REJESTR INSTYTUCJI SZKOLENIOWYCH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM

Transkrypt

1 Gdańsk, ul. Podwale Przedmiejskie 30, tel , fax: , REJESTR INSTYTUCJI SZKOLENIOWYCH W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM

2 Wstęp Współczesny rynek pracy wymusza na pracownikach ciągłe dostosowywanie się i podnoszenie własnych umiejętności do coraz to nowych wyzwań. Obecnie utrzymanie aktywności zawodowej wiąże się z koniecznością wychodzenia naprzeciw przewidywanym trendom rynku pracy, ale także oczekiwaniom pracodawców. Występujący problem niedopasowania na rynku pracy, związany z jednej strony z trudnościami pracodawców w znalezieniu pracowników z odpowiednimi umiejętnościami, z drugiej zaś z rosnącą liczbą bezrobotnych, którzy ze swoimi kwalifikacjami nie mogą znaleźć pracy, nie znalazł dotychczas satysfakcjonującego rozwiązania. Takie niedopasowanie na rynku pracy stwarza niszę, którą mogą wypełnić instytucje szkoleniowe świadczące usługi szkoleniowe, dlatego też, ich rola w systemie uczenia się przez całe życie jest istotna. W ciągu okresu aktywności zawodowej instytucje szkoleniowe umożliwiają aktualizowanie i rozwijanie posiadanych kompetencji oraz pozwalają na przekwalifikowanie się, co wpływa na zwiększenie atrakcyjności zawodowej niezależnie od wieku, przeciwdziałając jednocześnie wykluczeniu zawodowemu. Grupę odbiorców szkoleniowej stanowią nie tylko pracujący i bezrobotni, ale również pracodawcy, którzy coraz częściej widzą korzyści z dokształcania swoich pracowników. Rejestr Instytucji Szkoleniowych (RIS) jest bazą informacji o firmach szkoleniowych. Spełnia on wiele funkcji, między innymi: umożliwia wszystkim zainteresowanym szkoleniami orientację w rynku usług szkoleniowych, ułatwia służbom zatrudnienia znalezienie wykonawców szkoleń, wpływa na racjonalizację wydatków ze środków publicznych przeznaczonych na szkolenia osób zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy oraz wpływa na upowszechnianie oferty szkoleniowej oraz zwiększenie jej dostępności. Rejestr Instytucji Szkoleniowych działa od 1 grudnia 2004 roku. Podstawą prawną jego funkcjonowania jest art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r., Nr 69, poz. 415 z późn. zm.). Zgodnie z zapisami ww. ustawy instytucja szkoleniowa, która jest zainteresowana realizacją szkoleń dla osób bezrobotnych i poszukujących pracy z wykorzystaniem środków publicznych, musi posiadać wpis do Rejestru Instytucji Szkoleniowych prowadzonego przez wojewódzki urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę szkoleniowej. Należy nadmienić, że instytucje szkoleniowe, które ubiegają się o środki w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, nie są zobowiązane do rejestrowania się. Jednak w województwie pomorskim obserwuje się, że wiele z nich dokonuje takiego wpisu, gdyż stwarza to możliwość zaprezentowania potencjalnym klientom swojej oferty szkoleniowej. szkoleniowe mają obowiązek aktualizować na początku roku kalendarzowego albo w trakcie roku informacje zawarte w Rejestrze, w przypadku, gdy zmianie ulegnie adres siedziby firmy, nazwa, zostanie otwarty bądź zlikwidowany jej oddział/filia. Natomiast wojewódzki urząd pracy, oprócz prowadzenia Rejestru Instytucji Szkoleniowych, ma za zadanie analizować ofertę szkoleniową wpisanych do Rejestru oraz udostępniać informacje o niej. Niniejszy materiał składa się z dwóch części. Pierwsza zawiera charakterystykę szkoleniowych województwa pomorskiego wpisanych do RIS na podstawie danych wygenerowanych z aplikacji SYRIUSZ, na bazie którego działa RIS oraz wybranych danych z załącznika nr 4 do sprawozdania MPiPS O rynku pracy. Druga część opracowania zawiera wyniki badania szkoleniowych wpisanych do RIS, przeprowadzonego przez Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku w dniach r r. 2

3 szkoleniowe województwa pomorskiego wpisane do RIS Rejestr Instytucji Szkoleniowych jest bazą bardzo dynamiczną, w której aktywnych podmiotów ciągle się zmienia, wykazując tendencję rosnącą r r r r r r r r r.* 718 * - W dniu 2 lipca 2012 r., czyli w momencie rozpoczęcia przez WUP w Gdańsku badania aktywnych szkoleniowych wpisanych do RIS, ich wynosiła 640, natomiast po tym dniu do końca 2012 r., wpisu do Rejestru dokonało 78 nowych podmiotów. Rysunek 1. szkoleniowe wpisane do RIS w województwie pomorskim (stan na r.) Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z aplikacji SYRIUSZ o instytucjach szkoleniowych wpisanych do RIS. Poniżej zaprezentowano dane statystyczne dotyczące szkoleniowych, które w Rejestrze miały status aktywne w dniu 2 lipca 2012 r. W województwie pomorskim szkoleniowych wpisanych do RIS wynosiła 640, co w porównaniu do pozostałych województw oznacza średni poziom. Wśród szkoleniowych wpisanych do rejestru dominują jednostki niepubliczne, które w województwie pomorskim stanowiły 93 ogółu aktywnych. pomorskie zachodniopomorskie warmińsko-mazurskie kujawsko-pomorskie podlaskie lubuskie wielkopolskie mazowieckie łódzkie lubelskie dolnośląskie opolskie śląskie świętokrzyskie małopolskie podkarpackie Liczba wpisanych do RIS Rysunek 2. szkoleniowe wpisane do RIS w Polsce (stan na r.) Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z aplikacji SYRIUSZ o instytucjach szkoleniowych wpisanych do RIS. 3

