Nauczyciel w percepcji uczniów i rodziców. Prof. dr hab. Zbigniew B. Gaś Zakład Psychoprofilaktyki i Pomocy Psychologicznej WPiP WSEI Lublin

Transkrypt

1 Nauczyciel w percepcji uczniów i rodziców Prof. dr hab. Zbigniew B. Gaś Zakład Psychoprofilaktyki i Pomocy Psychologicznej WPiP WSEI Lublin

2 Funkcje kompetentnego nauczyciela funkcja modelowa to konstruktywny wzorzec osobowy funkcja dydaktyczna - sprawny dydaktyk, przybliŝający uczniom w sposób przystępny i zrozumiały współczesne osiągnięcia naukowe funkcja instruktaŝowa - sprawny trener w zakresie uczenia i usprawniania podstawowych umiejętności potrzebnych do Ŝycia funkcja wychowawcza - sprawny przewodnik w odkrywaniu osobistych potencjałów ucznia, realizacji zadań rozwojowych, rozwijaniu odpowiedzialności za własny rozwój 2/22

3 Nauczyciel wspierający ucznia w rozwoju OSOBA nauczyciela WARUNKI ZMIANY DO ROZWO- ROZWOJU JOWE dla u ucznia UMIEJĘT- ucznia NOŚCI nauczyciela 3/22

4 Osoba nauczyciela 1. Świadomość siebie i swojego systemu wartości 2. PrzeŜywanie i okazywanie uczuć 3. Dostarczanie wzorców zachowań 4. WraŜliwość na sprawy społeczne 5. Jasne zasady etyczne 6. Poczucie odpowiedzialności 4/22

5 Umiejętności nauczyciela Umiejętności rozumienia i okazywania zrozumienia (słuchania, prowadzenia, odzwierciedlania, podsumowywania, konfrontowania, interpretowania, informowania) Umiejętności dostarczania wsparcia i postępowania w sytuacji kryzysu (wspieranie, interweniowanie w kryzysie, skupianie się na najwaŝniejszym, kierowanie do pomocy specjalistycznej) Umiejętności rozwijania pozytywnego działania i zmian w zachowaniu (rozwiązywanie problemów/podejmowanie decyzji, modelowanie, nagradzanie, uzgadnianie) 5/22

6 Warunki sprzyjające zmianom w uczniach 1. Doświadczanie przez wychowanka zrozumienia i akceptacji 2. Poczucie więzi uczuciowych z nauczycielem 3. Otwartość we wzajemnych relacjach 4. Wzajemny szacunek nauczyciela i ucznia 5. Świadomość granic w Ŝyciu i rozwoju 6. Dzielenie się odpowiedzialnością za osiąganie zmian w procesie wychowania 6/22

7 Obszary oczekiwań od nauczyciela 1. Nauczyciel, jako wzorzec osobowy 2. Nauczyciel, jako naturalny taksator społeczny 3. Nauczyciel, jako osoba wspierająca w sytuacjach trudnych 7/22

8 A-2 A-3 A Obraz typowego nauczyciela w grupach rodziców Nck Fav Ach Dom End Ord Int Nur Aff Het Exh Aut Agg Cha Suc Aba Def Crs Scn Scf Pad Iss Cps Mls Mas Fem CP NP. A FC AC A-1 rodzice uczniów SP rodzice uczniów SG rodzice uczniów SPG nauczyciele 8/22 Ufv Com

9 Nauczyciel jako wzorzec osobowy - rodzice Wysoce spójny obraz wszystkich grup rodziców i nauczycieli Zdecydowani najbardziej krytyczni rodzice uczniów SPG i nauczyciele Obraz ubogi i schematyczny Wysoka sprawność zadaniowa, wynikająca z uporządkowania i konsekwencji Ograniczenia w relacjach interpersonalnych Nastawienie na pokazanie siebie i zachowanie niezaleŝności W sytuacjach trudnych usztywnianie zachowania i agresywność W transakcjach społecznych dominuje krytyczny rodzic 9/22

10 A-2 A-3 A Obraz typowego nauczyciela w percepcji uczniów Ach Dom End Ord Int Nur Aff Het Exh Aut Agg Cha Suc Aba Def Crs Scn Scf Pad Iss Cps Mls Mas Fem CP NP. A FC AC A-1 uczniowie SP uczniowie SG uczniowie SPG nauczyciele 10/22 Ufv Com Nck Fav

