Strategia rozwoju powiatu jasielskiego powstała z inicjatywy władz lokalnych. Koaczyce 2007

Transkrypt

1 Koaczyce 2007 Autorzy opracowania pragną złożyć podziękowania wszystkim osobom, które wzięły aktywny udział w przygotowywaniu aktualizacji Strategii Rozwoju Gminy Kołaczyce na lata Szczególne podziękowania za współpracę oraz wielkie zaangażowanie składamy Wójtowi Gminy Kołaczyce Pani Małgorzacie Salacha, pracownikom Urzędu Gminy, członkom Rady Gminy, a także wszystkim osobom, które wzięły udział w konsultacjach społecznych. Strona 1 z 103

2 SPIS TREŚCI: I.WSTĘP PRZESŁANKI OPRACOWANIA ORAZ ZNACZENIE STRATEGII ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE CELE STRATEGII POWIĄZANIE STRATEGII Z INNYMI DOKUMENTAMI HORYZONT CZASOWY STRATEGII METODOLOGIA 8 II. CHARAKTERYSTYKA I DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU SPOŁECZNO - 9 GOSPODARCZEGO GMINY 9 1. OGÓLNE INFORMACJE O GMINIE POŁOŻENIE I REALACJE ZEWNĘTRZNE WIELKOŚĆ OTOCZENIE ORAZ PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY SPOŁECZEŃSTWO DEMOGRAFIA POZIOM WYKSZTAŁCENIA POZIOM ŻYCIA MIESZKAŃCÓW ZATRUDNIENIE POZIOM BEZROBOCIA ŚRODOWISKO PRZYRODA ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZENIA ŚRODOWISKA SUROWCE MINERALNE ZASOBY WODNE GOSPODARKA ROLNICTWO LEŚNICTWO DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA TURYSTYKA ŚRODOWISKO OTOCZENIA BIZNESU INFRASTRUKTURA TECHNICZNA KOMUNIKACJA I TRANSPORT GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA GOSPODAROWANIE ODPADAMI GAZYFIKACJA ELEKTRYFIKACJA TELEKOMUNIKACJA BUDOWNICTWO CIEPŁOWNICTWO INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA OŚWIATA I WYCHOWNIE SŁUŻBA ZDROWIA OPIEKA SPOŁECZNA SPORT INFRASTRUKTURA KULTURALNA ORGANIZACJE SPOŁECZNE DOCHODY I WYDATKI GMINY KOŁACZYCE W LATACH III. WYNIKI ANKIETY 102 IV. ANALIZA SWOT MOCNE I SŁABE STRONY ORAZ SZANSE I ZAGROŻENIA 109 STREFA GOSPODARCZA MOCNE I SŁABE STRONY ORAZ SZANSE I ZAGROŻENIA 111 STREFA INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ MOCNE I SŁABE STRONY ORAZ SZANSE I ZAGROŻENIA 112 STREFA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO MOCNE I SŁABE STRONY ORAZ SZANSE I ZAGROŻENIA 113 Strona 2 z 103

3 STREFA SPOŁECZNA 113 V. MISJA GMINY KOŁACZYCE 116 VI. WIZJA GMINY KOŁACZYCE 116 VII. PLAN STRATEGICZNY DLA GMINY KOŁACZYCE NA LATA VIII. PROGRAMY OPERACYJNE NA LATA IX. MOŻLIWOŚCI ZEWNĘTRZNEGO FINASOWANIA WYZANCZONYCH CELÓW STRATEGICZNYCH 127 X. FINANSOWANIE STRATEGII 130 XI. ZARZĄDZANIE STRATEGIĄ 131 XII. MONITORING REALIZACJI STRATEGII 132 XIII. PODSUMOWANIE 133 Strona 3 z 103