4 Należy zauważyć, że istnieje silna koncentracja terytorialna szkoleniowych wpisanych do rejestru w województwie pomorskim. Najwięcej posiada swoje siedziby w powiatach grodzkich takich jak: Gdańsk i Gdynia (odpowiednio 26 i 13 ogółu podmiotów RIS), najmniej natomiast (ok. 1) w powiatach nowodworskim i słupskim. pucki - 13 słupski - 8 Słupsk - 42 lęborski - 12 wejherowski - 20 kartuski - 19 Gdynia - 82 Sopot - 22 Gdańsk bytowski - 18 gdański - 18 nowodworski - 7 koscierski - 13 malborski - 14 człuchowski - 11 chojnicki - 26 starogardzki - 19 tczewski - 11 kwidzyński - 18 sztumski - 10 Liczba wpisanych do RIS i więcej Rysunek 3. szkoleniowe wpisane do RIS w województwie pomorskim (stan na r.) Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z aplikacji SYRIUSZ o instytucjach szkoleniowych wpisanych do RIS Usługi szkoleniowe oferowane są w 50 przez podmioty prowadzone przez osoby fizyczne, w dalszej kolejności (w 28) przez stowarzyszenie, fundacje, spółki oraz inne osoby prawne. Osoba fizyczna 50 Centrum Kształcenia Ustawicznego, Centrum Kształcenia Praktycznego 10 Szkoła wyższa/kolegium 1 Ośrodek dokształcania i doskonalenia zawodowego 2 Szkoła średnia, policealna 2 Inna forma 7 Stowarzyszenie, fundacja, spółka oraz inna osoba prawna, w tym: Zakład Doskonalenia Zawodowego 28 Rysunek 4. Forma organizacyjna szkoleniowych wpisanych do RIS (stan na r.) Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z aplikacji SYRIUSZ o instytucjach szkoleniowych wpisanych do RIS. 4

5 w tys. osób do 1989 r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r. do 2 lipca 2012 r. Liczba W województwie pomorskim w rejestrze dominują instytucje, które działalność szkoleniową rozpoczęły w ostatniej dekadzie. Stosunkowo niedużo jest firm (101 podmiotów, prawie 16 ogółu), które prowadziły działalność przed 2000 rokiem oraz tych, które posiadały akredytację lub znak jakości (87, 14 ogółu). Również niewiele, tj. 111 (17 ogółu) jest tych podmiotów, które wpisane są do ewidencji prowadzonej przez jednostki samorządu terytorialnego na podstawie przepisów o systemie oświaty. do 1990 r r r r r Rysunek 5. szkoleniowe wpisane do RIS według roku założenia w województwie pomorskim (stan na r.) Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z aplikacji SYRIUSZ o instytucjach szkoleniowych wpisanych do RIS. szkoleniowe wpisane do RIS mają obowiązek poinformować, w postaci papierowej lub elektronicznej, właściwy wojewódzki urząd pracy o kontynuowaniu działalności szkoleniowej w kolejnym roku kalendarzowym, aktualizując do dnia 31 stycznia dane na wniosku o wpis do rejestru. We wniosku tym podają m. in. jaką liczbę osób przeszkoliły we wcześniejszym roku (również na zlecenie urzędu pracy). Ponieważ dane podawane przez instytucje szkoleniowe nie są weryfikowane, dlatego też mogą to być wielkości faktyczne lub przybliżone, niemniej obrazują one trendy w zjawisku. Jak widać na rysunku 6, instytucje szkoleniowe województwa pomorskiego największą liczbę osób przeszkoliły w 2009 r. W kolejnych latach obserwowany był trend spadkowy. Z danych szkoleniowych wpisanych do RIS wynika także, że przeszkoliły one na zlecenie powiatowych urzędów pracy województwa pomorskiego mniejszą liczbę bezrobotnych r r r r r r r r. Uczestnicy szkoleń ogółem Uczestnicy szkoleń na zlecenie urzędu pracy Rysunek 6. Uczestnicy szkoleń w województwie pomorskim w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z aplikacji SYRIUSZ o instytucjach szkoleniowych wpisanych do RIS. 5

