III. NAUCZANIE MOWY I NAUCZANIE JEZUSA, APOSTOŁÓW, UCZNIÓW

Transkrypt

1 s. prof. Ewa Jegierska Papieski Wdzial Teologiczna Wrocław Wykład monograficzny - III i IV SD (sekcja systematyczna) III. NAUCZANIE MOWY I NAUCZANIE JEZUSA, APOSTOŁÓW, UCZNIÓW W NT nauczania Jezusa czy potem Apostołów odbywało się poprzez mowy, przemówienia, a także np. przy okazji wydarzeń, cudów. Można powiedzieć, że podobnie jak w ST, nauczanie było przekazywaniem historii narodu, działania Bożego w narodzie, zasad życia [por. ps.77(78)], tak w NT najpierw Jezus nauczał zasad nowego życia, potem Apostołowie, różni nauczyciele przekazywali treść o życia Jezusa i zasady Jego nauczania Ewangelia św. Mateusza zbudowana jest z pięciu mów Jezusa, przeplatanych opowiadaniami o czynach Jezusa.(V-a mowa-eschatologiczna, włączona jest do proroctw dotyczących końca świata. Mowy Jezusa zawierają treść Jego nauczania. Pierwsza mowa to Kazanie na Górze (rozdz. 5-7). Wygłoszone przez Jezusa na górze, przekazuje nowe Prawo, zasady życia Jego uczniów, Jego wyznawców. Zaczyna się ośmioma błogosławieństwami, następnie podaje zadania uczniów i nową interpretację Prawa (interpretacja V, VI, VIII przykazania; odrzucenie prawa odwetu, podkreślenie miłości nieprzyjaciół ) Mowa druga misyjna (rozdz. 10,5-42) wprowadzeniem jest wybór Dwunastu (ww.104). Mowa ta jest pouczeniem uczniów jak mają ewangelizować, jak zachować się wśród nieuchronnych ucisków, czy prześladowań, jaka czeka ich nagroda za wypełnianie poleceń Jezusa. Mowa w przypowieściach ( 13,1-52). Jezus poucza w formie przypowieści o królestwie Bożym, o jego wartościach, jego rozwoju; mamy tu przypowieść o siewcy, o chwaście, o ziarnku gorczyc i zaczynie, o skarbie i perle, o sieci. 49

2 Mowa do uczniów (rozdz.18) zaczyna się pytaniem uczniów o pierwszeństwo w królestwie niebieskim. Jezus mówi o reakcji na zgorszenia, o zagubionej owcy, którą należy odnaleźć, o upomnieniu braterskim, obowiązku przebaczania (co zostało zobrazowane przypowieścią o nielitościwym dłużniku) Ewangelia św. Marka W porównaniu z Ewangelią św. Mateusza, Ewangelia ta zawiera mało mów Jezusa. Kładzie akcent na opisie czynów Jezusa, chce pokazać, że Jezusa jest prawdziwym Synem Bożym. Charakterystyczne dla tej Ewangelii są nakazy Jezusa, by nie wyjawiano Jego Boskiej mądrości i mocy cudotwórczej. Tzw. sekret mesjański zawiera pragnienie Jezusa, by dopiero z Jego tryumfu nad śmiercią ludzi wywnioskowali Kim On jest rzeczywiście. Wśród wypowiedzi Jezusa w Ewangelii Marka, dłuższa jest: Mowa Jezusa o królestwie Bożym, wyrażona przypowieściami, zajmuje rozdział 4,1-34. Mamy tu przypowieść o siewcy, o lampie, o mierze, zasiewie, o ziarnku gorczycy. Zakończenie nauczania w przypowieściach Mk 4, W Ewangelii sw. Marka mamy nauczanie o nierozerwalności małżeństwa (Mk 10,,1-12), o przełożeństwie (Mk 10,41-45). Ewangelia św. Łukasza Łukasz pisze Ewangelie dla nawróconych z pogaństwa, dlatego opuszcza to wszystko, co było zrozumiałe tylko dla Żydów. Ukazuje natomiast Jezusa jako Cudotwórcę, człowieka przyjaznego drugiemu (są tu m.in. przypowieści: o synu marnotrawnym, o bogaczu i Łazarzu, o minach, o przewrotnych rolnikach ) Mowy (nauczanie) Jezusa są nieliczne i krótkie np. 1) przy wysyłaniu uczniów dla ewangelizowania (Łk 10,2-12) żniwo wielkie, ale robotników mało. Nie zabierać ze sobą ani trzosa ani torby, ani sandałów. Nie zatrzymywać się, by kogoś pozdrowić (- nie tracić czasu na grzeczności). Przyjmować to, co goszczący ich dadzą 50