4 I.WSTĘP 1.1 PRZESŁANKI OPRACOWANIA ORAZ ZNACZENIE STRATEGII ROZWOJU GMINY KOŁACZYCE Strategia rozwoju gminy Kołaczyce powstała z inicjatywy władz lokalnych dostrzegających potrzebę kompleksowego rozwoju gminy. Jest odpowiedzią na nieustannie zmieniające się wewnętrzne i zewnętrzne warunki gospodarowania oraz wzrost konkurencyjności otoczenia. Z uwagi na wieloaspektowość i wielopodmiotowość strategii do udziału w jej opracowaniu zaproszono przedstawicieli władz, radnych, pracowników Urzędu Gminy w Kołaczycach, mieszkańców gminy, przedstawicieli szkół, przedsiębiorstw, rolników oraz reprezentantów lokalnych organizacji pozarządowych. Ten swoisty scenariusz przyszłości powstał po to, aby gmina mogła korzystać ze swoich atutów oraz odważnie wykorzystywać pojawiające się szanse. Strategia stanowi z jednej strony diagnozę stanu obecnego, z drugiej zaś jest usystematyzowanym zbiorem jasno sprecyzowanych potrzeb i wynikających z nich kierunków działania. Dokument ten ułatwia lokalnym władzom rozwiązywanie problemów gospodarczych, społecznych, ekologicznych i prawnych, jak również racjonalne organizowanie przyszłych działań. Opracowanie strategii rozwoju gminy jest warunkiem koniecznym, ponieważ gmina zamierza ubiegać się o pozabudżetowe środki pomocowe, krajowe i zagraniczne, w tym środki z Unii Europejskiej. Inną przesłanką opracowania strategii jest chęć przyśpieszenia rozwoju społeczno-gospodarczego wchodzących w skład gminy miejscowości, poprzez podejmowanie nowych wyzwań i realizowanie zaplanowanych działań. Strategia powinna przyczynić się do wzrostu atrakcyjności życia społeczno-kulturalnego, zaktywizować społeczność lokalną oraz zwiększyć jej poczucie tożsamości z miejscem, które zamieszkują ich małą ojczyzną. 1.2 CELE STRATEGII Nadrzędnym celem niniejszej Strategii jest zapewnienie gminie partnerskiej i konkurencyjnej pozycji w powiecie, regionie, Polsce i w Europie przy wykorzystaniu jej mocnych stron oraz szans wynikających z jej geograficznego położenia, potencjału demograficznego, tradycji przemysłowych, walorów środowiskowych, oraz uwarunkowań historycznych i kulturowych. Strategia powstała w celu stworzenia sprzyjających warunków do korzystnego rozwoju gminy i jej mieszkańców. Jest dokumentem strategicznym, który w znaczący sposób wpływa na tempo oraz kierunki rozwoju gospodarczego gminy. Poprzedzona dogłębną analizą pozwoliła na identyfikację istniejących problemów, a następnie na wybór optymalnej drogi ich rozwiązania. Wyznacza ścieżkę dojścia do celów. 1.3 POWIĄZANIE STRATEGII Z INNYMI DOKUMENTAMI Strona 4 z 103

5 Strategia Rozwoju Gminy Kołaczyce została przygotowana w oparciu o dokumentację oraz analizę danych, jakich dostarczyły spotkania warsztatowe z przedstawicielami wszystkich środowisk gminy, a także gminne, powiatowe oraz krajowe dokumenty strategiczne. Strategia ta jest wyrazem oczekiwań, potrzeb oraz ambicji mieszkańców gminy Kołaczyce. Uwzględnia nowe szanse, prawa oraz zobowiązania wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Przedstawiony dokument opracowany został przez Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia Pro Carpathia w oparciu o materiały dostarczone przez Gminę Kołaczyce: Strategia rozwoju Gminy Kołaczyce na lata Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kołaczyce 2001 Plan Rozwoju Miejscowości Kołaczyce Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kołaczyce 2004 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kołaczyce 2001 Do opracowania strategii wykorzystano również informacje pochodzące z następujących źródeł: Główny Urząd Statystyczny Powiatowy Urząd Pracy w Jaśle Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kołaczycach Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Kołaczycach Wiejski Ośrodek Zdrowia w Sieklówce Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Boguchwale Powiatowy Zespół Doradztwa Rolniczego w Jaśle Starostwo Powiatowe w Jaśle Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Jasielskiego na lata Branżowy Program Rozwoju Gospodarczego Powiatu Jasielskiego na lata Plan Rozwoju Powiatu Jasielskiego 2005 Strategia Rozwoju Powiatu Jasielskiego do 2006 roku. Dokument jest zgodny z założeniami Strategii rozwoju województwa podkarpackiego na lata , Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Podkarpackiego na lata , Programem Operacyjnym Rozwój Polski Wschodniej, Programem Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka, Programem Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko, Programem Operacyjnym Kapitał Ludzki, z założeniami Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata , Strategią Rozwoju Kraju , Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Strategią Rozwoju Turystyki , Programem Rozwoju Kultury w Województwie Podkarpackim , Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata oraz ze Strategią Lizbońską. Strona 5 z 103