11 Nauczyciel jako wzorzec osobowy - uczniowie Wysoce spójny obraz wszystkich grup uczniów, róŝny od nauczycieli Zdecydowani najbardziej krytyczni uczniowie SG i SPG Obraz ubogi i schematyczny Wysoka sprawność zadaniowa, oparta na dominacji i podporządkowywaniu sobie innych Nadmierny dystans w relacjach interpersonalnych Silna potrzeba pokazanie siebie i agresywnej walki o pozycję i niezaleŝności W sytuacjach trudnych deprecjonowanie otoczenia i podporządkowywanie sobie W transakcjach społecznych dominują krytyczny rodzic i adoptowane dziecko 11/22

12 Percypowane postawy nauczycieli wobec palenia papierosów przez uczniów aprobują nie przejmują się nie aprobują nie wiem uczniowie SP uczniowie SG uczniowie SPG 12/22

13 Percypowane postawy nauczycieli wobec picia piwa przez uczniów aprobują nie przejmują się nie aprobują nie wiem uczniowie SP uczniowie SG Serie3 13/22

14 Percypowane postawy nauczycieli wobec picia wina/wódki przez uczniów aprobują nie przejmują się nie aprobują nie wiem uczniowie SP uczniowie SG uczniowie SPG 14/22

15 Percypowane postawy nauczycieli wobec uŝywania narkotyków przez uczniów aprobują nie przejmują się nie aprobują nie wiem uczniowie SP uczniowie SG uczniowie SPG 15/22

16 Percypowane postawy nauczycieli wobec przemocy stosowanej przez uczniów aprobują nie przejmują się nie aprobują nie wiem uczniowie SP uczniowie SG uczniowie SPG 16/22

17 Nauczyciel jako taksator społeczny Około połowy uczniów jest przekonanych, Ŝe nauczyciele nie akceptują zachowań problemowych młodzieŝy (wskaźnik rośnie wraz z wiekiem uczniów) Około 10% uczniów jest przekonanych, Ŝe nauczyciele aprobują zachowania problemowe młodzieŝy (wskaźnik maleje wraz z wiekiem uczniów) Około 40% uczniów SP nie zna postaw nauczycieli wobec zachowań problemowych młodzieŝy (wskaźnik maleje wraz z wiekiem uczniów) Około 10% uczniów wskazuje na obojętność nauczycieli wobec zachowań problemowych młodzieŝy (wskaźnik rośnie wraz z wiekiem uczniów) 17/22

18 Percypowana gotowość rówieśników do poszukiwania wsparcia u nauczycieli wychowawca-nigdy wychowawca-czasem wychowawca-często nauczyciel-nigdy nauczyciel-czasem nauczyciel-często uczniowie SP uczniowie SG uczniowie SPG 18/22

19 Deklarowana gotowość poszukiwania wsparcia u nauczycieli wychowawca-nigdy wychowawca-czasem wychowawca-często nauczyciel-nigdy nauczyciel-czasem nauczyciel-często uczniowie SP uczniowie SG uczniowie SPG 19/22

20 Nauczyciel jako osoba wspierająca Niski percypowany poziom zaufania rówieśników do nauczycieli i wychowawców oraz bardzo niski deklarowany poziom zaufania do nauczycieli i wychowawców Wzrastająca wraz z wiekiem uczniów tendencja do unikania rozmów z nauczycielami i wychowawcami na temat osobistych trudności (do ponad 80% u uczniów SPG) Tendencje te są szczególnie drastyczne w odniesieniu do nauczycieli nie będących wychowawcami klasy 20/22

21 Dlaczego nie jest tak dobrze, jak byśmy chcieli? Niedostatki systemu kształcenia nauczycieli (prymat dydaktyki i eksploatacji uczniów nad wychowywaniem) Działania polityczne kolejnych ekip rządzących (niedocenianie znaczenia wychowania, traktowanie nauczycieli jako grupy roszczeniowej) Działania mediów publicznych (poszukiwanie sensacji, epatowanie patologią, tendencyjność przekazu) Działania samych nauczycieli (tutaj jest miejsce na własną refleksję nad tym, jaki jest mój udział w powstawaniu takiego właśnie obrazu nauczyciela) 21/22

22 22/22