3 2) do uczniów - o męstwie w ucisku (Łk 12, 1-12) nie bać się tych, którzy zabijają ciało; bać się tego, który może wtrącić do piekła. Bóg opiekuje się uczniami, jak wróblami. Nagroda czeka tych, którzy przyznają się do Syna Człowieczego.. Liczyc na pomoc Ducha Świętego w przypadku stawania przed synagogą, urzędami itp. Ewangelia św. Jana Św. Jan poucza głównie przy okazji spotkań, czy dokonywanych cudów. Mamy zatem np. rozmowa z Nikodemem o konieczności narodzenia się z Ducha (J 3,1-21), spotkanie Jezusa z Samarytanką o czci oddawanej Bogu w Duchu i w prawdzie (J 4,1-26), po uzdrowieniu chromego nad sadzawką apologia Jezusa (Jezus ma, udzielona przez Ojca, władzę udzielania życia (J 5,1-18) Mowa eucharystyczna (J 6,2638) Jezus wyjaśnia, że Mojżesz dał Izraelitom na pustyni mannę chleb z nieba, ale prawdziwie Ojciec daje prawdziwy chleb z nieba. Albowiem chlebem Bożym jest Ten, który z nieba zstępuje i daje życie światu Jezus mówi Ja jestem chlebem życia (w..35). kto spożywa ten chleb, będzie żył na wieki. nauczanie o Bogu Ojcu (Apologia Jezusa) J 5,19-47) o związku Syna z Ojcem, o wspólnym działaniu, o słuchaniu słowa Jezusa i wierz w Boga jako warunku posiadania życia wiecznego i zachowania od sądu. mowa pożegnalna podczas Ostatniej Wieczerzy (J 13,31-35) przekazanie przykazania miłości wzajemnej. o nienawiści ze strony świata i świadectwie Ducha Świętego (J 15,18-16,5)- mnie prześladowali, to i was prześladować będą.- Duch Pocieszyciel będzie świadczyć o Chrystusie. Dzieje Apostolskie Na uwagę zasługują przede wszystkim mowy sw. Piotra: 1- I-sza mowa po Zesłaniu Ducha Świętego (Dz 2,14-36). 51

4 Ma budowę przemówienia: zwrot Mężowie Judejczycy i wszyscy mieszkańcy Jeruzalem, następnie według schematu używanego potem przez katechezę wczesnochrześcijańską 1) nawiązanie do konkretnych okoliczności, 2) proklamacja faktu zmartwychwstania, 3) argumentacja ze ST, 4) wezwanie do pokuty. 2-2-ga mowa Piotra po uzdrowieniu chromego (Dz 3,12-25): o Chrystusie, Jego zmartwychwstaniu przerwana przybyciem kapłanów i dowódcy straży świątynnej, którzy oddali Piotra i Jana pod straż do dnia następnego. Mowa przed Sanhedrynem. Piotr zaczyna Przełożeni ludu i starsi! i wyjaśnia uzdrowienie chorego mocą Chrystusa zmartwychwstałego (Dz 4,8-12) 1. Mowa Szczepana przed Sanhedrynem (Dz 7,2-53). Szczepan przypomina dzieje Izraela od Abrahama, poprzez Jakuba i Józefa, poprzez Mojżesza proroka i wodza, aż do Jezusa, którego wyście zdradzili..i zamordowali (Dz 7,52). Mowa została przerwana ukamienowaniem Szczepana (Dz 7,54-60) (ks. Tomasz Jelonek w książce p.t. List do Hebrajczyków, Kraków: Wyd. WAM, 2005, ss.98, uzasadnia swoją tezę: List do hebrajczyków jest kontynuacja przerwanej mowy św. Szczepana. Stąd wniosek, autorem Listu do Hebrajczyków jest św. Łukasz) Sobór tzw. Jerozolimski: mowa Piotra (Dz 15,7-11) - Piotr argumentuje za nie nakładaniem wymogów Prawa na etnopogan ( Bóg zaświadczył na ich korzyść, dając im Ducha Świętego tak samo jak nam w.8). mowa Jakuba (Dz 15,1321)- ponieważ Bóg wybrał sobie Lud spośród pogan, Jakub sądzi, że nie należy nakładać ciężarów na pogan nawracających się do Boga, i polaca im powstrzymywanie się tylko od pokarmów ofiarowanych bozkomm, od nierządu, od tego, co uduszone, od krwi. 5- Mowa Pawła na Areopagu (do Mężów ateńskich ) zaczęła się pochwałą widzę, że jesteście pod każdym względem bardzo religijni i w nawiązaniu do ołtarza z napisem Nieznanemu Bogu, mówił o Bogu, stwórcy wszechświata Mowa 52