6 1.4 HORYZONT CZASOWY STRATEGII Realizacja Strategii Rozwoju Gminy Kołaczyce przewidziana została na najbliższe 9 lat, to jest w okresie od 2007 do 2015 roku. Horyzont czasowy strategii wynika z przyjętych okresów programowania polityki regionalnej Unii Europejskiej. Uwzględnia nowy okres programowania budżetu Unii Europejskiej oraz następujący po nim dwuletni okres rozliczania otrzymanej pomocy zgodnie z zasadą n+2. Okres realizowania zaktualizowanego dokumentu jest ponadto spójny z okresem funkcjonowania Strategii Rozwoju Kraju. 1.5 METODOLOGIA Przystępując do budowania strategii rozwoju Zespół Ekspertów w oparciu o posiadane dokumenty oraz wyniki warsztatów lokalnych starał się w możliwie jak największym stopniu poznać otoczenie oraz zrozumieć zachodzące w nim procesy. Szczególny nacisk położono na poznanie problemów, potrzeb oraz oczekiwań mieszkańców gminy Kołaczyce. Proces tworzenia niniejszej strategii rozwoju gminy był złożony i obejmował kilka faz, wśród których wyróżnić można: fazę planowania działań polegającą na zapoznaniu się ze wszystkimi aktualnymi dokumentami strategicznymi na poziomie kraju, regionu, powiatu oraz gminy, w ramach której dokonano analizy korelacji między lokalnymi dokumentami, a dokumentami wyższego szczebla; fazę prac przygotowawczych, która obejmowała m.in. czynności związane z diagnozą obecnego stanu gminy oraz wstępną identyfikacją kluczowych problemów, a następnie wyznaczeniem potencjalnych kierunków rozwoju gminy na lata oraz opracowaniem ankiety mającej na celu poznanie oraz hierarchizację celów i potrzeb mieszkańców gminy; fazę opracowania oraz analizy wyników przeprowadzonej ankiety; fazę pracy warsztatowej - aktywne planowanie warsztatowe polegające na przeprowadzeniu analizy SWOT oraz wstępnym wyznaczaniu celów strategicznych, operacyjnych oraz kierunków działań; fazę analizy warsztatów strategicznych; fazę ostatecznego wyboru celów strategicznych, operacyjnych, kierunków działań; fazę konsultowania i uzgadniania dokumentu strategicznego przed ostatecznym zatwierdzeniem dokumentu przez Radę Gminy; fazę zatwierdzenia Strategii Rozwoju Gminy Kołaczyce na lata II. CHARAKTERYSTYKA I DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY 1. OGÓLNE INFORMACJE O GMINIE Strona 6 z 103

7 1.1 POŁOŻENIE I REALACJE ZEWNĘTRZNE Gmina Kołaczyce jest gminą wiejską usytuowaną na zachodnim krańcu województwa podkarpackiego, w północno-wschodniej części powiatu jasielskiego. Położona jest na prawym brzegu Wisłoki u podnóża góry Liwocz. Na terenie gminy znajdują się następujące miejscowości: Kołaczyce pełniące funkcję siedziby gminy oraz będące centrum administracyjno-gospodarczym, Bieździedza, Bieździadka, Krajowice, Lublica, Nawsie Kołaczyckie, Sieklówka oraz Sowina. Gmina Kołaczyce oddalona jest o około 10 km na północ od Jasła będącego największym ośrodkiem miejskim w jej pobliżu. Rysunek 1. Polska w podziale na województwa Źródło: Rysunek 2. Województwo podkarpackie w podziale na powiaty Strona 7 z 103