6 Popyt na usługi szkoleniowe powinien mieć odzwierciedlenie w podaży usług szkoleniowych. Można zatem założyć, że większość szkoleń z proponowanych przez instytucje wpisane do RIS jest wynikiem potrzeb szkoleniowych pracodawców oraz osób indywidualnych (w tym bezrobotnych). W 2011 r. obserwowany był 14 wzrost liczby oferowanych szkoleń w województwie pomorskim. Na ten wzrost wpływ miało nie tylko poszerzenie oferty szkoleniowej wpisanych we wcześniejszych latach do RIS, ale także wzbogacenie bazy szkoleń przez instytucje, które od niedawna posiadają wpis do Rejestru. Powiązanie spadku ogólnej liczby osób przeszkolonych oraz wzrostu oferty szkoleń może świadczyć o wzroście konkurencji na rynku usług szkoleniowych, co skutkuje rozszerzeniem oferty po stronie podaży szkoleń. szkoleniowe wpisane do RIS, w 2011 r. swoją ofertę kierowały przede wszystkim do podmiotów zainteresowanych szkoleniami z obszaru rozwoju osobowościowego i kariery zawodowej, zarządzania i administrowania oraz usług transportowych. W przypadku dwóch pierwszych obszarów nastąpił istotny wzrost liczby oferowanych szkoleń w porównaniu do roku wcześniejszego, natomiast w przypadku ostatniej kategorii proponowanych szkoleń ukształtowała się na podobnym poziomie. Należy podkreślić, że w 2011 r. znacznie (o prawie 40) wzrosła też szkoleń językowych, co może być spowodowane popytem na tego typu kursy, gdyż poziom kształcenia szkolnego języków obcych jest w większości przypadków niewystarczający r r. architektura informatyka i budownictwo i wykorzystanie komputerów języki obce ochrona własności i osób opieka społeczna opieka prace zdrowotna sekretarskie i biurowe prawo rachunkowość, księgowość, bankowość, ubezpieczenia, analiza inwestycyjna rolnictwo, leśnictwo i rybołóstwo rozwój osobowości i kariery zawodowej szkolenie nauczycieli i nauka o kształceniu sztuka, kultura, rzemiosło artystyczne technika usługi i handel fryzjerskie artykułami i kosmetyczne technicznymi sprzedaż, marketing, public relations, handel nieruchomościami usługi gastronomiczne usługi hotelarskie, turystyka i rekreacja Rysunek 7. Szkolenia według wybranych obszarów zawodowych w ofercie szkoleniowych w województwie pomorskim (stan na r.) usługi transportowe Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z aplikacji SYRIUSZ o instytucjach szkoleniowych wpisanych do RIS. Dane szkoleniowych wpisanych do RIS odnośnie liczby bezrobotnych uczestników szkoleń różnią się od statystyk powiatowych urzędy pracy województwa pomorskiego, jednakże w obu przypadkach obserwowany był ten sam spadkowy trend. Wpływ na taką sytuację miało zmniejszenie w 2011 r. w porównaniu do roku wcześniejszego środków Funduszu Pracy na programy aktywizujące bezrobotnych będące w dyspozycji powiatowych urzędów pracy województwa pomorskiego o prawie 182 mln zł, tj. o 65. Dlatego też przeszkolonych bezrobotnych znacznie się obniżyła z 13,3 tys. w 2011 r. do 4,2 tys. w 2010 r., czyli o 9,1 tys. osób, tj. 68. Spadek liczby przeszkolonych bezrobotnych dotyczył prawie każdego obszaru szkoleń. Pomimo, że największy spadek przeszkolonych bezrobotnych wystąpił w obszarach usług transportowych, w tym: kursów prawa jazdy (z 1,2 tys. do 0,4 tys. osób) oraz zarządzania i administrowania (z 1,0 tys. do 0,4 tys. osób), to i tak w tych kategoriach przeszkolono w 2011 r. najwięcej bezrobotnych. zarządzanie i administrowanie 6

7 Biorąc pod uwagę względne zmiany w liczbie przeszkolonych bezrobotnych, należy zwrócić uwagę na obszar języków obcych. W tej kategorii wystąpił w 2011 r. jeden z najwyższych spadków liczby bezrobotnych, którzy ukończyli szkolenie aż o 91 (z 213 do 20 osób) r r. architektura informatyka i budownictwo i wykorzystanie komputerów języki obce ochrona własności i osób opieka społeczna opieka prace zdrowotna sekretarskie i biurowe prawo rachunkowość, rolnictwo, rozwój sprzedaż, szkolenie sztuka, technika usługi usługi usługi usługi zarządzanie księgowość, leśnictwo osobowości marketing, nauczycieli kultura, i handel fryzjerskie gastronomiczne turystyka strowanie hotelarskie, transportowe i admini- bankowość, i rybołóstwo i kariery public i nauka rzemiosło artykułami i kosmetyczne ubezpieczenia, zawodowej relations, o kształceniu artystyczne technicznymi i rekreacja analiza handel inwestycyjna nieruchomościami Rysunek 8. Bezrobotni, którzy ukończyli szkolenia według wybranych obszarów zawodowych szkoleń w województwie pomorskim Źródło: opracowanie własne na podstawie badań statystycznych rynku pracy, MPiPS-01, zał. 4. Podsumowanie Biorąc pod uwagę wyżej przeprowadzaną analizę można sformułować następujące uwagi: 1. W województwie pomorskim w połowie 2012 r. do RIS wpisanych było Wśród wpisanych do RIS, aż 93 stanowiły podmioty niepubliczne. 3. W RIS dominują jednostki prowadzone przez osoby fizyczne (50 zarejestrowanych podmiotów). 4. Udział bezrobotnych uczestników szkoleń finansowanych z Funduszu Pracy stanowił znikomy ułamek w stosunku do ogółu osób biorących udział w szkoleniach. 5. Istotny wpływ na spadek liczby szkoleń bezrobotnych w 2011 r. miał radykalny spadek środków Funduszu Pracy w dyspozycji powiatowych urzędów pracy w porównaniu do 2010 r. (o 65). 6. Pomimo spadku bezwzględnej liczby uczestników szkoleń w 2011 r., równolegle zaobserwowano 14 wzrost liczby oferowanych szkoleń, co może oznaczać wzrost konkurencji i poszerzenie oferty rynkowej. 7. szkoleniowe proponowały ofertę szkoleniową nie wymagającą zaplecza technicznego (rozwój osobisty, kariera zawodowa, zarządzanie i administrowanie, kursy językowe). 7