5 została przerwana przez greckich uczonych po usłyszeniu o zmartwychwstaniu Jezusa (Dz 17, 22-32). Posłuchamy cie innym razem (w.12). 6- Pożegnanie Pawła z Efezjanami w Milecie (Dz 20,18-35) Paweł wspomina swoją pracę w Azji, trudne początki, nauczanie Żydów i Greków. Zapowiada, przynaglony przez Ducha, swoją podróż do Jerozolimy. Zachęca do czuwania, wytrwania, przewidując trudności, pojawienie się błędnych nauczycieli; żegna się z Efezjanami. 7- Przemówienie Pawła, po pojmaniu go, do Żydów ( Bracia i ojcowie ) Dz 22,1-21). Paweł przypomina swoje spotkanie z Chrystusem i wyzananie Chrystusowi swego postępowania, także zgadzania się na kamienowanie Szczepana. Od biczowania, zaleconego przez trybuna, by dowiedzieć się dlaczego Żydzi tak go nienawidzą, uchroniło Pawła przypomnienie, ze jest obywatelem rzymskim. 8- Mowa Pawła przed prokuratorem Feliksem (Dz 24,10-21) na żądanie Ananiasza i starszych. Paweł tłumaczy swoja postawę i przedstawia stanowisko oskarżających go: oskarżyli go po zawołaniu sadzicie mnie dzisiaj z powodu wiary w zmartwychwstanie umarłych. 9- Mowa Pawła obronna przed królem Herodem Agrypa II (Dz 26,2-29).- Paweł przypomina spotkanie z Chrystusem, uzasadnia swoje głoszenie oparte na Prorokach i Mojżeszu ( że Mesjasz ma cierpieć, że pierwszy zmartwychwstanie, że głosic będzie światło zarówno ludowi, jak i poganom ). Król stwierdził: Ten człowiek nieczynni nic podpadającego pod karę śmierci lub więzienie. 10- Mowa Pawła w Rzymie podczas spotkania z Żydami (Dz 28,17-28) Paweł wyjaśnia swoja sytuację więźnia w Rzymie. Kończąc przytacza tekst Iż 6,9n wskazujący na powołanie pogan do zbawienia Nauczanie Apostołów, uczniów Pańskich, nauczycieli przekazywane było ustnie, ale także listownie. 53

6 Mamy zbiór listów Pawłowych: do Tesaloniczan (2), do Koryntian (2), do Galatów, do Filipin, do Filemona, do Rzymian, do Kolosan, do Efezjan, 1-2 do Tymoteusza, do Tytusa. Listy katolickie: św. Jakuba, 1-2 św. Piotra,.sw. Judy, 1-3 św. Jana; List do Hebrajczyków.; Apokalipsa św. Jana. B i b l i o g r a f i a: 1. Wstęp ogólny do Pisma Świętego, red. J.Szlaga, Poznań: Pallotinum, A.Paciorek, Ewangelia według Świętego Mateusza, NKB NT I, Częstochowa: Edycja św. Pawła, St.Mędala, Ewangelia według Świętego Jana, NKB NT IV, Częstochowa: Edycja św. Pawła, H.Langkammer, Ewangelia według św. Łukasza, Biblia Lubelska, Lublin 2006 (?) 5. H.Langkammer, Ewangelia według św. Marka, Biblia Lubelska, Lublin Listy Pawłowe, Listy Katolickie wydane przez KUIL (Lublin), Edycję św. Pawła (Częstochowa) i inne. 7. Międzynarodowy Komentarz Biblijny 8. Katolicki Komentarz Biblijny 54