8 Źródło: Rysunek 3. Powiat jasielski w podziale na gminy Źródło: Warto bliżej przyjrzeć się zewnętrznemu otoczeniu gminy w nieco szerszym aspekcie uwzględniając z jednej strony korzyści, jakie gmina Kołaczyce może czerpać z sąsiedztwa pobliskich ośrodków, z drugiej zaś zagrożenia jakie niesie ze sobą bliskość mocnych, dobrze rozwiniętych i konkurencyjnych ośrodków. Analiza uwarunkowań zewnętrznych gminy Kołaczyce pozwoliła na stwierdzenie, że leży ona w podwójnym trójkącie ośrodków, mających najważniejszy wpływ na jej rozwój. Miasta te promieniują swoim prorozwojowym klimatem na gminę Kołaczyce. Wpływ pobliskich ośrodków jest zróżnicowany z uwagi na oddziaływanie szeregu czynników, wśród których wyróżnić można m.in. czynniki funkcjonalne i historyczne. Jednym z takich czynników jest odległość analizowanej gminy od pobliskich ośrodków, jednakże nie ma ona znaczenia decydującego. Mieszkańcy gminy, miejscowi przedsiębiorcy mogą korzystać z potencjału tamtejszych rynków pracy, zbytu, z potencjału naukowego itp. Miejscowa młodzież ma szansę dalszego kształcenia się na poziomie wyższym, korzystając z bogatej oferty naukowej pobliskich ośrodków dydaktycznych. Mały trójkąt wyznaczają pobliskie miasta, takie jak Jasło, Dębica oraz Ropczyce, natomiast duży trójkąt tworzą: Tarnów, Rzeszów i Krosno. Strona 8 z 103

9 Charakterystyka ośrodków wchodzących w skład małego trójkąta : Jasło stolica powiatu jasielskiego, ośrodek przemysłu naftowego, chemicznego, szklarskiego oraz spożywczego. W okolicy Jasła w miejscowości Trzcinica do 2009 r. ma powstać unikalny w skali kraju i Europy Środkowej skansen archeologiczny Karpacka Troja. Niewątpliwie budowa tego obiektu zwiększy rolę kultury i turystyki w rozwoju społeczno-ekonomicznym województwa podkarpackiego. ( liczba ludności ; powierzchnia 36,65 km 2 ) Dębica jest miastem powiatowym woj. podkarpackiego, siedziba powiatu dębickiego, liczący się ośrodek gospodarczy, znany szczególnie z wytworów miejscowego przemysłu. Koncentracja licznych podmiotów gospodarczych na terenie miasta i gminy Dębica spowodowana jest m.in. obecnością Specjalnej Strefy Ekonomicznej Euro Park Mielec, która podnosi atrakcyjność inwestycyjną regionów, zwiększając tym samym szanse na ich rozwój. ( liczba ludności ; powierzchnia 33,81 km 2 ) Ropczyce miasto dynamicznie rozwijające się w ostatnich latach, powstają nowe inwestycje, w bieżącym roku nastąpi rozbudowywanie strefy ekonomicznej stanowiącej atrakcyjną ofertą dla potencjalnych inwestorów. Ośrodek przemysłowy, w którym znaczenie ogólnokrajowe mają: Cukrownia "Ropczyce", Zakłady Magnezytowe S.A., Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego - Zakład Mechaniczny oraz Wytwórnia Konstrukcji Stalowych "Mostostal". Zwiększająca się liczba oraz rosnący potencjał firm prywatnych (funkcjonuje ponad 1000 firm prywatnych, które zatrudniają przeszło 2300 osób) przyczynia się tym samym do obniżenia bezrobocia w mieście i regionie. ( liczba ludności ponad ; powierzchnia 47,03 km 2 ) Charakterystyka ośrodków wchodzących w skład dużego trójkąta : Tarnów jest dużym ośrodkiem turystycznym i kulturalnym województwa małopolskiego. Położony jest przy trasie komunikacyjnej E-40 i linii kolejowej, co sprawia, że jest ważnym węzłem w komunikacji drogowej i kolejowej. Jest także ośrodkiem przemysłowym i gospodarczym z wyspecjalizowanymi zakładami chemicznymi (Zakłady Azotowe), maszynowymi, metalowymi, budowlanymi, szklarskimi i spożywczymi. ( liczba ludności ; powierzchnia 72,38 km 2 ) Rzeszów - jak przystało na stolicę woj. podkarpackiego jest największym ośrodkiem miejskim w regionie, a także jednym z najstarszych; stanowi ośrodek gospodarczy, naukowy, kulturalny i artystyczny w województwie, centrum życia umysłowego; od ponad 40 lat jest prężnym, stale rozwijającym się ośrodkiem akademickim, szczycącym się posiadaniem uniwersytetu, politechniki i kilku szkół wyższych; ważny ośrodek gospodarczy; ośrodek naukowo-dydaktyczny; dynamicznie rozwijający się przemysł lotniczy, lotnisko w pobliskiej Jasionce. W szybkim tempie rozwijają się gminy sąsiadujące z Rzeszowem. ( liczba ludności stan na 31 stycznia 2007 r., po rozszerzeniu Rzeszowa; powierzchnia 77,32 km 2 ) Strona 9 z 103