8 szkoleniowe województwa pomorskiego wpisane do RIS w świetle badania ankietowego Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku w dniach r r. przeprowadził badanie szkoleniowych wpisanych do RIS. Celem badania szkoleniowych było dostarczenie informacji dotyczących problemów i barier związanych z realizacją szkoleń, czynników warunkujących ofertę szkoleniową, sposobów oceny jakości realizowanych szkoleń oraz planów szkoleniowych. Do badania szkoleniowych wykorzystano metodę CAWI (Computer Assisted Web Interviews), czyli kwestionariusza internetowego. Zaproszenie do wypełnienia ankiety wysłano do 538 szkoleniowych zgodnie z podanymi przez nie we wniosku RIS o wpis/aktualizację adresami . W przypadku 16 wysłane zaproszenie do badania nie mogło być dostarczone ( nie przyjmował wiadomości). Zatem zaproszenie do badania ostatecznie otrzymało 522 szkoleniowych, z tego 97 współpracujących z PUP oraz 425 pozostałych wpisanych do RIS. Przeprowadzone badanie było badaniem pełnym, jednak miało ono charakter dobrowolnego uczestnictwa. W badaniu wzięło udział 286 (55) podmiotów, z tego 67 (69) współpracujących z PUP oraz 219 (52) innych wpisanych do RIS. Pomimo tego, że odpowiedzi udzieliły instytucje nie dobrane losowo do badania, to struktura otrzymanej próby jest podobna do populacji podmiotów wpisanych do RIS (wskaźnik podobieństwa struktur, który przyjmuje wartości z przedziału 0,1, gdzie 1 oznacza struktury identyczne, w tym omawianym przypadku wyniósł 0,86). Tablica 1. Forma prawna szkoleniowych będących w bazie RIS oraz uczestniczących w badaniu szkoleniowe szkoleniowe będące uczestniczące w w bazie RIS badaniu Szkoła średnia, policealna 13 2,0 8 2,8 Szkoła wyższa/kolegium 8 1,3 5 1,7 Centrum kształcenia ustawicznego, centrum kształcenia praktycznego oraz ośrodek 72 11, ,5 dokształcania i doskonalenia zawodowego Stowarzyszenie, fundacja, spółka oraz inna osoba prawna , ,0 Osoba fizyczna , ,0 Inna forma 46 7,2 3 1,0 Ogółem , ,0 Źródło: opracowanie własne. Wśród szkoleniowych uczestniczących w badaniu, połowa prowadzona była przez osoby fizyczne, a nieco ponad jedną czwartą stanowiły stowarzyszenia, fundacje, spółki oraz inne osoby prawne. Należy zwrócić uwagę, że wśród współpracujących z powiatowymi urzędami pracy nie było ani jednej szkoły. Podobną strukturą pod względem zakresu działalności charakteryzowały się instytucje współpracujące z urzędami pracy oraz te, które takiej współpracy nie podejmowały. Dominowały podmioty o ogólnopolskim zakresie działalności (około jedna trzecia respondentów) lub funkcjonujące 8

9 w obrębie województwa pomorskiego (prawie jedna czwarta). Najmniej (6) było prowadzących działalność tylko w miejscu siedziby firmy. Spośród różnych możliwości wskazań, instytucje szkoleniowe najczęściej zaznaczały, że ich klientami były przede wszystkim osoby indywidualne (prawie 81), a dopiero w dalszej kolejności przedsiębiorstwa (nieco ponad 57). Wśród badanych podmiotów były również takie, które świadczyły usługi szkoleniowe dla studentów, placówek oświatowych oraz miejskich i gminnych ośrodków pomocy społecznej. 90,0 80,0 80,8 70,0 60,0 50,0 57,3 43,4 40,2 40,0 30,4 30,0 20,0 8,4 10,0 0,0 Klienci indywidualni Przedsiębiorstwa Urzędy Pracy publiczne poza urzędami pracy Organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia) Inne Rysunek 9. Klienci szkoleniowych w ciągu ostatnich 12 miesięcy przed badaniem Większość badanych (nieco ponad dwie trzecie) planuje swoją działalność. Najczęściej są to plany roczne. Jednak znaczna część szkoleniowych (prawie jedna trzecia) prowadzi swoją działalność w zależności od bieżącego zapotrzebowania na ich usługi, co może przekładać się na niższą jakość realizowanych szkoleń. 16,8 Miesięczne 19,4 Kwartalne Nie 31,5 Tak 68,5 20,9 Półroczne 35,2 Roczne 7,7 Inne Rysunek 10. Plany szkoleniowe szkoleniowych 9

10 Przy planowaniu tematyki szkoleń najważniejszym czynnikiem dla szkoleniowych są: obszar, w którym się specjalizuje firma oraz oczekiwania klientów. Ponadto wśród podmiotów współpracujących z powiatowymi urzędami pracy, ważnym czynnikiem wpływającym na dobór tematyki szkoleń była możliwość uzyskania dofinansowania ze środków publicznych bądź unijnych. Dla nieco ponad jednej trzeciej respondentów ważne przy planowaniu były również takie kwestie jak: dostępność trenerów i instruktorów o określonej specjalizacji, wyniki diagnozy potrzeb szkoleniowych uczestników, zapotrzebowanie pracodawców oraz sytuacja na rynku pracy zwłaszcza w kontekście późniejszego zatrudnienia. Respondenci wskazali szereg innych czynników branych pod uwagę przy określaniu tematyki swojej oferty szkoleniowej. Należą do nich: wymagania stawiane przez zmieniające się przepisy prawa, nowości na rynku branżowym pod względem innowacji i nowych technologii, trendy, moda na określoną tematykę szkoleń, unikalność oferty na tle konkurencji oraz nisza w danym obszarze szkoleń, badania marketingowe, plany szkoleniowe urzędów pracy. Dostępność trenerów i instruktorów o określonej specjalizacji 25,2 37,1 18,2 10,8 8,7 Wyniki diagnozy potrzeb szkoleniowych uczestników szkoleń 32,9 36,7 15,4 5,6 9,4 Duże zainteresowanie klientów indywidualnych daną tematyką 50,0 33,2 8,0 3,1 5,6 Zapotrzebowanie szkoleniowe zgłaszane przez pracodawców 40,6 35,7 10,5 3,5 9,8 Specjalizacja w danej dziedzinie 61,5 26,2 5,9 3,5 2,8 Możliwość uzyskania dofinansowania ze środków publicznych/unijnych na szkolenia z danej tematyki 24,5 29,4 18,2 14,3 13,6 Sytuacja na rynku pracy; przewidywanie zapotrzebowania na określone umiejętności 37,1 35,3 11,2 7,3 9, Bardzo duże znaczenie Duże znaczenie Małe znaczenie Bez znaczenia Nie dotyczy / nie jest stosowane Rysunek 11. Czynniki brane pod uwagę przez instytucje szkoleniowe do podejmowania decyzji o wyborze tematyki oferowanych szkoleń / kursów / zajęć Ważnym elementem wpływającym na postrzeganie szkoleniowych jest jakość świadczonych przez nie usług. Dlatego też, ponad 93 badanych podmiotów prowadziło ocenę realizowanych szkoleń, kursów, czy zajęć. Najczęściej do oceny jakości usług szkoleniowych respondenci stosowali ankietę na zakończenie danej formy kształcenia (około 87 wskazań). Należy podkreślić, że w przypadku współpracujących z PUP ankietę stosowało 96 podmiotów (tak wysoki odsetek wskazań związany jest z wymogami stawianymi w standardach i warunkach prowadzenia usług rynku pracy). Do innych często stosowanych form oceny jakości świadczonych usług szkoleniowych zaliczyć można nieformalne rozmowy z uczestnikami kształcenia (64) oraz egzamin wewnętrzny (62). Ponadto instytucje realizujące szkolenia dla PUP często prowadziły hospitacje podczas kształcenia (prawie 58 wskazań). Dodatkową formą oceny jakości realizowanych usług szkoleniowych przez firmy 10

