 Re cenzja merytoryczna: dr hab. Gra yna Krasowicz-Kupis, prof. UMCS Re
Bardziej szczegółowoW p r o w a d z e n i e. do sprawozdania finansowego
Monitor Polski B Nr 994 969 09 SPRAWOZDANIE FINANSOWE 07 SZPITAL WOJSKOWY Z PRZYCHODNI SAMODZIELNY PUBLICZNY ZAK AD OPIEKI ZDROWOTNEJ 78-600 Wa³cz, ul. Ko³obrzeska 44 tel. 67 50-8-09; fax 50-8-0 REGON
Bardziej szczegółowo3. Propozycje ćwiczeń z zakresu edukacji zdrowotno-ruchowej
3. Propozycje ćwiczeń z zakresu edukacji zdrowotno-ruchowej Te mat: Pod sta wo we ćwiczenia gimnastyczne Zbiór ka, przy wi ta nie, po da nie te ma tu i celów zajęć. Za po znanie dzieci z za sa da mi bez
Bardziej szczegółowoModele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy
Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy Listopad 2010 W klu czu są pre zen to wa ne przy kła do we pra wi dło we od po wie dzi. Na le ży rów nież
Bardziej szczegółowoRola wspa r cia spo³ecz ne go w ra dze niu so bie ze stre sem
Rola wspa r cia spo³ecz ne go w ra dze niu so bie ze stre sem 31 Prof. dr hab. Jan F. Te re lak Rola wspa r cia spo³ecz ne go w ra dze niu so bie ze stre sem Trzy uwa gi na te mat spe cy fi ki stre su
Bardziej szczegółowoPra co wi te la ta. Zo bacz cie Pań stwo i oceń cie sa mi. Pro jek ty zre ali zo wa ne lub w trak cie re ali za cji
czwartek, 14 sierpnia 2014 Z życia Gminy 3 Pra co wi te la ta W cią gu mi ja ją cej ka den cji (2010 2014) wój ta Zbi gnie wa Grzy ba i rad nych Gmi ny dzię ki wspar ciu środ ków ze wnętrz nych uda ło
Bardziej szczegółowo