10 Krosno miasto na prawach powiatu, siedziba powiatu krośnieńskiego, jest największym w Polsce ośrodkiem przemysłu szklarskiego. W mieście i okolicy funkcjonuje ponad 20 firm zajmujących się produkcją i zdobieniem wyrobów ze szkła ozdobnego, użytkowego i gospodarczego. Okolice Krosna to kolebka światowego przemysłu naftowego. Do innych rozwijających się branż zaliczyć można przemysł meblarski, lotniczy oraz budownictwo. (liczba ludności , powierzchnia 43,48 km 2 ) Rysunek 4. MODEL PROMIENIOWANIA ROZWOJU SĄSIEDNICH OŚRODKÓW Źródło: opracowanie własne W/w ośrodki mogą w różnym stopniu promieniować swoim proinwestycyjnym klimatem na sąsiednie tereny, podnosząc ich koniunkturę gospodarczą i mobilizację społeczną. Ważnym układem odniesienia dla gminy Kołaczyce jest również sąsiedztwo powiatu jasielskiego ze Słowacją oraz położenie na szlaku drogowym i kolejowym prowadzącym na Ukrainę. Otwarta granica polsko-słowacka sprzyja wzmocnieniu międzynarodowej współpracy. Położenie, zasoby i uwarunkowania geograficzne powiatu jasielskiego są korzystne dla rozwoju funkcji turystycznorekreacyjnej, tranzytowego transportu międzynarodowego oraz funkcji rolniczej i leśnej. Współpraca przygraniczna rozwija się także w dziedzinie edukacji, kultury, wymiany młodzieży, turystyki oraz kooperacji firm i rynku pracy. Przygraniczne położenie powiatu jasielskiego pozwoli na wykorzystanie chłonności rynku zbytu produktów rolnych i przemysłowych regionów granicznych Słowacji i Strona 10 z 103

11 Ukrainy. Możliwa jest również realizacja przez powiaty karpackie wspólnych projektów nastawionych na rozwój współpracy transgranicznej finansowanych z zewnętrznych środków pomocowych. 1.2 WIELKOŚĆ Gmina Kołaczyce zajmuje obszar ponad 60 km 2. Jest ona jedną z mniejszych powierzchniowo gmin w powiecie jasielskim. Około 60% jej powierzchni zajmują użytki rolne, a pozostałą część lasy, grunty oraz pozostałe grunty i nieużytki. Ukształtowanie powierzchni gminy jest bardzo zróżnicowane: 60% powierzchni zajmują tereny o rzeźbie wąskofalistej i różnej wysokości względnej, natomiast 40% stanowią płaskorówniny. Gmina Kołaczyce zajmuje 7,24% powierzchni powiatu jasielskiego oraz 0,34% powierzchni województwa podkarpackiego. Według danych z 2006 r. obszar gminy Kołaczyce zamieszkiwało 8852 mieszkańców, a średnia gęstość zaludnienia wyniosła 147 osób/km 2. Pod względem liczby mieszkańców diagnozowana gmina zajmuje 6 miejsce w powiecie. 1.3 OTOCZENIE ORAZ PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY Od północy gmina sąsiaduje z gminą Brzostek, od północnego wschodu z gminą Frysztak, od południowego wschodu z gminą i miastem Jasło, natomiast od zachodu z gminą Brzyska. Przedstawiony poniżej podział administracyjny pokazuje wielkość oraz liczbę mieszkańców zamieszkujących poszczególne miejscowości gminy Kołaczyce. Tabela 1. Podział administracyjny oraz liczba mieszkańców gminy Kołaczyce w czerwcu 2007 r. Miejscowość Powierzchnia (ha) Procentowy udział Mieszkańcy czerwiec 2007 r. Procentowy udział Bieździadka , ,07 Bieździedza , ,07 Kołaczyce , ,90 Krajowice 433 7, ,37 Strona 11 z 103