11 był między innymi kontakt telefoniczny z klientem w celu potwierdzenia satysfakcji ze szkolenia, kursu lub zajęć oraz gromadzenie opinii w środowisku o świadczonych usługach. Ankieta na zakończenie szkolenia/kursu/zajęć Nieformalne rozmowy z uczestnikami szkolenia/kursu/ zajęć 64,0 86,5 Egzamin wewnętrzny Wywiad z uczestnikami szkolenia/kursu/zajęć 44,6 62,2 Hospitacja podczas szkolenia/kursu/zajęć 38,2 Ankieta w trakcie szkolenia/kursu/zajęć Egzamin zewnętrzny 25,1 35,6 Ankieta w okresie kilku tygodni lub miesięcy po 4,9 Inne 2,2 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 90,0 Rysunek 12. Sposoby oceny jakości szkoleń / kursów / zajęć realizowanych przez instytucje szkoleniowe Wyniki badania jakości realizowanych usług szkoleniowych instytucje wykorzystywały przede wszystkim do zmiany formy lub treści prowadzonych szkoleń, kursów czy zajęć (prawie 78 wskazań), w dalszej kolejności do podnoszenia kwalifikacji trenerów/szkoleniowców w obszarach, w których zdiagnozowano niedociągnięcia (56 odpowiedzi), ale także do podjęcia decyzji o zmianie szkoleniowca (55 odpowiedzi). Należy zwrócić uwagę na fakt, że 5 w żaden sposób nie wykorzystywały wyników przeprowadzanej oceny realizowanych usług szkoleniowych. 80,0 76,8 70,0 60,0 55,8 55,4 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 10,1 18,0 20,2 4,9 3,0 0,0 Do kształtowania systemu wynagrodzeń Do kształtowania systemu motywacyjnego Do diagnozy umiejętności prowadzących, w celu ich doszkolenia Do podejmowania decyzji o zmianie prowadzącego szkolenie/kurs/zajęcia Do zmiany formy lub treści prowadzonych szkoleń/kursów/zajęć Do przygotowania raportu/informacji w celach marketingowych Nie były wykorzystywane Inne Rysunek 13. Sposoby wykorzystywania przez instytucje szkoleniowe wyników oceny jakości oferowanych szkoleń / kursów / zajęć 11

12 Dodatkowym atutem na trudnym aktualnie rynku pracy powinno być uzyskanie potwierdzenia nabycia określonych kwalifikacji. Z badania wynika, że udział w szkoleniach/kursach kończy się nabyciem uprawnień poświadczonych certyfikatem w 73 realizujących kształcenie ,4 80,6 współpracujące z PUP 29,2 70,8 Pozostałe instytucje Nie Tak Rysunek 14. Nabycie uprawnień poświadczonych certyfikatem szkoleniowych uczestniczących w badaniu po szkoleniu/kursie w instytucjach Prowadzenie działalności szkoleniowej w fazie spowolnienia gospodarczego jest dużym wyzwaniem, gdyż zarówno przedsiębiorstwa, jak i osoby indywidualne ograniczają koszty związane z różnymi obszarami swojej działalności. Jednym z takich wydatków są środki na kształcenie i dokształcanie. Dlatego też, badane instytucje jako główne przeszkody, które utrudniają im realizację szkoleń, kursów lub zajęć wskazały brak środków finansowych potencjalnych uczestników kształcenia/dokształcania, niechęć pracodawców do finansowania dokształcania pracowników oraz problem z pozyskaniem środków publicznych na realizację szkoleń. Na utrudnienia w funkcjonowaniu szkoleniowych w mniejszym stopniu wpływała silna konkurencja na rynku usług szkoleniowych. Natomiast odpowiednie lokale, niezbędne wyposażenie sal, czy odpowiednia kadra szkoleniowa nie stanowią problemu dla ponad połowy badanych podmiotów. 12