12 Lublica , ,90 Nawsie Kołaczyckie 578 9, ,43 Sieklówka , ,56 Sowina , ,70 Ogółem: Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kołaczyce z 2004r. Miejscowością dysponującą największą powierzchnią jest Sieklówka (1200 ha). Najliczniej zamieszkałą miejscowość stanowi Nawsie Kołaczyckie (blisko 18,5%), które zajmuje najmniejszą powierzchnię. Wykres 1. Procentowy udział poszczególnych miejscowości w ogólnej powierzchni gminy Kołaczyce w 2007 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Kołaczycach Strona 12 z 103

13 Wykres 2. Procentowy udział mieszkańców poszczególnych miejscowości gminy Kołaczyce w czerwcu 2007 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Kołaczycach 1.4 PEŁNIONE FUNKCJE Obszar gminy Kołaczyce możemy podzielić na dwie strefy: 1. Strefa gospodarcza - obejmuje zachodni oraz środkowy pas z zachodu na wschód gminy Kołaczyce, który zlokalizowany jest w pobliżu drogi krajowej relacji Pilzno Kołaczyce Jasło oraz drogi powiatowej relacji Kołaczyce Sieklówka Lubla. Na skrzyżowaniu tych dróg leży miejscowość Kołaczyce będąca sercem gminy. Strefę wzmożonej aktywności gospodarczej zamieszkuje około 85% mieszkańców gminy. Głównymi funkcjami tej strefy są funkcje osiedleńczo - usługowe, gospodarczo przemysłowo, produkcyjne, oraz turystyczno - rekreacyjne. Funkcjami uzupełniającymi są natomiast rolnictwo i leśnictwo. W strefie tej zlokalizowana jest administracja zarządzająca gminą. 2. Strefa przyrodniczo-turystyczna - to północno-wschodnia i południowo-wschodnia część gminy. Na terenie tej strefy znajdują się tereny otwarte z rozproszoną zabudową w przewadze zagrodową, a także enklawy leśne. Tę część gminy zamieszkuje 15% mieszkańców. Główne funkcje pełnione przez strefę to: rolnictwo, leśnictwo i turystyka. Do funkcji uzupełniających zalicza się z kolei sieć osiedleńczą wraz z towarzyszącymi jej usługami. 2. SPOŁECZEŃSTWO 2.1 DEMOGRAFIA Na koniec 2006 r. teren gminy Kołaczyce zamieszkiwało 8852 mieszkańców. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 147 osób/km 2, w powiecie jasielskim 140 osób/km 2, natomiast w województwie podkarpackim 118 osób/km 2. Powierzchnia gminy Kołaczyce stanowi 7,24% powierzchni powiatu jasielskiego oraz blisko 0,34% województwa podkarpackiego. Strona 13 z 103

14 Wykres 3. Procentowa struktura mieszkańców w podziale na płeć w gminie Kołaczyce w 2006 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Tabela 2. Ludność gminy Kołaczyce wg płci w 2006 r. Ludność Gminy Kołaczyce Ogółem Mężczyźni 4423 Kobiety 4429 Ogółem 8852 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Proporcje płci w gminie Kołaczyce są bardzo zbliżone. Kobiety stanowią 50,03% populacji, natomiast mężczyźni 49,97%. W powiecie jasielskim proporcje ta wynoszą odpowiednio 51,07% i 48,93%, natomiast województwie podkarpackim 51,11% i 48,89%. Wykres 4. Liczba ludności w gminie Kołaczyce w latach Strona 14 z 103

15 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Wykres 5. Ludność zamieszkująca gminę Kołaczyce w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Systematycznie wzrasta liczba ludności zamieszkującej teren gminy Kołaczyce w przeciwieństwie do liczby ludności zamieszkującej teren powiatu jasielskiego (Wykres 6), której z roku na rok ubywa. Podobna tendencja spadku liczby ludności zauważalna jest w województwie podkarpackim (Wykres 7). Wykres 6. Ludność zamieszkująca powiat jasielski w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Strona 15 z 103

16 Wykres 7. Ludność zamieszkująca województwo podkarpackie w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Tabela 3. Urodzenie i zgony w gminie Kołaczyce w latach Wyszczególnienie czerwiec 2007 Urodzenia Zgony Przyrost naturalny Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Kołaczycach Od kilku lat zauważalny jest spadek przyrostu naturalnego, jednak stale utrzymuje się on na dodatnim poziomie. Przyrost naturalny w gminie Kołaczyce obniżył się z 60 w 2000 r. do 33 w 2006 r. Tabela 4. Ruch naturalny ludności w gminie Kołaczyce w 2006 r. Zgony Strona 16 z 103

17 Wyszczególnienie Stan ludności Małżeństwa Urodzenia żywe ogółem w tym niemowląt Przyrost naturalny Kołaczyce Mężczyźni Kobiety na 1000 ludności - 6,20 11,04 9,47 10,20 1,58 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców w gminie Kołaczyce w 2006 r. wyniósł 1,58 i był wyższy niż w województwie podkarpackim oraz w Polsce, gdzie osiągnął on poziom kolejno 1,3 oraz 0,12. Tabela 5. Migracje ludności w gminie Kołaczyce w latach Lata Zameldowania na pobyt stały Ogółem z ze z miast wsi zagranicy Wymeldowania z pobytu stałego Ogółem do na miast wieś za granicę Saldo migracji Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Analiza sytuacji gminy pod względem migracji ludności nie przedstawia się korzystnie. Najwyższe dodatnie saldo migracji w badanym okresie czasu odnotowano w 2000 r., w kolejnych latach zauważa się jednak jego znaczne wahania. Tabela 6. Ludność według grup wieku i płci w gminie Kołaczyce w 2006 r. Lp. Wyszczególnienie Mężczyźni % Kobiety % Ogółem 1. Dzieci w wieku , , Strona 17 z 103

18 2. Dzieci w wieku , , Dzieci w wieku , , Młodzież w wieku , , Dorośli w wieku , , Dorośli w wieku , , Dorośli w wieku , , Dorośli w wieku , , Dorośli w wieku , , Dorośli w wieku , , Dorośli w wieku , , Dorośli w wieku , , Dorośli w wieku , , Dorośli w wieku , , Dorośli w wieku 70 i więcej , , Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Struktura ludności według wieku w 2006 r. w analizowanej gminie wykazuje podobną tendencję, jaka występuje w województwie podkarpackim. Jedną z najliczniejszych pod względem wieku grup mieszkańców gminy stanowi młodzież w przedziale wiekowym lat (8,73% udział w gminie, 8,32% udział w województwie podkarpackim), co jest zjawiskiem bardzo korzystnym. Liczną grupę stanowią także dorośli w wieku lat (15,88% udział w gminie, 16,99% udział w województwie podkarpackim) oraz dzieci w wieku lat (7,72% udział w gminie, 6,88% udział w województwie podkarpackim). Liczną grupę mieszkańców stanowią również dorośli w wieku 70 i więcej lat (9,03% udział w gminie i 9,2% udział w województwie podkarpackim). Przewaga liczebności mężczyzn stopniowo zanika wraz z postępującym starzeniem się społeczeństwa na korzyść udziału kobiet w populacji. Jest to szczególnie widoczne w populacji dorosłych w wieku powyżej 54 roku życia. Przyczyną zjawiska jest fakt, że kobiety dożywają zwykle późniejszego wieku niż mężczyźni. Tendencja ta jest charakterystyczna nie tylko dla gminy Kołaczyce, ale także dla powiatu jasielskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski. Tabela 7. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w gminie Kołaczyce w 2006 r. Wyszczególnienie Mężczyźni % Kobiety % Ogółem % Ludność w wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej) Ludność w wieku produkcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym , , , , , , , , ,75 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Strona 18 z 103

19 Struktura wiekowa mieszkańców gminy przedstawia się korzystnie, ponieważ 85,25% mieszkańców jest w wieku przed i produkcyjnym (w powiecie jasielskim 84,31%, w województwie podkarpackim 84,9%), natomiast niecałe 15% populacji jest w wieku poprodukcyjnym (w powiecie jasielskim 15,7%, w województwie podkarpackim 15,1%). Wśród mieszkańców w wieku poprodukcyjnym widoczna jest znaczna przewaga kobiet nad mężczyznami, udział kobiet w tej grupie w 2006 r. ukształtował się na poziomie 65,93%. Tabela 8. Wskaźnik obciążenia demograficznego w gminie Kołaczyce w 2006 r. Liczba osób Wyszczególnienie gmina Kołaczyce powiat jasielski województwo podkarpackie Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 67,0 61,8 59,8 100 osób w wieku produkcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym 58,2 69,8 67,5 24,6 25,4 24,1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego Łączna liczba osób w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym w gminie Kołaczyce nie odbiega od średniej krajowej. Prognozowane są jednak zamiany w strukturze wieku ludności spowodowane malejącą dzietnością oraz wydłużającym się okresem życia, które stopniowo będą wpływać na obniżanie się udziału ludności w wieku produkcyjnym. W związku ze starzeniem się osób urodzonych w okresie wyżu demograficznego nastąpi wzrost ludności w wieku poprodukcyjnym, co wpłynie na zwiększenie tzw. obciążenia demograficznego. Tabela 9. Liczba zawieranych małżeństw w gminie Kołaczyce w latach Lata czerwiec 2007 Ilość zawieranych małżeństw Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego oraz Urzędu Gminy w Kołaczycach Liczba zawieranych małżeństw kształtuje się na stosunkowo wyrównanym poziomie z pewnym wzrostem w 2004 r. Wskaźnik zawartych małżeństw w 2006 r. na 1000 ludności wynosi 6,2 (6,0 w województwie podkarpackim). Strona 19 z 103