13 Silna konkurencja na rynku usług szkoleniowych 23,7 30,1 38,8 7,3 Brak środków finansowych potencjalnych uczestników szkoleń 38,8 32,9 18,3 10,0 Niechęć pracodawców do finansowania dokształcania pracowników 31,5 36,5 20,5 11,4 Ograniczona chętnych do uczestnictwa w określonym szkoleniu 20,1 31,5 34,7 13,7 Problem z pozyskaniem środków publicznych na realizację szkoleń 39,7 26,9 14,6 18,7 Wysoki koszty zatrudnienia kadry szkoleniowej 16,4 24,2 34,7 24,7 Brak odpowiedniej kadry szkoleniowej 2,3 14,2 32,4 51,1 Wysokie koszty wynajmu lokali 20,5 18,3 22,8 38,4 Problemy lokalowe oraz problemy z wyposażeniem sal i obiektów 4,1 9,6 31,1 55, Utrudniają w dużym stopniu Utrudniają w małym stopniu Utrudniają w średnim stopniu W ogóle nie występują Rysunek 15. Przeszkody utrudniające instytucjom szkoleniowym realizację szkoleń / kursów / zajęć szkoleniowe wskazują także na szereg innych przeszkód, które utrudniają im prowadzenie działalności szkoleniowej są to między innymi: niekompetencja osób zajmujących się zamówieniami publicznymi oraz brak przejrzystych zasad wyboru wykonawców w ramach tych zamówień, nieuczciwa konkurencja cenowa - niska cena na rynku porównywalnych szkoleń kosztem ich jakości, koszty materiałowe realizowanych szkoleń, ciągła zmiana przepisów prawa, obciążenie szkoleń podatkiem VAT (ograniczony popyt ze strony dotychczasowych klientów), brak zdyscyplinowania wśród bezrobotnych oraz brak współpracy partnerskiej z powiatowymi urzędami pracy, zmniejszanie liczby godzin praktyk zawodowych na rzecz teorii w przypadku kształcenia zawodowego, konieczność częstej wymiany sprzętu oraz programów szkoleniowych, wybór przez pracodawców jako realizatorów kształcenia/dokształcania ogólnopolskich szkoleniowych (często z Warszawy), ze względu na przekonanie, że świadczą one usługi na wyższym jakościowo poziomie niż firmy lokalne, bierność społeczeństwa oraz brak odczuwania potrzeby kształcenia ustawicznego. Wydaje się, że instytucje uczestniczące w badaniu mają świadomość, że jakość świadczonych usług jest istotna w prowadzeniu działalności oraz może stanowić o przewadze konkurencyjnej. Dlatego też, 84 firm szkoleniowych zamierza w ciągu najbliższego czasu podjąć działania mające na celu podwyższenie jakości świadczonych usług. Działania jakie zamierzają podjąć te instytucje, związane są przede wszystkim z doskonaleniem kompetencji merytorycznych osób szkolących, opracowaniem programów szkoleń/kursów/zajęć w oparciu o diagnozę potrzeb szkoleniowych, poprawą materiałów dydaktycznych oraz zapewnieniem lepszych (w odniesieniu do sali, sprzętu i oprogramowania) warunków realizacji kształcenia/dokształcania. 13

14 55,4 50,0 56,7 Nie 17,9 Tak 82,1 36,3 27,9 30,4 35,4 23,8 2, wprowadzenie/rozszerzenie systemu oceny jakości szkoleń/kursów/zajęć 2 - opracowanie programu szkoleń/kursów/zajęć w oparciu o diagnozę potrzeb szkoleniowych 3 - opracowanie standardów prowadzenia szkoleń/kursów/zajęć 4 - zapewnienie lepszych warunków do prowadzenia szkoleń/kursów/zajęć (sala, sprzęt, oprogramowanie, materiały dydaktyczne) 5 - doskonalenie kompetencji merytorycznych osób szkolących 6 - doskonalenie kompetencji pedagogicznych osób szkolących 7 - doskonalenie kompetencji interpersonalnych osób szkolących 8 - certyfikacja kompetencji trenerskich osób szkolących 9 - inne Rysunek 16. Działania podwyższające jakości świadczonych usług w instytucjach szkoleniowych w ciągu najbliższych 12 miesięcy po badaniu Pomimo spowolnienia gospodarczego, 57 zamierza w niedalekiej przyszłości rozszerzyć swoją działalność. Związana ma być ona przede wszystkim z rozszerzeniem oferty szkoleniowej, np. wprowadzeniem oferty e-learningowej (około 91 wskazań) oraz zwiększeniem liczby klientów i pozyskaniem nowych kategorii klientów (ponad 60 wskazań w tych kafeteriach). Inne wskazane przez firmy szkoleniowe działania projakościowe związane są z wprowadzeniem Standardu Usług Szkoleniowych Polskiej Izby Firm Szkoleniowych oraz uzyskaniem akredytacji Kuratorium Oświaty. 91,4 64,4 62,0 Nie 43,0 Tak 57,0 29,4 42,9 36,2 Poszerzenie oferty szkoleniowej Poszerzenie oferty doradczej Zwiększenie liczby klientów Pozyskanie nowych kategorii klientów Poszerzenie zasięgu terytorialnego działalności Uruchomienie nowych rodzajów działalności Rysunek 17. Sposoby rozszerzenia działalności szkoleniowych w ciągu najbliższych 12 miesięcy po badaniu 14

15 Podsumowanie Biorąc pod uwagę uzyskane wyniki badania ankietowego, można sformułować następujące uwagi: 1. Spośród różnych możliwości wskazań, instytucje szkoleniowe najczęściej zaznaczały, że ich klientami były przede wszystkim osoby indywidualne, a dopiero w dalszej kolejności przedsiębiorstwa. 2. Większość planowała swoją działalność w krótkim horyzoncie czasu, a około jedna trzecia nie sporządzała żadnych planów szkoleniowych. 3. szkoleniowe współpracujące z powiatowymi urzędami pracy, w określaniu tematyki szkoleń, poza profilem specjalizacji oraz preferencjami klientów brały pod uwagę możliwość dofinansowania szkoleń ze środków publicznych. 4. Niemal wszystkie instytucje stosują jakieś formy badania jakości realizowanych szkoleń, niezależnie od tego czy wymuszają to formalne warunki współpracy z powiatowymi urzędami pracy, czy też szkolenia realizowane są niezależnie od tych urzędów. 5. Ocena jakości usług szkoleniowych była najczęściej dokonywana w oparciu o ankietę przeprowadzaną po szkoleniu/kursie/zajęciach. Przybiera ona także formę kontaktów telefonicznych z klientami, co może oznaczać budowanie relacji w ramach CRM (ang. Customer Relationship Management). 6. Dostosowywanie oferty szkoleniowej do potrzeb rynku w oparciu o ocenę zrealizowanego przez nie kształcenia/dokształcania może świadczyć o wysokiej elastyczności rynkowej tych podmiotów. 7. Zdecydowana większość usług szkoleniowych została zakończona wystawieniem stosownego certyfikatu, poświadczającego zdobycie uprawnień, co jest istotnym aspektem formalnym mogącym podnieść konkurencyjność przeszkolonych osób na rynku pracy. 8. Główną barierą działalności szkoleniowej wskazaną przez badane instytucje są ograniczenia finansowe zleceniodawców. 9. Ponad połowa zamierza w najbliższej przyszłości poszerzyć zakres swojej działalności, mimo trudnej sytuacji rynkowej, spowodowanej nasileniem symptomów kryzysu gospodarczego. 15