20 2.2 POZIOM WYKSZTAŁCENIA Wykres 8. Ludność gminy Kołaczyce w wieku 15 lat i więcej według poziomu wykształcenia w 2002 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych dostarczonych przez Narodowy Spis Powszechny 2002 Ludność Niepokojąca jest liczba osób słabo wykształconych. Mieszkańcy gminy Kołaczyce posiadający ukończone wykształcenie podstawowe, a także ci, którzy jego nie ukończyli stanowią ok. 44% ogółu mieszkańców. Osób z wykształceniem średnim oraz policealnym jest niecałe 22%. Zaledwie 4,7% mieszkańców gminy posiada wykształcenie wyższe. Analizując tendencje zachodzące we współczesnym szkolnictwie, do których należy m.in. wzrost aspiracji edukacyjnych młodzieży przypuszcza się, że w strukturze wykształcenia mieszkańców gminy Kołaczyce nastąpią pozytywne zmiany. Wykres 9. Wykształcenie mieszkańców gminy Kołaczyce na tle powiatu jasielskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2002 r. Strona 20 z 103

21 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego 2.3 POZIOM ŻYCIA MIESZKAŃCÓW Ocena poziomu życia mieszkańców gminy Kołaczyce wiąże się z jednej strony z oceną poziomu zaspokojenia ich potrzeb materialnych, zaś z drugiej z jakością życia. O ile stopień zaspokojenia potrzeb materialnych mieszkańców można zmierzyć poprzez przeanalizowanie wysokości zarobków, wydatków oraz zasobów, o tyle trudno jest zmierzyć poziom zaspokojenia pozostałych potrzeb niematerialnych związanych z zadowoleniem z życia. Wykres 10. Ludność gminy Kołaczyce według głównego źródła utrzymania w 2002 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych dostarczonych przez Narodowy Spis Powszechny 2002 Ludność Decydujące znaczenie w lokalnej gospodarce odgrywają mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, które zapewniają zatrudnienie i dochody mieszkańcom gminy. Dlatego też głównym źródłem utrzymania dla mieszkańców gminy Kołaczyce są dochody uzyskiwane z pracy poza rolnictwem (38%), w głównej mierze najemnej, a tylko w niewielkim zakresie z pracy prowadzonej na własny rachunek lub z najmu. Podobna tendencja zauważalna jest również w strukturze źródeł utrzymania mieszkańców powiatu jasielskiego oraz województwa podkarpackiego. Z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym blisko 11,5% osób uzyskuje dochody ze sprzedaży płodów wyprodukowanych najczęściej w gospodarstwach charakteryzujących się niedużym areałem. Dla porównania z pracy w rolnictwie utrzymuje się blisko 6,3% mieszkańców powiatu jasielskiego oraz ponad 7% mieszkańców województwa podkarpackiego. Niepokojącym zjawiskiem jest bardzo wysoki odsetek ludności utrzymującej się z rent i emerytur ponad 41%. Jest on dwukrotnie wyższy niż w powiecie jasielskim oraz województwie podkarpackim. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto otrzymywane przez mieszkańca gminy Kołaczyce według danych GUS w 2005 r. wyniosło 1 615,17 PLN i było niższe od średniej płacy brutto w powiecie jasielskim, województwie podkarpackim i Polsce, gdzie wyniosło kolejno 2 015,94 PLN, 2 081,94 PLN oraz 2 506,93 PLN. 2.4 ZATRUDNIENIE Strona 21 z 103