16 Załączniki Tablica 1. Szkolenia według wybranych obszarów zawodowych w ofercie szkoleniowych województwa pomorskim w latach zmiana 2011 r./2010 r r r. w ch bezwzględnych podstawowe programy ogólne, w tym: kształcenie umiejętności pisania, czytania i liczenia 27 0,4 27 0,3 0 0 rozwój osobowości i kariery zawodowej 671 9, , szkolenie nauczycieli i nauka o kształceniu 633 9, ,0 0 0 sztuka, kultura, rzemiosło artystyczne 80 1, , nauki humanistyczne (bez języków obcych) i społeczne, w tym: ekonomia, socjologia, psychologia, politologia, 29 0,4 37 0, etnologia, geografia języki obce 466 6, , dziennikarstwo i informacja naukowo-techniczna 17 0,2 26 0, sprzedaż, marketing, public relations, handel nieruchomościami 409 5, , rachunkowość, księgowość, bankowość, ubezpieczenia, analiza inwestycyjna 235 3, , zarządzanie i administrowanie , , prace sekretarskie i biurowe 119 1, , prawo 140 2, , nauki o życiu i nauki przyrodnicze, w tym: biologia, zoologia, chemia, fizyka 16 0,2 14 0, matematyka i statystyka 5 0,1 12 0, informatyka i wykorzystanie komputerów 609 8, , technika i handel artykułami technicznymi, w tym: mechanika, metalurgia, energetyka, elektryka, elektronika, telekomunikacja, miernictwo, naprawa, i 302 4, , konserwacja pojazdów górnictwo i przetwórstwo przemysłowe, w tym: przemysł spożywczy, lekki, chemiczny 5 0,1 7 0, architektura i budownictwo 206 3, , rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo 49 0,7 44 0, weterynaria 4 0,1 4 0,1 0 0 opieka zdrowotna 170 2, , opieka społeczna, w tym: opieka nad osobami niepełnosprawnymi, starszymi, dziećmi, wolontariat 117 1, , ochrona własności i osób 90 1, , ochrona środowiska 45 0,7 45 0,6 0 0 usługi hotelarskie, turystyka i rekreacja 112 1, , usługi gastronomiczne 143 2, , usługi fryzjerskie i kosmetyczne 389 5, , usługi krawieckie i obuwnicze 32 0,5 32 0,4 0 0 usługi stolarskie, szklarskie 35 0,5 31 0, usługi transportowe, w tym: kursy prawa jazdy , ,1 2 0 pozostałe usługi 36 0,5 29 0, inne obszary szkoleń 248 3, , Ogółem , , Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z aplikacji SYRIUSZ o instytucjach szkoleniowych wpisanych do RIS. w 16

17 Tablica 2. Bezrobotni, którzy ukończyli szkolenia według wybranych obszarów zawodowych szkoleń w województwie pomorskim w latach zmiana 2010 r r r./2010 r. w ch w bezwzględnych podstawowe programy ogólne, w tym: kształcenie umiejętności pisania, czytania i liczenia 0 0,0 0 0,0 0 - rozwój osobowości i kariery zawodowej 361 2, , szkolenie nauczycieli i nauka o kształceniu 9 0,1 9 0,2 0 0 sztuka, kultura, rzemiosło artystyczne 79 0,6 13 0, nauki humanistyczne (bez języków obcych) i społeczne, w tym: ekonomia, socjologia, psychologia, politologia, 0 0,0 1 0,0 1 - etnologia, geografia języki obce 213 1,6 20 0, dziennikarstwo i informacja naukowo-techniczna 0 0,0 0 0,0 0 - sprzedaż, marketing, public relations, handel nieruchomościami 640 4, , rachunkowość, księgowość, bankowość, ubezpieczenia, analiza inwestycyjna 669 5, , zarządzanie i administrowanie , , prace sekretarskie i biurowe 468 3, , prawo 0 0,0 11 0, nauki o życiu i nauki przyrodnicze, w tym: biologia, zoologia, chemia, fizyka 0 0,0 2 0,0 2 - matematyka i statystyka 0 0,0 0 0,0 0 - informatyka i wykorzystanie komputerów 573 4, , technika i handel artykułami technicznymi, w tym: mechanika, metalurgia, energetyka, elektryka, elektronika, telekomunikacja, miernictwo, naprawa, i 294 2, , konserwacja pojazdów górnictwo i przetwórstwo przemysłowe, w tym: przemysł spożywczy, lekki, chemiczny 64 0,5 8 0, architektura i budownictwo 655 4, , rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo 85 0,6 43 1, weterynaria 4 0,0 0 0, opieka zdrowotna 31 0,2 8 0, opieka społeczna, w tym: opieka nad osobami niepełnosprawnymi, starszymi, dziećmi, wolontariat 246 1, , ochrona własności i osób 193 1,5 41 1, ochrona środowiska 1 0,0 33 0, usługi hotelarskie, turystyka i rekreacja 71 0,5 51 1, usługi gastronomiczne 302 2, , usługi fryzjerskie i kosmetyczne 586 4, , usługi krawieckie i obuwnicze 43 0,3 2 0, usługi stolarskie, szklarskie 18 0,1 22 0, usługi transportowe, w tym: kursy prawa jazdy , , pozostałe usługi 709 5, , inne obszary szkoleń , , Ogółem , , Źródło: opracowanie własne na podstawie badań statystycznych rynku pracy, MPiPS-01, zał

18 Tablica 3. Forma prawna szkoleniowych uczestniczących w badaniu współpracujące z Pozostałe instytucje szkoleniowe łącznie PUP Szkoła średnia, policealna 0 0,0 8 3,7 8 2,8 Szkoła wyższa/kolegium 0 0,0 5 2,3 5 1,7 Centrum kształcenia ustawicznego, centrum kształcenia praktycznego oraz ośrodek 17 25, , ,5 dokształcania i doskonalenia zawodowego Placówka naukowa, naukowo-badawcza, ośrodek badawczo-rozwojowy 0 0,0 3 1,4 3 1,0 Stowarzyszenie, fundacja, spółka oraz inna osoba prawna 16 23, , ,9 Osoba fizyczna 34 50, , ,0 Ogółem , , ,0 Tablica 4. Zasięg działania szkoleniowych uczestniczących w badaniu współpracujące z Pozostałe instytucje PUP szkoleniowe łącznie Lokalny (działa tylko w miejscowości, w której jest siedziba) 4 6,0 13 5,9 17 5,9 Lokalny (działa w powiecie, w którym jest siedziba) 4 6, , ,1 Lokalny (działa w miejscowości, w której jest siedziba i w sąsiednich powiatach) 9 13, , ,7 Regionalny (działa w całym województwie) 20 29, , ,5 Ponadregionalny (działa w kilku województwach) 7 10,5 21 9,6 28 9,8 Ogólnopolski 23 34, , ,9 Ogółem , , ,0 Tablica 5. Klienci szkoleniowych w ciągu 12 miesięcy przed badaniem współpracujące z Pozostałe instytucje PUP szkoleniowe łącznie Klienci indywidualni 58 86, , ,8 Przedsiębiorstwa 46 68, , ,3 Urzędy Pracy 55 82, , ,4 publiczne poza urzędami pracy 32 47, , ,2 Organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia) 16 23, , ,4 Inne 2 3, ,1 24 8,4 Ogółem

19 Tablica 6. Plany szkoleniowe szkoleniowych uczestniczących w badaniu Pozostałe instytucje współpracujące z PUP szkoleniowe łącznie nie przygotowują planów szkoleniowych 22 32, , ,5 przygotowują plany szkoleniowe z tego: 45 67, , ,5 miesięczne 4 8, , ,8 kwartalne 14 31, , ,4 półroczne 15 33, , ,9 roczne 10 22, , ,2 inne 2 4,4 13 8,6 15 7,7 Tablica 7. Czynniki brane pod uwagę przez instytucje szkoleniowe uczestniczące w badaniu do podejmowania decyzji o wyborze tematyki oferowanych szkoleń / kursów / zajęć Bez znaczenia Małe znaczenie Duże znaczenie Bardzo duże znaczenie Nie dotyczy / nie jest stosowane Sytuacja na rynku pracy; 1. przewidywanie 7,3 11,2 35,3 37,1 9,1 100,0 zapotrzebowania na określone umiejętności Możliwość uzyskania 2. dofinansowania ze środków 14,3 18,2 29,4 24,5 13,6 100,0 publicznych/unijnych na szkolenia z danej tematyki 3. Specjalizacja Państwa w danej dziedzinie 3,5 5,9 26,2 61,5 2,8 100,0 Zapotrzebowanie 4. szkoleniowe zgłaszane przez 3,5 10,5 35,7 40,6 9,8 100,0 pracodawców Duże zainteresowanie 5. klientów indywidualnych 3,1 8,0 33,2 50,0 5,6 100,0 daną tematyką Wyniki diagnozy potrzeb 6. szkoleniowych uczestników 5,6 15,4 36,7 32,9 9,4 100,0 szkoleń Dostępność trenerów i 7. instruktorów o określonej 10,8 18,2 37,1 25,2 8,7 100,0 specjalizacji Suma 19

20 Tablica 8. Ocena jakości realizowanych szkoleń / kursów / zajęć przez instytucje szkoleniowe uczestniczące w badaniu szkoleniowe Pozostałe instytucje współpracujące z PUP łącznie Tak 66 98, , ,4 Nie 1 1,5 18 8,2 19 6,6 Ogółem , , ,0 Tablica 9. Sposoby oceny jakości szkoleń / kursów / zajęć realizowanych przez instytucje szkoleniowe uczestniczące w badaniu współpracujące z Pozostałe instytucje szkoleniowe łącznie PUP Ankieta w trakcie szkolenia/kursu/zajęć 21 31, , ,6 Ankieta na zakończenie szkolenia/kursu/zajęć 63 95, , ,5 Ankieta w okresie kilku tygodni lub miesięcy po zakończeniu szkolenia/kursu/ zajęć 4 6,1 9 4,1 13 4,9 Egzamin zewnętrzny 28 42, , ,1 Egzamin wewnętrzny 53 80, , ,2 Wywiad z uczestnikami szkolenia/kursu/zajęć 29 43, , ,6 Nieformalne rozmowy z uczestnikami szkolenia/kursu/ zajęć 37 56, , ,0 Hospitacja podczas szkolenia/kursu/zajęć 38 57, , ,2 Inne 1 1,5 5 2,3 6 2,2 Ogółem Tablica 10. Sposoby wykorzystywania wyników oceny jakości oferowanych szkoleń / kursów / zajęć przez instytucje szkoleniowe uczestniczące w badaniu szkoleniowe Pozostałe instytucje współpracujące z PUP łącznie Do kształtowania systemu wynagrodzeń 7 10, , ,1 Do kształtowania systemu motywacyjnego 14 21, , ,0 Do diagnozy umiejętności prowadzących, w celu ich doszkolenia 40 60, , ,8 Do podejmowania decyzji o zmianie prowadzącego szkolenie/kurs/zajęcia 46 69, , ,4 Do zmiany formy lub treści prowadzonych szkoleń/kursów/zajęć 55 83, , ,8 Do przygotowania raportu/informacji w celach marketingowych 12 18, , ,2 Nie były wykorzystywane 3 4,5 10 5,0 13 4,9 Inne 2 3,0 6 3,0 8 3,0 Ogółem